Praca lic. nowe

Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu

Wydział zamiejscowy w Chorzowie

Katarzyna Bartoszek

ZARZĄDZANIE ORGANIZACJĄ POZARZĄDOWĄ

NA PPZYKŁADZIE RUDY ŚLĄSKIEJ

Praca licencjacka

Kierownik naukowy:

prof. nadzw. dr hab. Leszek Korzeniowski

Kierunek: Ekonomia

Specjalność: Ekonomia menedżerska

Nr albumu: 52437

Chorzów 2012

SPIS TREŚCI

WSTĘP…….. ................................................................................................................... 3

ROZDZIAŁ 1 ZARZĄDZANIE I ORGANIZACJE POZARZĄDOWE-
PODSTAWOWE POJĘCIA ............................................................................................. 5

1.1

Podstawowe pojęcia zarządzania .......................................................................... 5

1.2

Organizacje społeczne – pojęcia i rodzaje ......................................................... 12

1.3

Organizacje pozarządowe – informacje ogólne ................................................. 15

1.4

Zasada subsydiarności a organizacje pozarządowe ........................................... 22

1.5

Źródła finansowania ........................................................................................... 24

ROZDZIAŁ 2 DZIAŁALNOŚĆ ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH NA TERENIE
MIASTA RUDA ŚLĄSKA ............................................................................................ 30

2.1

Miasto Ruda Śląska. Uwarunkowania społeczno - gospodarcze ......................... 30

2.2

Organizacje pozarządowe w Rudzie Śląskiej ..................................................... 34

2.3

Nadzór nad działalnością organizacji pozarządowych ........................................ 37

2.4

Zakres i podstawy współdziałania samorządu miasta Ruda Śląska
z organizacjami pozarządowymi .......................................................................... 41

ROZDZIAŁ 3 ZARZĄDZANIE ORGANIZACJĄ POZARZĄDOWĄ NA
PRZYKŁADZIE WYBRANYCH STOWARZYSZEŃ ................................................ 46

3.1

Rudzkie Stowarzyszenie Pomocy Ofiarom Przestępstw ..................................... 46

3.2

Rudzkie Towarzystwo Przyjaciół Drzew ............................................................ 57

ZAKOŃCZENIE ............................................................................................................ 67

SPIS WYKRESÓW ........................................................................................................ 69
SPIS TABEL ................................................................................................................... 69

SPIS RYSUNKÓW…. ................................................................................................... 69

BIBLIOGRAFIA ............................................................................................................ 70

WSTĘP

Organizacje pozarządowe nazywane trzecim sektorem działają w takich

obszarach, w których niewystarczająca jest rola państwa oraz sektora prywatnego.

Dzięki inicjatywie społeczeństwa powstają organizacje, które wychodzą naprzeciw

potrzebom i problemom współczesnego świata. Działają zgodnie z założonymi celami

kierując się dobrem wspólnym z zachowaniem odpowiednich zasad etycznych

i moralnych.

Tematem niniejszej pracy jest „Zarządzanie organizacją pozarządową na

przykładzie Rudy Śląskiej”. Temat został wybrany ze względu na chęć poznania zasad

funkcjonowania organizacji pozarządowych, w jaki sposób się nimi zarządza oraz jaka

jest ich rola w życiu społecznym. Zagadnienie zrealizowano po rozpoznaniu organizacji

pozarządowych działających w mieście Ruda Śląska.

Celem pracy jest zbadanie problemu zarządzania organizacją pozarządową na

podstawie szczegółowej analizy wybranych stowarzyszeń funkcjonujących w Rudzie

ląskiej.

W toku pracy autorka pragnie udowodnić, że istota zarządzania

w stowarzyszeniu związana jest z wykorzystaniem funkcji planowania, organizowania,

motywowania oraz kontrolowania.

Praca składa się z trzech rozdziałów.

W pierwszym rozdziale przedstawiono ogólne informacje dotyczące zarządzania

oraz charakterystykę organizacji pozarządowych: ich rodzaje, zasady działania oraz

ródła pozyskiwania środków pieniężnych.

Drugi

rozdział

zawiera

charakterystykę

miasta

Ruda

ląska,

jego

uwarunkowania społeczno – gospodarcze na przestrzeni wybranego okresu czasu.

Ponadto przedstawiono działalność organizacji pozarządowych na terenie tego Miasta

oraz zasady ich współpracy z Urzędem Miasta w Rudzie Śląskiej.

Trzeci rozdział poświęcony został zbadaniu problemu badawczego jakim jest

zarządzanie organizacją pozarządową, w oparciu o stowarzyszenia, które reprezentują

dwa profile działalności. Są to: Rudzkie Stowarzyszenie Pomocy Ofiarom Przestępstw

Organizacji Pożytku Publicznego oraz Rudzkie Towarzystwo Przyjaciół Drzew

Organizacji Pożytku Publicznego.

ROZDZIAŁ 1

ZARZĄDZANIE I ORGANIZACJE POZARZĄDOWE-

PODSTAWOWE POJĘCIA

1.1

Podstawowe pojęcia zarządzania

Pojęcie zarządzanie definiuje się jako działanie dla osiągnięcia celów

organizacji poprzez planowanie, organizowanie, motywowanie i kontrolowanie ludzi

i powierzonych im zasobów rzeczowych, finansowych i informacyjnych.

Działania te

są przeprowadzane z zamiarem realizowania celów organizacji w sposób sprawny

i skuteczny.

Termin „zarządzanie” potocznie używany jest zamiennie z określeniem

„kierowanie”, jednak w literaturze pojęciom tym przyznawane jest różne znaczenie.

Wśród zwolenników takiego podziału można wyróżnić Jolantę Szaban, wg której

„kierowanie” jest pojęciem odnoszącym się jedynie do ludzi. „Zarządzanie” z kolei

dotyczy, poza kierowaniem, pozostałych elementów prowadzenia firmy. Z kolei Witold

Kieżun kierowanie w organizacji określa jako bezpośrednie kontakty kierownika

z kierowanym zespołem. Chodzi tutaj o działania wpływające na zachowania zgodne

z celami organizacji. Jan Zieleniewski natomiast wyróżnia znaczenie ogólne oraz

węższe „kierowania”. Ogólne dotyczy działań zmierzających do spowodowania

funkcjonowania innych rzeczy, zgodnie z celem kierującego. Węższe znaczenie z kolei

odnosi

się

zachowań

innych

ludzi,

które

mają

być

zgodne

z celem kierującego. Jóżef Penc rozróżnia pojęcia uznając, że kieruje się ludźmi

natomiast zarządza firmą, majątkiem czy finansami.

W zarządzaniu organizacją główną rolę odgrywa kierownik. Stanowisko

kierownika zarówno wysokiego szczebla jak i szczebli niższych wiąże się z niezmierną

KORZENIOWSKI L.: Menedżment. Podstawy zarządzania. Kraków: EAS 2005. op. cit. s. 17.

GRIFFIN R. W.: Podstawy zarządzania organizacjami. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN

1996. s. 38.

KORZENIOWSKI L.: Menedżment. Podstawy zarządzania. Kraków: EAS 2010. s. 17-18.

odpowiedzialnością i zaangażowaniem. Przydziela on ludzi i zasoby do wykonywania

pracy w organizacji i w jej działach, odpowiedzialny jest za zapewnienie efektywnych

wyników pracy wielu ludzi. Każdy kierownik napotyka na różnorodne problemy,

z którymi musi sobie poradzić poprzez wyznaczenie warunków, od których zależeć

będzie udział pracowników w wynikach organizacji. Skuteczność kierownika przejawia

się w takim wykorzystaniu zasobów organizacyjnych, którego efektem jest osiąganie

dobrych wyników członków zespołu, którzy jednocześnie czerpią z tego ogromne

zadowolenie. Słowa Henry Mintzberga, teoretyka zarządzania okazują się być bardzo

trafne: „Żadna praca w naszym społeczeństwie nie ma bardziej istotnego znaczenia niż

praca kierownika. To od kierownika zależy, czy nasze instytucje społeczne będą nam

dobrze służyć, czy też zmarnują nasze talenty i zasoby”.

W procesie zarządzania dla osiągnięcia celów organizacji wykorzystywane są

cztery funkcje zarządzania.

Pierwszą z funkcji zarządzania jest planowanie. Jest to „proces ustalania

określonych celów działania organizacji, wyboru najskuteczniejszych metod ich

osiągnięcia oraz rozdysponowania zasobów w określonej perspektywie czasowej”

W procesie planowania najważniejsza sprawą są cele, czyli ogół wzajemnie

powiązanych dążeń, aspiracji i zamierzonych efektów o różnym stopniu konkretności.

Planowanie generuje określone korzyści, z punktu widzenia efektywności

organizacji, jak i sukcesów osób pracujących na jej rzecz. Do korzyści będących

rezultatem skutecznego planowania można zaliczyć

a) zwi ększ eni e kon centracji i el as t ycz noś ci organizacji

Skoncentrowana firma ma świadomość tego w czym jest dobra, na jakich działaniach

się skupiać, wie czego oczekują klienci i skutecznie potrafi odpowiadać na ich potrzeby.

Z kolei osoby skoncentrowane wiedzą co chcą osiągnąć, zarówno w swojej karierze jak

i w konkretnych sytuacjach. Elastyczność w organizacji wiąże się z chęcią i gotowością

do różnorodnych zmian. Firma elastyczna nie ma trudności z dostosowaniem się do

SCHERMERHORN J.: Zarządzanie. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne 2008. s. 24-27.

KORZENIOWSKI L.: Menedżment. Podstawy zarządzania. Kraków: EAS 2005. op. cit. s. 153.

KOŹMIŃSKI A.: Zarządzanie. Teoria i praktyka. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1999. s.

215-216.

SCHERMERHORN J.: Zarządzanie. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne 2008. s. 110-112.

nowych okoliczności. W swoich działaniach ukierunkowuje się przede wszystkim na

przyszłość.

b) nastawi eni e na dzi ał ani e

Ludzie i organizacje nastawieni na działanie skupiają się przede wszystkim na rzeczach

najważniejszych. Działają tak aby osiągnąć przewagę, co korzystnie wpływa na jak

najlepsze eksploatowanie wszystkich dostępnych zasobów.

c) l epsz a k oo rd yn acj a

W organizacji różne grupy, jak i poszczególne osoby zmierzają do wykonywania

wielorakich zadań i osiągania różnych celów. Ich realizacje muszą łącznie zaspokoić

potrzeby firmy jako całości. W tym celu w procesie planowania ustanawia się hierarchię

celów, w której cele na każdym szczeblu organizacji są ze sobą powiązane w postaci

rodków i wyników.

d) lep sze gos pod aro wani e czasem

Dostosowanie czasu do wykonywania różnorodnych zadań, spełniania wymagań,

w warunkach częstych nieoczekiwanych zdarzeń jest ogromnym wyzwaniem

i trudnością dla każdego menadżera. Planowanie wspomaga optymalizację

wykorzystania swojego czasu, poprzez ustalenie, które zadania są najważniejsze.

Ze względu na okres planowanie dzieli się na długookresowe, średniookresowe

oraz długookresowe.

Planowaniem długookresowym jest planowanie strategiczne, które jest

realizowane na okres 5 lat. Wiąże się z głównymi zmianami w celach i zasobach

przedsiębiorstwa. Najwyższy szczebel zarządzania wskazuje misję, strategię i strukturę

organizacji.

Planowanie średniookresowe bądź planowanie taktyczne obejmuje okres

1 roku. W tym wypadku średni szczebel zarządzania rozporządza zasobami ludzkimi,

finansowymi, materiałowymi oraz informacyjnymi. Określa również sposoby

osiągnięcia celów taktycznych oraz elementów planów strategicznych.

