background image

 

Jan Kochanowski

 

   

,

Czego chcesz od nas Panie

PIEŚŃ

 

   

,   

 

Czego chcesz od nas Panie za Twe hojne

 

?

dary

     

   

   

Czego za dobrodziejstwa którym nie masz

 

?

miary

   

Kościół Cię

 

 

 

:

nie ogarnie wszędy pełno Ciebie

         

,     

,   

,   

.

I w otchłaniach i w morzu na ziemi na niebie

  , 

,   

Złota też wiem nie pragniesz

   

bo to wszytko

 

,

Twoje

     

 

Cokolwiek

 

 

 

 

na tym świecie człowiek mieni

 

.

swoje

   

Wdzięcznym Cię tedy

 sercem

Panie wyznawamy

,

       

   

 

 

Bo nad to przystojniejszej ofiary nie

 

.

mamy

 

Tyś

 

 

Pan wszytkiego świata

 

Tyś

 

niebo zbudował

       

I

 

 

 

.

złotymi gwiazdami ślicznieś uhaftował

 

 

 

 

Tyś fundament założył nieobeszłej ziemi

       

I

   

 

 

.

przykryłeś jej nagość zioły rozlicznemi

 

 

   

 

 

Za Twoim rozkazaniem w brzegach morze stoi

       

 

 

    .

A zamierzonych granic przeskoczyć się boi

 

 

 

 

Rzeki wód nieprzebranych wielką hojność

 

,

mają

     

 

   

 

 

 

Biały dzień a noc ciemna swoje czasy

 

,

znają

   

 

 

 

Tobie k woli rozliczne kwiatki Wiosna

 

,

rodzi

     

   

   

 

 

Tobie k woli w kłosianym wieńcu Lato

 

,

chodzi

 

Wino Jesień

   

 

 

,

i jabłka rozmaite dawa

     

   

 

 

Potym do gotowego gnuśna Zima

 

.

wstawa

 

 

 

 

   

 

 

,

Z Twej łaski nocna rosa na mdłe zioła padnie

       

 

 

 

 

.

A zagorzałe zboża deszcz ożywia snadnie

 

   

 

 

 

 

,

Z Twoich rąk wszelkie źwierzę patrza swej żywności

         

 

   

A Ty każdego żywisz z Twej

 

.

szczodrobliwości

   

 

 

!

Bądź na wieki pochwalon nieśmiertelny Panie

     

 

 

 

   

.

Twoja łaska Twa dobroć nigdy nie ustanie

 

 

,     

Chowaj nas póki raczysz na tej

 

,

niskiej ziemi

     

 

 

Jedno zawżdy

 

 

 

niech będziem pod skrzydłami

 

.

Twemi

* * *

 

   

 

 

   

 

 

Pieśń XXV o incipicie Czego chcesz od nas Panie powstała poza

 

 

,       

 

 

   1562 

.

cyklem Pieśni a po raz pierwszy wydana została w

roku

 

 

 

 

 1558. 

 

 

 

Prawdopodobnie powstała około roku

Jest zatem jednym z

 

 

 

   

 

 

wcześniej wydanych utworów w języku polskim Stanowi ona

 

 

   

 

 

manifest religijny jest też wyrazem filozofii humanistycznej Ma

 

 

 – 

 

 

   

,   

charakter hymnu

zawiera wątki dziękczynne i błagalne a także

 

 

elementy pochwalne

 

 

 

 

   

   

Cały utwór rozpoczyna apostrofa skierowana do Boga w formie

 

 

 

   

,   

 

pytania retorycznego Czego chcesz od nas Panie za Twe hojne

 

?

dary

   

 

 

 

 

 

.

Apostrofa ta ujawnia nadawcę oraz adresata monologu lirycznego

 

 

   

 

 

 

,   

Nadawca ujawnia się nam jako podmiot zbiorowy o czym

 

   

 

 

 

 "

",   

świadczy w pierwszym wersie zaimek osobowy nas a dalszej

 

 

 

 

   

 

 

części utworu formy czasownikowe w pierwszej osobie liczby

 

: "

,   

". 

 

 

  ,   

mnogiej wyznawamy nie mamy Ciekawe jednak jest to że w

 

 

 

   

   

 

jednym miejscu mówi o sobie w liczbie pojedynczej

  ,

Złota też

 

,   

 (...)

wiem nie pragniesz

 

 

,   

 

 

 

Można więc uznać że podmiot liryczny jest jednostkowy ale

 

     

 

,   

 

 

.

identyfikuje się z pewną zbiorowością w imieniu której mówi

 

 

 

   

 

 

Istnieją przesłanki aby zbiorowość tę określić jako wspólnotę

 

     

 

 

wiernych modlących się do Boga Podmiot byłby wtedy

 

   

.

reprezentantem tej wspólnoty

 

 

   

 

 

Adresatem utworu jest na pewno Bóg chrześcijański określany

 

 

 "

".   

