background image

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 

 

 

 
 
 

MINISTERSTWO EDUKACJI 

NARODOWEJ 

 
 
 

Ryszard Gruca 
Walerian Kubicz 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Użytkowanie  maszyn  i  urządzeń  do  urabiania  kopalin 
711[03].Z1.01

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 

Poradnik dla nauczyciela 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Wydawca

 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy 
Radom 2007 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

Recenzenci: 
dr inż. Krzysztof Dudek 
mgr inż. Krzysztof Bobowski 
 
 
 
Opracowanie redakcyjne:  
mgr Janusz Górny  
 
 
 
Konsultacja: 
mgr inż. Marek Olsza 
 
 
 
 
 
 
 

 

 
Poradnik  stanowi  obudowę  dydaktyczną  programu  jednostki  modułowej  711[03].Z1.01 
„Użytkowanie maszyn i urządzeń do urabiania kopalin”, zawartego w modułowym programie 
nauczania dla zawodu górnik odkrywkowej eksploatacji złóż. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

SPIS TREŚCI 

 

1.  Wprowadzenie 

2.  Wymagania wstępne 

3.  Cele kształcenia 

4.  Przykładowe scenariusze zajęć 

5.  Ćwiczenia 

12 

5.1.  Koparki jednonaczyniowe 

12 

5.1.1.  Ćwiczenia 

12 

5.2.  Urządzenia do rozbijania brył ponadwymiarowych 

15 

5.2.1.  Ćwiczenia 

15 

5.3.  Maszyny do prac ziemnych 

16 

5.3.1.  Ćwiczenia 

16 

5.4.  Koparki wielonaczyniowe 

18 

5.4.1.   Ćwiczenia 

18 

5.5.  Maszyny i urządzenia do urabiania skał na bloki 

19 

5.5.1.  Ćwiczenia 

19 

5.6.  Maszyny i urządzenia do urabiania kruszyw naturalnych spod wody 

21 

5.6.1.  Ćwiczenia 

21 

5.7.  Sprężarki i wentylatory 

23 

5.7.1.  Ćwiczenia 

23 

5.8.  Urządzenia do urabiania skał średniozwięzłych 

25 

5.8.1.  Ćwiczenia 

25 

6. 

Ewaluacja osiągnięć ucznia 

27 

7. 

Literatura 

37 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

1.  WPROWADZENIE

 

 

Przekazujemy Państwu Poradnik dla  nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu 

zajęć  dydaktycznych  w  szkole  kształcącej  w  zawodzie:  górnik  odkrywkowej  eksploatacji 
złóż.  

W poradniku zamieszczono: 

 

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane, 
aby bez problemów mógł korzystać z Poradnika,  

 

cele  kształcenia,  wykaz  umiejętności,  jakie  uczeń  ukształtuje  podczas  pracy 
z poradnikiem, 

 

przykładowe scenariusze zajęć, 

 

przykładowe  ćwiczenia  ze  wskazówkami  do  realizacji,  zalecanymi  metodami 
nauczania

uczenia oraz środkami dydaktycznymi, 

 

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzie pomiaru dydaktycznego, 

 

literaturę uzupełniającą. 

 

Wskazane  jest,  aby  zajęcia  dydaktyczne  były  prowadzone  różnymi  metodami,  ze 

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania. 

Formy  organizacyjne  pracy  uczniów  mogą  być  zróżnicowane,  począwszy  od 

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej. 

Jako  pomoc  w  realizacji  jednostki  modułowej  dla  uczniów  przeznaczony  jest  Poradnik 

dla ucznia. Nauczyciel powinien ukierunkować uczniów na właściwe korzystanie z Poradnika 
do nich adresowanego. 

Materiał  nauczania  (w  Poradniku  dla  ucznia)  podzielony  jest  na  rozdziały,  które 

zawierają  podrozdziały.  Podczas  realizacji  poszczególnych  rozdziałów  wskazane  jest 
zwrócenie uwagi na następujące elementy: 

 

materiał  nauczania  –  w  miarę  możliwości  uczniowie  powinni  przeanalizować 
samodzielnie.  Obserwuje  się  niedocenianie  przez  nauczycieli  niezwykle  ważnej 
umiejętności,  jaką  uczniowie  powinni  bezwzględnie  posiadać  –  czytanie  tekstu 
technicznego ze zrozumieniem, 

 

pytania  sprawdzające  mają  wykazać,  na  ile  uczeń  opanował  materiał  teoretyczny  i  czy 
jest  przygotowany  do  wykonania  ćwiczeń.  W zależności  od  tematu  można  zalecić 
uczniom  samodzielne  odpowiedzenie  na  pytania  lub  wspólne  z  całą  grupą  uczniów, 
w formie dyskusji opracowanie odpowiedzi na pytania. Druga forma  jest korzystniejsza, 
ponieważ  nauczyciel  sterując  dyskusją  może  uaktywniać  wszystkich  uczniów  oraz 
w trakcie dyskusji usuwać wszelkie wątpliwości, 

 

dominującą  rolę  w  kształtowaniu  umiejętności  oraz  opanowaniu  materiału  spełniają 
ćwiczenia.  W  trakcie  wykonywania  ćwiczeń  uczeń  powinien  zweryfikować  wiedzę 
teoretyczną  oraz  opanować  nowe  umiejętności.  Przedstawiono  dosyć  obszerną 
propozycję  ćwiczeń  wraz  ze  wskazówkami  o  sposobie  ich  przeprowadzenia, 
uwzględniając  różne  możliwości  ich  realizacji  w  szkole.  Nauczyciel  decyduje,  które 
z zaproponowanych ćwiczeń jest w stanie zrealizować przy określonym zapleczu techno

 

dydaktycznym  szkoły.  Prowadzący  może  również  zrealizować  ćwiczenia,  które  sam 
opracował, 

