S³ownik savoir-vivre'u dla pana

Henryk Ryszard

uchowski

słownik

savoir-vivre'u dla pana

Przedruku dokonano

na podstawie pozycji

wydanej przez

Wydawnictwo Polihymnia

Lublin 1995

Redakcja techniczna

wersji brajlowskiej:

Piotr Kali

ski

Marianna

ydek

Skład, druk i oprawa:

PWZN Print 6 sp. z o.o.

20-bah Lublin, Hutnicza 9
tel.8fax (0-81) 746-12-80

Wprowadzenie

Niniejszy słownik przeznaczony jest dla panów, którzy wychodz

c z domu

mog

mie

tpliwo

ci jak nale

y si

zachowa

w sytuacjach towarzysko

niecodziennych. Przeznaczony jest dla m

ęż

czyzn, których interesuje nie

tylko poprawno

ść

, ale równie

formy bardziej eleganckie, a czuj

potrzeb

zachowywania si

wytworniej, ni

nakazuj

to powszechnie przyj

zwyczaje.

Dlaczego tylko dla panów przeznaczona jest niniejsza ksi

ąż

ka?

Bowiem to m

ęż

czyzna jest na ogół inicjatorem wszelkich działa

towarzyskich i na jego barkach spoczywa inicjatywa zaprosze

na wszelkiego

rodzaju rozrywki kulturalne. On prosi pani

do kawiarni, restauracji czy

teatru. M

ęż

czyzna jako pierwszy rozwi

zuje problemy bon-tonu i od jego

wiedzy w tej dziedzinie i umiej

tno

ci zachowania zale

y, czy kobieta w

jego obecno

ci b

dzie si

czuła bezpiecznie. Kobieta polega na swej

intuicji - m

ęż

czyzna jest zmuszony odwoływa

do swej wiedzy. A nic tak

nie kompromituje kobiety, jak nieudolne zachowanie si

partnera. Kobieta

bowiem jest obrazem, m

ęż

czyzna za

ram

tego obrazu i ta rama musi by

jej

godna.

W ksi

ąż

ce czytelnik znajdzie zagadnienia z dziedziny savoir-vivre'u

najcz

ęś

ciej poruszane przez studentów i słuchaczy w czasie moich spotka

Natomiast paniom, które zainteresuj

niniejsz

publikacj

, a poczuj

dyskryminowane jej tytułem,

piesz

donie

ść

, i

nast

pna ksi

ąż

dzie nosiła tytuł: Słownik savoir vivre'u dla pani.

25 starych rad

dla wychodz

cego

z domu

- nie opuszczaj mieszkania nieuczesany i nieogolony,

- wyjd

z domu na tyle wcze

nie, by

nie musiał biec,

- nie czytaj gazety czy ksi

ąż

ki, kiedy idziesz ulic

- kłaniaj si

znajomym zawsze pierwszy, mimo

e nie jeste

do tego

zobowi

zany,

- nie pal w miejscach publicznych,

- nie szcz

bli

niemu słów "dzi

kuj

" i "przepraszam",

- je

li spotkasz znajomego, b

raczej pow

gliwy ni

wylewny,

- je

li nie mo

esz pomóc, to nie przygl

daj si

wypadkom,

- nie bierz udziału w zbiegowiskach,

- nie zwracaj uwagi na zakochanych,

- nie przygl

daj si

kalekom i obcokrajowcom,

- nie ogl

daj si

nawet za najpi

kniejsz

kobiet

wiata,

- rozmawiaj

c na ulicy nie mów zbyt gło

no,

- nie gwi

na ulicy, nawet je

li jeste

w szampa

skim humorze,

- chc

c zatrzyma

znajomego - podejd

do niego, a nie wołaj: "Panie

Janku!!!"

- nie rozmawiaj ze sob

c ulic

- nie dra

nij psów, je

li na ciebie szczekaj

- nie komentuj w miejscach publicznych odmiennego ni

twój sposobu

zachowania i stylu ubierania,

- pytaj

c o drog

lub godzin

zacznij od słowa "przepraszam",

- wyprzedzaj

c pieszego wieczorem na pustej ulicy zachowaj odpowiedni

odległo

ść

- nie załatwiaj na ulicy spraw słu

bowych ani prywatnych,

- je

li nie musisz nie wsiadaj do przepełnionych autobusów i tramwajów,

- tam

e nie przygl

daj si

współpasa

erom,

- na spotkania i do pracy przychod

zawsze przed czasem,

- je

li przekroczyłe

miar

w zabawie, to wracaj zawsze taksówk

Przykazania

dla pana

1. Nie sprawiaj innym kłopotu swoj

osob

2. Nie pytaj o to, czego ci nie mówi

3. Nie obarczaj innych swoim szcz

ęś

ciem i troskami.

4. Mniej mów, a wi

cej słuchaj.

5. B

raczej pow

gliwy ni

wylewny.

6. Nie wywy

szaj si

popisuj

c si

swoj

wiedz

, tytułem, stanowiskiem.

7. Nie udawaj kogo

, kim nie jeste

8. Nie chwal si

posiadanym maj

tkiem.

9. Rozmawiaj o problemach, nie za

o ludziach.

10. Nie narzekaj.

11. Chwal z umiarem.

12. Krytykuj ogl

dnie.

13. Ciesz si

z sukcesów innych.

14. Nie narzucaj si

swoj

osob

15. Nie powołuj si

na znajomo

ci.

Aluzja

Z łaci

skiego słowa: napomyka

, a wi

c mówi

nie wprost, niby nie na

temat, a dawa

do zrozumienia o co mi chodzi. Bardzo nieładny i

nietowarzyski sposób prowadzenia rozmowy: "niby mnie to nie interesuje,
ale
swoje wiem". Człowiek dobrze wychowany powinien mówi

wprost albo wcale.

Aluzje s

siostrami plotek, wi

c raczej trzeba ich unika

(patrz hasło:

Plotka)

Czy za aluzj

na si

obrazi

li aluzja zbudowana jest na plotce, to oczywi

cie.

li aluzja jest niezawiniona, czy nale

y przeprosi

Oczywi

cie, nale

Anegdota

mieszne,

artobliwe, nieprawdopodobne, krótkie opowiadanie o jakim

zdarzeniu, czy osobie.

Z racji swojej, z góry zało

onej nieprawdzie, anegdota nie czyni szkody,

a jest miernikiem popularno

ci, je

li dotyczy osoby. Panowie posiadaj

cy w

"repertuarze" wiele anegdot i umiej

cy je opowiada

, bywaj

tzw. "dusz

towarzystwa. Dlatego dobrze mie

zawsze kilka "słu

bowych" anegdot, je

zdarzy si

w rozmowie nieprzewidziana cisza.

Kiedy anegdota nie jest plotk

eli tre

ść

przedstawia osob

lub wydarzenie w sympatycznym

wietle.

Czy wypada w obecno

ci szefa opowiada

o nim anegdoty?

li ma poczucie humoru to tak. Natomiast nikt nie lubi, kiedy opowiada

o nim historyjki z jego

ycia w obecno

ci kobiet, nawet je

li anegdoty

sympatyczne.

Anonim

Pismo wysłane bez podpisu autora, zawieraj

ce prawie w stu przypadkach na

sto doniesienie o rzeczach nieprawdziwych, maj

cych na celu oczernienie w

naszych oczach innej osoby. Wprawdzie istnieje przekonanie,

e nie ma

sposobu walki z anonimami, lecz ich nieczytanie i wrzucanie do kosza
skutecznie zniech

ca autorów do uprawiania tego rodzaju korespondencji.

Człowiek dobrze wychowany nie pisze ani nie czyta anonimów. Anonim łatwo

odró

od normalnego listu, poniewa

najcz

ęś

ciej jest podpisywany

zwrotem: "Pa

ski serdeczny Przyjaciel" lub dla zmylenia adresata -

zmy

lonym nazwiskiem.

Anonimy, to korespondencja ludzi podłych i tchórzy, którzy nie mog

znie

ść

li,

e komu

e si

dobrze powodzi

, lub

e jest człowiekiem

szcz

ęś

liwym. Z człowiekiem, któremu udowodniono pisanie anonimów powinno

zerwa

wszelkie kontakty towarzyskie.

Jak zareagowa

, gdy anonim zawiera prawd

li si

raz ulegnie pokusie honorowania anonimu, jego autor to

wykorzysta i b

dzie pisał dalej. Informacji zawartych w anonimach nie

nale

y przyjmowa

do wiadomo

ci, nawet je

li s

prawdziwe.

Antrakt

- (czyli przerwa), czas mi

dzy aktami lub w połowie koncertu. W czasie

antraktu mamy mo

liwo

ść

sprawdzenia, kto ze znajomych jest w teatrze,

zwiedzi

teatr, uda

do bufetu lub skorzysta

z toalety. Nale

pami

e normalna przerwa w teatrze trwa od 10 do 15 minut - rzadziej

dłu

ej - i w tym czasie nale

y si

zmie

. Wracaj

c po przerwie na

widowni

obowi

zuj

nas te same zasady, co na pocz

tku przedstawienia

(patrz hasło: Teatr)

Czy w czasie antraktu jest obowi

zek opuszczania widowni?

Nie ma takiego obowi

zku. Natomiast antrakt jest

wietn

okazj

zaznajomienia si

z tre

programu teatralnego.

li pani nie chce wyj

ść

w czasie przerwy, czy pan mo

e j

na ten czas

opu

li musi to tak, ale nale

y przeprosi

Aperitif

Krótka 15-30 - minutowa forma przyj

cia na stoj

co, która odbywa si

ró

nej porze dnia, najcz

ęś

ciej poprzedzaj

niadanie lub obiad. Jako

samodzielne przyj

cie zwi

zana jest z zako

czeniem np. konferencji

prasowej
lub spotkania towarzyskiego. (patrz hasło: Przyj

cia)

Czy na spotkanie zwane aperitifem otrzymuje si

specjalne zaproszenia?

li jest to np. zako

czenie podpisania umowy, to na ogół organizator

zaprasza ustnie.

Banknoty

Wielokrotnie w naszej historii powojennej z powodu instalacji znikły z
obiegu drobne pieni

dze metalowe, a zast

powały je banknoty, czyli

"papierowe znaki pieni

ęż

ne". Du

a ilo

ść

niskich nominałów, których wi

ksz

ilo

ść

trzeba mie

zawsze przy sobie powodowała lub powoduje,

e traktowane

one s

jako mało znacz

ce papierki. Nieskładane, zgniecione, cz

sto

wyjmowane z kieszeni gar

ciami wskazuj

na to,

e nie przywi

zujemy wagi

do
pieni

dzy.

Człowiek uwa

cy si

za osob

dobrze wychowan

dba o estetyczny wygl

wszystkich rzeczy, które wr

cza drugiej osobie. Dotyczy to zarówno

yczonych ksi

ąż

ek, gazet, które wr

czamy zawsze zło

one, jak i

banknotów.
Prostowanie i składanie ich zabierze nam troch

czasu, ale kiedy takimi

pieni

dzmi b

dziemy płacili,

wiadczy

to b

dzie o naszym szacunku dla

odbiorcy.

Czy zostawiaj

c kelnerowi na stole pieni

dze nale

y je jako

uło

, czy

jest to rzecz oboj

tna?

Powinno si

zostawi

pieni

dze uło

one nominałami: pod spodem najwi

kszy,

na wierzchu najmniejszy lub w ten sposób, aby kelner jednym spojrzeniem
mógł stwierdzi

, czy suma pieni

dzy jest zgodna z rachunkiem.

Czy kelnerowi mo

na wr

czy

pieni

dze równie

w kopercie?

Nie. Pieni

dzy otrzymanych w kopercie nie powinno si

przelicza

, a

kelner musi to zrobi

. Poza tym trudno wymaga

eby bez przerwy nosi

przy
sobie koperty.

Bilety wizytowe

Bilet wizytowy zwany powszechnie wizytówk

narodził si

z potrzeb

towarzyskich, wi

c chyba nie przypadkiem pojawił si

w Europie na dworze

Ludwika Xiv, za

w Polsce w czasach saskich. Pierwsze bilety wizytowe

ró

niły si

od dzisiejszych tak rozmiarami jak i tre

. Obecny ich

kształt w niezmienionej formie słu

y nam od ko

ca Xviii wieku.

Do czego słu

y bilet wizytowy?

- do wyra

ania ch

ci kontynuowania znajomo

ci,

- do przekazywania krótkich wiadomo

ci,

- zast

je słowne przedstawianie si

- jest dowodem,

e było si

z wizyt

lecz nie zastało si

gospodarzy,

- mo

e by

ywany jako list o krótkiej tre

ci,

- zast

puje karty

teczne oraz imieninowe.

W zwi

zku z tak szerokim zastosowaniem wizytówek w

yciu towarzyskim i

publicznym nie wystarczy jedna forma biletu wizytowego. Coraz cz

ęś

ciej

zdarza si

e istnieje konieczno

ść

posiadania dwóch, trzech ró

nych

wizytówek słu

żą

cych do odmiennych celów. Sama wizytówka jest znakiem

podanym nam przez drugiego człowieka, sygnalizuj

cym jego stosunek do nas.

I tak, je

li kobieta wr

cza nam wizytówk

, na której jest wymienione

tylko jej nazwisko, jest to znak,

e jedynie rewan

uje si

za otrzymany

bilet wizytowy. Je

li na wizytówce prócz imienia i nazwiska widnieje numer

telefonu - mamy prawo s

dzi

e nasz do niej telefon nie b

dzie uznany za

natr

ctwo, czy brak dobrego wychowania. Je

li do powy

szych danych na

wizytówce pani jest jeszcze adres prywatny, to mamy prawo mie

nadziej

jeste

my zaproszeni do zło

enia wizyty.

Poniewa

kobiety posługuj

dzi

na ogół jedn

wizytówk

, dobrze jest

zorientowa

, czy znaj

one ten rodzaj znaków. Informacja taka bowiem

pozwoli nam unikn

ąć

tak niezr

cznej sytuacji, jaka miała miejsce kilka lat

temu w Warszawie.

Otó

pewna zam

ęż

na pani, wielbicielka znanego z fantazji aktora, wysłała

mu po premierze kosz kwiatów z zał

czon

wizytówk

, na której wypisała

kilka słów uwielbienia dla talentu artysty. Wizytówka posiadała, oprócz
nazwiska i imienia, numer telefonu oraz prywatny adres. Artysta po
bankiecie premierowym wsiadł na konia i odwiedził wielbicielk

mieszkaj

w willi pod miastem. Przyjazd znanego artysty wywołał w okolicy
poruszenie,
tym bardziej,

e mał

onek tej pani zacz

ł obrzuca

artyst

inwektywami,

dzy innymi nazywaj

c go człowiekiem bez wychowania. Na nic zdało si

tłumaczenie aktora,

e wizytówk

z adresem potraktował jako zaproszenie do

zło

enia podzi

kowania za otrzymane kwiaty.

Panom tak

e mo

e grozi

niespodziewana wizyta jakiej

lekkomy

lnej pani,

poznanej np. w podró

y. Dlatego te

lepiej mie

kilka rodzajów wizytówek.

Najbezpieczniej jednak nie drukowa

sobie wizytówki z domowym adresem lub

telefonem. Je

li zaistnieje taka konieczno

ść

, to jest przyj

te,

e na

bileciku zawieraj

cym tylko imi

i nazwisko dopisuje si

dodatkowe

informacje, jak numer telefonu i prywatny adres.

Z zamówieniem biletów wizytowych nie ma obecnie kłopotu. Koszt takiej
przyjemno

ci tak

e nie jest wielki i od lat utrzymuje si

na podobnym

poziomie: za sto sztuk płacimy w granicach dziesi

ciu dolarów. Firmy

drukuj

ce wizytówki maj

do wyboru dziesi

tki wzorów. Decyduj

c si

wydrukowanie biletu wizytowego winni

my pami

e im ten kartonik

dzie

skromniejszy tym elegantszy. Wybra

nale

y karton bez wzorów, nie

wytłaczany i koniecznie biały. Wizytówki ekstrawaganckie mog

posiada

arty

ci, bo oni ju

z samego zało

enia wyst

puj

przeciwko wszelkim

ustalonym normom. Druk na wizytówce powinien by

prosty i czytelny. Im

cej miejsca mi

dzy imieniem i nazwiskiem a adresem, tym łatwiej dopisa

potrzebny tekst. Przed nazwiskiem mo

emy umie

tytuł zawodowy lub

naukowy, za

pod nazwiskiem - funkcj

lub stanowisko.

Prywatne bilety wizytowe s

nieco mniejsze od urz

dowych, bo na tych

drugich jest wi

cej informacji. Ogólne normy przewiduj

e wizytówka

prywatna ma rozmiary 9 x 5 cm, a urz

dowa 10 x 6 cm.

li otrzymamy wizytówk

, na której nie ma podanego tytułu naukowego lub

pełnionej funkcji, to nie znaczy,

e wła

ciciel nie jest profesorem, czy

dyrektorem. Z pewno

posiadacz fabryki samochodów, mister Ford, nie

musi
ani zaznacza

na bileciku,

e jest wła

cicielem, ani

e jest to fabryka

aut. Samo nazwisko wystarczy.

Komu wr

czamy wizytówki?:

- zawsze starszy młodszemu (starszemu wr

czamy wtedy, je

li o ni

poprosi),

- m

ęż

czyzna wr

cza pierwszy kobiecie,

- sekretarce, je

li chcemy, by nas zameldowała szefowi,

- na uroczysto

ciach poł

czonych z anonsowaniem go

ci wr

czamy temu, kto

ogłasza przybycie zaproszonych,

Je

li chcemy wykorzysta

bilet wizytowy w celu przesłania

ycze

kondolencji, mamy do dyspozycji dwa warianty:

1. Wysyłaj

c wizytówk

obcokrajowcowi posługujemy si

zykiem dyplomacji

(tj. francuskim). I tak:

- p.f, (pour feliciter) - z powinszowaniem imienin,

- p.r. (pour remercier) - z podzi

kowaniem,

- p.p.c. (pour prendre conge) - z po

egnaniem,

- p.c. (pour condoler) - z wyrazami współczucia.

2. W korespondencji z krajanami mo

emy u

ywa

polskiego skrótu

literowego:

- zp. I. - z powinszowaniem Imienin,

- zp. N. R. - z powinszowaniem Nowego Roku itp.

Najlepiej jednak zada

sobie troch

trudu i powy

sze

yczenia pisa

całymi zdaniami. Zawsze powinni

my pami

e nie ka

dy ma w domu

odpowiedni

lektur

eby do niej zajrze

i dowiedzie

, co owe skróty

oznaczaj

Powy

sze sformułowania zawsze wpisujemy na pierwszej stronie biletu

wizytowego, mi

dzy nazwiskiem a adresem lub, je

li wizytówka nie ma

adresu,
to powy

ej lub poni

ej nazwiska.

li mał

stwo nie posiada wspólnej wizytówki (a mo

e mie

i takie;

wtedy na karcie widniej

tylko imiona i nazwisko w liczbie mnogiej np.:

Beata i Mariusz Kami

scy, bez adresu oraz telefonu), to imi

pani domu

wpisuje si

przed imieniem m

ęż

a, odr

cznie.

li piszemy jaki

tekst na pierwszej stronie wizytówki, to nie

podpisujemy si

. Je

li tekst ko

czy si

na drugiej stronie, wówczas mo

emy

podpisa

inicjałami.

Na wizytówkach nie podajemy adresata. Dlatego nale

y zaopatrzy

tak

w odpowiedniej wielko

ci koperty. Adresata na bilecie wizytowym mo

emy

wymieni

wtedy, je

li np. zostawiamy bilet w hotelu.

Posiadanie wizytówki uwalnia nas tak

e od składania niechcianych wizyt.

na wrzuci

wizytówk

do skrzynki listowej, i to wystarczy,

eby uznano,

wizyta miała miejsce.

li nie zastajemy gospodarzy w domu, zostawiamy - je

li gospodarz jest

onaty - zawsze dwie wizytówki, jedn

dla pana, drug

dla pani. Mo

emy

tak

e zostawi

i trzeci

, je

li w domu s

pełnoletnie dzieci, ale tylko

jedn

dla wszystkich potomków.

Kobieta zostawia tylko jedn

wizytówk

, przeznaczon

dla pani domu, tak

li odwiedza dom w towarzystwie m

ęż

czyzny.

Zostawiaj

c wizytówk

zaginamy lewy róg w kierunku tekstu. Nie czynimy

tego wysyłaj

c wizytówk

w kopercie lub doł

czaj

c do kwiatów.

Czy mo

na na wizytówce u

ywa

pisma maszynowego?

Nigdy. Na wizytówkach pisze si

zawsze odr

cznie.

Czy kobieta otrzymawszy od m

ęż

czyzny bilet wizytowy jest zobowi

zana do

rewan

Nie, nie jest zobowi

zana. Mo

e si

tylko przedstawi

, je

li uzna to za

konieczne.

Czy do wszystkich wypada wysyła

yczenia na bilecie wizytowym?

Nie do wszystkich. Do osób starszych i godnych najwy

szego szacunku

lepiej wysła

yczenia na specjalnym blankiecie lub listownie.

Bisy

Publiczno

ść

domaga si

bisów najcz

ęś

ciej na koncertach, rzadziej w

teatrach dramatycznych. Natomiast w teatrach muzycznych (operach i
operetkach) bywaj

przypadki,

e widzowie pragn

powtórzenia arii lub

duetu. Okrzyki: "Bis!" wyst

puj

po rz

sistych, nieko

cych si

brawach,

nigdy przed brawami i pomagaj

artystom w podj

ciu decyzji, czy powtórzy

ęść

, czy cało

ść

utworu. Arty

ci dziel

na trzy kategorie:

- na tych, którzy nigdy nie bisuj

, i tym nale

y da

spokój,

- na tych, którzy bisuj

przy niezbyt du

ych brawach oraz

- na tych, których trzeba zach

okrzykami. Nie nale

y wi

c zwleka

okrzykami, je

li artysta wychodzi si

kłania

po raz trzeci, a

chcieliby

my, aby bisował.

li na koncercie (najcz

ęś

ciej na konkursach) organizatorzy wykluczaj

liwo

ść

bisowania, nie nale

y stawia

wykonawców w niezr

cznej sytuacji

raczej nie przedłu

owacji. Tak

e nie wypada upiera

przy bisie,

eli spostrze

emy,

e reszta widowni nie przył

cza si

do nas. Nie

wszystkim bowiem mo

e zale

na powtórnym prze

yciu wyst

pu, natomiast

e zaistnie

podejrzenie,

e jeste

my zaprzyja

nieni z artyst

lub, co

gorsza, opłacanym "klakierem".

Czy mo

żą

bisu po monologu Hamleta?

Nie, gdy

żą

danie to mo

e zosta

potraktowane jako pro

ba o powtórzenie

le powiedzianego monologu. Wystarcz

siste brawa.

uteria

adnych pier

cieni, ła

cuszków, bransoletek i kolczyków. Elegancki pan na

takie pomysły nie wpada. Jedyn

uteri

, któr

na zawsze nosi

lubna obr

czka. Wkładanie na siebie ła

cuchów i przeró

nych

wiecidełek

przystoi jedynie artystom i to tylko tym wybitnym, którym uchodzi inny ni

normalny styl bycia. (patrz hasło: Sygnet)

Je

li m

ęż

czyzna ma do wyboru np. spinki ze złota lub srebra, które

powinien zało

Zawsze srebrne. S

bardziej eleganckie.

Bon - ton

Francuskie okre

lenie dobrego tonu. W praktyce oznacza umiej

tno

ść

grzecznego i wyszukanego zachowania si

, przestrzegania zwyczajów i reguł

obowi

zuj

cych w danym

rodowisku, nienaganne obej

cie, wytworno

ść

sko

ść

: (Patrz hasło: Kindersztuba)

Czy mo

na u

okre

lenia: "To jest w dobrym bon-tonie?

Nie mo

na, bo b

dzie to "masło ma

lane". Wystarczy powiedzie

: "To jest w

dobrym tonie".

Brawa

Dylematem ka

dego mniej obytego widza, czy słuchacza jest: czy nale

objawia

swoje wzruszenia brawami, czy raczej skrywa

swoje uczucia, nawet

li to co ogl

damy zachwyca nas.

Otó

proponuj

nie wstydzi

swoich uczu

i bi

brawo je

stwierdzimy,

e nadszedł moment, kiedy tylko ta forma uznania jest

odpowiednia dla nastroju jaki w danej chwili prze

ywamy.

Poniewa

jednak nie mo

na bi

brawa zawsze i wsz

dzie (np. zwyczaj z

okresu stanu wojennego,

e brawami nagradzano kazania w ko

ciołach, ju

min

ł i chyba nie wróci), dobrze jest wiedzie

kiedy nasza reakcja spotka

ze zrozumieniem innych widzów lub słuchaczy i wyrwaniem si

oklaskami
nie narazimy si

mieszno

ść

Najcz

ęś

ciej bijemy brawa na koncertach i w teatrach; tam te

widz ma

zawsze najwi

ksze w

tpliwo

ci. Dlatego nale

y pami

e w operze i w

teatrach muzycznych oklaskami mo

emy nagrodzi

- dyrygenta wchodz

cego do orkiestronu,

- dyrygenta i orkiestr

po zagranej uwerturze,

- dekoracje na odsłoni

cie kurtyny, je

li zorientujemy si

e tak

innym si

podobaj

- wej

cie znanego i lubianego

piewaka,

- artystów po ka

dej arii lub duecie, a tak

e tancerzy po sko

czonym

wyst

pie,

- zako

czenie ka

dego aktu i naturalnie po całym przedstawieniu.

Nieco mniej okazji do zaakcentowania swojego uznania ma widz w teatrze
dramatycznym. Ale i tam jest ich zawsze kilka. Brawo mo

na bi

- na podniesienie kurtyny komplementuj

c scenografi

- na wej

cie sławnego lub graj

cego go

cinnie aktora,

- za pi

knie powiedziany monolog, np. "By

albo nie by

" Hamleta,

- po ka

dym akcie,

- po koncertowo zagranej scenie,

- po całym przedstawieniu,

- w czasie akcji, je

li jest to komedia, sytuacja za

jest na tyle

zabawna,

e doprasza si

mocniejszej reakcji.

Mimo wszystko w teatrach dramatycznych trzeba by

ostro

nym z

nagradzaniem aktorów brawami w czasie przedstawienia, gdy

na pozosta

na widowni jedynym oklaskuj

cym. Kiedy

zdarzyło si

wietnemu komikowi

Gierasi

skiemu, któremu brawa na zej

cie ze sceny dał jeden widz. Wtedy

zazdrosny o aplauz wielki aktor Ludwik Solski, krzykn

ł za kulisy: "Panie

Gierasi

ski, te

ciowa ma do pana interes, wró

pan na scen

cej kłopotu sprawia orientowanie si

, kiedy mo

na bi

brawo na

koncertach w filharmonii. Tam najcz

ęś

ciej dochodzi do gaf. Dobrze wi

jest
zawsze zaopatrzy

w program, i przed rozpocz

ciem koncertu zorientowa

, jakie utwory b

wykonywane i z ilu cz

ęś

ci si

składaj

. Mo

na si

skompromitowa

oklaskuj

c zamiast cało

ci poszczególne cz

ęś

ci symfonii lub

koncertu. Poza tym mo

na oklaskiwa

- wchodz

cego na estrad

dyrygenta i solistów,

- wchodz

orkiestr

, je

li jest to zespół graj

cy go

cinnie,

- wchodz

cy chór je

li tego wieczoru b

dzie wykonywane np. oratorium,

- dyrygenta, solistów i orkiestr

po zako

czeniu całego utworu,

- wszystkich wykonawców po całym koncercie.

Z nagradzaniem muzyków brawami po ka

dej cz

ęś

ci koncertu wi

ąż

e si

nast

puj

ca anegdota:

W Lublinie miał miejsce zjazd chirurgów. Do cz

ęś

ci artystycznej zjazdu

zaproszono orkiestr

filharmonii oraz sławnego pianist

Piotra Palecznego.

Po pierwszej cz

ęś

ci koncertu Chopina lekarze urz

dzili artystom owacj

(zasłu

zreszt

). Muzycy uznali to jednak za zako

czenie wyst

pu i

zeszli z estrady nie realizuj

c pozostałych dwóch cz

ęś

ci utworu.

Natomiast w kabarecie mo

emy bi

brawo tyle razy ile zapragniemy

nagradzaj

c oklaskami ka

point

, która nas roz

mieszy.

Najwi

kszym uznaniem dla artystów bywaj

brawa na stoj

co, czyli standing

ovation. Podzi

kowanie w tej formie publiczno

ść

składa najcz

ęś

ciej po

zako

czeniu przedstawienia lub koncertu. Ale s

to przypadki raczej

rzadkie
i przechodz

do historii teatru. Ka

dy artysta marzy o tego rodzaju ocenie

swojego talentu, ale tylko niektórym jest dane pochwalenie si

tak

reakcj

widzów.

Czy nale

y si

przył

czy

do owacji na stoj

co, je

li moim zdaniem sztuka

nie zasłu

yła na tak

li widz jest znawc

tego rodzaju sztuki lub recenzentem, który napisze

cz co

przeciwnego ni

czuje to publiczno

ść

, to mo

e nie wstawa

. Ale

normalny widz mo

e zosta

potraktowany jako profan nie znaj

cy si

sztuce. Przy ocenie artystów zawsze lepiej by

na "tak" ni

na "nie".

Bruderszaft

- czyli przej

cie na "ty". Jest to sytuacja, w której ka

dy z nas nie

jednokrotnie si

znalazł. Mimo,

e to przej

cie na mniej oficjalne tory

jest powszechne, nale

y si

czasami zastanowi

, czy dobrze czynimy

proponuj

c komu

bezpo

redni

form

wzajemnego zwracania si

. Ile

przykładów mo

na by przytoczy

, kiedy koledzy po jakiej

sprzeczce wracaj

do oficjalnej formy "pan". Nale

y wi

c wcze

niej zastanowi

, czy

człowiek, z którym chc

na "ty" jest tego wart i czy nie przyniesie mi

to wi

cej szkody ni

ytku. Znałem pewnego profesora, który na ró

nych

uroczysto

ciach, po doprowadzeniu si

do "dobrego humoru" proponował

studentom "tykanie". Nie

wiadomi zgadzali si

ochoczo, a na drugi dzie

profesor nie tylko ich nie zauwa

ał, lecz podczas egzaminów "oblewał"

swoich jednodniowych kolegów.

