„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 

 

 
 

 

MINISTERSTWO EDUKACJI 

NARODOWEJ 

 

 

 

 

Marta Ratajska 

 

 

 

 

Określanie  budowy  i  zasad  działania  mechanizmów 
maszyn i urządzeń 833[02].Z1.01 

 

 

 

 

 

Poradnik dla nauczyciela 

 

 

 

 

 

 

 

Wydawca

 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy 
Radom 2007 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

1

Recenzenci: 
dr inŜ. Marek Krzemiński 
mgr inŜ. Zbigniew Tyrała 
 
 
Opracowanie redakcyjne: 
Mgr inŜ. Marta Ratajska 
 
 
Konsultacja: 
mgr inŜ. Teresa Jaszczyk 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Poradnik  stanowi  obudowę  dydaktyczną  programu  jednostki  modułowej  833[02].Z1.01 
Określanie  budowy  i  zasad  działania  mechanizmów  maszyn  i  urządzeń,  zawartej 
w modułowym programie nauczania dla zawodu operator maszyn leśnych. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

 

 
Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

2

SPIS TREŚCI 

 

1.

 

Wprowadzenie 

3 

2.

 

Wymagania wstępne 

6 

3.

 

Cele kształcenia 

7 

4.

 

Przykładowe scenariusze zajęć 

8 

5.

 

Ćwiczenia 

12 

5.1.

 

Podstawy rysunku technicznego  

12 

5.1.1. Ćwiczenia 

12 

5.2.

 

Materiały stosowane do budowy maszyn  

14 

5.2.1. Ćwiczenia 

14 

5.3.

 

Obróbka metali  

16 

5.3.1. Ćwiczenia 

16 

5.4.

 

Części maszyn i ich połączenia  

18 

5.4.1. Ćwiczenia 

18 

5.5.

 

Budowa napędów hydraulicznych, spręŜarek, silników elektrycznych  

19 

5.5.1. Ćwiczenia 

19 

6.

 

Ewaluacja osiągnięć ucznia 

21 

7.

 

Literatura 

36 

 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

3

1.

 

WPROWADZENIE 

 

 

Przekazuję  Państwu  Poradnik  dla  nauczyciela,  który  będzie  pomocny  w  prowadzeniu 

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie operator maszyn leśnych.  

W poradniku zamieszczono: 

−

 

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć juŜ ukształtowane, 
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika, 

−

 

cele  kształcenia,  wykaz  umiejętności,  jakie  uczeń  ukształtuje  podczas  pracy 
z poradnikiem, 

−

 

przykładowe scenariusze zajęć, 

−

 

przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania – 
uczenia oraz środkami dydaktycznymi, 

−

 

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego, 

−

 

literaturę uzupełniającą. 
Wskazane  jest,  aby  zajęcia  dydaktyczne  były  prowadzone  róŜnymi  metodami  ze 

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania. 

Formy  organizacyjne  pracy  uczniów  mogą  być  zróŜnicowane,  począwszy  od 

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej. 

Jako  pomoc  w  realizacji  jednostki  modułowej  dla  uczniów  przeznaczony  jest  Poradnik 

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z poradnika 
do nich adresowanego. 

Materiał  nauczania  (w  Poradniku  dla  ucznia)  podzielony  jest  na  rozdziały,  które 

zawierają  podrozdziały.  Podczas  realizacji  poszczególnych  rozdziałów  wskazanym  jest 
zwrócenie uwagi na następujące elementy: 

−

 

materiał  nauczania  –  w  miarę  moŜliwości  uczniowie  powinni  przeanalizować 
samodzielnie.  Obserwuje  się  niedocenianie  przez  nauczycieli  niezwykle  waŜnej 
umiejętności,  jaka  uczniowie  powinni  bezwzględnie  posiadać  –  czytanie  tekstu 
technicznego ze zrozumieniem. 

−

 

pytania  sprawdzające  mają  wykazać,  na  ile  uczeń  opanował  materiał  teoretyczny  i  czy 
jest  przygotowany  do  wykonania  ćwiczeń.  W  zaleŜności  od  tematu  moŜna  zalecić 
uczniom  samodzielne  odpowiedzenie  na  pytania  lub  wspólne  z  całą  grupą  uczniów, 
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma jest korzystniejsza, 
poniewaŜ  nauczyciel  sterując  dyskusją  moŜe  uaktywniać  wszystkich  uczniów  oraz 
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości,  

−

 

dominującą  rolę  w  kształtowaniu  umiejętności  oraz  opanowaniu  materiału  spełniają 
ć

wiczenia.  W  trakcie  wykonywania  ćwiczeń  uczeń  powinien  zweryfikować  wiedzę 

teoretyczną  oraz  opanować  nowe  umiejętności.  Przedstawiono  dosyć  obszerną 
propozycję  ćwiczeń  wraz  ze  wskazówkami  o  sposobie  ich  przeprowadzenia, 
uwzględniając  róŜne  moŜliwości  ich  realizacji  w  szkole.  Nauczyciel  decyduje,  które 
z zaproponowanych  ćwiczeń  jest  w  stanie  zrealizować  przy  określonym  zapleczu 
technodydaktycznym  szkoły.  Prowadzący  moŜe  równieŜ  zrealizować  ćwiczenia,  które 
sam opracował,  

−

 

sprawdzian  postępów  stanowi  podsumowanie  rozdziału,  zadaniem  uczniów  jest 
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając 
zamieszczone  w  nim  stwierdzenia  potwierdzić  lub  zaprzeczyć  opanowanie  określonego 
zakresu materiału. JeŜeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień 
wrócić, 

sprawdzając 

czy 

braki 

w 

opanowaniu 

materiału 

są 

wynikiem 

niezrozumieniaprzez ucznia tego zagadnienia, czy niewłaściwej postawy ucznia w trakcie 
nauczania.  

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

4

W  tym  miejscu  jest  szczególnie  waŜna  rola  nauczyciela,  gdyŜ  od  postawy  nauczyciela, 
sposobu  prowadzenia  zajęć  zaleŜy  między  innymi  zainteresowanie  ucznia.  Uczeń 
niezainteresowany materiałem nauczania, wykonywaniem ćwiczeń nie nabędzie w pełni 
umiejętności  załoŜonych  w  jednostce  modułowej.  NaleŜy  rozbudzić  wśród  uczniów  tak 
zwaną „ciekawość wiedzy” Potwierdzenie przez ucznia opanowania materiału nauczania 
rozdziału moŜe stanowić podstawę dla nauczyciela do sprawdzenia wiedzy i umiejętności 
ucznia  z  tego  zakresu.  Nauczyciel  realizując  jednostkę  modułową  powinien  zwracać 
uwagę na predyspozycje ucznia. ocenić, czy uczeń ma większe uzdolnienia manualne czy 
moŜe lepiej radzi sobie z rozwiązywaniem problemów teoretycznych, 

−

 

testy zamieszczone w rozdziale Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu 
całej jednostki modułowej i naleŜy je wykorzystać do oceny uczniów, a wyniki osiągnięte 
przez  uczniów  powinny  stanowić  podstawę  do  oceny  pracy  własnej  nauczyciela 
realizującego  tę  jednostkę  modułową.  KaŜdemu  zadaniu  testu  przypisano  określoną 
liczbę  moŜliwych  do  uzyskania  punktów  (O  lub  1  punkt).  Ocena  końcowa  uzaleŜniona 
jest  od  ilości  uzyskanych  punktów.  Nauczyciel  moŜe  zastosować  test  według  własnego 
projektu  oraz  zaproponować  własną  skalę  ocen.  NaleŜy  pamiętać,  Ŝeby  tak 
przeprowadzić  proces  oceniania  ucznia,  aby  umoŜliwić  mu  jak  najpełniejsze  wykazanie 
swoich umiejętności.  