 

sprawdzian  postępów  stanowi  podsumowanie  rozdziału,  zadaniem  uczniów  jest 
udzielenie odpowiedzi na pytania w nim zawarte. Uczeń powinien samodzielnie czytając 
zamieszczone  w  nim  stwierdzenia  potwierdzić  lub  zaprzeczyć  opanowanie  określonego 
zakresu materiału. Jeżeli wystąpią zaprzeczenia, nauczyciel powinien do tych zagadnień 
wrócić,  sprawdzając  czy  braki  w  opanowaniu  materiału  są  wynikiem  niezrozumienia 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

przez  ucznia  tego  zagadnienia,  czy  niewłaściwej  postawy  ucznia  w  trakcie  nauczania. 
W tym  miejscu  szczególnie  ważna  jest  rola  nauczyciela,  gdyż  od  jego  postawy, 
nauczyciela,  sposobu  prowadzenia  zajęć  zależy  między  innymi  zainteresowanie  ucznia. 
Uczeń nie zainteresowany materiałem nauczania i wykonywaniem ćwiczeń, nie nabędzie 
w pełni  umiejętności  założonych  w  jednostce  modułowej.  Należy  rozbudzić  wśród 
uczniów  tak  zwaną  „ciekawość  wiedzy”.  Potwierdzenie  przez  ucznia  opanowania 
materiału  nauczania  rozdziału  może  stanowić podstawę  dla  nauczyciela  do  sprawdzenia 
wiedzy  i umiejętności ucznia z tego zakresu. Nauczyciel realizując  jednostkę modułową 
powinien  zwracać  uwagę  na  predyspozycje  ucznia,  ocenić,  czy  uczeń  ma  większe 
uzdolnienia  manualne,  czy  może  lepiej  radzi  sobie  z rozwiązywaniem  problemów 
teoretycznych, 

 

testy zamieszczone w rozdziale: Ewaluacja osiągnięć ucznia zawierają zadania z zakresu 
całej  jednostki  modułowej  i  należy  je  wykorzystać  do  oceny  uczniów,  a  wyniki 
osiągnięte  przez  uczniów  powinny  stanowić  podstawę  do  oceny  pracy  własnej 
nauczyciela  realizującego  tę  jednostkę  modułową.  Każdemu  zadaniu  testu  przypisano 
określoną  liczbę  możliwych  do  uzyskania  punktów  (0  lub  1  punkt).  Ocena  końcowa 
uzależniona jest od ilości uzyskanych punktów. Nauczyciel może zastosować test według 
własnego  projektu  oraz  zaproponować  własną  skalę  ocen.  Należy  pamiętać,  żeby  tak 
przeprowadzić  proces  oceniania  ucznia,  aby  umożliwić  mu  jak  najpełniejsze  wykazanie 
swoich umiejętności.  

 

Metody polecane do stosowania podczas kształcenia modułowego to: 

 

pokaz, 

 

ćwiczenie (laboratoryjne lub inne), 

 

projektów, 

 

przewodniego tekstu. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Schemat układu jednostek modułowych 

711[03].Z1 

Eksploatacja maszyn i urządzeń stosowanych  

w górnictwie odkrywkowym 

 

711[03].Z1.02 

Użytkowanie maszyn 

i urządzeń do transportu 

i zwałowania 

711[03].Z1.04 

Wykonywanie konserwacji oraz 

naprawy maszyn i urządzeń 

górnictwa odkrywkowego 

711[03].Z1.01 

Użytkowanie maszyn 

i urządzeń do urabiania 

kopalin 

711[03].Z1.03 

Użytkowanie maszyn 

i urządzeń do obróbki 

kamienia 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

2.  WYMAGANIA WSTĘPNE 

 

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

 

stosować układ jednostek SI, 

 

dobierać narzędzia, przyrządy i materiały w zależności od wykonywanej pracy, 

 

rozróżniać  rodzaje  połączeń,  osie,  wały,  łożyska,  sprzęgła,  hamulce  i  mechanizmy 
oraz określać ich zastosowanie w budowie maszyn, 

 

posłużyć  się  pojęciami:  prędkość  obwodowa,  prędkość  obrotowa,  praca  mechaniczna, 
moc, energia i sprawność, 

 

określać  na  podstawie  dokumentacji  technicznej  elementy  składowe  maszyny 
lub urządzenia,

 

 

posługiwać  się  dokumentacją  konstrukcyjną  i  technologiczną  oraz  normami 
technicznymi, 

 

korzystać z różnych źródeł informacji, 

 

selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje, 

 

interpretować związki wyrażone za pomocą wzorów, wykresów, schematów, diagramów, 
tabel, 

 

dostrzegać  i  opisywać  związki  miedzy  naturalnymi  składnikami  środowiska, 
człowiekiem i jego działalnością, 

 

zorganizować własne stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii, 

 

udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym w wypadkach przy pracy, 

 

przestrzegać przepisy BHP. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

3.  CELE KSZTAŁCENIA 

 

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

 

scharakteryzować budowę koparki jednonaczyniowej i rodzaj stosowanego napędu, 

 

określić warunki pracy koparek wielonaczyniowych, 

 

objaśnić pracę koparki głęboko czerpalnej i pogłębiarki, 

 

objaśnić schemat kinematyczny koparki z napędem wielosilnikowym, 

 

scharakteryzować pracę maszyn i urządzeń do urabiania skał na bloki, 

 

objaśnić działanie zrywarki i zrywoładowarki, 

 

scharakteryzować budowę i zastosowanie spycharki i zgniatarki, 

 

określić działanie i zastosowanie różnych osprzętów roboczych, 

 

scharakteryzować 

mechaniczny 

hydrauliczny 

sposób 

przeniesienia 

napędu 

na poszczególne mechanizmy robocze, 

 

określić bezpieczne warunki pracy urządzeń do rozbijania brył ponadwymiarowych, 

 

rozróżnić elementy napędów hydraulicznych i pneumatycznych, 

 

odczytywać schematy układów hydraulicznych i pneumatycznych, 

 

scharakteryzować  pompy,  sprężarki  i  wentylatory  oraz  określić  ich  wykorzystanie 
w procesach technologicznych, 

 

zidentyfikować układy napędowe maszyn i urządzeń, 

 

sklasyfikować sposoby urabiania, 

 

opisać budowę i wyjaśnić zasady działania zespołów i mechanizmów maszyn i urządzeń 
do urabiania złóż, 

 

objaśnić schematy kinematyczne maszyn i urządzeń do urabiania złóż, 

 

przestrzegać  przepisów  bezpieczeństwa  i  higieny  pracy,  ochrony  przeciwpożarowej 
oraz ochrony środowiska podczas eksploatowania maszyn i urządzeń do urabiania. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 

4.  PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ 

 

Scenariusz zajęć 1 

 

Osoba prowadząca    

 

 …………………………………….…………. 

Modułowy program nauczania: 

Górnik odkrywkowej eksploatacji złóż 711[03] 

Moduł: 

Eksploatacja 

maszyn 

urządzeń 

stosowanych 

w górnictwie odkrywkowym 711[03].Z1 

Jednostka modułowa: 

Użytkowanie  maszyn  i urządzeń  do  urabiania  kopalin 
711[03].Z1.01  

Temat: Wentylatory. 

Cel ogólny:  Kształtowanie  umiejętności  dobierania  wentylatora  do  określonych  warunków 

pracy. 

