Mały Słownik Astrologiczny

Poniżej prezentuję listę najważniejszych pojęć używanych obecnie w astrologii wraz z
podstawowym opisem ich znaczenia.

Aplikacja - zmniejszająca się odległość między planetami; aspekt, który w przyszłości (np. w
progresjach) się „uściśli”; zobacz też: Separacja.

Archetypy astrologiczne - podstawowy budulec psychiki człowieka; każda z faz Zodiaku
reprezentuje nie jedną z 12 prazasad, które składają się na naszą rzeczywistość. Zarówno człowiek
(mikrokosmos) jak i otaczający go świat (makrokosmos) wyrażają sobą wszystkie prazasady.

Ascendent (Asc.) - wierzchołek I sektora kosmogramu; punkt przecięcia ekliptyki i horyzontu we
wschodniej części nieba. Punkt wznoszący się w chwili narodzin na wschodzie. Na kosmogramie
oznaczany jest czerwoną strzałką. Punkt przeciwległy do niego to Descendent (Dsc.).

Aspekt - odległość kątowa pomiędzy dwoma planetami (lub planetą i danym punktem) w
kosmogramie. W astrologii istotne znaczenia mają odległości kątowe (ekliptyczne) o wartości: 0° -
koniunkcja, 30° - półsekstyl, 60° - sekstyl, 90° - kwadratura, 120 ° - trygon, 150° - kwinkunks i
180° - opozycja; aspekty generalnie dzielimy na harmonijne (60°, 120°) i nieharmonijne (90°,
150°); koniunkcja (0°) oraz opozycja (180°) uważane są za harmonijne lub nie w zależności od
natury planet je tworzących; półsekstyl (30°) jest “neutralny”, ma naturę różnicującą.

Aspekty małe - odległości kątowe pomiędzy planetami o nie potwierdzonym znaczeniu (kwintyl,
bikwintyl, półkwadratura, półtorakwadratura i inne).

Astrologia - system wiedzy badający wpływ cykli planetarnych na życie na Ziemi. Najstarszy i
najdokładniejszy ze znanych ludzkości systemów typologii osobowości. W obrębie tej dyscypliny z
pogranicza nauki i sztuki występuje szereg działów utworzonych ze względu na metody i przedmiot
badania oraz poziom wiedzy reprezentowany przez badacza. Zobacz też: Podział astrologii oraz

Astrologia humanistyczna

.

Biegunowość - podział Zodiaku na fazy pozytywne (męskie, aktywne, jang) - Baran, Bliźnięta,
Lew, Waga, Strzelec, Wodnik i negatywne (żeńskie, pasywne, jin) - Byk, Rak, Panna, Skorpion,
Koziorożec, Ryby; fazy żywiołu Ognia i Powietrza są aktywne, zaś żywiołu Ziemi i Wody
pasywne. Podział Zodiaku ze względu na biegunowość wyraża podstawową naturę podziału świata.

Dekanat - 1/3 część każdej fazy Zodiaku; każdy dekanat ma 10 stopni (w sumie jest ich więc 36);
dekanaty mają specyfikę kolejnych faz danego żywiołu (np. I-szy dekanat fazy Barana ma cechy
Barana, II-gi Lwa, III-ci Strzelca).

Descendent (Dsc.) - wierzchołek VII sektora kosmogramu; zobacz też: Ascendent (Asc.).

Domy astrologiczne - patrz: Sektory kosmogramu.

Dominanta - szczególne zaznaczenie danego pasa zodiakalnego przez występujące w nim planety,
obsadzenie odpowiadających mu sektorów, szczególne położenie Władcy tej fazy lub ważne
aspekty do niego, mające zasadnicze znaczenie przy interpretacji kosmogramu. W każdym

kosmogramie jest zazwyczaj kilka dominant, dodatkowo zmiennych w czasie.

Dwadasamsa (dwada) - fragment Zodiaku wynikający z podziału każdej fazy na 12 równych
części (po 2°30′), z których każda ma specyfikę innej, kolejnej fazy Zodiaku (np. w fazie Ryb I-sza
dwadasamsa ma naturę Ryb, II-ga Barana, III-cia Byka, itd.); w sumie na kole zodiakalnym
występują 144 dwadasamsy.

Dyrekcje (progresje) - technika astrologiczna, w której bierze się pod uwagę pozorny (nie
występujący w czasie rzeczywistym) ruch planet po kole Zodiaku.

