Tkanka Chrzęstna

charakterystyka ogólna:

–

sztywna i sprężysta

–

powstaje z komórek mezenchymatycznych

–

utrzymuje kształt niektórych narządów
- tchawica
- oskrzela

–

większość chrząstek które pojawiają się w życiu płodowym zamieniają się w kości

–

składa się z komórek i istoty międzykomórkowej ( włókna tk. Łącznej i istota podstawowa)

–

w zależności od rodzaju i ułożenia włókien dzielimy na
- chrząstkę sprężystą ( cartilago hyalina)
- chrząstkę szklistą ( cartilago elastica)
- chrząstkę włóknistą ( cartilago fibrocaltilago)

z neuroektodermy grzebienia nerwowego pochodzą tylko chondrocyty tworzące twarzoczaszkę

Chrząstka szklista

–

występuje najczęściej

–

większość przekształca się w kości

–

w ciągu całego życia występuje w:
- powierzchnie stawowe kości
- tchawica, oskrzela, krtań
- dośrodkowe części żeber

–

pokryta tkanką łączną właściwa – ochrzęstną

–

chondrocyty – komórki tkanki łącznej chrzęstnej

(teraz grzanka ochrzania kogoś ze robi zdjęcia prezentacji.... i chwali tych mądrzejszych, co biorą
komputery na wyklady :D )

Budowa:

chondrocyty:

–

leżą w jamkach istoty międzykomórkowej pojedynczo lub po kilka (grupy izogeniczne)

–

komórki owalne / kuliste

–

posiada 1 lub 2 pęcherzykowate jądra

–

małe chondrocyty leżą na obrzeżach chrząstki, duże w centrum

–

dobrze rozwinięta siateczka śródplazmatyczna, aparat Golgiego, oraz liczne mitochondria

–

syntetyzują i wydzielają do przestrzeni międzykomórkowej:
- kolagen typu II
- glikozoaminoglikany
- białka

–

aktywnośc zależna od chormonów:
- pobudzają – somatomedyny, hormon wzrostu, testosteron, tyroksyna
- hamują – estrogeny, kortyzon

substancja międzykomórkową:

1 - włókna kolagenowe:

–

stanowią 40% suchej masy chrząstki

–

zatopione w istocie podstawowej

–

kolagen typu II

–

na ogół ułożone nieregularnie ( poza chrząstką szklistą stawową)

2 - istota podstawowa:

–

młodej chrząstki jest zasadochłonna, a starszej kwasochłonna

–

zbudowana z proteoglikanów i kwasu hialuronowego (tworzą kompleksy przestrzenne)

–

ok 70% istoty stanowi woda związana

–

wybarwia się metachromatycznie

powstawanie chrząstki:

–

powstaje w życiu zarodkowym i płodowym z mezenchymy

–

zachodzi w dwojaki sposób:
- wzrost śródchrzęstny ( rozmnażanie chondroblastów wewnątrz chrząstki)
- wzrost przez odkładanie ( udział komórek wewnętrznej warstwy ochrzęstnej)

odżywianie chrząstki:

–

dyfuzja z naczyń krwionośnych i kanałów ochrzęstnej

–

wewnętrzne warstwy niedożywione ulegają degradacji, przez co właściwości chrząstki z
wiekiem ulegają pogorszeniu.

Regeneracja chrząstki

–

u młodych poprzez rozmnażanie chondrocytów

–

u starszych poprzez odkładanie

Chrząstka sprężysta

–

składa się z chondrocytów w jamkach ochrzęstnych i istoty międzykomórkowej

–

budowa podobna do istoty podstawowej chrząstki szklistej

–

mała liczba wł. kolagenowych, duża ilość wł. sprężystych

–

w dojżałej chrząstce włókna te są ułożone gęściej w grubsze włókna

–

sprężysta i podatna na zginanie

–

występuje w:
- małżowinie usznej
- ścianie zewnętrznego kanału słuchowego
- trąbce słuchowej
- nagłośni
- krtani