 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

 

posłużyć się dokumentacją techniczno-ruchową, 

 

scharakteryzować parametry pracy wentylatora, 

 

dobrać wentylator. 

 
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:  

 

organizowanie i planowanie zajęć, 

 

pracy w zespole, 

 

oceny pracy zespołu. 

 
Metody nauczania–uczenia się: 

 

pokaz z objaśnieniem, 

− 

dyskusja, 

− 

ćwiczenia, 

 

metoda przewodniego tekstu. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 

 

uczniowie pracują w grupach 2–4-osobowych. 

 
Czas: 
240 minut. 
 
Środki dydaktyczne 

 

modele wentylatorów, 

 

foliogramy, poradniki, normy, 

 

katalogi wentylatorów, 

 

stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu, 

 

literatura zgodnie z punktem 7 Poradnika dla nauczyciela. 

 
Uczestnicy:
 
– 

uczniowie kształcący się w zawodzie: górnik odkrywkowej eksploatacji złóż. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

Przebieg zajęć: 
 
Zadanie dla ucznia 

Dobierz  wentylator  śmigłowy  ścienny  do  instalacji  wentylacyjnej  hali  produkcyjnej 

o objętości 500m

3

, tak oby zapewnić 2

krotną wymianę powietrza w ciągu godziny. 

 

Instrukcja do wykonania zadania: 

1)  oblicz zapotrzebowanie powietrza w [m

3

/s], 

2)  oblicz wydajność wentylatora, 
3)  dobierz z katalogu (lub skorzystać z Internetu) odpowiedni wentylator,  
4)  zanotuj jego typ, parametry i podstawowe wymiary. 
 
Zakończenie zajęć:  

Prezentacja wyników przeprowadzonego ćwiczenia

 
Praca domowa: 

Korzystając z literatury technicznej i zasobów sieci internetowej, odszukaj informacje na 

temat budowy wentylatora lutniowego.  
 
Sposób uzyskiwania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

− 

anonimowe ankiety dotyczące oceny zajęć i trudności podczas realizowania zadania. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

10 

 

Scenariusz zajęć 2 

 

Osoba prowadząca    

 

 …………………………………….…………. 

Modułowy program nauczania: 

Górnik odkrywkowej eksploatacji złóż 711[03] 

Moduł: 

Eksploatacja 

maszyn 

urządzeń 

stosowanych 

w górnictwie odkrywkowym 711[03].Z1 

Jednostka modułowa: 

Użytkowanie  maszyn  i urządzeń  do  urabiania  kopalin 

711[03].Z1.01  

Temat: Maszyny i urządzenia do urabiania kopalin. 

Cel ogólny: Zapoznanie się z maszynami do urabiania kopalin na lądzie i spod wody. 
 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 
– 

charakteryzować  maszyny  i  urządzenia stosowane do urabiania  kopalin  na  lądzie  i  spod 
wody, 

– 

rozróżniać maszyny i urządzenia stosowane do urabiania na lądzie i spod wody. 

 
W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:  
– 

organizowanie i planowanie zajęć, 

– 

pracy w zespole, 

– 

oceny pracy zespołu. 

 
Metody nauczania–uczenia się: 
– 

metoda przewodniego tekstu. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 
– 

uczniowie pracują w grupach 2–4-osobowych

 

Czas: 2 godziny dydaktyczne. 

 

Środki dydaktyczne: 
– 

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego, 

– 

instrukcja pracy metodą tekstu przewodniego, 

– 

pytania prowadzące, 

– 

modele maszyn do urabiania, 

– 

Poradnik dla ucznia, 

– 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika. 

 

Uczestnicy: 

 

uczniowie kształcący się w zawodzie górnik odkrywkowej eksploatacji złóż. 

 

Zadanie dla ucznia 

Korzystając z materiału nauczania wypisz w tabeli: 

a)  wspólne  cechy  i  nazwy  zespołów  składowych  maszyn  do  urabiania  kopalin  na  lądzie 

i spod wody, 

b)  różnice konstrukcyjne w nazwie i budowie maszyn do urabiania kopalin na lądzie i spod 

wody. 

 

Przebieg zajęć: 

 

Faza wstępna 
1.  Określenie tematu zajęć. 
2.  Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

11 

3.  Zaznajomienie uczniów z pracą metodą tekstu przewodniego. 
4.  Podział grupy uczniów na zespoły. 

 

Faza właściwa 

Praca metodą tekstu przewodniego. 

 

Faza I Informacje 

Pytania prowadzące: 

1.  Jakie są technologie urabiania złóż? 
2.  Jakie maszyny stosuje się do urabiania na lądzie? 
3.  Jakie maszyny stosuje się do urabiania spod wody? 
4.  Jakimi parametrami pracy charakteryzują się maszyny do urabiania? 
5.  Jakie są zalety i wady poszczególnych maszyn do urabiania? 
 
Faza II Planowanie 

Uczniowie określają: 

1.  Rodzaje technologii urabiania. 
2.  Podział maszyn do urabiania na lądzie. 
3.  Podział maszyny do urabiania spod wody. 
4.  Parametrami pracy maszyn do urabiania. 
5.  Zalety i wady poszczególnych maszyn do urabiania. 

 

Faza III Ustalenie 
1.  Uczniowie  pracując  w  zespołach  ustalają  cechy  charakterystyczne  poszczególnych 

maszyn do urabiania. 

2.  Uczniowie ustalają jak podzielić maszyny do urabiania na lądzie.  
3.  Uczniowie ustalają jak podzielić maszyny do urabiania spod wody. 
4.  Uczniowie ustalają zalety i wady poszczególnych maszyn do urabiania. 
5.  Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność ustaleń. 

 

Faza IV Wykonanie 
1.  Uczniowie rozróżniają i charakteryzują maszyny do urabiania na lądzie.  
2.  Uczniowie rozróżniają i charakteryzują maszyny do urabiania spod wody. 
3.  Uczniowie opisują zalety poszczególnych maszyn do urabiania. 
4.  Uczniowie opisują wady poszczególnych maszyn do urabiania. 

 

Faza V Sprawdzanie 
1.  Uczniowie sprawdzają w grupach opis maszyn do urabiania na lądzie. 
2.  Uczniowie sprawdzają w grupach opis maszyn do urabiania spod wody. 
3.  Uczniowie sprawdzają opis zalet i wad poszczególnych maszyn do urabiania. 

 

Faza VI Analiza końcowa 

Uczniowie wraz z  nauczycielem wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły  im 

trudności. Nauczyciel powinien podsumować całe zadanie, wskazać,  jakie umiejętności były 
ćwiczone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać na przyszłość. 