 
 

Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to: 

−

 

wykład informacyjny, 

−

 

dyskusja dydaktyczna, 

−

 

pokaz z objaśnieniem, 

−

 

pokaz z instruktaŜem, 

−

 

ć

wiczeń praktycznych i innych. 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

5

 
 
 
 
 
 
 
 

 

 

 

Schemat układu jednostek modułowych w module

 

 

833[02].Z1 

Mechanizacja prac leśnych 

 

833[02].Z1.01 

Określanie budowy i zasad 

działania mechanizmów 

maszyn i urządzeń 

 

 

833[02].Z1.02 

Stosowanie przepisów ruchu 

drogowego 

 

833[02].Z1.03 

Stosowanie technik 

kierowania 
ciągnikiem 

rolniczym 

i wykonywanie 

czynności 

kontrolno-

obsługowych 

 

833[02].Z1.04 

Obsługiwanie 

pojazdów 

samochodowych 

 

833[02].Z1.05 

UŜytkowanie pilarki 

spalinowej 

i wykonywanie 

czynności kontrolno-

obsługowych 

 

 

833[02].Z1.06 

UŜytkowanie 

maszyn 

i urządzeń 

stosowanych 

w produkcji 

leśnej 

 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

6

2.

 

WYMAGANIA WSTĘPNE 

 

 

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

−

 

stosować narzędzia pomiarowe zgodnie z ich przeznaczeniem, 

−

 

dobierać przybory i materiały do wykonania rysunku, szkicu, 

−

 

znać podstawowe pojęcia z fizyki i chemii, 

−

 

organizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp, 

−

 

korzystać z róŜnych źródeł informacji, 

−

 

obsługiwać komputer, 

−

 

współpracować w grupie. 
 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

7

3.

 

CELE KSZTAŁCENIA 

 

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

−

 

odczytać rysunki techniczne części maszyn, 

−

 

odczytać rysunki zespołów maszyn i urządzeń leśnych, 

−

 

wykonać szkice typowych części maszyn i urządzeń, 

−

 

określić właściwości oraz zastosowanie Ŝeliwa i stali, 

−

 

scharakteryzować metale kolorowe oraz ich zastosowanie, 

−

 

scharakteryzować stopy metali kolorowych  oraz ich zastosowanie, 

−

 

rozróŜnić  materiały  niemetalowe  stosowane  w  maszynach  i  urządzeniach  do  prac 
leśnych, 

−

 

posłuŜyć się suwmiarką, 

−

 

posłuŜyć się mikrometrem, 

−

 

wykonać proste prace ślusarskie: cięcie, wiercenie, szlifowanie, gwintowanie, lutowanie, 
nitowanie, 

−

 

rozróŜnić konstrukcje połączeń spoczynkowych części maszyn, 

−

 

rozróŜnić konstrukcje połączeń ruchowych, 

−

 

scharakteryzować budowę oraz zasadę działania silników elektrycznych, 

−

 

scharakteryzować budowę oraz zasadę działania napędu hydraulicznego, 

−

 

scharakteryzować budowę oraz zasadę działania spręŜarek, 

−

 

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpoŜarowej. 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

8

4.

 

PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ 

 
Scenariusz zajęć 1 

Osoba prowadząca 

.......................................................................... 

Modułowy program nauczania:  Operator maszyn leśnych 833[02] 
Moduł: 

Mechanizacja prac leśnych 833[02].Z1 

Jednostka modułowa: 

Określanie  budowy  i  zasad  działania  mechanizmów  maszyn 
i urządzeń 833[02].Z1.01 

Temat:  Wykonywanie  pomiarów  elementów  maszyn  przy  uŜyciu  suwmiarki 

i mikrometru zewnętrznego. 

Cel ogólny:  Kształtowanie  umiejętności  praktycznego  posługiwania  się  suwmiarką 

i mikrometrem. 

 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

−

 

dobrać przyrządy pomiarowe w zaleŜności od poŜądanej dokładności pomiaru, 

−

 

właściwie  odczytać  wymiar  na  podziałce  noniusza  suwmiarki  lub  podziałce  wzdłuŜnej 
mikrometru, 

−

 

wykonać pomiary elementów maszyn i urządzeń suwmiarką uniwersalną, 

−

 

wykonać pomiary elementów maszyn i urządzeń mikrometrem zewnętrznym, 

−

 

opisać budowę mikrometru i suwmiarki 

−

 

zorganizować stanowisko pracy i wykonywać prace zgodnie z zasadami bezpieczeństwa 
i higieny pracy. 

 
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe: 

−

 

organizowanie i planowanie zajęć, 

−

 

samodzielnej pracy, 

−

 

oceny wykonania własnej pracy, 

−

 

spostrzegawczości oraz staranności wykonania pracy. 

 
Metody nauczania–uczenia się: 

−

 

wykład informacyjny, 

−

 

pokaz z objaśnieniem, 

−

 

ć

wiczenia praktyczne. 

Formy organizacyjne pracy uczniów: 

−

 

praca indywidualna. 

 
Czas: 1 godzina 30 minut.  
 
Środki dydaktyczne: 

−

 

mikrometr zewnętrzny, 

−

 

suwmiarka uniwersalna, 

−

 

części maszyn i urządzeń do zmierzenia, 

−

 

notatnik, długopis, 

−

 

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela. 

 
Uczestnicy: 

−

 

uczniowie kształcący się w zawodzie operator maszyn leśnych. 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

9

Przebieg zajęć: 
1.

 

Powitanie uczniów. 

2.

 

Sprawy organizacyjne. 

3.

 

Nawiązanie do tematu zajęć, omówienie celów zajęć. 

4.

 

Przeprowadzenie  wykładu  dotyczącego  budowy  oraz  sposobu  wykonywania  pomiarów 
suwmiarką i mikrometrem . 

5.

 

Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonywania ćwiczenia. 

6.

 

Przypomnienie zasad bhp obowiązujących podczas wykonywania prac. 

7.

