praca licencjacka jola staniszewska 101pdf

Wyższa Szkoła

Teologiczno-Humanistyczna

im. Michała Beliny-Czechowskiego

Instytut Promocji Zdrowia

Jolanta Staniszewska

AKAŻENIA PŁYTKI PAZNOKCIOWEJ

WYWOŁANE DROBNOUSTROJAMI CHOROBOTWÓRCZYMI

Praca licencjacka

napisana pod kierunkiem

dr inż. Marzeny Kordyl- Kołata

Podkowa Leśna

2012

SPIS TREŚCI

WSTĘP

1. ZJAWISKA IMMUNOLOGICZNE W CHOROBACH

1.1.Odporność swoista/nieswoista

1.2.Mechanizmy immunologiczne w zakażeniach

1.3.Bariery ochronne

2. ZAPOBIEGANIE I ZWALCZANIE CHORÓB ZAKAŹNYCH

2.1.Proces epidemiczny

2.2.Źródło zakażenia i jego unieszkodliwienie

2.3.Drogi szerzenia się i rodzaje badań

3. DIAGNOSTYKA ZMIAN CHOROBOWYCH PAZNOKCI

3.1.Etiopatogeneza

3.2.Rodzaje schorzeń-nabyte i wrodzone

3.3.Objawy i leczenie

ZAKOŃCZENIE

BIBLIOGRAFIA

WYKAZ TABEL

OŚWIADCZENIE

„W nocy nie ulękniesz się strachu ani za dnia.

Lecącej strzały, ani zarazy, co idzie w mroku,

ni moru, co niszczy w południe…”

Psalm 91, Biblia Tysiąclecia

WSTĘP

Drobnoustroje chorobotwórcze to szereg zarazków, które są elementem

naszego otoczenia. W zależności od źródła pochodzenia i drogi zakażenia ich rozwój

i rozsiew w organizmie może mieć różny przebieg.

Aparat paznokciowy jest specyficznym miejscem wnikania drobnoustrojów

chorobotwórczych, a także diagnostyki i leczenia, ze względu na bolesność badań i

różnorodność obrazu klinicznego.

Ryzyko wystąpienia infekcji jest bardzo duże, gdyż mikroorganizmy

chorobotwórcze występują praktycznie wszędzie.

Celem pracy jest nakreślenie wielkości problemu i różnorodności schorzeń

wywołanych przez drobnoustroje.

Warunków sprzyjających wystąpieniu chorób wywołanych przez drobnoustroje

jest wiele, wystarczy wilgoć i ciepłe podłoże oraz brak wystarczającej higieny, a

bariery ochronne organizmu przestają być skuteczne, dlatego w niniejszej pracy

opisano jak wiele chorób mogą one wywoływać i jak różne są ich objawy.

Praca ta odnosi się właśnie do zakażeń płytki paznokciowej wywołanych przez te

zarazki

Rozdział pierwszy to wskazanie mechanizmów immunologicznych w zakażeniach i

przybliżenie procesu immunologicznego organizmu w odniesieniu do odporności

swoistej i nieswoistej. Opisano tu również rodzaje barier, jakie chronią nasz organizm

przed zakażeniem.

W drugim rozdziale przybliżono termin epidemiologii i procesu epidemicznego (jego

strukturę). Wskazano również jakie istnieją źródła i drogi zakażenia drobnoustrojami

chorobotwórczymi. Są tu również zawarte procesy niwelowania choroby na

podstawie przykładowych badań.

Budowa paznokcia i czynniki etiologiczne to przedmiot rozdziału trzeciego. Podział

chorób aparatu paznokciowego, objawy i proces leczenia.

Praca ta ma na celu przybliżenie zagadnienia zarażenia płytki paznokciowej,

przebiegu procesu chorobowego i możliwości podjęcia terapii.

1. ZJAWISKA IMMUNOLOGICZNE W CHOROBACH

1.1.

ODPORNOŚĆ SWOISTA/NIESWOISTA

Naturalną funkcją organizmu jest odporność, czyli wszystkie współgrające ze

sobą siły obronne, na wszelkiego typu drobnoustroje chorobotwórcze, czy substancje

toksyczne. Układ odpornościowy obejmuje narządy, naczynia limfatyczne oraz

limfocyty krążące. Wśród narządów limfatycznych wymienić można: grasicę, grudki

limfatyczne, szpik, migdałki, śledzionę, wyrostek robaczkowy i węzły limfatyczne.

Odporność powstaje, gdy dochodzi do zetknięcia się organizmu z antygenami,

czyli substancjami bakteryjnymi bądź wirusowymi, a także pasożytami, czy grzybami

i pleśniami chorobotwórczymi.

Ma ona za zadanie chronić przed powtórnym zachorowaniem, natomiast

niekoniecznie przed zakażeniem; jednakże przy powtórnym zakażeniu objawy

choroby i konsekwencje są dużo niższe i nie stanowią już tak dużego zagrożenia dla

organizmu. Schemat 1

przedstawia podział odporności

Z. Dziubek, Choroby zakaźne i pasożytnicze, PZWL, Warszawa 2003

Schemat 1. Podział odporności

Źródło Z. Dziubek, Choroby zakaźne i pasożytnicze, PZWL, Warszawa 2003

Do czynników wpływające na odporność nieswoistą zaliczamy: wiek, płeć,

aktywność hormonów, dieta, przyjmowane leki, uwarunkowania osobnicze.

Odporność swoistą i nieswoistą tworzą elementy układu immunologicznego, które

przedstawiono w tabeli 1.

ODPORNOŚĆ

SWOISTA

(nabywana w

przeciągu całego

życia)

NIESWOISTA

(wrodzona)

HUMORALNA

CZYNNA

-produkcja czynników

obronnych przez

organizm

KOMÓRKOWA

BARIERY

ANATOMICZN

ciągłość skóry i
błon śluzowych

BIERNA

-uzyskanie przeciwciał

z otoczenia

NATURALNA

po przebyciu zakażenia

SZTUCZNA

po podaniu szczepionki

NATURALNA

matczyne przeciwciała

u noworodka

SZTUCZNA

po podaniu surowicy

odpornościowej lub

immunoglobuliny

HUMORALNA

KOMÓRKOWA

Tabela 1. Główne elementy immunologicznej odporności nieswoistej oraz swoistej

Odporność nieswoista

Odporność swoista

 bariery mechaniczne:

-skóra i błony śluzowe

 czynniki humoralne powłok

ciała:

- niskie pH, lizozym

 czynniki mechaniczne powłok

ciała:

-ruch rzęsek oskrzeli

-spłukiwanie powierzchni przez

łzy, pot, ślinę, mocz

-wydzieliny

gruczołów

surowiczych i śluzowych

 czynniki

humoralne

wewnątrzkomórkowe i zawarte

w płynach ustrojowych:

-interferony, lizozym

-układ dopełniacza

-kolektyny, pentraksyny

 makrofagi

 komórki NK (natural killer)

 granulocyty obojętnochłonne i

kwasochłonne

 swoiste przeciwciała

 swoiste limfocyty T pomocnicze

 swoiste

limfocyty

cytotoksyczne

Źródło: A. Kaczmarska-Boroń, Choroby zakaźne w zarysie Pomorska Akademia Medyczna,

Szczecin 2004.

Uruchomienie mechanizmów swoistych jest skuteczniejsze, natomiast sam

proces trwa dłużej (zaczyna pojawiać się po kilku dniach), niż jest to w przypadku

odporności nieswoistej (która może przeciwdziałać każdemu drobnoustrojowi

chorobotwórczemu, aby nie doprowadzać do zakażenia).

Dlatego też organizmy ludzkie wykształciły podczas wielu lat ewolucji wiele

czynników determinujących działania obronne organizmu podczas kolejnego

„spotkania” z danym ustrojem chorobotwórczym (są to zarówno substancje czynne

zawarte w płynach tkankowych, jak i komórki).

Na tej podstawie wyróżnić można różne mechanizmy obrony przed zakażeniem:

1) w przypadku odporności nabytej, podczas kontaktu z danym antygenem

powstaje tzw. pamięć nabyta; działanie czynników rozpuszczalnych to

przeciwciała, natomiast odpowiedzią komórkową są limfocyty T,

2) w przypadku odporności wrodzonej, jest ona niezmienna przy każdej następnej

ekspozycji na te same substancje bakteryjne czy wirusowe; odpowiedzią

czynników humoralnych są białka ostrej fazy, interferony, lizozymy i

dopełniacze, natomiast obrona czynników komórkowych to fagocyty i komórki

NK, czyli nattural killers cell.

Odpowiedź humoralna to układ krążących we krwi i na powierzchni komórek

przeciwciał, które potrafią rozpoznać i wyeliminować antygeny. Kontakt z

antygenem może wywołać reakcję już po kilku minutach. Przeciwciała te są

syntetyzowane przez limfocyty B.

Odpowiedź komórkowa to udział limfocytów T, które są zdolne do

rozpoznawania swoistych antygenów. Limfocyty spełniają również funkcje

pomocnicze w syntezie przeciwciał oraz zapewniają pamięć immunologiczną. Typ

reakcji jest typem odpowiedzi później, mogącej się pojawić po kilkudziesięciu

godzinach. Skierowana jest przeciwko komórkom zakażonym wirusami, bakteriami

wewnątrzkomórkowymi, pierwotniakami oraz przeciw grzybom i pasożytom.

G. Teubner, Wzmocnij swoją odporność, KDC, 2005

Odpowiedź humoralna natomiast, to walka z toksynami, wolnymi wirusami,

bakteriami czy pasożytami (blokada receptorów)

Dysfunkcja składowych odpowiedzi immunologicznych – humoralnej i

komórkowej, prowadzi do zaburzeń oraz stałego lub okresowego upośledzenia lub

braku odporności. Konsekwencją czego, jest zwiększenie zachorowalności na

zakażenia wirusowe, bakteryjne, grzybicze i pasożytnicze, co prowadzić może do

ciężkiego zakażenia zagrażającego życiu.

1. 2 . MECHANIZMY IMMUNOLOGICZNE W ZAKAŻENIACH

Układ immunologiczny człowieka składa się z wielu zróżnicowanych

elementów, które nie tworzą zwartej struktury. Wyróżnić tu można grasicę, szpik

kostny, narzędzia obwodowe ( jak np. śledzionę, węzły chłonne i inne), a także

zespół komórek, jak limfocyty i makrofagi oraz, jak podaje A. Bąkowska,

granulocyty wielojądzrzaste, kwasochłonne, zasadochłonne i komórki NK. Ważną

rolę odgrywają tu również cząsteczki biologicznie czynne, a w nich białka surowicy,

swoiste i nieswoiste mediatory reakcji immunologicznych.