Chrząstka włóknista

–

występuje w
- miejscach połączeń ścięgien i więzadeł z kośćmi
- krążkach stawowych
- spojeniu łonowym

–

liczne włókna kolagenowe typu I ułożone w równoległe pęczki

–

jamki chrzęstne i chondrocyty ułożone w równoległe szeregi

–

istota podstawowa podobna do istoty podstawowej tk. chrzęstnej szklistej

–

chondrocyty wytwarzają niewielkie ilości macierzy typowej dla chrząstki

Tkanka Kostna

(texus osseus)

charakterystyka ogólna:

–

rodzaj tkanki łącznej

–

zawiera sole mineralne

–

twarda i sztywna, odporna na odkształcenia

–

wytwarza kości( funkcja ochronna i podporowa)

–

magazyn soli mineralnych

–

odgrywa role w regulacji stężenia elektrolitów w ustroju

–

rezerwuar Ca

2+

–

zbudowana z
- komórek ( 5%)
* osteoblasty
* osteocyty
* osteoklasty
- istoty międzykomórkowej
* część organiczna – osteoid (25%)
* część nieorganiczna – sole mineralne (60-70%)

Osteoblasty – komórki kościotwórcze

–

wytwarzają składniki organiczne istoty międzykomórkowej
- kolagen typ I
- proteoglikany

–

syntetyzują białka odpowiedzialne za proces mineralizacji
- osteonektyna
- osteokalcyna
- hydrolazy

–

powstają z komórek tk. mezenchymatycznej , wywodzą się ze szpiku kostnego

–

wielkości 20-30 um, posiadają okrągłe pęcherzykowate jądra,

–

wytwarzają wypustki łącząc się z innymi osteoblastami ( łatwy transport)

–

wyraźna biegunowa budowa

–

czynność regulowana przez parathormon i witaminę D3

Osteocyty

–

osteoblasty otoczone zmineralizowaną istotą międzykomórkową

–

mineralizacji nie ulega najbliższa okolica ciała osteoblastu i jego wypustek
cytoplazmatycznych, w ten sposób powstaja jamki i kanaliki kostne

–

znajdują się w jamkach kostnych a ich wypustki w kanalikach kostnych

–

łącząc się wypustkami tworzą łańcuchy odżywcze od naczyń krwionośnych do dalszych
komórek ( składają się z ok 15 osteocytów)

–

u młodych osteocytów budowa podobna do osteoblastów, jednak z czasem uzyskują płaskie
jądra, i brak biegunowości

–

słabo rozwinięta siateczka śródplazmatyczna i aparat Golgiego

Osteoklasty

–

rodzaj makrofagów

–

wywodzą się ze szpiku

–

niszczą kości

–

powstają zależnie od witaminy D3

–

duże owalne komórki wielojądrowe

–

obfite mitochondria, lizosomy i polirybosomy, rozwinięty Golgiego

–

wytwarzają hydrolazy i fagocytują niektóre składniki rozkładanej kości

–

najbardziej ruchliwe komórki zdolne do rozpuszczania zmineralizowanej kości poprzez
enzymatyczna hydrolizę kolageny z równoczesnym uwalnianiem z osseomukoidu substancji
mineralnych

–

osteoklastyczna resorpcja może by pobudzana parathormon w koerlacji z poziomem wapnia
w osoczu

Istota międzykomórkowa

–

składa się z osteoidu i substancji nieorganicznych
- osteoid – część organicna

- włókna kolagenowe (80% )

- kolagen typu I (syntetyzowany w osteoblastach)

- organiczna substancja bezpostaciowa

- białka niekolagenowe ( osteonektyna i ostekalcyna)
- peptydy
- proteoglikany (15 - 20%)

- substancja nieorganiczna - fosforan wapnia

–

hydroksyapatyt ( występuje w formie małych kryształów)

–

brushyt

Osteoid

–

kolagen syntetyzowany jest przez osteoblasty i wydzielany na zewnątrz gdzie ulega
precypitacji do włókien 80 nm one łącza się w włókienka o grubości 2-8 um które wchodzą
w skład beleczek kostnych