 

Realizacja tematu: 

−

 

uczniowie  otrzymują  suwmiarki  i  mikrometry  i  zapoznają  się  z  ich  budową 
i działaniem, 

−

 

uczniowie otrzymują po kilka róŜnych części maszyn, 

−

 

uczniowie 

wykonują 

pomiary 

otrzymanych 

części, 

a 

wyniki 

zapisują 

w zaprojektowanej przez siebie tabeli, 

−

 

nauczyciel podczas wykonywanego ćwiczenia nadzoruje uczniów zwracając uwagę na 
prawidłowość wykonania czynności. 

−

 

uczniowie  porównują  wyniki  pomiarów  wykonanych  za  pomocą  mikrometru 
i suwmiarki, 

8.

 

Uczniowie  zgłaszają  ewentualne  trudności,  które  wystąpiły  podczas  wykonywania 
czynności. 

9.

 

Nauczyciel omawia trudności wskazując na sposoby ich rozwiązania. 

10.

 

Podsumowanie zajęć – podziękowanie za aktywny udział. 

 
Zakończenie zajęć 
 
Praca domowa 
Opisz w jaki sposób mierzy się głębokość otworów przy uŜyciu suwmiarki uniwersalnej. 
 
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

−

 

anonimowe  ankiety  ewaluacyjne  dotyczące  sposobu  prowadzenia  zajęć  i  zdobytych 
umiejętności. 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

10 

Scenariusz zajęć 2 

 
Osoba prowadząca 

…...................................................……………….. 

Modułowy program nauczania:  Operator maszyn leśnych 833[02] 
Moduł: 

Mechanizacja prac leśnych 833[02].Z1 

Jednostka modułowa: 

Określanie  budowy  i  zasad  działania  mechanizmów  maszyn 
i urządzeń 833[02].Z1.01 

Temat:  Połączenia spoczynkowe rozłączne. 

Cel ogólny:  Kształtowanie  umiejętności  rozróŜniania  połączeń  spoczynkowych  rozłącznych 

części maszyn. 

 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

−

 

rozróŜnić połączenia spoczynkowe rozłączne, 

−

 

nazwać  i  naszkicować  elementy  będące  łącznikami  w  róŜnych  rodzajach  połączeń 
rozłącznych, 

−

 

opisać najwaŜniejsze cechy poszczególnych rodzajów połączeń rozłącznych,. 

 
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe: 

−

 

organizowanie i planowanie zajęć, 

−

 

samodzielnej pracy, 

−

 

oceny wykonania własnej pracy, 

−

 

spostrzegawczości oraz wyodrębniania cech róŜniących. 

 
Metody nauczania-uczenia się: 

−

 

wykład informacyjny, 

−

 

pokaz z objaśnieniami, 

−

 

dyskusja dydaktyczna. 

Formy organizacyjne pracy uczniów: 

−

 

praca indywidualna. 

 
Czas: 1 godzina 30 minut. 
 
Środki dydaktyczne: 

−

 

modele połączeń spoczynkowych rozłącznych  

−

 

foliogramy, 

−

 

plansze tematyczne, 

−

 

notatnik, długopis, 

−

 

papier formatu A4, ołówek, 

−

 

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela. 

 
Uczestnicy: 

−

 

uczniowie kształcący się w zawodzie operator maszyn leśnych. 

 
Przebieg zajęć: 
1.

 

Powitanie uczniów 

2.

 

Nawiązanie do tematu zajęć, omówienie celów zajęć 

3.

 

Przeprowadzenie  wykładu  uzupełnionego  pokazem  modeli,  ilustracji,  foliogramów, 
plansz z ich objaśnieniem. 

 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

11 

4.

 

Realizacja tematu: 

−

 

dyskusja dydaktyczna związana z wykładem, 

−

 

uczniowie dyskutują na temat sposobów łączenia części maszyn, 

−

 

uczniowie rozpoznają połączenia rozłączne na modelach, 

−

 

uczniowie  wykonują  notatki  w  formie  opisów,  na  podstawie  własnych  spostrzeŜeń 
i praktycznych wskazówek nauczyciela, 

−

 

uczniowie  powinni  wykonać  proste  szkice  elementów  łączących  w  poszczególnych 
rodzajach połączeń rozłącznych, 

−

 

nauczyciel nadzoruje uczniów oraz wyjaśnia wszelkie wątpliwości. 

5.

 

Po wykonaniu ćwiczeń uczeń analizuje wykonane opisy i szkice. 

6.

 

Uczniowie określają swoje mocne i słabe strony. 

7.

 

Uczniowie przedstawiają nauczycielowi notatki wykonane na ćwiczeniach. 

8.

 

Nauczyciel analizuje pracę ucznia i stwierdza, czy czyni postępy, ocenia jego aktywność 
oraz poprawność wykonania ćwiczenia. 

9.

 

Podsumowanie zajęć – podziękowanie za aktywny udział w zajęciach. 

 
Zakończenie zajęć 
 
Praca domowa 
Podaj po kilka przykładów zastosowania poszczególnych rodzajów połączeń spoczynkowych 
rozłącznych. 
 
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

−

 

anonimowe  ankiety  ewaluacyjne  dotyczące  sposobu  prowadzenia  zajęć  i  zdobytych 
umiejętności. 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

12 

5.

 

ĆWICZENIA 

 

5.1.  Podstawy rysunku technicznego 

 

5.1.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Wykonaj szkic w rzutach prostokątnych przedmiotu wskazanego przez nauczyciela. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 
 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien:  

1)

 

zapoznać się z zasadami i etapami szkicowania,  

2)

 

zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia, 

3)

 

przygotować arkusz formatu A4, 

4)

 

naszkicować przedmiot w rzutach prostokątnych zgodnie z zasadami szkicowania, 

5)

 

zaprezentować wykonane ćwiczenie, 

6)

 

dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

wykład informacyjny, 

−

 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−−−−

 

przedmioty do szkicowania, 

−−−−

 

papier formatu A4, ołówek, gumka, 

−−−−

 

poradnik dla ucznia, 

−−−−

 

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela.  

 
Ćwiczenie 2 
 

Przeczytaj wskazany przez nauczyciela rysunek i zapisz informacje, które odczytałeś. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 
 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 
 

Uczeń powinien: 

1)

 

zapoznać się z oznaczeniami stosowanymi w rysunku technicznym, 

2)

 

odczytać  z  rysunku  następujące  informacje:  nazwę  i  rodzaj  przedmiotu,  wymiary 
przedmiotu, rodzaj materiału, z którego jest wykonany przedmiot, 

3)

 

zapisać odczytane informacje, 

4)

 

zaprezentować wykonane ćwiczenie, 

5)

 

dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia. 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

13 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

wykład informacyjny, 

−

 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

notatnik, 

−

 

plansze, foliogramy, 

−

 

ołówek/długopis, 

−

 

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela. 

 
 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

14 

5.2.  Materiały stosowane do budowy maszyn 

 
5.2.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Scharakteryzuj  właściwości  i  zastosowanie  metali  kolorowych  wskazanych  przez 

nauczyciela. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 
 

Uczeń powinien: 

1)

 

odszukać i przeczytać literaturę na ten temat, 

2)

 

opisać najwaŜniejsze właściwości wskazanych metali kolorowych, 

3)

 

podać, gdzie są stosowane wskazane przez nauczyciela metale kolorowe. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

wykład informacyjny, 

−

 

ć

wiczenie. 

