TRANSPORT
16 UPRAWNIEŃ,
KTÓRE NALEŻĄ SIĘ
PRZEWOŹNIKOWI
OD ZLECENIODAWCY
NA PODSTAWIE PRAWA
PRZEWOZOWEGO
16 UPRAWNIEŃ,
KTÓRE NALEŻĄ SIĘ
PRZEWOŹNIKOWI
OD ZLECENIODAWCY
NA PODSTAWIE PRAWA
PRZEWOZOWEGO
TRANSPORT
16 UPRAWNIEŃ,
KTÓRE NALEŻĄ SIĘ
PRZEWOŹNIKOWI
OD ZLECENIODAWCY
NA PODSTAWIE PRAWA
PRZEWOZOWEGO
16 UPRAWNIEŃ,
KTÓRE NALEŻĄ SIĘ
PRZEWOŹNIKOWI
OD ZLECENIODAWCY
NA PODSTAWIE PRAWA
PRZEWOZOWEGO
2
16 UPRAWNIEŃ, KTÓRE NALEŻĄ SIĘ PRZEWOŹNIKOWI
OD ZLECENIODAWCY NA PODSTAWIE PRAWA PRZEWOZOWEGO
Spis treści
Prawo nr 1 – do otrzymania dokumentów przewozowych .............................................................. 4
Prawo nr 2 – do sprawdzenia deklarowanej wartości przesyłki ........................................................ 5
Prawo nr 3 – do sprawdzenia zawartości przesyłki ........................................................................... 6
Prawo nr 4 – do przekazania mu rzeczy w stanie umożliwiającym ich odpowiedni przewóz .............. 6
Prawa nr 5 i 6 – do dokonania przez nadawcę i odbiorcę załadunku lub rozładunku ...................... 7
Prawo nr 7 – do doprowadzenia do czystości środka transportu ..................................................... 7
Prawo nr 8 – do korzystania z usług podwykonawców .................................................................... 8
Prawo nr 9 – do ustalania trasy przewozu ........................................................................................ 8
Prawo nr 10 – do ustalania stanu przesyłki w trakcie przewozu ....................................................... 8
Prawo nr 11 – do odmowy zmiany umowy przewozu ...................................................................... 9
Prawo nr 12 – do likwidacji przesyłki .............................................................................................. 10
Prawo nr 13 – do otrzymania zapłaty za wykonaną usługę ............................................................ 11
Prawo nr 14 – do odszkodowania za niewykonanie obowiązków przez nadawcę bądź odbiorcę .. 11
Prawo nr 15 – do odsetek za opóźnienie w zapłacie ...................................................................... 12
Prawo nr 16 – do zatrzymania (zastawu) przesyłki ......................................................................... 12
Autor
Rafał Ratajczak
radca prawny,
Kancelaria Radcy Prawnego – Rafał Ratajczak z siedzibą w Bydgoszczy
Redakcja
Aldona Kapica
Korekta
Zespół
CBP 367 ISBN 978-83-269-0050-1
Copyright © by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
Warszawa 2010
Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.
03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a,
www.wip.pl
tel. 0 22 518 29 29, faks 0 22 617 60 10
Praktyczny raport „16 uprawnień, które należą się przewoźnikowi od zleceniodawcy na podstawie prawa
przewozowego” chroniony jest prawem autorskim. Przedruk materiałów opublikowanych w raporcie
„16 uprawnień, które należą się przewoźnikowi od zleceniodawcy na podstawie prawa przewozowego”
– bez zgody wydawcy – jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło.
Niniejszy raport został przygotowany z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich
kwalifikacji, wiedzy i doświadczenia. Zaproponowane w raporcie „16 uprawnień, które należą się prze-
woźnikowi od zleceniodawcy na podstawie prawa przewozowego” wskazówki, porady i interpretacje
dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych,
pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko
organów i urzędów państwowych.
W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawar-
tych w raporcie „16 uprawnień, które należą się przewoźnikowi od zleceniodawcy na podstawie prawa
przewozowego” wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.
3
16 UPRAWNIEŃ, KTÓRE NALEŻĄ SIĘ PRZEWOŹNIKOWI
OD ZLECENIODAWCY NA PODSTAWIE PRAWA PRZEWOZOWEGO
Na firmowym koncie coraz większy debet, może nawet odwiedza Cię komornik. Starzy kontra-
henci już z zasady nie raczą płacić w terminie, ale żądają, żebyś dalej dla nich jeździł za jeszcze
niższe stawki. A przy tym wciąż sprawiają Ci problemy – a to źle opakują towar, a to wpiszą
w liście przewozowym niestworzone rzeczy… Chcesz się uchronić przed takimi problemami?
Korzystaj z praw zagwarantowanych Ci w prawie przewozowym. Z naszego artykułu dowiesz
się, jakie to prawa i jak je zastosować w praktyce.
Autor: Rafał Ratajczak, radca prawny, Kancelaria Radcy Prawnego – Rafał Ratajczak
z siedzibą w Bydgoszczy
W artykule:
•
Jaki dokument warto wziąć od klienta przed przyjęciem zlecenia?
