System polityczny RP praca całościowa

System polityczny RP

Stowarzyszenia

Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 roku o stowarzyszeniach
NG) – (ang.) sektor pozarządowy
Roz II art. 58 – konstytucja RP

Stowarzyszenie jest dobrowolnym samorządnym, trwałym zrzeszeniem o celach niezarobkowym.

Stowarzyszyszenie – 15 osób, zwołują zebranie założycielskie, pismo z zebrania (protokół), przyjęcie statutu,
wniosek o wpis do rejestru w terminie 3 miesięcy
Organ nadzoru – Wojewoda

Stowarzyszenie (konstrukcja statutu)

nazwa

cele

realizacja celów

członkostwo

kiedy nabywamy członkostwa

władza

majątek

Ustawa o porządku publicznym i wolontariacie OPP 24 kwietnia 2003 rok – w życie wchodzi możliwość
oddania 1% podatku dochodowego.
Nie każde Stowarzyszenie jest OPP, trzeba udowodnić działalność w szerokim zakresie publicznym.

Komisja Rewizyjna – między członkami Komisji Rewizyjnej a członkami Stowarzyszenia nie ma

powinowactwa

pokrewieństwa

Trybunał Konstytucyjny

Art. 188 – 197 – kompetencje Trybunału Konstytucyjnego (sądy i trybunały)
Trybunał Konstytucyjny bada konstytucyjność wszystkich aktów prawnych, całego prawa krajowego.

Kompetencje :

1. Zgodność ustaw i umów międzynarodowych z konstytucją
2. zgodność ustaw z tymi umowami międzynarodowymi dla których wymagana była ratyfikacja za zgodą

w ustawie

3.  rozstrzyga spory kompetencyjne
4.  rozstrzyga kwestie sporu skargi konstytucyjnej
5.  zgodność z konstytucją działalności partii politycznych
6.  zgodność z konstytucją aktów prawnych wydanych przez centralne organy państwowe z konstytucją,

umowami międzynarodowymi

7. stwierdza tymczasową niezdolność prezydenta do sprawowania urzędu i tą funkcję powierza

tymczasowo Marszałkowi Sejmu

8. informuje sejm i senat, sprawdza spójność systemów prawnych
9. odpowiada na pytania prawne, które kieruje sąd

Czym jest kwestia sporów konstytucyjnych
Dwa rodzaje sporów:

pozytywne

negatywne

(marszałek sejmu senatu, prezydent, prezes rady ministrów, prezes sądu najwyższego (spór kompetencyjny)

Skarga konstytucyjna – wyrok na podstawie aktu prawnego nie zgodnego z konstytucją, może wystąpić każdy

obywatel. Trybunał może zawiesić wykonanie aktu prawnego (kary).

Pytania prawne – każdy sąd jeśli ma wątpliwości ma prawo o sprawdzenie zgodności z konstytucją.

Domniemanie konstytucyjności - sady nie powinny rozstrzygać o takie akta prawne

                                                                                                                                                        Domniemanie niekonstytucyjności

                                                                                           art. 1:15

                                                                                                20 IV                                                            20 IX
                                                                                    (są niekonstytucyjne)                                      (poprawka sejmu)

1. Kto może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie konstytucyjności ustaw, umów

międzynarodowych, ustaw niższego rzędu:

Prezes Sądu Najwyższego
Prezes NSA
50 posłów
30 senatorów
naczelny dowódca sił zbrojnych
prezes NBP

2. Kościoły i związki wyznaniowe, związki zawodowe, organizacje pracodawców, organizacje

samorządów terytorialnych – tylko w kwestiach obszaru ich działalności.

Skład Trybunału Konstytucyjnego

1. 15 sędziów – przewodniczącym jest Bohdan Zdziennicki, wybiera ich sejm pojedynczo na 9 letnią kadencję

(sędziom TK można tylko raz w życiu).

2.  Wniosek na kandydata może złożyć 50 posłów
3.  Sędziami TK mogą zostać osoby z kompetencjami Sądu Najwyższego albo sędziego NSA
4.  Przewodniczącego TK wybiera prezydent spośród 2 kandydatów, których zgłosi

Skład rozstrzygnięć Trybunału Konstytucyjnego :

a)  pełna Izba – minimum 9 sędziów
b)  skład 5 sędziów
c)  skład  3 sędziów

[jakie kwestie w jakim składzie, OPISAC]

Ustawa A

Zadanie:
• Postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym
- TK rozpatruje sprawy w składach 5 osobowych gdy chodzi o kontrolę ustawy

lub umowy międzynarodowej, w składach 3 osobowych gdy chodzi o kontrolę aktu
podstawowego

- Uczestnikami postępowania są:
a) wnioskodawca, który złożył pytanie prawne,
b) organ, który wydał zakwestionowany akt normatywny
c) prokurator generalny
- sprawy z wniosków lub pytań prawnych zawsze muszą być rozpoznane na

rozprawie

- po zamknięciu rozprawy skład orzekający udaje się na naradę i wydaje

orzeczenie

- orzeczenie musi zapaść większością głosów
- orzeczenie składa się z sentencji wskazującej rozważane przepisy i

określającej to, czy są one wzajemnie zgodne lub niezgodne i w jakim zakresie

Jak chroni immunitet sędziego TK:

a)  nie mogą być zatrzymani bez zgromadzenia ogólnego sędziów TK
b)  nie wolno być członkiem partii politycznej w chwili sprawowania funkcji
c)  prowadzić działalności, która nie dałaby się pogodzić z godnością sprawowanej funkcji

Organy Trybunału Konstytucyjnego

prezes TK

zgromadzenie ogólne TK

sprawdzić kompetencje

Zadanie
Organami TK są: Zgromadzenie Ogólne oraz prezes TK. Zgromadzenie Ogólne tworzą sędziowie TK. Do
kompetencji zgromadzania należy uchwalanie regulaminu TK, wybór kandydatów na prezesa i wice, uchwalanie
statutu Biura Trybunału, projektu dochodów i wydatków. Prezes TK reprezentuje TK na zewnątrz oraz
wykonuje czynności określone w regulaminie i ustawie.

Trybunał Konstytucyjny:

Trybunał Stanu

Trybunał stanu jest organem władzy s

downiczej (konstytucyjnym s

dem szczególnym orzekaj

cym o

odpowiedzialno

ci konstytucyjnej). Jest on odr

bny i niezale

ny od innych władz, cho

pozostaje w

okre

lonych powi

zaniach z Sejmem.

W Polsce funkcj

organu orzekaj

cego o odpowiedzialno

ci konstytucyjnej pełni Trybunał Stanu.

Istniał on w okresie mi

dzywojennym, a po drugiej wojnie

wiatowej został przywrócony dopiero

ustaw

z 26 marca 1982r.

Trybunał stanu składa si

z przewodnicz

cego (którym jest Pierwszy prezes Sadu Najwy

szego),

dwóch jego zast

pców i 16 członków wybieranych przez Sejm (razem 19 członków Trybunału

Stanu) na pierwszym posiedzeniu nowej kadencji spoza grona posłów i senatorów. Członkowie
Trybunału powinni mie

kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska s

dziego. W sprawowaniu

funkcji s

dziego Trybunału s

dziowie s

niezawi

li i podlegaj

tylko Konstytucji i ustawom

Odpowiedzialno

ść

przed Trybunałem ponosz

• Prezydent za czyn polegaj

cy na naruszeniu Konstytucji i ustaw (tzw. delikt konstytucyjny) oraz za

przest

pstwo skarbowe.

wietle postanowie

obecnej ustawy o TS deliktem konstytucyjnym jest czyn maj

cy ł

cznie

nast

puj

ce znamiona:

a) nie stanowi przest

pstwa

b) popełniony został przez osob

w zakresie urz

dowania albo w zwi

zku z zajmowanym

stanowiskiem,
c) ma charakter zawiniony.
d) Narusza Konstytucje lub ustaw

;

Za postawieniem przed Trybunał Stanu głosuje zgromadzenie narodowe wi

kszo

2/3 głosów.