Jak w ka

dym przypadku tak i w tym zostały przyj

te pewne zasady

przechodzenia na "ty", czyli wypicia bruderszaftu.

Po pierwsze, nie zawsze przej

cie na "ty" musi by

podparte wypiciem

kieliszka wódki. Wystarczy na propozycj

wypicia wymieni

tylko swoje

imi

Po drugie, zobowi

zanie mówienia sobie na "ty" zostaje na całe

ycie.

Po trzecie, starszy zawsze proponuje zmian

"statusu" młodszemu, a

kobieta - m

ęż

czy

nie, szef - pracownikowi.

Bywaj

równie

przypadki jednostronnego bruderszaftu. Wtedy starszy

zwraca si

do młodszego po imieniu, a młodszy nadal mówi "pan".

W zwi

zku z tym przypomina mi si

pewne zdarzenie.

Otó

młody aktor zaprosił mistrza sceny polskiej Józefa W

grzyna na

kolacj

zakrapian

alkoholem. Mistrz ch

tnie przystał na zaproszenie i po

paru kieliszkach zaproponował młodzie

cowi przej

cie na "ty". Młody

człowiek wyszeptał z przej

ciem: "Zdzicho jestem", na co Józef W

grzyn

odpowiedział: "Słuchaj, Zdzichu, do mnie mo

esz mówi

"mistrzu".

Czy profesorowi i asystentowi wypada zwraca

do studentów po imieniu?

li profesor ma taki zwyczaj, a studentom to odpowiada, to tak.

Natomiast asystent mo

e, ale powinien to czyni

z wzajemno

Czy nauczycielka spotkawszy po latach swojego ucznia ze szkoły
podstawowej mo

e do niego nadal mówi

po imieniu?

li nie jest to spotkanie urz

dowe, to dorosłemu uczniowi mo

e si

wydawa

nawet miłe. Ale trzeba wyczu

sytuacj

, gdy

ucze

e si

obrazi

Czy "tykanie" mi

dzy kolegami w czasie studiów obowi

zuje nadal po

zako

czeniu studiów?

li studiowali na tym samym roku i byli kolegami na codzie

, to tak.

li tylko na tej samej uczelni i nie znali si

, to nie.

Chusteczki

Chusteczki w ubraniu m

skim spełniaj

trojak

rol

. Pierwsza - to

chusteczka osobista. Nale

y dba

eby zawsze była

wie

a i w odpowiednim

kolorze do garnituru.

Druga - to chusteczka garniturowa; biała jedwabna do fraka, smokinga,

akietu oraz ubra

wizytowych i wyj

ciowych. Wkłada si

do kieszonki

ubrania tak,

eby wystawała na cał

szeroko

ść

kieszonki i na wysoko

ść

1-2

cm. Przy fraku i smokingu mo

na j

uło

bardziej fantazyjnie. Do ubra

wyj

ciowych mo

na zało

chusteczk

z materiału, z którego jest uszyty

krawat.

Trzeci rodzaj chusteczki, któr

winien mie

przy sobie m

ęż

czyzna (w

wewn

trznej kieszonce marynarki), to chusteczka "oficjalna", równie

biała,
lecz nie musi by

jedwabna, ale powinna by

nowa. Nosi si

z my

bli

nim, którym najcz

ęś

ciej jest kobieta, zwykle zapominaj

ca wło

ten

drobiazg do torebki. Chusteczka ta słu

e nam w przeró

nych

niezr

cznych sytuacjach, kiedy np. oblejemy kogo

niechc

cy wod

li nasz

chusteczk

słu

ymy kobiecie, nigdy nie upominamy si

o jej

zwrot. Cz

sto panie o niej zapominaj

, a czasami lubi

zachowa

"dokument",
na którym zostawiły łzy szcz

ęś

cia lub rozpaczy.

Czy do garniturów sportowych nosi si

równie

chusteczki?

Do tych ubra

nie nosi si

chusteczki, nawet je

li posiadaj

one

kieszonk

Czy chusteczki do ubra

mog

obszyte koronk

Chusteczki obszyte koronkami s

przeznaczone dla pa

i nie nadaj

garniturów.

Cmok - nonsens

Problem czy całowa

panie w r

, czy te

nie dr

czy nas ju

od pół

wieku, kiedy to zacz

to s

dzi

, i

całowanie pa

jest prze

ytkiem i

reliktem czasów przedwojennych. Mimo to zwyczaj całowania w r

pozostał

i
nawet si

"rozplenił" tak,

e wielu panów całuje, czy trzeba, czy nie

trzeba; wypada, czy te

nie.

Tymczasem, jak zawsze, nale

y zachowa

umiar.

Istotne jest tak

e jak si

całuje i co ten pocałunek oznacza. Je

li czyni

to machinalnie i byle jak - to całowanie w r

e pani

nawet

obrazi

. Je

li robi si

to z pełn

atencj

wiadczy to o moim szacunku do

witanej przeze mnie osoby.

Je

li ju

decydujemy si

pocałowa

kobiet

w r

, to nie robimy tego w

kapeluszu lub czapce na głowie, nie podnosimy r

ki pani do ust, lecz usta

schylamy do jej dłoni. Je

li wyczujemy opór dłoni, to rezygnujemy z

pocałunku. Nie całujemy dłoni w r

kawiczce.

Kiedy witamy si

z wi

ksz

liczb

obecnych pa

, pozostajemy raczej przy

ciu r

ki, gdy

takie zbiorowe obcałowywanie stwarza wra

enie

humorystyczne.

Unikajmy całowania w r

w starszym wieku, je

li nosz

one po

sku lub na sportowo. Ubiór sygnalizuje,

e pani pozuje bardziej na

koleg

, ni

na słab

istot

Nie całujemy w r

młodych dziewczyn oraz podległych nam pracownic.

Najlepiej całowanie w r

pozostawi

dla najbli

szych nam osób, godnych

tego szacunku i wyrazów miło

ci. Unikajmy całowania r

k pa

za granic

Cudzoziemki to nawet lubi

, ale nas to w ich oczach o

miesza i jest tym,

czym byłoby dla Polki padni

cie przed ni

na kolana.

Dlaczego całujemy kobiety w r

, je

li jest to rzecz niehigieniczna?

Zło

enie pocałunku nie jest równoznaczne z dotkni

ciem dłoni ustami.

Podczas całowania r

ki zatrzymujemy usta centymetr nad r

. Tu chodzi o

gest, nie za

o fakt.

Jak si

zachowa

, kiedy pani sama podsuwa r

do pocałowania?

Nale

y to uszanowa

. Widocznie to lubi i boi si

, by o tym nie zapomnie

Czy wypada co

powiedzie

w czasie całowania?

Kobiet

całujemy w r

zawsze w milczeniu. Wygłaszanie cytatów typu:

"Całuj

twoj

dło

, madame", b

: "Ta r

czka taka zimna!" jest

nietaktowne.

Coctail

Mo

e si

zdarzy

e otrzymamy zaproszenie na tak zwany "coktail" i zaraz

powstaje pytanie, co to takiego. S

to przyj

cia, które odbywaj

południu, mi

dzy głównymi posiłkami. Najcz

ęś

ciej coctaile wyznacza si

godzinach od #16#/00 do #18#/00. Coctail musi si

sko

czy

najpó

niej o

#20#/00.

Wprawdzie zdarza si

, i

kto

organizuje to przyj

cie o wcze

niejszej lub

pó

niejszej porze, ni

ta o której wspomniałem wy

ej, ale

wiadczy to

niezbyt dobrze o znajomo

ci zwyczajów towarzyskich przez organizatora.

Na coctail wysyła si

zaproszenia drukowane, na których powinna by

podana godzina rozpocz

cia i zako

czenia przyj

cia. Nawet je

li na

zaproszeniu zabraknie godziny zako

czenia, to i tak wiadomo,

e trwa ono

najwy

ej dwie godziny.

Dla go

ci jest to bardzo wygodne przyj

cie, poniewa

na si

spó

, i to do

ść

o, bo prawie pół godziny. Czego mo

emy si

spodziewa

po tym przyj

ciu? Na pewno tego,

e b

dzie to spotkanie na stoj

co,

dlatego
wygodne buty s

niezb

dne. Przy wej

ciu b

nas witali gospodarze. Nie

obowi

zuje nas przedstawianie si

wszystkim go

ciom. Dopiero gdy nawi

ąż

emy

z kim

rozmow

wypada przedstawi

. A okazji mo

e by

wiele, gdy

coctail słu

y wła

nie do nawi

zywania nowych znajomo

ci. Trzeba równie

pami

o wizytówkach. Jest to przyj

cie wygodne tak

e i z tego powodu,

po godzinie obecno

ci mo

emy,

egnaj

c si

tylko z gospodarzami, wyj

ść

niepostrze

enie.

Jak si

ubra

na coctail?

Na pewno nie na sportowo, ani na wieczorowo.

Ubranie wyj

ciowe b

dzie w sam raz (patrz hasło: Ubranie wyj

ciowe).

li b

dziemy uczestniczyli w coctailu z towarzysz

nam pani

, to

powinni

my jej poradzi

, by zaplanowała na t

okazj

"mał

czarn

Co jeszcze mo

e nas spotka

na coctailu?

c trunki i napoje alkoholowe. Na jedzenie nie mo

emy liczy

, bo

do trunków b

podawane "jednorazówki", a wi

c przek

ski, które mo

emy

wzi

ąć

na raz do ust. Stołów by

nie powinno, a wszystko, co przeznaczone

do
jedzenia i picia roznosi

kelnerzy. Nie b

dzie kawy, ani herbaty, nie

dzie wódki. Nie b

dzie tak

e przemówie

, chyba

e przyj

cie jest

organizowane z okazji jakiego

jubileuszu. Wtedy mo

emy spodziewa

krótkiego przemówienia gospodarza. Nie powinno by

tak

e toastów, a cały

czas zostaje przeznaczony na rozmowy.

Uwaga! Przychodz

c na coctail witamy si

najpierw z gospodarzem, a

pó

niej z gospodyni

. Wychodz

c, odwrotnie - najpierw z gospodyni

Dedykacja

Słowem tym najcz

ęś

ciej okre

lamy wpis do ksi

ąż

ki, któr

pragniemy komu

ofiarowa

. Wła

ciwie ka

da ofiarowana ksi

ąż

ka powinna mie

dedykacj

która
b

dzie przypominała obdarowanemu o ofiarodawcy oraz o okoliczno

ciach

towarzysz

cych otrzymaniu ksi

ąż

ki.

Decyduj

c si

na wpisanie dedykacji musimy pami

e adresat mo

e ju

posiada

w swojej bibliotece ten tytuł. Trzeba wi

c raczej unika

wpisu

bezpo

rednio na kart

ksi

ąż

ki. Wtedy otrzymuj

cy podarunek, w przypadku

posiadania tej samej pozycji mo

e j

wymieni

w ksi

garni na inny tytuł i

wklei

kartk

z dedykacj

Dedykacja mo

e by

autorstwa ofiarodawcy, cytatem z ofiarowanej lub z

innej ksi

ąż

ki. Najlepiej, gdyby ł

czyła si

z tytułem lub okoliczno

towarzysz

czeniu.

W dedykacji nale

y unika

sformułowa

, które mog

ofiarowanego stawia

niezr

cznej sytuacji. Ksi

ąż

ki w domowej bibliotece s

dost

pne dla

dego,

c i dedykacja powinna by

pisana z my

e mo

e j

przeczyta

kto

postronny.

Czy wypada po

ycza

ksi

ąż

ki, w których s

dedykacje?

Wypada, ale jest to niebezpieczne, gdy

nie ma u nas zwyczaju oddawania

ksi

ąż

ek, i w ten sposób mo

na si

pozby

cennej dla wła

ciciela pami

tki.

Dosiadanie si

Kiedy

nie było kłopotu z dosiadaniem si

, poniewa

ten, kto wybierał si

w podró

posiadał własny pojazd i ani on, ani nikt inny nie pytał, czy

na si

dosi

ąść

. Dzisiaj, zdani na

rodki masowego przewozu, co rusz

jeste

my stawiani w sytuacji, kiedy trzeba zaj

ąć

miejsce obok kogo

Dotyczy to szczególnie tramwajów, trolejbusów i autobusów w komunikacji
miejskiej. Wprawdzie nie zauwa

yłem,

eby istniał zwyczaj pytania o to,

ale
polecam tego rodzaju mał

grzeczno

ść

. Jestem pewien,

e nie padnie

odpowied

negatywna, a siedz

cej w tramwaju pani b

dzie milej, je

li obok

niej usi

dzie m

ęż

czyzna dobrze wychowany, a ona odpowie z u

miechem:

"Prosz

bardzo".

W poci

gach istnieje zwyczaj pytania, czy s

wolne miejsca, kiedy

wchodzimy do przedziału. Ten zwyczaj nale

y utrzyma

. Natomiast pytanie o

to, czy mo

na si

dosi

ąść

, mo

e by

potraktowane jako ch

ęć

nawi

zania

znajomo

ci.

W kawiarniach i restauracjach dosiadanie si

do cz

ęś

ciowo zaj

tego

stolika jest niedopuszczalne. Ludzie przychodz

(na ogół we dwoje) do

lokalu,

eby porozmawia

o sprawach osobistych i nie powinno im si

w tym

przeszkadza

. W sytuacji, kiedy nie ma wolnego stolika trzeba poczeka

który

zwolni, lub poszuka

innego, mniej zatłoczonego lokalu.

Dowcipy

Opowiadanie dowcipów, szczególnie w towarzystwie, w którym znajduj

kobiety jest rzecz

niebezpieczn

. Dowcip tym si

ró

ni od anegdoty,

e ta

druga oparta jest na opisie zdarzenia, za

dowcip charakteryzuje si

nieprzewidzian

point

. Opowiadanie dowcipów ("kawałów") d

ąż

y wi

c prost

drog

do licytacji, kto bardziej zaskoczy słuchaczy. Najgorsze jest to,

dowcipy najcz

ęś

ciej obracaj

wokół tematyki damsko-m

skiej, a tej

nale

y unika

, je

li chce si

uchodzi

za człowieka dobrze wychowanego.

Drobne

M

ęż

czyzna wybieraj

cy si

na spotkanie do kawiarni, restauracji lub na

przyj

cie powinien pami

e brak drobnych pieni

dzy mo

e popsu

cały
wieczór i spotkanie. Dlatego przezorny pan przewiduje,

e prócz

bezpiecznej
ilo

ci gotówki, która b

dzie potrzebna do zapłacenia rzeczy zasadniczych,

konieczne mog

okaza

mniejsze sumy, np. na zapłacenie za taksówk

lub

tramwaj, szatni

lub toalet

, b

na napiwek dla kelnera. Mo

zdarzy

tak

e pod wpływem powstałego nastroju wypadnie kupi

partnerce

bukiecik kwiatów, je

li wła

nie do kawiarni weszła kwiaciarka. Dobrze wi

wychodz

c z domu posiada

przy sobie mniejsze nominały, a w specjalnym

miejscu - pewn

ilo

ść

pieni

dzy na drobne, nieprzewidziane wydatki.

Czy m

ęż

czyzna mo

e ofiarowa

kobiecie drobn

sum

pieni

dzy, np. na

zapłacenie toalety?

Oczywi

cie,

e mo

e. Kobiety rzadko posiadaj

drobne pieni

dze, wi

propozycja "ustawi" go w pozycji człowieka przygotowanego na wszelkie
okoliczno

ci, a to si

u pa

liczy.

Kto płaci za szatni

, kobieta czy m

ęż

czyzna?

Zawsze m

ęż

czyzna. S

to niewielkie sumy i wła

nie dlatego trzeba mie

zawsze pewn

ilo

ść

drobnych.

Drzwi

Jestem przekonany,

e ka

dy z panów czytaj

cych ten słownik miał nie raz

łopoty, kiedy w towarzystwie wypadło mu przej

ść

przez drzwi. Chocia

wiemy,

e m

ęż

czyzna przepuszcza przodem kobiet

, młodszy starszego, a podwładny

szefa, to bywaj

sytuacje kłopotliwe, kiedy przed drzwiami stanie dwóch

panów w jednakowym wieku i tej samej pozycji społecznej. Nast

puj

wtedy

tak cz

sto obserwowane wahania, gesty zapraszaj

ce do pierwsze

stwa i

obopólne licytowanie, kto w tym towarzystwie jest wa

niejszy.

Otó

w takiej sytuacji znaleziono

wietne rozwi

zanie rodem z kodeksu

drogowego: pierwszy przez drzwi przechodzi zawsze ten, kto znajduje si

prawej stronie.

Gospodarz zawsze przodem przepuszcza go

cia, bez wzgl

du na wiek i

stanowisko albo płe

. Natomiast go

ść

, je

li jest m

ęż

czyzn

, a gospodarzem

kobieta, powinien ust

pierwsze

stwa kobiecie. Dotyczy to równie

sytuacji, gdy go

ciem jest człowiek młodszy, a gospodarzem starszy

ęż

czyzna.

Natomiast w przypadku wchodzenia do pomieszcze

ciemnych lub nieznanych

ęż

czyzna wyprzedza kobiet

, a młodszy starszego. Dotyczy to tak

sytuacji, kiedy przychodzimy do swojego domu z go

ciem, którym jest

kobieta. Wtedy równie

pierwsi wchodzimy do mieszkania.

sto bywam

wiadkiem konfliktów przy wychodzeniu i wchodzeniu do

sklepów lub urz

dów. Tam obowi

zuje zasada,

e pierwsze

stwo ma zawsze

wychodz

cy. Nawet je

li widzimy przed sklepem gotuj

do wej

cia

własn

ciow

, to nie przepuszczamy jej, lecz sami wychodzimy pierwsi.

Wchodz

c do restauracji otwieramy drzwi kobiecie i przepuszczamy j

pierwsz

, ale pó

niej do stolika idziemy przed ni

, chyba

e prowadzi nas

kto

z obsługi, wtedy on idzie pierwszy, za nim nasza towarzyszka, a na

cu my.

Z kolei wychodz

c z lokalu, pierwsza idzie zawsze kobiet

, a dopiero za

towarzysz

cy jej pan.

Sytuacja bardziej si

komplikuje, je

li do lokalu przybyli

my w dwie

pary. Wtedy jeden z panów otwiera drzwi, przepuszcza obie panie, nast

pnie

prowadzi za sob

kolejno: obie panie i pana.

Wchodz

c do autobusu pani

przepuszczamy przodem. Natomiast pierwszy

wysiada pan, a nast

pnie podaje wysiadaj

cej pani r

Szef firmy "A" przyje

a wraz z sekretark

na spotkanie z szefem firmy

"B". Kto pierwszy wchodzi do gabinetu?

Je

li jest to spotkanie oficjalne, to szef, je

li bardziej towarzyskie -

szef przepuszcza przodem swoj

sekretark

Dzie

dobry,

do widzenia,

dzi

kuj

Trzy słowa, które nie powinny schodzi

z ust dobrze wychowanego pana.

Wprawdzie u

ywane s

one do

ść

sto, ale jeszcze zbyt mało.

Np. w Szwajcarii ka

dy wchodz

cy do pomieszczenia, w którym znajduj

ludzie mówi: "Dzie

dobry", wychodz

c: "Do widzenia". Dotyczy to tak

sklepów, urz

dów jak i tramwajów oraz autobusów. Stwarza to bardzo

serdeczn

atmosfer

. Wprawdzie u nas mogłoby si

to wydawa

zaskakuj

ce,

gdyby pan wchodz

c do tramwaju, czy autobusu powiedział gło

no "Dzie

dobry" (mógłby by

pos

dzony o ch

ęć

sprawdzenia biletów), ale mo

e znajd

odwa

ni i zaszczepi

ten pi

kny zwyczaj na naszym gruncie.

Natomiast dzi

kowa

powinni

my cz

ęś

ciej, ni

to nam si

zdarza: za

wspóln

podró

, za ka

usług

i przysług

, za komplement, za miłe słowa,

za pytanie o zdrowie i jeszcze za dziesi

tki innych rzeczy.

W całym cywilizowanym

wiecie istnieje zwyczaj pisemnego dzi

kowania za

otrzymane, równie

pisemne,

yczenia i gratulacje: z okazji uroczysto

rodzinnych, awansów, imienin itp. Pozwala to na pó

niejsze unikni

cie

pyta

typu: "Czy moje

yczenia doszły?". Je

li za

nie musimy odpowiada

pisemnie, gdy

z "

yczeniodawcami" zobaczymy si

osobi

cie, to

podzi

kowania nale

y zło

zaraz po przywitaniu si

Czy nale

y dzi

kowa

kelnerowi za podanie obiadu, sprz

taczce za

wyniesienie

mieci, a wi

c tym, dla których te czynno

ci s

obowi

zkiem?

Równie

. Słowo "dzi

kuj

" mo

e by

zach

do lepszego ich

wykonywania.

Elegancja

Elegancja pochodzi od łaci

skiego słowa "elegantia" i dosłownie znaczy

"wyborno

ść

". Elegancja wynika z dobrego smaku i jest zewn

trznym wyrazem

psychicznych potrzeb człowieka, bywa efektem pogl

dów, wewn

trznego ładu

oraz wdzi

ku, co w sumie tworzy harmoni

w sposobie bycia i ubierania si

Człowiek elegancki ma pokrycie na to jak si

zachowuje oraz co i jak nosi.

Elegancja nie rzuca si

w oczy swymi szczegółami lub ekstrawagancj

, lecz

zgodno

tre

ci i formy. Elegancki pan nie musi by

modny, je

aktualna
moda jest obca jego osobowo

ci i do niego nie pasuje. Natomiast elementy

mody mog

tworzy

składniki elegancji. M

ęż

czyzna elegancki niczego ani

nikogo nie powiela, jego zachowanie i ubiór jest niepowtarzalny i
charakterystyczny tylko dla niego.

Modnym mo

na by

za pieni

dze, czego nie da si

powiedzie

o elegancji.

Ta bowiem jest nie do kupienia.

Etykieta

Pochodzi od francuskiego słowa "etiquette" i oznacza ceremonialny sposób
zachowania si

. W potocznym zrozumieniu tego słowa znaczy to samo, co

dobre
wychowanie, chocia

jest to porównanie bł

dne, bo etykiety mo

na si

nauczy

, natomiast dobre wychowanie wynika z naszej postawy wobec

otoczenia
oraz potrzeb.

Formy etykietalne w przewa

cej cz

ęś

ci daj

zastosowa

tylko w

wyj

tkowych okazjach. Dlatego stosowanie wszystkich zasad etykiety w

yciu

codziennym mo

e si

wyda

mieszne.

Frak

Wprawdzie noszenie fraka nie jest czynno

codzienn

i mo

ycie

prze

nie zakładaj

c tego uroczystego stroju, ale mo

e si

zdarzy

eni

cy si

kolega zaprosi nas na

lub w charakterze

wiadka i za

yczy

sobie, aby

my w tym stroju wyst

pili, lub zostaniemy zaproszeni na

uroczysto

ść

, na której frak b

dzie obowi

zuj

cy.

Po pierwsze, trzeba przyj

ąć

do wiadomo

ci,

e rzadko kiedy po

yczony frak

y na m

ęż

czy

nie jak własny. "Frakowe" towarzystwo natychmiast dopatrzy

proweniencji tego ubioru. Dlatego, je

li ju

decydujemy si

wzi

ąć

udział w tak powa

nej gali, to trzeba spodziewa

ego wydatku,

bowiem
uszycie fraka jest rzecz

kosztown

i jego cena oscylowała zawsze w

granicach dwóch drogich garniturów.

Po drugie trzeba pami

e kr

ąż

y opinia, i

frak dobrze le

y na

ęż

czy

nie dopiero w trzecim pokoleniu. To znaczy,

e przed zało

eniem

tego
ubioru nale

y nauczy

w nim chodzi

i zachowywa

, a poprzez

wiczenia

dogoni

te trzy pokolenia, i to w krótkim czasie.

Frak mo

na zało

jako strój uroczysty dzienny - do godziny #19#/00 oraz

jako strój uroczysty wieczorowy - po #19#/00.

Frak zakładany przed południem ró

ni si

od fraka zakładanego wieczorem

tylko kolorem kamizelki (rano kamizelka czarna, wieczorem - biała).
Wszystko inne pozostaje bez zmian.

Jak wygl

da frak?

Jest to uroczysty strój m

ski w formie krótkiej marynarki z długimi, z

tyłu spadaj

cymi poza kolana, dwiema połami. Uszyty jest z czarnego sukna,

czasami z czarnej elano-wełny, klapy za

ma pokryte jedwabiem. Spodnie z

tego samego materiału z naszytymi na zewn

trznych szwach galonami. Obecnie

egzystuj

obok siebie dwa rodzaje fraków: angielski - bardziej opasuj

ciało, z bardzo długimi połami, si

gaj

cymi poza zgi

cia kolan, i

francuski
- bardziej "kusy", bardziej wyci

ty, z połami do kolan. Ten pierwszy

lepiej
si

prezentuje na m

ęż

czyznach wysokich, drugi - na ni

szych i t

ęż

szych.

Ale sam frak to nie wszystko. Nie mniej wa

ne s

dodatki.

I tak, do fraka obowi

zuje:

- koszula - biała usztywniona,

- krawat - biała muszka wi

zana,

- obuwie - lakierki,

- kamizelka - biała pikowana (do godz, #19#/00 - czarna, gładka),

- kołnierzyk - stoj

cy, z łamanymi rogami,

- r

kawiczki - skórkowe, białe (tylko do płaszcza),

- płaszcz - czarny,

- kapelusz - cylinder,

- odznaczenia - mog

pełne lub miniaturki,

- zegarek - kopertowy z dewizk

, w kamizelce lub na czarnej wst

ąż

ce, w

kieszeni spodni,

- spinki do mankietów - srebrne, złote lub z masy perłowej,

- szalik - biały, jedwabny,

- chusteczka - biała, jedwabna,

- skarpetki - czarne, gładkie.

Uwaga: Spodnie do fraka nosi si

na szelkach, nie za

z paskiem.

Decyduj

c si

na wło

enie fraka trzeba pami

e strój ten nie znosi

sło

ca, to znaczy,

e nie mo

na si

w nim pokazywa

w ci

gu dnia poza

budynkiem. Dlatego udaj

c si

we fraku na bal lub przyj

cie nale

y, je

nie ma własnego samochodu, zaplanowa

wydatek na taksówk

W godzinach przed- i popołudniowych frak zakłada si

z okazji wizyt

dzypa

stwowych, podczas uroczystych

niada

, składania wizyt u głowy

stwa. Wtedy nosi si

czarn

kamizelk

Decyduj

c si

na wyst

pienie we fraku trzeba pami

o kilku zasadach:

- nie trzyma si

k w kieszeni spodni,

- nie wolno opiera

o meble ani

ciany,

- siadaj

c odrzuca si

pol

fraka, tak

eby na niej nie usi

ąść

- w stroju tym siada si

na krze

le najcz

ęś

ciej bokiem, na wprost tylko w

przypadku jedzenia przy stole. W tym przypadku obie poły fraka winny
zwisa

po obu stronach krzesła,

- w

adnym wypadku nie wolno zdejmowa

górnej cz

ęś

ci fraka, nawet je

panuje tropikalna temperatura.

Je

li czekaj

nas ta

ce to trzeba zabra

ze sob

ze dwie pary jedwabnych

białych r

kawiczek. Zakładamy je tylko do ta

ca po to, by spocon

dłoni

nie dotyka

odkrytych pleców partnerki. Podczas przyj

cia r

kawiczki nosi

tylko słu

ba.

Przy zdejmowaniu wierzchniego okrycia obowi

zuje nast

puj

cy porz

dek:

cylinder (kapelusz), r

kawiczki, szalik, płaszcz. Przy wkładaniu: płaszcz,

szalik, r

kawiczki, cylinder.

Czy mo

na do fraka zało

czarn

muszk

Tak, ale pod warunkiem,

e jest si

na przyj

ciu w charakterze słu

by.

Wła

nie po czarnej muszce, czarnej kamizelce, a tak

e po r

kawiczkach

poznajemy ludzi zatrudnionych słu

bowo.

Czy frak zawsze jest koloru czarnego?

Nie zawsze, ale kolorowe nosz

ludzie przyzwyczajeni do ekstrawagancji,

np. piosenkarze, aktorzy, muzycy. Artystom wybacza si

tak

e i to,

e do

fraka zakładaj

golf zamiast koszuli.

Czy do fraka mo

na zało

pas zamiast kamizelki, jak do smokingu?

Nie mo

na. Frak i smoking powstały w ró

nych epokach, wi

c nie powinno

przenosi

elementu jednego stroju do drugiego.

W jaki sposób mo

na si

zorientowa

, jakie ubranie nale

y zało

na dan

uroczysto

ść

eli organizatorzy przyj

cia stawiaj

warunki zwi

zane ze strojem, to

umieszczaj

odpowiednie informacje na zaproszeniu. I tak:

White tie - czyli biały krawat - oznacza,

e nale

y przyj

ść

we fraku.

Black tie - czyli czarny krawat - oznacza,

e w smokingu,

Cutaway - sugeruje,

e nale

y przyj

ść

akiecie.

Bywa te

e informacje podawane s

w j

zyku francuskim:

Cravate blanche - frak,

Cravate noire - smoking,

Tenue de ville - zmusza nas do wło

enia ubrania wizytowego.

Czy na zaproszeniach bywaj

wskazówki dotycz

ce ubioru partnerki?

Nie. Kobieta powinna dostosowa

swój ubiór do m

ęż

czyzny: do

akietu pana

pani zakłada kostium, przy smokingu pani winna by

w sukni wizytowej

bardziej strojnej, za

przy fraku - w długiej balowej.

Fryzura

Elegancki pan jest zawsze uczesany i bywa cz

stym go

ciem u fryzjera. Im

starszy pan, tym cz

ęś

ciej powinien odwiedza

mistrza grzebienia.

Farbowanie
włosów lub noszenie peruk jest rzecz

mieszn

wiadczy o gł

bokich

kompleksach. Nie nale

y si

wstydzi

swojej łysiny czy siwizny. I tak

wszyscy zauwa

żą

, co jest na głowie naturalne a co sztuczne.

Nie nale

y poprawia

uczesania przy stole, czy w obecno

ci innych osób. W

celu doprowadzenia włosów do porz

dku trzeba opu

towarzystwo.

A je

li włos nam si

zwichrzy, to lepiej niech pozostanie w nieładzie,

my mieli czesa

publicznie.