•
Co koniecznie sprawdzić, jeśli chodzi o wartość przesyłki?
•
Co zrobić, gdy znajdziesz nieprawidłowości w przesyłce?
•
Czego nie wolno Ci przegapić, jeśli chodzi o podwykonawców?
•
Czego nie powinieneś robić w związku z trasą przewozu?
•
Jak uzyskać odszkodowanie za niewykonanie obowiązków przez nadawcę bądź odbiorcę?
•
Czym możesz zagrozić klientowi, który Ci nie płaci?
To, czego możecie od siebie nawzajem żądać – Ty i Twój kontrahent – wynika z Waszych praw i obo-
wiązków przewidzianych w powszechnie obowiązujących przepisach oraz z zapisów, które sami
umieściliście w Waszej umowie. Zobaczmy więc, jakie prawa dają przepisy przewoźnikowi, a jakie –
jego klientom.
Lp.
Prawa przewoźnika
oraz jego podwykonawcy
Prawa nadawcy i odbiorcy
1.
Otrzymanie listu przewozowego wraz z wymaga-
nymi załącznikami lub informacji w innej formie
umożliwiających przewóz.
Prawo do zamieszczania w liście przewozowym
wskazówek co do postępowania z przesyłką.
2.
Prawo do sprawdzenia deklarowanej wartości
przesyłki.
Prawo do zadeklarowania wartości przesyłki.
3.
Prawo sprawdzenia, czy przesyłka odpowiada
oświadczeniom nadawcy zawartym w liście
przewozowym oraz czy zostały zachowane
przepisy dotyczące rzeczy dopuszczonych
do przewozu na warunkach szczególnych.
–
4.
Prawo żądania przekazania rzeczy w stanie
umożliwiającym ich odpowiedni przewóz
i wydanie bez ubytku bądź uszkodzenia.
–
5.
Jeśli nie postanowiono inaczej – prawo żądania
od nadawcy lub odbiorcy dokonania ładunku
bądź rozładunku.
–
6.
Oczekiwanie na wykonanie przez nadawcę lub
odbiorcę wszelkich czynności w miejscu nadania
lub przeznaczenia, przewidzianych przez przepisy
szczególne.
Oczekiwanie na wykonanie przez przewoźnika lub
jego podwykonawcę wszelkich czynności w czasie
przewozu, przewidzianych przez przepisy szczególne.
7.
Prawo żądania od nadawcy i odbiorcy doprowa-
dzenia do czystości i porządku środka transportu
przewoźnika zanieczyszczonego w związku
z czynnościami ładunku czy rozładunku.
Prawo żądania od przewoźnika doprowadzenia
do czystości i porządku terenu, w sytuacji gdy
załadunek lub rozładunek był dokonywany przez
przewoźnika.
8.
Prawo do korzystania z usług podwykonawców.
–
4
16 UPRAWNIEŃ, KTÓRE NALEŻĄ SIĘ PRZEWOŹNIKOWI
OD ZLECENIODAWCY NA PODSTAWIE PRAWA PRZEWOZOWEGO
Lp.
Prawa przewoźnika
oraz jego podwykonawcy
Prawa nadawcy i odbiorcy
9.
Prawo ustalenia trasy przewozu, jednak
z uwzględnieniem oczekiwań nadawcy.
Prawo do wpływania na ustalenie trasy przewozu.
10.
Prawo do ustalania stanu przesyłki w trakcie
przewozu oraz obowiązek składania na żądanie
nadawcy bądź odbiorcy oświadczeń o stanie
przesyłki.
Prawo do ustalania stanu przesyłki w trakcie
przewozu.
11.
Prawo do odmowy w pewnych okolicznościach
wykonania żądań kontrahentów w zakresie
zmiany umowy przewozu.
Prawo do odstąpienia od umowy przewozu
lub wprowadzenia do niej zmian (rozporządzania
przesyłką).
12. Prawo do likwidacji przesyłki.
Prawo do otrzymania informacji o odnalezieniu
przesyłki i do jej otrzymania.
13. Prawo do otrzymania zapłaty za wykonaną
usługę.
Prawo do tego, żeby przewóz został dokonany
z wydaniem powierzonego towaru w terminie.
14.
Prawo do otrzymania odszkodowania z tytułu
niewykonania lub nienależytego wykonania przez
nadawcę bądź odbiorcę swych obowiązków.
Prawo do otrzymania odszkodowania z tytułu
niewykonania lub nienależytego wykonania przez
przewoźnika jego obowiązków.
15.
Prawo do odsetek za opóźnienie w zapłacie
należności pieniężnych przysługujących
przewoźnikowi.
Prawo do odsetek za opóźnienie w zapłacie
należności pieniężnych przysługujących nadawcy
lub odbiorcy.
16. Prawo zatrzymania (zastawu) przesyłki
na zabezpieczenie roszczeń.
–
Omówimy teraz po kolei wszystkie te prawa, które przysługują przewoźnikowi.
Prawo nr 1 – do otrzymania dokumentów przewozowych
Ustaliłeś z kontrahentem istotne postanowienia umowy dotyczące tego, kiedy, na jakiej trasie, co,
czym i za ile przewieźć. Zawarliście więc umowę przewozu, którą obaj powinniście wykonać.