 

Praca domowa 

Wyszukaj w literaturze technicznej lub w zasobach sieci internetowej informacji na temat 

schematów kinematycznych koparek. 

 

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach: 

− 

anonimowe,  pisemne  wypowiedzi  uczniów  dotyczące  oceny  zajęć  i  trudności  podczas 
realizacji zadania. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

12 

5.  ĆWICZENIA

 

 
5.1.  Koparki jednonaczyniowe 

 
5.1.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Korzystając z materiału nauczania wypisz w tabeli: 

a)  wspólne  cechy  i  nazwy  zespołów  składowych  maszyn  do  urabiania  kopalin  na  lądzie 

i spod wody, 

b)  różnice konstrukcyjne w nazwie i budowie maszyn do urabiania kopalin na lądzie i spod 

wody. 

 

Wspólne cechy i nazwy zespołów składowych maszyn do urabiania kopalin 

na lądzie 

spod wody 

 

 

Cechy różniące maszyny do urabiania kopalin 

na lądzie 

spod wody 

 

 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia,  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału: Materiał nauczania. Czas wykonania ćwiczenia 25 minut. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat maszyn do urabiania kopalin 

na lądzie i spod wody, 

2)  określić wspólne cechy maszyn, 
3)  rozpoznać zespoły maszyn, 
4)  określić różnice konstrukcyjne budowie maszyn do urobku, 
5)  wypełnić tabele do ćwiczeń, 
6)  dokonać prezentacji opracowania. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

13 

Zalecane metody nauczania

uczenia się: 

 

dyskusja dydaktyczna, 

 

ćwiczenie praktyczne. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

Poradnik dla ucznia, 

 

przybory do pisania, 

 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika. 

 
Ćwiczenie 2 

Wypisz  w  tabeli  wady  i  zalety  systemów  sterowań  koparkami.  Wskaż  najlepszy  system 

sterowania. 

 

Nazwa systemu sterowania 

Zalety 

Wady 

Sterowanie pneumatyczne 

 

 

Sterowanie hydrauliczne 
 
 
 
 
 
 

 

 

Sterowanie 
elektromagnetyczne 
 
 
 
 
 

 

 

Sterowanie próżniowe 
 
 
 
 
 
 

 

 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia,  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału: Materiał nauczania. Czas wykonania ćwiczenia 20 minut. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat sterowania, 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

14 

2)  określić wady i zalety systemów sterowań, 
3)  wypełnić tabele do ćwiczeń, 
4)  dokonać prezentacji opracowania. 

 
Zalecane metody nauczania

uczenia się: 

 

dyskusja dydaktyczna, 

 

ćwiczenie praktyczne. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

Poradnik dla ucznia, 

 

przybory do pisania, 

 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

15 

5.2.  Urządzenia do rozbijania brył ponadwymiarowych 

 
5.2.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Wykonaj próbę kruszenia skały (cegła, pustak):  

 

metodą mechaniczną stosując młot ręczny z napędem elektrycznym lub hydraulicznym, 

 

metodą termiczną cięcia palnikiem gazowym, 

 

metodą kruszenia udarowego młotem ręcznym. 

Rodzaj próby kruszenia 

Natężenie 

hałasu (dB) 

Promień 
rozrzutu 

Zagrożenia bhp 

Młot ręczny  

 
 

 

 

Termiczne 

cięcie 

palnikiem 

 
 
 

 

 

Kruszenie 

udarowe 

młotem ręcznym 

 
 
 

 

 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia,  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału:  Materiał  nauczania.  Należy  zwrócić  uwagę  na  przestrzeganie  przepisów  bhp 
podczas  wykonywania  ćwiczenia  oraz  na  analizę  otrzymanych  wyników.  Czas  wykonania 
ćwiczenia 120 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przygotować stanowisko pracy zgodnie z przepisami bhp, 
2)  przeprowadzić próbę kruszenia różnymi metodami, 
3)  zmierzyć natężenie hałasu w czasie kruszenia, 
4)  zaobserwować promień rozrzutu odłamków, 
5)  określić rodzaje zagrożeń bhp, 
6)  zapisać wyniki w tabeli i dokonać ich analizy, 
7)  zaprezentować wyniki ćwiczenia. 
 

Zalecane metody nauczania

uczenia się: 

– 

ćwiczenie praktyczne. 
 
Środki dydaktyczne: 

 

młot ręczny hydrauliczny, 

 

palnik gazowy, 

 

młot ręczny udarowy, 

 

materiały do ćwiczeń, 

 

instrukcje obsługi młotów i palnika gazowego, 

 

przyrząd do pomiaru natężenia hałasu, 

 

taśma miernicza, 

 

środki ochrony indywidualnej. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

16 

5.3.  Maszyny do prac ziemnych 

 
5.3.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Wpisz w tabeli maszyny uniwersalne do robót ziemnych oraz ich zastosowanie. 
 

Nazwa maszyny 

Zastosowanie 

 
 
 
 

 

 
 
 
 

 

 
 
 
 

 

 
 
 
 

 

 
 
 
 

 

 
 
 
 

 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia,  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału: Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na podział i charakteryzowanie maszyn. 
Czas wykonania ćwiczenia 30 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować treść zadania, 
2)  zapoznać się z materiałem nauczania, 
3)  dobrać maszyny uniwersalne, 
4)  określić zastosowanie maszyn, 
5)  zapisać wyniki w tabeli, 
6)  porównać maszyny uniwersalne do robót ziemnych, 
7)  zaprezentować wyniki ćwiczenia. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

17 

Zalecane metody nauczania

uczenia się: 

 

dyskusja dydaktyczna. 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

Poradnik dla ucznia, 

– 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika. 

 
Ćwiczenie 2 

Posługując się schematami opisz maszyny do robót ziemnych. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia,  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału: Materiał nauczania. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat maszyn do robót ziemnych, 
2)  zidentyfikować maszyny do robót ziemnych, 
3)  określić elementy budowy maszyn, 
4)  objaśnić zasadę działania maszyn różnych typów, 
5)  zaprezentować wyniki ćwiczenia. 

 
Zalecane metody nauczania

uczenia się: 

 

dyskusja dydaktyczna. 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

schematy maszyn do robót ziemnych, 

– 

modele maszyn do robót ziemnych, 

– 

Poradnik dla ucznia, 

– 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

18 

5.4.  Koparki wielonaczyniowe 

 
5.4.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Określ warunki pracy koparek wielonaczyniowych. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia,  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału: Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na określanie warunków pracy koparek. 
Czas wykonania ćwiczenia 30 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat ko parek wielonaczyniowych, 
2)  określić warunki pracy koparek wielonaczyniowych, 
3)  zaprezentować wyniki ćwiczenia. 
 