 
Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

próbki metali kolorowych, 

−

 

papier formatu A4, 

−

 

długopis, 

−

 

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela. 

 

Ćwiczenie 2 

Scharakteryzuj właściwości i zastosowanie stopów Ŝelaza z węglem. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

odszukać i przeczytać literaturę na ten temat, 

2)

 

opisać najwaŜniejsze właściwości stali oraz wymienić jej rodzaje, 

3)

 

opisać najwaŜniejsze właściwości Ŝeliwa oraz wymienić jego rodzaje, 

4)

 

podać, moŜliwości zastosowania wymienionych rodzajów stali i Ŝeliwa. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

wykład informacyjny, 

−

 

ć

wiczenie. 

 

 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

15 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

próbki stali i Ŝeliwa, 

−

 

papier formatu A4, długopis, 

−

 

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela. 

 

Ćwiczenie 3 

Rozpoznaj,  z  jakich  materiałów  zostały  wykonane  wskazane  przez  nauczyciela  części 

maszyn. Opisz właściwości tych materiałów. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

dokładnie obejrzeć wskazane przez nauczyciela części maszyn, 

2)

 

określić z jakich materiałów zostały wykonane te części, 

3)

 

odszukać i przeczytać literaturę na temat materiałów, z których wykonano części, 

4)

 

opisać  najwaŜniejsze  właściwości  tych  materiałów  oraz  podać  inne  przykłady  ich, 
zastosowania. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

wykład informacyjny, 

−

 

dyskusja dydaktyczna, 

−

 

ć

wiczenie. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

części  maszyn  wykonane  z  róŜnych  materiałów  (metali,  stopów,  materiałów 
niemetalowych), 

−

 

papier formatu A4, długopis, 

−

 

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela. 

 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

16 

5.3.

 

Obróbka metali 

 
5.3.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 
 

Zmierz  przedmioty  wskazane  przez  nauczyciela  za  pomocą  suwmiarki  oraz  mikrometru 

i porównaj wyniki pomiarów. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

zapoznać się ze sposobem mierzenia z uŜyciem suwmiarki, 

2)

 

zapoznać się ze sposobem mierzenia z uŜyciem mikrometru, 

3)

 

zaprojektować i sporządzić tabelę, w której będą zapisywane wyniki pomiarów, 

4)

 

wykonać  pomiar  grubości,  szerokości  i  długości  przedmiotów  wskazanych  przez 
nauczyciela z dokładnością do 0,1mm i zapisać wyniki w tabeli, 

5)

 

wykonać  pomiar  grubości,  szerokości  i  długości  przedmiotów  wskazanych  przez 
nauczyciela z dokładnością do 0,01mm i zapisać wyniki w tabeli, 

6)

 

porównać wyniki pomiarów zapisanych w tabeli. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

wykład informacyjny, 

−

 

pokaz z objaśnieniem, 

−

 

ć

wiczenia praktyczne. 

 
 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

części maszyn i urządzeń do zmierzenia, 

−

 

suwmiarka, mikrometr, 

−

 

papier formatu A4, długopis, 

−

 

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela. 

 
Ćwiczenie 2 
 

Wykonaj  w  otrzymanym  przedmiocie  otwory  przelotowe  i  nieprzelotowe  za  pomocą 

wiertarki, zgodnie ze schematem podanym przez nauczyciela. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 
 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 
 

Uczeń powinien: 

1)

 

zapoznać się z zasadami bezpiecznej pracy podczas wiercenia, 

2)

 

zapoznać się ze sposobem wykonywania otworów przy uŜyciu wiertarki, 

3)

 

zaznaczyć  na  otrzymanym  przedmiocie  miejsca,  w  których  mają  być  wykonane  otwory 
zgodnie ze schematem podanym przez nauczyciela, 

4)

 

dobrać rozmiar wiertła do średnicy otworu podanej na schemacie, 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

17 

5)

 

zamocować otrzymany przedmiot w imadle, 

6)

 

wykonać otwory zgodnie z wcześniej poznanymi zasadami, 

7)

 

zaprezentować wykonane ćwiczenie, 

8)

 

dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

pokaz z objaśnieniem, 

−

 

ć

wiczenie praktyczne. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

ubranie robocze i sprzęt ochrony osobistej, 

−

 

przedmioty, w których zostaną wykonane otwory, 

−

 

przenośna wiertarka elektryczna, 

−

 

komplet wierteł o róŜnych średnicach, 

−

 

stół z zamontowanym imadłem, 

−

 

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela. 

 
Ćwiczenie 3 

 

Wykonaj  na  otrzymanym  sworzniu  gwint  zewnętrzny.  Wykonaj  gwint  wewnętrzny 

w otworze wykonanym w przedmiocie z ćwiczenia 2. 

  

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 
 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 
 

Uczeń powinien: 

1)

 

zapoznać się z zasadami bezpiecznej pracy podczas nacinania gwintów, 

2)

 

zapoznać się ze sposobem nacinania gwintów wewnętrznych i zewnętrznych, 

3)

 

zamocować  sworzeń  w  imadle  i  przy  pomocy  narzynki  wykonać  gwint  zewnętrzny 
zgodnie z wcześniej poznanymi zasadami, 

4)

 

zamocować  w  imadle  przedmiot  z  ćwiczenia  2  i  przy  pomocy  gwintowników  wykonać 
gwint wewnętrzny zgodnie z wcześniej poznanymi zasadami, 

5)

 

zaprezentować wykonane ćwiczenie, 

6)

 

dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

pokaz z instruktarzem, 

−

 

ć

wiczenie praktyczne. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

ubranie robocze i sprzęt ochrony osobistej, 

−

 

komplet narzynek i gwintowników, 

−

 

sworzeń, na którym ma być wykonany gwint zewnętrzny, 

−

 

przedmiot z ćwiczenia 2 z wykonanymi otworami, 

−

 

stół z zamontowanym imadłem, 

−

 

olej rzepakowy lub lniany, 

−

 

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela. 

 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

18 

5.4.

 

Części maszyn i ich połączenia

  

 

5.4.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Rozpoznaj  i  scharakteryzuj  rodzaje  połączeń  spoczynkowych  nierozłącznych 

przedstawione na modelach wskazanych przez nauczyciela. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 
 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 
 

Uczeń powinien: 

1)

 

rozpoznać rodzaje połączeń na modelach, 

2)

 

odszukać i przeczytać literaturę na ich temat, 

3)

 

opisać najwaŜniejsze cechy tych połączeń. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

wykład informacyjny, 

−

 

pokaz z objaśnieniami, 

−

 

dyskusja dydaktyczna. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

modele połączeń spoczynkowych nierozłącznych, 

−

 

papier formatu A4, długopis, 

−

 

poradnik dla ucznia, 

−

 

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela. 