Dzięki istnieniu mechanizmów immunologicznych można zwalczyć zakażenia

różnego pochodzenia ( bakteryjne, wirusowe, pierwotniakowi, grzybicze, czy

wywołane przez drobnoustroje robaków), jeśli tylko działają one prawidłowo, to

szereg działań organizmu (poprzez odporność wrodzoną i nabytą) utrudnia zakażenie.

Możemy wyróżnić różne fazy choroby, jak : kontakt, tropizm czy inwazję, są one

najistotniejsze w stosunku do dalszego przebiegu zakażenia.

Zakażenie to nic innego, jak wniknięcie drobnoustroju chorobotwórczego do

organizmu gospodarza. Pierwszą barierę stanowią nieswoiste mechanizmy obronne,

następnie uruchomione zostają także mechanizmy swoiste, jako immunologiczna

odpowiedź w zależności od typu i gatunku drobnoustroju.

Z. Dziubek, Choroby zakaźne i pasożytnicze, op. cit.

Wobec powyższego ustalić można następujący podział:

1. mechanizmy immunologiczne w zakażeniach bakteryjnych,

2. mechanizmy immunologiczne w zakażeniach wirusowych,

3. mechanizmy immunologiczne w zakażeniach grzybiczych,

4. mechanizmy immunologiczne w chorobach zakaźnych i pasożytniczych.

Bakterie to najstarsze i najmniejsze organizmy na Ziemi; żyją wszędzie i jest ich

niezliczona ilość, natomiast wiele patogennych dla człowieka bakterii ulega szybko

eliminacji w wyniku fagocytozy. Prawdziwymi patogenami są bakterie zdolne do

zakażenia zdrowych osobników. W przypadku wielu chorób objawy infekcji

powodują silne toksyny, które bakterie wytwarzają, następstwem bywa wtedy silne

uszkodzenie komórek w miejscach nawet odległych od źródła zakażenia. Innym

sposobem, jest ukrycie się drobnoustrojów w komórkach gospodarza, inne wywołują

tylko jeden rodzaj choroby, albo są aktywne tylko w wypadku osłabienia organizmu;

są też zależne od miejsca infekcji lub cech bakterii.

Podstawowym ruchem ochronnym jest przede wszystkim zapobieganie

infekcją ( jak chociażby przez tzw. ruchy omywające)- takie bezpośrednie niszczenie

i wydalanie drobnoustrojów, to odpowiedź nieswoista organizmu. Natomiast bywa

tak, że bakterie nie zostaną wyeliminowane z organizmu i nadal się namnażają,

wtedy następuje odpowiedź swoista. Do walki wkraczają przeciwciała wytwarzane

przez limfocyty typu B lub typu T. Rozpoznają one i wiążą obce cząsteczki

antygenów; jeżeli wcześniej nie było kontaktu z danym drobnoustrojem, to w tym

czasie również powstają komórki pamięci, których celem na przyszłość jest szybsza

eliminacja danej bakterii, w przypadku ponownego zarażenia. Resztki bakterii, jak

pisze J. Ślusarczyk ( tzw. Derbis bakteryjne) są usuwane z organizmu bezpośrednio

przez fagocyty ( przez wątrobę i śledzionę) lub jako kompleksy immunologiczne, po

związaniu się z przeciwciałami

Z. Dziubek, Choroby zakaźne i pasożytnicze, op. cit.

Wirusy to forma najprostsza, ich cząstki zawierają materiał genetyczny, tzw.

genom wirusa. Są to pasożyty wewnątrzkomórkowe i nie replikują się

pozakomórkowo. W zależności od rodzaju namnożonego wirusa i miejsca

wniknięcia, odmienna jest odpowiedź immunologiczna i jego dalsze losy.

Odpowiedzią organizmu w infekcji wirusowej sterują różne mediatory, które mogą

się nawzajem hamować i kontrolować swoje działanie. W przypadku odporności

komórkowej i humoralnej, do aktywacji dochodzą różne immunocyty. Aktywacja

genów w wyniku związania interferonu z receptorem, a także współdziałanie wielu

różnych mechanizmów immunologicznych powoduje zablokowanie wnikania

wirusów do komórki i ich reprodukcji w nich.

Zasadniczą cechą obronną odporności swoistej, jest produkcja przeciwciał;

natomiast ogólna strategia składa się z trzech elementów:

1. obrona nieswoista ( głównie aktywacja limfocytów, komórek NK, produkcja

interferonu, gorączka),

2. odpowiedź komórkowa – aktywacja makrofagów, wzmożona cytotoksyczność

( wzmożona odporność komórkowa zależna od przeciwciał),

3. humoralna- głównie produkcja i uwalnianie przeciwciał.

Przyjmuje się, że grzyby nie stanowią zagrożenia u osób z prawidłowo

funkcjonującą odpornością, natomiast przy braku sprawnie działających

mechanizmów immunologicznych , mogą zakażać i wywoływać poważne choroby.

Na ok. 250 tysięcy znanych gatunków grzybów, ok. 180 jest patogennych. Niestety

znacznie mniej wiadomo o przeciwgrzybicznej odporności, niż np. bakteryjnej czy

wirusowej.

Wynika to właśnie z faktu, iż grzyby nie zagrażają zdrowemu organizmowi przy

zachowanej ciągłości tkanek (skóry oraz błon śluzowych). „Badania

histopatologiczne wykonywane podczas autopsji wskazują, że wiele inwazyjnych

zakażeń grzybiczych pozostaje nierozpoznanych przyżyciowo, co wskazuje na

niedoskonałość metod diagnostycznych. Warto pamiętać, że wyniki ujemne badania

mikologicznego nie wykluczają zakażenia grzybiczego. Wiadomo, że inwazyjne

zakażenia grzybicze rozwijają się u pacjentów z poważnymi niedoborami odporności,

którzy nie odpowiadają reakcją zapalną na toczący się proces zakaźny. Nie wszystkie

grzyby powodujące zakażenia są łatwe do hodowli, a ich identyfikacja jest stale

niedoskonała i w znacznej części oparta jest jedynie na morfologii wzrostu na

podłożu stałym, tj. wyglądzie hodowli lub grzybni oraz morfologii samej komórki

Głównym mechanizmem obronnym w zakażeniach grzybiczych jest odporność

komórkowa, a kluczową rolę w ich zwalczaniu odgrywają leukocyty wielojadrzaste,

które spełniają funkcje fagocytowe, hamują transformację, zabijają i eliminują je z

zarażonego organizmu. Aktywacja odpowiedzi humoralnej natomiast, prowadzi do

syntezy przeciwciał przeciw antygenom grzybów, nie jest ona natomiast związana z

nabywaniem odporności

Choroby zakaźne to nic innego, jak wniknięcie i rozwój do organizmu

drobnoustrojów (najczęściej wirusów i bakterii, ale mogą być to grzyby czy

pierwotniaki). Zasadniczą kwestią odróżniającą choroby zakaźne od innych chorób

jest to, że może przenosić się ona z osobnika na osobnika. Na choroby zaś chorują

zarówno ludzie, jak i zwierzęta, a kontakt z taką chorobą pozostawia z reguły stałą

odporność na nią w przyszłości, co stanowi pierwsze zabezpieczenie przed

powtórnym zachorowaniem ( niestety odporność ta bywa często krótkotrwałą, co

powoduje możliwość kilkakrotnego zachorowania na nią mimo uzyskanej odporności

nabytej).

przypadku

zakażeń pasożytniczych mogą nastąpić uszkodzenia

mechaniczne, aż do utraty funkcji narządu lub tkanki, czy też zmian fizjologicznych

w funkcjonowaniu organizmu.

Odpowiedzią nieswoistą jest mechaniczna bariera ochronna w postaci ciągłości skóry

i błon śluzowych ( nieskuteczna niestety przy pasożytach odżywiających się krwią),

http://www.gazetaautorow.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=2914&Itemid=30

Z. Dziubek., Choroby zakaźne i pasożytnicze, op. cit.

ale i działalność monocytów, makrofagów, granulocytów, czy komórek NK.

Powstają również komórki pamięci.

Mechanizmem odporności swoistej na pasożyty , są wytwarzane przeciwciała i

funkcje komórek T swoiście rozpoznających antygeny pasożytów. Humoralna

odpowiedź na pasożyty, to wytwarzanie przeciwciał klasy grup IgM i IgG.

Ogólnie mechanizmy działań obronnych podobne są do działań jak w przypadku

innych zakażeń

1.3. BARIERY OCHRONNE

Organizm ludzki jest wyposażony w ponad 3 miliardy różnego rodzaju

komórek obronnych ( immunokompetetntnych) wśród nich wyróżniamy m.in.:

limfocyty T ( tu komórki NK i komórki typu helpers), limfocyty B, granulocyty,

monocyty i inne.

Odporność jest to zdolność organizmu do rozpoznawania, unieczynniania i likwidacji

nieznanych elementów i struktur, które znajdą się wewnątrz organizmu stanowiąc dla

niego zagrożenie. Mechanizmy odporności to badania immunologii, a drobnoustroje,

które dostają się do organizmu i wywołują odpowiedź immunologiczną to antygeny.”

Odporność organizmu jest zależna od zdolności odróżniania elementów własnego

ustroju od elementów obcych. Grupę tą tworzą patogeny, czyli drobnoustroje

chorobotwórcze takie jak bakterie, wirusy i grzyby. Przez uszkodzoną skórę, układ

pokarmowy czy błony śluzowe mogą one wnikać do organizmu człowieka wraz z

wdychanym powietrzem. Na powierzchni każdego elementu patogennego

pojawiającego się w organizmie znajdują się cząsteczki antygenu, które

rozpoznawane przez układ odpornościowy, wyzwalają reakcję immunologiczną.

„Najważniejszymi elementami są odpowiedzialnymi za reakcję obronna organizmu

są mechanizmy połączone z układem krwionośnym i limfatycznym.

Z .Dziubek., Choroby zakaźne i pasożytnicze, op. cit

Muszą one sprawnie działać na całym jego terenie i mieć możliwość szybkiego

dotarcia do wszystkich narządów

.”

Niezbędne dla prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu są:

 prawidłowa dieta,

 odpoczynek,

 komfort psychiczny, unikanie stresu.

Dlatego, aby walczyć z ustrojami chorobotwórczymi, należy wzmacniać swój układ

odpornościowy oraz eliminować lub osłabiać najgroźniejsze patogeny.

Każde osłabienie organizmu powoduje, że łatwiej o zakażenie wirusowe i

bakteryjne, na które przy zdrowym i prawidłowo funkcjonującym układzie

immunologicznym trudno zachorować, a jeżeli dojdzie do zakażenia, przebieg

choroby jest dużo lżejszy i prowadzi do mniej groźnych komplikacji.

