Zrozumieć PKPiR 
– lekcja 15 
 

 
 

 
 
 
 

 

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 15 

 

podatki

.biz

 

S

tr

o

n

a

2

 

Spis treści 

Zrozumieć PKPiR – Lekcja 15: Ustalenie wyniku finansowego na podstawie PKPiR, 
rzetelność i niewadliwość .............................................................................................................................................. 3 

Wstęp ...................................................................................................................................................................................... 3 

Kiedy PKPiR jest rzetelna i kiedy PKPiR jest niewadliwa? ............................................................................... 3 

Kontrola wewnętrzna....................................................................................................................................................... 5 

Najczęściej popełniane błędy ................................................................................................................................... 6 

Sposób postępowania po stwierdzeniu błędów mogących skutkować uznaniem ksiąg 
za nierzetelne lub wadliwe ............................................................................................................................................ 7 

Następstwa poprawienia błędnych zapisów ..................................................................................................... 7 

Konsekwencje uznania księgi nierzetelną lub wadliwą ..................................................................................... 8 

Sankcje karne w przypadku uznania ksiąg za nierzetelne lub wadliwe................................................. 9 

PKPiR prowadzona przy użyciu programu komputerowego ....................................................................... 10 

Operacje gospodarcze na przełomie roku – jak postępować w przypadku korekty faktury? ........ 11 

Ustalenie dochodu na podstawie podatkowej księgi przychodów i rozchodów .................................. 13 

Spis z natury ................................................................................................................................................................. 13 

Wycena spisu z natury ............................................................................................................................................. 14 

Ujęcie spisu z natury w PKPiR .............................................................................................................................. 16 

Remanent w trakcie roku........................................................................................................................................ 16 

Podsumowanie miesięcznych i rocznych wpisów w PKPiR .......................................................................... 17 

Ustalenie dochodu na podstawie PKPiR ................................................................................................................ 17 

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 15 

 

podatki

.biz

 

S

tr

o

n

a

3

 

Z

ROZUMIEĆ 

PKP

I

R

 

–

 

L

EKCJA 

15: 

U

STALENIE WYNIKU FINANSOWEGO NA PODSTAWIE 

PKP

I

R, 

RZETELNOŚĆ I NIEWADLIWOŚĆ

 

 
Kiedy  PKPiR  jest  rzetelna;  kiedy  PKPiR  jest  niewadliwa;  kontrola  wewnętrzna;  sposoby  po-
stępowania  po  stwierdzeniu  błędów  mogących  skutkować  uznaniem  ksiąg  za  prowadzone 
w sposób wadliwy i nierzetelny; wydatki i przychody na przełomie roku w pytaniach i odpo-
wiedziach; ustalanie wyniku finansowego na koniec roku i w trakcie roku. 

W

STĘP

 

 
Zbliżamy się do końca kursu „Zrozumieć PKPiR”. To w założeniu miała być piętnasta – ostat-
nia  –  lekcja,  ale  uwagi,  które  otrzymałem  od  Państwa,  skłoniły  mnie  do  napisania  jeszcze 
jednej  dodatkowej  lekcji.  Uwaga:  nie  jest  ona  zakończona  testem,  tak  więc  każdy,  kto 
otrzymał  piętnastą  lekcję  i  zaliczył  test,  może  uznać  kurs  za  zakończony.  Szesnasta  lekcja 
zawiera  wyjaśnienia  wszystkich  wątpliwości, które  nagromadziły się  w  trakcie  kursu.  Przed-
stawiam w niej również niektóre z zagadnień, jakie nie zmieściły się w zasadniczym progra-
mie,  a  które  powinny  okazać  się  Państwu  przydatne.  Tak  więc  jeszcze  się  nie  żegnam  – 
i zaczynam lekcję piętnastą. 

K

IEDY 

PKP

I

R

 JEST RZETELNA

 

I KIEDY 

PKP

I

R

 JEST NIEWADLIWA

? 

 
Rozporządzenie w sprawie prowadzenia PKPiR nakłada na podatników obowiązek prowadze-
nia tej ewidencji rzetelnie i w sposób niewadliwy. Co oznaczają te pojęcia? 
 
Znamy  oczywiście  potoczne  znaczenie  rzetelności  i  niewadliwości,  ale  dla  celów  rachunko-
wych  musimy  posłużyć  się  również  definicją  zawartą  w  rozporządzeniu.  W  myśl  ww.  aktu 
prawnego  za  niewadliwą  uważa  się  księgę  prowadzoną  zgodnie  z  przepisami  rozpo-
rządzenia i objaśnieniami do wzoru księgi. 
 
Oznacza  to,  że  w  przypadku,  w  którym  prowadzący  PKPiR  zaniecha  pewnych  czynności, 
oznaczeń,  podsumowań,  wpisów  w  poszczególnych  kolumnach  itp.,  PKPiR  może  zostać 
uznana za wadliwą. Jakie są tego konsekwencje – o tym za chwilę. 
 
Natomiast  księga  rzetelna  to  taka,  w  której  umieszczone  zapisy  odzwierciedlają  stan 
rzeczywisty. Ale rozporządzenie pozwala tu na pewne niedokładności. Księga zostanie bo-
wiem uznana za rzetelną, również wtedy gdy: 
 

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 15 

 

podatki

.biz

 

S

tr

o

n

a

4

 

1)

  niewpisane lub błędnie wpisane kwoty przychodu nie przekraczają łącznie 0,5% przy-

chodu  wykazanego  w  księdze  za  dany  rok  podatkowy  lub  przychodu  wykaza-
nego w roku podatkowym do dnia, w którym naczelnik urzędu skarbowego 
lub organ kontroli skarbowej stwierdził te błędy, lub 

 

2)

  brak właściwych zapisów jest związany z nieszczęśliwym wypadkiem albo zdarzeniem 

losowym, które uniemożliwiło podatnikowi prowadzenie księgi, lub 

 

3)

  błędy spowodowały podwyższenie kwoty podstawy opodatkowania, z wyjątkiem błę-

dów  polegających  na  niewykazaniu  albo  zaniżeniu  kosztów  zakupu  materiałów  pod-
stawowych, towarów handlowych oraz kosztów robocizny, lub 

 

4)

  podatnik  uzupełnił  zapisy  lub  dokonał  korekty  błędnych  zapisów  w  księdze  przed 

rozpoczęciem kontroli przez naczelnika urzędu skarbowego lub przez organ 
kontroli skarbowej, lub 

 

5)

  błędne  zapisy  są  skutkiem  oczywistej  omyłki,  a  podatnik  posiada  dowody  księgowe 

odpowiadające warunkom wskazanym w rozporządzeniu.  