460 (posłów) + 100 (senatorów) = 560:2/3

Za postawieniem przed TS:

Marszałka sejmu – wyst

puje prezydent, posłowie, grupa wi

kszo

ci 3/5

Prezesa NBP, Prezesa Krajowej Rady Radiofonii, Naczelnego Dowódc

Sił Zbrojnych – 115

posłów, sejm, prezydent, komisja

ledcza (wi

kszo

bezwzgl

)

Posłów – marszałek sejmu, wi

kszo

ść

bezwzgl

dna przy obecno

ci połowy

Trybunał Stanu – z 16 członków minimum połowa musi mie

kwalifikacje s

dziego, pozostali

Obywatele Polscy nie karani za przest

pstwa.

Post

powanie przed TS ma charakter dwuinstancyjny i toczy si

na podstawie przepisów kodeksu

post

powania karnego przy zastosowaniu zasad obowi

zuj

cych w tym post

powaniu, a wi

c przede

wszystkim zasady niezawisło

ci, jawno

ci, prawa oskar

onego do obrony, prawdy materialnej,

kontradyktoryjno

ci i równo

ci. Orzeczenie TS wydane w post

powaniu odwoławczym jest

prawomocne.

Za czyny b

ce deliktami konstytucyjnymi TS mo

e orzec nast

puj

ce kary:

Utrat

czynnego i biernego prawa wyborczego na urz

d Prezydenta oraz do Sejmu, Senatu i

rad gmin ( na okres od 2 do 10 lat)

Zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji zwi

zanych ze szczególn

odpowiedzialno

w organach pa

stwowych i organizacjach społecznych ( na okres od 2 do

10 lat)

Wymierza kar

Trybunał Stanu:

Przewodnicz

cy:

Przewodniczący Trybunału Stanu

1. prof. dr hab. Lech GARDOCKI

Zastępcy Przewodniczącego Trybunału Stanu

1. Stanisław Tadeusz RYMAR
2. Andrzej GRABIŃSKI

3. Naczelne organy kontrolne:

A) Najwyższa Izba Kontroli

Najwyższa Izba Kontroli podlega Sejmowi, a Prezes NIK powoływany jest, za zgodą Senatu, przez

Sejm na 6 -cio letnią kadencję (max 2 kadencje). Najwyższa Izba Kontroli jest naczelnym organem kontroli
państwowej, działającym na zasadzie kolegialności.
Obecnie kierownictwo NIK funkcjonuje w następującym składzie:
Prezes NIK - Jacek Jezierski ( powołuje go Sejm bezwzględną większością głosów za zgodą Senatu, na wniosek
Marszałka Sejmu lub grupy co najmniej 35 posłów)
Wiceprezes NIK - Józef Górny(wiceprezesów 2-4 powołuje Marszałek Sejmu na wniosek Prezesa NIK)
Wiceprezes NIK - Marek Zająkała
Wiceprezes NIK - Stanisław Jarosz
Wiceprezes NIK – Jacek Kościelniak
Dyrektor Generalny - Marek Chodkiewicz (powołuje prezes NIK za zgodą Marszałka Sejmu)

W skład Kolegium NIK (kadencja trwa 3 lata), poza Prezesem jako przewodniczącym i wiceprezesami NIK,
wchodzą także:Dyrektor generalny

7 przedstawicieli nauk prawnych lub ekonomicznych oraz

7 dyrektorów jednostek organizacyjnych NIK lub doradców Prezesa NIK.

Najwyższa Izba Kontroli jest zobowiązana, jako naczelny organ kontroli państwowej, do kontrolowania

organów państwa i innych jednostek - powinna więc spełniać najwyższe wymagane standardy jakości, a
powinnością kontrolerów jest kierowane się fundamentalnymi zasadami i wartościami:
-służby społeczeństwu i państwu,
-obiektywizmu i bezstronności,
-otwartości i stałości ocen oraz
-etyki i perfekcji zawodowej.

Wyzwaniem dla Najwyższej Izby Kontroli, jako organizacji i ludzi ją tworzących, jest zatem:

-umacnianie autorytetu i wiarygodności oraz
-osiąganie większej skuteczności opinii, zaleceń i wniosków zawartych w raportach pokontrolnych. Misją
Najwyższej Izby Kontroli jest dbałość o gospodarność i skuteczność w służbie publicznej dla Rzeczypospolitej
Polskiej.

Najwyższa Izba Kontroli prezentując wyniki kontroli oraz precyzyjnie wskazując na nieprawidłowości i

zagrożenia, w tym zwracając szczególną uwagę na zjawiska korupcji, przyczyni się do udzielenia organom
władzy rzetelnych i obiektywnych informacji. Wypełniając misję Najwyższa Izba Kontroli będzie, poprzez
swoją działalność, pozytywnie oddziaływać na działalność organów państwa:
-wskazując zarówno na zagrożenia dla państwa i określone nieprawidłowości, piętnując przypadki
nierzetelności, jak też
-propagując dbałość o porządek prawny, odpowiedzialność i najlepsze praktyki rządzenia w wykorzystaniu
majątku państwowego i środków pochodzących z danin publicznych.

Poprzez rzetelne informowanie społeczeństwa o tym, jak wykonywane są ustawy oraz czy i jak

efektywnie wykorzystywany jest majątek publiczny, a także czy i jakie efekty uzyskuje się z pieniędzy
podatników, Najwyższa Izba Kontroli będzie:
-wspierała organy państwa w stanowieniu prawa i wyborze dróg zmierzających do trwałego i zrównoważonego
rozwoju kraju,
-wpływała na władze publiczne w celu usuwania zagrożeń i likwidacji nieprawidłowości w ich działaniach.

Organy NIK (patrz plik PDF)

Rodzaje i kryteria kontroli NIK

-NIK przeprowadza kontrole (planowe i doraźne) prawidłowości oraz wykonania zadań, jak również kontrole
kompleksowe obejmujące zarówno zagadnienia prawidłowości, jak i wykonania zadań.
-Kontrole planowe NIK koncentrują się na węzłowych problemach funkcjonowania państwa, dotyczących
zarówno gospodarowania środkami publicznymi, jak i wykonywania zadań publicznych.
-NIK przeprowadza corocznie kontrolę wykonania budżetu państwa przez dysponentów i beneficjentów
ś

rodków publicznych, której celem jest wydanie poświadczenia rozliczenia budżetowego tych jednostek oraz

poświadczenie rozliczenia budżetowego administracji państwowej jako całości. Obejmuje to w szczególności
dokonanie oceny:
--przestrzegania przepisów, zasad i procedur realizacji dochodów i wydatków budżetowych, w tym szczególnie
przestrzegania dyscypliny finansów publicznych, co obejmuje sprawdzenie czy operacje zostały właściwie

przeprowadzone, zakończone, zapisane, opłacone i zarejestrowane, w tym czy stosowane rozwiązania nie
stwarzają okoliczności korupcjogennych,
--prawidłowości i rzetelności prowadzenia dokumentacji finansowo–księgowej w kontrolowanych jednostkach,
udziału systemu kontroli wewnętrznej w zapewnieniu prawidłowego wykonania budżetu,
--wybranych zagadnień związanych z wykonaniem budżetu państwa dotyczących obszarów podwyższonego
ryzyka lub obszarów o szczególnym znaczeniu dla państwa i społeczeństwa.
-NIK przeprowadza kontrole doraźne, których zakres obejmuje w szczególności: wstępne badanie określonych
zagadnień dla opracowania projektu programu (kontrola rozpoznawcza), badanie sposobu wykorzystania uwag i
wniosków przez adresatów wystąpień pokontrolnych (kontrola sprawdzająca), rozpatrywanie skarg i wniosków
napływających do Izby (kontrola skargowa).
-Kontrole prowadzone są pod względem legalności, gospodarności, celowości i rzetelności.
-Legalność obejmuje badanie zgodności działania z przepisami prawa powszechnie obowiązującego
(Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe, rozporządzenia, akty prawa miejscowego), aktami
stanowienia prawa o charakterze wewnętrznym, wiążącymi jedyne podporządkowane organy i jednostki
organizacyjne oraz kształtującymi ich sytuację prawną, a także określającymi zadania i kompetencje
zatrudnionych pracowników, jak również umowami, decyzjami wydanymi w sprawach indywidualnych oraz
innymi rozstrzygnięciami (np. postanowieniami, wyrokami, uchwałami) podjętymi przez uprawnione podmioty.
-Gospodarność obejmuje badanie oszczędnego i wydajnego wykorzystania środków; uzyskania właściwej relacji
nakładów do efektów (wynik działalności w warunkach w jakich działała kontrolowana jednostka można było
osiągnąć mniejszym nakładem środków lub czy zastosowanymi środkami można było osiągnąć lepszy wynik);
wykorzystania możliwości zapobieżenia lub ograniczenia wysokości zaistniałych szkód.
-Celowość obejmuje badanie zapewnienia zgodności z celami określonymi dla kontrolowanej jednostki lub
działalności; zapewnienia optymalizacji zastosowanych metod i środków, ich odpowiedniości dla osiągnięcia
założonych celów; osiągnięcia tych celów (skuteczność).
-Rzetelność obejmuje badanie wypełniania obowiązków z należytą starannością, sumiennie i we właściwym
czasie; wypełniania zobowiązań zgodnie z ich treścią; przestrzegania wewnętrznych reguł funkcjonowania danej
jednostki (w szczególności określonego dla poszczególnych komórek i osób zakresu obowiązków);
dokumentowania określonych działań lub stanów faktycznych zgodnie z rzeczywistością, we właściwej formie i
wymaganych terminach, bez pomijania określonych faktów i okoliczności.