 

 

biblijnym rzeczownikiem Pan W całym utworze znajdziemy

 

   

 

 

 " , 

wskazujące na adresata zaimki osobowe Cię Ciebie Tobie i

 

 "

". 

   

 

 

dzierżawcze Twoje Twej Wszystkie są pisane wielką literą co

 

,   

 

 

 

potwierdza że adresatem jest właśnie Bóg Zaimków

 

 

   

 

 

,   

 

dzierżawczych jest w utworze bardzo dużo co wynika z

 

 

 

 

 

 

,   

 

pragnienia podkreślenia przez podmiot liryczny faktu że cały świat

 

   

 

 

.

należy do Boga jest Jego własnością

 

 

   

 

 

 

 

Bóg ukazany jest tu jako hojny dawca wszelkich dóbr które

 

 

,     

 

 

 

 

 

otrzymuje człowiek a za które winien jest Bogu hołd i

 

  :

   

 

   

.

wdzięczność jako że „nad nie przystojniejszej ofiary nie mamy”

   

 

 

 

 

 

,

Bóg z hymnu Kochanowskiego jest także przyjazny człowiekowi

 

 

 

 

 

   

 

stworzył bowiem piękny świat który jest dla człowieka źródłem

 

.   

 

 

 

 

 

 

,

radości Z ziemi stworzonej przez Boga człowiek czerpie dobra

 

 

    . 

 

  ,   

 

 

które pozwalają mu żyć Właśnie przez to że Stwórca jest dawcą

 

 

 

 

   

 

 

.

wszelkiego dobra człowiek może pokładać w Nim swoja nadzieję

 

background image

 

 

 

 

 

 

   

,   

Świat stworzony przez Boga jest pełen harmonii i ładu zaś każdy

 

   

   

 

:

element go tworzący ma określone zadania

 

 

   

 

 

, (...)

„Za Twoim rozkazaniem w brzegach morze stoi

 

   

 

 

 

 

.

Biały dzień a noc ciemna swoje czasy znają”

 

   

 

 

 

 

 

Porządek panujący w świecie zawiera jako swoją część zmienność

 

 

 

 

 

 

   

 

pór roku cykliczność czasu oraz ciągłe odradzanie się życia na

 

.   

 

 

 

 

 

ziemi W strofie trzeciej poprzez antropomorfizację Boga dochodzi

 

 

 

   

 

   

 

do jego zbliżenia z człowiekiem Stwórca działa tu bowiem jak

 

 

 

    , 

     

człowiek wykonuje takie zadania jak on tyle że w sposób

 

:

idealny

 

 

Tyś niebo zbudował

 

 

 

 

;

i złotymi gwiazdami ślicznieś uhaftował

 

 

 

 

Tyś fundament założył nieobeszłej ziemi

 

   

 

 

.

I przykryłeś jej nagość zioły rozlicznemi ”

 

   

 

 

,

Bóg jawi się jako budowniczy świata artysta kreator architekt

 

 

 

 

 (

)   

 

który tworzy swoje dzieło świat w sposób idealny Jego

 

 

 

:   

 

majestatyczność podkreślają anafory w trzeciej zwrotce

 

   "

",   

 "

 

". 

 

powtarzające się Tyś w piątej Tobie k`woli Warto zwrócić

 

    ,   

   

 

   

uwagę na to że powtarzane są zaimki osobowe i dzierżawcze o

 

   

   

 

których roli była już mowa wcześniej

 

 

 

 

 

 

 

Kolejna zwrotka jest wyrazem pochwały Bożej mądrości i

 

 

 

 

 

 

 

doskonałości Ów zachwyt wyrażony jest poprzez zadziwienie się

 

 

 

 

 

harmonią która zdaniem renesansowych humanistów jest

 

 

 

.

jednocześnie wyrazem piękna

 

 

 

 

 

Zwrotka piąta przynosi rozbudowaną metaforę którą tworzą

 

 

 

   

 (

cztery alegoryczne postacie Wiosna Lato Jesień i Zima

„Tobie

 

 

 

 

 

...

k woli rozliczne kwiatki Wiosna rodzi ”). 

   

 

Celem tej metafory jest

 

 

 

 

,   

 

przedstawieni cykliczności życia przyrody która w odróżnieniu od

 

   

 

 

   

człowieka wciąż się odradza Zatem porządek panujący w świecie

 

 

   

 

   

utożsamiony zostaje z porządkiem panującym w naturze

   

 

 

 

 

Hymn ten cechuje podniosły charakter który potęguje modlitewna

 

 ( .  . 

   

 

 

 

forma m in apostrofy do Boga oraz rytmiczny układ wiersza

 

(13 – 

 

 

). 

 

 

zgłoskowiec rymy parzyste aabb Autor zastosował również

 

   

 

 

   

 

antropomorfizację w celu zbliżenia Boga z człowiekiem Utwór ten

 

 

 

 

,   

   

 

prezentuje humanistyczną wizję świata w której to człowiek czuje

 

 

 

   

 

 

 

 

.

się dziedzicem Boga na ziemi oraz chwali Jego dzieła