Trwała ondulacja u pana jest dopuszczalna, je

li nie zwraca uwagi, a

jedynie słu

y do utrzymania włosów w stałym porz

dku.

Gafa

Słowo to pochodzi od francuskiego "gaffe" (niezr

czno

ść

Polskiego odpowiednika tego słowa nie ma. Najbli

sze jest młodzie

owe

okre

lenie: "da

plam

Nie ma człowieka, który nie miałby na swoim "sumieniu" gaf. Gafy mog

słowne (gdy zdarzy nam si

powiedzie

niecenzuralnego lub co

, co

innych mo

e zaszokowa

lub urazi

), b

sytuacyjne, np. gdy przy jedzeniu

ryby zaczniemy posługiwa

em lub gdy wło

ymy nó

do ust, co bywa

równie

powa

nym "wykroczeniem" przy stole, itp.

Jedno lekarstwo jest dobre na gaf

, a mianowicie: wdzi

k i szybka

reakcja. Kiedy

raz byłem

wiadkiem takiego oto wydarzenia: Na pewnym,

bardzo dostojnym przyj

ciu młody człowiek zacz

ł wła

nie kroi

ryb

em.

Gdy zobaczył zdumione miny siedz

cych przy stole, zorientował si

, co

zrobił i wybrn

ł z sytuacji mówi

c: "W "Lalce" Bolesława Prusa jest scena,

kiedy na przyj

ciu u panny Ł

ckiej Wokulski je ryb

em. Chciałem

sprawdzi

, czy pa

stwo, podobnie jak Izabela Ł

cka to dostrzeg

Obecni przyj

li to za dobry

art, za

młody człowiek odło

ywszy nó

dalej jadł ryb

dwoma widelcami.

Innym sposobem wybrni

cia z sytuacji jest "nie zauwa

enie" swojej gafy i

po jakim

czasie przeproszenie za popełniony nietakt.

Golenie

Golenie powinno by

codzienn

czynno

dego m

ęż

czyzny, nawet tego,

który zapu

cił brod

i w

sy. Nie wystarczy posiada

kny zarost, ale

trzeba go codziennie piel

gnowa

. Zaniedbana broda i w

sy stwarzaj

podobne
wra

enie jak niestrzy

ony trawnik.

Natomiast nie nosz

cy zarostu m

ęż

czyzna winien goli

raz dziennie.

Prawdziwy M

ęż

czyzna - nawet dwa razy dziennie!

A wytworny m

ęż

czyzna?

Wytworny m

ęż

czyzna jest zawsze ogolony!

Hymn

Znałem człowieka, który stawał na baczno

ść

, kiedy o północy miał wł

czone

radio i grano wła

nie hymn pa

stwowy.

e to i przesada, jak s

niektórzy, ale stosunek do symboli

narodowych (a takim symbolem jest hymn "Jeszcze Polska nie zgin

ła")

wiadczy o naszej kulturze i dobrym wychowaniu.

li jeste

my poza domem, a znajdziemy si

w miejscu, w którym odbywa

uroczysto

ść

stwowa i grany jest hymn, to wypada zatrzyma

ten
czas. Je

li jeste

my w nakryciu głowy - nale

y je zdj

ąć

. Amerykanie maj

kny zwyczaj kładzenia prawej r

ki na sercu.

Okazywanie szacunku nale

y si

tak

e hymnom innych pa

stw. Bywaj

przypadki - szczególnie na naszych stadionach piłkarskich -

e w czasie,

gdy jest wykonywany hymn go

ci, publiczno

ść

gwi

e. Mo

e gdyby

zagraniczni
zawodnicy zeszli z boiska i mecz si

nie odbył, zmieniono by stosunek do

tych wa

nych dla ka

dego człowieka melodii.

Czy w czasie, gdy wykonywany jest hymn mo

na siedzie

Musi to by

szczególna sytuacja. Na ogół wypada wsta

Czy w czasie, gdy wykonywany jest hymn mo

na rozmawia

Nie wypada. Rozmawianie w tym czasie jest oznak

lekcewa

enia kraju,

którego hymn jest grany.

Impertynent

M

ęż

czyzna zachowuj

cy si

bezczelnie wobec otoczenia, gbur, grubianin,

staraj

cy si

narzuci

swój styl bycia, nie licz

cy si

z otoczeniem oraz

zwyczajami i prawami obowi

zuj

cymi w

rodowisku.

Z impertynentem nie ma sensu rozmawia

, ani dyskutowa

. Najlepszym

sposobem na impertynenta jest nienawi

zywanie z nim

adnych kontaktów, ani

osobistych, ani słu

bowych. Jednym słowem udawanie,

e nie istnieje.

Nazwanie kogo

impertynentem jest bardzo obra

liwe i tego słowa w

okre

laniu bli

niego nie nale

y u

ywa

bez uzasadnienia.

Intuicja

Przeczucie, zdolno

ść

do wydawania s

dów, rozwi

zywania zagadnie

, wybór

wła

ciwego post

powania, a w przypadku savoir-vivre'u - umiej

tno

ść

prawidłowego zachowania si

przy braku posiadanej wiedzy na ten temat. Nie

wszystkich form grzeczno

ciowych mo

na si

nauczy

, nie wszystkie

zachowania mo

na przewidzie

. W takiej sytuacji intuicja mo

e by

niezwykle
przydatna dla wyboru odpowiedniego wariantu post

powania.

Jedzenie pieczywa

Jeste

my chyba jednym z nielicznych cywilizowanych krajów, w których

pieczywo si

odgryza. Tymczasem pieczywo nale

y łama

i po kawałeczku

wkłada

do ust (nie dotyczy to gotowych kanapek, które trudno byłoby

łama

). Łamanie chleba obowi

zuje równie

podczas jedzenia przystawek. W

tym wypadku odłamujemy kawałek pieczywa, smarujemy go masłem i wkładamy do
ust. Naturalnie, musz

to by

małe kawałki, by nie skusiła nas ch

ęć

odgryzienia mniejszej porcji.

Podczas bardziej oficjalnych posiłków powstaje zawsze pytanie, czy
pieczywo nale

y bra

, czy widelcem. W tej sprawie nie ma

jednoznacznego rozwi

zania, a wi

c mo

na i tak, i tak. Je

li mamy czysty

widelec, to wygodniej i higieniczniej jest wzi

ąć

pieczywo widelcem.

Najlepiej w przypadkach w

tpliwych wstrzyma

chwil

i zobaczy

jak

post

puj

gospodarze.

Jour fixe

We Francji okre

lenie dnia, w którym kto

regularnie przyjmuje wizyty. W

takim dniu, na ogół po godzinie #18#/00, mo

na bez zapowiedzi składa

wizyt

. Koniec wizyty mija z godzin

#20#/00 i nale

y wtedy przestrzega

tej granicy. Tak

e i czas trwania odwiedzin w takim dniu nie powinien

przekroczy

jednej godziny. Ale "wpadanie" nawet na kilkana

cie minut jest

mile widziane. Na tego rodzaju odwiedziny nie trzeba si

specjalnie

ubiera

. Jour fixe nie ł

czy si

adnymi przyj

ciami zwi

zanymi z

jedzeniem.

Karty

Oto kilka rad dla panów, którzy lubuj

w tego rodzaju rozrywce:

- nie korzysta

z ka

dego zaproszenia do gry,

- zawsze sprawdza

z kim zasi

dzie si

do stolika,

- nie grywa

z nieznajomymi partnerami,

- nim si

zacznie gra

, ustali

stawk

- odmówi

, je

li stawka jest dla nas za wysoka,

- po przegraniu sumy przeznaczonej na gr

przeprosi

i odej

ść

od stolika,

- nie okazywa

rado

ci z wygranej,

- po wygraniu pozosta

jaki

czas w grze,

- w przypadku zaci

gni

cia długu odda

w ci

gu 24 godzin przegran

lub

yczon

sum

- nie okazywa

zdenerwowania w sytuacji, kiedy karta "nie idzie",

- w czasie gry zachowywa

milczenie,

- nie poucza

partnerów ani nie robi

im uwag,

- nie gra

zbyt długo w domu prywatnym,

- nie siada

do gry nie maj

c pieni

dzy,

- gra

dla przyjemno

ci, a nie dla wygranej,

- w razie ró

nicy zda

- ust

partnerom,

- unika

tych gier karcianych, w których my

lenie i inteligencj

zast

puje przypadek.

Prócz graczy bezpo

rednich zdarzaj

sto "gracze" - kibice. Nale

pami

e graj

cy na ogół nie znosz

takich współgraj

cych. Je

li gracz

zgodzi si

na obserwowanie jego gry przez osob

drug

, nale

y wtedy

powstrzyma

od uwag, komentarzy oraz dawania znaków. Kibic jednego

gracza nie powinien w czasie gry zmienia

miejsca obserwacji.

Kawiarnia

Je

li umówili

my si

z kim

na kaw

do kawiarni, mamy dwie mo

liwo

spotkania: albo w miejscu umówionym, albo w samej kawiarni. W obu
przypadkach młodszy przychodzi na spotkanie pierwszy, m

ęż

czyzna czeka na

kobiet

, a pracownik na szefa. W sytuacji, kiedy umawiaj

koledzy -

grzeczniejszy przychodzi wcze

niej.

li w kawiarni spotykamy si

z kobiet

, m

ęż

czyzna powinien przyj

ść

przed pani

kilka minut,

eby zaj

ąć

miejsce przy stoliku i usi

ąść

tak, by

mógł widzie

wchodz

towarzyszk

. Kobieta umówiona na spotkanie w

kawiarni musi mie

pewno

ść

e towarzysz

cy jej m

ęż

czyzna ju

na ni

czeka.
Je

li pani zostawia płaszcz w szatni (kobiet

nie obowi

zuje ogólny nakaz

zostawiania okry

), m

ęż

czyzna pomaga jej zdj

ąć

okrycie. Je

li natomiast

decyduje si

na wypicie kawy w płaszczu, pan powinien podej

ść

do drzwi i

przeprowadzi

pani

przez sal

do stolika.

W przypadku, gdy obsługa przynosi jedn

kart

, pan oddaje j

pani, a

dopiero pó

niej sam wybiera odpowiednie menu. Nie wypada podpowiada

kobiecie, co ma wybra

do jedzenia, gdy

e to by

potraktowane jako

pstwo.

li zaproszenie "wyszło" od pana - rachunek płaci on; je

li od pani -

dy mo

e płaci

za siebie.

W kawiarni nie nale

y si

niecierpliwi

, gdy nie jeste

my obsłu

eni

natychmiast. Go

cie w kawiarni s

bowiem jak zakochani - nie licz

czasu.

Byłoby równie

nietaktem ze strony kelnera sugerowanie,

e czas opu

lokal, by da

miejsce innym go

ciom.

Opuszczaj

c kawiarni

kobieta idzie pierwsza, m

ęż

czyzna za ni

(patrz:

hasło Drzwi). W szatni pan podaje płaszcz pani, chyba,

e pani jest w

sportowej kurtce.

Widz

c siedz

samotn

pani

nie nale

y pyta

, czy mo

na si

do niej

dosi

ąść

. Widocznie czeka ona na kogo

. Je

li jest to nasza znajoma, to

nawet wypada jej towarzyszy

, a

nadejdzie ten, z którym była umówiona, a

nast

pnie zmieni

stolik. W kawiarni mo

emy wita

ze znajomymi

podchodz

c do ich stolika. Mo

na nawet, je

li zostaniemy zaproszeni,

przysi

ąść

, ale nie nale

y zbyt długo korzysta

z tej propozycji.

Które miejsce nale

y zaproponowa

pani przy stoliku?.

Zawsze to, które pozwala jej widzie

wej

cie do lokalu.

li w kawiarni kto

pani ukłonił, a ona odkłoniła si

, czy jej

towarzysz musi zrobi

to samo?

li siedzi tyłem to nie musi. Je

li za

przodem do kłaniaj

cego si

, to

wypada si

ukłoni

. Natomiast nie wypada pyta

kim jest kłaniaj

cy si

li pani sama tego nie powie.

Kieliszki

Kieliszki - podobnie jak sztu

ce - sygnalizuj

, co gospodarze podadz

ciom do jedzenia. Szkło ustawione jest równie

w kolejno

ci podawania

potraw. Pierwsza zawsze stoi szklanka do wody, za ni

kieliszek do wódki

(wprawdzie do obiadu nie podaje si

alkoholu tego typu, lecz mo

e si

zdarzy

), nast

pnie kieliszek do białego wina, obok - kieliszek do

czerwonego wina, a nast

pnie kieliszek do szampana.

Zaproszony go

ść

winien pami

e białe wina podaje si

do mi

s białych

(ptactwo), za

czerwone do mi

s ciemnych.

Dowcipnie pisał o tym autor wierszyka, powtarzanego prawie we wszystkich
podr

cznikach zwi

zanych z zachowaniem si

przy stole:

Ryby, drób i ciel

cina,@ Lubi

tylko białe wina.@ A pod woły, sarny,

wieprze@ Jest czerwone wino lepsze.@ Cukry, frukty i łakotki@ Lubi

tylko

wina słodkie,@ A szampana, wie i kiep,@ mo

na w czasie, po i przed!

Wystarczy wi

c nauczy

tej rymowanki i ju

na całe

ycie zapami

co którym winem popija

Kindersztuba

Okre

lenie to pochodzi z j

zyka niemieckiego i oznacza potocznie

wychowanie, ogład

, umiej

tno

ść

zachowania si

nabyte w domu rodzinnym.

Posiadanie kindersztuby jest komplementem podkre

laj

cym dobre wychowanie.

sto mówi si

: "To człowiek z kindersztub

Kolory

Kobieta mo

e chodzi

ubrana kolorowo, m

ęż

czyzna - nie za bardzo.

Elegancki pan im starszy, tym bardziej musi uwa

, by nie o

mieszy

dobieraj

c ró

nokolorowe elementy swego stroju. Trzy zharmonizowane ze

sob

kolory - to wszystko, na co mo

e pozwoli

sobie m

ęż

czyzna.

Dobieraj

c kolorystycznie ubranie i dodatki trzeba pami

e s

kolory, które

"w symbiozie", i takie które si

"nie znosz

". Oto

przykładowe, wła

ciwe skojarzenia barw:

- br

z, be

, ziele

ółcie

- szary, granatowy, czarny,

- szary, bordo, czer

Do wszystkich trzech zestawów pasuje kolor biały.

Mo

emy wi

c ubra

nast

puj

co:

- br

zowa marynarka, be

owe spodnie, br

zowe buty, biała koszula, br

zowy

krawat;

- zielona marynarka, br

zowe spodnie, br

zowa koszula, zielony krawat,

zowe buty;

- granatowa marynarka, popielate spodnie, popielata lub granatowa
kamizelka, biała koszula, popielaty lub granatowy krawat, czarne buty;

- czarny garnitur, bordowa kamizelka, biała koszula, bordowy krawat,
czarne buty;

- szara marynarka, czarne spodnie, czarna kamizelka, biała koszula,
czarny lub popielaty krawat, czarne buty;

- biały garnitur, kolorowa kamizelka, krawat w kolorze kamizelki, biała
koszula, białe buty (je

li do białego garnituru zało

ymy br

zow

koszul

zow

kamizelk

i biały krawat, to buty mog

w kolorze koszuli.

Kwiaty

Czy wypada, b

c na przedstawieniu w teatrze lub na koncercie, przesła

kwiaty ulubionej artystce czy aktorce?

Otó

wypada, i to bardzo.

li rzecz ma miejsce w filharmonii, to mo

na je wr

czy

osobi

cie w

czasie pokoncertowych owacji mówi

c przy tym krótki komplement typu:

"Jestem pani gr

zachwycony. Dzi

kuj

za pi

kne prze

ycia!". W takim

przypadku nie trzeba doł

cza

wizytówki. Natomiast w teatrze przesyłamy

zanki przez kierownika widowni, który ma obowi

zek dostarczy

kwiaty

adresatce. W tym przypadku doł

czamy swój bilet wizytowy lub odpowiedni

kartonik z podzi

kowaniem. Mo

e to by

jedno tylko słowo "dzi

kuj

" i

podpis (je

li nie jest to wizytówka z wydrukowanym nazwiskiem) lub kilka

słów, np.: "Jestem wzruszony. Gratuluj

knej roli. Jest Pani

wspaniała!"
Nie musimy ba

wielkich słów, poniewa

arty

ci s

do nich

przyzwyczajeni i takich wła

nie okre

oczekuj

Trzeba przy okazji pami

e w teatrach dramatycznych nie ma zwyczaju

czania aktorom kwiatów po ukłonach (poza premier

). Najcz

ęś

ciej kwiaty

dostarczane s

do garderoby. Mo

na wi

c nie doczeka

przyjemno

ujrzenia swojego bukietu wnoszonego przy

wiatłach rampy.

Inaczej jest w teatrach muzycznych. Tam na ogół ka

dego dnia

piewaj

otrzymuje wi

zanki kwiatów, i zarówno oni jak i odpowiednie słu

by s

to
przygotowani. Pami

tylko nale

eby kwiatów nie posyła

"czwartej

chórzystce z prawej strony" lub, co gorsza, statystce. Mo

na j

wtedy

narazi

na nieprzyjemne uwagi tych, którzy tego dnia kwiatów nie

otrzymali,
a grali czołowe role.

Wygl

da to troch

humorystycznie, je

li fatygujemy dor

czyciela, by

wparadował na scen

z jednym tylko skromnym tulipanem. Wi

zanka winna

składa

przynajmniej z trzech kwiatów.

Ponadto, kupuj

c kwiaty, nale

y wybra

taki ich gatunek, który przez

kilka godzin jest w stanie zachowa

wie

ść

W teatrach nie nale

y wchodzi

osobi

cie z kwiatami na scen

Przewa

nie finał sztuki jest ju

odpowiednio skomponowany przez re

ysera

i ka

de nieoczekiwane wtargni

cie na scen

e sko

czy

mieszeniem

ofiarodawcy, kiedy mu kurtyna spadnie na głow

c fanem ulubionej aktorki bywa si

kilkakrotnie na tym samym

przedstawieniu. Jednak kwiaty mo

na przesła

tylko raz. Wielokrotne

otrzymywanie kwiatów od wielbiciela w tym samym spektaklu bardzo kr

puje

artystki i wzbudz

podejrzenie co do czysto

ci intencji ofiarodawcy.

na tak

e przesła

kwiaty ulubionemu arty

cie - m

ęż

czy

nie, je

naturalnie s

one wyrazem uznania dla jego talentu.

Istnieje tak

e zwyczaj - cho

dzisiaj troch

zapomniany - przesyłania

kwiatów przez kwiaciarnie. W ka

dym mie

cie bywaj

takowe, które trudni

dostarczaniem bukietów do domu. Mo

na taki bukiet przesła

gospodarzom

w podzi

kowaniu za sp

dzony u nich wieczór lub wysła

zank

jako

zapowied

przybycia z wizyt

. W obu przypadkach nale

y doł

czy

do kwiatów

bileciki z informacj

e dzi

kuj

c za zaproszenie potwierdza si

swoje

przybycie o wyznaczonej godzinie.

Naturalnie, kwiaty nale

y adresowa

do gospodyni domu.

Czy rodzaj ofiarowywanych kwiatów jest oboj

tny?

Obecnie tak. Ale istniej

ludzie, którzy "mow

" kwiatów traktuj

powa

nie. Na wszelki wypadek nie nale

y niezam

ęż

nej kobiecie ofiarowa

białych lilii, a staruszce białych chryzantem pod koniec pa

dziernika.

Lampka wina

Lampk

wina nazywa si

sto jedn

drug

coctailu, poniewa

trwa o

połow

krócej ni

coctail, czyli godzin

Lampka wina organizowana jest w samo południe i nale

y do najkrótszych z

przyj

ęć

(krótszy jest tylko aperitif).

Przyj

cie takie organizowane jest najcz

ęś

ciej dla pracowników; a wi

uczestniczymy w nim bez partnerek. Jest to równie

przyj

cie typu: "na

stoj

co".

Czego mo

na si

spodziewa

na tego rodzaju przyj

ciu?

Otó

, go

ść

nie musi przychodzi

dokładnie o umówionej godzinie. Mo

e si

spó

, ale tylko do pi

tnastu minut.

Podczas takiego przyj

cia serwowana jest niewielka ilo

ść

jedzenia (np.

kanapki) oraz napoje alkoholowe, np. coctaile.

Nie musimy czeka

do ko

ca przyj

cia. Mo

emy je opu

po kilkunastu

minutach uczestniczenia. Nie ma obowi

zku witania si

egnania z

obecnymi. Ubranie dostosowujemy do godziny przyj

cia (patrz: hasło

Ubrania).

Listy

Pisanie listów jest sztuk

(i niestety) sztuk

zanikaj

A listy musimy pisa

i pisa

dziemy, bo je

li nawet zast

je inne

sposoby komunikacji, to i tak ten rodzaj przekazywania wiadomo

pozostanie szczególn

i serdeczn

form

zi mi

dzy lud

mi.

Wiadomo

ci o tym jak pisa

listy urz

dowe mo

na znale

źć

w wielu wydanych

poradnikach (patrz tak

e: hasło Tytułowanie), natomiast pisanie listu

prywatnego jest indywidualn

twórczo

pisz

cego i nie mo

na uczyni

tego
za pomoc

gotowych formułek. List taki jest osobistym monologiem pisz

cego

skierowany do adresata. Wa

niejsza w nim jest tre

ść

, ni

forma; wa

niejsze

to, co si

chce powiedzie

, ni

jak to wyrazi

Listy prywatne mo

na pisa

odr

cznie, na maszynie lub na komputerze.

Najładniejsz

jednak form

jest pisanie własnor

czne. Ale je

li kto

bardzo brzydki charakter pisma, lepiej jest posłu

maszyn

pisania.

List pisany na komputerze mo

e wywoła

wra

enie,

e pisz

cy pragnie

pochwali

posiadanym sprz

tem lub umiej

tno

posługiwania si

nim.

Podczas pisania listu na maszynie lub komputerze musimy pami

dopisaniu kilku słów pismem odr

cznym. Nale

y to uczyni

pod koniec listu,

najlepiej wykorzystuj

c akapit na zał

czone pozdrowienia.

Listy zajmuj

ce do pół strony powinny by

pisane r

cznie. Dopiero dłu

sze

- maszynowo. Listy do osób starszych tak

e lepiej pisa

jest piórem,

poniewa

pismo odr

czne jest w pewnym stopniu odzwierciedleniem szacunku

do
adresata.

List powinien by

zawsze podpisany czytelnie (je

li nie posiadamy

blankietów z nadrukiem). Je

li mamy taki papier, to pisz

c do osób

zaprzyja

nionych mo

emy podpisywa

tylko imieniem.

Nie nale

y przesadza

z tzw. "postscriptum". Dwa tego rodzaju dopiski

przy całostronicowym li

cie s

do przyj

cia. Wi

ksza ilo

ść

dopisków mo

sugerowa

e nadawca jest nieuwa

ny i roztargniony.

Wysyłaj

c list nale

y pami

o napisaniu na kopercie adresu zwrotnego.

Brak takiego adresu sugeruje,

e adresat nie

yczy sobie odpowiedzi. Je

adres zwrotny jest umieszczony na papierze listowym, to umieszczanie go na
kopercie mo

na sobie darowa

Pan pisz

cy do kobiet powinien unika

w zako

czeniu listów takich zwrotów

jak: całuj

, t

skni

, tul

w my

lach itp. Chyba,

e pisze on do

ony lub

narzeczonej.

Papier listowy nale

y składa

najpierw wzdłu

, a nast

pnie w poprzek

kartki i wkłada

do koperty tak, aby grzbiet był na górze. Gdy jest si

towarzystwie nie nale

y czyta

otrzymanych listów. Je

li ju

nast

pi taka

konieczno

ść

, nale

y otoczenie przeprosi

ym nietaktem jest pokazywanie prywatnych listów osobom trzecim, jak

publiczne odczytywanie ich fragmentów.

li chcemy wysła

list za po

rednictwem znajomego, wr

czamy mu kopert

nie zaklejon

. Je

li za

sami poproszeni zostaniemy o tak

przysług

, to

otrzymawszy otwarty list niezwłocznie zaklejamy go, jeszcze w obecno

nadawcy. Listy wysyłane nie za po

rednictwem poczty oznaczamy dodatkowo

"P8g", co oznacza: przez grzeczno

ść

. (patrz: hasło Poste restante).

li zdarzy nam si

otworzy

list adresowany nie do nas, to oddaj

c go

adresatowi przyznajemy si

do tego, przepraszaj

c jednocze

nie za pomyłk

Pami

nale

e tajemnica korespondencji obowi

zuje równie

miedzy

mał

onkami, mi

dzy rodzicami i dzie

mi oraz w

ród rodze

stwa, bez wzgl

na wiek dzieci.

Przy przesyłaniu korespondencji wa

na jest data. Cz

sto zapomina si

tym, a przecie

data w li

cie mo

e by

bardzo istotna dla jego tre

ci.

Lunch (czyt.: lancz)

Po polsku oznacza

niadanie. Wbrew pozorom jednak posiłek ten ma ze

niadaniem niewiele wspólnego.

W Polsce

niadanie jada si

od wczesnego rana do południa. Bywaj

drugie

niadania, ok. dwunastej. Lunch rozpoczyna si

najwcze

niej o

12.30.
Jest to przyj

cie organizowane zwykle dla niewielkiej liczby osób, cz

sto

dla go

ci przyjezdnych, którzy dopiero po

niadaniu podejmuj

swoje

obowi

zki. Odbywa si

ono "na siedz

co". Poniewa

zaproszenie na lunch ma

charakter do

ść

uroczysty, nale

y wło

z tej okazji ubranie wyj

ciowe.

Moda

Przemijaj

cy zwyczaj, czasowo wpływaj

cy na upodobania ludzi, którzy nie

posiadaj

skrystalizowanych pogl

dów, ulegaj

c pogl

dom innych.

Moda przejawia si

najcz

ęś

ciej w zmianach ubioru, ale dotyczy tak

innych sfer

ycia. Istnieje mylny pogl

e by

modnym znaczy to samo co

nowoczesnym. Moda w ubiorze zmieniana jest z my

o jak najszerszej

klienteli i do niej jest adresowana.

Człowiek modny nie musi by

elegancki, bo nie ka

demu aktualna moda

pasuje. Natomiast elementy mody mog

składnikiem elegancji. Zmiany

mody
w stroju kierowane s

najcz

ęś

ciej do młodego pokolenia i panowie w

rednim

wieku nie powinni jej bezgranicznie ulega

Kto

dry powiedział,

e elegancja jest wynikiem potrzeb, a moda -

portfela.

Muszka

Krawat wi

zany w kształcie kokardy. Muszka nazywana jest czasami

"dyplomatk

". Muszki mo

na nosi

do ró

nych garniturów, natomiast do

smokingu i fraka - obowi

zkowo. Do fraka nosimy biał

muszk

, za

smokingu - czarn

(czarne muszki nosz

kelnerzy, i po tym odró

niamy ich

od
go

ci, je

eli przyj

cie jest we frakach).

Muszka zawsze powinna by

zana, nie za

gotowa. Gotowe muszki s

tym

samym czym krawaty na gumce.

Poniewa

muszka jest elementem stroju balowego i towarzyskiego, to

prawdopodobnie w zwi

zku z tym powstało okre

lenie: "On jest pod much

Napiwki

Dawanie napiwków jest na całym

wiecie rzecz

codzienn

. Dodatkowe

"gratyfikacje" daje si

za wszystko: za otwarcie drzwi, za przywołanie

taksówki, za wniesienie walizki do pokoju hotelowego, za obsług

kelnersk

w restauracji. M

ęż

czyzna powinien by

zawsze przygotowany na ten dodatkowy

wydatek, szczególnie kiedy przebywa w towarzystwie kobiety. Obsługuj

nas
potrafi

swoim zachowaniem upokarza

, oczekuj

c nachalnie na napiwek. Ile

dawa

? Otó

w restauracji tak

przyj

kwot

jest 5-10% rachunku lub

cówka zamykaj

ca si

w tym procencie. Płac

c mówimy "dzi

kuj

", co jest

znakiem dla kelnera,

e nie trzeba wydawa

reszty.

Nieprawd

jest,

e im kto bogatszy, tym daje wi

ksze napiwki. Milionerzy

nie rozpieszczaj

obsługi wysoko

napiwków. W przeliczeniu na stał

walut

, napiwki wynosz

0,5 - 1 dolara.

Dawanie napiwków przyj

ło si

u nas w stosunku do dor

czycieli. I w tym

przypadku, kiedy listonosz przynosi nam pieni

dze lub telegram, suma

ęć

dziesi

ciu centów zupełnie go zadowala.

li obsługuj

cy ma pomocnika, wtedy dajemy napiwek w podwójnej

wysoko

ci. Np. je

li portier, proszony o przywołanie taksówki, posyła po

boya.

Napiwek nale

y dawa

w sposób naturalny, bez robienia przy tym

specjalnych min czy u

miechów. Sam gest wyci

gni

tej r

ki wystarczy.

Czy daj

c napiwek kelnerowi mo

na powiedzie

: "To dla pana"?

Nie. Takie odezwanie upokarza w jakim

sensie kelnera.

Czy kobieta mo

e dawa

napiwki?

li jest w towarzystwie m

ęż

czyzny, to w

adnym wypadku.

Jak si

zachowa

, kiedy nie chcemy lub nie mo

emy da

napiwku?

Mówimy wyra

nie "dzi

kuj

". Ale przy nast

pnej okazji powinni

my o

napiwku pami

i wr

czy

go w troch

szej sumie.

Czy za ka

dym przyniesieniem pieni

dzy przez listonosza nale

y mu dawa

napiwek?

Je

li jest to listonosz zaprzyja

niony z naszym domem - mo

na go zaprosi

na kaw

lub kieliszek nalewki.

Obiad bufetowy

Je

li na zaproszeniu na obiad znajdowa

dzie przymiotnik

"bufetowy", to nale

y spodziewa

nast

puj

cych rzeczy:

dzie to przyj

cie zorganizowane w południe lub wczesnym wieczorem.

Rozpocznie si

ono kilkunastominutowym aperitifem (patrz: hasło Aperitif),

a nast

pnie go

cie zostan

zaproszeni do du

ej sali, w której centralnym

miejscem b

dzie bufet, czyli stół zastawiony jadłem i napojami. Na stole

znajdowały si

talerzyki, szklanki, kieliszki i sztu

ce, a go

cie

obsłu

żą

sami. Na tego rodzaju przyj

ciu ustawione s

stoliki i

krzesła,
przy których siada si

po nało

eniu na talerzyk jedzenia. Siada

dzie

na przy dowolnym stole. Mo

na b

dzie nawet zmienia

miejsce. Nale

y si

spodziewa

e prócz zimnych zak

sek podane zostanie jedno danie gor

ce.