 
Zasady  określone  w punktach  od  1 do  5 stosuje  się  także  w przypadku stwierdzenia  braku 
zapisów lub błędnych zapisów dotyczących kosztów uzyskania przychodu. 
 
Przykład: 
 
Kontrola  podatkowa,  prowadzona  u  Pana  Adama  i  obejmująca  rok  2010,  wykazała,  że  nie 
ujął  on  w  przychodach  kwot  w  łącznej  sumie  12  000  zł.  Pan  Adam  w  roku  podatkowym, 
w którym przeprowadzono kontrolę, osiągnął przychód w wysokości 2 450 000 zł. 
 
Kwota  12 000  zł  stanowi  około  0,49%  przychodu  kontrolowanego  roku  podatkowego. 
Stwierdzony błąd nie spowoduje uznania ksiąg za prowadzone w sposób nierzetelny (co nie 
oznacza  oczywiście,  że  brak  tych  przychodów  pozostanie  bez  konsekwencji  –  przychody 
z pewnością zostaną skorygowane, a w zależności od przyczyny, dla której nie zostały ujęte, 
wobec  Pana  Adama  mogą  zostać  wyciągnięte  sankcje  karne  skarbowe,  choć  w  przypadku 
takiej kwoty stosunkowo mało dolegliwe). 
 
Przykład: 
 
Kontrola  podatkowa,  prowadzona  u  Pana  Adama  i  obejmująca  rok  2011,  wykazała,  że  nie 
ujął on w przychodach kwot w łącznej sumie 12 000 zł. Pan Adam w roku podatkowym, któ-
rego  dotyczy  kontrola  osiągnął  do  dnia  stwierdzenia  tego  błędu  przychód  w  wysokości 
1 450 000 zł.  
 
Kwota  12  000  zł  stanowi  około  0,83%  przychodu  kontrolowanego  roku  podatkowego. 
Stwierdzony  błąd  może  spowodować  uznanie  ksiąg  za  prowadzone  w  sposób  nierzetelny, 

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 15 

 

podatki

.biz

 

S

tr

o

n

a

5

 

chyba że Pan Adam będzie potrafił wykazać, że zachodzi jedna z okoliczności „łagodzących” 
– wymienionych powyżej w punkcie 2 i 5. 
 
Przykład: 
 
Kontrola  podatkowa,  prowadzona  u  przedsiębiorcy,  wykazała,  że  nie  wpisał  on  do  kosztów 
uzyskania przychodów kwoty zapłaconej kary umownej w wysokości 25 000 zł. 
 
Ponieważ  błąd  ten  spowodował  podwyższenie  podstawy  opodatkowania,  przedsiębiorca  nie 
musi obawiać się uznania PKPiR za nierzetelną. 
 
Przykład: 
 
Kontrola podatkowa, prowadzona u przedsiębiorcy, wykazała, że wpisał on do kosztów uzy-
skania przychodów kwotę zakupu towarów handlowych w wysokości 5000 zł – gdy tymcza-
sem  dokument  zakupu  opiewa  na  kwotę  50  000  zł.  Do  momentu  stwierdzenia  tego  faktu 
przedsiębiorca osiągnął przychód w wysokości 120 000 zł. 
 
Nieujęta w kosztach uzyskania kwota zakupu towarów handlowych przekracza znacznie war-
tość 0,5%. Jeżeli przedsiębiorca nie wykaże, że błędne zapisy są skutkiem oczywistej omyłki, 
będzie w poważnych tarapatach. 

K

ONTROLA WEWNĘTRZNA

 

 
Zwróćcie uwagę na jeden z zapisów uwalniających przedsiębiorców od ryzyka uznania ksiąg 
za nierzetelne. Księga zostanie uznana za rzetelną również wtedy, kiedy podatnik uzupełnił 
zapisy  lub  dokonał  korekty  błędnych  zapisów  w  księdze  przed  rozpoczęciem  kontroli 
przez naczelnika urzędu skarbowego lub przez organ kontroli skarbowej. Stąd bar-
dzo duże znaczenie kontroli wewnętrznej.  
 
Nie wszystkie omyłki, które mogą zdarzyć się przy prowadzeniu PKPiR (a pomyłki są nieunik-
nione, szczególnie w działalności o dużym rozmiarze), zostaną uznane za oczywiste. W trak-
cie prowadzenia działalności co miesiąc dokonuje się księgowania nawet kilku tysięcy doku-
mentów. I chociaż pojedyncze operacje wydają się najczęściej proste do zaewidencjonowa-
nia, w PKPiR mogą pojawić się błędy wynikające z pomyłek podatnika lub błędów w dowo-
dach księgowych. W skrajnym przypadku niewykryte w odpowiednim czasie błędy doprowa-
dzą do uznania PKPiR za nierzetelną albo wadliwą.  
 
Skutecznym  i  sprawdzonym  sposobem  na  uchronienie  się  przed  kłopotami  jest  przeprowa-
dzanie na bieżąco kontroli wewnętrznej. 
 
 
 
 

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 15 

 

podatki

.biz

 

S

tr

o

n

a

6

 

W trakcie takiej kontroli sprawdzamy przede wszystkim: 
 

a)

  czy  wszystkie  użyte  w  danym  miesiącu  dowody księgowe  są  kompletne i  poprawne 

pod względem rachunkowym; 

b)

  czy każdy zaewidencjonowany dowód księgowy został opatrzony numerem, pod któ-

rym  w  PKPiR  figuruje  odpowiadający  mu  wpis  (dowód  księgowy  powiązany  z  wpi-
sem); 

c)

  czy wszystkie dowody księgowe zostały zaewidencjonowane; 

d)

  czy kwoty wpisane w PKPiR są podane we właściwej wysokości; 

e)

  czy operacje w PKPiR są ujęte w porządku chronologicznym; 

f)

  czy przyjęty przez podatnika system obiegu dokumentów i dokonywania zapisów za-

pewnia  terminowe  księgowanie  zakupu  materiałów,  surowców  i  towarów  hand-
lowych; 

g)

  czy przychody i koszty nie zostały zaewidencjonowane za wcześnie lub zbyt późno;  

h)

  czy wszystkie wydatki wpisane w kolumnach kosztowych spełniają warunek zaliczenia 

ich do kosztów uzyskania; 

i)

  czy prowadzona jest w odpowiedniej formie i terminie ewidencja środków trwałych, 

wartości niematerialnych i prawnych, ewidencja wyposażenia oraz jeśli jest taka ko-
nieczność – ewidencja przebiegu pojazdu; 

j)

  czy limitowane wydatki na eksploatację samochodu nie przekraczają kwot wynikają-

cych z ewidencji przebiegu pojazdu; 

k)

  czy limitowane wydatki na reklamę nie przekraczają dozwolonego przepisami limitu; 

l)

  czy terminowo prowadzone są ewidencje dodatkowe, związane z zatrudnianiem pra-

cowników; 

m)

 czy prawidłowo został sporządzony i wyceniony remanent na koniec roku; 

n)

  czy  miesięczne  i  roczne  podsumowania  służące  ustaleniu  dochodu  nie  zawierają  

błędu. 

