neuroendokrynologia 23 03 2012

background image

1

neuroendokrynologia
woda i kationy

Dr hab. n. med. Piotr Białasiewicz

typy oddziaływań

autokrynne – IGF-1 działa na komórki, które go
produkują

parakrynne – somatostatyna (komórki δ) hamuje

wydzielanie insuliny (komórki β)

endokrynne

background image

2

układ dokrewny

„klasyczny” – gruczoły wydzielania wewnętrznego:

podwzgórze - przysadka

tarczyca, przytarczyce

kora i rdzeń nadnerczy

wyspy trzustki

jajniki, jądra

„rozszerzony”:

tkanka tłuszczowa (trzewna)

układ fagocytów jednojądrowych (IL-1 i TNF)

nerka (erytropoetyna, renina, kalcytriol)

komórki mięśnia przedsionków serca (ANF)

ś

luzówka układu pokarmowego (cholecystokinina, gastryna)

wątroba (IGF-1)

układ dokrewny - zadania

wzrost

homeostaza

dojrzewanie płciowe i reprodukcja

background image

3

fizjologia

pochodne aminokwasów

peptydy

receptory błonowe

steroidy, tyroksyna

retinoidy, wit. D

receptory

wewnątrzkomórkowe

patofizjologia

gruczoł dokrewny

niedoczynność:

niedobór hormonu lub upośledzone działanie

niewrażliwość receptorów
wrodzona i nabyta

destrukcja gruczołu lub
defekt produkcji hormonu

pierwotna niedoczynność

hormonu tropowego

wtórna niedoczynność

background image

4

patofizjologia

gruczoł dokrewny

nadczynność:

nadmiar hormonu lub nasilone działanie

narząd docelowy
nadwrażliwość receptorów
automonia receptorów
- aktywny bez agonisty

nadmierna produkcja (np. gruczolak)

pierwotna nadczynność

hormonu tropowego

wtórna nadczynność

ektopowa produkcja

układ neuroendokrynny

rdzeń nadnerczy
adrenalina

przysadka – hormony tropowe

oun – podwzgórze

oun – układ autonomiczny

przysadka – wazopresyna i oksytocyna

aparat przykłębuszkowy
renina

background image

5

neurohumoralne układy regulujące

regulacja osmolalności osocza

osmodetektory podwzgórza:

wazopresyna argininowa + pragnienie

reagują najsilniej na

↓↑

[Na

+

]

regulacja [Na

+

] poprzez zwiększanie bądź

zmniejszanie zwrotnego wchłaniania wody

wazopresyna argininowa - VA
hormon antydiuretyczny - ADH

tylny płat przysadki (neurohypophysis) –
zakończenia aksonalne neuronów jąder
nadwzrokowego i przykomorowego
(supraoptic i paraventricular)

regulacja osmolalności osocza: reagują
najsilniej na

↓↑

[Na

+

]

pobudzenie osmodetektorów podwzgórza →

VA + pragnienie

działanie: komórki kanalików zbiorczych nerek
(V

2

) i skurcz mięśniówki gładkiej (naczynia) V

1

background image

6

wazopresyna argininowa

VA

ECF

baroreceptory

nudności, hipoglikemia,

angiotensyny II

niedobór glukokortykosteroidów

[Na

+

]

osmodetektory

niedobór ADH
– moczówka (diabetes)

diureza wodna: poliuria
>50ml moczu/kg m.c./d

mocz hipoosmotyczny (<300mOsm)

(w przeciwieństwie do diurezy osmotycznej > 350mOsm)

możliwy ujemny bilans wodny

odwodnienie hipertoniczne, jeśli:

spożycie wody < wydalania

background image

7

etiologia
moczówka (diabetes)

produkcji

d. centralna

zużycia

d. ciążowa

zespoły genetyczne
uszkodzenie przysadki lub podwzgórza:
infekcyjne (toksoplazmoza), nowotwory,
ziarniniaki (sarkoidoza),

ciąża: ↑ aktywności enzymu łożyska
(N-końcowa aminopeptydaza)

odpowiedzi nerek

d. nerkowa

zespoły genetyczne - wadliwy receptor V

2

lub akwaporyna
wtórne uszkodzenie kanalików nerkowych

wazopresyna argininowa
nadmiar

mała objętość hipertonicznego moczu

możliwy dodatni bilans wodny →
przewodnienie hipotoniczne, jeśli

spożycie wody > wydalania

background image

8

nadprodukcja ADH

pierwotny ↑ produkcji

SIADH

ektopowo – rak drobnokomórkowy płuca
infekcje – zapalenie płuc, ropień,
urazy głowy, psychozy

przewodnienie hipotoniczne

dodatni bilans wodny

(spożycie wody > wydalania)