Na takim przyj

ciu jest wi

cej go

ci ni

na obiedzie oficjalnym. Go

cie

nie musz

zna

wzajemnie. Nie ma te

obowi

zku przychodzenia na taki

obiad z partnerk

. Obiady tego rodzaju maj

charakter handlowy i s

najcz

ęś

ciej wydawane na zako

czenie ró

nych uroczysto

ci albo wa

nych

transakcji.

Obiad oficjalny

Otrzymali

my zaproszenie na oficjalny obiad. Odpowiedzieli

my zgodnie z

zasadami dobrego tonu (patrz: hasło Zaproszenia, ubrali

my si

odpowiednio

(patrz: hasła Frak lub Smoking) i jeste

my gotowi do wyj

cia. Oficjalne

obiady odbywaj

po godzinie #20#/00 i nale

y na nie przybywa

bardzo

punktualnie. Je

li jest to obiad zorganizowany przez osoby prywatne, to

wita

nas b

dzie gospodyni i gospodarz. Je

li obiad jest urz

dzany w

jakiej

instytucji lub w ambasadzie, to powitani zostaniemy przez

gospodarza i gospodyni

. Punktualne przybycie jest konieczne, poniewa

organizator obiadu musi si

wcze

niej zorientowa

, kto przybył, a kto nie,

i ewentualnie przeorganizowa

rozmieszczenie go

ci przy stole.

Tego rodzaju przyj

cia rozpoczynaj

15-30 - minutow

"uwertur

która nazywa si

aperitifem, kiedy to podawane s

koktaile, które spo

ywa

na stoj

co w czasie swobodnej rozmowy. 15 minut jest górn

granic

której nie wolno nam przekroczy

przy ewentualnym spó

nieniu. Jest to

równie

czas na wzajemne poznawanie si

ci przybyłych na proszony

obiad,
a tak

e na uzyskanie informacji, kto b

dzie nasz

partnerk

przy stole.

li gospodarz przyj

cia nie znał zaproszonego wcze

niej, nale

y wzi

ąć

ze sob

wizytówk

i wr

czy

w czasie przedstawiania si

. Pozwoli to

gospodarzowi na bezbł

dne zaanonsowanie nas przybyłym wcze

niej.

"Wej

cie jest łatwiejsze od wyj

cia" - mówi stare hinduskie przysłowie i

znakomicie pasuje ono do wszelkich przyj

ęć

, na które mo

emy zosta

zaproszeni. A rzecz jest do

ść

prosta: otó

nale

y opu

towarzystwo

najpó

niej po dziesi

ciu minutach od wyj

cia najwa

niejszego, czy

honorowego go

cia, na cze

ść

którego został zorganizowany obiad. Wychodz

egnamy si

najpierw z gospodarzem przyj

cia, a pó

niej z gospodyni

Ojciec chrzestny

Nigdy nie wiadomo, kiedy zostanie si

ojcem chrzestnym. Mimo, i

wypada,

by rodzice dziecka przed zło

eniem propozycji delikatnie dowiedzieli si

czy dany pan ma ochot

i warunki do ud

wigni

cia obowi

zków wynikaj

cych z

tej funkcji, tu najcz

ęś

ciej kandydat na ojca chrzestnego jest propozycj

zaskoczony. Sytuacj

pogarsza fakt,

e pro

by o zostanie ojcem chrzestnym

nie wypada odrzuci

. Uzasadnion

przeszkod

w wypełnianiu tej pi

knej i

odpowiedzialnej powinno

ci mo

e by

: pozostawanie w separacji, rozwód,

indyferentyzm religijny, a tak

e wcze

niejsze wielokrotne przyjmowanie

obowi

zków ojca chrzestnego. Obowi

zki te s

bowiem bardzo odpowiedzialne.

To nie tylko jednorazowa uroczysto

ść

, to zobowi

zanie prawie na całe

ycie.

eli zdecydowali

my si

zosta

ojcem chrzestnym, to powinni

my zdawa

sobie spraw

z tego,

e zadaniem rodziców chrzestnych jest

współwychowywanie dziecka w tej religii, w jakiej dziecko b

dzie

wyrastało.
Dlatego rodzice chrzestni powinni by

lud

mi wierz

cymi i praktykuj

cymi.

Przyjmuj

c ten obowi

zek wchodzimy wraz z matk

chrzestn

dziecka jak

gdyby
automatycznie do rodziny i nasze miejsce w niej jest zaraz po dziadkach
matki i ojca.

Przed uroczysto

chrztu ojciec chrzestny powinien spotka

z osob

która wraz z nim ponosi

dzie trud wychowania religijnego, pozna

wymieni

pogl

dy na temat roli rodziców chrzestnych, omówi

szczegóły

dotycz

ce uroczysto

ci, a tak

e uzgodni

charakter prezentu dla

chrze

niaka, je

li wcze

niej nie zdecydowano aby kupi

prezent oddzielnie.

Wszystkie formalno

ci zwi

zane z uroczysto

chrztu załatwiaj

rodzice

dziecka. Ojciec chrzestny powinien zjawi

w domu chrze

niaka

przynajmniej na godzin

przed uroczysto

, ju

odpowiednio ubrany.

Chrzty
odbywaj

na ogół w dzie

, wi

c stroje uroczyste nie s

tu konieczne

(szczególnie,

e czarny kolor pono

nie przynosi szcz

ęś

cia). Najlepiej na

okazj

ubra

garnitur wyj

ciowy ciemnopopielaty lub marengo, z krawatem

o ciemnej barwie, biał

koszul

i czarne półbuty.

Po uroczysto

ci chrztu prawie zawsze maj

miejsce przyj

cia, w których

ojciec chrzestny jest obowi

zany uczestniczy

Prezent dla chrze

niaka, przekazywany jest na r

ce matki, wr

cza si

przed wyjazdem do ko

cioła.

Po tej uroczysto

ci ojciec chrzestny powinien pami

o nast

puj

cych

datach w

yciu chrze

niaka:

- rocznica urodzin i chrztu,

- dzie

imienin,

- pierwszy dzie

pój

cia do szkoły,

- uko

czenie szkoły podstawowej,

- dzie

pełnoletno

ci,

- zdanie egzaminu dojrzało

ci.

Powinien równie

bra

udział w Pierwszej Komunii

w. dziecka, w

uroczysto

ci bierzmowania oraz w uroczysto

ci za

lubin. Przez całe

ycie

dziecka interesowa

wraz z matk

jego

yciem religijnym.

Przy okazji wypada przypomnie

e ka

dy potencjalny kandydat na ojca

chrzestnego jest tak

e czyim

chrze

niakiem, który równie

ma obowi

zki.

Tak wi

c nale

y pami

o urodzinach i imieninach rodziców chrzestnych

oraz o

tach wielkanocnych i bo

onarodzeniowych. W tych to dniach

wypada
zło

yczenia, telefonicznie lub za po

rednictwem poczty. Rodziców

chrzestnych obowi

zkowo zaprasza si

lub oraz powiadamia o

niejszych

wydarzeniach

yciowych, np. zdaniu na wy

uczelni

, otrzymaniu

magisterium czy zar

czynach. Wypada równie

przedstawi

rodzicom

chrzestnym
swoj

narzeczon

, a na

lub zaprosi

ich osobi

cie czyni

c to razem z

przyszł

Okulary

Noszenie okularów jest dzisiaj powszechne i nikogo nie dziwi,

e w czasie

rozmowy nasz interlokutor nie zdejmuje okularów. I słusznie. Natomiast,
je

li nosimy okulary tylko do czytania, to w czasie prowadzenia rozmowy

okulary winni

my zdejmowa

(i zamieni

je ewentualnie na okulary noszone

na
stałe).

Podobnie jest z okularami przeciwsłonecznymi. Te zdejmujemy w ka

dym

przypadku, je

li wchodzimy do pomieszczenia lub je

li komu

kłaniamy,

podejmujemy rozmow

W sytuacji, gdy noszenie ciemnych okularów zwi

zane jest np. z zapaleniem

spojówek, wówczas dobrze jest, informuj

c o tym naszego rozmówc

przeprosi

go za to,

e nie b

dzie widział wyrazu naszych oczu.

Zdejmuj

c okulary nale

y je odło

, a nie np. bawi

nimi w czasie

rozmowy lub te

trzyma

je w z

bach, jak to cz

sto z wdzi

kiem czyni

nasze
panie.

Opiniowanie

Je

li zdarzy nam si

usłysze

pytanie: "Co s

dzisz o...?" i tu padnie

nazwisko osoby nam znanej, nale

y si

gł

boko zastanowi

nad odpowiedzi

Opinie zbyt pochopne,

artobliwe lub nieprzemy

lane mog

wyrz

dzi

komu

nieodwracaln

krzywd

. Nie maj

c pewno

ci co do słuszno

ci naszej opinii

nale

y zgrabnie wycofa

, u

ywaj

c potocznych argumentów, np.: "Nie

jestem kompetentny, nie znam człowieka, mnie to nie interesuje, nie
zd

ąż

yłem si

dokładnie zapozna

" itp.

Wydawanie opinii nie dotyczy tylko ludzi, lecz wszystkiego co nas otacza.
Opinie nasze nie mog

zbyt subiektywne, gdy

mog

urazi

czyje

uczucia. Opinia zbyt ostra przemienia si

w nietakt. Mo

na okaza

człowiekiem

le wychowanym, je

li gazet

czytan

przez współpasa

era w

poci

gu nazwie si

"szmatławcem". A ju

rzecz

bardzo niewła

ciw

jest

opiniowanie głowy pa

stwa lub powszechnie uznanych autorytetów, nawet

dla nas nimi nie s

Słyszałem kiedy

w poci

gu tak

oto rozmow

Wiecie, pa

stwo, - opowiadał jeden z pasa

erów - ta posłanka X to

kompletna analfabetka!

- Nie mog

z panem zgodzi

- odezwał si

jeden z pasa

erów - mimo,

jest to moja

ona. Naturalnie, dalsza podró

przebiegała w milczeniu.

Trzeba równie

pami

e brak wyra

ania opinii mo

e by

równie

opini

. Znajomy reporter opowiadał mi,

e w czasie wywiadu

przeprowadzanego
na ulicy zapytał przechodnia co s

dzi o prezydencie. Ten odpowiedział:

"Nie
mog

panu nic powiedzie

, bo nie wiem, kto jest prezydentem!"

Ordery

Ka

dy obywatel albo ju

ma, albo mo

e si

spodziewa

e otrzyma jedno z

kilkunastu odznacze

, które s

w zasi

gu mo

liwo

ci przeci

tnego

człowieka.
Otrzymanie odznaczenia lub orderu jest marzeniem wielu m

ęż

czyzn, a im pan

starszy tym z coraz wi

ksz

zazdro

patrzy na tych, którzy je nosz

Ordery i odznaczenia nadaje prezydent RP. Najwy

szym polskim orderem jest

Order Orła Białego. Ka

dy prezydent z racji urz

du jest posiadaczem tego

orderu. Za wybitne czyny wojenne mo

na zosta

uhonorowanym Orderem Virtuti

Militari, za wybitne zasługi w słu

bie pa

stwa nadaje si

Order Odrodzenia

Polski, za wybitne zasługi w dziedzinie współpracy mi

dzy narodami - Order

Zasługi Rzeczypospolitej. Wy

ej wymienione ordery posiadaj

po pi

ęć

klas:

najwy

jest Wielka Wst

ga z Gwiazda, kolejn

- Komandoria z Gwiazd

(nosi si

ten order na szyi), nast

pnie - komandoria (bez gwiazdy, ale

równie

noszona na szyi). Ordery klasy czwartej i pi

tej noszone s

ubraniu.

Odznaczeniami wojennymi s

: Krzy

Walecznych i Krzy

Zasługi z Mieczami.

Dalej w kolejno

ci: Złoty, Srebrny i Br

zowy Krzy

Zasługi. S

podstawowe odznaczenia. Lecz obok nich jest jeszcze wiele innych, np.

ski Krzy

Powsta

czy, Wielkopolski Krzy

Powsta

czy.

Otrzymanie któregokolwiek z tych odznacze

(bez wzgl

du na klas

i kolor)

zobowi

zuje odznaczonego do zakładania orderu w kilku sytuacjach, m.in. w

czasie

t pa

stwowych i na spotkaniach z przedstawicielami najwy

szych

władz. Natomiast noszenie odznacze

na co dzie

jest w złym gu

cie, tym

bardziej, je

li nosi si

je do sportowych garniturów. Powy

sza uwaga

dotyczy równie

miniatur orderowych.

Oto kilka rad dotycz

cych noszenia odznacze

- Je

li na zaproszeniu widnieje zapis,

e obowi

zuj

ordery, koniecznie

trzeba je nało

- Do fraka nosi si

ordery i odznaczenia du

- Miniatury odznacze

na nosi

do garniturów wizytowych,

- Do smokingu na ogół nie nosi si

odznacze

chocia

takie kraje w

Europie, w których do tego ubrania przypina si

miniatury.

- Wst

ga Wielkiego Orderu (któr

nosi si

tylko do fraka lub munduru)

schowana pod kamizelk

oznacza,

e na przyj

ciu nie b

dzie Głowy Pa

stwa.

li za

wst

ga wło

ona jest na kamizelk

, to jest to znak, i

Głowa

stwa b

dzie obecna na przyj

ciu lub uroczysto

ci.

- Wst

gi odznaczenia nosi si

przepasane przez prawe rami

do lewego

boku. Gwiazd

przypina si

po lewej stronie fraka.

- Krzy

Komandorski z Gwiazd

nosi si

pod krawatem (muszk

), Gwiazd

przypina si

po prawej stronie fraka, na wysoko

ci piersi.

- Gwiazd orderowych nie nosi si

poza frakiem.

- Nosi si

tylko jeden Krzy

Komandorski.

- Przypina si

najwy

ej dwie gwiazdy orderowe.

Przy wi

kszej ilo

ci posiadanych odznacze

zakłada si

tylko te

najwa

niejsze. Ten kto posiada wysokie odznaczenie ma na ogół równie

kilka mniej znacz

cych. Je

li kto

chciałby pokaza

wszystko co ma w tej

dziedzinie, to szczegółowe przepisy zalecaj

noszenie wi

kszej liczby

odznacze

w dwóch lub wi

cej rz

dach. W ten sposób, by w pierwszym rz

dzie

było od pi

ciu do o

miu odznacze

, za

w ostatnim nie mniej ni

cztery.

Ordery nosi si

po lewej stronie fraka lub ubrania wizytowego. Miniatury

winno si

nosi

równie

po lewej stronie, ale wszystkie w jednym rz

dzie.

Na uroczysto

ść

zwi

zan

z wr

czeniem kolejnego odznaczenia obywatel

winien przyby

z orderami lub ich miniaturami otrzymanymi poprzednio

(powinny one znajdowa

po lewej stronie ubrania).

wiadczyny

- jest to etykietalna forma proszenia rodziców o r

dziewczyny. I

podobnie jak przy pytaniu: "Czy pan8pani pozwoli,

e przedstawi

..."

nigdy nie pada ani odpowied

przyzwalaj

ca, ani zabraniaj

ca, tak i w

czasie o

wiadczyn -

adna odpowied

, ani pozytywna, ani negatywna, nie

wpłynie na decyzj

młodych ludzi chc

cych si

pobra

. Jednak dobrze

wychowany m

ęż

czyzna powinien zada

takie pytanie rodzicom kobiety, któr

chce po

lubi

. Naturalnie odpowied

bywa na ogół dyplomatyczna: "Zapytamy

o
to nasz

córk

." Tymczasem ona dawno ju

dała odpowied

pozytywn

. Ale

"przedstawienie" grane jest nadal i wszyscy, a szczególnie rodzice, s

bardzo zadowoleni z tego "spektaklu". Bo jaka

to przyjemno

ść

powiedzie

znajomym,

e pan Marek Kowalski o

wiadczył si

wczoraj o r

Beaty, a

my wyrazili zgod

Zagrajmy wi

c t

rol

jak najlepiej.

Kiedy doszli

my z dziewczyn

do wniosku,

e celem naszym jest mał

stwo,

nale

y podszepn

ąć

narzeczonej, by delikatnie uprzedziła rodziców o tym

fakcie, gdy

starszym nie nale

y stwarza

sytuacji stresowych. Nale

pozwoli

im przygotowa

do tej, dla nas mo

e niezbyt wa

nej, lecz dla

rodziców szalenie pi

knej uroczysto

ci. Odpowiedniego dnia sprowokowa

zaproszenie nas na kolacj

, najlepiej w godzinach #18#/00 - #20#/00,

ubra

w garnitur wyj

ciowy z tonowanym krawatem i biał

chusteczk

kieszonce i punktualnie (nie wolno spó

ani o minut

; to zły znak)

zjawi

w domu przyszłych te

ciów. Wcze

niej, zgodnie z wymogami

bon-tonu mo

na przesła

narzeczonej (na dwie godziny przed naszym

przybyciem) bukiet kwiatów. Sami w go

cin

idziemy z kwiatami

przeznaczonymi dla przyszłej te

ciowej. Oba bukiety nie powinny by

ani

zbyt drogie, ani zbyt skromne, by rodzice narzeczonej nie pos

dzili nas o

rozrzutno

ść

, b

o sk

pstwo.

W czasie podwieczorku lub kolacji tematy rozmowy powinny by

"oboj

tne",

zgodnie z zasad

stosowania przemienno

ci nastrojów. I tak wszyscy czeka

na ten najwa

niejszy moment. Kiedy przyj

cie zbli

a si

do finału,

nale

y wsta

i wygłosi

rytualn

formułk

, któr

, przy wi

kszych

zdolno

ciach oratorskich i silnych nerwach, mo

na rozbudowa

. Najkrócej

swoje zamiary mo

na wyrazi

w nast

puj

cy sposób: "Szanowni pa

stwo! Z

pewno

zauwa

yli pa

stwo,

e od dłu

szego czasu sp

dzam z Beat

wiele

godzin. Nie jest to tylko przypadek. Jest to wynikiem gł

bokiego uczucia,

jakie

ywi

do córki pa

stwa. Poniewa

doszedłem do wniosku,

e jest to

uczucie trwałe i powa

ne, o

mielam si

prosi

was o r

ich córki."

Tutaj najprawdopodobniej nast

pi to, o czym pisałem wy

ej - rodzice

zwróc

z pytaniem do córki, która, oczywi

cie, wyrazi zgod

. Wtedy

przyszły mał

onek powinien podzi

kowa

rodzicom i wyj

ąć

z kieszeni

pudełeczko z narzecze

skim pier

cionkiem, podej

ść

do narzeczonej i wło

jej pier

cionek na palec. Potem nast

puj

gratulacje i składanie wyrazów

zadowolenia.

Dalsza cz

ęść

przyj

cia powinna przebiega

na zapoznaniu rodziców z

materialnymi planami o

wiadczaj

cego si

. Im powa

niej narzeczony chce by

traktowany, tym wszechstronniej powinien przygotowa

organizacyjnie na

uroczysto

ść

Winien równie

poda

hipotetyczn

dat

lubu, przedstawi

swoj

rodzin

swoje pogl

dy na rol

rodziny itp.

Spotkanie nie powinno trwa

dłu

ej ni

półtorej godziny. Wkrótce po

uroczysto

ci o

wiadczyn wypada zaprezentowa

narzeczon

swojej rodzinie.

Na
przygotowane skromne przyj

cie narzeczony przyprowadza pani

swego serca i

pod koniec podwieczorku lub kolacji, powstawszy informuje swoich rodziców,

e zar

czył si

i przedstawia im przyszł

Trzecim etapem oficjalnych zar

czyn jest wizyta rodziców narzeczonego w

domu narzeczonej. Ta z kolei wizyta powoduje rewizyt

i na tym organizacja

oficjalnych zar

czyn si

czy. Trzeba tylko zaznaczy

e te oficjalne

uroczysto

ci powinny odby

najwy

ej w ci

gu jednego miesi

(najlepiej
tydzie

po tygodniu).

Pachnidła

Zapach człowieka jest jego spraw

intymn

i nie powinien wykracza

poza

najbli

odległo

ść

. Nawet najlepsza i najdro

sza woda kolo

ska mo

e w

otoczeniu wzbudzi

agresj

i narazi

na cierpkie uwagi.

Z doborem wła

ciwej wody kolo

skiej m

ęż

czy

ni zawsze miewali kłopoty, bo

nie ka

da pasuje do zapachu ciała oraz do charakteru. Z wod

kolo

jest

podobnie jak z ubraniem - musi pasowa

do wła

ciciela. Nale

y wi

c metod

prób i eksperymentów znale

źć

wła

ciw

(kobiety szybko oceniaj

prawidłowy wybór i zasygnalizuj

to akceptacj

Nie musz

tu chyba zaznacza

e najlepszym zapachem jest zapach czystego

ciała. Przypomina mi si

pewne zdarzenie, kiedy dyrekcja jednego z teatrów

wysłała dwie młode aktorki do mistrza sceny polskiej Stanisława
Łapi

skiego, aby dowiedziały si

, jakiej u

ywa on wody kolo

skiej. Takim

bowiem prezentem chciano obdarowa

znakomitego aktora. Na pytanie o to

jak

wod

skrapia, odpowiedział: Córko, Ja

adnej wody nie potrzebuj

. Ja

myj

Kiedy zdecydujemy si

na kupno wody kolo

skiej, nie

ałujmy grosza. Nic

bowiem bardziej nie degraduje m

ęż

czyzny w oczach kobiety, ni

ywanie

tanich pachnideł.

Wody kolo

skiej u

ywa si

zawsze w parze z dezodorantem. Zwracam uwag

to,

eby oba zapachy były albo jednakowe, albo si

wzajemnie komponowały.

Nie tylko mieszanki chemiczne bywaj

wybuchowe.

Tak

e i o tym trzeba pami

e wod

kolo

skrapiamy tylko ciało; w

adnym przypadku koszul

lub ubranie.

Palenie

Prawdopodobnie niedługo ju

nie b

dzie kłopotów z paleniem, poniewa

nałóg ten w całym cywilizowanym

wiecie zanika. Ju

dzisiaj mówi si

dobrze wychowany m

ęż

czyzna nie pali w towarzystwie, natomiast elegancki

pan
nie pali w ogóle. Póki jednak ten zwyczaj palenia dr

czy otoczenie,

pami

tajmy o kilku zasadach:

- Nie palimy przy stole, przy którym jemy.

- W domu, w którym si

nie pali nie prosimy o pozwolenie zapalenia

papierosa. (Je

li ju

nie ma innego wyj

cia, to mo

emy przeprosi

gospodarzy i pój

ść

zobaczy

, "czy drzwi od samochodu s

zamkni

te").

- Nie palimy w towarzystwie, w którym cho

by jedna osoba jest niepal

ca.

- Przebywaj

c w

ród pal

cych zapalamy papierosa dopiero po posiłku.

- Przy powitaniu lub przy oddawaniu ukłonu wyjmujemy papierosa z ust.

- W zasadzie nie powinno si

pali

na ulicy, a szczególnie wtedy, kiedy

idziemy w towarzystwie kobiety.

- Popiół strz

samy tylko do popielniczki.

- Zapalaj

c papierosa zawsze cz

stujemy rozmówc

- Je

li kto

nas cz

stuje mo

emy podzi

kowa

tłumacz

ąć

e palimy własne

papierosy.

- Cygar nie pali si

w towarzystwie kobiet, fajk

palimy tylko na

wie

ym powietrzu.

- Przy podawaniu ognia istniej

zasady odwrotne ni

przy przedstawianiu

młodszy podaje ogie

starszemu, m

ęż

czyzna kobiecie.

- Podaj

c ogie

nale

y wsta

, je

li podajemy go starszemu lub kobiecie.

Równolatkowi lub młodszemu mo

na podawa

ogie

siedz

c, je

li, naturalnie,

partner nie stoi.

- Zapałk

zapalamy w kierunku "do siebie".

- Jedn

zapałk

zapalamy papierosy najwy

ej dwóm osobom.

Ten zwyczaj jest stosunkowo nowy. Otó

w czasie I Wojny

wiatowej, kiedy

ołnierze miesi

cami siedzieli w okopach, zdarzył si

nast

puj

cy wypadek:

Jeden z

ołnierzy podawał w nocy ogie

kolegom i jedn

zapałk

chciał

obsłu

trzech palaczy.

Czas ten wystarczył wyborowemu strzelcowi z nieprzyjacielskiej strony na
namierzenie

ołnierza i zastrzelenie go. Od tego czasu istnieje przes

zapalenie jedn

zapałk

trzeciego papierosa przynosi nieszcz

ęś

cie.

- Ogie

zapalniczk

zapalamy przy sobie i dopiero potem zbli

amy go do

twarzy i rozmówcy.

- Papieros trzymamy mi

dzy drugim a trzecim palcem.

- Papierosy gasimy tylko w popielniczce.

Pan prosi pani

do ta

W ka

dym przypadku, prócz zabaw dyskotekowych, je

li prosimy pani

ca, czynimy to na stoj

co i w zapi

tej marynarce. Stajemy w odległo

około dwóch metrów i skłoniwszy si

, pytamy: "Czy mog

pani

prosi

otrzymamy odpowied

twierdz

podajemy pani rami

i prowadzimy na sam

rodek sali. Stamt

d zaczynamy ta

czy

. Nieładnie wygl

da, je

li m

ęż

czyzna

zaczyna ta

czy

w okolicach miejsca gdzie siedziała partnerka. Zaczynaj

taniec od

rodka sali podkre

lamy szacunek, jaki

ywimy dla kobiety. Po

cu odprowadzamy j

, podaj

c rami

. Dzi

kujemy, kłaniamy si

odchodzimy.

Podobnie, cho

z mniejszymi reweransami post

pujemy, je

li przyszli

my na

ce z własn

partnerk

. Ale zawsze ukłon i podzi

kowanie s

obowi

zkowe.

Na dancingach ta

czy si

tylko z własn

partnerk

lub z pani

towarzystwa, w którym przyszli

my. Zapraszanie obcej kobiety do ta

ca w

lokalu powinno by

rzadko

, chyba,

e pani jest samotna wyczuwa si

, i

nie odmówi nam wspólnej zabawy.

Natomiast na balach, gdzie si

wszyscy znaj

, mo

na bez obawy prosi

ca wszystkie znajduj

ce si

tam kobiety.

c z pani

nale

y pami

o nast

puj

cych zasadach:

- Je

li jest to co najmniej trzeci taniec - nale

y si

przedstawi

- Je

li pani przebywa w towarzystwie m

ęż

czyzny, nie prosi

go o

pozwolenie zata

czenia z jego partnerk

. Kobieta jest istot

samodzieln

- Nie całowa

pani w r

ani przed, ani po ta

cu. Wystarczy raz na

zako

czenie wieczoru.

- Kiedy otrzymało si

odmow

, nie nalega

, lecz grzecznie przeprosi

- Je

li pani powie: "Niestety, ale tanga nie ta

", mo

na zapyta

, czy

do nast

pnego ta

ca mo

na prosi

! Bywa bowiem tak,

e panie pewnych ta

ców

nie potrafi

albo nie lubi

czy

- Dobry tancerz w ta

cu bawi partnerk

rozmow

, je

li orkiestra nie gra

zbyt gło

no, ale nie jest to konieczne. Je

li jednak proponuje rozmow

powinna ona dotyczy

tematów oboj

tynych. Nigdy nie nale

y wypytywa

stan
rodzinny, o towarzystwo, w którym przyszła, i tym podobne rzeczy.

- Trzeba zawsze bra

pod uwag

i to,

e kobiety na ogół przychodz

pota

czy

w towarzystwie partnerów i s

pod ich obserwacj

. Nale

y ta

czy

tak

eby nie wzbudza

zazdro

ci innego m

ęż

czyzny.

- Je

li przyszedłem pota

czy

z pani

, to nie wolno jej zostawia

samej

przy stoliku dla zata

czenia z inn

partnerk

- Je

li si

jest dobrym tancerzem, a partnerka słab

tancerk

, nie nale

swojej przewagi "parkietowej" demonstrowa

, tylko pas dostosowa

poziomu
pani.

- Ka

de zaproszenie obliguje do skorzystania tylko z jednego ta

ca.

Grubia

stwem jest czekanie na parkiecie na kolejne utwory orkiestry.

- Nawet przy bardzo szale

czych ta

cach, kiedy zaczyna robi

gor

co,

nie nale

y zdejmowa

marynarki.

Plotka

Przekazywanie wiadomo

ci niesprawdzonych, a takimi s

plotki, jest

postaw

niegodn

człowieka dobrze wychowanego. Ale nawet je

li ma si

wiadomo

ść

sprawdzon

, lecz tak

, która mogłaby przynie

ść

komu

szkod

, to

lepiej zachowa

dla siebie, gdy

- jak powiedział George Eliot: "Plotka

jest rodzajem dymu, który roznosi si

z brudnej fajki i dowodzi on jedynie

złego smaku palacza".

Pod parasolem

"Parasol no

i przy pogodzie" - mówi stare przysłowie i nale

y je

honorowa

. Posiadanie bowiem parasola stwarza panu szereg pozytywnych

sytuacji, które bez posiadania deszczochronu mog

kłopotliwe.

ęż

czyzna powinien posiada

dwa rodzaje parasoli: długi na r

czce w

formie laski i składany. Ten pierwszy nosimy do ubra

wyj

ciowych i

wizytowych, ten drugi - w ci

gu dnia.

Parasol w formie laski słu

y jako ozdoba, kiedy deszcz nie pada. Nie

nale

y nim si

podpiera

ani wywija

. Powinien wisie

spokojnie na lewym

ramieniu.

Parasole dla pana winny by

jednego koloru - czarnego. Kolorowe parasole

mieszaj

ęż

czyzn

W czasie deszczu parasol otwieramy tylko na ulicy. Wchodz

c do

pomieszcze

wcze

niej go składamy. Trzymanie parasola na ulicy musimy

dostosowa

do takiej wysoko

ci, by o nikogo nim nie zahaczy

li idziemy z kobiet

, która równie

posiada parasol, ka

dy rozpina

swój. Je

li zapomnieli

my ochrony przed deszczem, a posiada go pani, to

li ona nie zaproponuje wspólnego spaceru pod parasolem, to trudno, nie

emy si

tego doprasza

. Je

li za

zaproponuje, to parasol niesie

ęż

czyzna, trzymaj

c go w r

ku od strony pani.