Dodatkowym czynnikiem niekorzystnym, są warunki, w jakich doszło do

uszkodzenia naturalnych barier, czy zmiany środowiska (np. z kwaśnego na

zasadowy), co skutkuje namnażaniem się drobnoustrojów w sposób niekontrolowany.

Powoduje to wtedy stan miejscowego zakażenia i prowadzi do zniszczenia innych

składników fizjologicznej flory.

Oprócz osłabionej odpowiedzi organizmu, często dochodzi do zaburzeń układu

odpornościowego za sprawą alergenów, niektóre reakcje alergiczne następują zaraz

po kontakcie z alergenem, inne pojawiają się dużo później. Innym przykładem

zaburzenia układu odpornościowego jest niedobór odporności; zaburzenia mogą być

wrodzone (defekty organizmu, niepozwalające na normalną reakcję układu

odpornościowego), lub nabyte ( zaatakowany zostaje układ, który go niszczy) –tzw.

choroby autoimmunizacyjne

http://zapytaj.com.pl/, Naturalne drogi nabywania odporności ,P.Derentowicz, G.Rowicka

A. Wojtczak. Choroby wewnętrzne, PZWL, Warszawa 1995

Barierami ochronnymi możemy nazwać:

 szczepionki, uodporniają organizm na jedna konkretną

chorobę

. Szczepiąc

organizm, podaje się mu wirusy albo drobnoustroje chorobotwórcze,

stymulując organizm do wytworzenia przeciwciał ;

 skórę – chroni organizm przed wnikaniem bakterii, dodatkowo łój i pot mają

działanie bakteriobójcze;

 błony śluzowe,

 wydzieliny i płyny ustrojowe, np. ślina i łzy, które zawierają lizozym – enzym

rozkładający ściany komórek bakteryjnych;

 obecność interferonu w płynach ustrojowych i tkankach oraz uwalnianego

przez komórkę zaatakowaną wirusem – hamuje rozwój i namnażanie ;

 odruchy ochronne

Mimo istniejących naturalnych barier wielu drobnoustrojom udaje się przedostać do

wnętrza ciała, do płynów ustrojowych lub do wnętrza komórek. Uruchamiane są

wówczas następne mechanizmy obronne. Tworzą je niektóre komórki organizmu

wykazujące zdolności żerne- fagocyty. Fagocytami są w pierwszym rzędzie krwinki

białe (leukocyty), histiocyty i komórki układu siateczkowo - śródbłonkowego. Drugą

fazą są leukocyty i histiocyty wykazują zdolności ruchu. W przypadku wniknięcia

drobnoustrojów do organizmu fagocyty podążają do wrót zakażenia, otaczają ognisko

zakażenia i zwalczają drobnoustroje. Ostatnim etapem jest przekształcenie się

niewielkiej ilości limfocytów typu T i B w komórki zapewniające pamięć

immunologiczną. Dzięki temu przy ponownym ataku tego samego rodzaju

antygenów

możliwa

jest

szybka

odpowiedź

immunologiczna.

M. Jakóbisiak, Immunologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009,

2. ZAPOBIEGANIE I ZWALCZANIE CHORÓB ZAKAŹNYCH

2.1. PROCES EPIDEMICZNY

Epidemiologia, to nauka „ o przyczynach i prawach szerzenia się chorób w

populacji ludzkiej, o ich negatywnych skutkach oraz metodach zapobiegania im.

Według WHO epidemiologia zajmuje się badaniem czynników wpływających na

częstość ich występowania i rozprzestrzeniania się chorób w populacji ludzkiej

.”

Za prekursora epidemiologii uważa się Hipokratesa. Już ok. 400 lat p.n.e. pisał on o

wpływie środowiska na występowanie chorób. Zapoczątkował również podejście do

występowania chorób i szukanie przyczyn w nie nadnaturalnym, a tkwiącym w

środowisku. Ponad to Hipokrates stwierdził również, że pewne cechy fizyczne i

osobnicze są przypisane do danej populacji i mają na wpływ na występowanie lub

brak predyspozycji do zachorowania na daną chorobę.

Epidemiologia to przede wszystkim profilaktyka i ocena zdrowia danej

populacji. Nauka ta zajmuje się gromadzeniem danych, dotyczących występowania

danej choroby, jej przebiegu, następstw oraz czynników, jakie wpływają na jej

rozwój, czy zachorowalność, a także skuteczność zastosowanych terapii. Dotyczy

również prowadzonej profilaktyki i prewencji zachorowań.

Biorąc pod uwagę powyższe, w zależności od badanej cechy, możemy wyróżnić

następujący podział epidemiologii

ogólna, która odnosi się do ogólnych praw powstawania i szerzenia się

wszystkich chorób w populacji ludzkiej, profilaktyki i częstości ich

występowania;

szczegółowa, zajmująca się badaniem i opisem i analiza przyczyn

występowania danej choroby oraz oceną skuteczności terapii stosowanej w jej

leczeniu i skuteczności działań profilaktycznych;

M.Fleischer, B.Bober- Gheek,, Podstawy pielęgniarstwa epidemiologicznego , str. 21

tamże

chorób zakaźnych i inwazyjnych zajmuje się wyłącznie chorobami

wywołanymi przez mikroorganizmy i pasożyty;

zakażeń szpitalnych, bada, opisuje i ustala przyczyny występowania chorób

zakaźnych i sposoby zapobiegania występowania chorób w placówkach

szpitalnych;

chorób zawodowych odnosi się do występowania chorób zawodowych;

środowiska –służy ocenie wpływów czynników środowiskowych na procesy

chorobowe człowieka;

geografia epidemiologiczna, odnosi się do sytuacji epidemiologicznej badanej

na danym obszarze.

Epidemiologia oparta jest również na poziomie tzw. negatywnych mierników

zdrowia. Określają one liczbę zachorowalności (czyli liczbę nowych przypadków

zachorowań w danym czasie), chorobowości

(liczba istniejących przypadków

choroby), umieralności (liczba zgonów wśród badanej populacji w danym czasie) i

śmiertelności(iloraz liczby zgonów spowodowanych daną chorobą i liczby chorych

na tę chorobę).

W procesie epidemicznym ważne jest spełnienie trzech zespolonych ze sobą

elementów, tj. źródła zakażenia, drogi szerzenia się zakażenia i osób wrażliwych na

zakażenie.

Jeżeli obecność osób wrażliwych na zakażenie szacuje się na mniej niż 20%, to

nawet przy bardzo wysokim poziomie zaraźliwości daną chorobą nie stwierdza się

warunków mogących doprowadzić do szerzenia się epidemii

„Choroba zaraźliwa ma charakter udzielający się, tzn., że czynnik chorobotwórczy

może przenosić się pośrednio lub bezpośrednio z osoby albo zwierzęcia zakażonego

na osobę zdrową. Możliwość przenoszenia się z osoby na osobę może prowadzić do

powstania epidemii (…). Proces epidemiczny prowadzący do powstania epidemii jest

procesem złożonym pod względem biologicznym, ekologicznym i społecznym

.”

W.Jędrychowski, Epidemiologia: wprowadzenie i metody badań, PZWL, Warszawa str. 28

tamże, str. 26.

2.2.

ŹRÓDŁO ZAKAŻENIA I JEGO UNIESZKODLIWIENIE

Źródłem zakażenia nazywamy każdy organizm żywy lub przedmiot będący

siedliskiem patogenów, gdzie mogą one żyć i się rozmnażać. Czynnikami

chorobotwórczymi (patogenami) mogą być wirusy, bakterie, pasożyty i grzyby.

Według definicji Magdzika źródło zakażenia to „człowiek, zwierzę, roślina lub

materia nieożywiona, z której zarazek lub inny czynnik chorobotwórczy został

przeniesiony na osobę wrażliwą”

W przypadku przedmiotów poddawane jest w wątpliwość czy można je

zakwalifikować do źródeł zakażenia, czy są one tylko przenosicielami choroby.

Szerzenie się zarazka nie jest jednoznaczne z szerzeniem się choroby. Tak samo jest

z zachorowaniem. Jeżeli osobnik nie jest podatny na zachorowanie, to ani obecność

zarazka, ani ekspozycja na jego działanie nie będzie wystarczającym czynnikiem

żeby zachorować.

W przypadku, gdy dojdzie do choroby, to oprócz pacjenta ważne jest też

otoczenie źródła zakażenia, jakimi są przedmioty, urządzenia i inne z których nosiciel

korzystał. Ważnymi czynnikami decydującymi o wystąpieniu choroby „jest:

1) obecność zarazka i stopień jego rozmieszczenia w danym środowisku,

2) stopień ekspozycji poszczególnych grup,

3) wskaźnik podatności,

4) uzyskiwanie odporności czynnej dzięki zakażeniom bezobjawowym lub

przechorowaniu oraz stopień trwałości tej odporności,

5) stan odporności środowiska uzyskany dzięki ewentualnym szczepieniom”

„Bez danych epidemiologicznych, podobnie jak bez danych etiologicznych nie

moglibyśmy dobrze zrozumieć czym jest choroba zakaźna i nie umieliśmy skutecznie

zapobiegać jej szerzeniu się

.”

W. Magdzik, Zapobieganie i zwalczanie chorób zakaźnych i pasożytniczych, PZWL Warszawa 1982, str. 24

W. Bincer, Klinika chorób zakaźnych, PZWL Warszawa 1967, str. 43

tamże, str. 22

Unieszkodliwienie źródła polega na prawidłowej diagnozie. Powinna być ona

wydana po prawidłowo przeprowadzonym wywiadzie, zabranie informacji o

przebiegu choroby i obrazie klinicznym. Potwierdzić powinno się ją także poprzez

badania laboratoryjne.

Badania te dają możliwość wykrycia nosiciela, u którego choroba przebiegać może

bezobjawowo( szczególnie ważne jest systematyczne badanie ludzi z grup tzw.

wysokiego ryzyka)

W przypadku zachorowania na daną chorobę do podstawowych zasad jej

unieszkodliwienia i zapobiegania można wyróżnić kilka sposobów.

Pierwszym z nich jest zachowanie zasad ścisłej higieny, przestrzeganie

czystości pomieszczeń oraz własnej(mycie rąk, nóg, dezynfekcja, używanie własnych

przyborów, kosmetyków, ręczników i odzieży) i przy przyrządzaniu posiłków (w

przypadku chorób paznokci –stosowanie rękawiczek jednorazowych).

Ważne jest też stosowanie leków i systematyka terapii. Kardynalne znaczenie ma

także właściwa dieta i tryb życia; spożywanie wartościowych produktów, witamin i

minerałów. Ochronę osobistą odgrywa również walka z nałogami oraz profilaktyka

społeczna.