Efemerydy - tablice astrologiczne podające dokładne położenie ciał niebieskich w każdym dniu
roku; większość obecnie wydawanych efemeryd podaje pozycje ciał niebieskich na godz. 00.00
(dawniej podawano z reguły na 12.00).

Ekliptyka - koło wielkie wyznaczone przez obserwowany z Ziemi roczny obieg Słońca.

Faza Zodiaku - odcinek o długości 30° wynikający z podziału drogi rocznego obiegu Ziemi
dookoła Słońca na 12 równych cześci. Ponieważ pojęcie faza zakłada ciągłość procesu jest ono
bardziej precyzyjne w odniesieniu do Zodiaku niż używane w dalszym ciągu częściej określenie
“znak”. Patrz też: Zodiak Dynamiczny.

Figury planet - specyficzne położenie planet względem siebie w horoskopie. Planety tworzące
daną konfigurację wzajemnie modyfikują swoje działanie. Ważniejsze figury planet: Stellium - min.
5 planet (4 jeśli wśród nich Światło) w koniunkcji; Wielki Trygon - min. 3 planety z których każda
jest w trygonie z pozostałymi; Mały Trygon - min. 3 planety, z których dwie są w trygonie zaś
trzecia tworzy do obu pozostałych sekstyle; Latawiec - min. 4 planety: Wielki Trygon, w którym 2
planety tworzą sekstyl z czwartą; Palec Boży - min. 3 planety, z których jedna tworzy z dwoma
pozostałymi kwinkunksy, zaś planety te są ze sobą w sekstylu; Prostokąt Mistyczny - min. 4
planety, połączone dwoma trygonami i dwoma sekstylami; Wielki Krzyż - min. 4 planety połączone
czterema kwadraturami i dwoma opozycjami; Półkrzyż - min. 3 planety, jedna opozycja, dwie
kwadratury; jedna z planet w figurze może być zastąpiona przez Ascendent lub Medium Coeli
jednak taka figura jest zwykle słabsza niż gdyby składała się z samych planet.

Horoskop - rysunek (najczęściej w kształcie koła) przedstawiający obraz Układu Słonecznego w
danym momencie w odniesieniu do danego punktu na Ziemi; do sporządzenia horoskopu niezbędna
jest znajomość dokładnego czasu (data i godzina) oraz miejsca danego zdarzenia; horoskopem
nazywamy również astrologiczną interpretację kosmogramu.

Immum Coeli (IC) - wierzchołek IV sektora kosmogramu. Patrz też: Medium Coeli (MC).

Ingres - moment wejścia planety w daną fazę Zodiaku.

Jakości - podział 12 faz Zodiaku na 3 grupy - kardynalne (Baran, Rak, Waga, Koziorożec), stałe
(Byk, Lew, Skorpion, Wodnik) i zmienne (Bliźnięta, Panna, Strzelec, Ryby).

Komputerowy program astrologiczny - program, dokonujący wszelkich obliczeń
astrologicznych, umożliwiających rozrysowanie kosmogramu; w Polsce najpopularniejszymi
programami komputerowymi tego typu są:

Urania

, Mandala, Astrolog, Capella.

Kosmobiologia - naukowy termin na określenie dziedziny zajmującej się badaniem wpływu
kosmosu na życie na Ziemi.

Kosmoekologia - dziedzina wiedzy, która bada związki kosmosu z efektami życia człowieka na
ziemi. Najbardziej rozwiniętym działem K. jest Kosmoekologia Kultury badająca obecność
archetypów astrologicznych w twórczości człowieka, głównie w takich dziedzinach jak film,
literatura, malarstwo, muzyka.

Kosmogram - pojęcie używane zwykle zamiennie z pojęciem horoskop. Ponieważ jednak słowo
“horoskop” przez ciągłą obecność w mediach w nieprawdziwym swoim znaczeniu zdegenerowało
swoje znaczenie prawdziwe, coraz częściej jako określenie profesjonalnej analizy astrologicznej
używane jest słowo “kosmogram”. Kosmogram w swoim podstawowym znaczeniu to diagram, z
którego astrolog odczytuje zapis informacji. Inaczej - mapa nieba symbolicznie odwzorowująca
daną czasoprzestrzeń.

Kwadrant - podział faz zodiaku lub sektorów kosmogramu na cztery kolejne części; kwadrant I -
pola 1-3, kwadrant II pola 4-6, kwadrant III - pola 7-9, kwadrant IV - pola 10 -12.