ęż

czyzna posiadaj

cy parasol, przy braku takowego u pani, zawsze

proponuje ochron

przed deszczem. Mo

na równie

grzecznie ofiarowa

swoje

rami

- wtedy marsz pod parasolem jest łatwiejszy. Nale

y zawsze pami

eby parasol przechyla

na stron

pani, a nie swoj

Kiedy stoimy z pani

pod wspólnym parasolem na ulicy, to stajemy za ni

a nie obok. Niegrzecznie jest sta

w takiej sytuacji twarz

w twarz. Nie

dotyczy to rodze

stwa, czy mał

stw.

eli w czasie deszczu spotykamy znajom

, która nie posiada parasola,

knym gestem jest ofiarowanie jej swojego. W takim przypadku odbiór

parasola winien si

odbywa

w miejscu neutralnym i nie mo

e by

wymuszonym

pretekstem do zło

enia wizyty.

Wchodz

c do pomieszczenia, przed wej

ciem otrzepujemy z wody parasol i

składamy go. Je

li zostawiamy parasol w szatni, to w takim miejscu, w

którym spływaj

ca woda nie zamoczy podłogi. W tramwaju, autobusie, czy

trolejbusie trzymamy zło

ony parasol w ten sposób, by nie pomoczył

współpasa

erów.

Podarunki

Z dawaniem podarunków trzeba by

bardzo ostro

nym. Czasami odruch

wynikaj

cy z ch

ci zrobienia komu

przyjemno

ci mo

e obróci

przeciwko

obdarowanemu. Planuj

c kupienie podarunku zawsze powinni

my pami

tym,

e istnieje niepisany zwyczaj, i

obdarowany ma w jakim

sensie obowi

zek

rewan

u. Tak wi

c, chc

c nie chc

c, nara

amy go na podobne koszty zwi

zane

z kupnem podarunku dla nas. Je

li jest to kto

ubo

szy od nas, to stawiamy

go w trudnej sytuacji. Dlatego nasz upominek powinien by

na miar

zamo

ci obdarowywanego.

li chcemy obdarowa

znajomych, do których idziemy na imieniny, to

najlepiej wybra

jaki

drobiazg, który słu

dzie obojgu gospodarzom.

na tak

e ograniczy

do wr

czenia butelki dobrego wina lub - co jest

zawsze mile widziane - upieczonego przez

lub kogo

z rodziny ciasta.

Znajomej dziewczynie nie nale

y kupowa

prezentów, bo mo

na si

narazi

na ich zwrócenie. Dawanie prezentów paniom przez panów jest zawsze
traktowane jako ch

ęć

podj

cia zobowi

zania z drugiej strony. Nie dotyczy

to
takich upominków jak słodycze i kwiaty, których przyj

cia kobieta nie

powinna odmówi

. Zaprzyja

nionej kole

ance mo

na tak

e sprezentowa

ksi

ąż

z ładn

, własnor

cznie wpisan

dedykacja (patrz: hasło Dedykacja), ale

wymaga to przeprowadzenia wcze

niejszego "wywiadu" i uzyskania informacji,

co przyszła u

ytkowniczka ksi

ąż

ki czyta i czy ju

przypadkiem nie posiada

tej pozycji.

Prezenty wr

czamy zawsze po zło

eniu

ycze

lub wytłumaczeniu, z jakiej

to okazji dajemy upominek.

Je

li kto

nas obdarowywuje, to nale

y zawsze otrzymany prezent z miejsca

rozpakowa

i wyrazi

swoje zadowolenie lub zachwyt. Je

li podobn

rzecz

posiadamy, nie powinno si

tego komentowa

, a zachowa

tak, jak

gdyby

my otrzymali ten prezent po raz pierwszy. W

adnym wypadku nie mo

cza

upominków "

ywych", takich jak pies chomik, kot, chyba

wcze

niej

druga strona wyrazi na to zgod

. Dawanie w prezencie zwierz

t stawia

czasem
obdarowanego w katastrofalnej sytuacji, je

li nie ma warunków, ani ch

na
posiadanie w mieszkaniu

ywego stworzenia.

Pami

nale

e otrzymanych podarunków si

nie odst

puje. Przedmioty

bywaj

"zło

liwe" i mo

e si

zdarzy

e po jakim

czasie mój prezent

"wróci" do obdarowanego z powrotem.

Je

li jeste

my zaproszeni z partnerk

, to pani wr

cza prezent pani domu,

kwiaty wr

cza pan. Je

li pan ma tak

e prezent dla pana domu, to wr

cza

go osobi

ci gospodarzowi. W takim przypadku kobieta nie wr

cza prezentu

ęż

czy

nie-gospodarzowi.

Prezenty wr

cza si

odwrotnie ni

kwiaty - w opakowaniu. Nie wolno

kupowa

na prezenty rzeczy przecenionych lub u

ywanych, chyba,

e s

dzieła sztuki lub stare przedmioty, które zbiera pan domu. Nie dotyczy to
równie

ksi

ąż

ek, których nie ma ju

w obiegu, kupionych w antykwariacie,

poszukiwanych przez obdarowywanego.

Wi

ksze kłopoty z prezentami wynikaj

w sytuacji, kiedy jeste

zaproszeni na wesele. Zdarza si

wtedy,

e pa

stwo młodzi otrzymuj

kilkana

cie tych samych rzeczy. Nie ma problemu, je

li narzeczeni zostawi

w którym

ze sklepów spis oczekiwanych upominków i poinformuj

o tym

ci.

Gorzej, je

li przyjdzie nam zgadywa

, czego jeszcze młoda para nie

posiada.
W tym przypadku konieczny jest wi

c "wywiad", tak w

ród przyszłych

mał

onków, jak i w

ród go

ci weselnych. Czasami sprawy te reguluj

rodzice

stwa młodych, dlatego dobrze zapyta

ich o to, co b

dzie mile widziane

lubnym prezencie.

Czy przed wr

czeniem podarunku nale

y zerwa

lub zamalowa

jego cen

Kiedy

był taki zwyczaj, teraz mo

na sobie darowa

ten rodzaj kamufla

Podawanie r

Wprawdzie zasada jest prosta, ale zawsze wzbudza w

tpliwo

ci. Cz

sto

mylimy si

li chodzi o pierwsze

stwo kłaniania si

. W przypadku witania

sytuacja jest odwrotna. Pierwszy wyci

ga r

do powitania starszy do

młodszego, kobieta do m

ęż

czyzny, szef do pracownika.

powinno podawa

zdecydowanie, a u

cisk dłoni ani zbyt słaby

(

wiadczy

to mo

e o lekcewa

eniu drugiej osoby), ani zbyt mocny.

Do prawidłowego podania r

ki potrzebna jest odpowiednia odległo

ść

: nie za

a i nie za mała, mniej wi

cej do półtora metra. Nie nale

y podawa

poprzez stół lub biurko, a tak

e przed osob

stoj

dzy witaj

cymi

W przypadku, je

li trzecia osoba przedstawia sobie witaj

cych si

- taka

sytuacja jest normalna, w innym przypadku wypada obej

ść

osob

stoj

rodku.

Nie podaje si

ki siedz

c przy stole. Witanie si

jest czynno

odbywaj

na stoj

co. Jedynie starsze osoby mog

nam poda

dło

siedz

li m

ęż

czy

nie poc

dłonie, to, w przypadku gdy on jest stron

witaj

, powinien (tam, gdzie jest to mo

liwe) wita

za pomoc

samego

ukłonu. Natomiast nie wypada odmówi

podania r

ki temu, kto wyci

ga j

nas pierwszy.

Czy zawsze wypada wita

najpierw z gospodarzem?

Tak, nawet je

li jest obecny jego szef lub go

ść

honorowy.

Któr

dło

poda

człowiekowi bez prawej r

ki?

Zawsze praw

Jak wita

z m

ęż

czyzn

, który nie ma obu r

Przez u

cie go obiema r

kami za ramiona lub przez ukłon.

Jak wita

z niewidomym?

Niewidomy zawsze pierwszy wyci

ga r

bez wzgl

du na wiek, płe

stanowisko tego, z którym si

wita.

Czy nale

y wita

z dzie

mi jak z dorosłymi?

Naturalnie. Przy powitaniu nale

y zawsze doda

kilka miłych słów.

Podejrzliwo

ść

Jedna z brzydszych cech człowieka; jest "siostr

" megalomanii, gdy

przekonanie,

e nikt nic nie ma wi

cej do czynienia, ni

mówienie o mnie,

nale

y równie

do tej przypadło

ci. Podejrzliwo

ść

dekonspiruje u m

ęż

czyzny

brak pewno

ci siebie, kompleks ni

szo

ci i brak dowarto

ciowania.

Podejrzliwo

ść

powoduje,

e jeste

my przewra

liwieni na punkcie wszelkiego

rodzaju donosów (rzeczywistych i urojonych), co nie tylko w pracy stwarza
atmosfer

na dłu

met

nie do zniesienia. Przekonanie,

e otoczenie nie

ma nic innego do roboty jak tylko plotkowanie na nasz temat jest
o

mieszaj

ce. Je

li ju

kto

odkryje w sobie t

wad

, to najlepiej

przybra

postaw

pewnego aktora, który mawiał: "Niech mówi

o mnie dobrze czy

le,

byle mówili".

Podró

owanie poci

giem

li przyjdzie nam podró

owa

wspólnie z kobiet

, to nie wolno nam

zapomina

o tym,

e w podró

y jest ona tak

e królow

, a królowe maj

ten

przywilej i zwyczaje,

e wiele spraw mo

e by

dla nich oboj

tne. A

mianowicie: dokładna godzina odjazdu, rozkład jazdy, przesiadki, ceny
biletu, a cz

sto nawet stacja przeznaczenia. Bezpieczniej wi

c b

dzie,

li m

ęż

czyzna przejmie całkowit

odpowiedzialno

ść

za cał

podró

ęż

czyzna powinien by

zawsze opiekunem pa

w podró

y, gdy

panie

samodzielnie podró

dopiero od kilkudziesi

ciu lat, natomiast m

ęż

czy

podró

owali zawsze.

Popełniaj

bł

d ci panowie, którzy umawiaj

z pani

na dworcu na

kilkana

cie minut przed odjazdem poci

gu i pozwalaj

na to,

eby pani

kupiła sobie bilet samodzielnie. Bezpieczniej b

dzie, je

li pan kupi

bilety
dzie

wcze

niej, a z pani

przyjdzie na dworzec, ukrywszy przed ni

rzeczywist

godzin

odjazdu poci

gu. Kobiety uwielbiaj

wpada

na peron,

kiedy poci

g ju

rusza i s

szcz

ęś

liwe, je

li zawiadowca wstrzyma jeszcze

jego odjazd o kilka sekund. By unikn

ąć

tych stresuj

cych sytuacji nale

zawsze mówi

e poci

g odje

a o pół godziny wcze

niej. Trzydzie

minut
to minimalna strefa bezpiecze

stwa.

ęż

czyzna podró

cy z kobiet

nie powinien zabiera

ze sob

zbyt

kłopotliwego baga

u. Obie r

ce b

z pewno

potrzebne do d

wigania

baga

u towarzyszki podró

y, bowiem panie lubi

zabiera

nie tylko ci

ęż

kie

pakunki, ale te

o wiele wi

cej, ni

maj

Do wagonu wsiada pierwsza pani, lecz po wej

ciu do niego pan wyprzedza j

i on szuka miejsc w przedziale. Trzeba pami

e w podró

y wa

ne jest

tak

e i towarzystwo, wi

c i w tej materii pan powinien wykaza

umiej

tno

przewidywania.

li pani zakłada,

e w czasie podró

y b

dzie spała, to trzeba wybra

miejsca obok siebie, je

li planuje si

bawienie jej rozmow

, to najlepiej

wybra

miejsca vis a vis.

Najwygodniejsze i najlepsze miejsca s

przy oknie, zgodnie z kierunkiem

jazdy poci

gu. M

ęż

czyzna wybiera dla siebie zawsze miejsce gorsze.

Baga

e na półkach umieszcza zawsze m

ęż

czyzna, tak

e w przypadku, kiedy

jad

z nim nieznajome panie.

li towarzyszka podró

y zapragnie pój

ść

do wagonu restauracyjnego, to

przodem idzie m

ęż

czyzna. Dotyczy to tak

e powrotu.

Pan, wchodz

c do przedziału, zawsze zdejmuje nakrycie głowy.

ęż

czyzna zawsze pomaga pani zdj

ąć

płaszcz. Mo

e tak

e pomóc i innym

pasa

erkom, szczególnie tym starszym, które na ogół maj

trudno

ci w

zdejmowaniu lub zakładaniu wierzchniego okrycia w warunkach, jakie stwarza
szczupło

ść

miejsca w przedziale.

Mimo,

e w wagonach s

wieszaki na płaszcze, to lepiej poło

je na

redniej półce, wtedy nie b

przeszkadza

w wygodnym siedzeniu.

Siedz

c, niegrzecznie jest wysuwa

nogi na teren swojego vis a vis.

Nawet, je

li przedział jest pusty nie wolno wykorzystywa

miejsc

siedz

cych do le

enia.

Przy ka

dym wyj

ciu z przedziału wypada przeprosi

współpasa

erów.

Okno otworzy

na dopiero wtedy, gdy poci

g stoi, i to za zgod

współpasa

erów. Dotyczy to szczególnie miesi

cy zimowych.

W przypadku, kiedy pozostaje si

z towarzyszk

podró

y sam na sam w

przedziale, nie wypada zaci

firanek na drzwiach.

Podwo

enie

Podwie

źć

bli

niego czekaj

cego na przystanku, kiedy jad

własnym

samochodem, czy nie podwie

źć

? Oto jest pytanie, z którym wielu posiadaczy

pojazdów walczy ka

dego dnia.

Jak mam oceni

siada, który mija mnie czekaj

cego na przystanku i nie

zatrzymuje auta. Jest to pytanie nurtuj

ce równie

tych, którzy jeszcze

nie
"dorobili" si

własnego samochodu.

"Moralny obowi

zek" podwo

enia znajomych wlecze si

za nami z czasów,

kiedy posiadanie auta było czym

wstydliwym, wykraczaj

cym poza

przeci

tno

ść

, a bieda była cnot

Posiadacz auta, je

li z niego korzysta, to dlatego, by w jak najkrótszym

czasie dojecha

do miejsca przeznaczenia i na ogół nie mo

e sobie pozwoli

na zbaczanie z trasy i nakładanie drogi. Dalej - paliwo kosztuje i

filantropia nie jest wkalkulowana w utrzymanie samochodu. Dlatego nie
b

dzie wykroczeniem przeciwko dobremu wychowaniu, je

li kierowca, widz

znajomego na ulicy ukłoni si

pierwszy, nie zatrzymuj

c si

. Równie

pieszy, widz

c znajomego za kierownic

nie powinien sugerowa

e liczy na

podwiezienie, lecz odkłoniwszy si

oderwa

wzrok od pojazdu.

li natomiast posiadacz auta ma czas, a wie,

e znajomy mieszka w

pobli

u celu, do którego si

udaje, mo

e - i to b

dzie miłym gestem -

zaproponowa

podwiezienie. Ale jedna propozycja nie obliguje do dalszych.

Nie wypada te

wypytywa

posiadacza samochodu, czy przypadkiem nie udaje

w moj

stron

i tym sugerowa

e chciałbym by

"podrzucony". Takie

pytania dozwolone s

tylko mi

dzy przyjaciółmi.

Nietaktem jest pytanie "Ile płac

?", je

eli propozycja podwiezienia

wyszła od kieruj

cego autem. Natomiast, kiedy podwiezienie było wynikiem

propozycji pasa

era, to mo

na o to spyta

Pogrzeb

Na t

smutn

uroczysto

ść

idziemy ubrani nie zawsze na czarno, gdy

emy

nało

równie

garnitur szary z czarnym krawatem. Natomiast nie mo

uczestniczy

w pogrzebie w ubraniu sportowym lub kolorowym.

Przed pogrzebem nie telefonujemy do domu zmarłego, ani nie odwiedzamy

ałobników.

Przynoszenie wi

zanek kwiatów nie jest obowi

zkowe. Je

li rodzina nie

zastrzega sobie nieskładania wyrazów współczucia, to kondolencje mo

emy

zło

przed uroczysto

pogrzebow

. Zastrze

enia nieskładania wyrazów

współczucia bior

e po zło

eniu trumny do grobu bliscy chc

pozosta

w samotno

ci i nie

ycz

sobie,

eby im w tym przeszkadzano.

Nie powinno si

wylewnie wita

znajomych dawno niewidzianych.

Zdarza si

sto, i

pogrzeby przeistaczaj

w "zjazdy kole

skie" i

zamiast powa

nego nastroju, słyszy si

okrzyki powitania i pytania co

słycha

Nie ma obowi

zku uczestniczenia w całej ceremonii pogrzebowej. Mo

uczestniczy

tylko w mszy lub samym kondukcie; nie trzeba czeka

do ko

pogrzebu. Jest to obowi

zek tylko rodziny.

li pragniemy po

egna

zmarłego i przygotowali

my przemówienie, to

powinni

my uzgodni

to wcze

niej z rodzin

Nie wypada odmawia

, gdy zostało si

zaproszonym na spotkanie

popogrzebowe zwane u nas "styp

Poste Restante

Francuskie okre

lenie poczty pozostaj

cej w urz

dzie. Je

li korespondenci

nie

ycz

sobie, by ich listy przychodziły na adres domowy, mog

umówi

e korespondencj

odbiera

na poczcie. Na ka

dej głównej

poczcie jest okienko, w którym takie listy mo

na odebra

eby korzysta

z tego rodzaju usługi, nale

y na kopercie napisa

imi

nazwisko adresata (zgodnie z danymi w dowodzie osobistym), kod i numer
poczty oraz miasto, a pod tym dopisek Poste restante. Usługa ta zwi

zana

jest z dodatkow

opłat

Listy te nale

y odbiera

osobi

cie, okazuj

c dowód to

samo

ci.

Przesyłka taka czeka na adresata najcz

ęś

ciej dwa tygodnie, chyba

umówimy si

z pani

"z okienka", by dłu

ej j

dla nas przytrzymała.

Poufało

ść

Forma grubia

stwa polegaj

ca na traktowaniu otoczenia "z góry",

wykorzystywaniu swojego stanowiska do poni

ania innych, na ogół zale

nych

słu

bowo ludzi. Jedn

z form poufało

ci jest mówienie po imieniu starszym

od siebie lub kobietom, z którymi nie przeszli

my oficjalnie na "ty".

yczanie pieni

dzy

Pokutuj

cy zwyczaj po

yczania pieni

dzy ma si

ku ko

cowi. Coraz mniej

ludzi nosi przy sobie gotówk

; zaczynamy si

posługiwa

czekami i kartami

kredytowymi. Ale, znaj

c nasze upodobania do tego rodzaju przysług

towarzyskich, musimy by

przygotowani,

e od czasu do czasu kto

zwróci

do nas o po

yczk

"Po

yczaj

c - tracisz przyjaciela!" - mówi przysłowie i jest to prawda.

Ale je

li ju

musimy komu

yczy

pewn

sum

pieni

dzy, to zawsze tak

o
któr

nie b

dziemy zmuszeni upomina

. Pozbawi nas to przykrej sytuacji

dopominania si

o zwrot po

yczonej gotówki.

W przypadku udzielania po

yczki przyjacielowi na czas do jednego miesi

nie wypada rozmawia

o procencie, który przysługuje po

yczaj

cemu. Przy

yczkach trzymiesi

cznych wypada rozmawia

o procencie, ale takim, jaki

otrzymałby po

yczaj

cy w swoim banku, gdyby te pieni

dze le

ały na koncie.

li sam po

yczam to spraw

procentu nale

y poruszy

na samym pocz

tku

rozmowy o po

yczce. Naturalnie, dotyczy to znacznych sum, nie za

drobnych.

Nie popełnimy równie

nietaktu, kiedy zaproponujemy spisanie umowy. W

natłoku spraw mo

na zapomnie

komu i ile si

yczyło, a spisanie umowy

obu stronom nie pozwoli o tym fakcie zapomnie

. Tutaj bowiem nasuwa si

trawestacja przysłowia: Kochajmy si

jak bracia, a rozliczajmy si

jak

przyjaciele.

Czy m

ęż

czyzna mo

e po

ycza

pieni

dze od kobiety?

Raczej nie powinien, chyba

e s

to małe sumy, np. gdy zabrakło mu

drobnych. Natomiast zawsze wypada ratowa

yczk

pani

Czy o ka

sum

yczon

drugiej osobie mo

na si

upomnie

Nie o ka

. Np., je

li jest to suma warto

ci biletu tramwajowego, to

nale

y sobie darowa

przypominanie o długu.

Co robi

, je

li nie mo

na si

wywi

z obowi

zku oddania długu?

Nale

y wierzyciela poinformowa

o kłopotach przynajmniej dwa tygodnie

wcze

niej i prosi

o prolongat

długu.

Prowadzenie pod rek

Podanie ramienia kobiecie wymaga od m

ęż

czyzny pewnej gracji i

umiej

tno

ci. Wprawdzie dzisiaj rzadko chodzimy "pod r

", ale bywaj

sytuacje, w których podanie ramienia kobiecie jest konieczne, a s

nast

puj

ce przypadki:

- kiedy idziemy w orszaku

lubnym,

- przy zaproszeniu kobiety do ta

ca (wprowadzamy wówczas pani

pod r

rodek sali i stamt

d rozpoczynamy taniec,

- kiedy jest

lisko,

- kiedy partnerka wymaga szczególnej opieki,

- kiedy pani jest osob

starsz

i musi skorzysta

z naszego ramienia,

- kiedy chcemy podkre

e z partnerk

nas bardziej serdeczne

zwi

zki, ni

znajomo

ść

- w teatrze, na koncercie i w uroczysto

ci, kiedy spacerujemy, a

chodzenie osobno nastr

cza trudno

ci.

Panowie b

cy lud

mi "nierytmicznymi" powinni unika

podawania ramienia

kobiecie w czasie chodzenia ulicami. M

ęż

czyzna musi bowiem dostosowa

do rytmu i długo

ci kroków kobiety, a to nie jest łatwe.

Kobiecie podaje si

nasze prawe rami

. Kiedy

narzeczona chodziła oparta

o lewe rami

ęż

czyzny, a o prawe -

ona. Obecnie zwyczaj ten zanikł.

Podaj

c rami

partnerce nale

y łokie

wyra

nie odsun

ąć

od tułowia i

pó

niej

utrzymywa

odległo

ść

. Przyciskanie r

ki kobiety, opartej o nasze rami

do naszego tułowia jest niestosowne.

Przemówienia

Kto

kiedy

powiedział,

e z przemówieniem jest jak z miło

: zacz

ąć

umie ka

dy dure

, ale

eby sko

czy

- trzeba mistrza. Nie jest to mo

zbyt
subtelne porównanie, ale oddaje dobrze kłopoty jakie maj

wszyscy ci,

którym przyjdzie kiedy

yciu przemawia

. A ka

demu mo

e si

to zdarzy

Ma wtedy do wyboru: albo mówi

z pami

ci, albo te

przemówienie odczyta

Wprawdzie odczytywanie przemówie

z kartki jest u nas troch

skompromitowane, lecz przygl

daj

c si

wielkim tego

wiata zauwa

amy,

e i

oni posługuj

kartk

, kiedy przemówienie jest oracj

urz

dow

i dla

mówi

cego wa

. Dlatego w sytuacji, gdy przyjdzie nam wygłosi

mow

nie jeste

my pewni swoich nerwów oraz umiej

tno

ci nabytej w tego rodzaju

wyst

pieniach, radz

skorzysta

z tekstu pisanego.

li mówimy z pami

ci, to powinni

my trzyma

najbardziej bezpiecznej

zasady, która mówi,

e zdania powinny by

krótkie. Zagł

bianie si

dygresje i budowanie zda

wieloczłonowych powoduje,

e mo

na w pewnym

momencie zapomnie

, o czym si

mówi i co si

powiedziało.

W przypadku czytania z kartki, podaj

sposób, w jaki mo

na bez obawy o

potkni

cia przebrn

ąć

przez ten stresuj

cy obowi

zek.

Załó

my,

e naszym zadaniem jest powitanie zaprzyja

nionego z naszym

zakładem delegata innej firmy. Napisali

my sobie sami lub otrzymali

gotowe przemówienie nast

puj

cej tre

ci:

"Wielce szanowny Panie - drogi nasz go

ciu!

Jeste

my niezmiernie radzi,

e mo

emy powita

Pana w murach naszej firmy,

która tak wiele zawdzi

cza współpracy z Panem. Nasze kontakty, chocia

trwaj

drugi rok, nigdy jeszcze nie zaowocowały bezpo

rednim

spotkaniem
z załog

naszej instytucji. Dzi

wła

nie nadarza si

taka okazja. Niech mi

dzie wolno wyrazi

z tego powodu du

e zadowolenie, co niniejszym czyni

w
imieniu własnym oraz naszych pracowników. Jestem przekonany,

e b

dzie si

Pan u nas czuł nie gorzej, ni

w swoim rodzinnym zakładzie, a wi

c tak jak

we własnym domu, czego Panu serdecznie

ycz

Tekst ten dzielimy na krótkie zdania w ten sposób, aby ka

de z nich

czyło si

kropk

, która pozwala nam na chwil

psychicznego oddechu i

mocniejszego zaatakowania nast

pnego słowa:

"Wielce szanowny Panie.

Drogi nasz go

ciu.

Jeste

my niezmiernie radzi,

e mo

emy Pana powita

W murach naszej firmy, która tak wiele zawdzi

cza.

Współpracy z Panem.

Nasze kontakty, chocia

trwaj

drugi rok.

Nigdy jeszcze nie zaowocowały bezpo

rednim.

Spotkaniem Pana.

Z załog

naszej instytucji.

Dzi

wła

nie nadarza si

taka okazja.

Niech mi b

dzie wolno.

Wyrazi

z tego powodu du

e zadowolenie.

Co niniejszym czyni

w imieniu własnym.

Oraz naszych pracowników.

Jestem przekonany.

e b

dzie si

Pan u nas czuł nie gorzej.

w swoim rodzinnym zakładzie.

A wi

c tak jak we własnym domu.

Czego Panu serdecznie

ycz

Taka forma odczytywania tekstu, cho

wydaje si

troch

sztuczna, pozwala

na zwolnienie tempa czytania, na odrywanie wzroku od kartki i kierowania
go
w stron

słuchaj

cego przemówienia, jak równie

na akcentowanie wi

kszej

ilo

ci wa

nych słów, które w przypadku napisanego normalnie tekstu mog

umkn

ąć

Czytanie w "słupkach" ma jeszcze i t

zalet

e ułatwia ono tłumaczenie

przemówienia, je

li naszym go

ciem jest obcokrajowiec.

Czy goszcz

c obcokrajowca mo

na na przyj

ciu przemawia

w jego ojczystym

zyku?

na, ale nale

y albo jednocze

nie tłumaczy

obecnym "tubylcom" o czym

mówi, albo zapewni

sobie tłumacza.

Przy stole

Wchodz

c do sali, w której znajduje si

stół biesiadny zajmujemy miejsce

dopiero wtedy, kiedy gospodarz wska

e nam nasze krzesło. Je

li przyj

cie

zaplanowane jest na kilkadziesi

t osób powinni

my spodziewa

wizytówek

przy swoim nakryciu. Je

li na przyj

cie przybyli

my z partnerk

, to musimy

przygotowa

na to,

e nie b

dziemy razem siedzie

, bowiem pary przy

stole s

rozdzielane. Bywa i tak,

e przed samym wej

ciem do sali, w

której
b

dziemy jedli, gospodyni przybyłych go

ci ł

czy w pary. Wtedy do sali

wchodzimy z przeznaczon

nam na ten wieczór dam

. Mamy wtedy obowi

zek

bawi

przez cały czas przyj

cia i pami

e nasza dama musi siedzie

po naszej prawej stronie.

Wyznaczonego nam miejsca nie nale

y zamienia

, poniewa

usadzenie go

przy stole jest podyktowane hierarchi

. Po miejscu, które zajmujemy mo

emy

zorientowa

, kto jest wa

niejszy przed nami, a kto mniej wa

ny dla

gospodarzy.

Gospodyni i gospodarz przyj

cia zajmuj

miejsca

rodkowe lub skrajne po

przeciwnej stronie stołu. Po prawej stronie pani domu siada najwa

niejszy

ść

wieczoru. Jego mał

onka ma zapewnione miejsce po prawej stronie pana

domu. Drugi w hierarchii go

ść

- m

ęż

czyzna otrzymuje krzesło po lewej

stronie pani domu, a jego

ona po lewej stronie pana domu. Mał

once

drugiego najwa

niejszego go

cia na ogół towarzyszy trzeci wa

ny go

ść

, a

drugiemu wa

nemu go

ciowi mał

onka trzeciego w hierarchii. I tak na

przemian. Zaplanowanego przez gospodarzy porz

dku przy stole nie nale

komentowa

, lecz przyj

ąć

z humorem, nawet je

li zauwa

ymy,

e potraktowano

nas niezgodnie z nasz

ocen

Do stołu siadamy dopiero wtedy, je

li pierwsza usi

dzie gospodyni. Ona

tak

e da nam znak wstaniem, kiedy przyj

cie si

czy.

Zajmuj

c miejsce przy stole, najpierw odsuwamy i przysuwamy krzesło nasze

siadce z prawej strony, a dopiero wtedy sami siadamy.

Siadaj

c do stołu (patrz: hasło Siadanie), przysuwamy krzesło obur

cz na

tak

odległo

ść

eby mi

dzy tułowiem a stołem została utrzymana odległo

ść

mniej wi

cej dwudziestu centymetrów. Na krze

le nie rozpieramy si

ani nie

wyci

gamy nóg pod stołem. R

ce trzymamy nadgarstkiem oparte na stole.

Anglicy maj

zwyczaj trzymania przy stole r

k na kolanach. U nas przyj

zwyczaj francuski. Kto

zło

liwy skomentował te ró

nice w trzymaniu

w ten sposób,

e Anglicy jako ludzie z gruntu dobrze wychowani i

zimnokrwi

ci nie wpadaj

na pomysł,

eby pod stołem szuka

towarzysz

cej im damy, natomiast Francuzi maj

c tak

liwo

ść

nie

wytrzymaliby ani jednej chwili. St

d ten obowi

zek trzymania dłoni na

stole.