SIADH – patomechanizm zatrucia
wodnego

pierwotny ↑ produkcji

SIADH

(spożycie wody > wydalania)

ECF

hiperwolemia / ↑ BP

GFR

RAA

ANF

natriureza

[Na

+

]

obrzęk komórek
objawy neurologiczne

zatrucie wodne

background image

9

wtórna nadprodukcja ADH
- bodziec hemodynamiczny

CHF, marskość wątroby, zespół nerczycowy

ECF:

uogólnione obrzęki

z

hipowolemią

biegunka, wymioty,

niedobór aldosteronu

ECF:

hipowolemia

ADH

reniny

aldosteronu

GFR

[Na

+

] i [K

+

]

kreatyniny

regulacja osmolalności ECF
= bilans wodny

background image

10

regulacja objętości ECF

układ współczulny, RAA i ANF – reagują najsilniej na
zmiany

↓↑

ECF (ciśnienie tętnicze)

baroreceptory → podwzgórze → wazopresyna
argininowa → pragnienie (układ mniej czuły od
osmoreceptorów)

natriureza ciśnieniowa

regulacja objętości ECF poprzez zwiększenie bądź
zmniejszenie wchłaniania Na

+

i wody przez kanaliki

nerkowe – prawo Starlinga

kompensacja neurohumoralna
- aparat przykłębuszkowy

wydzielania reniny powodują:

ciśnienia w tętniczce aferentnej

katecholamin – skurcz tętniczki aferentnej

NaCl w kanaliku dystalnym (plamka gęsta)

background image

11

regulacja objętości ECF
= bilans [Na

+

]

aldosteron

stężenie 6 ng/dL, produkcja 150 mcg/d

background image

12

aldosteron i hiperaldosteronizm

[K

+

]

RAA

aldosteron

BP

RAA

[K

+

]

pierwotny

hiperaldosteronizm

ACTH

BP

RAA

[K

+

]

wtórny

hiperaldosteronizm

pierwotny hiperaldosteronizm

autonomiczna produkcja przez gruczolak (35%) –

zespół Conna

lub obustronny przerost kory (60%)
do 10% w nadciśnieniu tętniczym – najczęstsza przyczyna
nadciśnienia wtórnego

w efekcie ↓ aktywności reninowej osocza

objawy:

izolowana hipokaliemia (osłabienie mięśni, zaburzenia rytmu
serca)
nadciśnienie tętnicze
rzadko hiperwolemia – zjawisko ucieczki (po kilku dniach
zatrzymanie sodu i wody zanika – natriureza ciśnieniowa, efekt
hipokaliemii – powoduje poliurię) – nowy stan równowagi
dynamicznej dzięki ↑ ciśnienia tętniczego
hipernatremia możliwa jeśli ujemny bilans wodny (poliuria)
zasadowica metaboliczna

background image

13

ciekawostka

patogenetyczna

potas

[K

+

] – zewnątrzkomórkowy: 3.5 – 5.0 mM

[K

+

] – wewnątrzkomórkowy: 150 mM

dzienne spożycie średnio 1 mmol/kg m.c.

wydalanie: pot, nerki i p.pok.