 
Ćwiczenie 2 
 

Rozpoznaj i scharakteryzuj rodzaje połączeń spoczynkowych rozłącznych przedstawione 

na  modelach  wskazanych  przez  nauczyciela.  Wykonaj  schematyczne  szkice  elementów 
stanowiących łączniki w tych połączeniach. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)

 

rozpoznać rodzaje połączeń na modelach, 

2)

 

odszukać i przeczytać literaturę na ich temat, 

3)

 

opisać najwaŜniejsze cechy tych połączeń, 

4)

 

wykonać schematyczne szkice elementów stanowiących łączniki w tych połączeniach. 

 
 
 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

19 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

wykład informacyjny, 

−

 

pokaz z objaśnieniami, 

−

 

dyskusja dydaktyczna. 

 
 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

notatnik, długopis, 

−

 

papier formatu A4, ołówek, 

−

 

literatura rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela. 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

20 

5.5.

 

Budowa  napędów  hydraulicznych,  spręŜarek,  silników 
elektrycznych 

 

5.5.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 
 

Opisz zasadę działania i narysuj schemat budowy siłownika hydraulicznego. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 
 

Uczeń powinien: 

1)

 

obejrzeć model siłownika hydraulicznego, 

2)

 

odszukać i przeczytać literaturę na ten temat, 

3)

 

opisać zasadę działania siłownika hydraulicznego, 

4)

 

wykonać schematyczny rysunek budowy siłownika hydraulicznego. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

wykład informacyjny, 

−

 

pokaz z objaśnieniami, 

−

 

dyskusja dydaktyczna. 

 
 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

foliogramy, plansze, 

−

 

model siłownika hydraulicznego, 

−

 

notatnik, 

−

 

papier formatu A4, 

−

 

ołówek/długopis, 

−

 

literatura z rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela. 

 
Ćwiczenie 2 
 

Opisz zasadę działania i narysuj schemat budowy spręŜarki wyporowej tłokowej. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 

 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 
 

Uczeń powinien: 

1)

 

obejrzeć model spręŜarki wyporowej tłokowej, 

2)

 

odszukać i przeczytać literaturę na ten temat, 

3)

 

opisać zasadę działania spręŜarki wyporowej tłokowej, 

4)

 

wykonać schematyczny rysunek budowy spręŜarki wyporowej tłokowej. 

 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

21 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

wykład informacyjny, 

−

 

pokaz z objaśnieniami, 

−

 

dyskusja dydaktyczna. 

 
 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

model spręŜarki wyporowej tłokowej, 

−

 

notatnik, długopis, 

−

 

papier formatu A4, ołówek, 

−

 

poradnik dla ucznia, 

−

 

literatura rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela. 

 

 
Ćwiczenie 3 
 

Opisz najwaŜniejsze zasady obsługi silników elektrycznych. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  nauczyciel  powinien  omówić  zakres  

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. 
 
 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 
 

Uczeń powinien: 

1)

 

obejrzeć film na temat bezpiecznej obsługi silników elektrycznych, 

2)

 

odszukać i przeczytać literaturę na ten temat, 

3)

 

opisać zasady obsługi silników elektrycznych, 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

−

 

wykład informacyjny, 

−

 

pokaz z objaśnieniami, 

−

 

dyskusja dydaktyczna. 

 
 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−

 

film edukacyjny na temat bezpiecznej obsługi silników elektrycznych, 

−

 

notatnik, długopis, 

−

 

poradnik dla ucznia, 

−

 

literatura rozdziału 7 Poradnika dla nauczyciela. 

 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

22 

6.

 

EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA 

 

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego 

 
Test  dwustopniowy  do  jednostki  modułowej  „Określanie  budowy  i  zasad 
działania mechanizmów maszyn i urządzeń” 

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których: 

−

 

zadania 1. 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9,10, 12, 14, 15, 16, 17, 19, 20 są z poziomu podstawowego, 

−

 

zadania 8, 11, 13, 18 są z poziomu ponadpodstawowego. 

 
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 

Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 
 

Proponuje  się  następujące  normy  wymagań  –  uczeń  otrzyma  następujące 
oceny szkolne: 

−

 

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego, 

−

 

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego, 

−

 

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego, 

−

 

bardzo  dobry  –  za  rozwiązanie  18  zadań,  w  tym  co  najmniej  4  z  poziomu 
ponadpodstawowego. 

 

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. c, 4. b, 5. b, 6. a, 7. c, 8. a, 9. d, 10. b, 11. a,  
12. b, 13. c, 14. b, 15. c, 16. a, 17. c, 18. a, 19. d, 20. b.  
 
Plan testu 
 

Nr 

zad. 

Cel operacyjny 
(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Klucz 

odpowiedzi 

1 

Opisać sposób wykonywania szkicu 

B 

P 

b 

2 

Podać wymiary arkusza formatu A4 

A 

P 

a 

3 

Opisać zastosowanie linii ciągłej 
grubej 

B 

P 

c 

4 

Zdefiniować podziałkę 
powiększającą 

B 

P 

b 

5 

Wymienić właściwości fizyczne 
metali 

A 

P 

b 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

23 

6 

Scharakteryzować stal 

C 

PP 

a 

7 

Wymienić stopy metali kolorowych 

A 

P 

c 

8 

Scharakteryzować teflon 

C 

PP 

a 

9 

Opisać zastosowanie mikrometru 

B 

P 

d 

10 

Podać zastosowanie narzynki 

B 

P 

b 

11 

Wyjaśnić na czym polega lutowanie 

C 

PP 

a 

12 

Opisać czynność nitowania 

B 

P 

b 

13 

Scharakteryzować połączenia 
nierozłączne 

C 

PP 

c 

14 

Wymienić połączenia rozłączne 

A 

P 

b 

15 

Opisać budowę łoŜyska tocznego 

B 

P 

c 

16 

Opisać zastosowanie sprzęgieł 

B 

P 

a 

17 

Wymienić rodzaje hamulców  

A 

P 

c 

18 

Wyjaśnić 

zasadę 

działania 

siłownika 

C 

PP 

a 

19 

Wymienić 

rodzaje 

silników 

elektrycznych 

A 

P 

d 

20 

Opisać zastosowanie spręŜarek 

B 

P 

b 

 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

24 

Przebieg testowania 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.

 

Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  wyprzedzeniem  co  najmniej 
jednotygodniowym. 

2.

 

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 

3.

 

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 

4.

 

Przygotuj odpowiednia liczbę testów. 

5.

 

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań. 

6.

 

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcje dla ucznia. 

7.

 

Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij. 

8.

 

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 

9.

 

Kilka  minut  przed  zakończeniem  testu  przypomnij  uczniom  o  zbliŜającym  się  czasie 
zakończenia udzielania odpowiedzi. 

 

Instrukcja dla ucznia 

1.

 

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. 

2.

 

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 

3.

 

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 

4.

 

Test zawiera 20 zadań Do kaŜdego zadania dołączone są cztery moŜliwości odpowiedzi. 
Tylko jedna jest prawdziwa. 