Kogo kontroluje NIK?:

Najwyższa Izba Kontroli kontroluje działalność organów administracji rządowej, Narodowego Banku Polskiego,
państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych; działalność organów
samorządu terytorialnego, samorządowych osób prawnych i innych samorządowych jednostek organizacyjnych;
działalność innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych (przedsiębiorców) w zakresie, w
jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z zobowiązań
finansowych na rzecz państwa; Najwyższa Izba Kontroli kontroluje wykonanie budżetu, gospodarkę finansową i
majątkową Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Trybunału
Konstytucyjnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego
Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko
Narodowi Polskiemu, Krajowego Biura Wyborczego, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego
oraz Państwowej Inspekcji Pracy; Na zlecenie Sejmu Najwyższa Izba Kontroli przeprowadza kontrolę
działalności Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Krajowej
Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Instytutu Pamięci
Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz Państwowej Inspekcji Pracy;
Na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, a Kancelarii Senatu na wniosek Senatu kontrolę działalności
Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, tak jak działalności organów i jednostek w/w.

Organy NIK:
Jednostkami organizacyjnymi Najwyższej Izby Kontroli są departamenty i delegatury.

B)Rzecznik Praw Obywatelskich

Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) - jednoosobowy organ władzy państwowej, pełniący funkcję ombudsmana.
Urząd ten powstał w Polsce z dniem 1 stycznia 1988 roku. Pierwszym rzecznikiem została prof. Ewa Łętowska.
Obecnie urząd ten sprawuje dr Janusz Kochanowski, a jego zastępcami są Stanisław Trociuk i prof. UW dr hab.

Marek Zubik. Działalność Rzecznika reguluje Konstytucja RP i Ustawa z dnia 15 lipca 1987 r. o Rzeczniku
Praw Obywatelskich.
Rzecznicy Praw Obywatelskich:
I kadencja: Ewa Łętowska od 19 listopada 1987 [1] [2] do 12 lutego 1992
II kadencja: Tadeusz Zieliński od 13 lutego 1992 do 7 maja 1996
III kadencja: Adam Zieliński od 8 maja 1996 do 29 czerwca 2000
IV kadencja: Andrzej Zoll od 30 czerwca 2000 do 30 czerwca 2005
wakat od 1 lipca 2005 do 15 lutego 2006, obowiązki Rzecznika Praw Obywatelskich pełnił ustępujący rzecznik
Andrzej Zoll [3]
V kadencja: Janusz Kochanowski od 15 lutego 2006 (upłynie 15 lutego 2011)
Zadania i możliwości Rzecznika Praw Obywatelskich:
Rzecznik, któremu pomagają jego zastępcy oraz Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, stoi na straży wolności,
praw człowieka i obywatela. Kontroluje a także podejmuje stosowne czynności jeśli stwierdzi, że z powodu
celowego działania lub zaniechania przez organa, organizacje albo instytucje zobowiązane do przestrzegania i
realizacji wolności człowieka i obywatela nastąpiło naruszenie prawa oraz zasad współżycia i sprawiedliwości
społecznej. Należy się zwrócić do Rzecznika Praw Obywatelskich w przypadku wykorzystania wszystkich
możliwości załatwienia sprawy we właściwym trybie i niewątpliwego stwierdzenia rzeczywistego naruszenia
wolności lub praw obywatelskich. Rzecznik jest ograniczony zakresem jego kompetencji, jego interwencje są
uzależnione od wyników analizy okoliczności sprawy i ustalenia, faktycznego naruszenia prawa oraz tego, iż
okoliczności te istotnie wymagają ingerencji Rzecznika.

Rzecznik wypełnia 4 funkcje:
-prewencyjną
-diagnostyczną
-kontrolną
-kreującą

Wybór, odwołanie i kadencja Rzecznika Praw Obywatelskich:

Rzecznika powołuje w formie uchwały Sejm za zgodą Senatu na wniosek Marszałka Sejmu albo grupy 35
posłów. Na uchwałę zatwierdzającą wybór Senat ma czas 1 miesiąca od dnia przekazania przez Marszałka
Sejmu uchwały Sejmu. Niepodjęcie uchwały przez Senat w ciągu miesiąca oznacza wyrażenie zgody. W
wypadku odmowy zatwierdzenia przez Senat Sejm powołuje na stanowisko Rzecznika inną osobę.
Kadencja Rzecznika trwa 5 lat i liczona jest od dnia złożenia ślubowania przed Sejmem. Ta sama osoba nie
może być Rzecznikiem więcej niż przez dwie kadencje. Rzecznik pełni swoje obowiązki do czasu objęcia
stanowiska przez nowego Rzecznika
Sejm odwołuje Rzecznika przed upływem okresu, na jaki został powołany większością co najmniej 3/5 głosów
w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, jeżeli:
-zrzekł się wykonywania obowiązków,
-stał się trwale niezdolny do pełnienia obowiązków na skutek choroby, ułomności lub upadku sił -
stwierdzonych orzeczeniem lekarskim.
-jeżeli Rzecznik sprzeniewierzył się złożonemu ślubowaniu.
-złożył niezgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne, stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu.

C)Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (KRRiT lub KRRiTV) to organ konstytucyjny (art. 213 - 215), który stoi
na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji.
Skład i struktura KRRiT:
Zasady, tryb działania, organizację oraz szczegółowe zasady powoływania członków KRRiT określa ustawa z
dnia 29 grudnia 1992 roku o radiofonii i telewizji, wraz z późniejszymi nowelizacjami. W skład Rady wchodzi
(po nowelizacji ustawy z 29 grudnia 2005 roku) 5 członków. Są oni wybierani przez: Sejm - 2 członków, Senat -
1, Prezydenta RP - 2. Kadencja członków KRRiT wynosi 6 lat. Ta sama osoba nie może zostać ponownie
wybrana na pełną kadencję. Ze swojego grona Rada wybiera przewodniczącego i zastępcę (na wniosek
przewodniczącego).

Członkowie KRRiT na mocy postanowień Konstytucji RP (art. 198) odpowiadają za popełnienie deliktu
konstytucyjnego przed Trybunałem Stanu.
Członkowie KRRiT:
Witold Kołodziejski - PRZEWODNICZĄCY KRRiT
Piotr Marian Boroń - Członek KRRiT

Tomasz Borysiuk - Członek KRRiT
Barbara Bubula - Członek KRRiT
Lech Stanisław Haydukiewicz - Członek KRRiT

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwałą z 27 stycznia 2006 roku dokonał wyboru Pana Tomasza

Borysiuka i Pana Lecha Stanisława Haydukiewicza na członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.
Senat Rzeczypospolitej Polskiej uchwałą z 30 stycznia 2006 r. powołał do składu Krajowej Rady Radiofonii i
Telewizji Pana Witolda Kołodziejskiego.
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech Kaczyński 18 i 26 września 2007 roku powołał do składu Krajowej
Rady Radiofonii i Telewizji Pana Piotra Mariana Boronia i Panią Barbarę Bubulę. KRRiT podczas posiedzenia
23 października 2007 roku przyjęła uchwałę nr 600/2007 o wyborze Witolda Kołodziejskiego na stanowisko
Przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji.