 

N

AJCZĘŚCIEJ POPEŁNIANE BŁĘDY

 

 
Podczas kontroli zwracajcie szczególną uwagę na najczęściej popełniane przez prowadzących 
PKPiR błędy: 
 

1)

  ujmowanie w PKPiR kosztów i przychodów w wartości brutto zamiast netto; 

2)

  zbyt  wczesne  ujmowanie  w  ewidencji  kosztów  uzyskania  przychodów  –  dotyczy  to 

np. niewypłaconych pensji, naliczonych, a niezapłaconych odsetek za zwłokę itp.; 

3)

  zbyt późne ewidencjonowanie przychodów (np. księgowanie w styczniu przychodów 

dotyczących poprzedniego roku); 

4)

  ujmowanie w kosztach wydatków niestanowiących zgodnie z ustawą o pdof kosztów 

uzyskania; 

5)

  nieuzupełnianie  na  bieżąco  ewidencji  wyposażenia,  środków  trwałych  i  ewidencji 

przebiegu pojazdu; 

6)

  nieopisywanie paragonów, używanych jako dowód księgowy; 

7)

  wpisywanie do PKPiR przychodów stanowiących przychody z innych źródeł i niepodle-

gających ewidencjonowaniu w PKPiR; 

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 15 

 

podatki

.biz

 

S

tr

o

n

a

7

 

8)

  niewpisywanie do PKPiR pełnej numeracji obcych i własnych dowodów księgowych; 

9)

  błędy w podsumowaniach miesięcznych i w rocznym ustaleniu dochodu. 

S

POSÓB POSTĘPOWANIA PO STWIERDZENIU BŁĘDÓW

 

MOGĄCYCH SKUTKOWAĆ UZNANIEM KSIĄG

 

ZA NIERZETELNE LUB WADLIWE

 

 
Jeżeli w trakcie kontroli wewnętrznej stwierdzimy wadliwość któregoś z dokumentów, należy 
go poprawić zgodnie z ogólnymi zasadami. 
 
Przypomnę:  błędy  w  dowodach  księgowych  można  poprawiać  wyłącznie  przez  skreślenie 
niewłaściwie  napisanego  tekstu  lub  liczby,  w  sposób  pozwalający  odczytać  pierwotny  tekst 
lub liczbę, i wpisanie właściwego tekstu lub liczby. Poprawka dokonana w dowodzie księgo-
wym musi być potwierdzona datą i podpisem osoby dokonującej poprawki. 
 
Powyższych zasad nie stosuje się do dowodów księgowych, dla których ustalono odrębnymi 
przepisami  zakaz dokonywania  jakichkolwiek  poprawek,  oraz  do  dowodów  obcych.  Dowody 
obce mogą być poprawione wyłącznie przez wystawienie i przesłanie kontrahentowi dowodu 
korygującego (noty). Dowody własne zewnętrzne, przesłane uprzednio kontrahentowi, mogą 
być poprawione tylko przez wystawienie dowodu korygującego (noty). 
 
Błędne zapisy w księdze poprawia się przez: 
 

•  skreślenie  dotychczasowej  treści  i  wpisanie  nowej,  z  zachowaniem  czytelności  błęd-

nego zapisu, oraz podpisanie poprawki i umieszczenie daty dokonania poprawki, lub 

•  wprowadzenie do księgi niewpisanych dowodów albo dowodów zawierających korekty 

błędnych zapisów. 

 
Zapisy zmniejszające przychody lub koszty mogą być dokonywane ze znakiem minus (-) lub 
kolorem czerwonym. 
 
Oczywiście w czasach,  w których PKPiR przybiera coraz częściej formę  zdematerializowaną, 
technicznie  poprawek  dokonuje  się  również  poprzez  wprowadzenie  zmienionych  zapisów 
w programie komputerowym. Nie zmienia to jednak faktu, że ślad po takiej interwencji powi-
nien  pozostać.  Samo  wystąpienie  błędu  powoduje  często  różnego  rodzaju  konsekwencje: 
konieczność złożenia korekty, zmiany wysokości zaliczki podatku dochodowego itp. 
 

N

ASTĘPSTWA POPRAWIENIA BŁĘDNYCH ZAPISÓW

 

 
Jeśli w wyniku kontroli wewnętrznej odkryjemy błędy w zapisach lub dokumentach, powinni-
śmy je skorygować. To z kolei pociągnie za sobą konieczność przeliczenia na nowo sum mie-
sięcznych i często spowoduje zmianę wysokości dochodu lub straty. W takim przypadku na-

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 15 

 

podatki

.biz

 

S

tr

o

n

a

8

 

leży  złożyć  we  właściwym  urzędzie  skarbowym  deklaracje  korygujące  (jeżeli  w  odniesieniu 
do korygowanego  podatku  istnieje  obowiązek  składania  deklaracji  na zaliczkę  miesięczną), 
a jeżeli zmiany dotyczą okresu dłuższego niż miesiąc – deklaracje korygujące dla wszystkich 
okresów, dla których dane się zmieniły. 
 
Jeżeli w wyniku poprawek okazało się, że został naliczony i odprowadzony zbyt mały poda-
tek, należy go wpłacić do właściwego urzędu wraz z odsetkami za zwłokę. Gdyby okazało się, 
że  wskutek  błędu  podatek  został  nadpłacony,  należy  zwrócić  się  do  organu  podatkowego 
o stwierdzenie nadpłaty. 
 
Do wysyłanych deklaracji korygujących powinno zostać dołączone wyjaśnienie przyczyn zło-
żenia korekt. Jeżeli powstała konieczność dopłaty podatku wraz z odsetkami, w przypadku, 
w którym dla tego podatku nie składa się deklaracji miesięcznych, warto sporządzić i przesłać 
do urzędu skarbowego pismo, w którym wyjaśniony zostanie powód wpłaty. Można w piśmie 
jako powód podać np. odnalezienie dokumentu, stwierdzenie błędu rachunkowego lub wynik 
kontroli wewnętrznej. 