(aldosteron działa też na nabłonki)

nerki: korowy kanalik zbiorczy - komórki
główne

(vide działanie aldosteronu)

background image

14

hipokalemia

K

+

< 3.5 mM

K

+

ICF

K

+

ECF

K

+

dieta

K

+

utrata

mocz i kał

zasadowica

metaboliczna

insulina

katecholaminy (β2)

rozrost komórek

zasadowica metaboliczna

hipowolemia = hiperaldosteronizm wtórny

pierwotny hiperaldosteronizm

leki moczopędne

geofagia

dieta tłuszczowa

hipokalemia

objawy:

osłabienie siły mięśniowej, bóle mięśniowe (gł.
kk dolne) – obniżony (bardziej negatywny)
potencjał spoczynkowy błony miocytu

osłabienie mm oddechowych – hipowentylacja

porażenna niedrożność jelit

zasadowica metaboliczna

EKG: ↓T, ↑U, ↑QT-U

background image

15

hiporaldosteronizm

pierwotny: zaburzenia syntezy – niedobory
enzymatyczne

po usunięciu nadczynnego gruczolaka

hiporeninowy ~

niejasna etiopatogeneza – autonomiczna
neuropatia w przebiegu cukrzycy
i niewydolności nerek?

hiperkalemia

K

+

> 5 mM

K

+

ICF

K

+

ECF

K

+

dieta

K

+

utrata

mocz i kał

rozpad komórek:

rabdomioliza, hemoliza, zespół

rozpadu guza

pseudohiperkalemia – uwalnianie K

+

po pobraniu próbki krwi do badań

kwasica metaboliczna

niedobór insuliny

hipoaldosteronizm

niewydolność nerek

X

background image

16

hiperkalemia

objawy:

częściowa depolaryzacja błony komórkowej
komórek pobudliwych

osłabienie mięśni – porażenie wiotkie

kwasica metaboliczna

EKG: ↑T, szerokie QRS, zanik P, „sinusoida” –
połączenie się QRS z T

Ca

2+

PTH – uwalnianie Ca

2+

i PO

4

2-

z kości

wydalanie Ca

2+

przez nerki

wydalanie PO

4

2-

przez nerki

stymulacja produkcji 1,25(OH)

2

D

kalcytriol –

wchłanianie Ca

2+

i PO

4

2-

przez jelita

hamowanie produkcji PTH

kalcytonina –

wydalania Ca

2+

przez

nerki

resorpcji kości

background image

17

Ca

2+

norma: 8.8–10.4 mg/dL (4.4- 5.2 mEq/L, 2.2-
2.6 mM)

gradient przez błonę komórkową istotny dla
funkcji komórek – wzrost
wewnątrzkomórowego [Ca

2+

] jednym

z przekaźników wewnątrzkomórkowych

związany w osoczu z albuminą – zjonizowany
ok. 50% całkowitego

hiperkalcemia - objawy

[Ca

2+

] > 11mg/dL (5.5mEq/L, 2.75mM)

[Ca

2+

] > 15mg/dL – przełom hiperkalcemiczny - stan

nagły, zagrożenia życia – ryzyko śpiączki
i zatrzymania krążenia

anoreksja, nudności i wymioty, zaparcia, choroba
wrzodowa żołądka i dwunastnicy

poliuria i polidypsja – osłabienie zdolności koncentracji
moczu przez nerki

objawy neurologiczne: letarg, stupor i śpiączka

osłabienie mięśni szkieletowych

EKG: bradykardia, blok AV, skrócenie QT

background image

18

nadczynność przytarczyc
pierwotna i wtórna

PTH

[Ca

2+

]

PTH

[Ca

2+

]

hiperkalcemia - etiologia

pierwotna
nadczynność
przytarczyc

(adenoma,
hiperplazja) –
autonomiczna
nadprodukcja PTH
- najczęstsza
przyczyna
bezobjawowej
hiperkalcemii

background image

19

kolorowanka
dla wzrokowców

pierwotna nadczynność przytarczyc

automiczny PTH

objawy hiperkalcemii

objawy związane z PTH

ektopowe zwapnienia (nerki, mięśnie, serce)
kamica nerkowa (szczawiany i fosforany wapnia)
osteitis fibrosa cystica – obecnie b. rzadko

ryzyka złamań (przy ↑PTH)

background image

20

osteitis fibrosa cystica

wtórna naczynność przytarczyc

PO

4

2-

niewydolność nerek

PTH

przerzutowe zwapnienia

Ca

2+

1,25(OH)