KRRiT nie dokonała dotychczas wyboru Zastępcy Przewodniczącego.

Główne zadania:
-konstytucyjne (art 213 ust. 1 Konstytucji RP ):
*stanie na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji;
-ustawowe (art. 6 ust. 2 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji, wraz z późniejszymi
nowelizacjami):
*projektowanie w porozumieniu z Prezesem Rady Ministrów kierunku polityki państwowej w dziedzinie
radiofonii i telewizji;
*określanie warunków działalności nadawców programów radiowych i telewizyjnych;
*rozpatrywanie wniosków i podejmowanie rozstrzygnięć w sprawach przyznawania koncesji na
rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych;
sprawowanie kontroli nad działalnością nadawców w zakresie określonym ustawą;
*organizowanie badań treści i odbioru programów radiowych i telewizyjnych;
*określanie wysokości opłat za udzielanie koncesji oraz wpis do rejestru;
*opiniowanie projektów aktów ustawodawczych oraz umów międzynarodowych dotyczących radiofonii i
telewizji;
*inicjowanie postępu naukowo - technicznego i kształcenie kadr w dziedzinie radiofonii i telewizji;
*współpraca z właściwymi organizacjami i instytucjami w zakresie ochrony praw autorskich, praw
wykonawców, praw producentów oraz nadawców programów radiowych i telewizyjnych;

Niektóre uprawnienia KRRiT:
-powoływanie rad nadzorczych spółek telewizji publicznej (Telewizja Polska S.A. - TVP) oraz publicznej
radiofonii (Polskie Radio S.A. oraz 17 spółek regionalnych Polskiego Radia);
-udzielanie koncesji na nadawanie sygnału telewizyjnego i radiowego;
-podział środków z abonamentu radiowo-telewizyjnego;
-nakładanie kar pieniężnych na nadawców

4. Wymiar sprawiedliwości i prokuratura

A) Sądy Powszechne

Sądy powszechne – sądy rejonowe, okręgowe i apelacyjne. Sądy powszechne rozstrzygają wszelkie sprawy

z zakresu prawa karnego, cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy i ubezpieczeń społecznych,
które nie są zastrzeżone dla innych sądów.

Wszystkich sędziów sądów powszechnych mianuje Prezydent RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa.

Sądami kierują prezesi powoływani przez Ministra Sprawiedliwości oraz w zakresie finansowym i
gospodarczym Dyrektorzy Sądów Apelacyjnych i Okręgowych oraz Kierownicy Finansowi Sądów Rejonowych
- powoływani przez Ministra Sprawiedliwości. Postępowanie sądowe oparte jest na zasadzie instancyjności.
Dzięki temu możliwe jest naprawienie wszelkich uchybień dokonywanych w sądach pierwszej instancji.
Kontrolę nad sądami powszechnymi w zakresie orzekania sprawuje Sąd Najwyższy.
Obecnie w Polsce jest:
(aktualny stan prawny na dzień 1 stycznia 2008 roku)
11 Sądów apelacyjnych
45 Sądów okręgowych
323 Sądy rejonowe

Sędziowie tworzą samorząd sędziowski. Organami samorządu sędziowskiego są: zgromadzenie ogólne

sędziów okręgu oraz zgromadzenie ogólne sędziów sądu apelacyjnego.

Zwierzchni nadzór nad działalnością administracyjną sądów sprawuje Minister Sprawiedliwości osobiście

oraz przez właściwą służbę nadzoru. Podstawowe zadania z zakresu zwierzchniego nadzoru nad działalnością
administracyjną sądów bezpośrednio związaną z wykonywaniem wymiaru sprawiedliwości są wykonywane
przez sędziów delegowanych do Ministerstwa Sprawiedliwości.

Sąd rejonowy tworzy się dla jednej lub większej liczby gmin; w uzasadnionych przypadkach może być

utworzony więcej niż jeden sąd rejonowy w obrębie tej samej gminy.

Sąd okręgowy tworzy się dla obszaru właściwości co najmniej dwóch sądów rejonowych, zwanego dalej

"okręgiem sądowym".

Sąd apelacyjny tworzy się dla obszaru właściwości co najmniej dwóch okręgów sądowych, zwanego dalej

"obszarem apelacji".

Organami sądów są:

1)w sądzie rejonowym - prezes sądu,
2)w sądzie okręgowym - prezes sądu oraz kolegium sądu okręgowego,
3)w sądzie apelacyjnym - prezes sądu oraz kolegium sądu apelacyjnego,
4)dyrektor sądu apelacyjnego oraz dyrektor sądu okręgowego, a w sądzie rejonowym, w razie jego powołania,
kierownik finansowy sądu

Prezes sądu:

1) kieruje sądem i reprezentuje go na zewnątrz, z wyjątkiem spraw należących do dyrektora sądu lub

kierownika finansowego sądu,

  2)  pełni czynności z zakresu administracji sądowej,
  3)  pełni inne czynności przewidziane w ustawie oraz w odrębnych przepisach,
  4)  jest zwierzchnikiem służbowym sędziów danego sądu,

5)powierza sędziom pełnienie funkcji i zwalnia z ich pełnienia, po zasięgnięciu wymaganych opini

Prezes sądu w zakresie administracji sądowej podlega Ministrowi Sprawiedliwości oraz prezesowi sądu

przełożonego.

Prezesa sądu apelacyjnego powołuje Minister Sprawiedliwości spośród sędziów sądu apelacyjnego, po

zasięgnięciu opinii zgromadzenia ogólnego sędziów sądu apelacyjnego.

Wiceprezesa sądu apelacyjnego powołuje Minister Sprawiedliwości spośród sędziów sądu apelacyjnego, na

wniosek prezesa danego sądu apelacyjnego, po zasięgnięciu opinii kolegium tego sądu.

Liczbę wiceprezesów sądu apelacyjnego ustala Minister Sprawiedliwości na wniosek prezesa tego sądu.
Prezesa sądu okręgowego powołuje Minister Sprawiedliwości spośród sędziów sądu apelacyjnego albo

sądu okręgowego, po zasięgnięciu opinii zgromadzenia ogólnego sędziów okręgu i opinii prezesa przełożonego
sądu apelacyjnego.

Wiceprezesa sądu okręgowego powołuje Minister Sprawiedliwości spośród sędziów sądu okręgowego albo

sądu apelacyjnego, na wniosek prezesa danego sądu okręgowego, po zasięgnięciu opinii kolegium tego sądu i
opinii prezesa przełożonego sądu apelacyjnego.

Prezesa sądu rejonowego powołuje Minister Sprawiedliwości spośród sędziów sądu okręgowego albo sądu

rejonowego, po zasięgnięciu opinii kolegium przełożonego sądu okręgowego i prezesa przełożonego sądu
okręgowego.

Wiceprezesa sądu rejonowego powołuje Minister Sprawiedliwości spośród sędziów sądu rejonowego albo

sądu okręgowego na wniosek prezesa danego sądu rejonowego, po zasięgnięciu opinii kolegium przełożonego
sądu okręgowego i prezesa przełożonego sądu okręgowego.

Prezes i wiceprezes sądu apelacyjnego oraz sądu okręgowego są powoływani na okres sześciu lat i nie

mogą być, bezpośrednio po zakończeniu kadencji, ponownie powołani do pełnienia tej samej funkcji.

Prezes i wiceprezes sądu rejonowego są powoływani na okres czterech lat, najwyżej na dwie kolejne

kadencje.

Kolegium sądu apelacyjnego składa się z trzech do pięciu członków, wybieranych przez zgromadzenie

ogólne  sędziów  sądu  apelacyjnego  spośród  sędziów  tego  sądu,  a  także  z  prezesa  sądu  apelacyjnego.  Liczbę
członków  kolegium  pochodzących  z  wyboru  ustala  zgromadzenie  ogólne  sędziów  sądu  apelacyjnego.
Przewodniczącym  kolegium  sądu  apelacyjnego  jest  prezes  sądu  apelacyjnego,  a  w  razie  jego  nieobecności  -
najstarszy służbą członek kolegium. Kadencja kolegium sądu apelacyjnego trwa dwa lata.