Zalecane metody nauczania

uczenia się: 

 

metoda przewodniego tekstu. 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

dokumentacja technologiczno-ruchowa koparek wielonaczyniowych, 

– 

Poradnik dla ucznia, 

– 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika. 

 

Ćwiczenie 2 

Posługując  się  schematami  opisz  budowę  i  zasadę  działania  urabiająco  –  zwałującej 

koparki kołowej.  

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału Materiał nauczania. 

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  odszukać  w  materiałach  dydaktycznych  informacje  na  temat  urabiająco  –  zwałującej 

koparki kołowej, 

2)  zidentyfikować urabiająco – zwałującą koparkę kołową, 
3)  opisać budowę i zasadę działania urabiająco – zwałującej koparki kołowej, 
4)  zaprezentować wyniki ćwiczenia. 

 

Zalecane metody nauczania

uczenia się: 

 

metoda przewodniego tekstu. 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

schematy urabiająco – zwałującej koparki kołowej, 

– 

modele urabiająco – zwałującej koparki kołowej, 

– 

Poradnik dla ucznia, 

– 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

19 

5.5.   Maszyny i urządzenia do urabiania skał na bloki 

 
5.5.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Wpisz  w  tabeli  maszyny  i  narzędzia  do  eksploatacji  złóż  skalnych  na  bloki.  Określ  ich 

wady i zalety. 

 

Nazwa maszyny 

Zastosowanie 

Wady 

Zalety 

 
 
 
 

 

 

 

 
 
 
 

 

 

 

 
 
 
 

 

 

 

 
 
 
 

 

 

 

 
 
 
 

 

 

 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia,  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału: Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na podział i charakteryzowanie maszyn. 
Czas wykonania ćwiczenia 30 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować treść zadania, 
2)  zapoznać się z materiałem nauczania, 
3)  dobrać maszyny i urządzenia do eksploatacji złóż skalnych na bloki 
4)  określić wady i zalety różnych typów maszyn 
5)  wypełnić tabelę, 
6)  zaprezentować efekty swojej pracy. 
 

Zalecane metody nauczania

uczenia się: 

 

metoda przewodniego tekstu. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

20 

Środki dydaktyczne: 

– 

Poradnik dla ucznia, 

– 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika. 

 
Ćwiczenie 2 

Posługując się schematem, opisz budowę i zasadę działania wrębiarki. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia,  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału: Materiał nauczania. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat wrębiarki, 
2)  opisać budowę i zasadę działania wrębiarki, 
3)  zaprezentować wyniki ćwiczenia. 

 
Zalecane metody nauczania

uczenia się: 

 

metoda przewodniego tekstu. 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

schemat wrębiarki, 

– 

Poradnik dla ucznia, 

– 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

21 

5.6.  Maszyny  i  urządzenia  do  urabiania  kruszyw  naturalnych 

spod wody 

 
5.6.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Wpisz w tabeli maszyny i narzędzia do urabiania kruszywa spod wody. Określ ich wady 

i zalety. 

 

Nazwa maszyny 

Zastosowanie 

Wady 

Zalety 

 
 
 
 

 

 

 

 
 
 
 

 

 

 

 
 
 
 

 

 

 

 
 
 
 

 

 

 

 
 
 
 

 

 

 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia,  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału: Materiał nauczania. Należy zwrócić uwagę na podział i charakteryzowanie maszyn. 
Czas wykonania ćwiczenia 30 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować treść zadania, 
2)  zapoznać się z materiałem nauczania, 
3)  dobrać maszyny i urządzenia do urabiania kruszywa spod wody, 
4)  określić wady i zalety różnych typów maszyn, 
5)  wypełnić tabelę, 
6)  zaprezentować efekty swojej pracy. 
 

Zalecane metody nauczania

uczenia się: 

 

metoda przewodniego tekstu. 

 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

22 

Środki dydaktyczne: 

– 

Poradnik dla ucznia, 

– 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika. 

 
Ćwiczenie 2 

Posługując się schematem, opisz budowę i zasadę działania pogłębiarki. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia,  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału: Materiał nauczania. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat pogłębiarek, 
2)  opisać budowę i zasadę działania pogłębiarki, 
3)  zaprezentować wyniki ćwiczenia. 

 
Zalecane metody nauczania

uczenia się: 

 

metoda przewodniego tekstu. 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

schemat pogłębiarki, 

– 

Poradnik dla ucznia, 

– 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

23 

5.7.  Sprężarki i wentylatory 

 
5.7.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Zainstaluj agregat sprężarkowy ze sprężarką tłokową do instalacji sprężonego powietrza. 

Króciec instalacji zakończony jest zaworem odcinającym i nagwintowaną końcówką ½ cala. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia,  uczniowie  powinni  zapoznać  się 

z dokumentacją  urządzeń.  Należy  zwrócić  uwagę  na wykonywanie  prac  zgodnie  z  zasadami 
bezpieczeństwa. Czas wykonania ćwiczenia 45 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zapoznać się z wymaganiami dotyczącymi instalacji agregatu sprężarkowego, 
2)  zapoznać  się  z  wymaganiami  dotyczącymi  instalacji  agregatu  (z  Dokumentacji 

technicznej). Zanotować te dane, 

3)  opracować szkic instalacji podłączeniowej, 
4)  opracować  plan  działania.  Po  przedstawieniu  nauczycielowi  schematu  podłączenia 

i planu działania wykonać instalację agregatu, 

5)  zaprezentować swoją pracę, 
6)  uruchomić agregat po uzyskaniu pozwolenia, 
7)  ocenić działanie sprężarki. 
 

Zalecane metody nauczania

uczenia się: 

 

ćwiczenie praktyczne. 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

poradnik ucznia, dokumentacja techniczna wybranego agregatu,  

– 

agregat  sprężarkowy,  odcinki  rur,  złączki  rurowe,  uszczelnienia  dla  połączeń  rurowych 
gwintowych, 

– 

narzędzia do montażu (klucze do rur), 

– 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika. 

