Microsoft Word - polski I etap.doc

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2006/2007

Strona 1 z 12

....................................

kod pracy ucznia

.............................................

piecz tka nagłówkowa szkoły

KONKURS POLONISTYCZNY

DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM

Bohater na miar czasów

ETAP SZKOLNY

Drogi Uczniu,

witaj w I etapie konkursu polonistycznego. Przeczytaj uwa nie instrukcj i postaraj

si prawidłowo odpowiedzie na wszystkie pytania.

•

Arkusz liczy 12 stron i zawiera 30 zada .

•

Przed rozpocz ciem pracy sprawd , czy Twój test jest

kompletny. Je eli zauwa ysz usterki, zgło je Komisji

Konkursowej.

•

Zadania czytaj uwa nie i ze zrozumieniem.

•

Odpowiedzi wpisuj czarnym lub niebieskim długopisem

b d piórem.

•

Dbaj o czytelno pisma i precyzj odpowiedzi.

•

Nie u ywaj korektora.

•

W przypadku testu wyboru (A, B, C, D) zaznacz prawidłow

odpowied , stawiaj c znak X na literze poprzedzaj cej tre

wybranej odpowiedzi.

Je eli si pomylisz, bł dne zaznaczenie otocz kółkiem

i zaznacz znakiem X inn odpowied .

•

Odpowiedzi do pozostałych zada wpisuj w wyznaczone

miejsca w te cie.

•

Oceniane b d tylko odpowiedzi, które zostały umieszczone

w miejscu do tego przeznaczonym.

•

Pracuj samodzielnie.

Powodzenia!

Czas pracy:

90 minut

Liczba punktów

mo liwych

do uzyskania:

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2006/2007

Strona 2 z 12

Tekst I

Bitwa w w wozie

Kmicic spojrzał... i dusza zatrz sła si w nim z przera enia.
Byli to Szwedzi.
Ukazali si tak blisko, e cofa si było niepodobna, zwłaszcza i orszak

królewski miał konie pom czone. Pozostawało tylko przebi  si  lub zgin  albo pój
w niewol . Zrozumiał to w jednej chwili nieustraszony król, wi c chwycił za r koje
szpady.

– Osłoni króla i nazad! – krzykn ł Kmicic.
Tyzenhauz z dwudziestu lud mi w mgnieniu oka wysun ł si na czoło, lecz

Kmicic, zamiast zł czy si z nimi, ruszył drobnym kłusem przeciw Szwedom.

Miał za na sobie szwedzki strój, ten sam, w któren przebrał si , wychodz c

z klasztoru, wi c owi Szwedzi teraz nie pomiarkowali, co to za jeden. Widz c
d

cego przeciw sobie w takim samym stroju je d ca, prawdopodobnie poczytali

cały orszak królewski za jaki własny podjazd, bo nie przy pieszyli kroku, tylko
kapitan dowodz cy wysun ł si przed pierwsz trójk .

– A co za ludzie? – spytał po szwedzku, patrz c na gro n i blad twarz

zbli aj cego si junaka.

Kmicic najechał na tak blisko, e prawie potr cili si kolanami, i nie odrzekłszy

ani słowa, wypalił mu w samo ucho z pistoletu.

Okrzyk grozy wyrwał si z piersi rajtarów, ale najpot niej zabrzmiał głos pana

Andrzeja:

– Bij!
I jako skała oderwana od opoki, tocz c si w przepa , druzgoce wszystko

w biegu, tak i on run ł na pierwszy szereg, nios c  mier  i zniszczenie. Dwaj młodzi
Kiemlicze,  podobni  do  dwóch  nied wiedzi,  skoczyli  za  nim  w  zam t.  Stukot  szabel
o pancerze i hełmy rozległ si  jak huk młotów, a wnet zawtórowały mu wrzaski i j ki.
Przera onym  Szwedom  zdawało  si   w  pierwszej  chwili,  e  to  trzech  wielkoludów
napadło ich w dzikim parowie górskim. Pierwsze trójki cofn ły si  zmieszane przed
strasznym  m em,  a  gdy  ostatnie  wydobywały  si   dopiero  spoza  zakr tu,  rodek
stłoczył si  i zwichrzył. Konie pocz ły gry  si  i wierzga .  ołnierze z dalszych trójek
nie mogli strzela , nie mogli i  na ratunek przodowym, którzy gin li bez ratunku pod
ciosami trzech olbrzymów. Pró no si  zło , pró no sztychów nadstawi , tamci łami