–

kolagen typ I, ok 80 % masy wszystkich składników organicznych kości

rodzaje tkanki kostnej

–

tkanka kostna grubowłóknista / splotowata
- pojawia się w życiu płodowym
- występuje w przyczepach ścięgien do kości
- dużo osteocytów i osteoidu
- włókna kolagenowe w grubych pęczkach

–

tkanka kostna drobnowłóknista / blaszkowa
- dojrzała forma tkanki kostnej
- pojedyncze włókna kolagenowe (kolagen typ I)
- beleczki kostne
- zbudowane z osteoidu, włókien i minerału
- dwa rodzaje:

- gąbczasta

- w nasadach i przynasadach kości długich i wnętrza kości płaskich

- układ beleczek odpowiada liniom działania sił mechanicznych na kość
- przestrzenie pomiędzy wypełnia szpik kostny

- wewnątrz beleczek w jamkach kostnych leżą osteocyty

- zbita

–

zbudowana z blaszek kostnych, wypełniającą cała objętość tkanki

–

duża wytrzymałość na działanie sił mechanicznych

–

w trzonach kości długich i na zewnątrz kości płaskich

–

podstawowy składnik strukturalny to osteon – kanał Haversa

–

odgałęzienia biegnące w poprzek – kanały Volkmana

–

od wewnątrz pokryta blaszkami okalającymi wewnętrznymi

–

od zewnątrz blaszkami okalającymi zewnętrznymi

Okostna

–

zewnętrzna powierzchnia kości

–

zbudowana z tk. Łącznej właściwej

–

posiada dwie warstwy
–

zewnętrzną ( liczne włókna kolagenowe, mało komórek)

–

wewnętrzna ( dużo komórek o możliwościach dzielenia i różnicowania się)

–

włókna Sharpeya ( wnikają do kości, umocowując okostna)

–

dużo naczyń krwionośnych i nerwów

–

funkcja odżywcza

–

bierze udział w przebudowie i odbudowie kości

Śródkostna

–

komórki podobne do komórek nabłonka

–

tworzy jednowarstwową błonę wyściełającą jamy szpikowe

–

komórki mogą przekształcać się komórki zrębu szpiku kostnego.

Powstawanie Kości

–

dwa rodzaje
–

proces zachodzący na podłożu tkanki łącznej właściwej (inaczej na podłożu błoniastym)

–

proces zachodzący na podłożu chrząstki

osteogezea:

1 -kościotworzenie na podłożu błoniastym

–

odbywa się w błonie mezenchymatycznej

–

wydzielanie kolagenu typu I, proteoglikanów oraz osteonektyny i osteokalcyny

–

osteonektyna łączy się z kolagenem w kompleksy, powodując odkładanie się soli
wapnia

–

osteokalcyna wiąże Ca

2+

dostarczając substrat do wytwarzania soli wapnia (zależna

od witaminy D3 i K)

na podłozu błoniastym

–

w początkowe fazie powstawania kości płaskich tkanka mezenchymatyczna charakteryzuje
się luźnym utkaniem

–

w późniejszym etapie pojawiają się osteoblasty

–

pojawianie się kolejnych osteoblastów, dochodzi do odkładania się osteocytów

–

apozycyjny wzrost kości

2 -kościotworzenie na podłożu chrzęstnym

–

powstaje w zawiązku chrzęstnym kości zbudowanym z chrząstki szklistej

–

występuje w życiu płodowym i embrionalnych

–

zawiązek chrzęstny ma kształt pałeczki z rozszerzeniami na końcach

–

rozszerzenia odpowiadają nasadom, a część między nimi trzonowi kości

–

komórki mezenchymatyczne przekształcają się w osteoblasty

–

przekształcanie się komórek mezenchymatycznych w chondrocyty i chondroblasty

–

wytworzenie mankietu kostnego

–

wapnienie ( odkładanie się soli wapnia)