W przypadku schorzeń, gdzie niezbędna jest interwencja chirurgiczna czy

kosmetyczna „środkiem zapobiegającym szerzeniu się tych chorób jest dokonywanie

zabiegów medycznych i niemedycznych sterylnym sprzętem jednorazowego użytku

poddanym skutecznej sterylizacji (…)

.”

2.3.

DROGI SZERZENIA SIĘ I RODZAJE BADAŃ ZMIAN

CHOROBOWYCH APARATU PAZNOKCIOWEGO

Diagnostyka w przypadku zmian chorobowych w obrębie aparatu paznokciowego

to trudne i problematyczne zagadnienie, ze względu na ograniczone możliwości

Z. Dziubek, Choroby zakaźne i pasożytnicze, op. cit, str.504

tamże, str.505

obserwacji i trudności pobrania wycinków w celu oceny histopatologicznej

spowodowane warunkami anatomicznymi.

Pierwszym i podstawowym rodzajem badań jest wywiad chorobowy, który

przeprowadza się w sposób standardowy (jak np. w schorzeniach skórnych);

przydatne jest szkło powiększające i dermatoskop aby ocenić obraz kliniczny, a

końcowym etapem badań jest diagnostyka laboratoryjna (tu badania mikologiczne,

bakteriologiczne, histologiczne).

Dermatoskopia oraz wideodermatoskopia daje możliwość monitorowania

klinicznego danej zmiany/ schorzenia, a także pozwala uzyskać w powiększeniu

obraz choroby, co pozwala określić jej charakter, np. zmiany barwnikowe,

krwotoczne, zapalne.

Wyróżnia się cztery podstawowe cechy zmian w obrębie płytek paznokciowych:

 krwawe plamki- barwa ich związana jest z czasem powstawania: purpurowo-

fioletowa jest typowa dla wczesnych zmian, z czasem zmiany brązowieją;

 szary prążek- określa obecność szarego, homogennego pasma, ewentualnie

cienkich szarych linii;

 brązowe tło z regularnymi podłużnymi prążkami- w obrębie brązowego pasma

stwierdza się brązowe prążki ułożone równolegle i jednolicie wybarwione

(charakterystyczne dla zmian łagodnych);

 brązowe tło z nieregularnymi podłużnymi prążkami-brązowe pasma w obrębie

brązowego pasma, o niejednolitym wysyceniu, kolorze i grubości

( typowe dla

zmian złośliwych)- w tym przypadku wskazana biopsja

przypadku

procesu

zapalnego

w następstwie np. wzrastania

przyśrodkowego czy bocznego brzegu paznokcia do fałdu paznokciowego, leczenie

ma dwie postacie:

G. Kamińska-Winciorek , Dermatologia cyfrowa, Cornetis, Wrocław 2008.,

 leczenia chirurgicznego (zdjęcie całego paznokcia, częściowe wycięcie

paznokcia i podłoża lub radykalne wycięcie paznokcia i podłoża);

 leczenia zachowawczego, czyli przestrzegania zasad higieny, przycinania

paznokci w linii prostej, bez obcinania jego brzegów.

Przy paznokciu wrośniętym należy ostrożnie unieść zagięty brzeg i wprowadzić

niewielki wacik pomiędzy paznokieć a zakażony fałd; metodę tą kontynuować należy

do momentu odsunięcia się brzegu paznokcia od fałdu na stałe.

Szczególnym programem diagnostyki jest kapilaroskopia w obrąbku

naskórkowym paznokcia (czyli ocena krążenia w bardzo małych naczyniach w

obrębie skóry i błon śluzowych) dzięki czemu można określić strukturę

morfologiczną wybranego fragmentu), a tym samym rozpoznać zmiany w naczyniach

włosowatych lub mikrokrążeniu.

W niektórych przypadkach ( jeżeli chodzi o diagnostykę), biopsja w obrębie aparatu

paznokciowego stanowi jedyną metodę która umożliwia diagnozę. Tyczy się to

przede wszystkim różnicowania zmian barwnikowych (szczególnie melanonychii)

oraz diagnostyki nowotworów złośliwych, a także guzów, podejrzenia choroby

zapalnej np. łuszczycy, liszaja płaskiego czy onychomikozy.

Technik biopsji jest kilka, w zależności od umiejscowienia i wielkości zmiany oraz

jej typu. Wyróżniamy 3 podstawowe techniki biopsji:

 biopsję podłużną boczną,

 biopsję macierzy,

 biopsję płytki paznokciowej.

W przypadku diagnostyki zmian nowotworowych w diagnostyce klinicznej

stosuje się algorytm ABCDEF, gdzie każda kolejna litera powoduje wzrost

możliwości rozpoznania choroby nowotworowej.

Rozwinięcie algorytmu to, jak podaje A. Włodarkiewicz

 A (age) – wiek . szczególnie między 5 a 7 . dekadą życia

 B (band) – prążek, jego barwa

A.Włodarkiewicz, Dermatochirurgia, Cornetis, Wrocław 2009

 C (change) – zmiana morfologii prążka, nagły wzrost, poszerzenie, dystrofia

paznokcia,

 D (digit) – typowa lokalizacja kciuk, palec wskazujący, paluch, ręka

dominująca,

 E (extension) – rozszerzanie się pigmentu do proksymalnej, bocznej lub

dentalnej części paznokcia ( objaw Hutchinsona)

 F (family or personal history) – wywiad osobniczy I rodzinny w kierunku

czerniaka I zespołu zmian atypowych.

Wsakazniem do testów immunologicznych są niegojące rany skóry czy tkanek

miękkich (z pominięciem owrzodzeń kończyn) brak zrostów pooperacyjnych,

niedożywienie czy powracające zakażenia ogólnoustrojowe.

W przypadku wykonywania testów immunologicznych należy wcześniej wykluczyć

istnienie chorób systemowych (np. cukrzycy czy nowotworu).

Do badań mikologicznych pobierane są opiłki paznokcia lub masy rogowe pod

wolnym brzegiem paznokcia.

Jedną z metod pozyskiwania materiału do badań jest borowanie płytki, co zwiększa

prawdopodobieństwo izolacji grzyba, jeżeli takowy występuje.

Każde zakażenie drobnoustrojami wywołuje nie tylko miejscową, ale i ogólną reakcję

układu immunologicznego w połączeniu z układem neurohormonalnym; dlatego

śledzenie zmian w wyniku zakażenia nie jest łatwe.

Drogami zakażenia nazywamy sposób i mechanizm przenoszenia zakażeni. W

zależności od wielu czynników, jak : umiejscowienie zarazka w ustroju, sposobie

jego wydalania z organizmu, czy właściwościach biologicznych zarazka i jego

oporności na działania fizyczne i chemiczne, możemy wyróżnić następujący podział i

główne drogi szerzenia się zakażenia

 kontaktowa,

W. Jędrychowski, Epidemiologia: wprowadzenie i metody badań, PZWL, Warszawa , str. 27

 inhalacyjna

 pokarmowa,

 żywi przenosiciele.

Drugi podział odnośnie dróg zakażenia zarazkami i drobnoustrojami wyróżnia

PRZENIESIENIE BEZPOŚREDNIE

 bezpośrednia styczność z chorym lub nosicielem

 zakażenie własnymi pasożytami

 zarażenie wertykalne

 ukąszenia i zadrapania przez zwierzęta

 kontakty bezpośrednie z chorym w trakcie badań i zabiegów lekarsko-

pielęgniarskich

PRZENIESIENIE POŚREDNIE

 kontakt skóry z materiałem zarażonym, przedmiotami codziennego użytku

 przeniesienie rękoma

 kontakt z zakażoną krwią

 droga pokarmowa

 droga kropelkowa

 droga inhalacyjna

 kontakt z chorym zwierzęciem, przenoszenie przez owady

 gleba

 inne.

Żeby móc skutecznie zapobiegać szerzeniu się choroby, a więc mieć możliwość

przecięcia drogi szerzenia się jej, należy wiedzieć na czym polega każda z tych dróg i

jakie kroki można powziąć. Najczęściej

stosuje się leczenie przyczynowe

nakierowane na hamowanie patogennych cech drobnoustrojów i dezaktywację

toksyn pochodzenia biologicznego.

http://pl.wikipedia.org/wiki/Droga_szerzenia_si%C4%99_zaka%C5%BCenia

3. DIAGNOSTYKA ZMIAN CHOROBOWYCH PAZNOKCI

3.1. ETIOPATOGENEZA

Aparat paznokcia zbudowany jest z części rozrodczej- czyli macierzy, łożyska

oraz płytki paznokciowej, a także z tkanek miękkich, które te płytkę otaczają (wały

paznokciowe). Paznokieć oparty jest na kości paliczków oraz więzadłach i ścięgnach.

Stanowi on przydatek skóry w kształcie kieszonki.

Macierz, to nabłonek umiejscowiony ok. 3-6 mm pod wałem paznokcia; odpowiada

ona za formowanie się i wzrost płytki paznokciowej; składa się z trzech części:

 grzbietowej,

 pośredniej,

 brzusznej.

Łączą się one z łożyskiem paznokcia. Macierz zawiera melanocyty, umiejscowione

nieregularnie w warstwie podstawowej i ponadpodstawowej, pojedynczo lub

zgrupowane po kilka komórek, a dystalną częścią macierzy jest obłączek widoczny

pod płytką macierzy, co ilustruje rycina 1.

Łożysko paznokcia jest źródłem keratynizacji płytki paznokciowej i

zlokalizowany jest pomiędzy obłączkiem a obrąbkiem naskórkowym; znajduje się

pod płytką paznokciową i związane jest z okostną paliczka dystalnego.

Zrogowaciała, twarda i giętka blaszka pokrywająca powierzchnię grzbietową części

paliczków rąk i stóp, to płytka paznokciowa. Wnika ona w szczelinę skóry,

utworzoną przez wały proksymalne i boczne paznokci, natomiast jej wolny brzeg

wystaje swobodnie, pokryty jest obrąbkiem naskórkowym podpaznokciowym, od

strony brzusznej, od strony proksymalnego znajduje się obrąbek naskórkowy

paznokcia. Wielkość i grubość płytki jest zmienna, w zależności od wieku i

organizmu; jest on ciągły i wynosi ok. 1 mm. tygodniowo (z wiekiem przyrost

paznokcia zmniejsza się), szybciej rosną one u rąk niż u stóp

Grubość paznokci rośnie również wraz z wiekiem, od części bliższej do części

dalszej, a na jego grubość i szybkość odrostu płytki wpływa macierz.

Płytka paznokciowa złożona jest z trzech warstw, a okolice aparatu paznokciowego

są silnie unerwione, natomiast w każdym palcu znajdują się cztery tętnice.

Zdrowy paznokieć ma kolor różowawy, przezroczysty i połyskliwy, a kształt

paznokcia zależny jest od lanuli.