5.

 

Udzielaj  odpowiedzi  tylko  na  załączonej  karcie  odpowiedzi,  stawiając  w  odpowiedniej 
rubryce  znak  X.  W  przypadku  pomyłki  naleŜy  błędną  odpowiedź  zaznaczyć  kółkiem,  
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową. 

6.

 

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 

7.

 

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie 
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 

8.

 

Na rozwiązanie testu masz 45 minut. 

Powodzenia! 

 

Materiały dla ucznia: 

−

 

instrukcja, 

−

 

zestaw zadań testowych, 

−

 

karta odpowiedzi. 

 

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

 

1

 

 
1.

 

Szkic wykonuje się  
a)

 

zawsze na papierze formatu A3. 

b)

 

odręcznie. 

c)

 

w określonej podziałce. 

d)

 

przy uŜyciu przyborów rysunkowych. 

 
2.

 

Arkusz formatu A4 ma wymiary 
a)

 

210x297 mm. 

b)

 

210x297 cm. 

c)

 

210x 300 mm. 

d)

 

210x 377 mm. 

 
 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

25 

3.

 

Linią ciągłą grubą rysuje się 
a)

 

linie wymiarowe i pomocnicze. 

b)

 

osie symetrii. 

c)

 

widoczne krawędzie przedmiotu. 

d)

 

kreskuje się przekroje. 

 
4.

 

Podziałka powiększająca  
a)

 

zachowuje na rysunku rzeczywiste wymiary przedmiotu. 

b)

 

2:1. 

c)

 

1:100. 

d)

 

1:1. 

 
5.

 

Właściwości fizyczne metali to 
a)

 

odporność na korozję. 

b)

 

barwa, połysk, gęstość, właściwości cieplne, elektryczne i magnetyczne. 

c)

 

wytrzymałość, twardość i udarność. 

d)

 

skrawalność, ścieralność, odlewalność. 

 
6.

 

Stal charakteryzuje się 
a)

 

zawartością węgla poniŜej 2%. 

b)

 

odpornością na korozję. 

c)

 

zawartością węgla powyŜej 4%. 

d)

 

znaczną odpornością na ścieranie. 

 

7.

 

Stopy metali kolorowych to 
a)

 

ołów i cynk. 

b)

 

miedź i mosiądz. 

c)

 

mosiądz i brąz. 

d)

 

aluminium i brąz. 

 
8.

 

Teflon to 
a)

 

tworzywo sztuczne o dobrych właściwościach smarujących. 

b)

 

inaczej guma. 

c)

 

tworzywo sztuczne przewodzące prąd elektryczny. 

d)

 

tworzywo do produkcji gumy. 

 
9.

 

Mikrometr słuŜy do 
a)

 

przesuwania obrabianych przedmiotów po stole ślusarskim. 

b)

 

przytrzymywania obrabianych przedmiotów. 

c)

 

wykonywania otworów o określonej głębokości. 

d)

 

pomiaru przedmiotów z dokładnością do 0,01mm. 

 
10.

 

Narzynka słuŜy do 
a)

 

wykonywania otworów. 

b)

 

wykonywania gwintów zewnętrznych. 

c)

 

wykonywania gwintów wewnętrznych. 

d)

 

wykonywania gwintów wewnętrznych oraz zewnętrznych. 

 
 
 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

26 

11.

 

Lutowanie polega na  
a)

 

łączeniu elementów za pomocą stopionego lutu. 

b)

 

nagrzaniu brzegów łączonych elementów i sklejeniu w całość. 

c)

 

mechanicznym szlifowaniu powierzchni. 

d)

 

łączeniu elementów przy uŜyciu elektrody. 

 
12.

 

Przed przystąpieniem do nitowania naleŜy 
a)

 

przygotować zestaw gwintowników. 

b)

 

wywiercić otwory w łączonych blachach. 

c)

 

mocno rozgrzać łączone elementy. 

d)

 

dokładnie oczyścić łączone powierzchnie. 

 
13.

 

Połączenia nierozłączne to takie 
a)

 

w których łączone elementy są względem siebie w ruchu. 

b)

 

które mogą być wielokrotnie demontowane bez uszkadzania elementów. 

c)

 

których elementy przy ich rozłączaniu ulegają zniszczeniu. 

d)

 

w których łączone elementy nie podlegają Ŝadnym napręŜeniom. 

 
14.

 

Do połączeń rozłącznych zalicza się połączenia 
a)

 

spawane, zgrzewane, klejone. 

b)

 

gwintowe, klinowe, kołkowe. 

c)

 

kołkowe, sworzniowe, nitowe. 

d)

 

lutowane, sworzniowe, spawane. 

 
15.

 

ŁoŜyska toczne składają się z 
a)

 

kadłuba i panewki. 

b)

 

koszyczka i panewki. 

c)

 

pierścieni zewnętrznego i wewnętrznego oraz kulek. 

d)

 

pierścieni zewnętrznego i wewnętrznego i panewki. 

 
16.

 

Sprzęgła słuŜą do  
a)

 

łączenia wałów. 

b)

 

podtrzymywania osi i wałów. 

c)

 

osadzania innych ruchomych części. 

d)

 

łączenia łoŜysk. 

 
17.

 

W zaleŜności od rodzaju elementu ciernego wyróŜnia się hamulce 
a)

 

toczne,  ślizgowe, cięgnowe. 

b)

 

stałe, rozłączne. 

c)

 

klockowe, taśmowe, tarczowe, bębnowe. 

d)

 

cierne, zębate, klockowe. 

 
18.

 

W siłownikach jednostronnego działania 
a)

 

powrót tłoka w pierwotne połoŜenie odbywa się pod działaniem sił zewnętrznych. 

b)

 

tłok przesuwa się wskutek róŜnicy ciśnień cieczy po jego obu stronach. 

c)

 

ciecz pod ciśnieniem jest doprowadzana i odprowadzana z dwóch stron tłoka. 

d)

 

tłok jest nieruchomy.  

 
 
 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

27 

19.

 

Ze względu na rodzaj napięcia zasilającego, silniki elektryczne dzielimy na: 
a)

 

silniki jednofazowe i pięciofazowe. 

b)

 

silniki wirnikowe i stojanowe. 

c)

 

silniki wysokiego napięcia i niskiego napięcia. 

d)

 

silniki elektryczne prądu stałego, prądu zmiennego i silniki uniwersalne. 

 
20.

 

SpręŜarki to maszyny słuŜące do 
a)

 

redukcji ciśnienia gazu. 

b)

 

spręŜania gazów i par. 

c)

 

regulacji ciśnienia cieczy. 

d)

 

spręŜania cieczy. 

 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

28 

KARTA ODPOWIEDZI 

 
 
Imię i nazwisko ………………………………………………………........................................ 

 
Określanie budowy i zasad działania mechanizmów maszyn i urządzeń  

 
Zakreśl poprawną odpowiedź. 
 