Przed przyjęciem zlecenia zawsze do celów dowodowych żądaj pisemnego potwierdzenia
warunków przewozu podpisanego przez upoważnione osoby. Jeżeli kontrahent nie chce Ci go
przekazać, poważnie zastanów się nad jego intencjami.
Wykonanie umowy przewozu zaczyna się od tego, że w ustalonym terminie podstawiasz swój samo-
chód w określonym miejscu i zazwyczaj dopiero wtedy są wystawiane dokumenty przewozowe.
Uczul swoich kierowców, by treść listu nie odbiegała od warunków przewozu ustalonych przez
Ciebie wcześniej z klientem. Inaczej potem będą wątpliwości, dlaczego zamiast przewozu na trasie
z A do B za 1.000 zł wykonano przewóz z A do C i ile w takim razie powinno wynosić wynagrodzenie.
„Poradnik Przewoźnika”
To jedyna publikacja, która pomoże Ci bez trudu spełnić wszystkie wymogi i nakazy,
jakie nakłada na Ciebie prawo. Poradnik będzie Twoim doradcą i przewodnikiem
w organizacji transportu według nowych wytycznych. Na jego łamach najlepsi specjaliści
z dziedziny prawa i transportu wyjaśnią Ci przystępnym językiem wszystkie pojawiające się
wątpliwości. Co więcej, wskażą Ci najkorzystniejszy dla Twojej firmy sposób postępowania!
„Poradnik Przewoźnika” – teraz na 2 tygodnie, na próbę! Całkowicie bezpłatnie!
PAMIĘTAJ!
5
16 UPRAWNIEŃ, KTÓRE NALEŻĄ SIĘ PRZEWOŹNIKOWI
OD ZLECENIODAWCY NA PODSTAWIE PRAWA PRZEWOZOWEGO
Co zrobić, gdy klient nie da Ci dokumentów?
Problemy ze zleceniodawcami zaczynają się zazwyczaj dopiero w trakcie wykonywania umowy.
Wcześniej, kiedy samochód wyrusza w trasę, na ogół Twój kontrahent nie chce Ci sprawiać kłopotów,
tym bardziej że skoro Cię wynajął, jest zapewne żywotnie zainteresowany wykonaniem przewozu
w odpowiedni sposób. A to zapewni tylko przekazanie Ci kompletu dobrze wypełnionych dokumentów
przewozowych. Poznanie oczekiwań nadawcy co do postępowania z przesyłką leży także w Twoim interesie.
Gdyby jednak nadawca nie dostarczył Ci odpowiednich dokumentów, to możesz się wstrzymać
z dalszym wykonywaniem umowy przewozu. Druga strona nie honoruje bowiem przysługujących Ci
praw. Jeśli już na tym etapie nie potraficie osiągnąć porozumienia, to chyba dla obu stron będzie
lepiej rozwiązać zawartą umowę.
Uważaj na 2 punkty listu!
Nadawca może zamieścić w liście przewozowym wskazówki co do postępowania z przesyłką na
wypadek:
1) przeszkody w przewozie powodującej niemożność wykonania umowy zgodnie z warunkami
określonymi w liście przewozowym,
2) przeszkody w wydaniu powodującej niemożność wydania przesyłki w miejscu przeznaczenia
odbiorcy określonemu w liście przewozowym.
Jesteś związany tymi zastrzeżeniami i w razie niezastosowania się do nich narażasz się na odpowie-
dzialność odszkodowawczą. Taki sam skutek wystąpi, gdy co prawda w liście przewozowym nie
będzie żadnych tego rodzaju zastrzeżeń, ale w trakcie przewozu otrzymasz takie wskazówki ustnie
i się do nich nie zastosujesz.
Prawo nr 2 – do sprawdzenia deklarowanej wartości przesyłki
Zasadą jest, że wartość przewożonych towarów ustala się na podstawie ich dokumentów sprzedażo-
wych. Jednak gdy kwota ta nie wynika z żadnej dokumentacji, nadawca wpisuje w liście przewozo-
wym deklarowaną przez niego wartość rzeczy. Jeśli dokona takiego wpisu, to uznaje się, że ta war-
tość jest zgodna z rzeczywistością, a to z kolei wpływa na wysokość odszkodowania, które będziesz
musiał zapłacić, gdy przesyłce coś się stanie.
W związku z tym masz prawo sprawdzić zgodność deklarowanej wartości przesyłki z rzeczywistą
i w przypadku zastrzeżeń zaznaczyć to w liście przewozowym lub dołączonym do niego protokole
sprawdzenia wartości.
Jak się sprawdza wartość przesyłki?
Sprawdzenia dokonujesz w obecności nadawcy, a jeżeli wezwanie go nie jest możliwe albo gdy nie
zgłosi się w wyznaczonym terminie – wyłącznie w obecności osób zaproszonych przez Ciebie do tej
czynności.
