background image

 

 
 
 

 

Avenue des Arts, 43 - 1040 Brussels - BELGIUM - Tel. +32 2 514 11 11 - Fax. +32 2 511 29 05, info@fooddrinkeurope.eu - www.fooddrinkeurope.eu 

Zestaw narzędzi służący do zmniejszenia 
zawartości akryloamidu w zbożowych 
produktach śniadaniowych 

 

Akryloamid 
Akryloamid jest substancją w naturalny sposób powstającą 
w  żywności  na  skutek  obróbki  termicznej  np.  pieczenia, 
grillowania lub smażenia. 
Akryloamid  może  powodować  nowotwory  u  zwierząt,  a 
według ekspertów, prawdopodobnie także u ludzi. Chociaż 
akryloamid  był  prawdopodobnie  składnikiem  naszej  diety 
od czasu kiedy człowiek zaczął gotować, z powodu troski o 
nasze  bezpieczeństwo,  eksperci  na  całym  świecie  zalecają 
zmniejszenie jego zawartości w  produktach spożywczych. 
Akryloamid  występuje  w  wielu  różnych  artykułach 
spożywczych,  także  w  tych  produkowanych  przemysłowo, 
przygotowywanych  w  gastronomii  i  w  gospodarstwach 
domowych.  Znajduje  się  w  takich  podstawowych 
produktach spożywczych jak chleb i ziemniaki, jak również 
w  niektorych  innych    produktach  takich  jak  chipsy, 
herbatniki i kawa. 

 

Zestaw Narzędzi organizacji FoodDrinkEurope 
dotyczący akryloamidu 
Po odkryciu akryloamidu w żywności, przemysł spożywczy i 
inne  zainteresowane  strony,  w  tym  organy  nadzorujące, 
podjęły  działania  w  celu  zbadania,  w  jaki  sposób 
akryloamid powstaje w żywności, oraz jakie metody mogą 
zostać  użyte  w  celu  zmniejszenia  jego  zawartości  w 
środkach 

spożywczych 

stosując 

zasadę 

ALARA. 

FoodDrinkEurope  koordynowała  prowadzone  działania  i 

zebrała  otrzymane  wyniki  w  celu  opracowania  zestawu 
narzędzi dotyczącego akryloamidu. 

 

Do czego służy zestaw narzędzi? 

 

  Wyszczególnia 

istniejące 

metody 

zmniejszania 

zawartości akryloamidu w środkach spożywczych 

 

  Umożliwia  użytkownikom  dokonanie  oceny  i  wyboru 

środków zmniejszających jego zawartość 

 
ALARA 
ALARA  to  akronim  wyrażenia  „As  Low  As  Reasonably 
Achievable”  –  „tak  mało,  jak  to  tylko  możliwe  w  granicach 
rozsądku”. 
Oznacza  to  po  prostu,  że  podmiot  działający  na  rynku 
spożywczym  musi  przedsięwziąć  stosowne  środki  dla 
zmniejszenia 

do 

minimum 

obecności 

danego 

zanieczyszczenia    w  produkcie  końcowym,  uwzględniając 
ryzyko związane z jego obecnością, ale także uwzględniając 
inne  uzasadnione  okoliczności,  takie  jak  możliwość 
zanieczyszczenia 

innymi 

substancjami, 

właściwości 

organoleptyczne  i  jakościowe  końcowego  wyrobu,  a  także 
możliwość 

skutecznego 

sterowania 

procesem 

technologicznym. 
Aby zapewnić zgodność z zasadą ALARA, podmiot działający 
na  rynku  spożywczym  powinien  kontrolować  skuteczność 
zastosowanych środków i weryfikować je w miarę potrzeby. 
 

Co Państwo mogą zrobić? 
•    Wykorzystać  niniejszą  broszurę  do  identyfikacji 

metod, które można zastosować w celu zmniejszenia 
zawartości akryloamidu. 

•    Nie  wszystkie  metody  będą  miały  zastosowanie  dla 

Państwa warunków produkcyjnych. 

•    W celu określenia najodpowiedniejszych metod, będą 

Państwo  musieli  wziąć  pod  uwagę  stosowane  przez 
siebie sposoby produkcji, receptury, jakość produktów 
oraz przepisy ustawodawstwa krajowego. 

 
Akryloamid w zbożowych produktach śniadaniowych 
Broszura  ta  została  opracowana  w  celu  udzielenia  pomocy 
producentom  zbożowych  produktów  śniadaniowych.  O 
bardziej szczegółowe porady można zwrócić się do CEEREAL 
(Europejskiego  Stowarzyszenia  Producentów  Zbożowych 
Produktów 

Śniadaniowych) 

pisząc 

na 

adres: 

jess@ceereal.eu 
 
Czytaj pełen zestaw narzędzi na stronie: 

http://www.fooddrinkeurope.eu/publication/fooddrinkeu
rope-updates-industry-wide-toolbox-to-help-
manufacturers-further/  

 
Sposoby powstawania 
•        Akryloamid  wytwarza  się  poprzez  reakcję  asparaginy, 

która jest obecna w sposób naturalny w ziarnie zbóż z 
cukrami redukującymi, takimi jak fruktoza i glukoza. 

•        Akryloamid  powstaje  w  temperaturze  wyższej  niż 

120°C.  Proces  przebiega  znacznie  szybciej,  kiedy 
zawartość wody spada poniżej 5%. 