W czasie przyj

cia nie nale

y bez powodu opuszcza

jadalni, nie wierci

, nie poprawia

odległo

ci krzesła od stołu.

Hasło do rozpocz

cia jedzenia daje gospodyni. Je

li dania s

roznoszone

przez kelnerów, to osoby siedz

ce przy stole obsłu

one zostan

nast

puj

cej kolejno

ci: najpierw pani siedz

ca po prawej stronie

gospodarza, nast

pnie pani zajmuj

ca miejsce po jego lewej stronie, potem

pani siedz

ca jako druga z prawej strony gospodarza i wreszcie gospodyni,

a
po niej pozostałe panie. Nast

pnie dania otrzymuj

: go

ść

z jej prawej

strony, go

ść

z lewej, pozostali panowie, a na ko

cu dopiero gospodarz.

Siedz

c przy stole nale

y si

spodziewa

e trunki nalewane nam b

naszej prawej strony. Tak

e i z tego kierunku przyniesione zostan

wszystkie potrawy płynne, natomiast z lewej strony obsługa poda nam reszt

Przyj

cie bufetowe

Podobnie jak obiad bufetowy jest to przyj

cie, w czasie którego go

cie

obsługuj

sami. W czasie przyj

cia bufetowego nie siada si

, lecz

stoi,
dlatego całe menu jest podporz

dkowane tej wła

nie pozycji go

cia. Nie

nale

y spodziewa

zup, ani da

gor

cych, które trzeba byłoby je

ść

i widelcem.

Przyj

cie bufetowe na ogół odbywa si

w porze wieczorowej. Na takie

przyj

cia nale

y przyj

ść

o oznaczonej godzinie. W progu powita nas

gospodarz przyj

cia, czasem w towarzystwie swej

ony. Kiedy zjawi si

ść

honorowy, dla którego przyj

cie bufetowe zostało zorganizowane (go

ść

taki

jest umówiony tak, aby przybył, kiedy wszyscy s

obecni), gospodarz

wprowadzi go

cia do pomieszczenia, w którym s

ustawione stoły bufetowe.

Koniec przyj

cia sygnalizuje wyj

cie go

cia honorowego, którego odprowadza

gospodarz. Nale

y wtedy opu

przyj

cie,

egnaj

c si

przy drzwiach z

gospodarzem.

Punktualno

ść

- jedna z podstawowych cech człowieka dobrze wychowanego. Poprzez
punktualno

ść

wyra

any jest stosunek do drugiego człowieka, szacunek dla

niego, niech

ęć

do stwarzania komu

kłopotów, docenianie jego czasu.

Człowiek punktualny to człowiek solidny, a solidny znaczy uczciwy.

Je

li przyjmiemy do wiadomo

ci,

e "czas to pieni

dz" - to ka

"kradzie

" czasu jest kradzie

żą

pieni

dza. W dzisiejszych czasach otoczeni

jeste

my "złodziejami czasu". Nie b

jednym z nich.

Restauracja

W restauracji, podobnie jak w kawiarni, pan proponuje pani miejsce z
widokiem na cał

sal

, a sam siada po jej lewej stronie. Je

li kelner

przyniesie jedn

kart

, to pan przekazuje j

pani. Zamawia

potrawy mo

w
dwojaki sposób: albo ka

dy przekazuje

yczenia kelnerowi osobno, albo po

uzgodnieniu z pani

robi to pan. W pierwszym przypadku jako pierwsza czyni

to pani. Je

li pan zamawia za dwoje, to

yczenie pani przedstawia jako

pierwsze.

Jest to informacja dla obsługuj

cego, komu jakie potrawy poda

li zapraszamy do lokalu kobiet

, a dysponujemy ograniczon

ilo

gotówki, wtedy delikatnie proponujemy pani te potrawy, na które nas sta

Kobieta w takich przypadkach szybko si

orientuje o co chodzi i wybiera po

naszej my

li.

W eleganckich lokalach kelnerzy proponuj

ciom aperitif przed

zamówieniem głównego posiłku. Je

li pani odmawia, to nic nie staje na

przeszkodzie, aby pan zamówił go tylko dla siebie.

Je

li otrzymamy danie zimne nie jednocze

nie, to nale

y zaczeka

momentu, a

partner równie

je dostanie. Natomiast przy daniach gor

cych

ta
osoba, która otrzymała je pierwsza, mo

e zacz

ąć

spo

ywanie. Nale

y jednak

zaprosi

do szybszego zacz

cia. Naturalnie, kobieta otrzymuje danie

zawsze jako pierwsza. W czasie jedzenia nale

y rozmawia

według zasad

obowi

zuj

cych na wielkich przyj

ciach (patrz: hasło Przy stole).

li do obiadu zamówimy wino, to w lokalach ni

szej kategorii przekazuje

kelnerowi

yczenia, jakie wina sobie

yczymy, ten za

przynosi je ju

nalane do kieliszków.

W restauracjach ekskluzywnych musimy by

przygotowani na pewien rytuał

zwi

zany z tym zamówieniem. Otó

kelner przynosi cał

butelk

wina dla

sprawdzenia marki i rocznika. Je

li pan zaakceptuje to kelner nalewa do

kieliszka odrobin

wina i wtedy nale

y skosztowa

. Po powtórnej akceptacji

kelner napełnia najpierw kieliszek pani, pó

niej - pana.

Hasłem do zako

czenia przyj

cia jest poproszenie kelnera o rachunek. O

rachunek prosi zawsze pan i on płaci.

Kto płaci, je

li do restauracji zaprosiła m

ęż

czyzn

kobieta dyrektor, a

on jest jej pracownikiem?

Jest kilka rozwi

- płaci m

ęż

czyzna, a szefowa zwraca mu pieni

dze, by uregulował rachunek,

- pani ka

e przysła

rachunek do instytucji,

- obiad był zamówiony i opłacony wcze

niej.

Czy do obowi

zku pana nale

y przyniesienie pani karty?

Nie! Kart

przynosi tylko osoba obsługuj

ca. Je

li si

nie ma czasu, to

nie nale

y zaprasza

kobiety do restauracji.

Czy mo

na umówi

z pani

w restauracji?

Jest to ryzykowne, bo o ile kobiecie wypada przebywa

samotnie w

kawiarni, o tyle w restauracji jest to nie do zaakceptowania. Kobieta
siedz

ca samotnie w restauracji mo

e by

nara

ona na przykre propozycje.

li pani w czasie pobytu w lokalu musi wyj

ść

do toalety, to wychodzi z

sali sama, czy pan ma obowi

zek jej towarzyszy

Wychodzi sama, ale pan w tym momencie wstaje i wstaje równie

, kiedy

kobieta wraca.

R

kawiczki

Ogl

daj

c stare przedwojenne fotografie zauwa

ymy,

e panowie z tzw.

towarzystwa nawet latem, wychodz

c z domu do "figury" jak kiedy

nazywano

chodzenie bez płaszcza), zawsze maj

na głowie kapelusz, a na r

kach

kawiczki, no i naturalnie, lask

, która wtedy obowi

zywała. Dzisiaj

wychodz

c z domu bez płaszcza, tylko w samym garniturze, nie zakładamy

kapelusza (czasami chodz

w nim starsi panowie) i nie zakładamy tak

kawiczek. Noszenie r

kawiczek do samego garnituru stwarza wra

enie,

wła

ciciel nale

y do jakiej

mafii lub jest rewolwerowcem. Tak wi

kawiczki wkładamy tylko do płaszcza.

Naturalnie, barwa r

kawiczek powinna współgra

z kolorem płaszcza. Tak

c np. do granatowego palta nie mo

na zało

zowych.

Kiedy wybieramy si

na uroczysto

ci oficjalne, np. w

akiecie lub w

smokingu, to do czarnego palta zało

ymy r

kawiczki zamszowe koloru

szarego.
Je

eli idziemy we fraku, to do czarnego płaszcza obowi

zuje nas zało

enie

kawiczek białych z koziej skóry.

Przy powitaniu zdejmujemy r

kawiczk

z prawej dłoni. Mo

emy poda

dło

kawiczce temu, u którego r

kawiczki nale

żą

do stroju słu

bowego, np.

oficerowi na słu

bie.

li kobieta podaje nam r

w r

kawiczce, wówczas unikamy całowania

ki. Bardzo nieładnie wygl

da gest, kiedy m

ęż

czyzna całuje pani

ponad

kawiczk

lub jeszcze gorzej, kiedy odchyla jej górn

ęść

, chc

ucałowa

dło

eli zostaniemy zaproszeni na uroczysto

ść

, na której obowi

zuj

fraki,

a jest to wieczór poł

czony z ta

cami, to nale

y zabra

ze sob

dwie pary

białych nieskórkowych r

kawiczek. Zakłada si

je do ta

ca, by nie

osłonion

nie dotyka

najcz

ęś

ciej w balowych sukniach odkrytych pleców

partnerek. Po ta

cu r

kawiczki nale

y zdj

ąć

i schowa

do wewn

trznej

kieszeni fraka. Na uroczystych przyj

ciach r

kawiczki do fraków nosi tylko

słu

ba (patrz: hasło Frak).

Rozmowa

Je

li spotykasz kogo

po raz pierwszy i podejmujesz z nim dialog to,

chc

c uchodzi

za człowieka dobrze wychowanego, powiniene

przestrzega

nast

puj

cych zasad:

- słucha

uwa

nie,

- patrze

rozmówcy w oczy (a nie na czubek włosów lub na z

by),

- nie przerywa

czekaj

c do ko

ca wypowiadanego zdania,

- nie poucza

- nie deprymowa

interlokutora,

- w przypadku odmiennego zdania nie upiera

przy nim, je

li partner

jest nieust

pliwy w swoich pogl

dach,

- nie porusza

tematów dra

liwych (do nich nale

żą

m.in. polityka,

religia),

- nie u

ywa

okre

rodowiskowych, których kto

inny mo

e nie rozumie

(dotyczy to równie

obcych wyrazów),

- mówi

wyra

nie i wolno,

- podkre

zrozumienie dla odmiennych pogl

dów rozmówcy,

- nie mówi

zbyt gło

no, je

li w otoczeniu s

ludzie, których rozmowa nie

interesuje,

- w czasie rozmowy nie egzaltowa

- r

ce trzyma

na "uwi

zi". Wymachiwanie r

kami

wiadczy o braku

wychowania,

- w czasie mówienia i słuchania zachowa

postaw

wiadcz

o szacunku

dla rozmówcy,

- je

li rozmawiamy z kobiet

, to nawet je

li naszym zdaniem nie ma ona

racji, "elegancko" da

przekona

- o znajomych, je

li ju

trzeba ich wymienia

, mówi

tylko dobrze (patrz:

hasło Takt),

- ko

c rozmow

podkre

e była ona pouczaj

ca i sprawiła nam

przyjemno

ść

Co zrobi

, je

li rozmówca w swoich pogl

dach jest napastliwy?

na zmieni

temat, ale najlepiej wycofa

z rozmowy.

Czy mo

na np. w poci

gu nawi

rozmow

z nieznajomymi lud

mi?

na, je

eli wyra

żą

na to ochot

i nie b

dzie to np. przeszkadzało

czytaj

cym. Podró

ni dziel

na mówi

cych, czytaj

cych i

cych.

Trzeba delikatnie si

zorientowa

, jaki typ w przedziale przewa

Czy w rozmowie jako argumentu mo

na u

ywa

tytułu naukowego lub

stanowiska?

Nie, nie mo

na, bo mo

e to doprowadzi

do licytacji o to, kto jest

drzejszy.

Samochód

Posiadacz pojazdu powinien zawsze pami

e jad

c nim nie jest osob

uprzywilejowan

, a wr

cz przeciwnie - jest w sytuacji gorszej ni

pieszy.

Ten bowiem ma nad nim towarzysk

przewag

. Dlatego siedz

cy w aucie, czy

to
jako kierowca, czy jako pasa

er, kłania si

pierwszy pieszemu, a samochód

ust

puje drogi id

cemu ulic

, bez wzgl

du na wiek i płe

Student je

żą

cy samochodem na wykłady nie powinien podje

nim pod

sam

uczelni

, lecz zaparkowa

pojazd w pewnej odległo

ci od szkoły, a

ostatni odcinek przeby

pieszo. Nie wygl

da to najładniej, gdy studenci

podje

pod uczelnie samochodami rodziców, natomiast profesorowie

przychodz

do pracy na piechot

li posiadacz samochodu chciałby uczyni

komu

grzeczno

ść

i podwie

źć

powinien to zaproponowa

wcze

niej, a nie dopiero przed samym odjazdem.

li wła

ciciel pojazdu zdecydował si

odwie

źć

znajomego, to powinien

podjecha

z nim pod sam dom, a nie wysadza

"po drodze".

W samochodzie ró

ne miejsca maj

ró

rang

. I tak: je

li wła

ciciel sam

prowadzi, to najwa

niejsze miejsce znajduje si

obok kierowcy, drugie

miejsce - przy prawych drzwiach z tyłu, trzecie miejsce - przy lewych
drzwiach (patrz

c w kierunku jazdy), a najmniej eksponowane -

rodkowe, na

tylnym siedzeniu.

W przypadku, kiedy samochód prowadzi kierowca, to najwa

niejsze miejsce

znajduje si

na tylnym siedzeniu przy prawych drzwiach, drugie - na tylnym

siedzeniu przy lewych drzwiach, trzecie - w

rodku, czwarte za

- obok

kierowcy.

Je

li korzystamy z taksówki, to go

ciowi proponujemy miejsce na tylnym

siedzeniu przy prawych drzwiach, a sami, obchodz

c pojazd, siadamy przy

lewych drzwiach.

Kiedy kierowca zaprasza pasa

era lub pasa

erk

do samochodu, winien

wysi

ąść

z pojazdu i, obchodz

c auto, otworzy

własnor

cznie drzwi. Je

sytuacja na jezdni bywa skomplikowana, mo

e to uczyni

otwieraj

c drzwi od

wewn

trz auta.

W towarzystwie nie nale

y si

licytowa

mark

samochodu, ani

dyskredytowa

pojazdu rozmówcy. Cz

sto mo

na usłysze

podobne jak poni

szy

dialogi:

- Pan czym

dzi?

- Tak, mam "malucha".

- Ja si

pytam o samochód, a nie o zabawk

li wła

ciciel samochodu pali, nie czyni tego nigdy, kiedy wiezie

ci.

Wsiadaj

c do cudzego samochodu nale

y zdj

ąć

kapelusz lub czapk

pozwala na to temperatura. Tak

e wła

ciciel powinien prowadzi

pojazd bez

nakrycia głowy. Kierowca w kapeluszu wzbudza w oczach przechodniów
mieszane
uczucia.

Je

li wyruszamy z go

ść

mi w dwa samochody, to drugi pojazd jest pojazdem

niejszym od pierwszego, który wskazuje drog

Savoir-vivre

- (czyt.: sawuarwiwr) poj

cie wzi

te z j

zyka francuskiego, okre

laj

znajomo

ść

zwyczajów, form i reguł towarzyskich. Savoir - vivr'em nazywamy

tak

e kodeks

ycia towarzyskiego.

Schody

Znane jest u nas powiedzenie: "Sko

czyła si

zabawa, a zacz

ły si

schody!". I nie zawsze schody s

tutaj jedynie przykładem fizycznej

trudno

ci, któr

trzeba pokona

. Otó

yciu towarzyskim schody bywaj

sprawdzianem naszej gracji oraz opanowania. Wchodzenie po schodach nie
jest
bowiem czynno

tylko fizyczn

. Po schodach trzeba umie

wchodzi

schodzi

. W czasach naszych babek znane było powiedzenie,

e po schodach

potrafi

chodzi

jedynie arystokraci i arty

ci. Wzi

ło si

to st

jednych i drugich uczono tej sztuki: pierwszych - na pensjach i w domach,
drugich - w szkołach i studiach dramatycznych. Wbrew pozorom wej

cie i

zej

cie po schodach nie jest proste i wymaga po

cenia temu kilku chwil.

Otó

wchodz

c i schodz

c trzeba trzyma

prosto, czyli "trzyma

pion".

Nogi stawiamy w linii prostej tak, by si

pokrywały. Za ka

dym krokiem

prostujemy nog

do oporu. Schodzenie lub wchodzenie na zgi

tych nogach

jest
nieestetyczne, chocia

z punktu widzenia sportowego bardziej ekonomiczne.

W miejscach publicznych, na przyj

ciach nigdy nie pokonujemy dwóch

schodów na raz, nawet je

li s

tak niskie,

e nie sprawiałoby to nam

trudno

ci. Ta uwaga dotyczy tak wchodzenia jak i schodzenia. W

towarzystwie
kobiety wchodzimy po schodach jak te

i schodzimy prowadz

c j

pod r

li schody s

tak w

skie,

e zmie

ci si

na nich tylko jedna osoba, to

wchodzi pierwszy m

ęż

czyzna, a schodzi pierwsza kobieta (dotyczy to tak

wchodzenia i schodzenia po drabinie).

Na schodach obowi

zuje kierunek ruchu jak na ulicy - wchodzimy i

schodzimy praw

stron

. Dotyczy to naturalnie ludzi młodych, bo starszym

wiekiem ust

pujemy strony, na której znajduje si

por

cz.

Wchodz

c lub schodz

c po schodach winni

my zachowa

ść

wyra

odległo

ci. Schody s

sto miejscem, w którym mo

na si

pokaza

otoczeniu, a np. w teatrach zaprezentowa

swoj

partnerk

. Nic tak pi

knie

nie słu

y toaletom pa

jak schody.

Nie wypada na schodach zatrzymywa

, przedstawia

, prowadzi

rozmowy.

Słu

żą

one jedynie do przej

cia z jednej kondygnacji na drug

i nie powinno

na nich tamowa

ruchu.

Jak brzmi uzasadnienie faktu,

e po schodach pierwszy wchodzi m

ęż

czyzna?

Ten "przepis" wzi

ł si

prawdopodobnie st

e kobieta czuje si

skr

powana, kiedy id

cy za ni

ęż

czyzna ma mo

liwo

ść

obserwowania jej

nóg,
a jego głowa znajduje si

na wysoko

ci, b

co b

intymnej cz

ęś

ci ciała

pani.

Serwetki

Siadaj

c do stołu zauwa

amy zło

z lewej strony talerza serwetk

. W

czasie przyj

ęć

prywatnych serwetki te s

koloru obrusa i cz

sto haftowane

cznie. Mog

zło

one we czworo, umieszczone w pier

cieniu lub

dekoracyjnie "zbudowane" w tzw. piramidk

. W restauracjach serwetk

układa

równie

na talerzyku zak

skowym.

Owe serwetki nale

y rozkłada

na kolanach, bo do tego wła

nie słu

żą

Nieu

ywanie serwetki i pozostawienie jej na stole jest wyra

nym

uchybieniem.

W czasie posiłku u

ywamy serwetk

do wytarcia palców i ust (szczególnie

po tłustym posiłku, a przed piciem z kieliszka).

Po jedzeniu nale

y serwetk

poło

z powrotem z lewej strony talerza.

Nie nale

y jej składa

w pierwotn

figur

, ani wkłada

w obr

cz.

Panów wypada przestrzec przed zakładaniem serwetki za kołnierz koszuli.
Sposób ten, cz

sto pokazywany na filmach, ma za zadanie przedstawienie w

karykaturalnym

wietle biesiadnika maj

cego luki w znajomo

ci zachowania

przy stole.

Siadanie

Siadamy i wstajemy dziesi

tki razy dziennie i na ogół nie zwracamy uwagi,

w jaki sposób to czynimy. Wydawałoby si

e czynno

ść

ta nie podlega

adnym

normom, a jednak. Mo

na siada

byle jak, ale mo

na tak

e porusza

salonie elegancko.

Jakie s

zatem wymagania przy tak prozaicznej czynno

ci?

- Siadaj

c na krze

le lub innym miejscu do siedzenia, nie nale

sprawdza

, czy siedzenie jest czyste lub czy krzesło nie ma podpiłowanych

nóg. Nawet je

li nie jest zbyt czyste, co mo

e si

zdarzy

nawet w

najlepszym domu, nale

y po

garnitur i usi

ąść

- Nie nale

y siada

na całej powierzchni, lecz na trzy czwarte. Zapobiega

to opieraniu si

o oparcie, a to z kolei czyni nasz

sylwetk

wyprostowan

- Siadamy zawsze utrzymuj

c pozycj

pionow

. Przy siadaniu nie powinno

pochyla

tułowia do przodu.

- Chc

c przesun

ąć

krzesło nale

y to uczyni

przez uchwycenie go po

bokach. Przesuwanie krzesła poprzez chwytanie go mi

dzy nogami jest

nieestetyczne.

- Siedz

c trzymamy nogi razem, ewentualnie zakładamy nog

na nog

Trzymanie nóg rozwartych (jak to czyni

z konieczno

ci otyli panowie)

wygl

da nieładnie i robi wra

enie braku szacunku dla otoczenia.

- Wstajemy równie

w pionie, co zmusza nas do postawienia stóp jak

najbli

ej krzesła.

- B

c we fraku tylko do stołu siadamy na wprost. Poza tym przypadkiem

siadamy zawsze bokiem odrzucaj

c poł

fraka z tej strony, na któr

siadamy.

- Przy siadaniu nie podci

gamy nogawek. Siedz

cemu m

ęż

czy

nie nie mo

wida

odkrytych nóg powy

ej skarpetek.

Skarpetki

Niby to drobna rzecz, a tak wa

na w ubiorze m

ęż

czyzny. Skarpetki winny

odbiciem jednego koloru garnituru, krawata, koszuli, b

dopasowane do koloru kamizelki. Unika

nale

y skarpetek wielokolorowych w

wyra

ne wzorki. Równie

skarpetki białe pasuj

jedynie do adidasów i

ubrania sportowego.

Skarpetka powinna by

na tyle długa,

eby przy podwini

ciu si

nogawek

zakrywała ciało. Nieestetyczn

bowiem rzecz

jest pokazywanie m

skich

łydek
(Patrz: hasło Ubranie).

Smoking

- ubranie wieczorowe składaj

ce si

z czarnych spodni z lampasem, czarnej

marynarki z czarnego sukna, z klapami obszytymi jedwabiem. Nazwa ubrania
pochodzi od angielskiego "smoking jacet", co mo

na przetłumaczy

jako

marynarka, w której si

pali.

Do smokingu nosi si

czarn

kamizelk

lub, zamiast niej, czarny pas

wykonany z jedwabiu. Koszula powinna mie

wykładany kołnierzyk i czarne

guziczki. Muszka zawsze czarna. Jej wielko

ść

i kształt mog

ró

ne.

Do smokingu nosi si

czarne lakierki lub trzewiki z mi

kkiej skóry na

skórzanej podeszwie. Skarpetki czarne. W kieszonce umieszcza si

biał

jedwabn

chusteczk

. Do tego ubrania nosi si

zegarek na r

na metalowej

bransolecie.

Przy swoich "narodzinach" smoking był jednorz

dowy; z czasem przyj

ła si

dwurz

dówka, do której nie nosi si

kamizelki, lecz pas. Tak

e krój

kołnierza zmienił si

z tradycyjnego na szalowy.

Smoking jako strój wieczorowy nie mo

e by

noszony w dzie

. Zakłada si

go id

c na koncerty, mniej uroczyste premiery teatralne, obiady, przyj

cia

bufetowe, bale.

W smokingu nie chodzi si

po ulicy. Zakładaj

c go w lecie, kiedy nie

nosimy płaszcza, musimy si

liczy

z wydatkiem na taksówk

, je

li nie

posiadamy własnego samochodu.

Poniewa

smoking jest ubraniem wieczorowym, wkładamy go dopiero po

godzinie #19#/00.

Zim

wychodz

c z domu nakładamy na smoking czarne palto, mi

kki czarny

kapelusz i ciemne zamszowe lub skórzane r

kawiczki.

Do smokingu nie nosi si

odznacze

, chocia

kraje, w których dopuszcza

zawieszanie miniatur orderowych.

Czym ró

ni si

biały smoking od czarnego?

Tylko biał

marynark

. Reszta pozostaje bez zmian.

Kiedy mo

na zało

biały smoking?

Na uroczyste spotkania, które np. odbywaj

w ogrodach, na

wie

powietrzu i w godzinach popołudniowych.

Spotkanie na ulicy

Zatrzymywanie znajomych na ulicy to plaga naszych miast. Ci, którzy
posiadaj

samochód mog

tego unikn

ąć

, ale piesi u

ytkownicy ulic, je

maj

wielu znajomych lub s

postaciami popularnymi w mie

cie, cz

sto nie

mog

doj

ść

do celu,

eby nie zosta

zaczepionymi przez pytaj

cych: "Dzie

dobry. Co słycha

?" Tu pada odpowied

: "Jako

leci." Po czym nast

puje

pauza i: "No to do widzenia". Otó

c ulic

nie wypada zaczepia

znajomych, chyba,

e obie strony daj

znaki,

e ciesz

tak ze

spotkania, i

trzeba przystan

ąć

i zamieni

kilka słów. I znowu - jak w

hierarchii przedstawiania - młodszy nie powinien zatrzymywa

na ulicy

starszego, a m

ęż

czyzna kobiety.

li kobieta zatrzyma m

ęż

czyzn

, to nie powinien on rozmawia

z ni

stoj

c, tylko - je

li rozmowa jest dłu

sza - uda

w kierunku, w którym

szła pani. To samo dotyczy młodszego m

ęż

czyzny, je

li zatrzyma go na ulicy

kto

starszy wiekiem lub stanowiskiem.

Uwagi te nie dotycz

naturalnie dobrych przyjaciół, krewnych lub

rodze

stwa. Zawsze jednak nale

y unika

rozmowy stoj

c na ulicy, chocia

dlatego,

e para taka tamuje ruch pieszych. Natomiast sytuacja, w której z

ęż

czyzn

rozmawia kobieta mo

e dodatkowo sugerowa

niewła

ciwe

skojarzenia.

Sygnet

- (od łac. signum - znak) pier

cie

z wyrytym herbem lub monogramem,

ywany dawniej zamiast piecz

ci. Noszenie sygnetu miało wi

c charakter

praktyczny.

Noszenie przez m

ęż

czyzn sygnetu jest dzisiaj w złym gu

cie i

wiadczy o

kompleksach zwi

zanych z pochodzeniem. Widok m

ęż

czyzny z sygnetem na placu

budzi podejrzenia,

e jego szlachectwo jest w

tpliwej proweniencji.

Sztu

ce, a szczególnie ich uło

enie w stosunku do talerza s

mow

jadłospisu. Kolejno

ść

ich uło

enia zaczyna si

zawsze od zewn

trz do

rodka. Załó

my hipotetycznie,

e gospodarze chc

nas pocz

stowa

takim,

np. zestawem da

: a) przystawka, b) forszmak, c) zupa, d) spagetti, e)

ryba, f) danie mi

sne. Wówczas sztu

ce powinny by

uło

one nast

puj

co:

- Lewa strona: - Prawa strona:

- widelec mniejszy do zak

ski; - nó

mniejszy do zak

ski;

- nie ma odpowiedniego sztu

ca dla prawej strony forszmaku; -

rednia

ły

ka do forszmaku;

- nie ma odpowiedniego sztu

ca dla prawej strony; - du

a ły

ka do zupy;

- ły

ka do makaronu; - widelec do makaronu;

- widelec do dania rybnego; - nó

do dania rybnego;

- widelec do dania mi

snego; - nó

do dania mi

snego.

Sztu

ce uło

one s

w takiej kolejno

ci, w jakiej bierzemy je do r

ki.

Ostrza no

y s

zawsze zwrócone do wewn

trz.

li obiad ko

czy si

podaniem serów i deseru, to odpowiednie sztu

uło

one s

nad talerzem, w kolejno

ci podawania tych potraw, pocz

wszy od

sztu

ca uło

onego najdalej od talerza.

Czy przed u

yciem nale

y ły

lub widelec wytrze

serwetk

Nie wolno! Musimy zawierzy

gospodarzom,

e sztu

ce s

czyste. Gdyby

jednak okazało si

e nó

lub widelec s

przybrudzone, to prosimy o

wymian

. Takie zachowanie obowi

zuje tak

e w lepszych restauracjach.

Jak si

zachowa

, kiedy na wykwintnym przyj

ciu spadnie nam na podłog

ły

ka lub widelec?

Nie schyla

, lecz poprosi

obsług

, by podniosła, a nast

pnie zwróci

z pro

o przyniesienie czystych sztu

ców.

Sztuka jedzenia

"Posad

cia do stołu, a powiem ci kim jest" - brzmiało dawne

przysłowie w czasach, kiedy nie sprawdzano dowodów osobistych go

ci, lecz

tylko sadzano ich przy stole i obserwowano jak daje on sobie rad

zawiło

ciami posługiwania si

em i widelcem.

Operowanie tymi sztu

cami wydaje si

tylko z pozoru łatwe. W

rzeczywisto

ci jednak czynno

ść

jedzenia za pomoc

a i widelca

niejednokrotnie sprawia biesiadnikom kłopot.

W czasach, w których uczono dzieci prawidłowego u

ywania no

a i widelca

edukacj

zaczynano od tego,

e pod łokcie małego człowieka wkładano dwie

ść

grube ksi

ąż

ki z zaleceniem utrzymania ich w czasie jedzenia, gdy

dłonie manipulowały sztu

cami. Dawało to doskonałe efekty - przy jedzeniu

dłonie stawały si

bardziej sprawne i wygimnastykowane, a łokcie jedz

utrzymywał blisko tułowia, nie poszturchuj

c s

siada z lewej czy z prawej

strony. Siadaj

c do jedzenia, szczególnie w sytuacji, kiedy jest mnóstwo

ci, a miejsca mało, nale

y wi

c pami

o zasadzie: "łokcie przy

sobie".

A oto kilka podstawowych zasad poługiwania si

sztu

cami:

- Nó

trzymamy zawsze w prawej r

ce, widelec - w lewej, je

li jemy

potraw

wymagaj

ycia obu tych sztu

ców.

- Ły

trzymamy praw

, chyba

e jemy spagetti; wtedy trzymamy j

lewej r

ce.

- Ryby jadamy albo specjalnym no

em i widelcem (nó

trzymamy w prawej, a

widelec w lewej r

ce) lub dwoma widelcami, b

jednym widelcem

(trzymanym w prawej r

ce).