Kolegium sądu okręgowego składa się z czterech do ośmiu członków, wybieranych przez zgromadzenie

ogólne sędziów okręgu, spośród jego członków, będących sędziami sądu okręgowego oraz z prezesa sądu
okręgowego. Liczbę członków kolegium pochodzących z wyboru ustala zgromadzenie ogólne sędziów okręgu.

Dyrektora sądu apelacyjnego, dyrektora sądu okręgowego oraz kierownika finansowego sądu rejonowego,

powołuje i odwołuje odpowiednio - na wniosek prezesa danego sądu apelacyjnego, okręgowego albo
rejonowego, Minister Sprawiedliwości.

Droga powoływania sędziego:

Sędziów sądów powszechnych do pełnienia urzędu na stanowisku sędziowskim powołuje Prezydent

Rzeczypospolitej  Polskiej,  na  wniosek  Krajowej  Rady  Sądownictwa,  w  terminie  miesiąca  od  dnia  przesłania
tego wniosku. Sędziowie sądów powszechnych są powoływani na stanowiska:
  1)  sędziego sądu rejonowego,
  2)  sędziego sądu okręgowego,
  3)  sędziego sądu apelacyjnego.

Powołując do pełnienia urzędu na stanowisku sędziowskim, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej wyznacza

miejsce  służbowe  (siedzibę)  sędziego.  Kandydaturę  zgłasza  się  prezesowi  sądu  okręgowego  -  gdy  zgłoszenie
dotyczy stanowiska sędziego sądu rejonowego albo sędziego sądu okręgowego, a prezesowi sądu apelacyjnego -
gdy  zgłoszenie  dotyczy  stanowiska  sędziego  sądu  apelacyjnego.  Prezes  sądu,  po  stwierdzeniu  spełniania
warunków  przez  kandydata,  przedstawia  jego  kandydaturę  właściwemu  kolegium  sądu,  wraz  z  oceną  jego
kwalifikacji, oraz określa termin zgromadzenia ogólnego sędziów, na którym będzie prezentowana kandydatura,
wraz  z  opinią  kolegium  o  kandydacie.  O  zgłoszeniu  każdego  kandydata  na  wolne  stanowisko  sędziowskie
właściwy  prezes  sądu  zawiadamia  Ministra  Sprawiedliwości,  przekazując  wypełnioną  kartę  zgłoszenia
kandydata.  Minister  Sprawiedliwości,  w  porozumieniu  z  ministrem  właściwym  do  spraw  zdrowia,  po
zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Sądownictwa, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres i sposób
przeprowadzania  badań  kandydatów  do  objęcia  urzędu  sędziego,  w  tym  badań  lekarskich  i  psychologicznych,
oraz  kwalifikacje  wymagane  od  lekarzy  i  psychologów  uprawnionych  do  przeprowadzania  tych  badań  i
wydawania  zaświadczeń  o  zdolności  do  pełnienia  obowiązków  sędziego.  Minister  Sprawiedliwości,  po
zasięgnięciu  opinii  Krajowej  Rady  Sądownictwa,  określi,  w  drodze  rozporządzenia,  wzór  karty  zgłoszenia  na
wolne  stanowisko  sędziowskie.  Karta  zgłoszenia  powinna  zawierać  informacje  dotyczące  warunków
wymaganych przez ustawę od kandydatów na stanowisko sędziowskie.

Jeżeli na wolne stanowisko sędziowskie zostanie zgłoszona więcej niż jedna kandydatura, rozpatrzenie

wszystkich kandydatur odbywa się na tym samym posiedzeniu zgromadzenia.
Zgromadzenie ogólne sędziów ocenia zgłoszonych kandydatów w drodze głosowania i przekazuje prezesowi
właściwego sądu wszystkie zgłoszone kandydatury, ze wskazaniem
liczby
uzyskanych głosów.
Minister Sprawiedliwości zasięga od Komendanta Głównego Policji informacji o każdym z kandydatów do
objęcia stanowiska sędziowskiego,

ocenione w sposób, o którym mowa w § 2, prezes właściwego sądu przekazuje Krajowej Radzie

Sądownictwa, za pośrednictwem Ministra Sprawiedliwości.
Kandydatury
a następnie przedstawia kandydatury Krajowej Radzie Sądownictwa, wyrażając o każdym z kandydatów opinię
wraz z uzasadnieniem oraz przekazując informację uzyskaną od Komendanta Głównego Policji. Informacja
obejmuje istotne dla oceny spełniania wymogu nieskazitelnego charakteru. Na każde wolne stanowisko
sędziowskie
może zgłosić Krajowej Radzie Sądownictwa kandydata także Minister Sprawiedliwości.

Na stanowisko sędziego sądu rejonowego może być powołany ten, kto:

  1)  posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,
  2)  jest nieskazitelnego charakteru,
  3)  ukończył  wyższe  studia  prawnicze  w  Rzeczypospolitej  Polskiej  i  uzyskał  tytuł  zawodowy  magistra  lub

zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej,

  4)  jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego,
  5)  ukończył 29 lat,
  6)  złożył egzamin sędziowski lub prokuratorski,

7) ukończył aplikację sędziowską w Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury lub pracował w charakterze

asesora prokuratorskiego - co najmniej przez trzy lata przed wystąpieniem o powołanie na stanowisko
sędziego.

§ 2. Wymagania określone w § 1 pkt 6 i 7 nie dotyczą tego, kto przed powołaniem:

  1)  zajmował stanowisko sędziego sądu administracyjnego lub sądu wojskowego,
  2)  zajmował stanowisko prokuratora,
  3)  pracował  w  polskiej  szkole  wyższej,  w  Polskiej  Akademii  Nauk,  w  instytucie  naukowo-badawczym  lub

innej placówce naukowej i ma tytuł naukowy profesora albo stopień naukowy doktora habilitowanego nauk
prawnych,

4) wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza - co najmniej przez trzy lata,
5) zajmował stanowisko prezesa, wiceprezesa, starszego radcy lub radcy w Prokuratorii Generalnej Skarbu

Państwa - co najmniej przez trzy lata.

§ 3. Na stanowisko sędziego sądu rejonowego może być powołany ten, kto spełnia wymagania określone w

§ 1 pkt 1-6, ukończył aplikację ogólną prowadzoną przez Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury, aplikację
notarialną, adwokacką lub radcowską i złożył odpowiedni egzamin, oraz przez okres co najmniej pięciu lat był
zatrudniony na stanowisku referendarza sądowego w pełnym wymiarze czasu pracy.

§ 4. Na stanowisko sędziego sądu rejonowego może być powołany ten, kto spełnia wymagania określone w

§ 1 pkt 1-6, ukończył aplikację ogólną prowadzoną przez Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury, aplikację
notarialną, adwokacką lub radcowską i złożył odpowiedni egzamin, oraz przez okres co najmniej sześciu lat był
zatrudniony na stanowisku asystenta sędziego w pełnym wymiarze czasu pracy.

§ 5. Na stanowisko sędziego sądu rejonowego może być powołany ten, kto zajmował stanowisko asesora

prokuratorskiego przez okres co najmniej trzech lat lub jedno ze stanowisk określonych w § 2 pkt 2-4 w okresie
pięciu lat przed zgłoszeniem na wolne stanowisko sędziowskie.

§ 6. Do okresu, o którym mowa w § 4, wlicza się okres zatrudnienia na stanowisku referendarza sądowego

w pełnym wymiarze czasu pracy.

§ 7. W przypadku zatrudnienia w niepełnym wymiarze czasu pracy, okres, o którym mowa w § 3-6,

podlega proporcjonalnemu wydłużeniu.

Art. 62. Profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych w polskich szkołach wyższych, w Polskiej

Akademii Nauk oraz w instytutach naukowo-badawczych i innych placówkach naukowych może być powołany
na stanowisko sędziego sądu powszechnego, w niepełnym, nie mniejszym niż połowa, wymiarze czasu pracy.