Jeśli w następstwie sprawdzenia nadal będziecie pozostawali w sporze co do wysokości deklarowa-
nej wartości przesyłki, możesz domagać się, aby określił ją biegły rzeczoznawca – albo na miejscu,
albo na podstawie pobranych komisyjnie próbek. Gdy deklarowana wartość przewyższa więcej niż
o 20% wartość ustaloną przez rzeczoznawcę, to koszty ekspertyzy obciążą nadawcę (chyba że umó-
wicie się inaczej).
6
16 UPRAWNIEŃ, KTÓRE NALEŻĄ SIĘ PRZEWOŹNIKOWI
OD ZLECENIODAWCY NA PODSTAWIE PRAWA PRZEWOZOWEGO
Niezależnie od wyniku sprawdzenia sam fakt jego dokonania powinien być odnotowany w liście
przewozowym. Wynik sprawdzenia lub protokół muszą zostać podpisane przez wszystkie osoby
uczestniczące w sprawdzeniu. Jeżeli którakolwiek ze stron zgłasza sprzeciw lub odmawia złożenia
swojego podpisu, zamieszcza się na tych dokumentach zastrzeżenie z uzasadnieniem lub podaje
przyczynę odmowy.
Dobra rada!
Sprawdzaj, czy ustalona wartość przesyłki nie przekracza wartości posiadanego przez Ciebie ubez-
pieczenia OC przewoźnika. Inaczej może się okazać, że będziesz musiał pokryć szkodę także z wła-
snych środków.
Prawo nr 3 – do sprawdzenia zawartości przesyłki
Na takich samych zasadach możesz sprawdzić, czy przesyłka odpowiada oświadczeniom nadawcy
zawartym w liście przewozowym oraz czy zachowane zostały przepisy dotyczące rzeczy dopuszczo-
nych do przewozu na warunkach szczególnych. Takie sprawdzenie może nastąpić w każdym czasie,
aż do wydania przesyłki odbiorcy.
Co zrobić, gdy znajdziesz nieprawidłowości?
Jeśli stwierdzisz niezgodność oświadczeń zawartych w liście przewozowym ze stanem rzeczywistym
przesyłki (np. co do masy, liczby sztuk przesyłki, sposobu opakowania i oznaczenia), koszty spraw-
dzenia poniesie nadawca.
W razie ujawnienia rzeczy wyłączonych z przewozu albo niezachowania przepisów dotyczących rzeczy
dopuszczonych do przewozu na warunkach szczególnych masz nie tylko prawo, ale wręcz obowią-
zek powstrzymania się od wykonywania przewozu. W takim przypadku, jeżeli nadawca zamieścił
w liście przewozowym wskazówki co do dalszego postępowania z przesyłką i nie pozostają one
w sprzeczności z przepisami, powinieneś się do nich zastosować. Jeśli takich wskazówek nie zamiesz-
czono, to ciąży na Tobie wyłącznie obowiązek zawiadomienia nadawcy o zaistniałej sytuacji.
Prawo nr 4 – do przekazania mu rzeczy w stanie umożliwiającym
ich odpowiedni przewóz
To przewoźnik decyduje o tym, czy opakowanie towaru jest odpowiednie i czy rzecz w ogóle wymaga
opakowania. Nie ma już przepisów, które określałyby standardy w tym zakresie.
Co możesz zrobić, gdy stan przesyłki jest zły?
Nadawca musi Ci oddać towar w stanie umożliwiającym jego właściwy przewóz i wydanie odbiorcy
bez ubytku i uszkodzenia. Gdy Twoim zdaniem warunki te nie są spełnione, możesz odmówić przy-
jęcia do przewozu rzeczy, których stan jest wadliwy lub opakowanie niedostateczne. Jedyną granicą
jest tu zdrowy rozsądek i potrzeba pogodzenia przez Ciebie ewentualnego ryzyka uszkodzenia towaru
z chęcią uzyskania zarobku za przewóz.
Możesz także uzależnić przyjęcie do przewozu rzeczy, których opakowanie nie zapewnia prawidło-
wego wykonania przewozu lub nosi ślady uszkodzenia, od zamieszczenia przez nadawcę w liście
przewozowym odpowiedniego oświadczenia o stanie przesyłki.
7
16 UPRAWNIEŃ, KTÓRE NALEŻĄ SIĘ PRZEWOŹNIKOWI
OD ZLECENIODAWCY NA PODSTAWIE PRAWA PRZEWOZOWEGO
Takie oświadczenie nie zwalnia Cię od odpowiedzialności za ubytki lub uszkodzenie towaru. Dlatego
jeżeli masz jakiekolwiek wątpliwości, czy dasz radę przekazywaną przesyłkę dowieźć bez ubytków
lub uszkodzeń, lepiej odmów wykonania przewozu do czasu prawidłowego zabezpieczenia przesyłki.
Prawa nr 5 i 6 – do dokonania przez nadawcę i odbiorcę
załadunku lub rozładunku
Jeśli strony nie umówiły się inaczej, to przewoźnik odpowiada za to, co się dzieje z przesyłką w okresie
od zakończenia załadunku do rozpoczęcia rozładunku, a nadawca i odbiorca za wszelkie czynności
poprzedzające te zdarzenia i następujące po nich.
