Patofizjologia i diagnostyka 
nietypowo przebiegaj

ą

cej 

cukrzycy typu 1

Ewelina Szamocka

Praca magisterska wykonana 

w Katedrze Analityki Klinicznej 

Akademii Medycznej w Gda

ń

sku 

pod kierunkiem prof. dr hab. Jerzego Rogulskiego

Predyspozycja 
genetyczna

Czynnik 
wyzwalaj

ą

cy(?)

Zaburzenia 
immunolo-
giczne
(IAA, GADA
IA-2A, ICA)
Prawidłowe
wydzielanie 
insuliny

Spadek 
wydzielania 
insuliny
Prawidłowa 
glikemia

Obecny

C-peptyd

Brak 
C-peptydu

M

a

s

a

 k

o

m

ó

re

k

 

β

Pre-diabetes

Jawna 

cukrzyca

Czas

Podatno

ść

genetyczna

Autoimmunizacja

Pełnoobjawowa 
cukrzyca typu 1

Czynniki inicjuj

ą

ce:

−

infekcje

−

dieta

Czynniki sprzyjaj

ą

ce 

rozwojowi cukrzycy:

−

infekcje

−

dieta

?

Remisja

Brak 

autoimmunizacji

?

Dwa etapy rozwoju cukrzycy

Cele pracy

Opis przypadku pacjentki z nietypowo 
przebiegaj

ą

c

ą

cukrzyc

ą

typu 1

Próba znalezienia przyczyny braku 
rozwoju cukrzycy u siostry - bli

ź

niaczki 

jednojajowej, pomimo wyst

ę

powania 

podobnej autoimmunizacji

Opis przypadku

Rozpoznanie

Leczenie

Wywiad rodzinny

Badania laboratoryjne 

Przebieg cukrzycy

Choroby współistniej

ą

ce

Omówienie i 
dyskusja

Chwiejny przebieg cukrzycy

Glikemie w ci

ą

gu doby – wahania od 50 

do 300mg/dl bez uchwytnej przyczyny

Dzienne zapotrzebowanie na insulin

ę

–

zmiany od 0,3 do 1,00 j/kg m.c./dob

ę

Zmiany st

ęŜ

enia peptydu C

0,3

1

0,4

0,35

0,68

0,78

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2

8

17

19

21

26

48

czas jaki upłyn

ą

ł od rozpoznania cukrzycy (miesi

ą

ce)

d

z

ie

n

n

e

 z

a

p

o

tr

z

e

b

o

w

a

n

ie

 n

a

 

in

s

u

li

n

ę

 

j/

k

g

 m

.c

./

2

4

h

Zmiany st

ęŜ

enia C-peptydu u pacjentki A.T. na czczo i w 6 

minucie po do

Ŝ

ylnym podaniu glukagonu w czasie  od 

rozpoznania cukrzycy

0,7

0,95

1,5

0,1

0,69

1,5

1,2

0,1

1,4

1,6

2

1,1

0

0,5

1

1,5

2

2,5

0,2

3,7

7,5

9

11,2 14,8 16,9 21,3 28,9

46

Czas jaki upłyn

ą

ł od momentu rozpoznania 

cukrzycy

S

t

ę

Ŝ

e

n

ie

 C

-p

e

p

ty

d

u

 [

n

g

/m

l]

na czczo

po glukagonie

Czy to tylko cukrzyca typu 1 ?

Zachowana zdolno

ść

wydzielnicza trzustki

Insulinooporno

ść

?

PCOS

Mo

Ŝ

liwe przyczyny niezgodno

ś

ci 

w zachorowaniu na cukrzyc

ę

typu 1 u bli

ź

ni

ą

t jednojajowych

Ró

Ŝ

nice w zachorowaniu pomi

ę

dzy 

bli

ź

ni

ę

tami monozygotycznymi

mog

ą

wynika

ć

z :

Czynników 

ś

rodowiskowych

Mutacji somatycznych

Przypadkowych rearan

Ŝ

acji w genach 

immunoglobulin i receptorów kom. T

„Przypadkowej” monoallelicznej ekspresji 
genów

Wynik oznaczenia HLA Klasy II

Matka 
HLA DRB1*04/DRB4* - DQA1*03011 - DQB1*0302

/a/

DRB1*04/DRB4* - DQA1*03011 –DQB1*0304 

/b/

Ojciec 
HLA DRB1*03/DRB3* - DQA1*05011 - DQB1*0201

/c/

DRB1*08/#            - DQA1*03011 –DQB1*0302 

/d/

A.T. 
HLA DRB1*04/DRB4* - DQA1*03011 - DQB1*0302

/a/

DRB1*03/DRB3* - DQA1*05011 - DQB1*0201

/c/

M. T.
HLA DRB1*04/DRB4* - DQA1*03011 - DQB1*0302

/a/

DRB1*03/DRB3* - DQA1*05011 - DQB1*0201

/c/

Zmiania st

ęŜ

enia przeciwciał przeciw dekarboksylazie 

kwasu glutaminowego u bli

ź

ni

ą

t

0

500

1000

1500

2000

2500

0,2

3,5

8,7

41

Czas jaki upłyn

ą

ł od rozpoznania cukrzycy u A.T. (miesi

ą

ce) 