Art. 63. § 1. Na stanowisko sędziego sądu okręgowego może być powołany sędzia sądu rejonowego oraz

sędzia wojskowego sądu garnizonowego, który posiada co najmniej czteroletni okres pracy na stanowisku
sędziego sądu rejonowego lub sędziego wojskowego sądu garnizonowego lub na stanowisku prokuratora.

§ 1a. Na stanowisko sędziego sądu okręgowego może być powołany również prokurator, który posiada co

najmniej czteroletni okres pracy na stanowisku prokuratora lub sędziego.

§ 2. Na stanowisko sędziego sądu okręgowego może być powołany także ten, kto spełnia wymagania

określone w art. 61 § 1 pkt 1-4, jeżeli:
1) wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza - co najmniej przez sześć lat,
1a) zajmował stanowisko prezesa, wiceprezesa, starszego radcy lub radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu

Państwa - co najmniej przez sześć lat,

2) pracował na stanowisku dydaktycznym, naukowo-dydaktycznym lub naukowym w polskiej szkole wyższej,

w Polskiej Akademii Nauk, w instytucie naukowo-badawczym lub innej placówce naukowej, mając tytuł
naukowy profesora albo stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych,

3) zajmował stanowisko sędziego wojskowego sądu okręgowego.

§ 3. Na stanowisko sędziego sądu okręgowego może być powołany ten, kto wykonywał zawód lub

zajmował stanowisko określone w § 2 w okresie 3 lat przed powołaniem.

. Na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego może być powołany sędzia sądu powszechnego i sądu

wojskowego, który posiada co najmniej sześcioletni okres pracy na stanowisku sędziego lub prokuratora, w tym
co najmniej trzyletni okres pracy na stanowisku sędziego sądu okręgowego, sędziego wojskowego sądu
okręgowego lub prokuratora prokuratury okręgowej.

§ 1a. Na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego może być powołany również prokurator, który posiada co

najmniej  sześcioletni  okres  pracy  na  stanowisku  prokuratora  lub  sędziego,  w  tym  co  najmniej  trzyletni  okres
pracy  na  stanowisku  prokuratora  prokuratury  okręgowej,  prokuratora  wojskowej  prokuratury  okręgowej,
sędziego  sądu  okręgowego,  sędziego  wojskowego  sądu  okręgowego  lub  prokuratora  prokuratury  apelacyjnej,
Prokuratury  Krajowej,  Naczelnej  Prokuratury  Wojskowej  lub  prokuratora  Instytutu  Pamięci  Narodowej  -
Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

§ 2. Na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego może być powołany także ten, kto spełnia wymagania

określone w art. 61 § 1 pkt 1-4, jeżeli:
1) wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza co najmniej przez osiem lat,
1a) zajmował stanowisko prezesa, wiceprezesa, starszego radcy lub radcy Prokuratorii Generalnej Skarbu

Państwa - co najmniej przez osiem lat,

2) pracował na stanowisku dydaktycznym, naukowo-dydaktycznym lub naukowym w polskiej szkole wyższej,

w Polskiej Akademii Nauk, w instytucie naukowo-badawczym lub innej placówce naukowej, mając tytuł
naukowy profesora albo stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych.

§ 3. Na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego może być powołany ten, kto wykonywał zawód lub

zajmował stanowisko określone w § 2 w okresie 3 lat przed powołaniem.

Sędzia przechodzi w stan spoczynku z dniem ukończenia 65 roku życia, chyba że nie później niż na sześć

miesięcy przed ukończeniem 65 roku życia oświadczy Ministrowi Sprawiedliwości wolę dalszego zajmowania
stanowiska i przedstawi zaświadczenie stwierdzające, że jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia
obowiązków sędziego, wydane na zasadach określonych dla kandydata na stanowisko sędziowskie.

Stosunek służbowy sędziego nawiązuje się po doręczeniu mu aktu powołania. Przy powołaniu sędzia

składa  ślubowanie  wobec  Prezydenta  Rzeczypospolitej  Polskiej.  Stosunek  służbowy  sędziego  rozwiązuje  się  z
mocy  prawa,  jeżeli  sędzia  zrzekł  się  urzędu.  Stosunek  służbowy  sędziego  wygasa  z  dniem  utraty  przez  niego
obywatelstwa  polskiego.  Sędzia  przechodzi  w  stan  spoczynku  z  dniem  ukończenia 65 roku życia, chyba że nie
później  niż  na  sześć  miesięcy  przed  ukończeniem  65  roku  życia  oświadczy  Ministrowi  Sprawiedliwości  wolę
dalszego  zajmowania  stanowiska  i  przedstawi  zaświadczenie  stwierdzające,  że  jest  zdolny,  ze  względu  na  stan
zdrowia,  do  pełnienia  obowiązków  sędziego,  wydane  na  zasadach  określonych  dla  kandydata  na  stanowisko
sędziowskie.  Sędzia  nie  może  być  zatrzymany  ani  pociągnięty  do  odpowiedzialności  karnej  bez  zezwolenia
właściwego  sądu  dyscyplinarnego.  Nie  dotyczy  to  zatrzymania  w  razie  ujęcia  sędziego  na  gorącym  uczynku
przestępstwa,  jeżeli  zatrzymanie  jest  niezbędne  do  zapewnienia  prawidłowego  toku  postępowania.  Do  czasu
wydania uchwały zezwalającej na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej wolno podejmować tylko
czynności niecierpiące zwłoki. O zatrzymaniu sędziego niezwłocznie powiadamia się prezesa sądu apelacyjnego
właściwego  ze  względu  na  miejsce  zatrzymania.  Może  on  nakazać  natychmiastowe  zwolnienie  zatrzymanego
sędziego.  O  fakcie  zatrzymania  sędziego  prezes  sądu  apelacyjnego  niezwłocznie  zawiadamia  Krajową  Radę
Sądownictwa,  Ministra  Sprawiedliwości  i  Pierwszego  Prezesa  Sądu  Najwyższego.  . Za  wykroczenia  sędzia
odpowiada wyłącznie dyscyplinarnie.

Prawa i obowiązki sędziów

Sędziemu, za jego zgodą, może zostać powierzony obowiązek sprawowania patronatu nad przebiegiem

praktyk  i  staży  aplikantów  w  Krajowej  Szkole  Sądownictwa  i  Prokuratury.  Czas  pracy  sędziego  jest  określony
wymiarem  jego  zadań.  Sędzia  jest  obowiązany  zachować  w  tajemnicy  okoliczności  sprawy,  o  których  powziął
wiadomość  ze  względu  na  swój  urząd,  poza  jawną  rozprawą  sądową.  . Sędzia  nie  może  podejmować
dodatkowego zatrudnienia, z wyjątkiem zatrudnienia na stanowisku dydaktycznym, naukowo-dydaktycznym lub
naukowym w łącznym wymiarze nieprzekraczającym pełnego wymiaru czasu pracy pracowników zatrudnionych
na tych stanowiskach, jeżeli wykonywanie tego zatrudnienia nie przeszkadza w pełnieniu obowiązków sędziego.
Sędziowie są obowiązani do złożenia oświadczenia o swoim stanie majątkowym. W związku z pełnioną funkcją
sędziemu  przysługuje  dodatek  funkcyjny.  Od  wynagrodzenia  sędziów  nie  odprowadza  się  składek  na
ubezpieczenie społeczne. Prezes sądu, oraz na jego wniosek Zakład Ubezpieczeń Społecznych, są uprawnieni do
kontrolowania  prawidłowości  wykorzystywania  przez  sędziego  zwolnienia  lekarskiego  od  pracy  z  powodu
choroby zgodnie z jego celem. Sędzia powinien mieszkać w miejscowości będącej siedzibą sądu, w którym pełni
służbę. Sędziemu ubiegającemu się o mandat posła albo senatora, albo radnego udziela się urlopu bezpłatnego na
czas  kampanii  wyborczej.  Sędzia  w  stanie  spoczynku  może  używać  dotychczasowego  tytułu  z  dodaniem
wyrazów  "w  stanie  spoczynku".  W  razie  śmierci  sędziego  jego  rodzinie  przysługuje  odprawa  pośmiertna  na
zasadach  przewidzianych  w  Kodeksie  pracy  dla  rodzin  pracowników.  Sędzia  w  stanie  spoczynku  jest
obowiązany dochować godności sędziego. Sędzia w stanie spoczynku może jednak wykonywać w sądzie albo w
Ministerstwie Sprawiedliwości funkcję wizytatora.