K

ONSEKWENCJE UZNANIA KSIĘGI NIERZETELNĄ LUB WADLIWĄ

 

 
Ordynacja podatkowa stanowi, że w przypadku, w którym:  
 

1)

  brak jest ksiąg podatkowych albo innych danych niezbędnych do określenia podstawy 

opodatkowania lub 

2)

  dane wynikające z ksiąg podatkowych nie pozwalają na określenie podstawy opodat-

kowania, lub 

3)

  podatnik naruszył warunki uprawniające do korzystania ze zryczałtowanej formy opo-

datkowania 

 
– organ podatkowy określa podstawę opodatkowania w drodze oszacowania, chyba 
że dane wynikające z ksiąg podatkowych, uzupełnione dowodami uzyskanymi w toku postę-
powania, pozwalają na określenie podstawy opodatkowania. 
 
Podobne unormowanie znajduje się w ustawie o pdof:  
 
„Art. 24b. 1. Jeżeli ustalenie dochodu (straty) w sposób przewidziany w art. 24 i 24a nie jest 
możliwe, dochód (stratę) ustala się w drodze oszacowania”. 
 
Podstawę opodatkowania określa się w drodze oszacowania, stosując następujące metody:  
 

•  porównawczą  wewnętrzną  –  polegającą  na  porównaniu  wysokości  obrotów  w  tym 

samym  przedsiębiorstwie  za  poprzednie  okresy,  w  których  znana  jest  wysokość  
obrotu; 

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 15 

 

podatki

.biz

 

S

tr

o

n

a

9

 

•  porównawczą  zewnętrzną  –  polegającą  na  porównaniu  wysokości  obrotów  w  innych 

przedsiębiorstwach  prowadzących  działalność  o  podobnym  zakresie  i  w  podobnych 
warunkach; 

•  remanentową – polegającą na porównaniu wartości majątku przedsiębiorstwa na po-

czątku i na końcu okresu, z uwzględnieniem wskaźnika szybkości obrotu; 

•  produkcyjną – polegającą na ustaleniu zdolności produkcyjnej przedsiębiorstwa; 

•  kosztową  –  polegającą  na  ustaleniu  wysokości  obrotu  na  podstawie  wysokości  kosz-

tów poniesionych przez przedsiębiorstwo, z uwzględnieniem wskaźnika udziałów tych 
kosztów w obrocie; 

•  udziału dochodu w obrocie – polegającą na ustaleniu wysokości dochodów ze sprze-

daży określonych towarów i wykonywania określonych usług, z uwzględnieniem wy-
sokości udziału tej sprzedaży (wykonanych usług) w całym obrocie. 

 
Szacując dochód, organ podatkowy nie ma pełnej dowolności. Po pierwsze, kieruje się zasa-
dą zawartą w Ordynacji podatkowej, że określenie podstawy opodatkowania w drodze osza-
cowania powinno zmierzać do określenia jej w wysokości zbliżonej do rzeczywistej podstawy 
opodatkowania. Po drugie, wybierając metodę oszacowania, organ podatkowy musi uzasad-
nić swój wybór. 
 
Powyższy  katalog  sposobów  szacowania  dochodu  nie  jest  kompletny.  Jeżeli  okaże  się,  że 
żadna  z  wymienionych  wcześniej  metod  nie  może  zostać  zastosowana,  organ  podatkowy 
może  w  inny  sposób  oszacować  podstawę  opodatkowania  (ale  też  musi  uzasadnić  przyjętą 
metodę). 
 
Co prawda, samo oszacowanie dochodów nie może nosić znamion dodatkowej represji, ale 
odpowiedzialność i straty podatnika w przypadku uznania jego księgi za nierzetelną i wadliwą 
i tak są spore. 
 
Szczegółowe  zasady  ustalenia  podstawy  opodatkowania  w  drodze  oszacowania  znajdziecie 
w rozporządzenie ministra finansów z 10 września 2009 r. w sprawie sposobu i trybu okre-
ślania  dochodów osób  fizycznych  w  drodze oszacowania  oraz  sposobu  i trybu  eliminowania 
podwójnego opodatkowania osób fizycznych w przypadku korekty zysków podmiotów powią-
zanych. 
 

S

ANKCJE KARNE W PRZYPADKU UZNANIA KSIĄG ZA NIERZETELNE LUB WADLIWE

 

 
Kodeks  karny  skarbowy (K.k.s.)  w  art.  61 przewiduje  dla  prowadzącego księgę  nierzetelnie 
grzywnę  w  wysokości  do  240  stawek  dziennych.  W  przypadkach  mniejszej  wagi  sprawca 
podlega  karze  grzywny  za  wykroczenie  skarbowe.  Karze  grzywny  za  wykroczenie  podlega 
także ten, kto prowadzi księgę wadliwie. 
 
Skutkiem nierzetelnie prowadzonej księgi będą zwykle podające nieprawdę deklaracje podat-
kowe. Składanie takich deklaracji jest również objęte sankcją. Podatnik, który, składając or-
ganowi  podatkowemu,  innemu  uprawnionemu  organowi  lub  płatnikowi  deklarację  lub 
oświadczenie,  podaje  nieprawdę  lub  zataja  prawdę  albo  nie  dopełnia  obowiązku  zawiado-

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 15 

 

podatki

.biz

 

S

tr

o

n

a

1

0

 

mienia  o  zmianie  objętych  nimi  danych,  przez  co  naraża  podatek  na  uszczuplenie,  podlega 
karze grzywny do 720 stawek dziennych albo karze pozbawienia wolności do lat 2, albo obu 
tym karom łącznie. Jednak jeżeli kwota podatku narażonego na uszczuplenie jest małej war-
tości, sprawca podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych, a jeśli kwota podatku nara-
żonego  na  uszczuplenie  nie  przekracza  ustawowego  progu,  sprawca  czynu  zabronionego 
podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe (art. 56 K.k.s.). 

PKP

I

R

 PROWADZONA PRZY UŻYCIU

 

PROGRAMU KOMPUTEROWEGO

 

 
Rozporządzenie w sprawie prowadzenia PKPiR określa warunki uznania za prawidłowe ksiąg 
prowadzonych przy zastosowaniu technik informatycznych. Te warunki to: 
 

1)

  określenie na piśmie szczegółowej instrukcji obsługi programu komputerowego, wy-

korzystywanego do prowadzenia ksiąg, 

 

2)

  stosowanie  programu  komputerowego  zapewniającego  bezzwłoczny  wgląd  w  treść 

dokonywanych zapisów oraz wydrukowanie wszystkich danych w porządku chronolo-
gicznym, zgodnie z wzorem księgi, 

 

3)

  przechowywanie zapisanych danych na magnetycznych nośnikach informacji do czasu 

wydruku  zawartych  na  nich  danych,  w  sposób  chroniący  przed  zatarciem  lub  znie-
kształceniem tych danych albo naruszeniem ustalonych zasad ich przetwarzania. 