Mandale Zodiaku - technika umożliwiająca wyjaśnienie każdego pojęcia oraz procesu, który
można zaklasyfikować do jednego z 12 –> Archetypów Zodiaku. Podstawą do interpretacji Mandali
Zodiaku jest koło Zodiaku z danym archetypem (Fazą Zodiaku) jako fazą Ascendentu oraz
kolejnymi fazami przyporządkowanymi do kolejnych sektorów. Dzięki temu uzyskujemy dwa
nakładające się na siebie, dwunastoelementowe, systemy odniesienia - zodiakalny i sektorowy.
Najbardziej znaną Mandalą Zodiaku jest Mandala Władzy (Koziorożca) szczegółowo opisana przez
prof. Leszka Weresa w miesięczniku “Nieznany Świat” (nr 4/97 - 9/97). Zobacz też: Zodiak
Dynamiczny.

Medium Coeli (MC) - wierzchołek X sektora kosmogramu; punkt przecięcia ekliptyki i południka
miejscowego nad horyzontem; punkt przeciwległy to Imum Coeli (IC).

Midpunkt - punkt na ekliptyce leżący pomiędzy dwoma planetami lub dowolnymi innymi
punktami; z reguły midpunkty oblicza się po krótszym łuku.

Orb - zakres działania danego aspektu; tradycyjnie przyjmuje się, w zależności od rodzaju aspektu i
tworzących go planet lub innych znaczących punktów kosmogramu, zakres do 10° w astrologii
urodzeniowej, do 5° w astrologii porównawczej i do 2°30′ w tranzytach i progresjach.

Planeta - w znaczeniu astrologicznym nazywamy tak obiekt Układu Słonecznego brany pod uwagę
przy wykreślaniu kosmogramu; planetami w sensie astrologicznym są więc również Słońce,
Księżyc, asteroidy, a w astrologii wedyjskiej pojęciem tym określa się również węzły księżycowe.
Każda z planet reprezentuje w kosmogramie daną fazę zodiaku i sektor, czyli jeden z archetypów.

Podział astrologii:

1. Astrologia urodzeniowa (natalna),
2. Astrologia porównawcza i wektorowa,
3. Astrologia predykcyjna: tranzyty, progresje,
4. Astrologia elekcyjna (wyznaczanie momentu rozpoczęcia przedsięwzięcia),
5. “Astrologia” horalna,
7. Astrologia mundalna (polityczna),
8. Astrologia medyczna,
9. Astrokartografia,
10. Feng shui astrologiczne,
11. Astrometeorologia.

Progresje - patrz: Dyrekcje.

Punkty arabskie - punkty na ekliptyce powstałe przez dodawanie lub odejmowanie długości
ekliptycznych stałych punktów kosmogramu (ASC., MC, planet). Obecnie w astrologii rzadko
stosowane w związku z niepotwierdzonym działaniem.

Punkty równonocy - punkty przecięcia ekliptyki i równika niebieskiego; początki faz Barana
(równonoc wiosenna) i Wagi (równonoc jesienna).

Radix - patrz: Kosmogram.

Recepcja - określenie stanu, gdzie dwie planety znajdują się w fazach władanych przez te planety,
tak że pierwsza znajduje się w fazie władanej przez drugą a druga w fazie władanej przez pierwszą
(np. Mars w Bliźniętach i Merkury w Baranie).

Retrogradacja - pozorny ruch wsteczny planety po ekliptyce.

Separacja - zwiększająca się odległość kątowa między planetami; aspekt, który w przyszłości (np.
w progresjach) się „rozejdzie”.

Sektory kosmogramu - podział kosmogramu na 12 zwykle nierównych części, uzyskany dzięki
dobowemu obrotowi Ziemi wokół własnej osi; do wyznaczenia sektorów w kosmogramie
niezbędna jest znajomość godziny i miejsca urodzenia (zdarzenia); każdy z sektorów ma specyfikę
kolejnej fazy zodiaku (I-szy - Barana, II-gi - Byka itd.); wśród sektorów wyróżniamy sektory
kątowe (I, IV, VII, X), następujące (II, V, VIII, XI) i upadające (III, VI, IX, XII); w astrologii wciąż
stosuje się wiele systemów podziału na sektory (najpopularniejsze to systemy Placidusa, Kocha,
Porfiriusza, Regiomontanusa); sektory w kosmogramie człowieka ukazują obszary jego
indywidualnych doświadczeń.

Stacjonarna planeta - planeta zmieniająca swój ruch z prostego na wsteczny lub odwrotnie.