Jeżeli nadawca lub odbiorca przesyłki nie wywiązują się z tych obowiązków, nie musisz wykonywać
tych czynności we własnym zakresie. Możesz powstrzymać się ze spełnieniem swoich obowiązków.
Na wypadek sporów w tym zakresie pilnuj tylko, żebyś mógł udowodnić, iż to druga strona odma-
wia wykonania tego, do czego jest zobowiązana. W tym celu możesz np. żądać wydania pisemnej
odmowy, sporządzić protokół lub chociaż notatkę służbową czy też zebrać dane świadków zdarzenia.
PRZYKŁAD
Kiedy nie możesz żądać załadunku?
W związku z zepsuciem się Twojego samochodu w trakcie przewozu podstawiłeś pojazd zastępczy,
na który trzeba przeładować towar. Czynność ta co do zasady obciąża Ciebie, więc nie możesz żądać
wykonania tego od nadawcy lub odbiorcy.
Jeśli nie dokonasz przeładowania towaru we własnym zakresie, narażasz się co najmniej na spowo-
dowanie opóźnienia w wykonaniu umowy ze wszystkimi tego konsekwencjami. Możesz najwyżej
prosić nadawcę lub odbiorcę o pomoc w załadowaniu, ale nie masz prawa tego żądać.
Prawo nr 7 – do doprowadzenia do czystości środka transportu
Jeśli dojdzie do zanieczyszczenia Twojego terenu lub środka transportu, możesz się domagać dopro-
wadzenia ich do czystości. Jeżeli wezwania do dobrowolnego wykonania tych czynności nie pomogą,
masz prawo żądać od drugiej strony odszkodowania stanowiącego równowartość kosztów przywró-
cenia stanu poprzedniego.
Koszty prowadzenia firmy transportowej są niebotyczne, a będą coraz większe. Tymcza-
sem przepisy polskie i unijne przewidują wzmożoną kontrolę firm transportowych oraz
kierowców na terenie całej Unii. Nawet najmniejszy błąd może spowodować poważne
konsekwencje finansowe, które zagrożą egzystencji wielu przewoźników.
Co zrobić,
by jak najmniejszym kosztem poradzić sobie z tą trudną sytuacją i do-
stosować się do nowych wymogów, nie zakłócając funkcjonowania firmy? Czy masz
pewność, że właściwie zinterpretowałeś wszystkie przepisy?
8
16 UPRAWNIEŃ, KTÓRE NALEŻĄ SIĘ PRZEWOŹNIKOWI
OD ZLECENIODAWCY NA PODSTAWIE PRAWA PRZEWOZOWEGO
Prawo nr 8 – do korzystania z usług podwykonawców
To, czy wykonasz przewóz osobiście, czy za pomocą pośredników, jest Twoją sprawą. Kontrahent nie
może Cię zmuszać do niekorzystania z usług innych przewoźników. Ceną za to prawo jest jednak
ponoszenie przez Ciebie odpowiedzialności za czyny swoich podwykonawców.
PRZYKŁAD
Kiedy grozi Ci odpowiedzialność za podwykonawcę?
Podczas wykonywania podzleconego przewozu podwykonawca poprzez swoje niedbalstwo dopro-
wadził do rozmrożenia przewożonego towaru i jego zniszczenia. Zleceniodawca przewozu może
domagać się naprawienia szkody z tego tytułu bezpośrednio od Ciebie.
Ty z kolei możesz oczywiście żądać od podwykonawcy zwrócenia Ci zapłaconego przez Ciebie
odszkodowania. Roszczenia przysługujące przewoźnikowi przeciwko innym przewoźnikom przedaw-
niają się z upływem zaledwie 6 miesięcy od dnia, w którym przewoźnik naprawił szkodę, albo w któ-
rym wytoczono przeciwko niemu powództwo.
Prawo nr 9 – do ustalania trasy przewozu
W przepisach prawa przewozowego jest mowa o zgłaszaniu przez zleceniodawcę żądań co do wy-
boru drogi przewozu. Jednak te żądania nie są dla przewoźnika wiążące. Propozycje nadawcy prze-
syłki mogą mieć wyłącznie charakter doradczy. To przewoźnik odpowiada za wybór odpowiedniej
drogi. Oczywiście przewoźnik ponosi konsekwencje swoich błędnych wyborów. Nadawca nie może
więc w jakiejkolwiek formie zmusić Cię do przejazdu określoną trasą, ale ma prawo do roszczeń
wobec Ciebie z tytułu niezastosowania się do jego sugestii.
PRZYKŁAD
Czego nie powinieneś robić?
Nadawca wnioskował, żebyś nie jechał określoną drogą, na której tego dnia pewna znana organizacja
rolników planowała blokadę. Postanowiłeś jednak nie zastosować się do tych sugestii, skutkiem czego
okazało się, że przewóz został wykonany z wielogodzinnym opóźnieniem. W tych okolicznościach
wszelkie negatywne konsekwencje tego zdarzenia obciążają wyłącznie Ciebie.