Sąd Najwyższy: organizacja, kompetencje, sędziowie

Organa Sądu Najwyższego:
-Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego
-Prezes Sądu Najwyższego (dla każdej z izb)
-Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego

-Zgromadzenie sędziów izby Sądu Najwyższego (dla każdej z izb)
-Kolegium Sądu Najwyższego

Kompetencje do:
-Sprawowania nadzoru nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania - jest to

tzw. nadzór judykacyjny (art. 183 ust. 1 Konstytucji). Do środków służących wykonywaniu takiego nadzoru
służą:

--rozpoznawanie kasacji oraz innych środków odwoławczych,
--podejmowanie uchwał rozstrzygających zagadnienia prawne - zgodnie z art. 398 § 1 Kodeksu

Postępowania  Cywilnego  -  jeżeli  przy  rozpatrywaniu  skargi  kasacyjnej  wyłoni się zagadnienie prawne budzące
poważne  wątpliwości,  wówczas  Sąd  Najwyższy  może  odroczyć  wydanie  orzeczenia  i  przekazać  sprawę  do
rozstrzygnięcia  powiększonemu  składowi  tego  sądu.  Uchwały  interpretacyjne  Sądu  Najwyższego  nie  mają
waloru  powszechnego  obowiązywania  -  jeśli  nie  uzyskały  rangi  zasady  prawnej,  to  formalnie  wiążą  tylko  w
sprawie, w związku z którą zostały podjęte,

-Rozpoznawania protestów wyborczych oraz stwierdzania ważności wyborów do Sejmu i Senatu oraz

wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, a także ważności referendum ogólnokrajowego i referendum
konstytucyjnego.

-Rozstrzygania nadzorczego w stosunku do samorządów zawodowych: adwokatów, radców prawnych oraz

notariuszy.

-Opiniowania ustaw i innych aktów normatywnych.
-Rozpatrywanie skarg kasacyjnych na orzeczenia Trybunału do Spraw Sportu przy PKOl.
-Sąd Najwyższy może także wykonywać inne czynności przekazane przez ustawy.
-Sąd Najwyższy działa na podstawie Konstytucji i ustawy z 23 listopada 2002 o Sądzie Najwyższym

(Dz.U. z 2002 Nr 240, poz. 2052 ze zm.).

Sędziowie Sądu Najwyższego:
Cechą najwyższych organów sądowniczych w każdym państwie jest to, iż orzekają w nich najbardziej

uznane autorytety w dziedzinie prawa.

Do Sądu Najwyższego powoływani są z jednej strony bardzo znani przedstawiciele nauki prawa, a z

drugiej sędziowie z bardzo dużym doświadczeniem. Ma to zapewnić zarówno wysoki poziom merytoryczny
orzeczeń jak i niezależność od innych władz w systemie trójpodziału władzy.

Krajowa Rada Sądownictwa

Skład Krajowej Rady Sądownictwa:

Składa się z 25 członków (art. 187 ust. 1 Konstytucji):Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Prezesa

Naczelnego  Sądu  Administracyjnego  oraz  Ministra  Sprawiedliwości  (wchodzą  w  skład  KRS  z  urzędu,  na  czas
sprawowania  funkcji),  jednej  osoby  powołanej  przez  Prezydenta  Rzeczypospolitej,  piętnastu  członków
wybranych  spośród  sędziów  Sądu  Najwyższego,  sądów  powszechnych,  sądów  administracyjnych  i  sądów
wojskowych, czterech członków wybranych przez Sejm spośród posłów oraz dwóch członków wybranych przez
Senat spośród senatorów.

Kadencja wybieranych członków KRS wynosi 4 lata (art. 187 ust. 3 Konstytucji).

Pierwszy skład Rady ukonstytuował się na posiedzeniu, które odbyło się 23 lutego 1990.

Przewodniczący Rady (Sędzia Sądu Najwyższego) - Stanisław Dąbrowski

Kompetencje Krajowej Rady Sądownictwa:
Uprawnienia Krajowej Rady Sądownictwa realizowane są w formie uchwał podejmowanych na

posiedzeniach plenarnych:

dotyczące aktów prawnych regulujących ustrój władzy sądowniczej:

-podejmowanie uchwał w sprawach wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z

Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej aktów normatywnych w zakresie dotyczącym niezależności sądów i
niezawisłości sędziów

dotyczące powoływania Prokuratora Generalnego:
-rozpatrywanie i ocena kandydatur do pełnienia urzędu Prokuratora Generalnego a następnie

przedstawienie Prezydentowi RP jednego kandydata (drugiego przedstawia Krajowa Rada Prokuratorów)

dotyczące powoływania sędziów
-rozpatrywanie i ocena kandydatur do pełnienia urzędu sędziowskiego oraz przedstawianie Prezydentowi

Rzeczypospolitej Polskiej wniosków o powołanie sędziów w Sądzie Najwyższym, Naczelnym Sądzie
Administracyjnym, sądach powszechnych, wojewódzkich sądach administracyjnych i sądach wojskowych,

-wyrażanie opinii w sprawie powołania i odwołania prezesów i wiceprezesów sądów powszechnych i

sądów wojskowych,

-rozpatrywanie wystąpień sędziów w stanie spoczynku o powrót na stanowisko sędziowskie,
-rozpatrywanie wniosków o przeniesienie sędziów w stan spoczynku, wyrażanie zgody na dalsze

zajmowanie stanowiska przez sędziów, którzy ukończyli 65 rok życia.

Jednym z uprawnień Rady do 5 grudnia 2007 r. było ustalanie kryteriów oceny kandydatów na stanowiska

sędziowskie, przeprowadzanej przez prezesów sądów okręgowych i apelacyjnych. Tego dnia ogłoszono w
Dzienniku Ustaw wyrok Trybunału Konstytucyjnego[1], w którym orzeczono, że art. 2 ust. 2 pkt 2 ustawy o
KRS[2] jest niezgodny z art. 60 Konstytucji RP. Z tym dniem Rada utraciła więc prawo ustalania wspomnianych
kryteriów. Ostatnie uchwały w przedmiocie kryteriów zostały podjęte 11 stycznia 2007 r.[3], 19 kwietnia 2007
r.[4] oraz 19 lipca 2007 r.[5].

dotyczące spraw dyscyplinarnych
-występowanie do Rzecznika Dyscyplinarnego z żądaniami wszczynania postępowań dyscyplinarnych w

stosunku do sędziów oraz odwoływanie się od wyroków sądów dyscyplinarnych pierwszej instancji,

-wybór Rzecznika Dyscyplinarnego sędziów sądów powszechnych,
-uchwalanie zbioru zasad etyki zawodowej sędziów i czuwanie nad ich przestrzeganiem,
-przeprowadzenie wizytacji sądu lub lustracji pracy sędziego, którego indywidualna sprawa podlega

rozpatrzeniu przez Radę.

B) Prokuratura

Prokuraturę w Polsce stanowią:

-Prokurator Generalny (Krzysztof Kwiatkowski)
-prokuratorzy powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury
-prokuratorzy wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury
-prokuratorzy Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu

Zadania Prokuratury:

Zadaniem prokuratury jest strzeżenie praworządności oraz czuwanie nad ściganiem przestępstw. Zadanie to
prokuratorzy wykonują przez:
-prowadzenie lub nadzorowanie postępowań przygotowawczych w sprawach karnych oraz sprawowanie funkcji
oskarżyciela publicznego przed sądami
-wytaczanie powództw w sprawach karnych i cywilnych oraz składanie wniosków i udział w postępowaniu
sądowym w sprawach cywilnych, ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych, jeżeli tego wymaga ochrona
praworządności, interesu społecznego, własności lub praw obywateli
-podejmowanie środków przewidzianych prawem, zmierzających do prawidłowego i jednolitego stosowania
prawa w postępowaniu sądowym, administracyjnym, w sprawach o wykroczenia oraz w innych postępowaniach
-sprawowanie nadzoru nad wykonaniem postanowień o tymczasowym aresztowaniu oraz innych decyzji o
pozbawieniu wolności
-prowadzenie badań w zakresie problematyki przestępczości oraz jej zwalczania i zapobiegania
-zaskarżanie do sądu niezgodnych z prawem decyzji administracyjnych oraz udział w postępowaniu sądowym w
sprawach zgodności z prawem takich decyzji
-koordynowanie działalności w zakresie ścigania przestępstw, prowadzonej przez inne organy państwowe

-współdziałanie z organami państwowymi, państwowymi jednostkami organizacyjnymi i organizacjami
społecznymi w zapobieganiu przestępczości i innym naruszeniom prawa
współpracę z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie niezbędnym do realizacji jego
zadań ustawowych
-opiniowanie projektów aktów normatywnych
-podejmowanie czynności określonych w ustawach

Prokurator Generalny

Prokurator Generalny – naczelny organ prokuratury i zwierzchnik prokuratorów. W latach 1990 - 2010

funkcję tę pełnił z urzędu Minister Sprawiedliwości (Krzysztof Kwiatkowski).