KORZENIOWSKI L.: Menedżment. Podstawy zarządzania. Kraków: EAS 2010. s.178.

Planowanie krótkookresowe, operacyjne - dotyczy konkretnej operacji

trwającej kilka godzin, tydzień czy miesiąc. Obejmuje działania menedżerów niskiego

stopnia zarządzania, dla osiągnięcia celów operacyjnych jak i elementów planu

taktycznego.

Kolejną funkcją zarządzania jest organizowanie, co z kolei definiuje się jako

„kształtowanie struktury organizacji: tworzenie jednostek i więzi organizacyjnych”

Organizowanie przedsiębiorstwa przebiega wieloetapowo. W procesie tym

wyróżnić można następujące etapy

•

Ustalenie niezbędnego zakresu pracy, którego wykonanie jest warunkiem realizacji

wytyczonych celów;

•

Podział zadań całościowych na zadania i na czynności szczegółowe;

•

Ustalenie mechanizmów koordynacji pracy części składowych przedsiębiorstwa;

•

Kontrola rozwiązań organizacyjnych i ich korygowanie w celu utrzymania lub

zwiększenia poziomu jej sprawności.

Struktura organizacji jest ogółem powiązań łączących poszczególne jednostki

organizacyjne. Popularnym sposobem przedstawienia specyfiki struktury organizacyjnej

jest propozycja Szkoły Astońskiej, która ukazuje istnienie pięciu kryteriów określania

tej specyfiki

1. Specjalizacja

Określa sposób podziału pracy, czego efektem jest zróżnicowanie stanowisk i komórek

organizacyjnych. Specjalizacja dokonywana jest wg następujących kryteriów:

lokalizacja geograficzna (podział czynności wg regionów geograficznych, na których

działa organizacja ), odrębność produktów, funkcje przedsiębiorstwa (wg rodzajów

wykonywanych funkcji ), organizacja projektów, grupy klientów, cykl życia produktu,

charakter rynku.

2. Konfiguracja struktury organizacyjnej

Określa zróżnicowanie i wzajemne powiązania stanowisk i komórek organizacyjnych.

Odzwierciedla układ relacji nadrzędności i podrzędności między podmiotami, liczbę

szczebli zarządzania.

KORZENIOWSKI L.: Menedżment. Podstawy zarządzania. Kraków: EAS 2005. op. cit. s. 197.

RUTKA R.: Organizacja przedsiębiorstw. Sopot: UG 1996. s. 10-12.

KOŻUCH B.: Nauka o organizacji. Warszawa: CeDeWu.pl 2009. s. 172-173.

3. Centralizacja

Informuje o stopniu centralizacji lub decentralizacji zarządzania organizacją, czyli

o rozmieszczeniu uprawnień decyzyjnych w układzie stanowisk i komórek

organizacyjnych. W organizacji scentralizowanej zdecydowana większość uprawnień

do podejmowania decyzji znajduje się w rękach naczelnego kierownictwa. Niższe

szczeble zarządzania odgrywają jedynie rolę przekaźnika i nadzoru odpowiedzialnego

za wykonywanie zadań i procedur zatwierdzonych przez dyrektora. Z kolei

w organizacji zdecentralizowanej wiele istotnych uprawnień decyzyjnych mają

kierownicy niższych szczebli zarządzania.

4. Standaryzacja

Objaśnia, w jakim zakresie występuje ujednolicenie rozwiązań strukturalnych

statycznych, np. typów stanowisk i komórek organizacyjnych, a także reguł

postępowania, wymagających utrzymania tych samych powtarzających się procedur.

5. Formalizacja

Dotyczy utrwalenia na piśmie celów, zasad, reguł i wzorców wykonywania prac na

poszczególnych stanowiskach, tworząc wewnętrzne przepisy.

Motywowanie jest funkcją zarządzania polegającą na sprawowaniu władzy

w organizacji i kształtowaniu pożądanych zachowań podwładnych w celu świadomego

i celowego realizowania przez nich zadań

Motywacja jest wewnętrznym stanem zarówno umysłu jak i ciała. Ponadto jest

zespołem czynników, które doprowadzają do tego, że ludzie podejmują się wykonywać

określone czynności.

Motywacja powinna przejawiać się w stwarzaniu warunków, w których ludzie

nie są poddawani działaniom zniechęcającym i niszczącym ich dobre chęci. Zadaniem

kierownika jest stosowanie takich technik motywacyjnych, które spowodują, że

pracownik będzie odczuwał zadowolenie z pracy a jego praca będzie wydajna. Aby

pracownik działał w ten sposób, muszą być urzeczywistnione pewne warunki.

Po pierwsze, wyniki działań pracownika muszą być korzystne dla niego samego.

KORZENIOWSKI L.: Menedżment. Podstawy zarządzania. Kraków: EAS 2005. op. cit. s. 217.

BITTEL LESTER R.: Krótki kurs zarządzania. Warszawa-Londyn: Wydawnictwo Naukowe PWN.

McGraw- Hill Book Company Europe 1994. s. 164.

Po drugie, pracownik powinien mieć pewność, że będzie w stanie otrzymać

spodziewane wyniki jego działań.

Wśród technik motywacyjnych najpopularniejszą jest technika zarządzania

oparta na nagradzaniu i karaniu. Kierownicy aby uzyskać pożądane efekty wykorzystują

systemy kar, oparte na bodźcach negatywnych, które ostrzegają bądź stwarzają sytuację

przymusową. System nagród, poprzez bodźce pozytywne stwarza warunki do

zaspokojenia potrzeb pracowników. Do nagród zalicza się płacę, inne bodźce pieniężne

(np. premie, dodatki ) oraz bodźce niematerialne (uznanie, pochwały, odznaczenia ).

W każdej organizacji powinny przeważać bodźce pozytywne, które stymulują właściwe

i efektywne działania produkcyjne. Kolejną techniką jest zarządzanie przez

partycypację. Technika ta polega na redukowaniu różnic przy podziale władzy

w organizacji. Przejawia się to w umożliwianiu pracownikom niższych szczebli

zarządzania, uczestnictwa w procesie podejmowania ważnych decyzji strategicznych.

Rola kierownika w tym wypadku opiera się tylko na pobudzaniu wzajemnej współpracy

pracowników w zarządzaniu. Do technik motywacyjnych zalicza się również

zarządzanie poprzez komunikację. Technika ta jest niezbędna w funkcjonowaniu

organizacji. Komunikacja, polegająca na przekazywaniu informacji, decyduje

o sukcesie oraz niepowodzeniach organizacji, jej rozwoju oraz konkurencji. Właściwa

komunikacja prowadzi do wzajemnego zrozumienia, umiejętności pracy w zespole,

efektywności organizacji czy też identyfikowania się z daną organizacją.

Do czynników motywujących, pobudzających do działania można zaliczyć

poczucie współwłasności celu, konkretnie przedstawione obowiązki oraz oczekiwania.

Ważnym czynnikiem jest również uznanie, przejawiające się w poważaniu osobistych

dokonań pracownika.

W nauce o zarządzaniu znaczącą rolę odgrywa teoria hierarchii potrzeb

skonstruowana przez Abrahama Maslowa. Wynika z niej, że ludzie dążą do

zaspokojenia potrzeb na pięciu poziomach.

PIOTRKOWSKI K: Organizacja i zarządzanie. Warszawa: Wyższa Szkoła Ekonomiczna 2001.

s. 147-152.

ZIMNIEWICZ K.: Techniki zarządzania. Warszawa: PWE 1994. s.69 – 94.

PIOTRKOWSKI K: Organizacja i zarządzanie. Warszawa: Wyższa Szkoła Ekonomiczna 2001.

s. 138- 148.

Poniższy rysunek przedstawia możliwości motywowania do pracy w hierarchii

potrzeb Maslowa, z podziałem na potrzeby wyższego oraz niższego rzędu.

Rys. 1 Możliwości motywowania do pracy w hierarchii potrzeb Maslowa.

Źródło: SCHERMERHORN J.: Zarządzanie. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne 2008. s.
261

Ostatnią z funkcji zarządzania jest kontrolowanie. Polega ono na

systematycznym i metodycznym działaniu dla sprawdzenia, czy cele organizacji są

osiągane skutecznie i efektywnie.

W procesie kontroli wyróżnia się cztery kroki

Krok 1: Ustanowienie celów i standardów efektywności

Cele są wyznacznikiem zakładanych efektów pracy, standardy natomiast pozwalają

ocenić rzeczywiste wyniki.

Krok 2: Pomiar uzyskanych wyników

Pomiar powinien być dokładny w stopniu pozwalającym na wykazanie

fundamentalnych różnic między tym, co rzeczywiście się zdarzyło, a tym, co

początkowo zaplanowano.

KORZENIOWSKI L. :Menedżment. Podstawy zarządzania, op. cit. s. 277.

SCHERMERHORN J.: Zarządzanie. op. cit. s. 155-157.

Co zaspakaja potrzeby wyższego rzędu?

Co zaspokaja potrzeby niższego rzędu?

Potrzeby samorealizacji

•

Praca twórcza jako wyzwanie

•

Uczestnictwo w podejmowaniu decyzji

•

Elastyczność i samodzielność pracy

Potrzeby szacunku

•

Odpowiedzialność za ważną pracę

•

Awans na ważniejsze stanowisko

•

Pochwała i uznanie ze strony kierownika

•

Przyjaźni współpracownicy

•

Kontakty z klientami

•

yczliwy kierownik

Potrzeby społeczne

Potrzeby bezpieczeństwa

•

Bezpieczne warunki pracy

•

Pewność zatrudnienia

•

Wynagrodzenie podstawowe i świadczenia

Potrzeby fizjologiczne

•

Przerwa na odpoczynek i posiłki

•

Fizyczna wygoda w pracy

•

Rozsądne godziny pracy

Krok 3: Porównanie wyników z celami i ze standardami

Porównanie wyników przeprowadzonej kontroli z celami i ze standardami ma na celu

określić czy jest konieczne zastosowanie działań korygujących.

Krok 4: Podejmowanie działań korygujących

W ostatnim kroku procesu kontroli realizowane są wszelkie działania konieczne dla

wyeliminowania nieprawidłowości oraz poprawienia wyników w przyszłości.

1.2

Organizacje społeczne – pojęcia i rodzaje

Zagadnienia związane z zarządzaniem i organizacją charakteryzowane są

w różnoraki sposób. Wśród wielu różnorodnych definicji organizacji można odnaleźć

interpretacje typowe oraz będące połączeniem odmiennych koncepcji.

Samo słowo organizacja wywodzi się z języka greckiego „orgaznizo” i oznacza

tworzenie uporządkowanych, harmonijnych całości.

W polskiej literaturze przedmiotu

za najogólniejszą koncepcję przyjmuje się prakseologiczne sformułowanie definicji

organizacji. Tadeusz Kotarbiński organizację pojmował jako pewien rodzaj całości ze

względu na stosunek do niej jej własnych elementów, mianowicie taką całość, której

wszystkie składniki współprzyczyniają się do powodzenia całości

Jan Zieleniewski kontynuując sposób myślenia Kotarbińskiego określa

organizację w ten sam sposób. Prakseologiczna interpretacja ukazuje pojęcie

organizacji w trzech aspektach: atrybutowe, rzeczowe i czynnościowe . W ujęciu

atrybutowym ukazywane są właściwości rozpatrywanej organizacji jako stopień

zorganizowania bądź niezorganizowania. W sensie rzeczowym jest instytucją lub grupą

funkcjonalną, w skład której wchodzą celowo zorganizowane zespoły ludzi i rzeczy.