Prawo nr 10 – do ustalania stanu przesyłki w trakcie przewozu
W trakcie wykonywania transportu może się zdarzyć wiele sytuacji, gdy w interesie obu stron będzie
leżało natychmiastowe sprawdzenie stanu przesyłki – np. po stwierdzeniu próby jej kradzieży.
Ustalenia stanu przesyłki dokonujesz w czasie przewozu lub po jego zakończeniu w celu określenia
zakresu szkody, jeżeli nastąpiło naruszenie stanu przesyłki. Pod tym pojęciem należy rozumieć każde
obniżenie wartości przesyłki, spowodowane nieprawidłowościami lub zaniedbaniami w okresie od
przyjęcia jej do przewozu aż do wydania odbiorcy.
Może się zdarzyć, że po wydaniu towaru ujawniono ubytek lub uszkodzenie niedające się z zewnątrz
zauważyć przy odbiorze. Wówczas przewoźnik ustala stan przesyłki na żądanie uprawnionego zgło-
szone niezwłocznie po ujawnieniu szkody, jednak nie później niż w ciągu 7 dni od odbioru przesyłki.
9
16 UPRAWNIEŃ, KTÓRE NALEŻĄ SIĘ PRZEWOŹNIKOWI
OD ZLECENIODAWCY NA PODSTAWIE PRAWA PRZEWOZOWEGO
Niezwłoczne sprawdzenie stanu przesyłki powinno nastąpić:
•
po zgłoszeniu takiego żądania przez uprawnionego (nadawcę lub odbiorcę),
•
gdy przewoźnik spostrzeże ślady naruszenia przesyłki, pojemnika transportowego lub środka
transportowego (plomb, zamknięć, ścian, podłogi lub dachu),
•
gdy przewoźnik na jakiejkolwiek innej podstawie przypuszcza, że przesyłka doznała ubytku lub
uszkodzenia.
Ze sprawdzenia zawsze sporządza się protokół.
Pamiętaj o zawiadomieniu
O podjęciu czynności sprawdzania i ustalenia stanu przesyłki musisz zawiadomić uprawnionego,
tj. nadawcę lub odbiorcę. Może on brać udział w czynnościach sprawdzania i ustalania stanu prze-
syłki, także gdy nie następuje to na jego wniosek. W takim przypadku uprawniony podpisuje również
protokół ustalenia stanu przesyłki.
Jeżeli wezwanie uprawnionego nie jest możliwe albo nie zgłosi się on w wyznaczonym terminie,
przewoźnik dokonuje ustaleń w obecności osób zaproszonych przez siebie do tej czynności.
Dobra rada!
Zadbaj, by świadkami były osoby nie powiązane w żaden sposób z Tobą. Wówczas Twój klient w razie
ewentualnego sporu nie będzie miał pretekstu do podważania ich wiarygodności.
Jeżeli ustalenia podjęte na żądanie uprawnionego nie wykażą szkody w przesyłce albo wykażą jedy-
nie szkodę stwierdzoną już uprzednio przez przewoźnika, masz prawo domagać się od niego zwro-
tu kosztów związanych z dokonaniem sprawdzenia. W razie trudności z ustaleniem czasu, rodzaju,
rozmiarów lub przyczyny szkody dane te określa rzeczoznawca powołany przez przewoźnika w po-
rozumieniu z uprawnionym.
Prawo nr 11 – do odmowy zmiany umowy przewozu
To nadawca bądź odbiorca są dysponentami sposobu przewozu. Przewoźnik jest obowiązany do wy-
konywania ich poleceń. Ich żądania dotyczące zmiany sposobu wykonania umowy przewoźnik może
odrzucić, tylko gdy:
1) polecenie jest niewykonalne,
2) wykonanie polecenia spowodowałoby zakłócenia w eksploatacji,
3) wykonanie polecenia naruszałoby obowiązujące przepisy,
4) nie zachowano szczególnych warunków obowiązujących w tym zakresie.
Jeżeli chcesz skorzystać z którejś z tych możliwości, musisz niezwłocznie zawiadomić uprawnionego,
że odmawiasz zastosowania się do jego żądania i z jakich przyczyn to wynika.
Kiedy nadawca i odbiorca mogą zmienić umowę?
Nadawca może odstąpić od umowy przewozu lub wprowadzić do niej zmiany, żądając, aby przewoź-
nik:
1) zwrócił mu przesyłkę w miejscu nadania,
2) wydał przesyłkę w innym miejscu niż miejsce wskazane w liście przewozowym, lub
3) wydał przesyłkę innej osobie niż odbiorca wskazany w liście przewozowym.
10
16 UPRAWNIEŃ, KTÓRE NALEŻĄ SIĘ PRZEWOŹNIKOWI
OD ZLECENIODAWCY NA PODSTAWIE PRAWA PRZEWOZOWEGO
Zmiany te muszą być zrobione przed dokonaniem przez odbiorcę jakichkolwiek modyfikacji umowy
przewozu, przyjęciem przez niego listu przewozowego albo odebraniem przesyłki.