- Drób jemy widelcem i no

em. Je

li trafimy na przyj

cie, gdzie drób

dzie si

jadło palcami, to nale

y si

spodziewa

e po tej potrawie

słu

ba wniesie miseczki z wod

i r

czniki do umycia r

- Wszelkie kluski jadamy widelcem, za

przy spagetti pomagamy sobie

dodatkowo ły

- Sałat

jemy widelcem i nie kroimy jej no

em.

- Ostrygi jemy posługuj

c si

specjalnym widelcem.

- Do

limaków podaje si

szczypce i widelec.

- Szparagi jemy przy pomocy widelca.

- Karczochy jada si

palcami, ale na koniec no

em i widelcem. (Przy daniu

tego rodzaju powinni

my spodziewa

podania nam specjalnej miseczki do

opłukania palców).

- Homary i langusty jemy posługuj

c si

specjalnym dwuz

bnym widelcem.

ledzie jemy kroj

c je no

em, podobnie jak mi

so.

- Mi

so mielone oraz gulasze, galaretki i pasztety jemy tylko za pomoc

widelca.

li dan

potraw

spo

ywamy przy pomocy no

a i widelca, to czynimy to do

ca kompletem sztu

ców. Nie jest eleganck

form

odkładanie no

a i

przekładanie widelca do prawej dłoni.

Nim przyst

pimy do jedzenia winni

my pami

o generalnej zasadzie,

na proszone przyj

cie nie przyszli

my po to, by nadmiernie dogodzi

swemu

podniebieniu, lecz by elegancko i przyjemnie sp

dzi

czas przy stole.

Dlatego do posiłku nale

y siada

"z obrzydzeniem", a "z rozkosz

" do

rozmowy. Z tej postawy wynikaj

dalsze konsekwencje:

1. Poniewa

podstawowym celem przyj

cia jest konwersacja, zabawiamy

rozmow

pani

siedz

z naszej prawej strony, pami

taj

c od czasu do

czasu
o pani siedz

cej z lewej.

2. Tematami przy posiłku nie mog

interesy, polityka oraz wszelkie

dziedziny, które mog

wprowadzi

przykr

lub podniecaj

atmosfer

Rozmawia

winno si

o sprawach błahych.

To wszystko sprawia,

e na przyj

ciu wła

ciwie si

nie jada, lecz tylko

próbuje potrawy. Tak wi

- jedz

c zup

spo

ywamy jej tylko tyle, by ły

nie zahaczy

dna (odpada

zatem pytanie, czy przechylamy talerz od siebie, czy do siebie),

- z nabieraniem jedzenia na widelec nie powinno by

kłopotu, poniewa

wystarczy,

e drobne kawałki mi

sa, czy jarzyn nadziejemy na widelec i

skierujemy czubkiem do ust.

Pami

nale

y tak

e, i

zup

nabiera si

ruchem od siebie i kieruje do

ust bokiem, a nie czubkiem.

Przerywaj

c jedzenie dania mi

snego kładziemy nó

i widelec zł

czone

wierzchołkami tak,

e koniec widelca przykrywa koniec ostrza no

a. Kiedy

chcemy zasygnalizowa

obsłudze,

e b

dziemy jeszcze jedli, kładziemy

sztu

ce podobnie, lecz w tym przypadku ostrze no

a przykrywa czubek

widelca. Kiedy ko

czymy jedzenie, to wtedy kładziemy nó

i widelec na

talerzu obok siebie. W ka

dym przypadku ostrze no

a skierowane jest do

rodka.

e, widelce, ły

ki i ły

eczki nigdy nie opieramy o talerz, lecz

kładziemy na talerzu. Wynika to st

e spływaj

ce z opartych o talerz

sztu

ców resztki jedzenia lub płynu mog

pobrudzi

obrus.

Potrawy podane na półmiskach nabieramy na swój talerz tylko tymi
sztu

cami, które s

do tego specjalnie przeznaczone (nie za

własnymi!).

Zup

lub inn

płynn

potraw

podan

w fili

ance z dwoma uszkami jemy

najpierw ły

, a na ko

cu dopijamy podnosz

c fili

ank

do ust tylko praw

. Je

li potraw

podano w fili

ance z jednym uchem, to nie posługujemy

ły

, lecz pijemy z fili

anki.

wiadkiem by

e si

zdarzy

e przyjaciel poprosi pana na

wiadka swojego

lubu.

Nie wypada odmówi

pełnienia tej funkcji, bowiem jest ona niezwykle wa

w
czasie uroczysto

ci za

lubin a bywa proponowana osobom najbardziej

bliskim.
Je

li propozycja została zło

ona na pi

mie, nale

y odpowiedzie

natychmiast
po sprawdzeniu, czy ma si

wolne terminy. Je

li propozycja została zło

ona

bezpo

rednio, a w tej formie nale

y si

jej najcz

ęś

ciej spodziewa

, to

wypada okaza

rado

ść

oraz zadowolenie.

Od momentu wyra

enia zgody przyszły

wiadek przejmuje wiele obowi

zków

zwi

zanych z przygotowaniem do

lubu. Poniewa

zawsze jest dwóch

wiadków,

wypada si

dowiedzie

, kto jest tym drugim i czy zaproszenie dotyczy

lubu

cywilnego, ko

cielnego, czy obu. Bywa bowiem tak,

e młoda para, chc

uhonorowa

cej przyjaciół, zaprasza do ka

dego

lubu inne osoby. Nie

nale

y wi

c gniewa

, je

li otrzymamy propozycj

pełnienia funkcji

wiadka tylko w czasie jednej uroczysto

ci.

li drugim

wiadkiem jest m

ęż

czyzna, nale

y d

ąż

do jak najszybszego

spotkania z nim i dokonania podziału obowi

zków. Je

li partnerk

dzie

kobieta, nale

y równie

wcze

niej j

pozna

, ale wtedy wszystkie sprawy

zwi

zane z rol

wiadka przejmuje m

ęż

czyzna. Trzeba pami

wiadek

wyst

puje w roli mistrza ceremonii i od jego umiej

tno

ci organizacyjnych

zale

y sprawny przebieg uroczysto

ci.

Do zada

wiadków nale

- pomoc w wysyłaniu zawiadomie

lubie,

- uzgodnienie przebiegu uroczysto

ci (czy ma ona mie

charakter

kameralny, czy bardziej uroczysty), załatwienie spraw zwi

zanych z muzyk

fotografowaniem, transportem, koktajlem,

- uzgodnienie strojów panny młodej i

wiadków, a je

lub jest bardziej

uroczysty - tak

e najbli

szej rodziny,

- regulowanie wszystkich rachunków w czasie uroczystego dnia,

- przypomnienie panu młodemu o zabraniu ze sob

obr

czek

lubnych, a

obojgu młodym - o dowodach osobistych,

- przywiezienie bukietu

lubnego dla panny młodej,

- po uroczysto

ci za

lubin - zaj

cie si

kwiatami i ewentualnie

prezentami otrzymanymi przez młod

par

- zawiezienie młodej pary na miejsce przyj

cia weselnego i wzi

cie w nim

udziału.

Wielu niepotrzebnych kłopotów w czasie uroczysto

ci zwi

zanych ze

lubem

i weselem przysparza niewła

ciwy dobór stroju. Nale

y wi

c pami

pan
młody oraz

wiadkowie powinni swe stroje dostosowa

do kreacji panny

młodej
i do pory dnia, w której odbywa si

lub. Je

li panna młoda wyst

puje w

sukni koktajlowej, to nie ma kłopotu. Panowie winni by

ubrani w garnitury

wyj

ciowe i stonowane krawaty. Pami

nale

e pan młody powinien si

troch

wyró

nia

ubraniem i

wiadkom nie wypada go w tym "przelicytowa

ksze komplikacje zaczynaj

wtedy, gdy do

lubu ko

cielnego panna

młoda wybiera si

w długiej białej sukni (czasem nawet z trenem). W tym

przypadku pan młody oraz

wiadkowie wyst

powinni w

akietach (patrz:

hasło

akiet), a je

lub odbywa si

wieczorem, to nawet i we frakach

(patrz: hasło Frak). Nie wypada w ko

ciele wyst

powa

w smokingu, poniewa

jest to strój bardziej zabawowy i do uroczysto

lubnych nie za bardzo

pasuje.

Je

li w rodzinach pa

stwa młodych panuje zwyczaj,

e pann

młod

ołtarza prowadzi ojciec a pana młodego matka - to i oni powinni wyst

odpowiednio ubrani: matka - w długiej sukni, ojciec - w

akiecie lub

fraku.

Obowi

zkiem

wiadka (

wiadków) jest zorganizowanie przywozu przyszłych

nowo

ców do ko

cioła. W rodzinach tradycyjnych przed wyjazdem do

cioła

lub urz

du w domu panny młodej zbiera si

najbli

sza rodzina i stamt

wszyscy wyruszaj

na uroczysto

ść

lubin. W tym przypadku trzeba liczy

z zamówieniem przynajmniej trzech samochodów. Kawalkada aut powinna

zosta

uformowana nast

puj

co: w pierwszym samochodzie jad

stwo młodzi

z matk

pana młodego i ojcem panny młodej, w drugim - matka panny młodej i

ojciec pana młodego oraz

wiadkowie, w trzecim za

- dziadkowie obojga

narzeczonych. Czasami potrzebny jest i czwarty samochód, je

eli do orszaku

doł

rodzice chrzestni.

W czasie przyj

cia weselnego pa

stwo młodzi siedz

razem w centralnym

miejscu przy stole. Obok panny młodej jest miejsce dla ojca pana młodego,
dalej za

- dla jednego ze

wiadków. Miejsce obok pana młodego powinna

zaj

ąć

matka panny młodej, a obok niej - drugi

wiadek. Vis a vis młodej

pary siedz

: matka pana młodego i ojciec panny młodej. Miejsca dla

dziadków
pa

stwa młodych znajduje si

sto przy rogach stołu. Miejsca vis a vis

młodej pary mog

zaj

ąć

wiadkowie, których rola trwa nadal.

wiadkowie

na weselu s

wykonawcami polece

pary młodej. Do nich nale

y równie

dbanie
o to, aby wszystkie zacne panie na weselu dobrze si

bawiły. Nakłada to na

nich obowi

zek powstrzymania si

od picia alkoholu przez cały czas trwania

zabawy.

W przyszło

wiadkowie powinni pami

o rocznicach

lubu i wysyłaniu

okoliczno

ciowych gratulacji.

Czy z rol

wiadka zwi

zane s

jakie

przes

dy?

Tak! Przestrzega si

przed proponowaniem roli

wiadków osobom

rozwiedzionym oraz owdowiałym. Pono

równie

starzy kawalerowie i stare

panny nie gwarantuj

trwało

ci mał

stwa. Ale dzisiaj nikt nie zwraca

uwagi na stan cywilny

wiadków.

Czy

wiadek jest zobowi

zany do wr

czenia młodej parze dro

szego prezentu

inni go

cie?

Bywaj

takie wymagania. Ale sama rola

wiadka była kosztowna. Dlatego

ęż

czyzna podejmuj

cy si

tej roli z góry powinien si

liczy

z pewnymi

wydatkami. Z tego te

powodu zwalnia si

go cz

sto z obowi

zku

przyniesienia prezentu.

Taksówka

Najcz

ęś

ciej bywa tak: kiedy korzystamy z taksówki, a jeste

my w

towarzystwie kobiety, to otwieramy jej drzwi (tylne prawe), ona wsiada i
przesuwa si

na lew

stron

ust

puj

c nam miejsce. My siadamy po jej

prawej
stronie. Wysiadaj

c - ona przesuwa si

z powrotem na prawe miejsce. A

przecie

taksówka ma cztery pary drzwi i kierowc

, który równie

powinien

poczuwa

do usłu

enia pasa

erom. Dlatego prawidłowym rozwi

zaniem jest

nast

puj

ca sytuacja:

ęż

czyzna otwiera tylne prawe drzwi i pani siada na miejscu przy

drzwiach. W tym czasie kierowca taksówki wysiada i otwiera pasa

erowi

tylne
lewe drzwi. W ten sposób oboje nie musz

przesuwa

z miejsca na

miejsce. Pani siedzi na najwa

niejszym miejscu w samochodzie, a pan ma

pani

po swojej prawej stronie.

Z kolei wysiadanie ma nast

puj

cy przebieg:

Kierowca otwiera drzwi panu. Ten wysiada, obchodzi pojazd i otwiera drzwi
pani.

W przypadku, gdy kierowcy nie wpadnie na my

l, by otworzy

pasa

erowi

drzwi (nie ma u nas jeszcze takiego zwyczaju), to m

ęż

czyzna powinien

wsiada

do taksówki z jej lewej strony, nawet je

li na jezdni jest du

ruch.

Kobiety, które w naszych warunkach wsiadaj

do taksówki najcz

ęś

ciej jako

pierwsze, bardzo nie lubi

przesuwania si

z miejsca na miejsce, poniewa

powoduje to zwykle pogniecenie kreacji.

Naturalnie, niedopuszczalnym jest zostawianie pani na tylnym siedzeniu i
zaj

cie miejsca obok kierowcy.

Kiedy nale

y płaci

za kurs - przed, czy po wyj

ciu z samochodu?

Przed wyj

ciem. Nie wygl

da to elegancko, kiedy kobieta czeka na

chodniku, a

ęż

czyzna ureguluje rachunek.

Czy w czasie jazdy wypada podpowiada

kierowcy, jak

tras

ma jecha

Nie wypada. Je

li pasa

er ma jakie

yczenie, nale

y je przekaza

przed

wyruszeniem.

Czy kobieta b

ca w towarzystwie m

ęż

czyzny mo

e uregulowa

rachunek za

przejazd?

Nie powinna. W tym przypadku obowi

zuj

takie zasady post

powania jak w

restauracji.

Czy wypada taksówkarzowi dawa

napiwek?

Nie wypada. Napiwek jest ju

wliczony w koszt jazdy.

Takt

Cecha dzisiaj rzadka i najtrudniejsza do przyswojenia, poniewa

taktu nie

na si

nauczy

. Takt jest wynikiem naszego my

lenia, naszego stosunku

do
bli

nich, poziomu kultury osobistej. Mo

na natomiast sprecyzowa

jak

człowiek taktowny powinien si

zachowywa

Tak wi

c, m

ęż

czyzna uwa

cy si

za taktownego:

- rozmawia o problemach, a nie o ludziach,

- stara si

nie wymienia

w rozmowie nazwisk, je

li to nie jest

konieczne,

- nie opowiada o swoich sukcesach, wykształceniu, pochodzeniu,

- jest człowiekiem tolerancyjnym,

- nie porusza w rozmowie tematów dra

liwych, np. dotycz

cych wiary lub

pogl

dów politycznych,

- nie komentuje decyzji swoich zwierzchników,

- udaje,

e nie słyszy tego, czego słysze

nie powinien,

- b

c gospodarzem nie narzuca swoich pogl

dów,

- potrafi opu

towarzystwo, kiedy uzna,

e nie powinien w nim dłu

przebywa

- nie zadaje swoim rozmówcom kłopotliwych pyta

- nie wykorzystuje swojej przewagi nad drugim człowiekiem,

- traktuje podwładnego jak swego szefa,

- nie pyta o pochodzenie, wyznanie, narodowo

ść

ani o stan konta w banku,

- nie rozpowszechnia plotek ani nie sprawdzonych wiadomo

ci.

Teatr

Chc

c zaproponowa

pani sp

dzenie wieczoru w teatrze powinni

odpowiednio wcze

niej zapozna

z repertuarem teatrów oraz zaznajomi

, chocia

by pobie

nie, z tre

sztuk. Pozwoli to na łatwiejsze

dokonanie wła

ciwego wyboru przed ich rekomendacj

. Propozycja sp

dzenia

wieczoru w teatrze winna wypłyn

ąć

przynajmniej tydzie

wcze

niej, gdy

nale

y pami

e do teatru idziemy dla kobiety. Sztuka sztuk

, ale

najwa

niejsza jest pani. Taki wieczór jest dla niej czasami rzadk

okazj

do pokazania si

w miejscu publicznym i dania jej tej pełnej satysfakcji,

e jest równie

dam

. W czasie poprzedzaj

cym ten wieczór nie nale

y pani

zbytnio absorbowa

spotkaniami, daj

c jej mo

liwo

ść

odpowiedniego

przygotowania si

Konieczne jest uzyskanie informacji o tym, jaki strój b

dzie miała na

sobie nasza partnerka tego wieczoru i poczynienie stara

dopasowania

swojego garnituru (kolor) do koloru sukni pani. Nale

y zawsze pami

kobieta jest obrazem, m

ęż

czyzna za

- tylko jego ram

, która ten obraz

powinna jak najbardziej eksponowa

li zapadnie decyzja potwierdzaj

ca wspólne sp

dzenie wieczoru w

teatrze, to pan, po kupieniu biletów, powinien wymieni

je na blankiet

zaproszeniowy. W tym celu nale

y uda

do biura organizacji widowni,

gdzie dane z biletu zostan

przepisane na zaproszenie. Mo

e tam by

wpisane
nawet nazwisko pana. Posiadanie osobistego zaproszenia na przedstawienie
stawia pana w miłej sytuacji bywalca teatralnego.

Udaj

c si

do teatru trzeba wzi

ąć

pod uwag

to,

e tak jak teatr teatrowi

nierówny, podobnie rzecz ma si

z przedstawieniami. Inaczej ubieramy si

np. na szeregowe przedstawienie do teatru mniej reprezentacyjnego, a
inaczej do Teatru Wielkiego. Inaczej na premiery i gale, inaczej, gdy mamy
miejsce w pierwszym rz

dzie, a inaczej, gdy siedzie

dziemy na drugim

balkonie, gdzie jeste

my mniej widoczni. Mo

emy si

mieszy

, je

ubierzemy smoking, a nasza partnerka dług

sukni

- i b

dziemy jedynymi

tak
ubranymi widzami. I odwrotnie - w szarym garniturze i kolorowej koszuli
b

dziemy si

rumieni

, je

li w koło b

fraki i smokingi, a w najgorszym

wypadku - czarne garnitury (patrz: hasło Ubiory).

Wszystko to trzeba bra

pod uwag

kupuj

c bilet w kasie teatralnej.

Najlepiej o wszystkim dowiedzie

od pani kasjerki, która jest w

teatrze
osob

najlepiej poinformowan

Do teatru nale

y si

z pani

umówi

tak,

eby znale

źć

w gmachu na

tna

cie minut przed rozpocz

ciem widowiska. Pozwoli to spokojnie odda

okrycia do szatni, kupi

program, a pani - poprawi

fryzur

i makija

W szatni pan pomaga pani zdj

ąć

płaszcz. Równie

po przedstawieniu -

podaje jej okrycie. Jedynie kurtek sportowych nie podaje si

kobiecie,

poniewa

pani ubrana w taki strój sugeruje,

e nie

yczy sobie pomocy

ęż

czyzny. Id

c do teatru nale

y liczy

z dodatkowym wydatkiem

zwi

zanym z kupnem dwóch programów. Po latach taki program jest miłym

wspomnieniem udanego wieczoru.

Na widowni

zawsze pierwsza wchodzi kobieta, a za ni

ęż

czyzna.

Natomiast do miejsc wyznaczonych na bilecie prowadzi pan przechodz

przodem do siedz

cych.

li udało nam si

kupi

bilety z miejscami w

rodku rz

du, lepiej wej

ść

na widowni

wcze

niej, aby unikn

ąć

zawsze kr

puj

cego przeciskania si

dzy siedz

cymi widzami, a czas pozostały do rozpocz

cia przedstawienia

wykorzysta

na zaznajomienie si

z tre

programu.

W teatrach u szatniarek mo

na wypo

ycza

lornetki teatralne. Tylko bardzo

zły wzrok usprawiedliwia korzystanie z nich; chyba

e nasze miejsca s

tak

daleko,

e "gołym okiem" nie wida

postaci scenicznych. Aktorów kr

puje

lornetkowanie z widowni, a cz

sto odbicia reflektorów s

widoczne nawet ze

sceny.

Siedz

c na widowni nie nale

y obraca

do tyłu i szuka

znajomych

twarzy lub sprawdza

, kto przybył na przedstawienie. Ukłony wymieniamy

tylko ze znajomymi siedz

cymi w zasi

gu naszego wzroku.

W czasie antraktu, je

li pani sobie tego

yczy, wychodzimy z widowni.

sto si

zdarza,

e pal

cy m

ęż

czyzna w czasie przerwy albo przeprasza

pani

i idzie zapali

papierosa, albo "ci

gnie" j

do palarni. Je

partnerka nasza nie pali, to trudno - musimy obej

ść

bez papierosa.

Po przedstawieniu nale

y odprowadzi

pani

do domu, nawet je

li mieszka w

podmiejskiej dzielnicy i przyjdzie panu wraca

na piechot

Czy po przedstawieniu wypada składa

aktorom osobi

cie gratulacje i

podzi

kowania?

Wypada. Aktorzy szalenie to lubi

. Składanie gratulacji mo

na poł

czy

pro

o autograf na programie. Natomiast udaj

c si

za kulisy nale

y si

pieszy

, by zasta

aktorów jeszcze w kostiumach. Aktorów kr

puje, kiedy

ich zaskoczy w czasie rozcharakteryzowywania.

Jak si

zachowa

przy spó

nieniu na przedstawienie lub koncert?

Po pierwsze, nie robi

z tego tragedii i nie wypomina

pani,

e to przez

. Po drugie, zapyta

bileterk

, którymi drzwiami mo

na wej

ść

widowni

bez zwracania na siebie uwagi. Najcz

ęś

ciej spó

nionych wpuszcza si

który

z balkonów.

Wchodz

c w takiej sytuacji na widowni

nie nale

y szuka

wolnego miejsca,

lecz przeczeka

na stoj

co do przerwy. S

teatry, które spó

nionym

proponuj

obejrzenie widowiska w telewizorze. Nale

y przyj

ąć

propozycj

ze zrozumieniem i nie nale

y nalega

, by pozwolono nam wej

ść

na widowni

Telefon w

yciu

towarzyskim

Załatwianie spraw za po

rednictwem telefonu jest gorsz

form

kontaktów

towarzyskich. Telefon jest bowiem jedynie

rodkiem informacyjnym i nie

powinien zast

powa

spotka

bezpo

rednich, w przypadkach, gdzie jest to

liwe. Rozmowa telefoniczna powinna by

tylko zaczynem rozmowy "w cztery

oczy". Zast

powanie ni

bezpo

redniego kontaktu

wiadczy

e o

nie

miało

ci, skryto

ci, a czasem nawet uznane mo

e by

za pewn

form

lekcewa

enia.

li ju

jeste

my z pewnych wa

nych powodów zdani tylko na telefon, to

wypada przeprosi

rozmówc

za tak

form

załatwiania sprawy. Naturalnie,

nie dotyczy to spraw mniej istotnych jak zasi

gni

cie informacji czy

pro

o numer telefonu. Lecz zast

powanie spotkania w kawiarni godzinn

rozmow

telefoniczn

nie nale

y do rzeczy wła

ciwych.

Pami

nale

y o tym,

e temat rozmów telefonicznych nie powinien by

puj

cy, b

wywołuj

cy zbytnie zainteresowanie osób przypadkowo

nas
słysz

cych. Nie powinny by

to wi

c wyznania, zobowi

zania, sprawy

rodzinne
itp. Nie przypadkiem istnieje powiedzenie "to nie jest sprawa na telefon".

sto słyszy si

e kto

woli załatwi

swoj

spraw

przez telefon,

zamiast napisa

list. A tymczasem rozmowa telefoniczna nigdy nie zast

kna napisanego listu i b

dzie tylko jego namiastk

mog

wiadczy

tym,

e rozmówca ma kłopoty z przelewaniem my

li na papier.

Telefonuj

c nale

y równie

pami

e nasz telefon jest rodzajem

niezapowiedzianej wizyty i

e nie nale

y jej przedłu

ponad trzy minuty.

Blokowanie telefonu jest równie

pewnym nietaktem w stosunku tak do

gospodarza jak i ewentualnego rozmówcy czekaj

cego na poł

czenie. Norma

trzech minut wyznaczona przez automaty telefoniczne jest wystarczaj

cym

czasem, by załatwi

nawet skomplikowan

spraw

, wszak

e pod warunkiem, i

jest si

do rozmowy przygotowanym.

li rozmowa została przerwana, kto ł

czy si

powtórnie?

Zawsze ten, kto telefonował pierwszy.

Je

li poł

czyłem si

z niewła

ciwym numerem, czy nale

y przeprosi

, czy

tylko odwiesi

słuchawk

Przeprosi

w ka

dym przypadku!

Czy b

c z wizyt

i korzystaj

c z telefonu nale

y gospodarzom zapłaci

za rozmow

Powinni

my unika

rozmów z cudzego telefonu, ale je

li wyniknie taka

konieczno

ść

to - w przypadku rozmowy miejscowej - nie proponujemy zapłaty

(gospodarze s

na ogół przygotowani na tego rodzaju "strat

"). Natomiast,

li wyniknie rozmowa mi

dzymiastowa, to mimo nalega

gospodarzy, by

telefonowa

przez automat, powinno si

zamówi

rozmow

w centrali, a po

rozmowie zapyta

o jej koszt i uregulowa

rachunek.

Kto ko

czy rozmow

- kobieta czy m

ęż

czyzna; starszy czy młodszy?

W ka

dym przypadku ten, kto telefonuje.

Telefonowanie

Wprawdzie telefonowanie jest dzi

czynno

powszechn

i wydawa

by si

mogło,

e ka

dy wykonuje j

znakomicie, to jednak przypomnijmy sobie

kilkana

cie ogólnych zasad zwi

zanych z prowadzeniem rozmów

telefonicznych.

- Nim przyst

pisz do wybraniu numeru zastanów si

, o czym b

dziesz mówi

- Wynotuj nazwiska, daty i inne konkretne dane, które chcesz przekaza

rozmówcy.

- Nie decyduj si

na rozmow

, je

li nie masz dostatecznie du

o czasu.

- Je

li to ty rozpoczynasz rozmow

, to przedstaw si

; je

li za

jest to

rozmowa słu

bowa, to podaj nazw

instytucji, któr

reprezentujesz.

- Nazwisko wymieniaj dokładnie, bez po

piechu gdy

telefon to nie ludzkie

ucho i wychwytuje wszystkie wady wymowy.

- Mów powoli, gdy

membrana telefonu reaguje o wiele wolniej ni

nasz

własny aparat słuchowy.

- Nie krzycz do słuchawki (mo

esz zapyta

, czy jeste

dobrze słyszany),

nie odstawiaj słuchawki daleko od ust, ani nie mów zbyt blisko.

- Mów krótkimi zdaniami. Długie okresy zaciemniaj

prostot

komunikatu.

- Je

li mówi twój rozmówca - powiedz od czasu do czasu "tak", by

wiedział, i

słuchasz go po drugiej stronie.

- Je

li chcesz uchodzi

za człowieka konkretnego, winiene

najbardziej

rozmow

zako

czy

po pi

ciu minutach. Tyle czasu maj

na ogół

posłowie, by przedstawi

na forum sejmowym bardzo wa

ny problem.

- Pami

taj,

e rozmow

czy ten, kto j

zacz

ł, bez wzgl

du na to, czy

po drugiej stronie znajduje si

kobieta, czy twój szef.

- Nie u

ywaj telefonu słu

bowego do celów prywatnych, a je

li ju

musisz

- reguluj nale

ść

- Je

li odbierasz telefon w pracy jako osoba urz

dowa, a nie masz

sekretarki, to najpierw wymie

nazw

swojej firmy, a pó

niej nazwisko.

li ł

czony jeste

przez sekretark

, to tylko nazwisko.

li telefonujesz prywatnie, pami

taj,

- nie nale

y telefonowa

do kogo

rano przed godzin

#8#/00, ani

wieczorem po godzinie #22#/00,

- nim zadzwonisz - sprawd

co interesuj

cego nadaje telewizja

(telefonowanie w czasie dziennika telewizyjnego, meczów piłkarskich lub
interesuj

cych filmów mo

e pozbawi

sympatii),

- telefonuj

c przedstaw si

najpierw i zapytaj, czy nie przeszkadzasz,

- prywatne rozmowy nie powinny przekracza

trzech minut,

- je

li słuchawk

podnosi kto

z domowników przedstaw si

równie

zapytaj, czy nie sprawisz kłopotu prosz

c o przywołanie tego, z kim

chciałby

rozmawia

- je

li znasz osob

, która podniosła słuchawk

, pozdrów j

i zapytaj o

zdrowie, a dopiero pó

niej pro

o przywołanie potrzebnego ci rozmówcy.

Toast

Jest to krótkie przemówienie wygłaszane w czasie przyj

ęć

. Toast

najcz

ęś

ciej skierowany jest do go

cia honorowego, ale mo

e dotyczy

ogólniejszych spraw zwi

zanych z przyj

ciem.

Toast powinien by

krótki i lekki w formie. Powinien mie

wyra

point

. Najciekawsze toasty oparte s

na jakiej

anegdocie.

Na wszelkich przyj

ciach toast wznosi gospodarz, a odpowiada go

ść

honorowy. Pozostali go

cie nie maj

obowi

zku wygłaszania toastów, chyba

gospodarz sprowokuje tak

sytuacj

Na ogół toasty wznosi si

po daniu mi

snym, kiedy go

cie ju

maj

zasadnicz

ęść

kulinarn

poza sob

i jest czas na chwilowy odpoczynek.

Odpowiedzi na toast gospodarza mo

na si

spodziewa

zaraz po jego

wyst

pieniu; ale bywa i tak,

e go

ść

honorowy odpowiada gospodarzowi

dopiero przy kawie.

W czasie toastów nie nale

y je

ść

ani pi

. Wypada słucha

uwa

nie i

patrze

na mówi

cego.

Toastu nigdy nie wznosi si

wódk

. Najcz

ęś

ciej szampanem lub winem.

Toasty wznosi si

stoj

c, natomiast słuchacze siedz

li go

ciem honorowym jest obcokrajowiec, toast winien by

tłumaczony

na j

zyk go

cia. Je

li gospodarz wznosi toast w mowie zaproszonego, to

równie

kto

powinien tłumaczy

przemówienie na j

zyk zrozumiały dla

pozostałych obecnych.

Tradycja

Ka

dy dobrze wychowany m

ęż

czyzna ma obowi

zek zwraca

uwag

na tradycje

(a wi

c zwyczaje i obyczaje) panuj

ce w jego rodzinie, i dalszym

otoczeniu.
Tradycja jest to "sól w potrawie" i bez niej jedzenie b

dzie wydawało si

bez smaku. Tradycji nie nale

y kultywowa

bezkrytycznie, lecz zachowuj

jej tre

ść

i obleka

we współczesn

, mo

liw

do zaakceptowania form

Szacunek dla tradycji

wiadczy o powa

nym traktowaniu

ycia, tego co w nim

kne, trwałe i twórcze.