Zmieniony obraz może być wynikiem różnych chorób skóry, czy narządów

wewnętrznych. Paznokcie mogą również ulec zmianie na skutek urazów

mechanicznych,

infekcji

czy

guzów

(bakteryjnych

czy

grzybiczych),

nowotworowych, a także zaobserwować można zmiany o etiologii wirusowej,

np.brodawki.

Obraz paznokcia jest wtedy zmienny pod kątem zabarwienia, zniekształcenia,

ale także paznokieć ulec może ścieczeniu czy przerostowi.

Zmiany chorobowe mogą rozwinąć się w wyniku bezpośredniego urazu

mechanicznego; jako zaburzenia na skutek uszkodzenia macierzy czy łożyska, a

także w wyniku zmian chorobowych w obrębie wału paznokciowego.

Nabyte schorzenia, czy uszkodzenia aparatu paznokciowego, mogą być skutkiem

szkodliwych czynników (np. zakażeń czy czynników fizykochemicznych), lub

dermatozy umiejscowionej w otoczeniu aparatu paznokciowego, czy przez czynniki

wewnątrzpochodne.

Procesy chorobowe w obrębie paznokcia pozostają długo niezauważalne, gdyż

rozpoczynają się zwykle w macierzy paznokcia i tworzą zmiany w płytce, tym

samym stają się widoczne dopiero w wyniku jej wzrostu i przesunięcia się w

kierunku dystalnym. Objawami klinicznymi, które można zaobserwować, są

Sokołowska-Wojdyło.,M. Sobjanek, E. Woś-Wasilewska, Dermatologia dla stylistów paznokci, Gdańsk 2010,

najczęściej zmiany zanikowe, przerostowe, zmiany w połączeniu płytki z podstawą

oraz zmiany w zabarwieniu czy ukształtowaniu płytki.

Często nie występują one pojedynczo, ale współdziałają, przez co w zależności od

nasilenia tworzą charakterystyczne dla siebie zmiany patologiczne, a przez swoją

atypowość utrudniają diagnozę.

Do typowych objawów relatywnie łatwo rozpoznawalnych, zaliczyć można

szponowatość

paznokci,

paznokcie

Hipokratesa,

zespół

Jadassohna

Lewandowskiego czy stwardnienie paznokci, a także zmiany w patologicznym

zabarwieniu, jak bielactwo pospolite czy toksyczne paznokci oraz w zakażeniu

pałeczką ropy błękitnej – paznokcie zielone.

Rycina 1 : Budowa aparatu paznokciowego.

Źródło: http://www.paznokcie.wiedziec.pl/

Etiopatogeneza to określenie, jakie czynniki etiologiczne, czyli wywołujące daną

chorobę (chemiczne, fizyczne, mikroorganizmy) oraz jakie jest ich dalsze działanie

przyczynowo- skutkowe w przebiegu danej przypadłości.

Bowszyc podaje, że w przypadku chorób paznokci, określić możemy według

wyniku podziału

1. etiopatogenetycznego:

 grzybice, pleśnice i drożdżyce paznokci,

 zmiany wtórne, na skutek wykwitów w obrębie wałów

paznokciowych (tu: zapalenie ropne lub drożdżakowi, łuszczyca,

wyprysk, brodawki itp.),

 występujące w wyniku chorób skóry (np. łuszczycy, sklerodermii,

liszaja płaskiego, erytrodermii),

 występujące na skutek zaburzeń w krążeniu obwodowym kończyn

lub palcy (zespół Raynauda, choroba Burgera, cukrzyca),

 zmiany powstałe w wyniku czynników mechanicznych,

chemicznych czy fizycznych- najczęściej jako uszkodzenia

zawodowe, wypadkowe , czy związane z leczeniem lub zabiegami

kosmetycznymi;

 występujące w wyniku wielu chorób zakaźnych i schorzeń

internistycznych;

 powstałe samoistnie;

 powstałe w przebiegu wieku entodermalnego;

 występujące

tkankach

miękkich

okołopaznokciowych,

uwarunkowane nieprawidłowym wzrostem płytki.

2. patomorfologicznego:

 zmiany w zabarwieniu paznokci;

 zmiany w płytkach wskutek rozwoju pęcherzyków, pęcherzy, krost czy

owrzodzeń;

F.Miedziński Dermatologia, pod red., PZWL , Warszawa 1982

 zmiany struktury, kształtu, wielkości i powierzchni oraz grubości płytek i

stopniu ich powiązania z łożyskiem.

3.2. RODZAJE SCHORZEŃ- NABYTE I WRODZONE

Schorzenia nabyte, to schorzenia, które rozwijają się w wyniku zetknięcia z

czynnikiem je wywołującym; w odróżnieniu od schorzeń wrodzonych. Schorzenia

wrodzone mogą być podstawa do schorzeń nabytych. Pierwsze istnieją od urodzenia,

zwykle dziedzicznie lub występujące jako zaburzenie, w wyniku np.

nieprawidłowego rozwoju.

Do schorzeń nabytych w obrębie aparatu paznokciowego wyróżnić można poniższe.

Najczęstszą postacią chorób paznokci jest grzybica. Rozwija się ona

pierwotnie lub wtórnie jako powikłanie grzybicy naskórkowej dłoni lub podeszw.

Najczęstszą jej przyczyną są dermatofity, dotyczy głównie dorosłych ze względu na

szybszy wzrost paznokcia u dzieci, co utrudnia osiedlanie się pod nimi grzybów.

Wzrost grzyba odbywa się częściowo w żywych komórkach paznokcia, a także w

obszarze korzenia i płytki przylegającej do leżącego bezpośrednio pod nią łożyska;

częściowo też rozwój następuje w martwych komórkach paznokcia twardego.

Rozwój grzybicy paznokci jest częstszy u kobiet niż u mężczyzn, co powiązane jest z

zabiegami kosmetycznymi i urazami paznokci.

Ponad to, czynnikami sprzyjającymi rozwojowi i powstaniu są problemy z

krążeniem krwi obwodowym, nadmierna potliwość stóp i dłoni, uciskające, bądź

gumowe obuwie, czy obniżona odporność komórkowa lub hormonalna (cukrzyca,

HIV)

W konsekwencji zakażenia grzybiczego paznokci dochodzi do skruszenia, a

następnie oddzielenia od podłoża.

Jethon Z., Indulski J., Dawydzik L.T., Zdrowie publiczne, Instytut Medycyny Pracy im. Prof. J.Nofera , Łódź 2000

Analogicznie przedstawia się obraz i patogeneza w przypadku grzybicy strzygącej

paznokcia.

Zapalenie ropne narządu paznokciowego to inny rodzaj zakażenia. W tym

przypadku znaczną rolę odgrywają ropotwórcze gronkowce i paciorkowce, które

wywołuję dermatozę zarażając wały i otoczenie płytki paznokciowej. podwaliną tej

choroby często bywa brak higieny, cukrzyca czy urazy, a także inne choroby ropne

Zanokcica, którą przedstawia fotografia 1, stanowi jeden z głównych przykładów

ropnego (bądź surowiczego) paznokcia. Może mieć postać ostrą- wywołaną

przeważnie bakteriami ( gronkowce, paciorkowce), lub przewlekłą, czy nawracającą-

głównie w zakażeniach grzybiczych ( drożdżaki).

Fotografia 1: Zanokcica

Źródło: http://www.nailmania.pl Zanokcica, Nailmania

Zakażenie może być nawracające przypaznokciowe i okołopaznokciowe.

Przyczynami bywają bardzo często zranienia, wrośnięte paznokcie czy maceracja na

skutek wilgotnego mikroklimatu lub obniżenia odporności, czy choroby, np.

cukrzycy.

Przyczyną pleśnicy paznokci, kolejnej choroby grzybiczej, jest grzyb

pleśniowy; natomiast schorzenie dotyczy paznokci zdrowych i niezniekształconych,

obejmując pogranicze żywych i martwych tkanek paznokcia

S.Jabłońska , T. Chorzelski, Choroby skóry, PZWL, Warszawa 2001,

Z. Kowszyk—Gindifer,W. Sobiczewski, Grzybice i sposoby ich zwalczania, PZWL, Warszawa 1986.,

Trudno odróżnić ją od grzybicy wywołanej przez dermatofity. Pleśnica może być też

chorobą mieszaną (zakażenie zarówno dermatofitami , jak i pleśniami).

Brodawki – to najczęściej występujący rodzaj zakażenia wirusowego.

Występuje on okołopaznokciowo, w obrębie wału i obrąbka naskórkowego

paznokcia. Może też wrastać pod płytkę paznokciową z opuszki palca; Tu również

przyczyną wzmagającą zakażenie są zaburzenia ukrwienia, nadmierne pocenie czy

grzybica paznokci palców rąk i stóp.

Nowotwory, to choroba rzadko występująca w obrębie paznokcia , z racji

ochrony komórek przez płytkę paznokciową.

tak naprawdę w obrębie palcy wyróżnić możemy praktycznie dwa nowotwory

złośliwe nowotwór

kolczystokomórkowego i guzy.

Nowotwory kolczystokomórkowe rozwijają

się z choroby Bowena , najczęściej

zlokalizowany w obrębie kciuków i paluchów; charakteryzuje się dosyć łagodnym

przebiegiem klinicznym i niewielkim ryzykiem przerzutów.

Etiopatogeneza jest słabo poznana, do czynników rozwoju zalicza się zaburzenia

odpornościowe, uwarunkowania genetyczne, urazy, a także ekspozycję na światło i

oparzenia słoneczne ( związek ten jest jednak udokumentowany). Nowotwór dotyczy

głównie palucha i kciuka; rozwija się z macierzy paznokcia ( tu czerniak dystalny), z

łożyska ( czerniak łożyska paznokcia).

Do podstawowych objawów nowotworów należy:

 melanonychia ( ciemny , brązowy prążek w obrębie płytki

paznokciowej, spowodowany zwiększoną aktywnością melanocytów w

płytce, nagłe poszerzenie się paska może świadczyć o rozwoju

nowotwor);

 objaw Hutchinsona ( ciemne zaburzenia tkanek miękkich otaczających

płytkę paznokciową; przypuszcza się, że jest to spowodowane

obecnością melenainy);

 destrukcja płytki paznokciowej i owrzodzenie ( najpóźniej pojawiające

się objawy związane z bólem i krwawieniem).

Guzy to łagodne nowotwory, które powstają na skutek połączeń tętnico-

żylnych w skórze. Guzy splotowe zniekształcają płytkę, prowadzą do rozwarstwienia

i ścieńczenia płytki paznokcia, co powoduje prześwit przez nią siną barwą; natomiast

guzy przerzutowe, to skutek przerzutu raka płuc czy sutka, a także układu moczowo-

płciowego. Obserwuje się je w obrębie aparatu paznokciowego bardzo rzadko;

objawiają się jako bolesne ogniska obrzękowe lub sinoczerwone guzki.