Nr 

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

1. 

a 

b 

c 

d 

 

2. 

a 

b 

c 

d 

 

3. 

a 

b 

c 

d 

 

4. 

a 

b 

c 

d 

 

5. 

a 

b 

c 

d 

 

6. 

a 

b 

c 

d 

 

7. 

a 

b 

c 

d 

 

8. 

a 

b 

c 

d 

 

9. 

a 

b 

c 

d 

 

10. 

a 

b 

c 

d 

 

11. 

a 

b 

c 

d 

 

12. 

a 

b 

c 

d 

 

13. 

a 

b 

c 

d 

 

14. 

a 

b 

c 

d 

 

15. 

a 

b 

c 

d 

 

16. 

a 

b 

c 

d 

 

17. 

a 

b 

c 

d 

 

18. 

a 

b 

c 

d 

 

19. 

a 

b 

c 

d 

 

20. 

a 

b 

c 

d 

 

Razem:   

 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

29 

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego 2 

 
Test  dwustopniowy  do  jednostki  modułowej  „Określanie  budowy  i  zasad 
działania mechanizmów maszyn i urządzeń” 

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których: 

−

 

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 7, 9, 10, 11, 14, 16, 17, 18, 19, 20 są z poziomu podstawowego. 

−

 

zadania 6, 8, 12, 13, 15 są z poziomu ponadpodstawowego. 

 
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 

Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 

 
Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące 
oceny szkolne: 

−

 

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego, 

−

 

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego, 

−

 

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego, 

−

 

bardzo  dobry  –  za  rozwiązanie  18  zadań,  w  tym  co  najmniej  5  z  poziomu 
ponadpodstawowego. 

 

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. b, 3. c, 4. b, 5. a, 6. b, 7. c, 8. b, 9. a, 10. c, 11. c,  
12. b, 13. d, 14. a, 15. d, 16. c, 17. d, 18. c, 19. a, 20. d.  
 
Plan testu 
 

Nr 

zad. 

Cel operacyjny 

(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Klucz 

odpowiedzi 

1 

Opisać sposób powstawania arkuszy 
rysunkowych 

B 

P 

a 

2 

Opisać tabliczkę rysunkową 

B 

P 

b 

3 

Podać zastosowanie linii cienkiej 
ciągłej 

B 

P 

c 

4 

Zdefiniować podziałkę zmniejszającą 

A 

P 

b 

5 

Wymienić właściwości chemiczne 
metali 

A 

P 

a 

6 

Scharakteryzować właściwości Ŝeliwa 

C 

PP 

b 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

30 

7 

Podać skład mosiądzu 

B 

P 

c 

8 

Scharakteryzować tworzywa sztuczne 

C 

PP 

b 

9 

Podać zastosowanie suwmiarki 

B 

P 

a 

10 

Opisać zastosowanie gwintowników 

B 

P 

c 

11 

Opisać proces lutowania 

B 

P 

c 

12 

Wyjaśnić sposób nitowania 

C 

PP 

b 

13 

Scharakteryzować połączenia 
rozłączne 

C 

PP 

d 

14 

Wymienić rodzaje połączeń 
nierozłącznych 

A 

P 

a 

15 

Porównać łoŜyska toczne i ślizgowe 

C 

PP 

d 

16 

Wymienić rodzaje sprzęgieł 

A 

P 

c 

17 

Podać definicję przekładni 
zwiększającej 

A 

P 

d 

18 

Opisać siłowniki dwustronnego 
działania 

B 

P 

c 

19 

Wymienić części silnika 
elektrycznego 

A 

P 

a 

20 

RozróŜnić typy spręŜarek 

B 

P 

d 

 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

31 

Przebieg testowania 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.

 

Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  wyprzedzeniem  co  najmniej 
jednotygodniowym. 

2.

 

Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 

3.

 

Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań zawartych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 

4.

 

Przygotuj odpowiednia liczbę testów. 

5.

 

Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań. 

6.

 

Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcje dla ucznia. 

7.

 

Zapytaj czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij. 

8.

 

Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 

9.

 

Kilka  minut  przed  zakończeniem  testu  przypomnij  uczniom  o  zbliŜającym  się  czasie 
zakończenia udzielania odpowiedzi. 

 

Instrukcja dla ucznia 

1.

 

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. 

2.

 

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 

3.

 

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 

4.

 

Test zawiera 20 zadań Do kaŜdego zadania dołączone są cztery moŜliwości odpowiedzi. 
Tylko jedna jest prawdziwa. 

5.

 

Udzielaj  odpowiedzi  tylko  na  załączonej  karcie  odpowiedzi,  stawiając  w  odpowiedniej 
rubryce  znak  X.  W  przypadku  pomyłki  naleŜy  błędną  odpowiedź  zaznaczyć  kółkiem,  
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową. 

6.

 

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 

7.

 

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie 
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 

8.

 

Na rozwiązanie testu masz 45 minut. 

 

Materiały dla ucznia: 

−

 

instrukcja, 

−

 

zestaw zadań testowych, 

−

 

karta odpowiedzi. 

 
 

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH  
 

1.

 

Format arkusza A3 powstaje przez 
a)

 

złoŜenie dłuŜszymi bokami dwóch formatów A4. 

b)

 

złoŜenie dłuŜszymi bokami dwóch formatów A2. 

c)

 

złoŜenie krótszymi bokami dwóch formatów A2. 

d)

 

złoŜenie krótszymi bokami dwóch formatów A4. 

 
2.

 

Tabliczka rysunkowa 
a)

 

jest umieszczana zawsze w prawym górnym rogu rysunku. 

b)

 

zawiera informację o podziałce i nazwę przedmiotu. 

c)

 

zawsze ma 5 kolumn o jednakowej szerokości. 

d)

 

jest umieszczana na odwrocie rysunku. 

 
 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

32 

3.

 

Linia cienka ciągła słuŜy do  
a)

 

zaznaczania osi symetrii. 

b)

 

rysowania widocznych krawędzi przedmiotu. 

c)

 

kreskowania przekrojów. 

d)

 

obramowania rysunku. 

 
4.

 

Podziałka zmniejszająca to  
a)

 

inaczej podziałka naturalna. 

b)

 

1:100. 

c)

 

10:1. 

d)

 

1:1. 

 

5.

 

Właściwości chemiczne metali to 
a)

 

odporność na korozję. 

b)

 

barwa, połysk, gęstość, właściwości cieplne, elektryczne i magnetyczne. 

c)

 

wytrzymałość, twardość i udarność. 

d)

 

skrawalność, ścieralność, odlewalność. 

 

6.

 

ś

eliwo charakteryzuje się  

a)

 

zawartością węgla powyŜej 10%. 

b)

 

znaczną odpornością na ścieranie, duŜą stałością wymiarów. 

c)

 

bardzo duŜą odpornością na korozję. 

d)

 

słabymi właściwościami odlewniczymi. 

 
7.

 

Mosiądz to 
a)

 

stop Ŝelaza z węglem. 

b)

 

stop miedzi z aluminium. 

c)

 

stop miedzi z cynkiem. 

d)

 

inaczej stop aluminium. 