Natomiast w sensie czynnościowym jest procesem polegającym na celowym

zgrupowaniu ludzi i rzeczy w taki sposób, by sprawnie osiągały założone cele

KOŹMIŃSKI A., PIOTROWSKI W.: Zarządzanie. Teoria i praktyka. Warszawa: Wydawnictwo

Naukowe PWN 1999. s. 45.

KOTARBIŃSKI T.: Traktat o dobrej robocie. op. cit. s. 74.

KACZMAREK B.: Organizacje. Polityka. Władza. Struktury. Warszawa: Międzynarodowa Szkoła

Menedżerów 2001. s. 108.

Ze wszystkich koncepcji dotyczących organizacji jako pojęcie, uznać można, że

organizacja jest to wyodrębniona z otoczenia grupa współdziałających ludzi dążących

satysfakcjonującego

efektu

osiągnięcia

zamierzonego

celu.

Do istotnych właściwości charakteryzujących każdą organizację, zalicza się

•

CEL WSPÓLNY dla całej organizacji i poszczególnych jej członków,

•

GRANICA określająca relatywne wyodrębnienie organizacji z otoczenia,

•

KIEROWNICTWO regulujące zachowanie elementów struktury i poszczególnych

członków organizacji,

•

KULTURA ORGANIZACYJNA - wartości, normy, zasady a także regulaminy

regulujące zachowania członków organizacji w procesach wstępowania,

uczestnictwa i wychodzenia z organizacji,

•

STRUKTURA ORGANIZACYJNA – wewnętrzny układ, rozmieszczenie

i współzależność składników organizacji,

•

WSPÓŁDZIAŁANIE elementów struktury i poszczególnych członków organizacji

dla osiągnięcia celu.

Organizacje dzielone są również, ze względu na stopień formalnego ustalenia struktury

i więzi organizacyjnych

•

FORMALNA - przez organizację formalną rozumie się określony system znaków,

w których ujęto cele organizacji i stosunki organizacyjne. Forma działalności

organizacji została natomiast szczegółowo opisana w dokumentach, często

wymaganych przepisami prawa(rejestr, regulaminy czy też statut).

•

NIEFORMALNA – obejmuje cele, strukturę i funkcjonowanie organizacji, które

faktycznie występują i bądź to w ogóle nie zostały ujęte w żadnych dokumentach,

bądź też w rzeczywistości różnią się od urzędowych wymagań.

W dzisiejszych czasach organizacje odgrywają ogromną rolę. Istnieje wiele

różnych kryteriów podziału organizacji. Najważniejszymi jednak są organizacje

w zależności od roli jaką spełniają w zaspakajaniu określonych potrzeb społecznych.

Taką typologię przedstawił Marcin Bielski. Są to następujące typy organizacji

KORZENIOWSKI L.: Menedżment… op. cit. s. 313.

Ibidem. op. cit. s. 315-316.

BIELSKI M.: Organizacja. Istota, struktury, procesy. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

1992. s. 96.

•

Organizacj e gospo darcz e- ich celem jest osiąganie zysku finansowego, dzięki

odpłatnemu zaspakajaniu potrzeb społeczeństwa,

•

Organizacj e uż ytecz noś ci publi czn ej, służące zaspakajaniu niematerialnych

potrzeb społeczeństwa, np. szkoły, szpitale, instytucje kulturalne,

•

Organizacj e admi nist rac yj n e ogólnopaństwowe i lokalne, militarne, policyjne,

•

Organizacj e sp ołecz ne, są to m.in. partie polityczne, związki zawodowe,

stowarzyszenia,

•

Organizacj e reli gij ne – kościoły, związki wyznaniowe.

Każdy z tych typów grup zdecydowanie różnią się od siebie pod względem

zaspokajania potrzeb. Podział nie spełnia jednak jednego z wymagań klasyfikacji,

a konkretnie- rozłączności. M. Bielski pisze: […] wewnątrz poszczególnych grup

mogą wystąpić dość znaczne różnice, np. w zależności od zastosowania takiej czy innej

typologii. Na odwrót, między niektórymi organizacjami zaliczonymi do różnych grup

mogą zachodzić dość znaczne podobieństwa. Podział według funkcji genotypowej,

a także według zasady naczelnej organizującej system, który byłby zbliżony, mogą być

więc użyteczne do ogólnego opisu świata organizacji, ale mają małą przydatność do

głębszej analizy

Ze względu na cel pracy w dalszej części zostaną scharakteryzowane

organizacje społeczne, w tym organizacje non-profit, pozarządowe itp. nazywane także

„trzecim sektorem”.

Barbara Iwankiewicz- Rak definiuje trzeci sektor jako suplement sektora

prywatnego i państwowego w odpowiedzi na niedostateczną realizację zadań

społecznych przez państwo.

Określenie „pozarządowy” wskazuje na suwerenność

organizacji trzeciego sektora w stosunku do dwóch pozostałych. Nie oznacza to jednak,

e nie korzysta z pomocy administracji publicznej. „Niedochodowy” natomiast, zwraca

uwagę na to, że wszelkie działania organizacji nie są zorientowane na osiąganie zysków

lecz na realizowanie celów określonych w statucie. Organizacja non-profit nie prowadzi

Ibidem. op. cit. s.96.

IWANKIEWICZ- RAK B.: Marketing organizacji niedochodowych… op. cit. s. 36.

działalności gospodarczej i utrzymuje się wyłącznie z majątku czy innych środków

wewnętrznych.

Trzeci sektor, sektor non profit, określane również jako społeczeństwo

obywatelskie, opisuje te aspekty społeczeństwa, które nie są związane ze sferą

publiczną oraz sektorem prywatnym. W porównaniu z członkostwem w organizacjach

państwowych, zrzeszanie się w organizacjach trzeciego sektora jest przede wszystkim

dobrowolne i charakteryzuje się działaniem pewnych grup ludzi, których łączą wspólne

idee lub potrzeby a ich intencją jest osiąganie wspólnych korzyści.

1.3

Organizacje pozarządowe - informacje ogólne

Początki działalności organizacji pozarządowych, których celem jest niesienie

pomocy, sięga wieków. Organizacje te „wyrosły z poczucia wspólnoty łączącego pewną

grupę ludzi tworzących lokalną społeczność”.

Przełomowym momentem w historii

polskich organizacji pozarządowych był rok 1989. Została wtedy przywrócona swoboda

zrzeszania się i zakładania stowarzyszeń. Od tej chwili zaczęło tworzyć się wiele

nowych organizacji odpowiadających na potrzeby i problemy nowoczesnego

społeczeństwa.

Zgodnie z definicją zawartą w tekście ustawy o działalności pożytku

publicznego i o wolontariacie organizacjami pozarządowymi są jednostki nienależące

do sektora finansów publicznych oraz niedziałające w celu osiągnięcia zysku - osoby

prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, utworzone na

podstawie przepisów ustaw, w tym fundacje i stowarzyszenia.

W ustawie zwraca się uwagę na takie organizacje jak: związki zawodowe, partie

polityczne, organizacje pracodawców, samorządy zawodowe oraz fundacje utworzone

GLIŃSKI P, LEWENSTEIN B, SICIŃSKI A.: Samoorganizacja społeczeństwa polskiego: trzeci

sektor. Warszawa: IFiS PAN 2002. s. 315.

Yaziji M. Doh J.: Organizacje pozarządowe a korporacje. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN

2011. s. 26.

HALSZKA- KURLETO M.: Organizacje pozarządowe... op. cit. s. 15.

BABIAK J. SŁUGOCKI W. Rola organizacji pozarządowych w kształtowaniu społeczeństwa

obywatelskiego. Warszawa: Instytut Konsultantów Europejskich 2009. s. 39

Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. 2003 nr

96, poz. 873 ze zm.), art. 3. ust. 2.

przez partie polityczne. Są to podmioty, które zalicza się do organizacji pozarządowych,

jednak ze względu na szczególny charakter ich działalności, zostały wyłączone

z przepisów działu II ustawy. Wynikiem tego jest brak możliwości uzyskiwania statusu

organizacji pożytku publicznego, co z kolei oznacza, że organy administracji publicznej

nie mogą im zlecać realizacji zadań publicznych wyróżnionych w ustawie.

Ustawa

reguluje zasady prowadzenia działalności pożytku publicznego przez organizacje

pozarządowe w sferze zadań publicznych oraz współpracy organów administracji

publicznej z organizacjami pozarządowymi. Ponadto opisuje warunki uzyskiwania

przez organizacje pozarządowe statusu organizacji pożytku publicznego, ich

funkcjonowanie oraz sprawowanie nadzoru.

Działalnością pożytku publicznego jest działalność społecznie użyteczna,

prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych określonych

w ustawie, do których należy m.in. pomoc społeczna, działalność charytatywna,

ochrona i promocja zdrowia, działalność na rzecz osób niepełnosprawnych, promocja

zatrudnienia, kultura, sztuka, ochrona dóbr kultury i dziedzictwa narodowego,

bezpieczeństwo

publiczne,

ekologia,

promocja

organizacja

wolontariatu,

przeciwdziałanie uzależnieniom i patologiom społecznym.

Działalnością nieodpłatną pożytku publicznego jest działalność prowadzona przez

organizacje pozarządowe, w sferze zadań publicznych, za które nie pobierają one

wynagrodzenia.

Działalnością odpłatną pożytku publicznego jest

•

działalność prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze zadań

publicznych, za które pobierają one wynagrodzenie,

•

sprzedaż towarów lub usług wytworzonych lub świadczonych przez osoby

bezpośrednio korzystające z działalności pożytku publicznego, w szczególności

w zakresie rehabilitacji oraz przystosowania do pracy zawodowej osób

niepełnosprawnych oraz reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych

wykluczeniem społecznym.

Ibidem. art. 3. ust. 4.

Ibidem. art. 1.

Ibidem. art. 1, 4.

Ibidem. art. 7.

Ibidem. art. 8.

Przychód z działalności odpłatnej pożytku publicznego służy wyłącznie

prowadzeniu działalności pożytku publicznego.

Zlecanie realizacji zadań publicznych organizacjom pozarządowym może

przybierać dwie formy. Jedną z nich jest powierzanie wykonywania zadań publicznych,

wraz z udzieleniem dotacji na finansowanie ich realizacji. Druga forma polega na

wspieraniu wykonywania zadań publicznych, wraz z udzieleniem dotacji na

dofinansowanie ich realizacji.

W myśl Ustawy organizacją pozarządową mogą być mające osobowość prawną

stowarzyszenia, fundacje, partie polityczne, związki zawodowe, jak i niemające

osobowości prawnej stowarzyszenia zwykłe, uczelniane organizacje studenckie, koła

gospodyń

wiejskich.

najpopularniejszych,

podstawowych

organizacji

pozarządowych należą fundacje i stowarzyszenia.

STOWARZYSZENIA

Podstawowym aktem prawnym regulującym działalność stowarzyszeń, ich

tworzenie i funkcjonowanie jest ustawa Prawo o stowarzyszeniach. Ustawa

charakteryzuje stowarzyszenie jako dobrowolne, samorządne, trwałe zrzeszenie

o celach niezarobkowych, które samodzielnie określa swoje cele, programy działania

i struktury organizacyjne oraz uchwala akty wewnętrzne dotyczące jego działalności.

Swoją działalność opiera na pracy społecznej członków; do prowadzenia swych spraw

może zatrudniać pracowników.

Dobrowolność stowarzyszenia przejawia się w swobodzie inicjatywy zrzeszania

się, w decydowaniu o tym, czy dane stowarzyszenie powstanie i kiedy zostanie ono

rozwiązane. Trwałość stowarzyszenia związana jest natomiast z trwałością jego celów.