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2006/2007

Strona 3 z 12

szable,  przewracaj   ludzi  i  konie.  Kmicic  zdarł  konia,  e  a  kopyta  jego  zwisły  nad
głowami rajtarskich rumaków, sam za  szalał, siekł, bódł. Krew zbroczyła mu twarz,
z oczu szedł ogie , wszystkie my li w nim zgasły, została tylko jedna,  e zginie, lecz
Szwedów  musi  zatrzyma .  Ta  my l  przerodziła  si   w  dzikie  jakie   uniesienie,  wi c
siły  jego  potroiły  si ,  ruchy  stały  si   podobne  do  ruchów  rysia;  w ciekłe,  jak
błyskawice  szybkie.  I  nadludzkimi  ciosami  szabli  kruszył  ludzi,  jak  piorun  kruszy
młode drzewa; dwaj Kiemlicze młodzi szli tu , a stary nieco z tyłu, co chwila wsuwał
rapier mi dzy synów, tak szybko, jak w   dło wysuwa, i wyci gał krwawy.

H. Sienkiewicz, Potop, wiat Ksi ki, Warszawa 1996, t.2, s. 417

Zadanie 1.  (0-1 pkt)
Podaj wiek, w którym miały miejsce opisane wydarzenia.
........................................................................................................................................

Zadanie 2.  (0-1 pkt)
Zdarzenie opisane w powy szym tek cie działo si  w miejscu

A) trudno dost pnym.

C) nieznanym.

B) dobrze zabezpieczonym.

D) wybranym przez króla.

Zadanie 3. (0-1 pkt)
Polakom w odniesieniu zwyci stwa pomogli

A) rajtarzy.

C) ołnierze z dalszych trójek.

B) młodzi Kiemlicze.

D) ołnierze z pierwszych trójek.

Zadanie 4. (0-1 pkt)
Który z poni szych zapisów najlepiej oddaje stan uczu Kmicica w chwili
zagro enia?

A) Samotno .

C) Przytomno umysłu.

B) Spokój.

D) Zmartwienie.

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2006/2007

Strona 4 z 12

Zadanie 5. (0-1 pkt)
Cytat:

„Zginie, lecz Szwedów musi zatrzyma ” mo na odczyta jako

A) infantylno bohatera.

C) determinacj Kmicica.

B) eskalacj jego uczu .

D) dywagacje bohatera.

Zadanie 6. (0-2 pkt.)
Uzasadnij, e w przytoczonym fragmencie

Potopu Sienkiewicz kreuje Kmicica

na heroicznego bohatera. Podaj dwa ró ne argumenty.

•

...................................................................................................................................

•

...................................................................................................................................

Zadanie 7.  (0-4 pkt.)
Przedstaw w 3-4 zdaniach jak zako czyła si  dla Kmicica bitwa w w wozie i jaki
miała wpływ na jego dalsze losy.
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................

Zadanie 8.  (0-1 pkt)
Opis bitwy ma charakter

A) strategiczny.
B) statyczny.
C) ekspansywny.
D) dynamiczny.

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2006/2007

Strona 5 z 12

Zadanie 9. (0-1 pkt)
O ekspresji tego opisu nie decyduje

A) przemienne stosowanie zda  pojedynczych i zło onych.
B) nagromadzenie czasowników, epitetów.
C) du a ilo  znaków interpunkcyjnych.
D) nagromadzenie porówna .

Zadanie 10.  (0-6 pkt.)
Z  tekstu  I  wypisz  rodki  j zykowe  słu ce  opisowi  bohaterów  i  bitwy  oraz
nazwij je.

Element wiata

przedstawionego

Przykład z tekstu

Nazwa rodka wyrazu

Andrzej Kmicic

Kiemlicze

Opis bitwy

Zadanie 11. (0-1 pkt)
W cytowanym fragmencie

„I jako skała oderwana od opoki, tocz c si

w przepa , druzgoce wszystko w biegu, tak i on run ł na pierwszy szereg,
nios c mier i zniszczenie” wyst puje

A) porównanie homeryckie.

C) animizacja.

B) onomatopeja.

D) personifikacja.

Zadanie 12. (0-1 pkt)
Podniosły, patetyczny styl wypowiedzi uzyskuje Sienkiewicz m.in. dzi ki

A) rozwlekło ci opisów i dialogów.

C) nacechowaniu emocjonalnemu czasowników.

B) archaizacji j zyka.

D) pytaniom retorycznym.

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2006/2007

Strona 6 z 12

Zadanie 13. (0-1 pkt)
Wska stwierdzenie, które nie dotyczy stylizacji archaicznej.