 
Na  koniec  każdego  miesiąca  w  czasie  zapewniającym  prawidłowe  i  terminowe  rozliczenia 
z budżetem, lecz nie później niż do 20. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzed-
ni, podatnik jest obowiązany sporządzić wydruk zapisów dokonanych za dany miesiąc. Wy-
druk powinien być zgodny ze wzorem księgi określonym w załączniku nr 1 do rozporządze-
nia.  Ten  wymóg  nie  oznacza,  że  wydruk  ma  całkowicie  odzwierciedlać  wygląd  pokazany 
we wzorze.  Chodzi  o  to,  aby  na  wydruku  znajdowały  się  wszystkie  wymienione  we  wzorze 
dane,  w  układzie  takim jak  we  wzorze,  i  aby  możliwe  było odczytanie  sum  poszczególnych 
operacji, zgodnie z przepisami rozporządzenia. 
 
Można również korzystać z programu komputerowego (albo z własnoręcznie sporządzonego 
arkusza  kalkulacyjnego)  wtedy,  gdy  nie  możemy  zapewnić  wydruku  księgi  według  wzoru 
zawartego w rozporządzeniu. W takim przypadku podatnik jest zobowiązany założyć księgę 
w wersji papierowej. Po zakończeniu każdego miesiąca podatnik powinien sporządzić wydruk 
komputerowy, który będzie zawierał podsumowanie zapisów za cały miesiąc. Sumy miesięcz-
ne wynikające z tego wydruku należy wpisać do odpowiednich kolumn księgi. 
 
 
 

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 15 

 

podatki

.biz

 

S

tr

o

n

a

1

1

 

O

PERACJE GOSPODARCZE NA PRZEŁOMIE ROKU

 

–

 JAK POSTĘPOWAĆ W PRZYPADKU KOREKTY FAKTURY

? 

 
Omawiając metody kasową i memoriałową prowadzenia księgi, podawałem przykłady sposo-
bów  postępowania  w  przypadku  płatności  za  okresy  dłuższe  lub  płatności  następujących 
na przełomie roku. Wspominałem również o sposobie postępowania w przypadkach, w któ-
rych towar znacznie wyprzedzi fakturę lub zdarzy się na odwrót. Zdarzają się jednak sytuacje 
dużo bardziej nietypowe – i jedną z nich omawiam poniżej. 
 
Wyobraźmy sobie, że otrzymaliśmy fakturę kosztową w grudniu. W wyniku kontroli, przepro-
wadzonej  w  lutym,  okazało  się,  że  kontrahent  znacznie  zawyżył  wartość  usługi.  Na  skutek 
wystąpienia do kontrahenta ten wystawił korektę do grudniowej faktury, w całości ją „zeru-
jąc,”  a  następnie  wystawił  fakturę  już  na  poprawną  kwotę,  lecz  z  datą  z  przyszłego  roku. 
Do którego roku powinniśmy zakwalifikować ten wydatek? 
 
Przepisy o  podatku dochodowym od  osób  fizycznych  nie  regulują  wprost sposobu postępo-
wania w podatku dochodowym w przypadku korekt – wobec tego interesująca będzie anali-
za, jakiej dokonał Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie. 
 
Problem,  przedstawiony  wyżej,  dotyczył  podatnika  prowadzącego  PKPiR  metodą  kasową  – 
podatnik nie był w stanie samodzielnie ocenić, jak powinien postąpić, dlatego też zwrócił się 
z wnioskiem o wydanie pisemnej interpretacji podatkowej.  
 
W wyjaśnieniu czytamy między innymi:  
 
„(...) Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w przepisie art. 22 ust. 4 ustawy o podatku docho-
dowym  od  osób  fizycznych,  koszty  uzyskania  przychodów  są  potrącane  tylko  w  tym  roku 
podatkowym, w którym zostały poniesione. 
 
Oznacza  to,  że  wydatki  stanowią  koszt  uzyskania  przychodów  w  dacie  ich  poniesienia  – 
bez względu na to, jakiego okresu dotyczą. 
 
Przenosząc powyższe na grunt rozpatrywanej sprawy, należy podkreślić, że przepisy ustawy 
z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych nie zawierają regulacji wskazu-
jących, do jakiego momentu odnieść należy korekty błędnie wystawionych faktur, wynikające 
z otrzymywanych od kontrahentów faktur korygujących. 
 
Jednakże  nie  budzi  wątpliwości,  że  korekty  błędnie  wystawionych  faktur  (w  rozpatrywanej 
sprawie faktury wystawionej przez kontrahenta) winny być dokonywane (księgowane) 
wstecz do okresu zaewidencjonowania faktury pierwotnej. Jeżeli bowiem pierwotne faktury 
błędnie dokumentują stan faktyczny, to skutkują zadeklarowaniem i zapłatą podatku docho-
dowego  w  nieodpowiedniej  wysokości.  Nieprawidłowości  te  powinny  zatem  zostać  sko-
rygowane w odpowiednim okresie sprawozdawczym. 
 

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 15 

 

podatki

.biz

 

S

tr

o

n

a

1

2

 

Natomiast  stosownie  do  treści  §  12  ust.  3  pkt  1  i  pkt  2  rozporządzenia  ministra  finansów 
z 26 sierpnia  2003  r.  w  sprawie  prowadzenia  podatkowej  księgi  przychodów  i  rozchodów 
(Dz.U. nr 152, poz. 1475, z późn. zm.), podstawą zapisów w księdze są dowody księgowe, 
którymi są faktury VAT, w szczególności faktury VAT marża, faktury VAT RR, faktury VAT MP, 
dokumenty celne, rachunki oraz faktury korygujące i noty korygujące, odpowiadające warun-
kom określonym w odrębnych przepisach, lub inne dowody wymienione w § 13 i § 14. 
 
Zasady poprawiania błędów w podatkowej księdze określa § 12 ust. 2 ww. rozporządzenia. 
Stwierdzone błędy w zapisach księgi podatkowej poprawia się, między innymi przez wprowa-
dzenie do księgi niewpisanych dowodów lub dowodów zawierających korekty błędnych zapi-
sów. Zapisy zmniejszające przychody lub koszty mogą być dokonywane ze znakiem minus (-) 
lub kolorem czerwonym (§ 12 ust. 2 pkt 2 ww. rozporządzenia). 
 
Dowody sporządzane w celu skorygowania zapisu mogą mieć postać: noty księgowej, faktury 
korygującej lub noty korygującej. Nabywca dokonuje korekty zapisów w podatkowej księdze 
po otrzymaniu tego typu dokumentu od sprzedawcy. 
 