 
Ćwiczenie 2
 

Dobierz  wentylator  śmigłowy  ścienny  do  instalacji  wentylacyjnej  hali  produkcyjnej 

o objętości 500m

3

, tak oby zapewnić 2

krotną wymianę powietrza w ciągu godziny. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia,  uczniowie  powinni  zapoznać  się 

z katalogami wentylatorów i stronami internetowymi. Czas wykonania ćwiczenia 15 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  obliczyć zapotrzebowanie powietrza w [m

3

/s], 

2)  obliczyć wydajność wentylatora, 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

24 

3)  dobrać z katalogu (lub skorzystać z Internetu) odpowiedni wentylator,  
4)  zanotować typ, parametry i podstawowe wymiary wentylatora. 

 
Zalecane metody nauczania

uczenia się: 

 

ćwiczenie obliczeniowe. 

 

Środki dydaktyczne: 

– 

katalogi wentylatorów,  

– 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

25 

5.8.  Urządzenia do urabiania skał średniozwięzłych 

 
5.8.1.  Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Posługując się schematem opisz sposób działanie zrywarki i zrywoładowarki. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia,  uczniowie  powinni  przeczytać  fragment 

rozdziału: Materiał  nauczania. Należy zwrócić uwagę na rozpoznawanie elementów maszyn. 
Czas wykonania ćwiczenia 45 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat zrywarki i zrywoładowarki, 
2)  dokonać analizy schematu, 
3)  rozpoznać elementy zrywarki i zrywoładowarki, 
4)  scharakteryzować zespoły zrywarki, 
5)  scharakteryzować zespoły zrywoładowarki, 
6)  opisać działanie zrywarki i zrywoładowarki, 
7)  zaprezentować wyniki ćwiczenia. 
 

Zalecane metody nauczania

uczenia się: 

 

metoda przewodniego tekstu. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

schematy maszyn i urządzeń oraz ich podzespołów, 

 

modele maszyn i urządzeń, 

 

Poradnik dla ucznia, 

 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika. 

 
Ćwiczenie 2 

Rozpoznaj metody urabiania mechanicznego przedstawione na rysunkach 
 
 

Metody urabiania mechanicznego 

 

 

 

 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

26 

 

 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  realizacji  ćwiczenia,  uczniowie  powinni  zapoznać  się 

z dokumentacją urządzeń. Czas wykonania ćwiczenia 15 minut. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  odszukać w materiałach dydaktycznych informacje na temat zasad urabiania, 
2)  dokonać analizy rysunków, 
3)  rozpoznać metody urabiania mechanicznego, 
4)  zapisać metody w wyznaczonych miejscach, 
5)  zaprezentować wyniki ćwiczenia. 

 
Zalecane metody nauczania

uczenia się: 

 

tekstu dyskusja dydaktyczna. 

 

Środki dydaktyczne: 

 

Poradnik dla ucznia, 

 

literatura zgodna z punktem 7 Poradnika. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

27 

6.

 

EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA 

 

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego 
 

Test 1 
Test  dwustopniowy  do  jednostki  modułowej  „Użytkowanie  maszyn 
i urządzeń do urabiania kopalin” 

 
Test składa się z zadań 20 wielokrotnego wyboru, z których: 

 

zadania od numeru 1 do 15 z poziomu podstawowego, 

 

zadania od numeru 16 do 20 z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 

 

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 
 

Proponuje  się  następujące  normy  wymagań  –  uczeń  otrzyma  następujące 
oceny szkolne: 

-

  dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,  

-

  dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego, 

-

  dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego, 

-

  bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego 

 

Klucz  odpowiedzi:  1.  c,  2.  b,  3.  d,  4.  c,  5.  d  6.  d,  7.  c,  8.  a,  9.  b,  10.  c,  11.  d, 
12. c, 13. b, 14. d, 15. c, 16. b, 17. a, 18. a, 19. a, 20. b

 

 

Plan testu 

 

Nr 
zad. 

Cel operacyjny 
(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

Wskazać maszyny do urabiania na lądzie 

Wskazać maszyny do urabiania pod wodą 

Określić budowę koparek 

Określić sposób rozdrabniania 

Określić zastosowanie kafarów 

Wskazać podwozie koparek 

Wymienić zadania zwałowarek 

Określić rodzaj eksploatacji 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

28 

Określić zadania poduszek wodnych 

10  Wskazać zasilanie palników termicznych 

11  Określić zastosowanie pogłębiarki 

12 

Określić rodzaj eksploatacji z dna zbiorników 
wodnych 

13 

Określić właściwości czynników roboczych 
w sprężarkach 

14  Określić uprawnienia operatora 

15  Określić pracę zrywarek 

16  Sklasyfikować sprężarki przepływowe 

PP 

17  Sklasyfikować sprężarki objętościowe 

PP 

18 

Określić głębokość pracy koparek 
głębokoczerpalnych 

PP 

19  Określić wydajność kruszarko-rozłupiarek  

PP 

20 

Określić współpracę urządzeń 
eksploatacyjnych 

PP 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

29 

Przebieg testowania 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.  Ustal  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  wyprzedzeniem  co  najmniej 

jednotygodniowym. 

2.  Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 
3.  Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 
4.  Przygotuj odpowiednią liczbę testów. 
5.  Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań. 
6.  Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia. 
7.  Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij. 
8.  Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test. 
9.  Kilka  minut  przed  zakończeniem  testu  przypomnij  uczniom  o  zbliżającym  się  czasie 

zakończenia udzielania odpowiedzi.  

 

Instrukcja dla ucznia 

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję. 
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 
4.  Test  zawiera  20  zadań  o  różnym  stopniu  trudności.  Wszystkie  zadania  są  zadaniami 

wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa. 

5.  Udzielaj  odpowiedzi  tylko  na  załączonej  karcie  odpowiedzi  –  zaznacz  prawidłową 

odpowiedź  znakiem  X  (w  przypadku  pomyłki  należy  błędną  odpowiedź  zaznaczyć 
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową). 

6.  Test  składa  się  z  dwóch  części  o  różnym  stopniu  trudności:  I  część  –  poziom 

podstawowy, II część – poziom ponadpodstawowy 

7.  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 
8.  Kiedy  udzielenie  odpowiedzi  będzie  Ci  sprawiało  trudność,  wtedy  odłóż  jego 

rozwiązanie  na  później  i  wróć  do  niego,  gdy  zostanie  Ci  czas  wolny.  Trudności  mogą 
przysporzyć  Ci  zadania:  16  –  20,  gdyż  są  one  na  poziomie  trudniejszym  niż  pozostałe. 
Przeznacz na ich rozwiązanie więcej czasu. 

9.  Czas trwania testu – 45 minut. 
10.  Maksymalna  liczba  punktów,  jaką  można  osiągnąć  za  poprawne  rozwiązanie  testu 

wynosi 20. 

 

Powodzenia! 