Tytułowanie

Z tytułowaniem zawsze bywały kłopoty i łatwo tutaj popełni

gaf

, bo

nigdy nie wiadomo, czy wymieniamy zbyt mało, czy zbyt du

o tytułów. Ale i

w
tej dziedzinie obowi

zuj

pewne reguły.

I tak: je

li dana osoba zajmuje wysokie stanowisko, to u

ywamy jedynie

tytułu z dodatkiem "pan". Np. panie ministrze, panie przewodnicz

cy, panie

marszałku.

Do urz

dników o ni

szej randze, a zwłaszcza do tych, których znamy,

zwracamy si

podobnie jak wy

ej. Wystosowuj

c do nich listy mo

emy doda

"szanowny": "Szanowny Panie Dyrektorze", "Szanowny Panie Prezesie".

W stosunku do wiceprezesów, wiceministrów, podpułkowników, podporuczników
u

ywamy pełnych tytułów zajmowanego stanowiska. A wi

c: panie prezesie,

panie ministrze, panie pułkowniku. Zarówno w rozmowach jak i w
korespondencji tytuły wymieniamy na pocz

tku i na ko

cu. Natomiast

wymienianie stanowiska naszego rozmówcy w ka

dym zdaniu jest

mieszne i

wzbudza w interlokutorze podejrzenie o hołdowanie wszelkim tytułom.

Tytuły naukowe maj

pierwsze

stwo przed tytułami wynikaj

cymi z

piastowanego aktualnie stanowiska. Tak wi

c do dyrektora, który jest

profesorem zwracamy si

przez "panie profesorze". Wynika to st

stanowiska przemijaj

, za

tytuły s

ywotnie. Jest w zwyczaju,

byłego
dyrektora nadal tytułuje si

dyrektorem, z byłego rektora rektorem - do

ycia, ale s

to wtedy zwroty grzeczno

ciowe.

Wobec osób zajmuj

cych niektóre wysokie stanowiska, b

pełni

cych pewne

funkcje w społecze

stwie u

ywane s

tytuły honorowe. I tak, do Ojca

tego zwracamy si

"Wasza

tobliwo

ść

", do prezydenta, arcybiskupa i

ambasadora - "Ekscelencjo", do kardynała - "Eminencjo", do rektora wy

szej

uczelni - "Magnificencjo".

Jednak

e tytuły te u

ywane s

tylko w sytuacjach oficjalnych. W

kontaktach nieoficjalnych wystarczy zwracanie si

przez: panie rektorze,

ksi

ęż

e kardynale, czy panie ministrze.

Do kobiety prezesa mówimy - pani prezes, do kobiety dyrektora - pani
dyrektor i odpowiednio: pani minister, pani ambasador, pani pułkownik itp.

Do nauczycielki szkół

rednich zwracamy si

grzeczno

ciowo "pani

profesor", "panie profesorze", do docenta - panie profesorze.

O cudzej

onie mówimy jako o "mał

once", o swojej jako o "

onie", np.:

"Moja

ona pozdrawia pa

mał

onk

Do duchownych zwracamy si

zgodnie ze zwyczajami przyj

tymi w danym

kraju.

Do ludzi, których znamy zwracamy si

po imieniu, nigdy po nazwisku, a

c: pani Zofio, pani Aleksandro, panie Leonie, panie Tomaszu.

Czy mo

na tytułowa

tytułem m

ęż

Nie mo

na i nie wypada. Był taki okres, kiedy

profesora tytułowano

pani

profesorow

lub

pułkownika - pułkownikow

, ale to nigdy nie

było
w dobrym gu

cie.

Czy do kobiety piastuj

cej funkcj

dyrektora szkoły mo

na zwraca

"pani dyrektorko"?

Mo

na równie

i tak, poniewa

taki zwrot u

ywamy w stosunku do szefa

szkoły wywodzi si

z tradycji, ale forma ta zanika.

Ubrania

dy elegancki pan powinien posiada

kilka zestawów ubra

, tak by na

okazj

móc wyst

w odpowiednim, zgodnym z ogólnymi wymogami

stroju.

Zajrzyjmy wi

c do szafy eleganckiego i

wiatowego m

ęż

czyzny. Znajdziemy

tam kilka ró

nych garniturów na cały dzie

Strój weekendowy - składaj

cy si

z kurtki, bluzy, pulowera, a tak

blezera. Zast

puj

one marynark

. Do tego kolorystycznie dobrane spodnie z

jednolitego materiału. Koszula mo

e by

kolorowa w ró

ne desenie. Do tego

stroju nie nosi si

krawatu, chyba

e jest to krawat wełniany lub

skórzany.
Natomiast mo

na zało

apaszk

. Buty - sportowe.

Strój weekendowy nosi si

w czasie wycieczek, gier na

wie

ym powietrzu,

na wczasach lub - jak wskazuje nazwa stroju - w czasie weekendów.

Ubranie sportowe - Ten zestaw składa si

z marynarki z grubszego

materiału (w krat

lub gładk

). Spodnie do niej powinny by

jednokolorowe,

dopasowane kolorystycznie do marynarki (np. marynarka w br

zow

krat

spodnie ciemnobe

owe). Do tego zestawu mo

emy nosi

kamizelk

lub pulower,

które tak

e musz

odpowiednio dobrane. Np. do marynarki w krat

kamizelka musi by

gładka. Ale je

li marynarka i spodnie s

gładkie, to

kamizelka mo

e posiada

dese

lub by

uszyta z materiału o wyra

niej

fakturze. Pasek u spodni winien by

tego samego koloru co obuwie, a te z

kolei - troch

bardziej eleganckie od obuwia typowo sportowego. Tego

rodzaju ubranie nosi si

w mie

cie w godzinach rannych.

Ubranie spacerowe - W tym wypadku mamy ju

wybór: marynarka mo

e by

jedno lub dwurz

dowa. Spodnie - z tego samego materiału. Ubrania spacerowe

uszyte s

z materiałów w kolorach jasnych: be

, br

z, bł

kit, ziele

;

gładkich lub w dese

Do marynarki jednorz

dowej obowi

zkowa jest kamizelka. Koszula - biała

lub kolorowa. Krawat, przy gładkim garniturze mo

e mie

wzory; jego kolor

powinien by

dopasowany do koloru koszuli i garnituru.

Do ubiorów o kolorach br

zów, be

y, zieleni wkładamy buty br

zowe; za

szaro

ci i bł

kitów - buty czarne.

Ubranie sportowe mo

emy nakłada

udaj

c si

do pracy, do kina, id

c z

wizyt

do znajomych. Mo

na je nosi

do popołudnia. Tak

e w czasie

podró

y ubranie takie robi na współpodró

nych przyjemne wra

enie.

Ubranie wyj

ciowe - Jest to ubranie typu oficjalnego i w nim udajemy si

na mniej wa

ne spotkania i przyj

cia. W zale

ci od pory dnia wybieramy

garnitur w odcieniach szaro

ci, granatu lub czerni. Ubranie wyj

ciowe jest

uszyte z materiału jednolitego i mo

e by

jedno lub dwurz

dowe. Do

marynarki jednorz

dowej nale

y zało

kamizelk

gładk

w tym samym

kolorze. Koszula koniecznie biała z wykładanym kołnierzykiem.

Do garniturów szarych i czarnych dobieramy ciemny, gładki krawat w
kolorze ciemnopopielatym, szaro-czarnym, czarno-bordowym.

Do garniturów granatowych za

krawat powinien mie

barw

szaro-granatow

lub czarno-granatow

Do takiego stroju nosimy czarne sznurowane półbuty.

Ubranie wizytowe - najbardziej praktyczne ubranie dla m

ęż

czyzny, który

przez cały dzie

uczestniczy w ró

nego rodzaju przyj

ciach, spotkaniach;

wieczorem za

udaje si

na spektakl do teatru.

Ubranie wizytowe składa si

z czarnej gładkiej jednorz

dowej marynarki

oraz sztuczkowych spodni. Do tego biała koszula oraz szary krawat. Półbuty
czarne sznurowane.

Do ubrania wizytowego nosimy biał

chusteczk

, a w klapie - rozetk

wst

ąż

od odznaczenia).

Ubranie wizytowe jak i stroje wymienione poni

ej wymagaj

noszenia do

nich okrycia wierzchniego. Wymagany jest wi

c czarny mi

kki kapelusz,

szare
r

kawiczki i ciemny płaszcz.

akiet - jest ubiorem uroczystym i w hierarchii wa

ci znajduje si

ubraniu wizytowym a przed smokingiem (patrz: hasło

akiet).

Smoking - Jest tak zwanym ubraniem obiadowym i wymy

lono go dopiero w Xx

wieku jako ubiór przeciwstawny frakowi (patrz: hasło Smoking).

Frak - najbardziej uroczysty strój m

ski. Jego pocz

tki si

gaj

Xviii

wieku, jednak w obecnej formie znany jest od ko

ca Xix wieku (patrz: hasło

Frak).

Czy kobiet

obowi

zuj

reguły ubraniowe?

Naturalnie, w równym jak i m

ęż

czyzn

stopniu, chocia

ró

norodno

ść

strojach kobiecych jest tak wielka,

e trudno opisa

wszelkie niuanse.

Udaj

c si

na uroczysto

ść

lub z wizyt

ęż

czyzna powinien wcze

niej

uzgodni

ze swoj

partnerk

wspóln

kolorystyk

ubra

Czy mankiet koszuli powinien by

widoczny spod r

kawa marynarki?

Tak! Mniej wi

cej od jednego do półtora centymetra.

Ukłony

M

ęż

czyzna kłania si

przez skłonienie głowy (nie skinienie) lub przez

zdj

cie nakrycia głowy. Przez zdj

cie nakrycia głowy kłaniamy si

, kiedy

jeste

my w kapeluszu lub sztywnej czapce z daszkiem. Nosz

c beret lub

czapk

wełnian

wystarczy tylko skłoni

głow

. W tej ostatniej sytuacji

emy podkre

ukłon ruchem r

ki - tak jak by

my zdejmowali kapelusz.

Ale ten gest nale

y wcze

niej prze

wiczy

przed lustrem.

ęż

czyzna kłania si

pierwszy kobiecie i starszemu od siebie, a tak

e nie

czeka na ukłon równolatka, lecz czyni ten gest przed nim. Starszy wiekiem
kłania si

pierwszy młodszemu, je

li ten idzie w towarzystwie kobiety.

Jad

cy w samochodzie kłania si

cemu pieszo. Profesor kłania si

pierwszy studentce, je

li naturalnie j

pami

ta. W takim przypadku

studentka powinna wcze

niej u

miechem zasygnalizowa

profesorowi,

e go

zna
i tym samym sprowokowa

do ukłonu.

Kapelusz lub czapk

emy zdj

ąć

tak praw

jak i lew

- w zale

od strony, z jakiej si

mijamy. Je

li kłaniam si

osobie id

cej z mojej

lewej strony - zdejmuj

kapelusz praw

, i odwrotnie.

Zdj

cie kapelusza lub czapki musi by

wyra

ne i nale

y ten gest wykona

na długo

ść

wyci

gni

tej r

ki. Nieznaczne uchylenie nakrycia głowy mo

e by

odczytane nie jako gest szacunku, lecz jako zdawkowy odruch.

Kapelusza uchylamy przed Grobem Nieznanego

ołnierza, przed id

cym

pogrzebem, przed sztandarami oraz przed

tyni

tej religii, któr

wyznajemy. Czynimy to tak

e przed

tyni

obcej wiary, je

towarzyszymy
komu

, kto j

wyznaje.

Oddawania ukłonu nie powinno si

zostawia

na ostatni

chwil

, lecz

wcze

niej nale

y sygnalizowa

zamiar ukłonienia si

, tak by sam ukłon

wypadł przynajmniej dwa metry przed mini

ciem si

z osob

, której si

kłaniamy.

Wchodz

c do pomieszczenia, w którym znajduj

osoby nam znane,

kłaniamy si

staj

c w drzwiach. Podobnie czynimy opuszczaj

c towarzystwo.

Wystarczy ukłon głow

, gdy znajdziemy si

przy wyj

ciu.

eli nie chcemy po

egna

kogo

przez podanie r

ki, kłaniaj

c si

powinni

my zachowa

odległo

ść

przynajmniej dwóch metrów. Taki ukłon

wyklucza wyci

gni

cie do nas dłoni.

Kłaniaj

c si

nie trzymamy r

k w kieszeni (ani w ubraniu, ani w

płaszczu). Je

li na nosie mamy okulary przeciwsłoneczne, to zdejmujemy je

przed ukłonem (patrz: hasło Okulary).

Poza tym nakrycie głowy zdejmujemy wchodz

c do:

- lokali, w których wisi godło pa

stwowe,

- sklepów,

- pomieszcze

, w których spo

ywa si

posiłki,

- prywatnych mieszka

- na teren uniwersytetu.

Ponadto czynimy to w tych wszystkich miejscach, w których znajduj

ludzie bez nakrycia głowy.

Czy wchodz

c do przedziału kolejowego trzeba zdejmowa

nakrycie głowy?

Tak. Nawet je

li jeste

my sami w przedziale, to siedzimy bez nakrycia,

chyba

e jest to zima, a wagon nie ogrzewany.

Czy na pozdrowienie dziecka s

siadki równie

reagujemy zdj

ciem nakrycia

głowy?

Przy odkłanianiu si

wiek nie gra roli.

li m

ęż

czyzna rozmawia ze mn

trzymaj

c kapelusz w r

kach, czy i mnie

obowi

zuje zdj

cie czapki?

li rozmówca jest starszy i rozmowa b

dzie dłu

sza, to wypada równie

zdj

ąć

nakrycie głowy.

Uprzejmo

ść

na jezdni

Uprzejmo

ść

na jezdni dotyczy tak kierowców jak i pieszych. Przeto obie

grupy u

ytkowników jezdni zobowi

zane s

do wzajemnej uprzejmo

ci i

szacunku. Cz

sto obserwuje si

bezsłowne przekomarzania na przej

ciach dla

pieszych, gdzie piesi, czasem z małpi

zło

liwo

, podkre

laj

swoje

pierwsze

stwo nad posiadaczami aut.

Wiadomo,

e ka

dy kierowca si

spieszy i wsiadaj

c do samochodu ma

wyliczony czas. Gdyby było inaczej, szedłby spacerem. Wiedz

c o tym mo

chwil

poczeka

na chodniku i przepu

ce auto. Ale nie my!

My wchodzimy na jezdni

, bo jeste

my "w prawie" i, nie spiesz

c si

zatrzymujemy czasami cały sznur samochodów, zmuszaj

c kierowców do

wył

czenia biegów i ponownego ruszania z miejsca. Wielokrotnie piesi robi

to ostentacyjnie, jak gdyby mówi

c: "Stój, chamie, bo pan idzie!"

Uszanujmy cudzy czas i nie demonstrujmy,

e zazdro

cimy innym posiadania

samochodu. Je

li mo

emy, to nie tamujmy ruchu i przechod

my sprawnie przez

przej

cia dla pieszych.

Jak si

zachowa

, gdy kierowca, mimo naszych gestów, nie chce skorzysta

z pierwsze

stwa?

Podzi

kowa

mu u

miechem i szybko opu

jezdni

Czy na przej

ciach dla pieszych obowi

zuj

jakie

reguły przechodzenia?

Tak. Zawsze trzymamy si

prawej strony pasów, by nie zderzy

z tymi,

którzy id

z przeciwka.

W.C. - czyli sytuacje

kłopotliwe

Dotycz

one w du

ej mierze korzystania z toalety. Najcz

ęś

ciej kłopoty z

tym maj

młodzi m

ęż

czy

ni. A sprawa jest prosta. W go

ciach m

ęż

czyzna pyta

gospodarza domu, czy mo

e skorzysta

z toalety i gospodarze s

na to

przygotowani. Wprawdzie id

c z wizyt

powinni

my raczej wykluczy

pój

cie

do ubikacji, ale nic si

nie stanie, je

li nasz organizm spłata nam figla

w
najmniej dla nas odpowiednim czasie.

Je

li jeste

my po podró

y, to nawet wypada skorzysta

z łazienki, by si

wie

. W takiej sytuacji pytanie gospodarza o toalet

dzie jak

najbardziej uzasadnione.

Bardziej kłopotliwa mo

e si

wydawa

konieczno

ść

skorzystania z ubikacji,

kiedy idziemy w towarzystwie kobiety. Ale i w tym przypadku nie nale

dramatyzowa

. Trzeba po prostu powiedzie

: "Pani wybaczy, organizm nie

sługa, musz

pani

na par

chwil zostawi

sam

Kobieta w tym czasie, by nie sta

na ulicy równie

powinna skorzysta

toalety i wyj

ść

dopiero wtedy, gdy pan b

dzie ju

na ni

czekał.

Czasami ojcowie id

cy na spacer z córk

nie wiedz

co wybra

w przypadku

konieczno

ci skorzystania przez dziecko z toalety: czy ubikacj

dla panów,

czy dla pa

. Otó

, pan wybiera zawsze toalet

, a pani id

ca z

synkiem
- damsk

. Naturalnie, dotyczy to dzieci, które same nie potrafi

jeszcze

poradzi

sobie z tym problemem.

W obcym j

zyku

Bywa cz

sto tak,

e w czasie wymiany pogl

dów z partnerem zjawia si

trzecia osoba równie

tna do wzi

cia udziału w rozmowie. W takiej

sytuacji nale

y poinformowa

o tre

ci dyskusji i stanowiskach obu

stron.

Je

li w czasie rozmowy jest obecny lub zjawi si

ść

z innego kraju, to

ludzie dobrze wychowani maj

trzy mo

liwo

ci:

- po pierwsze, kontynuowanie dyskusji w j

zyku ojczystym go

cia,

- po drugie, przej

cie na j

zyk znany wszystkim obecnym lub

- po trzecie, mówienie w swoim j

zyku ojczystym, a od czasu do czasu

tłumaczenie go

ciowi tre

ci rozmowy.

li natomiast sami znajdziemy si

w sytuacji osoby wł

czaj

cej si

rozmowy, to wypada zapyta

rozmawiaj

cych, czy nie przeszkadzamy i czy

wolno nam uczestniczy

w rozmowie. Jednak

e do dyskusji wł

czamy si

jakim

czasie, kiedy b

dziemy ju

dobrze zorientowani, o czym mowa.

Czy wypada dwóm Polakom rozmawia

w obcym j

zyku w obecno

ci trzeciego

Polaka nie znaj

cego tego j

zyka?

Nie wypada! Jest to obra

liwa forma dania do zrozumienia,

e ten trzeci

to persona non grata. W takiej sytuacji nale

y opu

towarzystwo.

W windzie

Je

li mieszkamy w willi lub w domu bez windy, to nie mamy problemu.

Niestety, nie unikniemy wsiadania do niej, kiedy odwiedzamy znajomych
mieszkaj

cych w wie

owcu lub mamy j

w swoim miejscu pracy. Korzystaj

c z tego popularnego

rodka komunikacji powinni

my pami

o zasadach,

jakie w takiej sytuacji obowi

zuj

człowieka dobrze wychowanego:

- Do windy wsiada zawsze pierwsza kobieta, nawet je

li przyszła pó

niej.

- M

ęż

czyzna otwiera drzwi windy i przepuszcza kobiety lub osoby starsze.

- W przypadku, gdy zabrakło dla nas miejsca wypada czeka

cierpliwie do

nast

pnej sposobno

ci.

- Wchodz

c do windy pozdrawiamy obecnych tam pasa

erów.

- Je

li m

ęż

czyzna chce by

bardzo elegancki, mo

e w windzie zdj

ąć

kapelusz.

- W windzie nie palimy papierosów.

- Jad

c wind

nie prowadzimy rozmów. Przy tak małej powierzchni wchodzimy

w tak zwan

stref

"intymn

" drugiego człowieka, rozmowa wi

c dla drugiej

osoby byłaby bardzo kr

puj

ca.

- W czasie jazdy nie przygl

damy si

współpasa

erom, lecz kierujemy wzrok

na obiekt neutralny.

- Osoby opuszczaj

ce wind

wcze

niej ni

my przepuszczamy wychodz

c z

niej, je

li opuszczaj

cy kabin

musiałby si

przeciska

- Opuszczaj

c wind

mówimy "Dzi

kuj

. Do widzenia".

- Je

li prowadzimy ze sob

czworonoga, staramy si

korzysta

z windy

wtedy, kiedy nikogo w niej nie ma. W tak małym pomieszczeniu pies musi
obw

cha

współpasa

erów a to nie ka

demu si

podoba. Je

li pies jest w

kaga

cu, istnieje niebezpiecze

stwo zaczepienia nim o po

czochy pa

Wizytówki

patrz: hasło Bilety wizytowe

Zaproszenia

Mo

emy by

zapraszani ustnie lub pisemnie, prywatnie lub oficjalnie,

przed południem lub wieczorem. Mo

liwo

ci otrzymania zaproszenia jest tyle

ile okazji. Na zaproszenie ustne powinni

my odpowiedzie

albo natychmiast,

albo jeszcze tego samego dnia, np. po konsultacji z pani

, je

zostali

zaproszeni we dwoje.

Z pój

ciem na prywatn

kaw

, obiad lub kolacj

nie ma na ogół problemu;

wystarczy wło

odpowiedni garnitur i zjawi

punktualnie. Kłopoty

mog

sprawi

natomiast zaproszenia oficjalne, przesyłane na pi

mie. Coraz

cej

instytucji zaczyna stosowa

etykietalne formy bycia, wprowadzaj

c w

kłopotliw

sytuacj

zaproszonych go

ci. Zdarzy

e otrzymamy

takie zaproszenie i zauwa

ymy nieznany nam skrót po prawej stronie

kartonika: R.S.V.P. Oznaczaj

one skrót: repondez s'il vous plait (prosz

odpowiedzie

). Mo

e si

zdarzy

e wcze

niej otrzymali

my zaproszenie

telefonicznie, wtedy mo

emy si

spodziewa

e te cztery literki b

przekre

lone, a po drugiej stronie zjawi

inne: P.M., oznaczaj

ce: pro

memoria. Zaproszonego mo

e zaskoczy

tak

e inny dopisek w j

zyku

francuskim: En cas d'empechement lub w j

zyku angielskim: Regres only. Oba

te wyra

enia znacz

: odpowiedzie

w razie niemo

liwo

ci przybycia. Wówczas

przy tych słowach jest podany numer telefonu. Na przyj

cia oficjalne

odbywaj

ce si

na stoj

co tych zwrotów na ogół nie ma, poniewa

ewentualne

nieprzybycie go

cia nie dezorganizuje przyj

cia. Natomiast przy obiadach i

przyj

ciach "siedz

cych" potwierdzenie jest konieczne, gdy

gospodarze

musz

odpowiednio usadowi

ci przy stole.

Na zaproszenie pisemne, je

li wcze

niej nie potwierdziło si

ustnie

swojej obecno

ci, odpowiadamy najpó

niej na drugi dzie

od czasu

otrzymania
zaproszenia.

Ale taki kartonik mo

e zaskoczy

nas jeszcze innymi informacjami. Jest na

nim podany rodzaj przyj

cia, godzina jego rozpocz

cia, a bywa i tak,

znajdziemy na nim informacje dotycz

ce stroju. Informacja dotyczy tylko

stroju m

ęż

czyzny; obowi

zkiem kobiety za

jest dostosowanie swej kreacji

do
niego. Tak wi

c, je

li pan wkłada garnitur wyj

ciowy, to pani - kostium

lub
ciemn

sukienk

; do smokinga pana jego partnerka ubiera si

w sukni

wieczorow

, za

do fraka - w sukni

balow

Wskazówki umieszczone na zaproszeniu a odnosz

ce si

do stroju dotycz

wła

ciwie tylko jego cz

ęś

ci, a

le mówi

c - krawata.

Nale

y jednak pami

e rodzaj krawata podkre

la dokładnie rodzaj

ubioru. I tak: francuskie cravate blanche, czy angielskie a white tie
(biały krawat) sugeruje konieczno

ść

przybycia we fraku, natomiast cravate

noire lub black tie (czarny krawat) - w smokingu (do którego zakładamy
zawsze czarn

muszk

Zawiadomienia

Od czasu do czasu otrzymujemy zawiadomienia o urodzinach, weselach i
pogrzebach. Ka

da tego rodzaju wie

ść

to pewien kłopot czasowy, gdy

wypada

na ka

dy z tych sygnałów zareagowa

i odpowiedzie

pisemnie.

Coraz cz

ęś

ciej zawiadomienie o narodzinach dziecka wysyłane jest na

specjalnej pocztówce, na której wpisane jest odr

cznie imi

noworodka i

data jego przyj

cia na

wiat.

Bywaj

rodzice, którzy drukuj

specjalne karty powiadamiaj

ce o

powi

kszeniu si

rodziny. Brzmie

one mog

nast

puj

co:

Zawiadamiamy wszystkich przyjaciół naszej rodziny,

e doczekali

my si

przyj

cia na

wiat dziecka płci

skiej, któremu nadali

my imiona

Aleksandra Maria.

Szcz

ęś

liwi rodzice

Tu imiona i nazwisko nadawców i ewentualnie adres.

Na tego rodzaju wie

ci odpowiadamy najlepiej telegramem. Ale bywaj

zawiadomienia o urodzinach wysyłane w imieniu nowonarodzonego:

Z rado

powiadamiam,

e przybyłam na

wiat jako trzecie dziecko

Cecylii i Mariusza Kowalskiego i otrzymałam imiona Aleksandra Maria. Czuj

znakomicie, jestem zdrowa i przył

czam si

do pozdrowie

szcz

ęś

liwych

rodziców.

Ole

ka Maria

Tutaj nazwisko i adres

W tym przypadku nale

y podj

ąć

trud wł

czenia si

do proponowanej

konwencji i własnor

cznie odpisa

Aleksandrze Marii, wyra

c rado

ść

otrzymanej wie

ci, podzi

kowa

za powiadomienie, przył

czy

do rado

rodziców i zako

czy

list pozdrowieniami. Zaadresowa

naturalnie do

nowoprzybyłego dziecka. Im szybciej wy

lemy list, tym rado

ść

rodziców

ksza, a list przechowywany w pami

tkach rodzinnych b

dzie trwałym

ladem

tego wydarzenia.

Na zawiadomienia o

lubie odpowiadamy telegramem. Je

li do tego zostało

doł

czone zaproszenie na wesele i b

dziemy na uroczysto

ci osobi

cie, to

nale

y wysła

list z gratulacjami oraz z potwierdzeniem naszej obecno

ci,

a
je

li wi

ąż

e si

to z przyjazdem do innej miejscowo

ci, to równie

zaznaczeniem terminu przyjazdu, czasie pozostania w go

cinie i terminie

wyjazdu. Taki list nale

y wysła

jak najwcze

niej, by organizatorzy wesela

mieli czas na przygotowanie si

do przyj

cia go

ci i przygotowania

noclegów.

Powiadomienia o

mierci bliskiej lub znajomej nam osoby mog

mie

ró

form

: od wiadomo

ci telefonicznej (wtedy wyra

amy nasze współczucie

bezpo

rednio i nie jeste

my zobowi

zani do wysyłania listów

kondolencyjnych
ani telegramów) poprzez zawiadomienie telegraficzne (odpowiadamy wówczas
równie

telegraficznie, bez wzgl

du na to, czy b

dziemy obecni na

pogrzebie, czy nie) oraz takie, które zawieraj

pro

o nieskładanie

kondolencji. Taki telegram zwalnia nas od wysyłania wyrazów współczucia, a
tak

e ze składania takich wyrazów na pogrzebie.

Bywa,

e rodzina, spełniaj

c wol

zmarłego, urz

dza kameraln

uroczysto

ść

pogrzebow

, a zawiadomienia o

mierci wysyła ju

po fakcie. Nie nale

y si

zatem obra

na tak

form

powiadomienia i, rezygnuj

c z telegramu,

nakre

kilka słów w li

cie.

akiet

akiet jest uroczystym strojem dziennym. Szyje si

go z czarnego sukna

lub szarej elano-bawełny. Charakteryzuje si

tym,

e ma zaokr

glone poły

gaj

ce do kolan. W odró

nieniu od fraka i smokingu jego klapy nie s

wykonane z jedwabiu. Do

akietu zakłada si

sztuczkowe spodnie. Ponadto

przy

akiecie obowi

zuj

- czarne skarpetki,

- biała koszula z odkładanym kołnierzem,

- czarna lub szara kamizelka,

- popielaty lub szaro-czarny krawat,

- czarne półbuty,

- czarny lub ciemno-szary płaszcz jednorz

dowy,

- ciemne zamszowe r

kawiczki,

- cylinder.

W

akiecie mo

na wyst

lubie jako

wiadek, na pogrzebie (wówczas

zakłada si

koniecznie czarny krawat), w czasie uroczysto

ci pa

stwowych z

udziałem np. ministra, w czasie składania

ycze

noworocznych głowie

stwa.

Ubieraj

akiet, podobnie jak smoking i frak, nie nale

y si

w nim

pokazywa

na ulicy bez okrycia wierzchniego. Najlepiej jednak w tak

niecodziennym stroju je

dzi

samochodem, a nie chodzi

piechot

egnam

Słowem "

egnam" bardzo cz

sto zast

pujemy "do widzenia". I bardzo

le.

egnam" jest okre

leniem pejoratywnym, nios

cym w sobie sygnał zerwania,

egnania ostatecznego, ko

cego znajomo

ść

. Słowo to nie zawiera

nadziei
na podtrzymanie dalszych kontaktów. Dlatego nie nale

y go nadu

ywa

yciu

codziennym. Słu

ono powinno jedynie w sytuacjach ekstremalnych.

yrowanie

Por

czenie spłaty weksla, jest zobowi

zaniem bardzo powa

nym i

ryzykownym. Dlatego te

przed podj

ciem takiej decyzji nale

y sprawdzi

czy bior

cy po

yczk

jest wypłacalny i wiarygodny, czy ma pokrycie

maj

tkowe na wypadek nieprzewidzianych okoliczno

ci. Nie nale

yrowa

sum, które w razie wypadku losowego po

yczkobiorcy przekrocz

jego

liwo

ci spłaty. Nie powinno si

yrowa

cej ni

jednej osobie.

koniec