s

t

ę

Ŝ

e

n

ie

 p

rz

e

c

iw

c

ia

ł 

a

n

ty

-G

A

D

 [

n

g

/m

l]

A.T.

M.T.

Zmiania st

ęŜ

enia przeciwciał przeciw insulinie u bli

ź

ni

ą

t

0

5

10

15

20

25

0,2

3,5

8,8

16,7

16,8

czas jaki upłyn

ą

ł od rozpoznania cukrzycy u A.T. (miesi

ą

ce) 

s

t

ę

Ŝ

e

n

ie

 p

rz

e

c

iw

c

ia

ł 

a

n

ty

-

in

s

u

li

n

ie

 [

U

/m

l]

A.T.

M.T.

Zmiania st

ęŜ

enia przeciwciał przeciw fosfatazie 

tyrozynowej

 u bli

ź

ni

ą

t

0

10

20

30

40

50

60

0,2

3,5

czas jaki upłyn

ą

ł od rozpoznania cukrzycy u A.T. (miesi

ą

ce) 

s

t

ę

Ŝ

e

n

ie

 

p

rz

e

c

iw

c

ia

ł 

p

rz

e

c

iw

 f

o

s

fa

ta

z

ie

 

ty

ro

z

y

n

o

w

e

j 

[U

/m

l]

A.T.

M.T.

0,57

27

0,4

19

0,4

21

Limfocty NK 
(CD3-
/CD16+/CD56+)

0,21

10

0,27

13

0,17

9

Limfocyty B 
(CD19+)

0,08

4

0,08

4

0,08

4

Limfocyty T 
aktywowane/HLA 
DR

1,26

60

1,41

67

1,33

70

Limfocyty T 
(CD3+)

1,5

2,1

2,2

Stosunek T4/T8

0,5

24

0,44

21

0,38

20

Limfocyty T8 
(CD3+, CD8+)

0,76

36

0,95

45

0,84

44

Limfocyty T4 
(CD3+, CD4+)

G/l

%limf

G/l

%limf

G/l

%limf

2,1

2,1 G/l

1,9 G/l

Limfocyty 

(po insulinie)

II pobranie 

I pobranie

M.T.

A.T.

Badanie 

7695

4574

857

643

M.T.

A.T.

M.T.

A.T.

Po obci

ąŜ

eniu 

metoklopramidem

Na czczo

PROLAKTYNA [mIU/L]

Warto

ś

ci referencyjne: na czczo 25-628 mIU/L

test z metoklopramidem: 2-5 krotny wzrost 
warto

ś

ci podstawowej

METFORMINA

Lek zwi

ę

kszaj

ą

cy insulinowra

Ŝ

liwo

ść

Coraz cz

ęś

ciej stosowany w PCOS

Obni

Ŝ

a st

ęŜ

enie testosteronu i 

androstendionu

Powoduje odpoczynek komórek 
produkuj

ą

cych insulin

ę

?

WNIOSKI

WNIOSKI

Autoimmunizacja wzgl

ę

dem komórek 

β

trzustki 

mo

Ŝ

e wyst

ę

powa

ć

bez jawnej cukrzycy typu 1

Stopie

ń

autoimmunizacji nie wpływa na 

ujawnienie si

ę

jawnej klinicznie cukrzycy

Miano przeciwciał przeciw składnikom 
komórek 

β

trzustki nie 

ś

wiadczy o stopniu 

uszkodzenia komórek wydzielaj

ą

cych insulin

ę

.

WNIOSKI

Istniej

ą

dodatkowe czynniki (oprócz 

autoimmunizacji), które warunkuj

ą

wyst

ą

pienie 

cukrzycy typu 1.

Przebieg cukrzycy typu 1 u pacjentów z 
dodatkowymi zaburzeniami 
endokrynologicznymi mo

Ŝ

e by

ć

chwiejny 

pomimo stosowania odpowiedniego leczenia.

Nie nale

Ŝ

y ocenia

ć

resztkowej zdolno

ś

ci 

sekrecyjnej komórek 

β

trzustki na podstawie 

jednokrotnego oznaczenia c-peptydu.