PROFILAKTYKA 

WAD NARZĄDU 

ŻUCIA 

 
 

PROFILAKTYKA 

WAD NARZĄDU 

ŻUCIA 

Zakład Ortodoncji IS  

Warszawski Uniwersytet Medyczny 

 

PROFILAKTYKA WAD 

NARZĄDU ŻUCIA

 

 

 

kierowanie wzrostem i rozwojem narządu żucia w każdym okresie 
rozwojowym dziecka poprzez: 

• dostarczenie narządowi żucia odpowiednich bodźców czynnościowych 
• usuwanie wszelkich bodźców szkodliwych, hamujących lub 

zaburzających prawidłowy rozwój 

• opiera się na znajomości przyczyn powodujących odchylenia 

czynnościowe prowadzące do zaburzeń zgryzu 

• - na każdym etapie rozwoju dziecka, począwszy od okresu płodowego. 
• - profilaktyka ortodontyczna okresu prenatalnego (wady wrodzone) 

wchodzi w zakres ogólnomedycznej opieki zdrowotnej kobiet 
ciężarnych. 

• - w okresie rozwoju prenatalnego powstają wady wrodzone do których 

szczególnie predysponowany jest okres od 4 do 12 tyg. 
 
 

PROFILAKTYKA WAD 

NARZĄDU ŻUCIA

 

 

eliminowanie przyczyn wad wrodzonych narządu żucia: 

1.

Ostre choroby zakaźne przebiegające z podwyższoną temperaturą ciała 

2.

Zakażenia górnych dróg oddechowych 

3.

Grypa 

4.

Choroby mogące wywołać niedotlenienie zarodka 

5.

Zatrucia pokarmowe z biegunką 

6.

Zatrucia ciążowe z wymiotami 

7.

Choroby matki: niewydolność nerek, krążenia, cukrzyca, zaburzenia 

endokrynologiczne, zabiegi chirurgiczne, urazy, napięcia nerwowe 

8.

Leki 

9.

Promieniowanie rentgenowskie 

10.

Promieniowanie jonizujące 

11.

Zatrucia chemiczne 

12.

Nałogi  

13.

Niewłaściwe odżywianie 

14.

Ultradźwięki  
 

Profilaktyka wad wrodzonych 

Profilaktyka wrodzonych wad rozwojowych 

I stopnia: 

niedopuszczenie do 

wystąpienia nieprawidłowości  w rozwoju zarodka: 

 - rezygnacja z potomstwa w przypadku rodzin dużego ryzyka genetycznego   
 - eliminowanie w czasie ciąży czynników teratogennych 
  - podawanie przed planowaną ciążą i w pierwszych tygodniach ciąży kwasu 

foliowego w celu obniżenia ryzyka wystąpienia u dziecka otwartej wady cewy 

nerwowej 

 
Profilaktyka wrodzonych wad rozwojowych 

II stopnia 

obejmuje działania 

zmniejszające stopień uszkodzenia dziecka lub społeczne skutki wad.  

  -  diagnostyka prenatalna obejmująca badania przesiewowe każdej ciąży i 

szczegółowe badania diagnostyczne płodu w ciążach podwyższonego ryzyka 

genetycznego 

  -  terapia płodu 
  -  wewnątrzmaciczne leczenie operacyjne wad rozwojowych 
 
Profilaktyka wrodzonych wad rozwojowych 

III stopnia 

obejmuje wielokierunkowe 

działania korekcyjno-rehabilitacyjne u osób z wadami wrodzonymi. 

 

Profilaktyka wad nabytych 

 
Profilaktykę wad nabytych możemy podzielić na : 
• profilaktykę 

okresu niemowlęcego 

• właściwa pozycja tułowia i głowy, karmienie piersią, eliminacja nawyków: 

ssanie smoczka, warg, palców, eliminacja oddychania przez usta; 

• profilaktykę 

okresu poniemowlęcego (okres żłobkowy)

 

• profilaktykę 

okresu wczesnego dzieciństwa (wiek przedszkolny) 

• profilaktykę 

okresu późnego dzieciństwa (wiek szkolny) 

•  

eliminacja parafunkcji, dysfunkcji, właściwa konsystencja pokarmów, 

profilaktyka próchnicy, higiena jamy ustnej, opieka zdrowotna, troska 
rodziców i wychowawców o prawidłowy rozwój psychiczny dziecka 

 

 

Organizacja planowej opieki 

ortodontycznej 

GRUPA I : 

 Dzieci z zespołem właściwych dla wieku cech morfologiczno-czynnościowych, brak 

uchwytnych czynników etiologicznych. Profilaktyka pierwotna. 

GRUPA II 

Dzieci, u których stwierdza się czynniki działające niekorzystnie na prawidłowy 

dotychczas rozwój. Profilaktyka wtórna. 

GRUPA III 

Dzieci z wadami zgryzu o małym nasileniu, które mogą się nasilać pod wpływem nadal 

działających czynników szkodliwych. Profilaktyka późna 

GRUPA IV  

Dzieci, u których wady zgryzu są bardzo nasilone, czynniki etiologiczne nadal działają 

lub już wygasły. Leczenie objawowe, trudne, o niepomyślnym rokowaniu. 

 

 

 

Organizacja planowej opieki 

ortodontycznej 

Leczenie zewnątrzpochodnych wad zgryzu zależy od wieku rozwojowego dziecka. 

Najlepsze wyniki uzyskuje się w końcu okresu żłobkowego i w okresie 
przedszkolnym. Działanie lekarza wspomagają siły ustrojowe.  

 

Około 6.-7. roku życia kończą się  możliwości zapobiegania, a z 10. r. ż. 

możliwości wczesnego leczenia ortodontycznego 
 

 

Bibliografia: 

 

• G. Śmiech-Słomkowska, W. Rytlowa: profilaktyka i wczesne leczenie 

ortodontyczne. Warszawa Wydawnictwo Lekarskie PZWL 1999 

• I. Karłowska i wsp.: Zarys Współczesnej Ortodoncji. Warszawa 

Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2008F. 

• Łabiszewska-Jaruzelska: Ortopedia Szczękowa.  Warszawa 

Wydawnictwo Lekarskie PZWL 1995. 

• B. Kahl-Niehle: Wprowadzenie do ortodoncji. Wydawnictwo 

Medyczne Urban&Partner Wrocław 1999. 

• Proffit WR, Fields HW, Sarver DM: Ortodoncja Współczesna. 

Elsevier Urban&Partner  Wrocław 2009. 

• Katalog aparatów elastycznych, Dr Hinz Dental