Możemy też wyróżnić inne zmiany występujące w wyniku powstałych guzów, są to:

 cysta śluzowa,

 włókniak miękkich,

 włókniak twardy,

 brodawki,

 ziarniak naczyniowy,

 podpaznokciowa wyrośl kostna.

Schorzenia dziedziczne i rozwojowe

(czyli wrodzone),

dotyczące powstawania

paznokci to rzadkie, autosomalne zaburzenia.

Jednym z nich jest wrodzone zgrubienie paznokci (pachyonychia congenita)

dziedziczona autosomalnie dominująco, a przedstawia ją fotografia 2. Objawia się

zaburzeniami w budowie paznokci rąk i nóg oraz zmianami patologicznymi błony

śluzowej i skóry.

Fotografia 2 : Wrodzone zgrubienie paznokci

Źródło : http://dermline.ru/foto/p/9/

Choroba spowodowana jest mutacją keratyn; wyróżnia się kilka wariantów

schorzenia, o różnej patogenezie i symptomatologii



PC-1, typ Jadassohna i Lewandowsky'ego

 PC-2, typ Jacksona i Lawera ;

Innym ze schorzeń jest szorstkość paznokci, którego

przyczyną choroby jest

nieznana, wada wrodzona wszystkich paznokci rąk i stóp z cienkimi płytkami

paznokciowymi. Zmiany w obrębie płytek paznokciowych pojawiają się najczęściej

w dzieciństwie czasem dopiero w wieku dorosłym. Paznokcie mają szorstką,

nieregularną powierzchnię jakby posypana szarym pyłem, przypominającą w dotyku

papier ścierny. Zmianom tym często towarzyszy wklęśniecie paznokcia.

Zespół paznokciowo-rzepkowy,

jest to wrodzone zwyrodnienie paznokci, znany

także jako wrodzona osteoonychodysplazja jest rzadką chorobą o podłożu

genetycznym obejmującą narządy zarówno ekto- jak i mezodermy; uwarunkowane w

sposób autosomalny dominujący, charakteryzujące się symetrycznymi anomaliami

kostnymi, w zakresie nerek oraz dystrofią paznokci.

Niedorozwój paznokci i zmiany pourazowe to inny rodzaj schorzeń nabytych,

gdzie najczęstszymi zmianami w tym zakresie są paznokcie wrastające oraz

bielactwo

paznokci,

występujące

najczęściej

dorosłych.

Bielactwo paznokci to zaburzenie w wytwarzaniu prawidłowej płytki paznokciowej,

do którego dochodzi najczęściej w wyniku urazów mechanicznych powstałych

podczas zabiegów kosmetycznych w okolicy nasady paznokci oraz w następstwie

działania

substancji

toksycznych

jak

tal

arsen.

Bielactwo paznokci to linijne, pasmowate, kropkowate lub nieregularne zmleczenia

płytki paznokciowej. Ustępują samoistnie w chwili złuszczenia się płytki. Aby nie

powstawały ponowne musi być wyeliminowana ich przyczyna.

Zanik płytki paznokciowej jest zaburzeniem, w którym płytka paznokcia jest

bardzo małej długości, albo jej w ogóle nie ma, jest uwarunkowany genetycznie i

http://pl.wikipedia.org/wiki/Wrodzone_zgrubienie_paznokci

dziedziczony autosomalnie dominująco, dotyczy jednego, kilku lub wszystkich

paznokci, czasami zamiast paznokci na palcach znajduje się miękka łuska.

Szponowatość paznokci (Fotografia 3), jest to najpoważniejsze zniekształcenie

płytki paznokciowej; przerost, wydłużenie czy zgrubienie płytki paznokciowej

spowodowany stanem zapalnym łożyska paznokcia. Może być również

spowodowany zaburzeniami na tle neurotroficznym lub patologicznym. Najczęściej

dotyczy palucha. Może jednak dotyczyć również i innych paznokci nóg i rąk.

Pojawia się najczęściej u osób starszych (u młodszych związana jest najczęściej po

urazach mechanicznych). Kształt ulega deformacji, wykrzywiając się w stronę

powierzchni paznokciowej bądź w kierunku powierzchni dłoniowej przypominając

kształtem szpon ptaka

Fotografia 3: Pachyonychia congenita

Źródło: http://dermline.ru/foto/p/9/

Paznokieć wrośnięty, który ilustruje fotografia 4, to choroba, która polega na

wrastaniu płytki paznokciowej w części miękkie czyli w wały boczne z rozwojem

objawów zapalnych, obrzęku, ziarninującego owrzodzenia lub innych zmian.

Dotyczy przeważnie palucha stóp, rzadziej atakuje inne palce. Przyczyną choroby

są nieprawidłowości w obcinaniu płytki paznokciowej, noszenie ciasnego obuwia,

a także nieprawidłowe ustawienie stopy. Ponieważ wtórna infekcja bakteryjna jest

zawsze obecna, w leczeniu stosuje się antybiotyki. Często konieczne jest też

częściowe usunięcie płytki paznokciowej z macierzą.

Fotografia 4. Paznokieć wrośnięty

Źródło: http://www.scholl.com.pl, Wrastające paznokcie

Innym rodzajem schorzeń jest przewlekłe zapalenie wałów paznokciowych,

czyli początkowy obrzęk bocznych fałdów paznokcia aż do nasady płytki, która

również ulega zmianom i może oddzielić się całkowicie od łożyska. Zmiany

dotyczą przeważnie paluchów rzadziej innych palców. Czynnikiem sprzyjającym

zapaleniu wału paznokciowego jest najczęściej uraz związany z nieumiejętnym

manikiurem, uszkodzenie paznokcia lub skaleczenie opuszki palca oraz

zakażeniami kiłowymi i drożdżakowymi. Przerwanie ciągłości tkanek

okołopaznokciowych jest wówczas doskonałym miejscem do wnikania w tkanki

bakterii chorobotwórczych. Zdarza się również, że zapalenie wału paznokciowego

może rozwijać się również w przebiegu grzybicy paznokci, nadciśnienia

tętniczego i cukrzycy. Czynnik stymulujący stanowi także długotrwałe moczenie

rąk w wodzie związane z praniem lub zmywaniem. Do zapalenia wału

paznokciowego dochodzi również w przebiegu paznokci wrastających

i wrastania w części miękkie- czyli w wały boczne

Ponad to do zmian chorobowych- w genodermatozach zaliczyć możemy :

łuszczycę, chorobę Dariera, chorobę Pringle’a, guzki Koenena.

Łuszczyca może być umiejscowiona w macierzy paznokcia, jego łożysku lub

wywodzić się z macierzy i łożyska , co skutkuje rozpadem całej płytki paznokciowej,

jak pokazuje fotografia 5.W łuszczycy paznokcia wyróżnia się trzy podstawowe typy

zmian, są to: paznokcie naparstkowate, objaw plamy olejowej oraz hiperkeratoza i

onycholiza

T.Rzepa, J. Szepietowski, R.Żaba, Psychologiczne i medyczne aspekty chorób skóry, Cornetis, Wrocław 2011

Fotografia 5 : Łuszczyca

Źródło: http://nailtrend.blogspot.com, ABC paznokci i ich pielęgnacji.

Choroba Dariera to schorzenie komórek naskórka, charakteryzuje się ona

głównie występowaniem brodawkowych wykwitów skórnych, przy zmianie w

obrębie aparatu paznokciowego brzegi paznokci są poszarpane, a płytka zazwyczaj

cienka i krucha, dodatkowo na płytce widoczne są naprzemienne pasma białe i

czerwone.

Choroba Pringle’a ( Bourneville’a- Pringle’a) określana jako zespół

stwardnienia guzowatego objawia się poprzez włókniaki przypaznokciowe i

podpaznokciowe, czyli guzki Koena. Włókniste guzki powstają, w przypadku tego

schorzenia, przeważnie po okresie dojrzewania, a sama choroba powstaje w wyniku

mutacji genów już w fazie życia zarodkowego

Tabela 2. Przegląd zmian paznokciowych związanych z urazem

CZAS TRWANIA

SIŁA

CHARAKTER ZMIAN

POURAZOWYCH

KRÓTKOTRWAŁY

ŁAGODNY

-BIELACTWO

PAZNOKCI,

-KRWIAKI

A. du Vivier, Atlas Dermatologii Klinicznej, Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2002

WRZECIONOWATE

UMIARKOWANY

-KRWIAKI

PODPŁYTKOWE,

-NAPARSTKOWANIE,

-LINIE BEAU,

-PODŁUŻNE

POBRUZDOWANIE

CIĘŻKI

-LINIJNE PĘKNIĘCIA,

-PĘKNIĘCIE PŁYTKI,

-ONYCHOLIZA

PRZEWLEKŁY

UMIARKOWANY

-KRWIAKI

PODPŁYTKOWE,

-ONYCHOLIZA,

-PODŁUŻNE

POBRUZDOWANIE,

-ROWKI

SZCZELINY,

-ZMIANY

ZABARWIENIA,

-TRWAŁĄ

DEFORMACJA

PŁYTEK,

-ŚCIEŃCZENIE

PŁYTEK

Źródło : A.Włodarkiewicz Dermatochirurgia, , Cornetis, Wrocław 2009

3.3. OBJAWY I LECZENIE

Ustalenie etiologii danej choroby należy zacząć od badania podmiotowego, czyli

wywiadu epidemiologicznego z chorym, w którym uwzględnić należy początek

choroby (czy był nagły czy powolny), ustalić objawy chorobowe w kolejności ich

pojawiania się i okoliczności im towarzyszących (miejsce pobytu chorego, jego

kontakty z innymi chorymi), następne pytanie dotyczyć powinno wywiadu

chorobowego (czy występują jakieś objawy towarzyszące, jakie choroby, urazy,

zabiegi występowały wcześniej i czy i jakie występują w rodzinie), a także uzyskać

informacje na temat przebytych szczepień. Ustalenie warunków życiowych i

zawodowych pozwoli wyeliminować grupy chorób zawodowych i socjalnych.

Kolejny krok w związku z etiologią danej choroby, to badanie

organoleptyczne(palpacyjne), ze szczególnym uwzględnieniem skóry, węzłów

chłonnych, błon śluzowych i narządów miąższowych (wątroba, śledziona). Dzięki

temu można poprzez rozpoznanie ukierunkować badania laboratoryjne, które

pozwolą ustalić czynnik etiologiczny.

Prawidłowo wykonany wywiad jest podstawą rozpoczęcia właściwej i dobrze

ukierunkowanej diagnostyki laboratoryjnej.