Ponadto, jeżeli nie zastrzeżono inaczej w treści listu przewozowego, również odbiorca ma prawo do-
magać się zmiany miejsca wydania przesyłki i wskazania nowego odbiorcy. Jednak tylko przed wyko-
naniem umowy przez przewoźnika, a więc dowiezieniem towaru na miejsce.
Przewoźnik jest związany zmianami przeprowadzonymi w takim trybie. Musi ich przestrzegać, jeżeli
nie chce się narazić na odpowiedzialność odszkodowawczą.
Jeżeli omawiane zmiany wywołują
dodatkowe koszty, podmiot, który je wprowadza, jest zobowiązany zrefundować Ci te koszty.
Prawo nr 12 – do likwidacji przesyłki
Jeżeli nie dostałeś wskazówek, jak masz usunąć przeszkodę, która wystąpiła w przewozie lub wyda-
niu przesyłki, albo zaginęły dokumenty przewozowe i nie masz możliwości ustalenia osoby upraw-
nionej do rozporządzania przesyłką, jesteś uprawniony do jej likwidacji. Możesz ją sprzedać, nieod-
płatnie przekazać właściwej jednostce organizacyjnej lub zniszczyć.
Który sposób masz wybrać?
Sposób likwidacji i wartość przesyłki ustala komisja powołana przez przewoźnika. Jeżeli nie ustalono
ceny bądź przesyłka zawiera rzeczy niepełnowartościowe, komisja ustala wartość w sposób szacun-
kowy, w razie potrzeby przy udziale rzeczoznawcy.
Gdy doszło do sytuacji, że nie można ustalić adresu lub osoby uprawnionej, likwidacja przesyłki po-
winna przybrać postać oddania jej do najbliższego Biura Rzeczy Znalezionych, które postąpi z nią jak
z każdą inną znalezioną rzeczą.
Gdy likwidacja przesyłki ma formę sprzedaży, uzyskaną kwotę oddajesz uprawnionemu (nadawcy
albo odbiorcy) po potrąceniu Twoich należności. Jeżeli należności te przewyższają kwotę uzyskaną
ze sprzedaży, różnicę pokrywa uprawniony. Jeśli tego nie zrobi, możesz mu wysłać wezwanie do za-
płaty. Masz na to rok od dnia dokonania likwidacji. Przy obliczaniu różnicy nie uwzględnia się należ-
ności powstałych z przyczyn niezależnych od uprawnionego.
Kiedy dokonać likwidacji?
Musisz przestrzegać zasady, że w przypadku rzeczy niebezpiecznych lub łatwo ulegających zepsuciu
oraz żywych zwierząt likwidację należy przeprowadzić niezwłocznie. W pozostałych przypadkach
możesz do tego przystąpić po upływie 30 dni od terminu odbioru przesyłki, nie wcześniej jednak niż
po 10 dniach od zawiadomienia uprawnionego o zamierzonej likwidacji.
Jeżeli nie ma możliwości przechowania przesyłki albo przechowanie pociąga za sobą koszty zbyt wy-
sokie w stosunku do wartości przesyłki, przewoźnik może przystąpić do likwidacji bez zachowania
tych terminów.
Zgodnie z art. 284 § 2 Kodeksu karnego „Kto przywłaszcza sobie powierzoną mu rzecz ruchomą,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5”. Jeśli nie dokonasz prawidłowej likwi-
dacji przesyłki, narażasz się na odpowiedzialność karną. Wtedy będziesz mógł już tylko liczyć na to,
11
16 UPRAWNIEŃ, KTÓRE NALEŻĄ SIĘ PRZEWOŹNIKOWI
OD ZLECENIODAWCY NA PODSTAWIE PRAWA PRZEWOZOWEGO
że w przypadku mniejszej wagi czynu kara ograniczy się do grzywny, kary ograniczenia wolności albo
pozbawienia wolności do roku.
Prawo nr 13 – do otrzymania zapłaty za wykonaną usługę
Istotą przewozu jest przemieszczenie osób lub rzeczy w zamian za zapłatę. Doręczenie przesyłki
i listu przewozowego skutkuje więc zobowiązaniem odbiorcy do zapłaty należności ciążących na
przesyłce. Skutek taki występuje także, gdy oddasz przesyłkę organowi państwowemu dokonującemu
jej zajęcia lub konfiskaty na podstawie odpowiedniego tytułu prawnego. Wtedy to ten organ powi-
nien rozliczyć się z należności obciążających przesyłkę.
Jeżeli zobowiązani nie rozliczają się w terminie z ciążących na nich należności za przewóz, masz prawo
dochodzić swych roszczeń w postępowaniu sądowym.
Ze względu na specyfikę usług transportowych warunkiem skierowania sprawy na drogę sądową
jest wcześniejsze wezwanie zobowiązanego do zapłaty.
Wezwanie do zapłaty uważa się za bezskuteczne, jeżeli dłużnik nie zapłacił dochodzonych należności
w terminie 3 miesięcy od dnia doręczenia wezwania lub też przed tym terminem jednoznacznie
oświadczy, że kwestionuje Twoje roszczenia. Wówczas możesz skierować sprawę do sądu.