 

Materiały dla ucznia 

 

instrukcja dla ucznia, 

 

zestaw zadań testowych, 

 

karta odpowiedzi. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

30 

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

 
1.  W złożu występującym na lądzie stosowane są 

a)  koparki wielonaczyniowe pływające. 
b)  koparki pływające ssące. 
c)  zgarniarki linowe lub samojezdne. 
d)  koparki ssąco - frezujące. 

 
2.  W złożu występującym pod woda stosowane są 

a)  koparki jednonaczyniowe z osprzętem nadsiębiernym i podsiębiernym. 
b)  koparki wielonaczyniowe pływające. 
c)  koparki wielonaczyniowe kołowe i łańcuchowe. 
d)  ładowarki. 

 
3.  W skład organu urabiającego koparek nadsiębiernych jednonaczyniowych wchodzą 

a)  chwytaki. 
b)  kosze zgarniakowe. 
c)  łopaty ładujące. 
d)  łyżka urabiająca. 

 
4.  Rozdrabnianie  brył  sposobem  mechanicznym,  stosowane  się  najczęściej  w  krajowych 

zakładach górniczych to rozdrabnianie 
a)  laserowe. 
b)  magnetyczne. 
c)  statyczne (rozłupiarka). 
d)  elektryczne. 

 
5.  Kafary w górnictwie odkrywkowym służą do operacji 

a)  zdejmowania nadkładu. 
b)  kopania rowów odwadniających. 
c)  układania torów kolejowych. 
d)  rozdrabniania i kruszenia wielkich brył skalnych. 

 
6.  Koparki wielonaczyniowe łańcuchowe umieszczone są na 

a)  podwoziu kołowym. 
b)  podwoziu przenośniku taśmowym. 
c)  płozach saniowych. 
d)  podwoziu gąsienicowym. 
 

7.  Główne zadania zwałowarek używanych w eksploatacji złóż odkrywkowych to 

a)  eksploatacja i przesiewanie. 
b)  wykonywanie procesów przeróbki kopaliny. 
c)  zdejmowanie mas skalnych i ich transport. 
d)  rozbijanie brył skalnych. 

 
8.  Eksploatować na bloki o dużych gabarytach należy 

a)  granit. 
b)  węgiel brunatny. 
c)  sole kamienne. 
d)  zlepieńce. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

31 

9.  Zadaniem poduszek wodnych przy urabianiu skał jest 

a)  transport bloków skalnych. 
b)  odsuwanie bloków od calizny skalnej. 
c)  zsuwanie bloków po zboczu. 
d)  zabezpieczenie bloków w czasie transportu. 

 
10.  Palniki termiczne służące do urabiania surowców skalnych zasilane są (wskaż  

a)  energią elektryczną. 
b)  energią wodną. 
c)  sprężonym powietrzem. 
d)  gazem ziemnym. 

 
11.  Pogłębiarki czerpakowe służą do  

a)  eksploatacji złoża zalegającego na lądzie. 
b)  kopania rowów odwadniających o głębokości do 1 m. 
c)  kopania rowów odwadniających opaskowych o głębokości 2 m. 
d)  pogłębiania dna rzek. 

 
12.  Eksploatacja złóż z dna zbiorników wodnych za pomocą ejektora powietrznego polega na 

a)  rozdrabnianiu skał na dnie zbiornika. 
b)  urabianiu skał twardych na dnie zbiornika. 
c)  usuwaniu miękkich osadów rzecznych z dna koryta. 
d)  przesuwaniu skał na dnie osadników wodnych. 

 
13.  W sprężarkach wykorzystywane są właściwości  

a)  oleju napędowego. 
b)  powietrza. 
c)  oleju rzepakowego.  
d)  cieczy. 

 
14.  Prawo do obsługi koparki jednonaczyniowej posiada 

a)  kierownik zmiany. 
b)  sztygar oddziałowy. 
c)  kierowca posiadający uprawnienia do kierowania samochodem ciężarowym. 
d)  osoba posiadająca uprawnienia do obsługi koparek eksploatacyjnych. 

 
15.  Zrywarek używa się do eksploatacji 

a)  skał twardych. 
b)  złóż znajdujących się pod wodą. 
c)  skał średniozwięzłych. 
d)  skał magmowych. 

 
16.  Do sprężarek przepływowych należą sprężarki 

a)  tłokowe. 
b)  osiowe. 
c)  rotacyjne. 
d)  bezkorbowe. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

32 

17.  Do sprężarek objętościowych należą sprężarki 

a)  tłokowe. 
b)  osiowe. 
c)  diagonalne. 
d)  promieniowe. 

 
18.  Maksymalną  głębokością  zalegania  kopaliny  pod  lustrem  wody  z  jakiej  można 

wydobywać złoże za pomocą koparek głębokoczerpalnych jest 
a)  40 m i więcej. 
b)  7 m. 
c)  20 m. 
d)  25 m. 

 
19.  Średnia  wydajność  obecnie  pracujących  w  kopalniach  odkrywkowych  kruszarko- 

-rozłupiarek w tonach na zmianę wynosi 
a)  140 – 160 ton. 
b)  50 – 70 ton. 
c)  20 – 40 ton. 
d)  200 – 230 ton. 

 
20.  Młoty pneumatyczne i hydrauliczne mogą współpracować z 

a)  koparkami wielonaczyniowymi. 
b)  koparkami jednonaczyniowymi. 
c)  ładowarkami. 
d)  spycharko-zrywarkami. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

33 

KARTA ODPOWIEDZI 

 

Imię i nazwisko ............................................................................... 

 
Użytkowanie maszyn i urządzeń do urabiania kopalin 

 
Zakreśl poprawną odpowiedź.

 

 

Nr 

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

10 

 

11 

 

12 

 

13 

 

14 

 

15 

 

16 

 

17 

 

18 

 

19 

 

20 

 

Razem: 

 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

34 

Test 2 

Zadanie praktyczne 

 

INSTRUKCJA DLA UCZNIA 

1.  Zapoznaj się z treścią zadania,  instrukcją do jego wykonania, stanowiskiem pracy  i jego 

wyposażeniem.  Masz  na  to  czas  20  minut.  Czas  ten  nie  jest  wliczany  do  czasu  trwania 
wykonywania zadania. 

2.  Po upływie tego czasu zgłoś gotowość przystąpienia do wykonania zadania. 
3.  Pamiętaj,  że  podczas  wykonywania  zadania  jesteś  oceniany  przez  nauczyciela,  który 

obserwuje  wykonywane  przez  Ciebie  czynności  i  nie  będzie  udzielać  Ci  żadnych 
wskazówek.  Interweniuje  tylko  w  przypadku  naruszenia  przez  Ciebie  przepisów 
bezpieczeństwa  i  higieny  pracy,  ochrony  przeciwpożarowej  i  może  w  takim  przypadku 
przerwać wykonywanie zadania. 

