Brak domniemania istnienia stosunku pracy 

 

Wyrok SN z 23.09.1998 r. II UKN 229/98 

(OSNP 1999, Nr 19, poz. 627) 

 
 
1. Przepis art. 22 § 1

1

 KP nie stwarza prawnego domniemania zawarcia umowy o pracę. 

2.  O  rodzaju  zawartej  umowy  rozstrzyga  zgodna  wola  stron.  Organ  rentowy  moŜe 
kwestionować  rodzaj  łączącej  strony  umowy  albo  jako  zawartej  dla  pozoru  
(art.  83  KC  w  zw.  z  art.  300  KP)  albo  jako  mającej  na  celu  obejście  ustawy  
(art. 58 § 1 KC w zw. z art. 300 KP). 
3.  Pełnienie  dyŜurów  lekarskich  w  komórce  organizacyjnej  zakładów  słuŜby  zdrowia,  do 
której zadań naleŜy zapewnienie pacjentom opieki całodobowej przez lekarzy zatrudnionych 
poza tym zakładem, moŜe mieć podstawę w umowie o świadczenie usług (art. 750 KC). 

 

 

Stan faktyczny 

ZUS  decyzją  zobowiązał  Szpital  do  zapłaty  zaległych  składek  na  ubezpieczenie  społeczne  za  wynagrodzenia 
wypłacone  lekarzom  pełniącym  dyŜury  lekarskie.  Organ  rentowy  ustalił,  Ŝe  podstawę  zatrudnienia  lekarzy  w 
celu  pełnienia  dyŜurów  lekarskich  stanowiły  umowy  o  pracę,  a  nie,  jakby  to  wynikało  z  ich  nazwy,  umowy 
zlecenia. 

  

Argumenty z uzasadnienia 

•

 

Przepisy ustawodawstwa pracy nie wskazują elementów przedmiotowo istotnych umowy 
o pracę (art. 29 KP), a legalna definicja stosunku pracy zawiera jedynie podstawowe jego 
cechy  pojęciowe  (art.  22  KP).  W  takiej  sytuacji  kwalifikacji  prawnej  umowy  o 
ś

wiadczenie usług moŜna dokonywać tylko metodą typologiczną, tj. poprzez rozpoznanie 

i  wskazanie  jej  cech  przewaŜających  (dominujących).  Tak  od  dziesięcioleci  czyni  się  w 
nauce i orzecznictwie. 

•

 

W razie ustalenia, iŜ zawarta przez strony umowa wykazuje cechy wspólne dla umowy o 
pracę i umowy prawa cywilnego z jednakowym ich nasileniem, rozstrzygająca o jej typie 
powinna być in concreto wola stron.  

•

 

Art.  22  §  1

1

  KP  nie  stwarza  prawnego  domniemania  zawarcia  umowy  o  pracę.  Nie 

wyłącza teŜ ustalenia rodzaju zawartej umowy poprzez wykładnię oświadczeń woli wedle 
kryteriów  podanych  w  art.  65  KC,  stosowanym  tu  poprzez  art.  300  KP.  O  rodzaju 
zawartej  umowy  decyduje  więc  nie  tylko  i  nie  tyle  jej  nazwa,  ile  cel  i  zgodny  zamiar 
stron.  

•

 

Wykładając  oświadczenia  woli  nie  moŜna  jednak  nazwie  czynności  prawnej  odmówić 
jakiegokolwiek  znaczenia.  Zwłaszcza  wówczas,  gdy  strony  mają  świadomość  co  do 
rodzaju  zawieranej  umowy,  potwierdzoną  jej  postanowieniami.  Art.  353

1

  KC, 

skorygowany  zasadą  uprzywilejowania  pracownika,  odnosi  się  takŜe  do umowy  o  pracę. 
O  wyborze  podstawy  zatrudnienia  decyduje  więc  przede  wszystkim  zgodna, 
autonomiczna wola stron.