Rozwój technologii spowodował postęp w zakresie badań i diagnostyki chorób.

Warsztat badawczy powiększył się o precyzyjne narzędzia badawcze oraz

laboratoryjne jak ultrawirówki, mikroskopy i inny sprzęt optyczny. Pozwoliło to

również rozszerzyć pracę nad etiologią chorób. W połączeniu z innymi dziedzinami

nauki i technologii dało to możliwość zwalczania chorób poprzez wcześniejszą trafną

diagnostykę. Odkrycia te dały możliwość również w prowadzeniu na szerszą skalę

leczenia i profilaktyki

W leczeniu i profilaktyce schorzeń aparatu paznokciowego niezmiernie ważną

sprawą jest dieta. Aby płytka paznokciowa była zdrowa warto spożywać dużo

Z. Dziubek, Choroby zakaźne i pasożytnicze, PZWL, Warszawa 2003 str. 15

D. Nowicka, Dermatologia, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław 2007

str 101

 białek, przede wszystkim egzogennych aminokwasów jak fenyloalaniny,

metioniny, lizyny, czyli białek jajka, mleko, ser, ryż;

 żelazo – natka pietruszki;

 wapń – mleko, sery, żółtko jajka;

 krzem – świeże owoce i warzywa oraz rośliny lecznicze np. skrzyp;

 magnez – czekolada, kakao, migdały;

 cynk – kapusta, buraki, kiełki pszenicy.

Diagnostyka zmian chorobowych paznokci powinna odbywać się zawsze przy

dobrym oświetleniu. Przyrządami pomocnymi w badaniu są:

 lupa

 szkiełko podstawowe- podczas ucisku nim jest mniejsze przekrwienie

tkanek, dzięki czemu łatwiej dostrzec charakterystyczne zabarwienie

ognisk

 zgłębnik główkowy- można go wprowadzić podczas lekkiego ucisku;

przydatny w badaniu ognisk rozmiękania,

 lampa Wooda- lampa kwarcowa emitująca długofalowe promienie

ultrafioletowe, wykorzystywane przede wszystkim do szybkiej

diagnostyki grzybicy

 dermatoskop- połączenie lupy z wystandaryzowanym źródłem światła,

pomocny w diagnozowaniu czerniaka i ocenie zmian skórnych

 kapilaroskop- specjalny rodzaj mikroskopu umożliwiający obejrzenie

kapilar; służy głównie ocenie zmian w naczyniach wałów

paznokciowych

Dodatkowymi badaniami w przypadku chorób paznokci stanowią:



badania mikologiczne,



badania bakteriologiczne



badanie składu chemicznego paznokcia.

Ch. Stander, Zarys dermatologii i wenerologii, Urban&Partner, Wrocław 1999r.

Leczenie schorzeń paznokci może być zewnętrzne, czyli miejscowe stosowanie

różnych preparatów. Częściowo ich zastosowanie ilustruje tabela 3.

Należą do nich maści, które służą jako podłoże leków a dodatkowym ich

zastosowaniem jest, z racji składu (głównie tłuszcz lub tłuszcz z wodą – wazelina

lanolina), hamowanie parowania wody przez skórę, a tym samym ułatwienie

przeniknięcia subhastacji aktywnej do skóry.

Zastosowaniem jak w maściach wyróżniają się również kremy i emulsje – różnią się

ilości zawartej w niej wody w stosunku do tłuszczu i odwrotnie.

Pasty – działają głębiej niż zawiesiny i emulsje; zawierają również substancje

sproszkowane, a stosuje się je głównie w stanach podostrych i przewlekłych.

Zasypki, to kolejny produkt leczniczy. Mają za zadanie ususzyć i złagodzić zmianę

chorobową. Zasypek nie można stosować na stany wysiękowe ze względu na

możliwość nasilenia stanu zapalnego poprzez jej zasychanie i tworzeni strupów.

W trudno gojących się owrzodzeniach i zmianach ropnych stosuje się kąpiele –

głównie w dermatozach złuszczających, ale i ogólnych.

Okłady – stosowane są w według zasady „ mokre na mokre”. Głównie stosuje się je

w przypadku dermatozy wysiękowej. Ich podstawowym zadaniem jest

powstrzymanie wysięku i szybkie osuszeni zmiany chorobowej.

Bardzo dobre efekty lecznicze przynosi też naświetlenie promieniami X oraz

ultrafioletowymi oraz balneofototerapia . Często skuteczne w leczeniu skojarzonym,

w przypadku łuszczycy, ale i innych schorzeń aparatu paznokciowego, dzięki

głębszemu wnikaniu w niżej leżące tkanki.

Leki płynne, czyli gotowe roztwory i zawiesiny działające głównie przeciwzapalnie

odkażająco i przeciwgrzybiczno. Do tej grupy zaliczyć można jeszcze oleje, które

stanowią bazę dla niektórych leków i substancji aktywnych.

W celu resorpcji i osuszenia oraz usuwania ognisk chorobowych używane są w

głównej mierze plastry. Działanie ich możliwe jest dzięki aktywnym substancja w

masie klejącej. Folie, hydrożele, hydrokoloidy, alginaty i tworzywa piankowe to inne

opatrunki, których celem jest gojenie, oczyszczenie, pobudzanie ziarninowania czy

wspieranie epitelizacji.

Ostatnim rodzajem leczenia schorzeń aparatu paznokciowego jest dermatochirurgia.

Odnosi się ona do różnego rodzaju zabiegów o różnorodnym zastosowaniu. W celach

leczniczych najczęściej jest to usunięcie płytek paznokciowych ( częściowe lub

całkowite) usuniecie macierzy, wyłyżeczkowanie łożysk, a następnie leczenie

miejscowe środkami przeciwgrzybicznymi. Innymi zabiegami są zabiegi

kosmetyczno-chirurgiczne

oraz

wycinki

zmian

chorobowych

celach

diagnostycznych

W przypadku leczenia pozaustrojowego niezmiernie istotna jest systematyka

stosowania preparatów i ścisłe przestrzeganie wytyczeń lekarskich. Miejsca

chorobowo zmienione należy obserwować pod kątem reakcji na zastosowany lek.

Tabela 3 . Charakterystyka i zastosowanie poszczególnych rodzajów leków.

RODZAJ LEKU

WSKAZANIA

WCHŁANIANIE DZIAŁANIE

ZASYPKA

Ostre

stany

zapalne

ZAWIESINA

Zmiany

bez

wysięku

WILGOTNY

OKŁAD

Ostre wysiękowe

zmiany zapalne

Słabe

Wysuszające

PASTA, KREM

Podostry

stan

zapalny

Średnie

Osłonowe, silnie

nawilżając

MAŚĆ

Przewlekły stan

zapalny

Duże

Natłuszczające,

zwiększanie

wchłaniania

Źródło: Ch. Stander, Zarys dermatologii i wenerologii, str.21

Ch. Stander, Zarys dermatologii i wenerologii, op. cit.

W przypadku leczenia zakażeń grzybiczych stosowane są różnego rodzaju

maści, aerozole, kremy, a także leki wewnętrzne. Głównie stosowanymi lekami

wewnętrznymi są: gryzeofulwina, itrakonozol, terbinafina, flukanozol i ketokonozol.

Leki przeciwgrzybiczne stosuje się również do stosowania zewnętrznego. Jest to

uzależnione od stopnia zaawansowania procesu chorobowego czy braku skuteczności

terapii miejscowej.

Leki przeciwgrzybiczne podawane są na ogół przez dłuższy okres czasu.

Terapia chorego musi być pod stała kontrolą lekarska ze względu na ryzyko skutków

ubocznych i działań niepożądanych

„ W leczeniu zmian chorobowych aparatu paznokciowego niezmiernie ważne

jest systematyczne stosowanie/przyjmowanie leków, przedłużenie czasu aplikacji

leku o 2 tygodnie po wystąpieniu widocznych zmian chorobowych, zapobieganie

wtórnym zakażeniom przez dezynfekcje skarpet i obuwia oraz unikanie sprzyjający

zakażeniu warunków (nieprzewiewne obuwie, brak higieny)

.”

Leczenie zakażeń bakteryjnych (najczęściej w wałach paznokciowych rąk i

stóp) opiera się na wykonaniu posiewu bakteriologicznego z określeniem wrażliwości

bakterii wyhodowanych na antybiotyki. Dodatkowo można je uzupełnić badaniem

mykobiologicznym, aby wykluczyć współistnienie grzybicy.

Leczenie to głównie farmakologia wewnętrzna lub miejscowa, w zależności od

rodzaju schorzenia. Czasem również wykonywany jest zabieg chirurgiczny przy

destrukcji płytek paznokciowych oraz przy przewlekłych i nawrotowych chorobach

aparatu paznokciowego. Niekiedy leczenie zachowawcze powoduje całkowite

wyleczenie.

W nieinfekcyjnych chorobach paznokciowych ( np. łuszczyca paznokci czy

zmiany paznokciowe- guzy, schorzenia urazowe i inne) często wyeliminowanie

przyczyny (za ciasne buty, źle obcinane paznokcie etc.) daje całkowite wyleczenie.

T.Rzepa, J. Szepietowski, R.Żaba, Psychologiczne i medyczne aspekty chorób skóry, Cornetis, Wrocław 2011, str.

232

Ch. Stander

Zarys dermatologii i wenerologii, Urban&Partner, Wrocław 1999r.str. 44

W innych przypadkach, jak np. łuszczyca, wyleczenie jest bardzo trudne i mało

skuteczne, a proces długotrwały

Poniżej przedstawione zostały przykładowe objawy i sposoby leczenia wybranych

chorób paznokci.

Leczenie zaburzenia wzrostu paznokcia to przede wszystkim leczenie

choroby głównej w wyniku której dochodzi bliznowatych, zapalnych zmian w strefie

wzrostowej paznokcia, a także do rozluźnienia jego łączności z płytką paznokciową.

Leczenie czerniaka aparatu paznokciowego, którego przedstawia fotografia 6, oparte

jest wyłącznie na działaniach chirurgicznych. Opiera się najczęściej na amputacji

palca. Tak radykalna terapia poddawana jest często dyskusji. Najnowsze trendy

zmierzają ku leczeniu funkcjonalnemu opartemu na działaniach onkologicznych,

kosmetycznych czy stosowaniu mniejszej resekcji.

Fotografia 6. Czerniak pod paznokciem.

Źródło: http://www.medonet.pl, Jak rozpoznać czerniaka,

Przewlekłe zapalenie wałów paznokciowych objawiać się może zmianą

wyglądu płytki paznokciowej oraz niekiedy nabruzdowaniu poprzecznym.