Bez względu na to czy skład osobowy stowarzyszenia się zmienia, cel stowarzyszenia

będzie zawsze ten sam.

Prawo do utworzenia stowarzyszeń przysługuje obywatelom

polskim z pełną zdolnością do czynności prawnych i niepozbawionych praw

Ustawa dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. 2009 nr 157, poz. 1240 ze zm. ).

art. 221.

SMYCZEK P.: Ustawa o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Twórcze wykorzystanie w

organizacjach pozarządowych. Katowice: Śląskie centrum równych szans 2006. s. 20-21.

Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. 1989 nr 20, poz. 104 ). art. 2.

SUSKI P.: Stowarzyszenia i fundacje. Warszawa: Lexis Nexis 2006. s. 58- 60.

publicznych.

Organami nadzorującymi działalność stowarzyszeń są: wojewoda

właściwy ze względu na siedzibę stowarzyszenia oraz starosta.

Ustawa wyodrębnia dwie podstawowe formy organizacyjno- prawne stowarzyszeń. Są

to stowarzyszenia zarejestrowane oraz stowarzyszenia zwykłe.

Stowarzyszenia zarejestrowane posiadają osobowość prawną. Mogą zakładać

terenowe jednostki organizacyjne, łączyć się w związki stowarzyszeń, przyjmować

w poczet swych członków osoby prawne oraz korzystać z ofiarności publicznej

i przyjmować dotacje od organów władzy państwowej i innych instytucji. Warunkiem

założenia stowarzyszenia jest przyjęcie ustawowo określonej formy prawno-

organizacyjnej, poprzez: zgromadzenie się w liczbie nie mniejszej niż 15 osób,

uchwalenie statutu, wybranie komitetu założycielskiego, wybranie jego władz, czyli

walnego zebrania członków, zarządu i organu kontroli wewnętrznej. Obowiązkowi

podlega również zarejestrowanie utworzonego stowarzyszenia w Krajowym Rejestrze

Sądowym. Wniosek o rejestrację stowarzyszenia, wraz ze statutem, składa do sądu

rejonowego komitet założycielski. Statut stowarzyszenia jest najważniejszym aktem

prawnym regulującym jego działanie. Treść statutu określa charakter stowarzyszenia,

jego cele, zakres działania oraz zasady funkcjonowania.

Statut określa również m.in.

nazwę stowarzyszenia, teren działania i siedzibę, sposób nabywania członkostwa.

Ponad to zawiera informacje o sposobie uzyskiwania środków finansowych,

ustanawiania składek członkowskich oraz zasadach dokonywania zmian statutu.

Majątek stowarzyszenia powstaje ze składek członkowskich, darowizn,

spadków, zapisów, pracy społecznej członków, dochodów z własnej działalności,

dochodów z majątku stowarzyszenia oraz ofiarności publicznej.

Stowarzyszenie może prowadzić działalność gospodarczą, pod warunkiem, że

dochód z działalności gospodarczej będzie służył wyłącznie realizacji celów

statutowych. Nie może być przeznaczony do podziału między jego członków.

Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. 1989 nr 20, poz. 104 ). art. 2,3.

Ibidem. art. 8.

OGONOWSKI A., GIBALSKA A.: Fundacje i stowarzyszenia. Zasady funkcjonowania i

opodatkowania. Kraków: Wszechnica Podatkowa 2009. s. 33.

Ibidem. s.33- 35.

Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. 1989 nr 20, poz. 104 ). art. 10.

OGONOWSKI A., GIBALSKA A.: Fundacje i stowarzyszenia. Zasady funkcjonowania

i opodatkowania. Kraków: Wszechnica Podatkowa 2009. s. 52- 53.

GÓRA E., KOTULA M.: Fundacje i stowarzyszenia. Zakładanie. Działalność. Likwidacja. Gdańsk:

Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o. o. 2001. s. 20.

Stowarzyszenie zwykłe, w odróżnieniu od stowarzyszenia rejestrowanego, nie

posiada osobowości prawnej. Nie podlega obowiązkowemu wpisowi do KRS. Zamiast

tego, wpisywane jest do ewidencji prowadzonej przez starostów powiatów, właściwych

ze względu na siedzibę organizacji.

Jest uproszczoną formą stowarzyszenia, które

mogą założyć co najmniej trzy osoby. Uchwalają one regulamin działalności, określając

nazwę, cel, teren, środki działania, siedzibę oraz przedstawiciela reprezentującego

stowarzyszenie. Stowarzyszenie zwykłe różni się od stowarzyszenia rejestrowanego

również tym, że nie może powoływać terenowych jednostek organizacyjnych, łączyć

się w związki stowarzyszeń. Nie może także zrzeszać osób prawnych, prowadzić

działalności gospodarczej, przyjmować darowizn, spadków oraz otrzymywać dotacji jak

i korzystać z ofiarności publicznej. Stowarzyszenie zwykłe środki na swoją działalność

uzyskuje wyłącznie ze składek członkowskich.

FUNDACJE

Fundacja jest jedną z podstawowych form prawnych organizacji społecznej,

której istotnym elementem jest fundusz przeznaczony na określony cel oraz reguły

dysponowania tym funduszem zawarte w statucie organizacji

W Polsce działalność fundacji, ich zakładanie oraz funkcjonowanie reguluje

ustawa o fundacjach. Zgodnie z przepisami ustawy fundacja jest organizacją

ustanowioną dla realizacji zgodnych z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej

Polskiej celów społecznie lub gospodarczo użytecznych, w szczególności takich jak:

ochrona zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświata i wychowanie, kultura i sztuka,

opieka i pomoc społeczna, ochrona środowiska i zabytków.

Osobą zakładającą fundację jest fundator. Może on być zarówno osobą prawną,

jak i fizyczną, niezależnie od jej miejsca zamieszkania i obywatelstwa. Z kolei siedziba

fundacji musi znajdować się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Ustanawiając

fundację fundator składa oświadczenie woli w formie aktu notarialnego.

W oświadczeniu tym wskazuje cel fundacji oraz składniki majątkowe przeznaczone na

jego realizację. Środkami majątkowymi mogą być pieniądze, papiery wartościowe,

KRAWCZYK A.: Krajowy rejestr sądowy a fundacje i stowarzyszenia. Warszawa: Stowarzyszenie

Klon/ Jawor 2009. s. 6.

GÓRA E., KOTULA M.: Fundacje i stowarzyszenia. Zakładanie. Działalność. Likwidacja. Gdańsk:

Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o. o. 2001. s. 21-22.

KOŻUCH B.: Nauka o organizacji. Warszawa: CeDeWu.pl 2009. s. 126.

Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984r. o fundacjach ( Dz. U. 1991 r. nr 46, poz.203 ze zm.). art. 1.

a także przekazane fundacji na własność rzeczy ruchome i nieruchomości.

Zadaniem fundatora jest ustalenie statutu fundacji. W przypadku odstąpienia od

osobistego ustalenia statutu, fundator może do tego celu wskazać inną osobę fizyczną

bądź prawną. Statut fundacji powinien zawierać: nazwę, siedzibę i majątek, cele,

zasady, formy i zakres działalności fundacji, skład i organizację zarządu, sposób

powoływania oraz obowiązki i uprawnienia tego organu i jego członków. Statut może

zawierać również inne postanowienia, dotyczące prowadzenia przez fundację

działalności gospodarczej, dopuszczalności i warunków jej połączenia z inną fundacją,

zmiany celu lub statutu fundacji.

Nazwa fundacja z jednej strony nawiązuje do powszechnego użycia tego

terminu w znaczeniu ofiarowania czegoś lub zbudowania czegoś na własny koszt do

użytku społecznego, ufundowanie czegoś, a z drugiej określenie instytucji, której

podstawą jest majątek przeznaczony przez jej założyciela na określony cel.

Fundacja nabywa osobowość prawną z chwilą obowiązkowego wpisania jej do

Krajowego Rejestru Sądowego. Z takim wnioskiem występuje zarząd fundacji lub

fundator. Warunkiem uzyskania wpisu jest zgodność celu i statutu fundacji z przepisami

prawa oraz stwierdzenie dokonania wszystkich czynności prawnych.

Działalnością fundacji oraz reprezentowaniem jej na zewnątrz kieruje zarząd.

Jeżeli fundacja dąży do uzyskania statusu organizacji pożytku publicznego, musi mieć

również powołany organ kontroli wewnętrznej, którego członkowie spełniają określone

wymogi.

Fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących

realizacji jej celów. Charakter tej działalności powinien być pomocniczy w stosunku do

działalności statutowej.

Jeżeli fundacja ma prowadzić działalność gospodarczą,

wartość środków majątkowych fundacji przeznaczonych na działalność gospodarczą nie

może być mniejsza niż 1000 złotych.

GÓRA E., KOTULA M.: Fundacje i stowarzyszenia. Zakładanie. Działalność. Likwidacja. Gdańsk:

Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o. o. 2001. s. 7-8.

OGONOWSKI A., GIBALSKA A.: Fundacje i stowarzyszenia. Zasady funkcjonowania

i opodatkowania. Kraków: Wszechnica Podatkowa 2009. s. 10 -12.

KOŻUCH B.: Nauka o organizacji. Warszawa: CeDeWu.pl 2009. s. 126.

GÓRA E., KOTULA M.: Fundacje i stowarzyszenia. Zakładanie. Działalność. Likwidacja. Gdańsk:

Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o. o. 2001. s. 9- 10.

Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. 2003 nr

96, poz. 873 ze zm.). art. 20.

SUSKI P.: Stowarzyszenia i fundacje. Warszawa: Lexis Nexis 2006. s. 412- 413.

GÓRA E., KOTULA M.: Fundacje i stowarzyszenia. Zakładanie. Działalność. Likwidacja. Gdańsk:

Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o. o. 2001. s. 11.

Fundacja ma obowiązek składania właściwemu ministrowi rocznego

sprawozdania ze swojej działalności.

Cechą charakterystyczną fundacji jest niedochodowość celu, dla którego została

ustanowiona, tzn., że nie może ona przynosić dochodów, zarówno samej fundacji jak

i fundatorom. W związku z tym konieczne jest przeznaczenie wszelkich uzyskiwanych

dochodów zarówno z majątku jak i środków uzyskiwanych spoza funduszu

założycielskiego, darowizn, dochodów z działalności gospodarczej, na osiągnięcie celu

organizacji.

Do zasadniczych różnic między fundacją a stowarzyszeniem należą dwa

aspekty. Pierwszy dotyczy sposobu powoływania. Stowarzyszenie może powołać grupa

zawierająca nie mniej niż 15 członków. Fundacja natomiast nie ma członków a do jej

założenia wystarczy jedna osoba- fundator. Osoba ta przekazuje środki finansowe na

realizację celów fundacji. Pierwszy aspekt wiąże się również z drugą różnicą między

tymi organizacjami, dotyczącą samej istoty organizacji. W działalności stowarzyszeń

ważni są członkowie i ich stosunek do członkostwa. W przypadku fundacji

najważniejszą rzeczą jest majątek oraz środki finansowe.

Organizacje pozarządowe powoływane są w większości przypadków

z niezależnej od władz inicjatywy społeczeństwa. Niemniej jednak stopień kontroli

i nadzór nad tymi organizacjami, jest dosyć rygorystyczny. Wszystko to ma na celu

zapewnienie właściwego i zgodnego z prawem działania opisywanych jednostek.

Chociaż fundacje i stowarzyszenia podlegają surowym przepisom prawnym,

tworzonych jest ich coraz więcej.