Dokumenty korygujące służą więc generalnie do usuwania błędów zawartych w części okre-
ślającej  między  innymi  przedmiot  i  wartość  sprzedaży,  jak  również  mogą  być  wystawione 
w przypadku skorygowania innych błędów, np. dotyczących sprzedawcy i nabywcy. 
 
Dowody sporządzane w celu skorygowania zapisu stanowią więc dla nabywcy podstawę po-
prawienia  błędów  w  zapisach  księgowych  odpowiednio  po  stronie  przychodów  lub  kosztów 
uzyskania przychodów. 
 
Z przedstawionego przez Wnioskodawcę stanu faktycznego wynika, że rozlicza się na zasa-
dach ogólnych, prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów metodą kasową (faktu-
ry  księguje  z  datą  wystawienia).  W  grudniu  2008  r.  Wnioskodawca  otrzymał  fakturę 
za transport towarów, wystawioną z datą 24.12.2008 r. i zaksięgował ją jako koszty uboczne 
zakupu.  Jednocześnie  Wnioskodawca  odwołał  się  do  firmy  transportowej  o  skorygowanie 
zawyżonej wartości na fakturze. Następnie w marcu 2009 r. Wnioskodawca otrzymał fakturę 
korygującą  z  datą  wystawienia  24.03.2009  r.,  która  anulowała  w  całości  pierwotną  fakturę 
z 24.12.2008 r., oraz nową fakturę za transport z pomniejszoną wartością wystawioną w dniu 
24.03.2009 r. 
 
Wobec powyższego należy wskazać, że w rozpatrywanej sprawie Wnioskodawca po zgłosze-
niu  w  firmie  transportowej,  iż  wystawiona  w  dniu  24.12.2008  r.  faktura  zawiera  zawyżoną 
wartość usługi transportowej, otrzymał od kontrahenta dwie faktury z dnia 24.03.2009 r.: 
 

•  jedna to faktura korygująca, która anulowała w całości pierwotną fakturę, 

•  druga to nowa faktura z pomniejszoną już wartością za transport. 

 
Reasumując, mając na uwadze powyższe oraz powołane przepisy prawa podatkowego, nale-
ży stwierdzić, że skoro w rozpatrywanej sprawie pierwotna faktura w sposób nieprawidłowy 
dokumentowała  zaistniały  wówczas  stan  faktyczny  (była  bowiem  wykazana  zawyżona  war-

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 15 

 

podatki

.biz

 

S

tr

o

n

a

1

3

 

tość na fakturze) i została anulowana w całości poprzez wystawienie przez kontrahenta fak-
tury korygującej, to Wnioskodawca winien: 
 
–  dokonać  korekty  błędnego  zapisu  pierwotnej  faktury  w  podatkowej  księdze 
przychodów  i  rozchodów  na  podstawie  faktury  korygującej  wystawionej  przez 
kontrahenta wstecz, tj. w grudniu 2008 r., natomiast koszt uzyskania przychodów 
na  podstawie  nowej  faktury  Wnioskodawca  winien  ująć  w  podatkowej  księdze 
przychodów  i  rozchodów  w  dacie  wystawienia  nowej  faktury,  czyli  z  datą 
24.03.2009 r. (…).” 
 
(Interpretacja indywidualna z 22 lipca 2009 r., IPPB1/415-384/09-4/JB – Dyrektor Izby Skar-
bowej w Warszawie) 

U

STALENIE DOCHODU NA PODSTAWIE PODATKOWEJ KSIĘGI 

PRZYCHODÓW I ROZCHODÓW

 

 
Rozporządzenie precyzyjnie określa sposób, w jaki należy ustalić dochód na podstawie PKPiR. 
Niezbędny jest do tego celu przede wszystkim spis z natury (remanent). Znajdą się oczywi-
ście przedsiębiorcy (np. firmy usługowe), którzy często nie będą mieli w spisie z natury żad-
nych pozycji. Nie zwalnia to jednak tych przedsiębiorców z obowiązku sporządzenia spisu – 
będzie  on  miał  co  prawda  wartość  zerową,  ale  będzie  podlegał  obowiązkowi  wpisania  go 
do PKPiR. Przypomnijmy informacje dotyczące spisu z natury. 
 

S

PIS Z NATURY

 

 
Podatnicy są obowiązani do sporządzenia i wpisania do księgi spisu z natury towarów han-
dlowych,  materiałów  (surowców)  podstawowych  i  pomocniczych,  półwyrobów,  produkcji 
w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadów – na 1 stycznia, na koniec każdego roku po-
datkowego,  na  dzień  rozpoczęcia  działalności  w  ciągu  roku  podatkowego,  a  także  w  razie 
zmiany wspólnika, zmiany proporcji udziałów wspólników lub likwidacji działalności. 
 
Spis z natury nazywamy często remanentem. 
 
Remanent  podlega  wpisaniu  do  księgi  także  wówczas,  gdy  osoby  prowadzące  działalność 
gospodarczą sporządzają go za okresy miesięczne oraz gdy jego sporządzenie zarządził na-
czelnik urzędu skarbowego. W razie likwidacji działalności w remanencie uwzględnia się tak-
że wyposażenie. 
 
Spis z natury powinien obejmować też towary stanowiące własność podatnika, znajdujące się 
w  dniu  sporządzenia  spisu  poza  zakładem  podatnika,  a  także  towary  obce  znajdujące  się 
w zakładzie podatnika. Towary obce nie podlegają jednak wycenie – wystarczające jest ilo-
ściowe ich ujęcie w spisie towarów z podaniem, czyją stanowią własność. 
 

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 15 

 

podatki

.biz

 

S

tr

o

n

a

1

4

 

Spis z natury powinien zawierać co najmniej następujące dane:  
 

•  imię i nazwisko właściciela zakładu (nazwę firmy), 

•  datę sporządzenia spisu, 

•  numer kolejny pozycji arkusza spisu z natury, 

•  szczegółowe  określenie  towaru  i  innych  składników  objętych  obowiązkowo  rema-

nentem, 

•  jednostkę miary, 

•  ilość stwierdzoną w czasie spisu, 

•  cenę w złotych i groszach za jednostkę miary, 

•  wartość wynikającą z przemnożenia ilości towaru przez jego cenę jednostkową, 

•  łączną wartość spisu z natury, 

•  klauzulę: 

Spis zakończono na pozycji…

,  

•  podpisy osób sporządzających spis, 

•  podpis właściciela zakładu (wspólników). 