Prokurator Generalny jest naczelnym organem całej prokuratury, tym samym podlegają mu wszyscy

prokuratorzy. 31 marca 1990 zniesiono Prokuraturę Generalną, a funkcję Prokuratora Generalnego zaczął
sprawować z urzędu Minister Sprawiedliwości. Zastępcami Prokuratora Generalnego są Prokurator Krajowy,
Naczelny Prokurator Wojskowy, Dyrektor Głównej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
oraz inni prokuratorzy powoływani i odwoływani ze stanowiska zastępcy spośród prokuratorów Prokuratury
Krajowej (przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Prokuratora Generalnego).

Z dniem 31 marca 2010 nastąpi rozdzielenie urzędu Ministra Sprawiedliwości i Prokuratora

Generalnego. Prokuratora Generalnego powoływać będzie Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej spośród dwóch
kandydatów zgłoszonych przez Krajową Radę Sądownictwa i Krajową Radę Prokuratury. Kadencja Prokuratora
Generalnego trwa sześć lat, licząc od dnia złożenia ślubowania. Po upływie kadencji pełni on obowiązki do
czasu objęcia stanowiska przez następcę, przy czym nie może być on ponownie wyznaczony. Po zakończeniu
pełnienia obowiązków przechodzi w stan spoczynku.

Kompetencje Prokuratora Generalnego:

Wypełnianie wszystkich ustawowych zadań prokuratury, czyli strzeżenie praworządności oraz

czuwanie nad ściganiem przestępstw (art. 2) poprzez czynności określone w art. 3 ustawy. Zgodnie z zasadą
dewolucji oraz jednolitości prokuratury Prokurator Generalny może przedsiębrać wszelkie czynności należące
do zakresu działania prokuratury. Działa na podstawie ustawy o prokuraturze. Kompetencje Prokuratora
Generalnego – Ministra Sprawiedliwości można sklasyfikować według podziału na kompetencje związane z
pełnieniem funkcji rządowej oraz na związane z pełnieniem funkcji szefa prokuratury.

Kompetencje wydawania aktów wykonawczych do ustawy o prokuraturze. I tak, Minister

Sprawiedliwości obowiązany jest do tworzenia i znoszenia w drodze rozporządzenia prokuratur apelacyjnych,
okręgowych i rejonowych oraz ustalanie ich siedzib i obszarów właściwości.

Także w drodze rozporządzenia, ustala regulamin określający tryb wewnętrznego urzędowania

powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury oraz określa wewnętrzną organizację powszechnych
jednostek organizacyjnych prokuratury, zakres działania sekretariatów i innych działów administracji.

Może zarządzić wspólne prowadzenie spraw z zakresu administracji i gospodarki finansowej sądu

powszechnego i powszechnej jednostki organizacyjnej prokuratury przez właściwy sąd powszechny, jeżeli obie
jednostki mają siedzibę w tej samej miejscowości. Ponadto Minister Sprawiedliwości, w drodze rozporządzenia,
określa szczegółowe zasady i tryb mianowania, zmiany warunków pracy oraz rozwiązywania stosunku pracy
aplikanta, jego szczegółowe obowiązki i zasady egzaminu prokuratorskiego. Wszystkie swoje czynności
Prokurator Generalny może zlecić do wykonania poległym prokuratorom (substytucja), z wyjątkiem czynności
zastrzeżonych przez ustawę wyłącznie do jego właściwości.

Najbardziej istotną kompetencją Prokuratora Generalnego, jako zwierzchnika prokuratury, jest prawo

powoływania wszystkich prokuratorów powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury oraz
odwoływania.

Określa on zakres kierowania Prokuraturą Krajową przez Prokuratora Krajowego.
Kolejną kompetencją związaną z organizacją prokuratury jest prawo określenia funkcji w prokuraturach

apelacyjnych, okręgowych i rejonowych, na które powołuje prokuratorów i odwołuje z pełnienia tych funkcji
prokurator apelacyjny. Jest to więc rodzaj delegacji uprawnienia Prokuratora Generalnego na prokuratora
apelacyjnego. Innego nieco rodzaju kompetencją jest zwoływanie posiedzeń Rady Prokuratorów przy
Prokuratorze Generalnym (ciała opiniodawczego i ustalającego ogólną liczbę członków sądu dyscyplinarnego).
Prokurator Generalny jest przełożonym dyscyplinarnym w stosunku do wszystkich prokuratorów powszechnych
jednostek organizacyjnych prokuratury (art. 69), a ponadto przysługuje mu prawo wniesienia kasacji od
orzeczenia sądu dyscyplinarnego wydanego w drugiej instancji, w terminie 3 miesięcy, bezpośrednio do Sądu
Najwyższego (art.83 ustawy o prokuraturze). Kompetencja ta przypomina nieco uprawnienie Prokuratora
Generalnego – Ministra Sprawiedliwości do wniesienia kasacji „nadzwyczajnej” z art. 521 k.p.k. Z
uprawnieniem tym wiąże się prawo Prokuratora Generalnego do wstrzymania z urzędu wykonania
prawomocnego orzeczenia sądu dyscyplinarnego po upływie terminu wniesienia kasacji przez strony, a przed

upływem terminu 3 miesięcy. powoływanie komisji do złożenia egzaminu prokuratorskiego przez aplikanta (art.
94 ust. 1) oraz mianowanie i zwalnianie asesorów powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratur (art.98).
Natomiast uprawnieniem z pogranicza kompetencji stricte wewnętrznych i kompetencji o skutkach procesowych
jest prawo Prokuratora Generalnego powierzenia asesorowi powszechnej jednostki organizacyjnej prokuratury
pełnienia pewnych czynności prokuratorskich na czas określony, nie przekraczający 2 lat. prawo wydawania
wytycznych w zakresie postępowania przygotowawczego wiążących wszystkie organy uprawnione do
prowadzenia postępowania przygotowawczego (art. 29 ust. 1); uprawnienie występowania do naczelnych i
centralnych organów administracji państwowej o podjęcie środków w celu usprawnienia działalności podległych
im organów w zakresie postępowania przygotowawczego (art. 30 ust. 2); przedstawianie Prezydentowi
wniosków w przedmiocie ułaskawienia osób skazanych przez sądy (art.39 ust. 1); występowanie z wnioskiem do
właściwego organu o podjęcie odpowiednich środków, w tym również o wydanie lub zmianę określonych
przepisów, w celu przeciwdziałania przestępczości.

Sędziemu, za jego zgodą, może zostać powierzony obowiązek sprawowania patronatu nad przebiegiem

Struktura Samorządu Terytorialnego

(

)

(

)

(

)

(

)

(

)

(

)

;

(

)

(

)

;

)

(

)

2. Wójt: Włodzimierz Leman

Przewodniczący Rady: Marek Słomczewski

;

)

(

)

Marek Woźniak – Marszałek Województwa Wielkopolskiego

Wojciech Jankowiak – Wicemarszałek Województwa Wielkopolskiego

Leszek Wojtasiak – Wicemarszałek Województwa Wielkopolskiego

Lech Dymarski

Przewodniczący Sejmiku Województwa Wielkopolskiego