 
Temat zadania: 
 

Opisz charakterystykę pracy kombajnu 2500 SM. W swojej pracy uwzględnij: 

− 

przeznaczenie, 

− 

rodzaj urabiania, 

− 

budowę kombajnu, 

− 

charakterystykę elementów składowych, 

− 

zastosowanie. 

 
Czas wykonania zadania: 3 x 45 minut 

 

 

Rysunek do zadania praktycznego – Schemat  budowy kombajnu 2500 SM [2] 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

35 

Instrukcja do wykonania zadania  

 

Sposób wykonania zadania 
 
Aby bezpiecznie i poprawnie wykonać zadanie: 
 

1.  Zaplanuj kolejność wykonania zadnia i zapisz w notatniku: 

a)  kolejne czynności niezbędne do wykonania zadania: 

− 

opisz przeznaczenie kombajnu, 

− 

omów rodzaj urabiania ze względu na budowę organu urabiającego, 

− 

opisz ogólną budowę kombajnu, 

− 

opisz poszczególne elementy składowe, 

− 

omów zastosowanie kombajnu przy eksploatacji kopalin systemem odkrywkowym, 

− 

porównaj  pracę  kombajnu  2500  SM  z innymi  kombajnami  pracującymi  w polskich 
kopalniach odkrywkowych. 

2.  Przedstaw nauczycielowi plan opracowania. 
3.  Przystąp do organizowania potrzebnej literatury. 
4.  Wykonaj zaplanowane zadania.  
5.  Zgłoś gotowość przystąpienia do prezentacji. 
6.  W czasie prezentacji: 

a)  uzasadnij celowość wykonywanego ćwiczenia, 
b)  oceń poprawność wykonania zadania. 

 

Wyposażenie stanowiska: 

− 

notatnik, 

− 

przybory do pisania, 

− 

literatura z rozdziału 6, 

− 

instrukcja budowy i obsługi kombajnu 2500 SM, 

− 

instrukcje budowy i obsługi kombajnów frezujących innego typu, 

− 

plansza ze schematem budowy kombajnu 2500 SM. 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

36 

Instrukcja dla nauczyciela 

 
Czynności i kryteria wykonania 
 

Proponowane normy wymagań na oceny szkolne: 

− 

poniżej 4 pkt. – ocena niedostateczna 

− 

4 pkt. – ocena dopuszczająca 

− 

5–6 pkt. – ocena dostateczna 

− 

7–8 pkt. – ocena dobra 

− 

9–10 pkt. – ocena bardzo dobra  

 

 

Czynność 

Liczba punktów 

Opracowaniu planu wykonania zadania 

 

Zapoznanie ze schematem koparki 

 

Zapoznanie się ze specyfikacją techniczną 

 

Omówienie przeznaczenia kombajnu, 

 

Omówienie  rodzaju  urabiania  ze  względu  na  budowę  organu 
urabiającego 

 

Omówienie ogólnej budowy kombajnu 

 

Omówienie poszczególnych elementów składowych 

 

Omówienie  zastosowania  kombajnu  przy  eksploatacji  kopalin 
systemem odkrywkowym 

 

Porównanie  pracy  kombajnu  2500  SM  z innymi  kombajnami 
pracującymi w polskich kopalniach odkrywkowych 

 

10  Określenie poprawności wykonanego zadania 

 

background image

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

37 

7.  LITERATURA 

 

1.  Bęben A.: Maszyny i urządzenia do eksploatacji odkrywkowej. WSiP, W-wa 1977 
2.  Bęben P,  Bogusz  J,  Glapa  W,  Marianowski  J: Maszyny  i  urządzenia  do  odkrywkowego 

urabiania  surowców  skalnych  wybranymi  technologiami,  Wydawnictwo  AGH  Kraków 
1988 

3.  Bożenko L.: Maszynoznawstwo. Warszawa: WSiP 1988 
4.  Glapa  W,  Korzeniowski  J,  Mały  leksykon  górnictwa  odkrywkowego,  Wydawnictwa 

i Szkolenia Górnicze, Burnat & Korzeniowski 

5.  Kanczewski  P.,  Kowalczyk  M.:  Zwałowarka  ZGOT–15400.120  –  pierwszy  polski 200–

tysięcznik – Materiały konferencyjne – SITG – KWB Bełchatów SA – luty 2002 r. 

6.  Kijewski J., A. Miller, K. Pawlicki, T. Szolc: Maszynoznawstwo. Warszawa: WSiP 1993 
7.  Kubiczek  T.,  Maszyny  i  urządzenia  mechaniczne  w  górnictwie,  Wydawnictwo  Śląsk 

1970 

8.  Onderka  Z,  Bugesz  J,  Kwiecień  Z: Bezpieczeństwo pracy  w  górnictwie odkrywkowym, 

Wydawnictwo AGH Kraków 1988 

9.  Pastuszko M, Ptasiński J: Eksploatacja kopalin, WSiP, W-wa 1978 
10.  Poradnik Mechanika tom I i II WNT 1984 
11.  Rączkowski B., BHP w praktyce ODiDK Sp. z o.o. Gdańsk 2004 
12.  Sell  L.:  Maszynoznawstwo  ogólne  i  części  maszyn  w  pytaniach  i  odpowiedziach. 

Warszawa: WNT 1980 

13.  Świątkiewicz H. Maszyny Budowlane IWZZ Warszawa 1986 
14.  Kwartalny Biuletyn informacyjny „Węgiel Brunatny” nr 50 

 

Materiały informacyjne oraz zasoby internetowe firm: 
15.  www.cat.com 
16.  www.legmet.com.pl 
17.  www.dosco.co.uk/ 
18.  www.fadroma.pl 
19.  www.granmar.pl 
20.  www.hkl.pl 
21.  ww.hsw.pl 
22.  www.machinerytrader.com 
23.  www.prosand.cz 
24.  www.rahco.com 
25.  www.volvocars.com/ 
26.  www.warynski – trade.com.pl 
27.  www.wirtgen.pl 
 
Literatura metodyczna 
1.  Dretkiewicz-Więch  J.:  ABC  nauczyciela  przedmiotów  zawodowych.  Operacyjne  cele 

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994 

2.  Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000 
 
Czasopisma 

− 

Nowa Edukacja Zawodowa 

− 

Edukator Zawodowy – www.koweziu.edu.pl/edukator/index.php