Główny Urząd Statystyczny zajmuje się badaniem, a konkretnie pomiarem

organizacji pozarządowych. Na podstawie jego danych, na przełomie jedenastu lat,

można zauważyć znaczny wzrost ilości utworzonych fundacji oraz stowarzyszeń.

Opublikowany w 2011 roku raport GUS o nazwie „Podstawowe dane

o stowarzyszeniach, fundacjach i społecznych podmiotach wyznaniowych działających

w 2008 roku” ukazuje rozwój organizacji pozarządowych w Polsce na przestrzeni lat.

Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984r. o fundacjach ( Dz. U. 1991 r. nr 46, poz.203 ze zm.). art.12.

OGONOWSKI A., GIBALSKA A.: Fundacje i stowarzyszenia. Zasady funkcjonowania

i opodatkowania. Kraków: Wszechnica Podatkowa 2009. s. 8.

ZAŁUSKA M. TOCZYŃSKI W. BOCZOŃ J.: Organizacje pozarządowe w społeczeństwie

obywatelskim. Katowice: Biblioteka Pracownika Socjalnego 1998. s. 52-53.

KOTNIS- GÓRKA E., WYSOCKI M.: Organizacje pozarządowe. Gliwice: HELION 2011. s. 18- 20.

Tab. 1 Podstawowe dane o fundacjach, stowarzyszeniach i podobnych organizacjach

społecznych działających w 1997r., 2005r. oraz 2008r.

Rodzaj

1997r.

2005r.

2008r.

Fundacje

3,4 tys.

5,0 tys.

5,9 tys.

Stowarzyszenia i inne

20,7 tys.

56,4 tys.

64,9 tys.

RAZEM

24,1 tys.

61,4 tys.

70,8 tys.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: NAŁĘCZ S.: Podstawowe dane o stowarzyszeniach,
fundacjach i społecznych podmiotach wyznaniowych działających w 2008 roku. Warszawa: Departament
Badań Społecznych GUS 2010. s. 5.

W zarządzaniu organizacją pozarządową wyróżnić można elementy występujące

w każdej organizacji.

•

Planowanie, poprzez wytyczanie celów organizacji i założeń funkcjonowania,

•

Organizowanie- organizowanie pracy, zespołu oraz środków technicznych,

•

Podejmowanie decyzji w postaci wyboru priorytetowych zadań do realizacji,

•

Zarządzanie zasobami finansowymi, technicznymi oraz ludzkimi,

•

Kontrolowanie- nadzorowanie oraz weryfikacja realizowanych zadań zgodnych

ze statutem organizacji.

1.4

Zasada subsydiarności

a organizacje pozarządowe

Zasada subsydiarności (pomocniczości ) polega na tym, że pierwszej kolejności

kompetencje do niesienia pomocy mają zorganizowane grupy społeczne. Jeżeli

natomiast działania tych grup są niewystarczające, to w drugiej kolejności kompetencje

te przechodzą na wyższy szczebel (instytucje samorządowe ). Na koniec, gdy zarówno

instytucje społeczne jak i samorządowe zawiodą, kompetencje przechodzą w ręce

państwa.

Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie stanowi przede

wszystkim realizację zasady subsydiarności państwa, co jest ważnym elementem

w tworzeniu społeczeństwa obywatelskiego, ponieważ usprawnia funkcjonowanie

Ibidem. s. 30.

Uregulowania prawne: Traktat z Maastricht z 7 lutego 1992r. Traktat Amsterdamski z 1997r.

Preambuła Konstytucji RP z 1997r.

organizacji pozarządowych realizujących niektóre zadania publiczne. Sprawia również,

e organizacje te stają się bardziej uprzywilejowane.

Jeżeli mowa o zasadach działania organizacji pozarządowych, to warto w tym

miejscu wspomnieć o Nowej Karcie Zasad Działania, zaakceptowanej przez Walne

Zgromadzenie Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych w maju 2010

roku. Karta Zasad jest pewnego rodzaju kodeksem etycznym. Obejmuje niżej

wymienione zasady

DOBRO WSPÓLNE - Misja organizacji powinna być podstawowym wyznacznikiem

podejmowanych przez nią działań. Organizacje pozarządowe w swoich działaniach

kierują się zasadą poszanowania godności, praw i wolności człowieka, zasadami

pomocniczości i dialogu oraz ideą dobra wspólnego.

LEGALIZM – Organizacje pozarządowe działają w ramach obowiązującego

w demokratycznym państwie prawa, wpływając w ramach demokratycznych procedur

na jego doskonalenie.

NIEZALEŻNOŚĆ – Organizacje pozarządowe są samorządne i niezależne. Zasady ich

działalności określają wewnętrzne mechanizmy samoregulacji tak na poziomie

poszczególnych organizacji, jak i branż. Niezależność – zarówno od źródeł

finansowania, jak i politycznych ośrodków władzy – jest podstawowym wyzwaniem

organizacji.

JAWNOŚĆ – Działalność merytoryczna i finansowa organizacji pozarządowych jest

działalnością jawną z uwagi na szczególną troskę o posiadane przez nie środki

publiczne bądź powierzone im przez osoby prywatne. Przejrzystość finansów

organizacji musi pozwalać na zewnętrzną ocenę zasadności i racjonalności wydatków.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ – Organizacje pozarządowe w każdym aspekcie swojej

działalności biorą pod uwagę społeczne skutki swoich działań i ich wpływ na

społeczność i środowisko naturalne. Organizacje odpowiadają przed społeczeństwem za

efektywne wykorzystanie powierzonych im środków.

HALSZKA KURLETO M. :Organizacje pozarządowe w działalności pożytku publicznego.

LexisNexis. Warszawa 2008. s. 36-40.

Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych. Federalistka nr 3. Lipiec 2010. op. cit. s. 10-11.

RZETELNOŚĆ – Organizacje pozarządowe planują swoje działania w oparciu

o analizę potrzeb swoich beneficjentów i regularnie ewaluują swoją skuteczność

w odpowiadaniu na nie. Organizacje pozarządowe nie podejmują się działań, których

nie są w stanie rzetelnie wykonać.

ROZLICZALNOŚĆ – Organizacje pozarządowe przeznaczają całe wypracowane

dochody na realizację zadań statutowych oraz – w rozsądnych granicach – na rozwój

organizacji. Dbanie o majątek organizacji, w tym tworzoną własność społeczną, i jego

właściwe

wykorzystanie

powinno

być

podstawowym

obowiązkiem

osób

zarządzających.

PARTNERSTWO – Organizacje pozarządowe współdziałają z innymi podmiotami na

zasadach partnerstwa stawiając wyżej współpracę, wzajemność i solidarność niż

konkurencję, izolację i indywidualny sukces. W sytuacji, gdy zachodzi konflikt

wyznawanych wartości, organizacje podejmują działania przy zachowaniu zasad

tolerancji i uznania prawa innych do posiadania odmiennego zdania.

PODZIAŁ WŁADZ – Każda organizacja pozarządowa tworząc swoje struktury

organizacyjne powinna co najmniej rozróżnić w swoim statucie funkcje zarządzające od

nadzorczych. W zależności od potrzeb organ nadzorczy powinien pełnić funkcje

programowe i kontrolne. Od członków kolegialnego organu nadzorczego wymaga się

bezstronności, rzetelności i zaangażowania w działalność organizacji.

UNIKANIE KONFLIKTU INTERESÓW – W organizacjach pozarządowych

szczególną wagę przywiązuje się do przejrzystych relacji w działaniach osób

zaangażowanych w pracę organizacji – tak zawodowo, jak i wolontarystycznie.

1.5

Źródła finansowania

Stowarzyszenia i fundacje w swej działalności korzystają z różnych źródeł

finansowania. Pomimo znaczącej liczby możliwości organizacje bardzo często mają

problemy finansowe, które wpływają na konieczność zaprzestania działań. Zarządzanie

finansami, w odróżnieniu od przedsiębiorstw państwowych czy prywatnych, odbywa się

w zupełnie inny sposób. Firmy nastawione na generowanie zysku nie mają trudności

w zaplanowaniu i realizacji przyszłych działań. Wiedzą jakich środków mogą się

spodziewać, czy też jakie poniosą koszty. Organizacje pozarządowe nie są w stanie

z góry zagwarantować czy uda im się zdobyć potrzebne środki pieniężne na realizację

różnych celów statutowych. Muszą więc działać z większą ostrożnością przy

planowaniu aby uniknąć pojawienia się zobowiązań bez pokrycia w finansach.

W większości przypadków stowarzyszenia i fundacje realizują zadania

projektowo. Każde działanie np. prowadzenie noclegowni dla bezdomnych zawarte jest

w odrębnym projekcie, który następnie składany jest do instytucji finansującej w formie

wniosku o dotację. Jedną z większych pozycji w budżecie każdej organizacji zajmują

rodki pozyskiwane w otwartych konkursach ofert.

Zasady przeprowadzania tych

konkursów zostały uregulowane w ustawie o działalności pożytku publicznego

i o wolontariacie.

Działalność projektowa organizacji narzuca potrzebę nieustannego

podnoszenia jakości kadr. Ponadto wymaga większego profesjonalizmu, wymiany

kontaktów, doświadczeń jak i dobrych praktyk z podobnymi organizacjami. Wszystko

to powinno odbywać się zarówno na skalę regionalną, krajową ale również na poziomie

europejskim. Pomost między różnymi organizacjami ma zagwarantować zasada

partnerstwa, skupiająca organizacje realizujące podobne projekty.

Nie wszystkie źródła są dostępne dla wszystkich rodzajów organizacji, np.

realizowanie projektów finansowanych ze środków unijnych wymaga ogromnej wiedzy,

oraz pieniężnego wkładu własnego. Nawiązki czy odpisy z 1% mogą być z kolei

powierzane na rzecz ściśle określonych w przepisach organizacji. W wyniku ograniczeń

w dostępie do źródeł pieniędzy, sektor pozarządowy coraz częściej zaczyna się

ekonomizować. Oznacza to, że stowarzyszenia i fundacje coraz częściej zakładają

własną działalność gospodarczą, aby w pewnym stopniu zapewnić sobie niezależność

finansową w realizacji działań statutowych. Zjawisko to określane jest mianem

ekonomii społecznej

KOTNIS- GÓRKA E., WYSOCKI M.: Organizacje pozarządowe. Gliwice: HELION 2011. s. 31-32.

Ibidem. s. 44.

Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. 2010 nr

236, poz. 1536 ). art. 13.

TYRAKOWSKI M.: Rola organizacji pozarządowych w rozwiązywaniu problemów społecznych.

Zeszyty Naukowe Zakładu Europeistyki Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie. t. 2. nr
4. 2007. s. 194.

Portal organizacji pozarządowych-ngo.pl. Skąd organizacje mają pieniądze?.Odczyt 2012-06-02.

Dostęp z: http://osektorze.ngo.pl/x/633296

Działalność gospodarcza oparta nie tylko o mechanizmy rynkowe, ale również

o zasady samopomocowe, wzajemnościowe, współwłasność, partycypację pracowniczą

i lokalne rynki powinna znaleźć swoje miejsce w gospodarce

Do źródeł finansowania stowarzyszeń i fundacji należą

SKŁADKI CZŁONKOWSKIE

Składki członkowskie są obowiązkowymi wpłatami członków stowarzyszenia na

rzecz stowarzyszenia. Zbierane są zarówno w stowarzyszeniu rejestrowanym w KRS,

jak i w stowarzyszeniu zwykłym rejestrowanym w starostwie. Informacje o tym, kto

ustala wysokość składek, oraz o sposobie ich uzyskiwania muszą być zawarte w statucie

stowarzyszenia. Składki należą do przychodów organizacji, dlatego muszą być

rozliczane w sprawozdaniu finansowym.

