Tablica 4
Autonomia śydów w Rzeczypospolitej (XVI - XVIII w.)
Karta tytułowa kodeksu Józefa
Karo Szulchan Aruch (Nakryty
stół)
z
uzupełnieniami
MojŜesza Isserlesa, Kraków
1594. Józef Karo (1488-1575),
ś
yd hiszpański, później rabin
safedzki w Galilei napisał
kodeks prawa i przepisów
rytualnych
ś
ydów
sefardyjskich,
zamieszkujących południowo-
zachodnią część Europy. Do
zwyczajów
ś
ydów
aszkenazyjskich przystosował
ten kodeks uczony i załoŜyciel
jesziwy w Krakowie, MojŜesz
Isserles (ok. 1520-1572).
Artykuły dotyczące śydów z
konstytucji sejmowej z 1565 r.
Istotne wpływ na sytuację
ś
ydów w Polsce miał sejm,
który wydał szereg ustaw
określających
ramy
ich
działalności gospodarczej.
Sąd rabinów w Wilnie. Spory
między śydami były według
prawa
Rzeczypospolitej
rozpatrywane
przez
sądy
rabinów. Obowiązywało w
nich prawo Ŝydowskie, łącznie
z przysięgą na Torę. Instancją
odwoławczą
były
sądy
wojewody lub panów danych
włości.
Dzieci Ŝydowskie w drodze do
chederu (szkoły Ŝydowskiej). Obraz
Jana Piotra Norblina. Tylko chłopcy
mogli
uczyć
się
w
szkołach
Ŝ
ydowskich. Nauka trwała cały dzień,
a
nauczyciel
(melamed)
surowo
egzekwował
wiedzę
od
swoich
wychowanków,
pomagając
sobie
czasem
cienkim
rzemykiem.
Dziewczęta uczyły się w domu.
Wzrost liczby ludności Ŝydowskiej
zmusił władców polskich do regulacji
jej statusu prawnego. Stało się to za
sprawą kolejnych przywilejów
królewskich oraz ograniczeń prawno -
religijnych, uchwalanych przez sejmy
Rzeczypospolitej i synody kościelne.
Na ich mocy powstały w ramach miast
dzielnice Ŝydowskie, posiadające
własną organizację wewnętrzną,
samorząd i władze (kahały). Dzielnice
te pozostawały pod opieką
wojewodów lub właścicieli miast. W
celu usprawnienia zbierania podatków
od śydów król Stefan Batory utworzył
w roku 1580 tzw. Sejm Czterech Ziem
(Waad arba aracot). Instytucja ta była
unikalna w ówczesnej Europie. Sejm
ten, jako naczelny organ samorządu
Ŝ
ydowskiego, spełniał nie tylko
funkcje fiskalne, ale takŜe sądownicze,
ustawodawcze i opiniotwórcze.
Względnie dobre warunki Ŝycia
spowodowały wzrost liczby ludności
Ŝ
ydowskiej. W połowie XVII w.
Page 1 of 3
ś
ydzi w polsce - Wydruk strony
2008-04-19
http://www.zydziwpolsce.edu.pl/panel04.html