Rosz czenie o przewoźne przedawnia się z upływem roku od daty jego wymagalności. Do terminu
przedawnienia nie wlicza się czasu od dnia doręczenia wezwania do dnia udzielenia na nie odpowiedzi,
nie dłużej jednak niż przez 3 miesiące.
Prawo nr 14 – do odszkodowania za niewykonanie obowiązków
przez nadawcę bądź odbiorcę
Przewoźnik może się domagać od nadawcy przesyłki odszkodowania za szkody wynikłe:
•
z podania w liście przewozowym lub w innej formie wskazań i oświadczeń niezgodnych z rzeczy-
wistością i nieścisłych, niedostatecznych lub wpisanych w niewłaściwym miejscu, a także braku,
niekompletności albo nieprawidłowości dokumentów wymaganych w przepisach szczególnych,
•
na skutek wadliwego stanu przesyłki, braku lub niewłaściwego opakowania albo nienależytego
wykonania czynności ładunkowych.
Ponadto może skierować do nadawcy lub odbiorcy roszczenia za uszkodzenia mienia spowodowane
czynnościami ładunkowymi dokonywanymi przez te podmioty.
Jeżeli nadawca bądź odbiorca nie uregulują tych należności, masz prawo wysłać im wezwanie do za-
płaty. Gdy mimo to nie zapłacą w terminie 3 miesięcy od dnia doręczenia wezwania, możesz docho-
dzić swoich praw przed sądem.
Te roszczenia przedawniają się również z upływem roku od dnia, którym powinna była nastąpić
zapłata. Bieg przedawnienia zawiesza się na okres od dnia wezwania do zapłaty do dnia udzielenia
odpowiedzi na wezwanie do zapłaty, najwyżej jednak na okres przewidziany na zapłacenie należności.
PAMIĘTAJ!
12
16 UPRAWNIEŃ, KTÓRE NALEŻĄ SIĘ PRZEWOŹNIKOWI
OD ZLECENIODAWCY NA PODSTAWIE PRAWA PRZEWOZOWEGO
Prawo nr 15 – do odsetek za opóźnienie w zapłacie
Od każdego świadczenia pieniężnego z umowy przewozu niespełnionego w terminie można się do-
magać odsetek za opóźnienie. Stopa tych odsetek wynika z powszechnie obowiązujących przepisów
i jest wspólna dla wszystkich roszczeń cywilnoprawnych. Zapłaty odsetek możesz dochodzić na takich
samych zasadach jak egzekwowanie przewoźnego.
Roszczenie o zapłatę odsetek na ogół staje się wymagalne (i w związku z tym może być dochodzone
oraz naliczane) z dniem, w którym należność powinna być pierwotnie zapłacona. Tylko odsetek od
zapłaty odszkodowań wolno dochodzić dopiero od dnia wniesienia doręczenia wezwania do zapłaty.
Prawo nr 16 – do zatrzymania (zastawu) przesyłki
Przewoźnik ma możliwość dokonania zastawu na przesyłce w celu zabezpieczenia wszelkich rosz-
czeń wynikających z umowy przewozu. Możesz skorzystać z tego prawa w stosunku do wszystkich
przesyłek stanowiących własność nadawcy z wyjątkiem przesyłek organów wymiaru sprawiedliwości
i ścigania.
Prawo zastawu może być wykonywane tylko dopóty, dopóki przesyłka znajduje się u przewoźnika
lub u osoby działającej w jego imieniu albo dopóki przewoźnik może nią rozporządzać na podstawie
dokumentów. Żeby skutecznie skorzystać z zastawu na przesyłce, należy zawiadomić o dokonaniu
zastawu uprawnionego (nadawcę).
Dobra rada!
Masz problemy z odzyskiwaniem należności za przewozy? Nie zapominaj, że nic tak nie zmobilizuje
klientów do rozliczenia się z Tobą, jak otrzymanie wiadomości, że towar, który miałeś im pilnie prze-
wieźć, właśnie został przez Ciebie zmagazynowany. Chętnie dostarczysz go odbiorcy, tyle że oczeku-
jesz, iż wcześniej nadawca raczy się z Tobą rozliczyć.
Jeśli nawet tego nie dokona, to po uzyskaniu tytułu wykonawczego będziesz mógł wskazać towar
komornikowi i zlicytować. Pod jednym warunkiem – że przesyłka jest własnością nadawcy.
Podstawa prawna
•
Ustawa z 15 listopada 1984 r. – Prawo przewozowe (Dz.U. z 2000 r. nr 50, poz. 601 ze zm.).
•
Ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. nr 16, poz. 93 ze zm.).
•
Rozporządzenie Ministra Transportu z 7 czerwca 2006 r. w sprawie rodzaju i warunków przewozu
rzeczy mogących powodować trudności transportowe przy przewozie koleją (Dz.U. nr 108,
poz. 746).
•
Rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa z 24 lutego 2006 r. w sprawie ustalania stanu
przesyłek oraz postępowania reklamacyjnego (Dz.U. nr 38, poz. 266).
•
Rozporządzenie Rady Ministrów z 14 czerwca 1966 r. w sprawie rzeczy znalezionych (Dz.U. nr 22,
poz. 141 ze zm.).