Fundacje nie płacą składek członkowskich, z tego względu, że nie występuje

w nich pojęcie członkostwa. Nie można być członkiem fundacji.

DOTACJE ZE ŚRODKÓW PUBLICZNYCH I PRYWATNYCH (GRANTY )

Dotacje, będące bezzwrotną pomocą finansową, przyznawane są przez

samorządy, administrację publiczną i źródła prywatne. Środki przeznaczane są na

konkretne cele. Przyznawane są w drodze konkursów, w których wybierane są najlepsze

i najciekawsze projekty. Ogłoszenie konkursu na wykonanie zadań publicznych jest

obowiązkowe

uregulowane

Ustawą

działalności

pożytku

publicznego

i o wolontariacie.

Organizacje muszą się rozliczać z wszelkich przyznanych grantów,

przedstawiając każdej instytucji finansującej sprawozdania finansowe i merytoryczne.

Realizowanie

zadań

projektowych

jest

monitorowane

kontrolowane.

Nad prawidłowym wydatkowaniem przyznanych środków publicznych czuwa również

Najwyższa Izba Kontroli.

DAROWIZNA

Definicję darowizny określa kodeks cywilny, który mówi, że „przez umowę

darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz

Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych. Federalistka nr 2/ 2010. op. cit. s. 40.

BOCZOŃ J.: Finansowanie sektora pozarządowego. s. 128-132. /in: / ZAŁUSKA M. TOCZYŃSKI

W. BOCZOŃ J.: Organizacje pozarządowe w społeczeństwie obywatelskim. Katowice: Biblioteka
Pracownika Socjalnego 1998.

obdarowanego, kosztem swojego majątku”

. Darczyńca w umowie przekazuje własne

pieniądze lub rzeczy, nie oczekując niczego w zamian.

W przypadku przychodów statutowych, do których również zalicza się

darowizny, stowarzyszenia i fundacje zwolnione są z podatku dochodowego od osób

prawnych. Warunkiem jest w tym wypadku wyodrębnienie w załączniku do zeznania

podatkowego CIT-D kwot otrzymanych darowizn, z uwzględnieniem celów, na jakie

zostały przyznane.

Jeżeli w danym roku podatkowym jeden darczyńca przekazał łącznie darowizny

o wartości powyżej 35000 zł., organizacje obdarowane mają obowiązek podania

informacji o danej instytucji do publicznej wiadomości.

SPONSORING

Sponsoring jest umową partnerską, zwana sponsoringową, która polega na

finansowaniu konkretnych działań organizacji w celu promocji sponsora. Organizacja

sponsorowana, w zamian za otrzymane środki finansowe bądź materialne zobowiązuje

się do prowadzenia wszelkich działań mających na celu zwiększenie renomy oraz

promowanie pozytywnego wizerunku firmy czy też osoby sponsorującej.

JEDEN PROCENT

Każdy obywatel płacący podatki może, w wyniku własnej inicjatywy, przekazać 1%

swojego podatku przekazać na rzecz wybranej organizacji pozarządowej ze statusem

organizacji pożytku publicznego. Możliwość wsparcia organizacji właśnie w taki

sposób obowiązuje od 2004r. i jest uregulowana prawnie Ustawą o działalności pożytku

publicznego i o wolontariacie. Środki finansowe z tego tytułu muszą być wykorzystane

tylko i wyłącznie na działalność statutową organizacji pożytku publicznego.

ZBIÓRKI

Zbiórki polegają na publicznym zorganizowanym zbieraniu środków

pieniężnych na pewien konkretny cel, który musi być zgodny z prawem oraz statutem

organizacji.

Najpopularniejsze a zarazem godne poparcia zbiórki dotyczą gromadzenia funduszy na

pokrycie kosztów leczenia konkretnych osób.

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zm. ). art. 888.

Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. 2003 nr

96, poz. 873 ze zm.). art. 27.

Kwestie związane z organizacją zbiórek publicznych reguluje ustawa

o zbiorkach publicznych.

NAWIĄZKI SĄDOWE

Nawiązki sądowe są to dodatkowe kary pieniężne za popełnienie przestępstwa.

W ramach nowych zasad, obowiązujących od 1 lipca 2011 roku, pieniądze z nawiązek

orzekane są na rzecz nowo powstałego Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz

Pomocy Postpenitencjarnej. Środki Funduszu mogą być przeznaczane m.in. na pomoc

osobom pokrzywdzonym przestępstwem oraz członkom ich rodzin, zwłaszcza pomoc

medyczną, psychologiczną, rehabilitacyjną, prawną oraz materialną, udzielaną przez

jednostki niezaliczane do sektora finansów publicznych i niedziałające w celu

osiągnięcia zysku, w tym stowarzyszenia, fundacje.

Dysponentem Funduszu jest Minister Sprawiedliwości. Organizacje pozarządowe,

w drodze konkursu, mogą ubiegać się o dofinansowanie na realizację zadań służących

pomocy ofiarom przestępstw.

W przypadku naruszenia prawa ochrony środowiska nawiązki orzekane są na

rzecz

Narodowego

Funduszu

Ochrony

rodowiska

Gospodarki.

W tym wypadku organizacje pozarządowe również mogą ubiegać się o dofinansowanie.

DZIAŁALNOŚĆ ODPŁATNA POŻYTKU PUBLICZNEGO

Działalnością odpłatną pożytku publicznego jest:

•

działalność powadzona przez stowarzyszenie/fundację w ramach jej działań

statutowych mieszczących się w sferze pożytku publicznego określonej

w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie za które

pobiera opłaty (wynagrodzenie) od beneficjentów,

•

sprzedaż towarów lub usług wytworzonych lub świadczonych przez osoby

bezpośrednio korzystające z działalności pożytku publicznego, w szczególności

w zakresie rehabilitacji oraz przystosowania do pracy zawodowej osób

Ustawa z dnia 15 marca 1933 r. o zbiórkach publicznych (Dz. U. nr 22. poz.162 ze zm.). art. 1, art. 3.

Ustawa z dnia 12 lutego 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny, ustawy – Kodeks karny

wykonawczy oraz ustawy – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. nr 40. poz. 227 ). art. 43.

Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. nr 96,

poz. 873 ze zm. ), art.4 i 8.

niepełnosprawnych oraz reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych

wykluczeniem społecznym.

Przychody z działalności odpłatnej pożytku publicznego służą wyłącznie

realizowaniu zadań publicznych oraz celów zawartych w statucie.

DOCHODY Z DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ

Organizacje pozarządowe mają możliwość prowadzenia własnej działalności

gospodarczej. Musi ona jednak pełnić podrzędną rolę w stosunku do ich działalności

statutowej. Prawidłowości w tej kwestii regulują dwie Ustawy: Ustawa o fundacjach,

która

głosi,

fundacja

może

prowadzić

działalność

gospodarczą

w rozmiarach służących realizacji jej celów

. Z kolei Ustawa o stowarzyszeniach

określa, że dochód z działalności gospodarczej stowarzyszenia służy realizacji celów

statutowych i nie może być przeznaczony do podziału między jego członków

Do źródeł finansowania organizacji pozarządowych zaliczyć można również

spadki i zapisy, kredyty i pożyczki, a także wszelkie dotacje unijne na realizację

różnorodnych projektów.

Ustawa z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o

wolontariacie oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 209, poz. 1244 ), art. 1 ust. 4.

Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984r. o fundacjach ( Dz. U. 1991 r. nr 46, poz.203 ze zm.). art. 5. ust. 5.

Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. 1989 nr 20, poz. 104 ). art. 34.

ROZDZIAŁ 2

DZIAŁALNOŚĆ ORGANIZACJI POZARZĄDOWYCH NA

TERENIE MIASTA RUDA ŚLĄSKA

2.1

Miasto Ruda Śląska. Uwarunkowania społeczno -

gospodarcze

Ruda Śląska jest miastem położonym na południu Polski, w centralnej części

województwa śląskiego. Graniczy z Bytomiem, Świętochłowicami, Chorzowem,

Katowicami, Mikołowem, Gierałtowicami oraz Zabrzem. Miasto liczące prawie 143

tysiące mieszkańców zajmuje powierzchnię 77,7 km

. Ruda Śląska charakteryzuje się

odrębnością dzielnicową, ponieważ tworzy ją 11 dzielnic.

Obecnym Prezydentem Miasta jest Grażyna Dziedzic.

W celu przedstawienia uwarunkowań społeczno-gospodarczych miasta w dalszej

części pracy zostanie wzięte pod uwagę kilka aspektów, w tym: dynamika zmian liczby

ludności miasta, przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto na mieszkańca,

bezrobocie oraz dochody i wydatki budżetu miasta Ruda Śląska. Każda z tych kwestii

zostanie zaprezentowana w formie wykresu, z podziałem na lata w celu porównania.

Miasto Ruda Śląska. Statystyczne Vademecum Samorządowca 2011. Urząd Statystyczny w

Katowicach.

Pierwszy wykres dotyczy liczby ludności Miasta w latach 2000 - 2010.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Bank Danych Lokalnych. Główny Urząd Statystyczny w
Katowicach.

Rozpatrując powyższy wykres można stwierdzić, że liczba ludności miasta na

przestrzeni dziesięciu lat wykazuje tendencję malejącą.

Kolejny wykres ukazuje tendencję zmian wielkości przeciętnych miesięcznych

wynagrodzeń brutto na przestrzeni lat 2002- 2010.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Bank Danych Lokalnych. Główny Urząd Statystyczny w
Katowicach.

Biorąc pod uwagę przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto na mieszkańca

miasta można stwierdzić, że sytuacja finansowa w ostatnich latach znacznie się

poprawiła. Jak można zauważyć na wykresie przeciętne miesięczne wartości

wynagrodzeń zwiększały się systematycznie od roku 2004.

138000

140000

142000

144000

146000

148000

150000

152000

154000

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Wykres 1. Liczba ludności miasta Ruda Śląska w latach

2000-2010

Liczba ludności

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Wykres 2. Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto

Wartość wynagrodzenia (zł)

Trzeci z kolei wykres ukazuje dynamikę zmian stopy bezrobocia rejestrowanego

w Rudzie Śląskiej w latach 2004-2011.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Bank Danych Lokalnych. Główny Urząd Statystyczny w
Katowicach.

Z powyższego wykresu wynika, że najwyższa stopa bezrobocia została

odnotowana w roku 2004. W ciągu kolejnych czterech lat stopa bezrobocia spadła aż

o 9,2 punktów procentowych. Jednak po roku 2008 wskaźnik ten ponownie się

pogarszał. W roku 2011 zanotowano niższą stopę bezrobocia w porównaniu z rokiem

2010 ale tylko o 0,3 p.p.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Bank Danych Lokalnych. Główny Urząd Statystyczny w

Katowicach.

14,2

10,3

6,8

7,2

8,5

8,2

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Wykres 3. Stopa bezrobocia rejestrowanego miasta

Ruda Śląska

Stopa bezrobocia (%)

500

1000

1500

2000

2500

3000

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Wykres 4. Liczba osób bezrobotnych

ze względu na poziom wykształcenia

Wyższe

Policealne i średnie
zawodowe

Gimnazjalne

Powyższy wykres przedstawia jak w latach 2004-2011zmieniał się poziom

bezrobocia biorąc pod uwagę wykształcenie.