 
8.

 

Tworzywa sztuczne charakteryzuje 
a)

 

słaba izolacyjność elektryczna. 

b)

 

lekkość i odporność na korozję. 

c)

 

słaba odporność na korozję. 

d)

 

trudna obróbka. 

 
9.

 

Pomiar średnicy kołka moŜna wykonać przy uŜyciu 
a)

 

suwmiarki. 

b)

 

imadła ślusarskiego. 

c)

 

narzynki i gwintownika. 

d)

 

gwintownika. 

 
10.

 

Gwintowniki słuŜą do 
a)

 

wiercenia otworów. 

b)

 

wykonywania gwintów zewnętrznych. 

c)

 

wykonywania gwintów wewnętrznych. 

d)

 

wykonywania gwintów wewnętrznych oraz zewnętrznych. 

 
 
 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

33 

11.

 

Przed przystąpieniem do lutowania naleŜy 
a)

 

wywiercić otwory w łączonych elementach. 

b)

 

mocno rozgrzać łączone elementy. 

c)

 

dokładnie oczyścić łączone powierzchnie. 

d)

 

przygotować elektrodę spawalniczą. 

 
12.

 

Nitowanie polega na  
a)

 

łączeniu elementów za pomocą stopionego lutu. 

b)

 

łączeniu blach nitami. 

c)

 

łączeniu blach śrubami. 

d)

 

łączeniu blach przez roztopienie i dociśnięcie ich brzegów. 

 
13.

 

Połączenia rozłączne to takie 
a)

 

w których łączone elementy są względem siebie w ruchu. 

b)

 

których elementy przy ich rozłączaniu ulegają zniszczeniu. 

c)

 

w których łączone elementy nie podlegają Ŝadnym napręŜeniom. 

d)

 

które mogą być wielokrotnie demontowane bez uszkadzania elementów. 

 
14.

 

Do połączeń nierozłącznych zalicza się połączenia 
a)

 

spawane, zgrzewane, klejone. 

b)

 

gwintowe, klinowe, nitowe. 

c)

 

kołkowe, sworzniowe, nitowe. 

d)

 

lutowane, sworzniowe, spawane. 

 
15.

 

ŁoŜyska toczne róŜnią się od łoŜysk ślizgowych tym, Ŝe 
a)

 

podtrzymują osie i wały. 

b)

 

zmniejszają opory ruchu. 

c)

 

zwiększają opory ruchu. 

d)

 

są inaczej zbudowane. 

 
16.

 

Sprzęgła moŜna podzielić na  
a)

 

kulkowe i panwiowe. 

b)

 

toczne i ślizgowe. 

c)

 

stałe i rozłączne. 

d)

 

taśmowe i cięgnowe. 

 
17.

 

Multiplikatory to 
a)

 

przekładnie redukcyjne. 

b)

 

multiprzekładnie. 

c)

 

przekładnie zmniejszające. 

d)

 

przekładnie zwiększające. 

 
18.

 

W siłownikach dwustronnego działania` 
a)

 

ciecz pod ciśnieniem jest doprowadzana i odprowadzana z jednej strony tłoka. 

b)

 

powrót tłoka w pierwotne połoŜenie odbywa się pod działaniem sił zewnętrznych. 

c)

 

tłok przesuwa się wskutek róŜnicy ciśnień cieczy po jego obu stronach. 

d)

 

tłok jest nieruchomy. 

 
 
 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

34 

19.

 

Głównymi częściami silnika elektrycznego są 
a)

 

kadłub, stojan z elektromagnesem, wirnik z uzwojeniem twornikowym. 

b)

 

obudowa, stojak, para elektromagnesów. 

c)

 

rdzeń, wirnik, kadłub. 

d)

 

wirnik z uzwojeniem, stojak. 

 

20.

 

ZaleŜnie od budowy i sposobu spręŜania rozróŜnia się spręŜarki 
a)

 

tłokowe i komorowe. 

b)

 

wirnikowe i przeponowe. 

c)

 

niskopręŜne i wysokopręŜne. 

d)

 

wyporowe i przepływowe. 

 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

35 

KARTA ODPOWIEDZI

 

 
 
Imię i nazwisko ………………………………………………………........................................ 

 
Określanie budowy i zasad działania mechanizmów maszyn i urządzeń  
 

Zakreśl poprawną odpowiedź. 
 

Nr 

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

1. 

a 

b 

c 

d 

 

2. 

a 

b 

c 

d 

 

3. 

a 

b 

c 

d 

 

4. 

a 

b 

c 

d 

 

5. 

a 

b 

c 

d 

 

6. 

a 

b 

c 

d 

 

7. 

a 

b 

c 

d 

 

8. 

a 

b 

c 

d 

 

9. 

a 

b 

c 

d 

 

10. 

a 

b 

c 

d 

 

11. 

a 

b 

c 

d 

 

12. 

a 

b 

c 

d 

 

13. 

a 

b 

c 

d 

 

14. 

a 

b 

c 

d 

 

15. 

a 

b 

c 

d 

 

16. 

a 

b 

c 

d 

 

17. 

a 

b 

c 

d 

 

18. 

a 

b 

c 

d 

 

19. 

a 

b 

c 

d 

 

20. 

a 

b 

c 

d 

 

Razem:   

 

„Projekt finansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego

” 

36 

7.

 

LITERATURA 

 
1.

 

Botwin  M.,  Kucemba  P.:  Maszynoznawstwo  leśne  dla  kl.  I  techników  leśnych.  PWRiL 
Warszawa 1983 

2.

 

Botwin  M.:  Maszynoznawstwo  leśne  dla  kl.  III  i  IV  techników  leśnych.  PWRiL 
Warszawa 1990 

3.

 

BoŜenko  L.:  Maszynoznawstwo  dla  zasadniczych  szkół  zawodowych.  WSiP, Warszawa 
1996 

4.

 

Dobrzański  T.:  Rysunek  techniczny  maszynowy.  Wydawnictwa  Naukowo-Techniczne, 
Warszawa 2006 

5.

 

Mac S.: Obróbka metali z materiałoznawstwem. WSiP, Warszawa 1999 

6.

 

Olszewski  J.:  Maszynoznawstwo  ogólne  dla  techników  przemysłu  drzewnego.  PWRiL, 
Warszawa 1981 

7.

 

Waszkiewiczowie E. i S.: Rysunek zawodowy dla zsz. WSiP, Warszawa 1996 

 
Literatura metodyczna 
1.

 

Kwiatkowski  S.:  Kształcenie  zawodowe  –  wyzwania,  priorytety,  standardy.  Instytut 
Badań Edukacyjnych, Warszawa 2006 

2.

 

Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. Biuro Koordynacji Kształcenia 
Kadr, Fundusz Współpracy, Warszawa 1997 

3.

 

Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000 

4.

 

Szlosek  F.:  Wstęp  do  dydaktyki  przedmiotów  zawodowych.  ITeE,  WyŜsza  Szkoła 
InŜynierska, Radom 1998