 
Uwaga! Przy prowadzeniu: 
 

1)

  księgarń i antykwariatów księgarskich – spisem z natury można obejmować jedną po-

zycją wydawnictwa o tej samej cenie, bez względu na nazwę i nazwisko autora, z po-
działem na książki, broszury, albumy i inne, 

 

2)

  działalności kantorowej – spisem z natury należy objąć niesprzedane wartości dewi-

zowe, 

 

3)

  działalności polegającej na udzielaniu pożyczek pod zastaw – spisem z natury należy 

objąć rzeczy zastawione pod udzielone pożyczki, 

 

4)

  działów specjalnych produkcji rolnej – spisem z natury należy objąć niezużyte w toku 

produkcji  materiały  i  surowce  oraz  ilość  zwierząt  według  gatunków  z  podziałem 
na grupy. 

 

W

YCENA SPISU Z NATURY

 

 
Wyceny spisu należy dokonać najpóźniej w terminie 14 dni od dnia jego zakończenia.  
 
Materiały  i  towary  handlowe  wycenia  się  według  cen  zakupu  lub  nabycia  (decyduje  o  tym 
podatnik) albo według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen 
zakupu lub nabycia. 
 
Spis  z  natury  półwyrobów  (półfabrykatów),  wyrobów  gotowych  i  braków  własnej  produkcji 
wycenia się według kosztów wytworzenia, a odpadów użytkowych, które w toku działalności 
utraciły  swoją  pierwotną  wartość  użytkową  –  według  wartości  wynikającej  z  oszacowania 
uwzględniającego ich przydatność do dalszego użytkowania. 
 

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 15 

 

podatki

.biz

 

S

tr

o

n

a

1

5

 

W  celu  ustalenia  wartości  poszczególnych  składników  spisu  z  natury  materiałów  i  towarów 
handlowych według cen nabycia należy ustalić procentowy wskaźnik kosztów ubocznych za-
kupu  w  stosunku do  ogólnej  wartości  zakupu  towarów  handlowych  i  materiałów  zaewiden-
cjonowanych  (suma  kosztów  ubocznych  zakupu  pomnożona  przez  100  i  podzielona  przez 
wartość  zakupu).  O  tak  ustalony  wskaźnik  należy  podwyższyć  jednostkowy  koszt  zakupu, 
a następnie ustalić wartość poszczególnych składników spisu z natury. 
 
Przykład: 
 
Pan Adam wykonywał spis z natury na koniec roku. Stwierdził, że całkowita wartość zakupów 
towarów handlowych i materiałów w roku podatkowym wyniosła 368 000 zł, a wartość kosz-
tów ubocznych zakupu 5780 zł. Wskaźnik procentowy zwiększający jednostkowy koszt zaku-
pu wyniesie więc: 
 

wskaźnik = 5780 * 100 / 368 000 = 1,57065% 

 
W  razie  przyjęcia  wyceny  towarów  w  kwocie  niższej  od  ceny  zakupu  lub  nabycia  albo 
od kosztów wytworzenia, w szczególności z powodu uszkodzenia czy wyjścia z mody, należy 
przy  poszczególnych  pozycjach  uwidocznić  również  jednostkową  cenę  zakupu  (nabycia)  lub 
koszt wytworzenia. 
 

Uwaga! 
Podatnik może także dokonać wyceny wartości  materiałów i towarów handlo-
wych  według  cen  zakupu,  tj.  bez  podwyższenia  tej  ceny  o  wskaźnik  kosztów 
ubocznych zakupu. 

 
Spis  z  natury  niesprzedanych  wartości  dewizowych  wycenia  się  według  cen  zakupu  z  dnia 
sporządzenia spisu, a w dniu kończącym rok podatkowy – według cen zakupu, jednak w wy-
sokości nie wyższej niż kurs średni ogłaszany przez Narodowy Bank Polski w dniu kończącym 
rok podatkowy. Wartość rzeczy zastawionych wycenia się według ich wartości rynkowej. 
 
Przy działalności usługowej i budowlanej produkcję niezakończoną wycenia się według kosz-
tów  wytworzenia,  z  tym  że  nie  może  to  być  wartość  niższa  od  kosztów  materiałów  bezpo-
średnich zużytych do produkcji niezakończonej. 
 
Produkcję zwierzęcą objętą spisem z natury wycenia się według cen rynkowych z dnia spo-
rządzenia spisu, z uwzględnieniem gatunku, grupy i wagi zwierząt. 
 

Uwaga! 
Wyceny  wyposażenia  w remanencie  sporządzonym  na  dzień  likwidacji  działal-
ności dokonuje się według cen zakupu. 

 

 

 

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 15 

 

podatki

.biz

 

S

tr

o

n

a

1

6

 

U

JĘCIE SPISU Z NATURY W 

PKP

I

R 

 
Spis z natury musi być wpisany do księgi według poszczególnych rodzajów jego składników 
lub  w  jednej  pozycji  (sumie),  jeżeli  na  podstawie  spisu  zostało  sporządzone  odrębne, 
szczegółowe zestawienie poszczególnych jego składników. Zestawienie przechowuje się łącz-
nie z księgą.  
 

Ważne! 
Przy rozpoczynaniu działalności wpis dotyczący spisu będzie pierwszym wpisem 
w PKPiR. 

 
W jakiej kolumnie PKPiR wpisujemy remanent? 
 
Pewne wątpliwości wzbudza to, w jakiej kolumnie księgi należy wpisywać remanent. Spotyka 
się pogląd, zgodnie z którym remanent można wpisywać w kolumnie 10 PKPiR. Jest to po-
gląd  moim  zdaniem  całkowicie  błędny.  Zgodnie  z  objaśnieniami  do  rozporządzenia  kolum-
na 10 jest przeznaczona do wpisywania zakupu materiałów oraz towarów handlowych we-
dług cen zakupu. Sporządzenie, wycenę i wpis do PKPiR remanentu trudno utożsamiać z za-
kupem, poza tym remanent niekoniecznie będzie wyceniony w cenach zakupu. 
 
W  PKPiR  znajdują  się  odpowiednie  dla  wpisania  remanentu  kolumny.  Są  to  wolne  kolum-
ny 15  i  16,  w  których  można  wpisywać  inne  zdarzenia  gospodarcze  poza  wymienionymi 
w kolumnach 1–13. Ponieważ spis z natury nie jest wymieniony w objaśnieniach do kolumn 
1–13, może zostać ujęty w tych kolumnach. 
 
Zalecam  wpisywanie  remanentu  do  kolumny  15  (ta  kolumna  umożliwia  wpis  z  podaniem 
w złotych i groszach) i opatrzenie go ewentualnymi adnotacjami w kolumnie 16. 
 