W danym okresie czasu najwyższa liczba osób bezrobotnych obejmuje osoby

z wykształceniem gimnazjalnym, na drugim miejscu plasują się bezrobotni po

ukończeniu szkoły policealnej i technikum. Najmniejsze bezrobocie w Rudzie Śląskiej

obejmuje osoby z wykształceniem wyższym. Analizując wykres można zauważyć, że

dynamika zmian liczby bezrobotnych na wszystkich trzech poziomach wykształcenia

jest bardzo podobna. Od roku 2004 do roku 2008 nastąpił spadek liczby bezrobotnych.

Następnie po roku 2008 bezrobocie ponownie wzrastało. Z wyjątkiem liczby

bezrobotnych z wykształceniem gimnazjalnych w 2011 zanotowano kolejny spadek

bezrobocia.

Na ostatnim wykresie zostało zaprezentowane zestawienie dochodów

z wydatkami budżetu miasta Ruda Śląska w latach 2004-2010.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Bank Danych Lokalnych. Główny Urząd Statystyczny w
Katowicach.

W rozpatrywanym okresie czasu poziom przychodów oraz wydatków budżetu

miasta Ruda Śląska wykazuje w poszczególnych latach duże zróżnicowanie.

Elementem, który łączy te poziomy są wydatki przewyższające przychody co oznacza,

e Ruda Śląska posiadała w danych latach deficyt budżetowy (z wyjątkiem roku 2004 ).

Największy deficyt budżetowy Miasta wystąpił w roku 2009, wyniósł aż 91 mln zł.

Jednak w kolejnym roku deficyt zmniejszył się do prawie 4 mln zł.

- zł

100 000 000,00 zł

200 000 000,00 zł

300 000 000,00 zł

400 000 000,00 zł

500 000 000,00 zł

600 000 000,00 zł

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

Wykres 5. Dochody i wydatki budżetu miasta Ruda

Śląska (mln)

Dochody (zł )

Wydatki (zł )

Na podstawie danych za 2010 rok wydatki budżetu miasta Ruda Śląska

w głównej mierze przeznaczane są na Oświatę i wychowanie, Pomoc społeczną

i pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej, Gospodarkę komunalną i ochronę

rodowiska oraz na Administrację publiczną.

2.2

Organizacje pozarządowe w Rudzie Śląskiej

„Organizacje

pozarządowe

wspomagają

państwo

realizacji

jego

konstytucyjnych zobowiązań wobec obywateli, zwłaszcza w dziedzinie szeroko

rozumianej polityki socjalnej. Działają dla ludzi- poprzez ludzi. Wnoszą szereg cennych

wartości, do których zalicza się przede wszystkim:

•

pobudzanie aktywności społecznej,

•

uwrażliwianie na potrzeby innych,

•

zajmowanie się często sprawami niepopularnymi bądź niedostrzeganymi,

•

działanie w oparciu o ekonomiczną efektywność,

•

wnoszenie własnego wkładu w realizowanie zadań.

Przekazywanie części zadań własnych gminy do realizacji organizacjom pozarządowym

to nie tylko wymóg prawny ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku

publicznego i o wolontariacie. Taka współpraca jest po prostu opłacalna.”

Organizacje działające w sferze pożytku publicznego i nie dla zysku wyróżnia

kilka aspektów. Można je sklasyfikować wg statusu organizacji, obszaru ich działania,

wieku, wymogów rejestrowych. Kryterium może być również samodzielność działania

organizacji pozarządowej.

Charakterystykę organizacji mającą za zadanie porównanie stanu organizacji

pozarządowych w Rudzie Śląskiej na przełomie pięciu lat ukazują poniższe tabele.

Miasto Ruda Śląska. Statystyczne Vademecum Samorządowca 2011. Urząd Statystyczny w

Katowicach. s. 2.

INFORMATOR. ORGANIZACJE POZARZĄDOWE RUDY ŚLĄSKIEJ.: Urząd miasta Ruda Śląska

2006. 2008. 2009. 2010. op. cit. s. 2.

Ibidem. s. 2-3.

Tab. 2. Status organizacji pozarządowych w Rudzie Śląskiej na przełomie lat
2006-2010

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: INFORMATOR. ORGANIZACJE POZARZĄDOWE RUDY
ŚLĄSKIEJ.: Urząd miasta Ruda Śląska 2006. 2008. 2009. 2010. s. 3

Analizując stowarzyszenia rejestrowane można zauważyć, że wciągu pięciu lat

nastąpił ok. 25% przyrost liczby tego rodzaju organizacji. Ilość stowarzyszeń zwykłych,

jako

organizacji

nie

posiadających

osobowości

prawnej

wzrosła

ponad

3-krotnie.

Kluby sportowe prowadzą działalność sportową, posiadają również osobowość

prawną. Szczególnym rodzajem jest uczniowski klub sportowy, działający na zasadach

przewidzianych w przepisach ustawy- Prawo o stowarzyszeniach. Kluby sportowe,

w liczbie co najmniej 3, mogą tworzyć związki sportowe. Działają one w formie

stowarzyszeń oraz związków stowarzyszeń.

Co do stanu liczbowego klubów

sportowych, można zauważyć, że ich liczba utrzymuje się na średnim poziomie

obejmującym 34 organizacje. Ostatnią organizacją są fundacje, których liczba w 2010r.

w stosunku do roku 2006 wzrosła o 75%.

W 2010 roku procentowy udział poszczególnych organizacji był następujący.

Największy, 75% udział stanowią stowarzyszenia rejestrowane. Następnie- kluby

sportowe w 16%. Stowarzyszenia zwykłe 6%. Udział fundacji jest najmniejszy,

obejmuje tylko 3% ogólnej liczby organizacji pozarządowych w Rudzie Śląskiej.

Ustawa z dnia 25 czerwca 2010r. o sporcie (Dz.U. 2010 nr 127, poz. 857 ), art.3, 4, 5, 6.

Status

organizacji

Stowarzyszenia

rejestrowane

Stowarzyszenia

zwykłe

Kluby

sportowe

Fundacje

Razem

Liczba

2006

128

168

100

2008

138

188

100

2009

154

204

100

2010

161

215

100

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: INFORMATOR. ORGANIZACJE POZARZĄDOWE RUDY
ŚLĄSKIEJ.: Urząd miasta Ruda Śląska 2006. 2008. 2009. 2010. s. 3.

Na podstawie powyższej tabeli oraz wykresu można stwierdzić, że od roku 2006

liczba organizacji pozarządowych w Rudzie Śląskiej stale rosła. Wzrost organizacji

w 2010 roku w porównaniu z rokiem 2006 wyniósł 28%.

Tab. 3. Obszar działań organizacji pozarządowych w Rudzie Śląskiej na przełomie lat
2006-2010

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: INFORMATOR. ORGANIZACJE POZARZĄDOWE RUDY
ŚLĄSKIEJ.: Urząd miasta Ruda Śląska 2006. 2008. 2009. 2010. s. 3

Analizując dane z powyższej tabeli dotyczącej obszaru działań organizacji

pozarządowych można zauważyć, że w 2010 roku największy udział w ogólnej liczbie

miały organizacje działające w obszarze „sportu i rekreacji” oraz w obszarze „spraw

społecznych”. Najmniejszy udział miały organizacje z obszaru działań „zawodowych”

oraz „ekologii”.

Liczba organizacji działających w obszarze „zdrowie i pomoc społeczna

wzrosła” o 25% w roku 2010 w porównaniu z rokiem 2006. W obszarze „kultura” na

przełomie lat 2006-2010 również nastąpił wzrost liczby organizacji, który wyniósł

64%. W obszarze „ekologia” nastąpił przyrost liczący zaledwie 3 organizacje.

100

150

200

250

2006

2008

2009

2010

Wykres 6. Ogólna liczba organizacji

pozarządowych

Ogólna liczba

Obszar

działań

Zdrowie

i pomoc

społeczna

Kultura

Ekologia

Sprawy

społeczne

Sport i rekreacja

Zawodowe

Razem

Liczba

2006

168

100

2008

188

100

2009

204

100

2010

215

100

W zakresie „spraw społecznych” w 2010 roku w stosunku do roku 2006 przybyło 16%

organizacji. Z kolei w obszarze „sport i rekreacja” nastąpił wzrost o 32%. W ostatnim

obszarze („zawodowe” ) miał miejsce spadek liczby organizacji, który wyniósł 13%.

Tab. 4. Wiek organizacji pozarządowych w Rudzie Śląskiej na przełomie lat
2006-2010

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: INFORMATOR. ORGANIZACJE POZARZĄDOWE RUDY
ŚLĄSKIEJ.: Urząd miasta Ruda Śląska 2006. 2008. 2009. 2010. s. 3.

Z powyższej tabeli wynika, że w 2010 roku najmłodszych stażem organizacji

pozarządowych było 12. Liczba organizacji działających poniżej 5 lat wynosiła 62,

z kolei organizacji działających do 10 lat było 56. Najwięcej organizacji pozarządowych

w Rudzie Śląskiej na rok 2010 działa powyżej 10 lat. W latach 2006- 2010 nastąpił

wzrost organizacji o najkrótszym stażu aż 4-krotnie. Liczba organizacji ze stażem

powyżej 10 lat w 2010 roku w porównaniu z rokiem 2006 wzrosła o 37%.

2.3

Nadzór nad działalnością organizacji pozarządowych

Działalność organizacji pozarządowych uregulowana jest wieloma przepisami

prawa, co wiąże się również z określonymi obowiązkami. W celu sprawdzenia czy

stowarzyszenia oraz fundacje działają zgodnie z prawem sprawowana jest nad nimi

kontrola oraz nadzór.

Kont rol a polega na zbadaniu faktycznego stanu działalności danej organizacji,

określeniu czy prowadzona jest zgodnie z prawem, nie może jednak wpływać na jej

Zespół Informatorium 3W*. Kontrola, nadzór i sprawozdawczość organizacji pozarządowych.

Warszawa: Stowarzyszenie Klon/Jawor 2009. s. 2.

Wiek organizacji

Staż do roku

Staż do 5 lat

Staż do 10 lat

Staż ponad 10 lat

Razem

Liczba

2006

168

100

2008

188

100

2009

204

100

2010

215

100

działalność. Nadzó r natomiast obejmuje zarówno kontrolę, jak i możliwość ingerencji

w działalność badanej organizacji.

Wśród urzędów posiadających uprawnienia do przeprowadzania kontroli

działalności fundacji oraz stowarzyszeń wymienić można

•

Państwową Inspekcję Pracy (PIP)

•

Państwową Inspekcję Sanitarną (PIS)

•

Urzędy kontroli podatkowej

•

Urzędy kontroli skarbowej

•

Regionalne izby obrachunkowe (RIO)

•

Najwyższą Izbę Kontroli

•

Prokuraturę

W przypadku nadzoru działalności organizacji pozarządowych wyróżnić można

nadzór administracyjny, sądowy oraz wewnętrzny.

Nadzór administracyjny (organy administracji samorządowej i rządowej )

Nadzór nad fundacją sprawuje minister właściwy ze względu na zakres działania

i cele fundacji oraz prezydent miasta (starosta ), ze względu na siedzibę fundacji.

Minister właściwy powinien być wskazany przez fundatora w statucie fundacji.

W przypadku niewystąpienia takiej informacji w statucie ministra właściwego

wyznacza sąd, poprzez zamieszczenie odpowiedniego zapisu w rejestrze fundacji.

Właściwy minister w ramach nadzoru bada sprawozdania z działalności, które fundacja

ma obowiązek składać mu corocznie. Na podstawie sprawozdania minister sprawdza

jakie działania podejmowała organizacja w danym okresie czasu. Ponadto może

stwierdzić, czy realizowane działania były zgodne z celami zawartymi w statucie

fundacji.

Ibidem. s. 3-5.