A) Tematyka utworu.

C) Długo wypowiedze .

B) Szyk wyrazów w wypowiedzeniu.

D) Słownictwo.

Zadanie 14.  (0-1 pkt)
Przytoczony  fragment  powie ci  przetłumacz  na  współczesn   polszczyzn
Wiedz e, i  po to Ci  wysłałem, aby  zmiarkował, jak si  fortuna obróci.

………………………………………………………………………………………………..…
…………………………………………………………………………………………………..

Zadanie 15. (0-2 pkt.)
Wska dwa powody, dla których Sienkiewicz dokonuje stylizacji archaicznej.

•

.............................................................................................................................

•

.............................................................................................................................

Zadanie 16. (0-1 pkt)
Terminy przede wszystkim zwi zane z epik to:

A) narracja, monolog, scena, didaskalia.
B) metafora, podmiot liryczny, bohater.
C) bohater, akcja, fabuła,  wiat przedstawiony.
D) rym, apostrofa, komizm, tekst poboczny.

Zadanie 17.  (0-1 pkt)
Z  fragmentu  tekstu  wypisano  nast puj ce  wyrazy:  w

ychodz c, widz c,

cego, dowodz cy, patrz c, zbli aj cego, odrzekłszy.

Nazwij te formy czasowników.
......................................................................................................................................

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2006/2007

Strona 7 z 12

Zadanie 18. (0-2 pkt.)
Podane wypowiedzenia przekształ na zdania zło one podrz dnie.

•

Nacisn wszy czapk na głow wyszedł ze stancji na korytarz.

........................................................................................................................................

•

Szkoci trzymaj cy stra w bramie uczynili chrz st broni prezentuj c muszkiety.

........................................................................................................................................

TEKST II

[...]  Jako   mroczno  było  na  wiecie,  nieg  padał  g sty,  dzwoniły  jakie   sanki,
akuratnie  jak  w  Wodoktach,  gdym  z  panem  Kmicicem  zaje d ał  do  Olenki.
Wpłyn łem bowiem na burzliwe tonie Potopu. [...] Szwedzki potop zalał cał  Polsk .
Było o czym my le , o co si  troska  i o co walczy ! A potem te niesko czone boje
ze  Szwedem,  z  Moskw ,  z  wiarołomnym  elektorem,  z  Rakoczym!    Te  nadludzkie
wysiłki, w których Rzeczpospolita  przemogła wszystkich i  wszystko. A  do ostatniej
chwili,  gdy  Ole ka  padła  mi  do  nóg  z  krzykiem:  „J dru   nie  godnam  ran  twoich
całowa ”.
Zali  te  cudne  sprawy  wymy lił  Sienkiewicz?  Zali  to  nie  s   moje  własne,  sprzed
wieków  przygody? Sk d e  bym  je tak  pami tał? Sk d e  bym je  tak  odczuwał?  On
jeno  potr cił  struny,  a  wszystk   melodi   dusz  wydobyła  z  zamglonych  wspomnie
dawnego  ywota i na ja ni  pami ci wyniosła!
Przypi łem  si   do  Pana  Wołodyjowskiego.  Nie  mogłem  si   powstrzyma .
[...] Rzuciłem si  w nowe boje i nowe przygody. Zaznałem smaku rusznic rzuconych
na  rubie e  Rzeczypospolitej,  słodyczy  zimowych  wieczorów  i  długich  opowiada
towarzyszów.  Zaznałem  te   niemało  serdecznej  udr ki  o  Basi .  Bijałem  Moskw ,
bijałem  Tatarów,  bijałem  Szweda.  Szabla  moja  i  krew  moja,  i  ywot  mój  był
własno ci  ojczyzny. A gdy przyszła potrzeba krzemieniecka i sumienie przykazało,
wysadziłem si  z prochami, a zamku nieprzyjaciołom nie oddałem. […]
Odło yłem ksi k , niestety, wszystko si  ko czy. Wła nie wstawał jaki  blady dzie .
– Wtorek rano! – powiedział  ydek, l kliwie trzymaj c si  blisko drzwi.
– Jezus Maria! [...] Naczelnik! Moja posada!
Odniosłem Trylogi  panu W. Przyj ł mnie gniewnie i po prostu nawymy lał:

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2006/2007

Strona 8 z 12

–  Trzeba  by   idiot ,  eby  dla  ksi ki  po wi ci   cał   karier !  Wszystko  przepadło!
Naczelnik czekał na pana i nie doczekał si . Jest w ciekły, wzi ł to za lekcewa enie
swojej osoby. Protektora przysłała dowiadywa  si  o pana.
– Na  mier  zapomniałem o jej li cie!
– Winszuj  panu rozs dku! Posad  diabli wzi li, niech e pan za to przy sposobno ci
podzi kuje panu Sienkiewiczowi. Dla głupich historyjek straci  posad , no!
–  Ma  pan  racj ,  podzi kuj   mu  za  nieopisane  szcz cie,  jakie  mi  dał,  za
pokrzepienie serca nadziej  i wiar , za t  pot n  pie  o Polsce niezwyci onej.
U miechn ł si  m drze, a kiedym odchodził, powiedział do  ony:
– Stracony człowiek, brak mu pi tej klepki.