•    Ilość powstałego akryloamidu zależy od: 

o  receptury 
o  procesu produkcji i temperatury 
o  warunków opiekania 
o  zawartości asparaginy w ziarnie zbóż 

background image

 

 
 

 Annex 13  to FCP/AATEC/030/11E- 

 

2/2 

 

Metody zmniejszenia zawartości akryloamidu w zbożowych produktach śniadaniowych Z powodu znacznej liczby różnych receptur, zbóż, 

składników i 

procesów wykorzystywanych w tradycyjnej produkcji zbożowych produktów śniadaniowych, nie istnieje jeden prosty sposób zmniejszenia powstawania akryloamidu. 
Przykładowo płatki na bazie pszenicy zawierają zazwyczaj więcej akryloamidu niż produkty z ryżu lub kukurydzy, jednak każde zboże ma swoje szczególne walory 
odżywcze i spożywcze. Producentom zaleca się wybranie sposobów, które najbardziej odpowiadają wytwarzanym przez nich rodzajom produktów oraz skontaktowanie 
się ze CEEREAL (Europejskie Stowarzyszenie Producentów Zbożowych Produktów Śniadaniowych) w celu uzyskania szczegółowych porad jess@ceereal.eu 

 

Wybór surowców 

Projektowanie formuły (składu surowcowego) 

Projektowanie procesu technologicznego 

Zawartość  wolnej  asparaginy  (Asn)  jest 
krytycznym czynnikiem przy tworzeniu się 
akryloamidu w produktach zbożowych. 
Skład  cukrów  w  ziarnie  zbóż  nie  jest 
kluczowym czynnikiem. 
Obecnie nie jest możliwe kupowanie zbóż 
o  stałym,  niskim  i  kontrolowanym 
poziomie 

asparaginy, 

powodu 

zmienności 

gatunkowej, 

warunków 

wegetacji oraz klimatu. 
Agronomia: 

należy 

całą 

mocą 

wskazywać 

rolnikom 

konieczność 

utrzymywania  odpowiedniego  poziomu 
siarki w glebie. 
Wykazano, że gleby ubogie w siarkę mają 
znaczny  wpływ  na  zawartość  wolnej 
asparaginy w niektórych zbożach. 
Im  mniej  siarki  w  glebie,  tym  wyższa 
zawartość  asparaginy  w  zbiorach  i  tym 
samym  wyższe  ryzyko  tworzenia  się 
akryloamidu. 

 

Ograniczyć  użycie  cukrów  redukujących  szczególnie  w  fazie  obróbki  termicznej  pod 
ciśnieniem dla produktów zbożowych otrzymywanych metodą szarżową. 
Ogólnie, nadmiar cukrów redukujących w tej fazie procesu wytwarza zbyt ciemną barwę 
płatków. 
Uwzględnić  wpływ  dodatków  na  ogólny  poziom  akryloamidu.  Jeżeli  obecne  są 
wypieczone  komponenty  o  charakterze  ciastek,  należy  zastosować  sposoby  zalecane 
przy produkcji ciastek. Mocno prażone migdały zawierają więcej akryloamidu niż lekko 
prażone  migdały.  Niektóre  suszone  owoce  maja  wysoką  zawartość  akryloamidu,  np. 
śliwki, gruszki.  
W niektórych krajach występują Muesli zawierające komponenty typu ciastka pieczone z 
zastosowanie kwaśnego węglanu amonu. 
Lekko prażone migdały mają ładny wygląd ale nieodwołalnie mniej smaku i zapachu, a 
owoce dodają pożądanych właściwości produktom. 
Uwzględnić stosowny wybór składników pochodzenia zbożowego. 
Wszystkie  podstawowe  zboża  mogą  być  stosowane  do  produkcji  płatków 
śniadaniowych,  Niektóre  zboża  wytwarzają  więcej  akryloamidu  niż  inne  w  takich 
samych warunkach prowadzenia procesu. Pszenica, jęczmień i owies produkują więcej 
akryloamidu niż kukurydza czy ryż. Stosowanie mniejszej ilości ziarna  pełnego / mniej 
okrywy  może  ograniczyć  powstawanie  akryloamidu  (  okrywa  nasienna  zawiera  więcej 
asparaginy). 
Wybór  zboża  określa  charakter  produktu  końcowego  i  dlatego  nie  można  po  prostu 
zastąpić  jednego  zboża  innym  bez  zmiany samego produktu  i utracenia  cech  produktu 
ważnych dla konsumentów. 
Stosowanie  mniejszej  ilości  ziarna  pełnego  i/lub  okrywy,  a  większej  ilości  bielma 
znacznie  zmniejszy  wartość  żywieniową  produktu  oraz  zmieni  jego  cechy 
organoleptyczne.
 

Nie  należy  przypiekać  lub  zbytnio  tostować 
(opiekać) produktu. 
Wykazano, że pieczenie / tostowanie (opiekanie) 
w niższej temperaturze do takiej samej końcowej 
zawartości wilgoci obniża  zawartość akryloamidu 
w niektórych produktach. 
Należy 

dołożyć 

starań 

 

aby 

uniknąć 

niedopieczenia  produktu,  gdyż  mogłoby  to 
spowodować 

czerstwienie 

podczas 

przechowywania. 

Jeśli 

stosowanie 

niższej 

temperatury wypieku nie zostanie zrównoważone 
przez  zastosowanie  innych  środków,  może 
nastąpić  zmniejszenie wydajności procesu. 
Należy  tak  sterować  procesem  opiekania,  aby 
uzyskiwać 

jednolita 

barwę 

produktu. 

Im 

ciemniejsza 

barwa, 

tym 

większe 

prawdopodobieństwo 

wyższej 

zawartości 

akryloamidu. 
Producenci 

reguły 

starają 

się 

unikać 

niejednolitego  zabarwienia  swoich  produktów. 
Możliwość  ograniczenia  zawartości  akryloamidu 
jest dodatkowym uzasadnieniem dla tej praktyki.