–

powstanie pęcherzyka naczyniowo-komórkowego

–

pojawienie się chondroklastów, niszczących chrząstkę, stwarzanie przestrzeni dla nowych
beleczek kostnych

–

przestrzenie pomiędzy beleczkami kostnymi tworzą pierwotne jamy szpikowe

–

kościotworzenie śródchrzęstne mankietu i trzonu, powstanie pierwotnych punktów
kościotworzenia

–

niszczenie beleczek kostnych w środkowej części – wytworzenie jamy szpikowej

–

kościotworzenie śródchrzęstne w nasadach, powstanie wtórnych punktów kościotworzenia

→ w obu przypadkach efektem jest powstanie kości o tych samych właściwościach.

wzrost kości

–

kości długie
–

rosną na długość
- podziały komórek chrząstki w tej części płytki która jest skierowana do ku nasadzie
- w części skierowanej ku trzonowi następuje niszczenie chrząstki i okładanie kości
- połączenie nasady z trzonem powoduje zatrzymanie wzrostu

–

wzrost na szerokość
- odkładanie kości przez osteoblasty okostnej na powierzchni
- jednoczesne niszczenie od strony jamy szpikowej

–

kości płaskie
–

na długość
- na obwodzie
- promieniści w różnych kierunkach

–

na grubość
- odkładanie kości przez osteoblasty okostnej na powierzchni
- jednoczesne niszczenie od strony jamy szpikowej

modelowanie kości

–

swoiste procesy odtwarzania i niszczenia kości

–

zmiana kształtu i proporcji kości

–

wpływ przyczepów więzadeł i mięśni

unaczynienie kości

–

tętnice odżywcze trzonu
- odgałęzienia obwodowe ( w kanałach Volkmana i Haversa)
- odgałęzienia środkowe

–

tętnice przynasadowe

–

tętnice nasadowe

–

brak naczyń limfatycznych

przemiany wapnia w organizmie

–

kości zawierają ok 99% wapnia ustroju

–

wymiana między rezerwuarem kostnym a ustrojem wg potrzeb

–

parathormon → wapń z kości do płynu i osocza

–

kalcytonina → wapń z płynu i osocza do kości

–

wapń odgrywa role informatora II rzędu

reperacja uszkodzeń kości

–

przerwana ciągłość tkanki kostnej, naczyń krwionośnych, okostnej i śródkostnej

–

martwica tkanki bliskiej złamaniu

–

wytworzenie skrzepu

–

rozmnażanie i różnicowanie się komórek wewnętrznej części okostnej i sródkostnej

–

powstanie chondroblastów i osteoblastów

–

wytwarzanie kości grubowłóknistej – kostniny ( oddzielnie wewnętrzna i zewnętrzna)

–

niszczenie kostniny przez osteoklasty, jednoczesne odkładanie drobnowłóknistej kości
blaszkowatej

–

modelowanie

–

powstanie pełnowartościowej kości

połączenia kości - stawy

–

zupełnie nieruchome
- kościozrosty

–

prawie nieruchome
- połączenia włókniste ( za pomocą tk. Łącznej właściwej zbitej, dużo wł. kolagenowych)

- szwy
- wklinowania

- połączenia chrząstkowe( za pomocą chrząstki szklistej)

- spojenie łonowe
- między żebrami i mostkiem
- między kręgami

–

pełni ruchome
- połączenia maziowe ( za pomocą torebki stawowej wytwarzającej jamę stawową)

- między kośćmi długimi

torebka stawowa

–

odżywia staw i produkuje płyn stawowy

–

zbudowana z dwóch warstw
–

zewnętrzna
- z tkanki łącznej właściwej zbitej
- duża ilość włókien kolagenowych ( kolagen typu I i III)
- mała ilość komórek
- pełni funkcje mechaniczne

–

wewnętrzna (maziowa)
- z tkanki łącznej właściwej luźnej ( miejscami też z zbitej i tk. Tłuszczowej żółtej)
- wiele naczyń krwionośnych
- zawiera makrofagi i fibroblasty
- płyn stawowy jest przesączem krwi