Terapia opiera się najczęściej na maściach i zasypkach z nystatynom, mikostatynom,

okładach z kwasu bornego ( 3%) oraz maści gentamecynowej (0,1%- 0,3% ), a także

J. Szepietowski, A. Reich, Dermatologia-co nowego, Cornetis, Wrocław 2009, str. 201-221.

amfoterycyna B w maści, kremie lub zawiesinie. Również aerozole antybiotyko –

steroidowe, i barwniki, jak fiolet gencjany, czy barwnik Castellaniego stosowane są

w leczeniu tego schorzenia.

W przypadku lekooporności zalecane jest miękkie promieniowanie X w dawkach

przeciwzapalnych.

Łamliwość płytki paznokciowej zmniejszona grubość płytki paznokcia,

bruzdy podłużne, łamliwość i rozdwajanie paznokci. Leczenie opiera się na diecie

bogatej w minerały i witaminy, prawidłową kosmetykę paznokcia, stosowaniu

odżywek i kremów oraz ograniczaniu dłuższego moczenia rąk.

Fotografia 7. Klamra na paznokciu.

Źródło: http://www.nzozdermex.pl, Profesjonalna pielęgnacja chorych stóp i paznokci

W wyniku szponowatości paznokci płytki są zgrubiałe, kolor ich zmienia się

na żółty, szarozielony lub brunatny, paznokieć zaczyna się również wykrzywiać i

skręcać na bok, a płytka staje się twarda na tyle, że nie można jej obciąć nożyczkami.

Leczenie oparte jest na interwencji chirurgicznej polegającej m.in. na ścinaniu i

Ch. Stander

Zarys dermatologii i wenerologii, op. cit.

szlifowaniu paznokcia specjalną szlifierką lub też usunięciu płytki i oczyszczeniu

macierzy, z której paznokieć wyrasta, najlepiej po dłuższej kąpieli w mydlinach.

Wrastający paznokieć to częsta przypadłość związana z niewłaściwym

obcinaniem płytki czy noszeniem niewłaściwego, zbyt ciasnego obuwia. Dochodzi do

niej w wyniku dysproporcji między łożyskiem a płytką paznokciową, która rosnąc

powoduje uszkodzenie tkanek otaczających. Dalszymi dolegliwościami jest

bolesność, zaczerwienienie, obrzęk, nacieki, owrzodzenie i ropne zapalenie fałdów

bocznych oraz zmiany typu ziarniaka ropnego. Jedną z metod leczenia jest zerwanie

paznokcia i wycięciu jego brzegów wraz z łożyskiem, lub samo nadanie kształtu bez

usuwania płytki. W przypadku stanów ropnych stosuje się wstępne leczenie

zachowawcze (okłady, maści, aerozolu oraz elektrokoagulacji bujającej ziarniny),

przy nowych technikach leczenia na okres kilku miesięcy zakładane są klamry

(fotografia 7), pozwalające na prawidłowy wzrost paznokcia ku górze, bez potrzeby

zrywania go.

Dobór właściwego leczenia jest zależny od stopnia zaawansowania choroby,

wieku, płci, chorób towarzyszących, prawidłowej diagnozy oraz doświadczenia

lekarza, a także wcześniej wykorzystywanych zabiegów.

Profilaktyka zdrowego paznokcia to przede wszystkim codzienna pielęgnacja,

higiena, ale i odpowiedni dobór obuwia, prawidłowa dieta czy leczenie chorób

skojarzonych.

Miedziński, Choroby skóry i weneryczne, PZWL, Warszawa 1985, str.816-820

ZAKOŃCZENIE

Procesy chorobotwórcze to bardzo trudne zagadnienia. Prawidłowa

diagnostyka to podstawa prawidłowego leczenia. Dostępność metod badawczych

oraz trafność ustalonej terapii dają możliwość całkowitego wyleczenia lub zaleczenia

choroby.

Zakażenie drobnoustrojami chorobotwórczymi, to szereg różnego typu zakażeń

jak infekcje grzybicze, wirusowe, bakteryjne i inne.

Praca ta pokazuje, że prawidłowe rozpoznanie choroby jest podstawą

zwalczania jej. Ważnym elementem jest także stadium rozwojowe i etiologia, czyli

czynnik chorobotwórczy, który ja wywołuje.

Już w Biblii powiedział Pan do Mojżesza i Aarona : „ Jeżeli zaś kapłan, oglądając

miejsce zdradzające objawy grzybicy, stwierdzi, że nie jest ono wklęśnięte w

stosunku do otaczającej skóry, lecz nie ma na nim czarnych włosów, to kapłan

odosobni podejrzanego o grzybicę na siedem dni. Potem, siódmego dnia, kapłan

obejrzy chorego. Jeżeli stwierdzi, że grzybica nie rozszerzyła się, że nie ma na niej

żółtych włosów i że chore miejsce nie jest wklęśnięte w stosunku do otaczającej

skóry, to chory ogoli się, ale nie ogoli miejsca zdradzającego objawy grzybicy. Potem

kapłan znowu odosobni człowieka podejrzanego o grzybicę na siedem dni.

34 Siódmego dnia kapłan obejrzy chore miejsce. Jeżeli stwierdzi, że grzybica nie

rozszerzyła się na skórze i że chore miejsce nie jest wklęśnięte w stosunku do

otaczającej skóry, kapłan uzna go za czystego. Wypierze on ubranie i będzie

czysty

”.

Walka z zakażeniami drobnoustrojowymi jest najczęściej procesem

długotrwałym, a wiele z zaleczonych chorób ma tendencje do nawrotów.

Podstawowym elementem w leczeniu, jak i zapobieganiu jest utrzymywanie

wysokiego poziomu higieny. Zarówno czystość rąk, jak i stóp, noszenie

przewiewnego obuwia oraz zwracanie uwagi na stan czystości w miejscach, gdzie

Księga Kapłańska rozdziały 13-14

ryzyko zakażenia jest wysokie, pozwoli uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji

chorobowych w przyszłości.

Takie postępowanie prewencyjne pozwoli wykluczyć wiele z nich lub

niedopuści

do rozwoju choroby.

BIBLIOGRAFIA

1. Bincer W., Klinika chorób zakaźnych, PZWL Warszawa 1967.

2. Błaszczyk- Kostanecki M., Wolska H., Dermatologia w praktyce, PZWL,

Warszawa 2005.

3. Boroń-Kaczmarska A., Choroby zakaźne w zarysie, Wyd. Pomorskiej

Akademii Medycznej , Szczecin 2004.

4. Dziubek Z., Choroby zakaźne i pasożytnicze, PZWL, Warszawa 2003.

5. Fleischer M., B.Bober- Gheek,, Podstawy pielęgniarstwa epidemiologicznego,

Urban & Partner , Wrocław 2006.

6. Jabłońska S., Chorzelski T., Choroby skóry, PZWL, Warszawa 2001.

7. Jabłońska S., Majewski S., Choroby skóry i choroby przenoszone drogą

płciową, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.

8. Jakóbisiak M., Immunologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009,.

9. Jaroszewska B., Kosmetologia, Atena, Warszawa 2008.

10.

Jędrychowski W, Epidemiologia: wprowadzenie i metody badań, PZWL,

Warszawa 1999.

11.

Kamińska-Winciorek G., Dermatologia cyfrowa, Cornetis, Wrocław 2008.

12. Kowalski M.L., Immunologia kliniczna, Oficyna Wydawnicza-Medilon,

13.

Kowszyk—Gindifer Z., Sobiczewskie W., Grzybice i sposoby ich zwalczania,

PZWL, Warszawa 1986.

14.

Lentz Ch., Koele K., Pokonać grzybicę, Wyd.:KDC, Warszawa 2006.

15.

Lutz W., Pałczyński C., Immunotoksykologia, Oficyna Wydawnicza Instytutu

Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera, Łódź 2005.

16.

Majewski S., Dermatologia, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2010.

17.

Marcinkowski J.T., Podstawy higieny, Volumed, Wrocław 1997.

18.

Miedziński F., Choroby skóry i weneryczne, PZWL, Warszawa 1985.

19.

Miedziński F., Dermatologia, t. I , PZWL , Warszawa 1982.

20.

Miedziński F., Dermatologia, t.II, PZWL, Warszawa 1982.

21. Nowicka D., Dermatologia, Górnicki Wydawnictwo Medyczne, Wrocław

2007 .

22.

Opalińska M., Prystupa K., Stąpór W., Dermatologia praktyczna, PZWL ,

Warszawa 1997.

23.

Pastinszky I., Racz I., Zmiany skórne w chorobach wewnętrznych, PZWL,

Warszawa 1969.

24.

Rassner G., Dermatologia, Urban & Partner, Wrocław 1994.

25.

Reich A., Szepietowski J., Dermatologia- co nowego?, Cornetis, Wrocław

2009.

26.

Sokołowska-Wojdyło M., Sobjanek M., Woś-Wasilewska E., Dermatologia

dla stylistów paznokci, Gdańsk 2010.

27.

Stander Ch., Zarys dermatologii i wenerologii, Urban&Partner, Wrocław

1999r.

28.

Strzaszyński A., Zarys dermatologii i wenerologii, wyd. III, PZWL ,

Warszawa 1971.

29.

Szepietowski J., Grzybice skóry i paznokci, Medycyna Praktyczna, Kraków

2001.

30. Vivier A., Atlas Dermatologii Klinicznej, Wydawnictwo Medyczne Urban &

Partner, Wrocław 2002

31.

Wolf Boenkler H., Kompendium immunologii, PZWL, Warszawa 1996.

32.

Zembala M., Górski A., Zarys immunologii klinicznej, PZWL, Warszawa

2001.

Inne źródła- Internet

1. http://www.zakazenia.org.pl

2. http://www.biolog.pl

3. http://dermline.ru

4. www.scholl.com.pl

5. http://www.wydawnictwopzwl.pl

6. http://pl.wikipedia.org

SPIS RYCIN, TABEL I FOTOGRAFII

Schemat 1 . Podział odporności

str. 6

Tabela 1. Główne elementy immunologicznej odporności nieswoistej oraz swoiste

str. 7

Tabela 2. Przegląd zmian paznokciowych związanych z urazem

str. 35

Tabela 3 .Charakterystyka i zastosowanie poszczególnych rodzajów

leków str.40

Rycina 1. Budowa aparatu paznokciowego.

str.26

Fotografia 1. Zanokcica

str. 29

Fotografia 2.Wrodzone zgrubienie paznokci

str. 31

Fotografia 3. Pachyonychia congenita

str. 33

Fotografia 4. Paznokieć wrośnięty

str. 34

Fotografia 5. Łuszczyca paznokci

str. 35

Fotografia 6. Czerniak pod paznokciem

str. 42

Fotografia 7. Klamra na paznokciu

str. 43

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:

więcej podobnych podstron