R

EMANENT W TRAKCIE ROKU

 

 
W szczególnych przypadkach przedsiębiorca może być zainteresowany sporządzaniem rema-
nentu w trakcie roku. Rozporządzenie w sprawie PKPiR daje mu taką możliwość (§ 27 ust. 2 
rozporządzenia).  Dochód  ustala  się  wówczas  z  uwzględnieniem  różnic  remanentowych  (art. 
24 ust. 2 ustawy o pdof). 
 

Ustawa o pdof 
 
„Art. 24 ust. 2. U podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej 
i prowadzących  księgi  przychodów  i  rozchodów  dochodem  z  działalności  jest 
różnica  pomiędzy  przychodem  w  rozumieniu  art.  14  a  kosztami  uzyskania  po-
większona o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego 
towarów  handlowych,  materiałów  (surowców)  podstawowych  i  pomocniczych, 
półwyrobów,  produkcji  w  toku,  wyrobów  gotowych,  braków  i  odpadków,  jeżeli 
wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu początkowe-

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 15 

 

podatki

.biz

 

S

tr

o

n

a

1

7

 

go,  lub  pomniejszona  o  różnicę  pomiędzy  wartością  remanentu  początkowego 
i końcowego, jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa (…).” 

 
Remanent należy oczywiście wpisać do PKPiR. Istotne jest, aby w terminie co najmniej 7 dni 
przed datą sporządzenia spisu powiadomić właściwego naczelnika urzędu skarbowego – ten 
obowiązek wynika z § 28 ust. 4 rozporządzenia. 

P

ODSUMOWANIE MIESIĘCZNYCH I ROCZNYCH WPISÓW W 

PKP

I

R 

 
Rozporządzenie nakazuje wpisy dokonane w danym miesiącu podkreślić, a dane z kolumn 7–
14 zsumować. Wynikłe z podsumowania kwoty należy podkreślić. Podatnik może pod pod-
sumowaniem danego  miesiąca  wpisać  w  poszczególnych  kolumnach  sumy  od  początku 
roku  do  miesiąca  poprzedzającego  dany  miesiąc  i  w  kolejnej  pozycji  wpisać  w  poszczegól-
nych kolumnach sumę od początku roku. 
 
Jeżeli nie dokonuje się  podsumowania zapisów kolejnych miesięcy narastająco od początku 
roku,  po  zakończeniu  roku  podatkowego  należy  na  oddzielnej  stronie  w  księdze  sporządzić 
zestawienie roczne. W tym celu należy wpisać do właściwych kolumn sumy z poszczególnych 
miesięcy i dodać je. 
 
Te  wymogi  dotyczą  oczywiście  podatników,  którzy  prowadzą  PKPiR  w  sposób  tradycyjny. 
Dostępne obecnie oprogramowania dokonuje podsumowań najczęściej automatycznie. 

U

STALENIE DOCHODU NA PODSTAWIE 

PKP

I

R 

 
W  objaśnieniach  do  rozporządzenia  umieszczona  została  dokładna  instrukcja  postępowania 
w przypadku  ustalania  dochodu  na  podstawie  PKPiR  (zarówno  w  przypadku  sporządzania 
remanentu w trakcie roku, jak i na koniec roku). 
 
W  celu  ustalenia  dochodu  osiągniętego  w  roku  podatkowym  należy  na  oddzielnej  stronie 
księgi: 
 

1)

  ustalić wartość osiągniętego przychodu w roku podatkowym (kolumna 9); 

2)

  ustalić  wysokość  poniesionych  w  roku  podatkowym  kosztów  uzyskania  przychodów 

w sposób następujący: 

a)

  do wartości spisu z natury na początek roku podatkowego doliczyć wartość zaku-

pu towarów handlowych (materiałów) z kolumn 10 i 11, a następnie pomniejszyć 
o wartość spisu z natury sporządzonego na koniec roku podatkowego,  

b)

  kwotę wynikającą z tego obliczenia powiększyć o kwotę wydatków z kolumny 14 

oraz pomniejszyć o wartość wynagrodzeń w naturze w tej części, w której wydatki 
(koszty)  związane  z  wynagrodzeniami  w  naturze  zostały  zaksięgowane  w  innych 
kolumnach księgi przychodów i rozchodów (np. w gastronomii koszty zakupu ma-

 

Zrozumieć PKPiR – lekcja 15 

 

podatki

.biz

 

S

tr

o

n

a

1

8

 

teriałów i towarów handlowych zużytych do przygotowania posiłków dla pracow-
ników zostały wpisane w kolumnie 10); 

3)

  wartość  osiągniętego  przychodu  (kolumna  9)  pomniejszyć  o  wysokość  poniesionych 

w roku  podatkowym  kosztów  uzyskania  przychodu,  obliczonych  zgodnie  z  objaśnie-
niami zawartymi w pkt 2; wynikająca z tego obliczenia różnica stanowi kwotę docho-
du osiągniętego w roku podatkowym. 

 

Ważne! 
Określony powyżej sposób obliczenia dochodu dotyczy również podatników spo-
rządzających spis z natury (np. na koniec miesiąca lub jeśli sporządzenie spi-
su z natury zarządził naczelnik urzędu skarbowego). 

 
Przykład obliczenia dochodu, zawarty w objaśnieniach do rozporządzenia 
 

     

zł, gr 

1)  Przychód (kolumna 9) 

455 600,75 

2)  Wysokość kosztów uzyskania przychodów poniesionych w roku podatkowym 

  

   a) wartość spisu z natury na początek roku podatkowego 

58 678,28 

   b) plus wydatki na zakup towarów handlowych i materiałów (kolumna 10) 

289 288,56 

   c) plus wydatki na koszty uboczne zakupu (kolumna 11) 

10 320,40 

   d) minus wartość spisu z natury na koniec roku podatkowego 

46 524,32 

   e) plus kwota pozostałych wydatków (kolumna 14) 

78 328,09 

   f) minus wartość wynagrodzeń w naturze ujętych w innych kolumnach księgi 

4 826,00 

   Razem koszty uzyskania przychodu: 

385 265,01 

3)  Ustalenie dochodu osiągniętego w roku podatkowym: 

  

   a) przychód (pkt 1) 

455 600,75 

   b) minus koszty uzyskania przychodów (pkt 2) 

385 265,01 

   Dochód (a – b) 

70 335,74 

 
Kończąc dzisiejszą lekcję, jeszcze raz informuję o dodatkowej lekcji numer 16. Jak wcześniej 
wspomniałem,  jest  to  suplement  wyjaśniający  wątpliwości  zgłaszane  przez  Użytkowników 
oraz zawierający rozwiązania problemów, których omówienia nie udało się zamieścić w po-
przednich lekcjach. 
 
Romuald Gabrysz