Najczęstsze zaburzenia zdrowia psychicznego, ich przyczyny i sposoby
zapobiegania
Zaburzenia psychiczne u dzieci w wieku szkolnym należą do częstych, trudnych do
rozpoznania i leczenia problemów zdrowotnych.
Szacuje się, że dotyczą one w zależności od wieku i płci około 10-20 % populacji.
Duże ryzyko wystąpienia zaburzeń psychicznych możemy zauważyć w okresie dorastania,
który jest szczególnie trudny dla dorastającego człowieka i jego rodziny.
Za wystąpienie zaburzeń psychicznych u młodzieży najczęściej odpowiedzialne są czynniki
genetyczne, konstytucyjne, organiczne oraz rodzinno-społeczne (separacja od rodziców, ich strata,
sposoby sprawowania przez nich opieki i kontroli oraz zaburzenia psychiczne i zachowania kryminalne
w rodzinie). Do najczęstszych zaburzeń zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży należą:
▪
ZABURZENIA HIPERKINETYCZNE (zespoły nadpobudliwości ruchowej):
Dzieci w niemowlęctwie mają skłonności do kolki, zaburzeń snu i łaknienia oraz nadmiernej
aktywności. W wieku 3 – 4 lat dzieci nie są w stanie trwać dłużej w jednej pozycji, nie przestrzegają
reguł w zabawach i nie doprowadzają swych prac do końca, mają zaburzenia uwagi, percepcyjno-
ruchowe, ogólnej koordynacji oraz procesów poznawczych, są impulsywne.
Przyczyny: nie są znane, zaburzenia występują częściej u dzieci w mieście, niż na wsi, u chłopców
niż u dziewczynek.
Sposoby zapobiegania: psychoterapia indywidualna dla dziecka, edukacja rodziców, odpowiednie
środowisko szkolne (jasne zasady postępowania, małe klasy, przerwy śródlekcyjne).
▪
RUCHY MIMOWOLNE (tiki):
mimowolne, raptowne, powtarzające się nierytmiczne ruchy lub
powtarzające się wyrzucanie z siebie dźwięków lub wyrazów, które nie służą żadnemu celowi.
Przyczyny: czynniki genetyczne, neurobiologiczne i neuroprzekaźnikowe, urazy głowy we wczesnym
dzieciństwie oraz zbyt rygorystyczne wychowanie.
Sposoby zapobiegania: psychoterapia ukierunkowana na łagodzenie pierwotnych i wtórnych
problemów emocjonalnych dziecka i rodziny, odpowiedzialne rodzicielstwo, zapobieganie patologiom
ciąży i porodu.
▪
ZABURZENIA ODŻYWIANIA (eating disorders):
- jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa) – uporczywe dążenie do utraty masy ciała
- napadowe objadanie się (bulimia) – powtarzające się epizody obżarstwa z następczym
dążeniem do szybkiego zmniejszenia masy ciała
Przyczyny: anoreksja - indywidualne (zaburzenia neuroprzekaźników, nieprawidłowy rozwój
emocjonalny), rodzinne (dysfunkcja systemu rodzinnego), społeczno-kulturowe (lansowany ideał
współczesnej kobiety o szczupłej sylwetce); bulimia – patologia rodziny, deprywacja emocjonalna
(niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb emocjonalnych), czasami patologia społeczna
(alkoholizm, wykorzystywanie seksualne, maltretowanie fizyczne).
Sposoby zapobiegania: terapia behawioralno – poznawcza, psychoterapia indywidualna, grupowa i
rodzinna, ograniczenie stresu i strachu, odpowiedzialne rodzicielstwo, zmiana mody (ideał kobiety
bliższy Jenifer Lopez o okrągłych kształtach), nie przekarmianie dzieci – wykształcenie racjonalnych
nawyków żywieniowych.
▪ ZABURZENIA ZACHOWANIA:
grupa zaburzeń, charakteryzujących się stosunkowo trwałym
wzorcem buntowniczych i agresywnych lub aspołecznych zachowań, występujących w domu, szkole i
grupie rówieśniczej.
Przyczyny: środowiskowe (związane z rodziną, szkołą i grupą rówieśniczą), organiczne,
predyspozycje genetyczne i konstytucjonalne (w najmniejszym stopniu), główny nacisk – emocjonalna
i społeczna patologia rodziny (często w interakcji z mniej lub bardziej wyraźnym uszkodzeniem
ośrodkowego układu nerwowego.
Sposoby zapobiegania: zapobieganie patologii ciąży i porodu, unikanie chorób i urazów w wieku
dziecięcym, dobry klimat emocjonalny w środowisku rodzinnym i szkolnym
▪ ZABURZENIA NERWICOWE:
grupa zaburzeń emocjonalnych, cechujących się bezpośrednimi i
pośrednimi przejawami lęku, objawami somatycznymi i częstym przekonaniem o chorobie fizycznej.
Przyczyny: czynniki emocjonalne, zwykle sięgające wczesnego dzieciństwa