Subdwadasamsa (subdwada) - fragment Zodiaku wynikający z podziału dwadasamsy na 12
równych części, z których każda odpowiada kolejnej fazie Zodiaku.

Sygnifikator - planeta związana z danym elementem horoskopu, np. tradycyjnie uznawany za
sygnifikator matki jest Księżyc, zaś za sygnifikatory ojca - Słońce i Saturn.

Światło - w astrologii pojęcie używane do określenia Słońca i/lub Księżyca.

Tranzyt - moment, w którym planeta w swoim bieżącym ruchu znajdzie się w punkcie Zodiaku, w
którym była ona, inna planeta lub inny znaczący punkt kosmogramu w chwili na którą sporządzony
został badany kosmogram.

Układ planet - specyficzny rozkład planet w kosmogramie. Ważniejsze układy planet: Rozprysk -
równomierne rozłożenie planet w kosmogramie; Zwichnięcie - planety rozłożone równomiernie, a
w jednym miejscu skupisko min. 4 planet (3 jeśli wśród nich Światło); Lokomotywa - wszystkie
planety znajdują się w obrębie 240 stopni; Miska - wszystkie planety zgrupowane w obrębie 180
stopni; Pęk (wiązka) - wszystkie planety zgrupowane w obrębie 120 stopni; Parasol - Miska z min.
1 planetą w opozycji do midpunktu skrajnych planet; Huśtawka - planety tworzą dwie grupy
oddalone od siebie o min. 60 stopni, występuje między nimi opozycja; Trójnóg - planety w trzech
grupach oddalonych od siebie o min. 60 stopni, w najczystszej postaci grupy te tworzą razem figurę
planet - Wielki Trygon.

Węzeł - punkt przecięcia ekliptyki i orbity planety; w astrologii bierze się pod uwagę głównie
węzły księżycowe.

Wierzchołek sektora - punkt, w którym rozpoczyna się dany sektor kosmogramu; jest to najsilniej
działający punkt sektora, jednak w związku z wielością podziałów kosmogramu na sektory trudno o
jego precyzyjne wyznaczenie dla sektorów następujących i upadających (a więc za wyjątkiem
sektorów kątowych, czyli Asc, IC, Dsc i MC).

Władca (fazy, sektora) - planeta przypisana do danej fazy i sektora, mająca podobną naturę (np.
Mars włada fazą Barana i I-szym sektorem); planeta znajdująca się w kosmogamie w fazie, którą
włada ma z reguły silniejsze, czyli czystsze, bardziej zbliżone do archetypowego oddziaływanie.

Władca horoskopu - planeta rządząca fazą Ascendentu w danym kosmogramie.

Znak Zodiaku - patrz: Faza Zodiaku.

Zodiak - pas nieba po obu stronach ekliptyki; niekiedy uważa się, że Zodiak obejmuje całą sferę
niebieską; Zodiak dzieli się na 12 równych części zwanych fazami (znakami) Zodiaku. W astrologii
znaczenie ma tzw. Zodiak zwrotnikowy (tropikalny), rozpoczynający się od punktu równonocy
wiosennej (0° Barana); jego fazy nie pokrywają się z gwiazdozbiorami o tych samych nazwach (w
przeciwieństwie do niewykorzystywanego w astrologii Zodiaku syderycznego (gwiazdowego), na
którym bazuje astronomia).

Zodiak Dynamiczny - zaawansowana technika interpretacji astrologicznej pozwalająca na opisanie
każdej z faz Zodiaku poprzez jej relacje do pozostałych faz w kole Zodiaku (np. dla fazy Lwa: Lew
jest Bykiem Raka, który Rybami Lwa i jednocześnie Lew jest Rybami Panny, która Bykiem Lwa).
Technikę Dynamicznego Zodiaku stosuje się m.in. tworząc –> Mandale Zodiaku (Dynamiczne
Mandale Zodiaku).

Żywioły - cztery podstawowe budulce wszechświata: Ogień, Ziemia, Powietrze, Woda; w astrologii
symbolicznie przyjmuje się, że człowiek jako część wszechświata ma w sobie wszystkie cztery
żywioły, które przejawiają się z różną siłą i na różne sposoby w jego istnieniu (zarówno w aspekcie
fizycznym jak i psychicznym); 12 faz Zodiaku dzieli się na 4 grupy żywiołów: Ogień (Baran, Lew,
Strzelec), Ziemia (Byk, Panna, Koziorożec), Powietrze (Bliźnięta, Waga, Wodnik) i Woda (Rak,
Skorpion Ryby).

Artur Święch
Faza Wodnika 2008