2

D

background image

21

hiperkalcemia - etiologia

nowotwory – wydzielają PTHrP (podobny peptyd do
PTH) – głównie raki płaskonabłonkowe

najczęstsza przyczyna objawowej hiperkalcemii

nowotwory i nadczynność przytarczyc – 90%
przypadków (hierkalcemia i hipofosfatemia)

nowotwory – osteolityczne przerzuty do kości

choroby ziarniniakowe (sarkoidoza) –

konwersja 25(OH)D do 1,25(OH)

2

D przez makrofagi

(komórki nabłonkowate)

zatrucie wit. D

hiperkalcemia
– diagnostyka różnicowa

Ca

2+

PTH

nadczynność

przytarczyc

pierwotna (lub wtórna)

PTH

inne przyczyny:

nowotwory

zatrucie wit. D

unieruchomienie

ziarniniaki

background image

22

hipokalcemia - objawy

[Ca

2+

] całkowitego (hipoalbuminemia) ale

zjonizowany w normie – brak objawów

[Ca

2+

] < 9mg/dL (4,5m Eq/L, 2.2 mM)

zwiększona pobudliwość nerwowo mięśniowa:

objaw Chwostka, parestezje, drgawki, tężyczka,
skurcz krtani, oskrzeli

zwapnienia (paradoksalnie!!!) – przekroczony iloczyn
rozpuszczalności ze względu na ↑PO

4

2-

pobudzenie, depresja, halucynacje - psychoza

EKG: wydłużenie QT

hipokalcemia - etiologia

niedoczynność przytarczyc -

niedobór PTH

:

jatrogenna po strumektomii (obniżony PTH)
uszkodzenie w mechanizmie autoimmunologicznym

upośledzenie działania PTH:

niewydolności nerek

niedobór wit. D lub upośledzona synteza (hydroksylacja w
wątrobie i nerkach)

pseudohypoparathyroidism – brak odpowiedzi narządów na PTH

zapalenie trzustki – odkładanie soli wapnia w ogniskach martwicy

zespół hiperwentylacji – hipokalcemia czynnościowa

Ca

2+

zjonizowanego

hipomagnezemia – upośledza wydzielanie PTH i jego działanie
(przewlekły alkoholizm)

background image

23

krzywica / osteomalacja

niedobór wit. D w diecie + niedobór UV

typ I – niedobór nerkowej 1α

-hydroksylazy

typ II – oporność receptora

objawy: hipokalcemia, hipofosfatemia, wtórna
nadczynność przytarczyc

krzywica / osteomalacja

background image

24

hipokalcemia
– diagnostyka różnicowa

Ca

2+

PO

4

2-

wit. D

niedobór,

upośledzona synteza,

upośledzone działanie

PTH

lub upośledzone działanie PTH

(pseudohypoparathyroidism)

po wykluczeniu niewydolności nerek

i zespołu hiperfosfatemii

z uszkodzenia tkanek

Ca

2+

PO

4

2-


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
neuroendokrynologia 23 03 2012
23 03 2012 Logistyka wygkłady
23 03 2012 Podstawy państwa i prawa
23 03 2012 TEST KOŃCOWY GASTROLOGIA ppt
Zaległości na dzień 23-03-2012, WAT, SEMESTR VII, PZ
23 03 2012 TEST KOŃCOWY GASTROLOGIA ODPOWIEDZI
PODSTAWY MAKROEKONOMII 23.03.2012, II rok, Wykłady, Podstawy makroekonomii
Konsultacje sem letnim 2011 2012 I16 23 03 2012
23 03 2012 MSW wykłady
KOMPLEKSY POLAKOW wykl 29 03 2012
09 03 2012 TEST KOŃCOWY GASTROLOGIA ppt
MATEMATYKA FINANSOWA ĆWICZENIA 3 (25 03 2012)
wyklad 2 c.d.- 05.03.2012, ALMAMER Fizjoterapia, Masaż
Bezpieczeństwo imprez masowych 03.03.2012, Sudia - Bezpieczeństwo Wewnętrzne, Semestr IV, Bezpieczeń
wykład 03 2012
ekonomia 03 2012
Zajęcia (23 05 2012) Myśl polityczna wczesnego konserwatyzmu?mund Burke i Joseph? Maistre
Marketing personalny wykład 03 2012 r
23 11 2012

więcej podobnych podstron