W. S. Reymont, Wspomnienie, [w:] Dzieła wybrane, Kraków 1957, t.3.

Zadanie 19. (0-1 pkt)
Który zwi zek frazeologiczny najpełniej charakteryzuje sytuacj bohatera
tekstu II?

A) Znale si mi dzy młotem a kowadłem.

C) Serce mu si kraje.

B) Wypływa na szerokie wody.

D) Zapomnie o bo ym wiecie.

Zadanie 20. (0-2 pkt.)
Zacytuj zdanie, w którym jest mowa o odbiorze dzieła Sienkiewicza przez
bohatera przytoczonego fragmentu

Wspomnie .

Potopu”.

........................................................................................................................................

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2006/2007

Strona 9 z 12

Zadanie 22. (0-1 pkt)
Sienkiewiczowska idea „ku pokrzepieniu serc” realizowała si w

Potopie

mi dzy innymi poprzez

A) umieszczenie wydarze  fikcyjnych na tle historii Polski.
B) idealizacj  postaci i wydarze .
C) przedstawienie w powie ci wszystkich warstw społecznych.
D) rehabilitacj  głównego bohatera.

Zadanie 23.  (0-5 pkt.)
W 3-4 zdaniach stre  tekst II.

TEKST III

Kadr z filmu Potop w re yserii J. Hoffmana

Zadanie 24. (0-1 pkt)
Pojedynek, który ukazuje kadr z filmu ko czy si słowami:

A) „Na wielkoluda mi wa nie wygl dasz”.
B) „Ko cz wa , wstydu oszcz d !”.
C) „Jaki dzi mamy dzie ?”.
D) „Masz dosy , czy-li mam ci jeszcze w oczy plun ?”.

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2006/2007

Strona 10 z 12

Zadanie 25.  (0-1 pkt)
Nazwanie  Andrzeja  Kmicica  bohaterem  dynamicznym  jest  uzasadnione,
poniewa

A) bierze on udział w wielu powie ciowych wydarzeniach.
B) bezwzgl dnie d y do celu.
C) obserwujemy proces jego wewn trznej przemiany.
D) Potop jest powie ci pełn dynamicznie rozwijaj cych si zdarze .

Zadanie 26. (0-3 pkt.)
Dopisz wyraz przeciwstawny do podanego.

•

brawurowy - ………………………………………………………………………….

•

impulsywny - …………………………………………………………………………

•

pokorny - ……………………………………………………………………………..

TEKST IV

Kadr z filmu Potop w re yserii J. Hoffmana

Zadanie 27. (0-1 pkt)
Jaki plan filmowy zastosował w tej scenie re yser?

A) Plan ameryka ski.

B) Zbli enie.

C) Wielki plan.

D) Półzbli enie.

Zadanie 28. (0-1 pkt)
Słowo „gatunek” w odniesieniu do filmu wskazuje na

A) cechy, które odró niaj  jeden film od drugiego.
B) jako  produkcji filmowej.
C) cechy, które odró niaj  film od innych dzieł sztuki.
D) producenta ta my.

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2006/2007

Strona 11 z 12

Zadanie 29.  (0-3 pkt.)
Tworzysz  mini-słowniczek  poj   zwi zanych  z  filmem.  Podaj  cztery  terminy
i obja nij zamieszczone w nim hasła.
1.  .................................................................................................................................

.................................................................................................................................

2. .................................................................................................................................

.................................................................................................................................

3. .................................................................................................................................

.................................................................................................................................

4. .................................................................................................................................

.................................................................................................................................

Zadanie 30. (0-18 pkt.)
Napisz rozprawk , w której uzasadnisz, e Henryk Sienkiewicz w „Potopie”
stworzył

bohatera na miar czasów. Odwołaj si do wybranego przykładu

z powie ci. Praca nie mo e by krótsza ni strona A4.
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2006/2007

Strona 12 z 12

........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................