Ibidem. s. 3-4.

Zespół Informatorium 3W*. Kontrola, nadzór i sprawozdawczość organizacji pozarządowych.

Warszawa: Stowarzyszenie Klon/Jawor 2009. s. 5.

Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984r. o fundacjach ( Dz. U. 1991 r. nr 46, poz.203 ze zm.). art. 9.

Ibidem. art. 12.

Starosta oraz właściwy minister, w przypadku wykrycia ewidentnego naruszenia

prawa, niezgodności ze statutem oraz z jego celami, zgłasza sprawę do sądu. Sąd jest

podmiotem nadzorującym pośrednio prawidłowe działanie fundacji.

Nadzór nad działalnością stowarzyszeń sprawuje prezydent miasta (starosta

powiatu ), właściwy ze względu na siedzibę stowarzyszenia. W przypadku

stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego, nadzór pełni wojewoda, właściwy ze

względu na siedzibę stowarzyszenia.

Organ nadzorujący ma prawo żądać od zarządu stowarzyszenia, złożenia

właściwych odpisów uchwał walnego zebrania członków. Może również domagać się

niezbędnych wyjaśnień. Stowarzyszenie ma obowiązek wyjaśnić przyczyny

nieprawidłowości i niezgodności działań z prawem oraz postanowieniami

statutowymi.

W przypadku niezastosowania się stowarzyszenia do wymagań organu

nadzorującego, stowarzyszenie może ponieść grzywnę w wysokości nie wyższej niż

5000zł.

Organ nadzorujący po stwierdzeniu niezgodności z prawem czy też naruszenia

postanowień statutu może wystąpić o ich usunięcie, udzielić ostrzeżenia bądź wnieść

sprawę do sądu.

Nadzór sądowy

W przypadku stwierdzenia, że działalność stowarzyszenia jest niezgodna

z prawem lub narusza postanowienia statutu, organ nadzorujący może wystąpić o ich

usunięcie w określonym terminie, udzielić ostrzeżenia władzom stowarzyszenia czy też

wystąpić do sądu o zastosowanie określonego środka nadzorczego.

Do środków nadzorczych, które sąd może zastosować należy

•

Udzielenie upomnienia władzom stowarzyszenia,

•

Uchylenie niezgodnej z prawem lub statutem uchwały stowarzyszenia,

•

Rozwiązanie stowarzyszenia, jeżeli nie ma warunków do przywrócenia

działalności zgodnej z prawem lub statutem.

Ibidem. art. 14.

Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. 1989 nr 20, poz. 104 ). art. 8.

Ibidem. art. 25, 28.

Ibidem. art. 26.

Ibidem. art. 28.

Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. 1989 nr 20, poz. 104 ). art. 28.

Ibidem. art. 29.

O zgodności działania fundacji z przepisami prawa i statutem oraz z celem,

w jakim fundacja została ustanowiona, orzeka sąd w postępowaniu nieprocesowym na

wniosek właściwego ministra lub starosty.

100

Do środków nadzorczych, które sąd może

zastosować należy

101

•

Uchylenie uchwały zarządu, która jest w sprzeczności z celami fundacji,

postanowieniami statutu lub innymi przepisami prawa,

•

Wstrzymanie wykonania uchwały do czasu rozstrzygnięcia sprawy,

•

Wystąpienie o zmianę zarządu fundacji,

•

Wyznaczenie terminu do usunięcia uchybień w działalności zarządu,

•

Zawieszenie zarządu fundacji oraz wyznaczenie zarządcy przymusowego.

Nadzór wewnętrzny

Działalność stowarzyszeń mogą również nadzorować ich członkowie.

W stowarzyszeniach obowiązkowym organem posiadającym uprawnienia kontrolne jest

komisja rewizyjna. Do kompetencji Komisji Rewizyjnej należy m.in.

102

•

kontrola pod względem merytorycznym i formalnym całokształtu działalności

Stowarzyszenia (przynajmniej raz w roku ),

•

występowanie do zarządu z wnioskami wynikającymi z przeprowadzonych kontroli

oraz żądanie wyjaśnień.

Fundacje nie mają obowiązku powołania wewnętrznego organu kontrolnego.

Organizacje te mają jednak możliwość utworzenia rady fundacji, która będzie miała

charakter kontrolno- doradczy.

103

Rada fundacji sprawuje stały nadzór nad realizacją

celów i zadań fundacji. W celu wykonania swoich uprawnień Rada może przeglądać

każdy dział czynności fundacji, żądać od Zarządu fundacji sprawozdań i wyjaśnień,

dokonywać rewizji majątku oraz sprawdzać księgi i dokumenty. Rada ma prawo

100

Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984r. o fundacjach (Dz. U. 1991 r. nr 46, poz.203 ze zm.). art. 12.

101

Ibidem. art. 13, 14.

102

Statut Rudzkiego Stowarzyszenia Pomocy Ofiarom Przestępstw Organizacji Pożytku Publicznego z

siedzibą w Rudzie Śląskiej uchwalony na Nadzwyczajnym Walnym Zebraniu Członków w dniu 14
stycznia 2011 r. art. 30.

103

Zespół Informatorium 3W*. Kontrola, nadzór i sprawozdawczość organizacji pozarządowych.

Warszawa: Stowarzyszenie Klon/Jawor 2009. s. 6.

również żądać, dla swoich potrzeb, wykonania niezbędnych ekspertyz i badań,

w zakresie spraw będących przedmiotem jej nadzoru i kontroli.

104

2.4

Zakres i podstawy współdziałania samorządu miasta

Ruda Śląska z organizacjami pozarządowymi

Zarządzanie organizacjami pozarządowymi może być efektywne, tylko przy

wsparciu miasta. Aktywność społeczna mieszkańców sprzyja zaspakajaniu potrzeb oraz

przyczynia się do wzrostu poczucia odpowiedzialności za przyszłość Miasta. Władze

samorządowe Rudy Śląskiej systematycznie dążą do zwiększania bezpośredniego

udziału mieszkańców w realizowaniu lokalnej polityki społecznej. Konstytucyjna

zasada pomocniczości nakłada na władze Miasta obowiązek wspierania inicjatyw,

mających na celu wspólne dobro. Współdziałanie z organizacjami pozarządowymi jest

przykładem partnerstwa w realizowaniu zadań publicznych.

105

Kompleksowym zbiorem zasad współpracy władz Miasta z sektorem

pozarządowym jest „Program Współpracy Miasta Ruda Śląska z Organizacjami

Pozarządowymi i innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego”.

Dokument określa cele oraz zasady współpracy władz Rudy Śląskiej z organizacjami

pożytku publicznego. Ponadto ukazuje przedmiot współpracy jakim są zadania

publiczne realizowane priorytetowo. Uwzględnia również tryb powoływania komisji

konkursowych do opiniowania ofert na realizację zadań publicznych. Do głównych

celów Programu zalicza się

106

•

budowanie partnerstwa pomiędzy władzami samorządowymi a organizacjami non

profit,

•

wzmacnianie aktywności społeczności lokalnej,

•

poprawa jakości usług publicznych,

•

zapewnienie efektywnego wykonywania zadań publicznych,

104

Statut Fundacji „Unia Bracka” Odczyt 2012-06-02. Dostęp z:

http://www.uniabracka.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=61&Itemid=29 art. 8.

105

INFORMATOR. ORGANIZACJE POZARZĄDOWE RUDY ŚLĄSKIEJ.: Urząd miasta Ruda Śląska

2010. s. 48.

106

Program Współpracy Miasta Ruda Śląska z Organizacjami Pozarządowymi i innymi podmiotami

prowadzącymi działalność pożytku publicznego na rok 2011. Załącznik do Uchwały nr 1199/LXXII/2010
Rady Miasta Ruda Śląska z dnia 28. 10. 2010. art. 2.

•

integracja środowiska organizacji trzeciego sektora,

•

uwzględnienie opinii organizacji pozarządowych w procesie podejmowania decyzji

z zakresu współpracy Miasta z organizacjami.

Współpraca władz samorządowych z organizacjami pozarządowymi opiera się

na kilku podstawowych zasadach: pomocniczości, suwerenności stron (respektowanie

odrębności organizacji ), partnerstwa, efektywności (przy zlecaniu zadań publicznych

Miasto dokonuje wyboru najbardziej korzystnego sposobu wykorzystania środków

publicznych przy uwzględnieniu wymogów zawartych w ustawie o finansach

publicznych ), uczciwej konkurencji (zapewnienie równego traktowania wszystkich

podmiotów ubiegających się o możliwość realizacji zadań publicznych ) oraz jawności

(organizacje pozarządowe muszą mieć dostęp do wszelkich informacji o celach,

kosztach związanych z realizacją zadań publicznych ).

107

Podmiotami reprezentującymi władze samorządowe Miasta Ruda Śląska, przy

współpracy z organizacjami non profit są

108

•

Rada Miasta i jej komisje – podlega im wytyczanie polityki społecznej, określanie

obszarów współpracy z organizacjami pozarządowymi, uchwalanie rocznego

Programu Współpracy Miasta z Organizacjami Pozarządowymi oraz zapewnienie

w budżecie środków finansowych na jego realizację.

•

Prezydent Miasta Ruda Śląska – do jego obowiązków należy przygotowanie

rocznego Programu Współpracy Miasta Ruda Śląska z Organizacjami

Pozarządowymi, przeprowadzanie otwartych konkursów ofert na realizację zadań

publicznych, zawieranie umów o powierzanie bądź wspieranie zadań publicznych,

kontrola realizacji zadań publicznych oraz ocena sprawozdań z ich realizacji.

•

Pełnomocnik Prezydenta Miasta ds. Organizacji Pozarządowych – odpowiedzialny

jest za koordynację współpracy Urzędu Miasta z organizacjami pozarządowymi.

•

Merytoryczne wydziały Urzędu Miasta oraz jednostki organizacyjne w zakresie

w zakresie bieżących kontaktów z organizacjami pozarządowymi. Zalicza się do

nich: Wydział Kultury, Sportu i Rekreacji, Wydział Zdrowia i Spraw społecznych,

Wydział Gospodarki Komunalnej i Ochrony Środowiska, Wydział Zarządzania

Kryzysowego, Wydział Rozwoju Miasta, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej oraz

Powiatowy Urząd Pracy w Rudzie Śląskiej.

107

Ibidem. art. 3.

108

Ibidem. art. 4. pkt. 1.

Współpraca miasta z organizacjami pozarządowymi może mieć charakter

finansowy lub pozafinansowy. Zadania do realizacji mogą być zlecane organizacjom

albo poprzez powierzenie zadań publicznych wraz z udzieleniem dotacji na

finansowanie ich realizacji lub poprzez wspieranie wykonania zadań publicznych wraz

z udzieleniem dotacji na dofinansowanie ich realizacji. Zlecenie realizacji zadań

publicznych organizacjom pozarządowym odbywa się po przeprowadzeniu otwartego

konkursu ofert. Współpraca może mieć charakter wieloletni ale nie dłuższy niż 5 lat.

Ofertę realizacji zadań publicznych może również złożyć sama organizacja

pozarządowa. Warunki przeprowadzania konkursów określa jednak zarządzeniem

Prezydent Miasta.

109

W celu opiniowania ofert powoływane są komisje konkursowe.

110

W ich skład wchodzą przedstawiciele prezydenta miasta oraz osoby reprezentujące

organizacje pozarządowe.

111

Wśród innych form współpracy finansowej występują: pomoc w pozyskaniu

lokalu z przeznaczeniem na działalność statutową, udostępnienie bazy lokalnej

i technicznej miasta (konferencje, seminaria, szkolenia), promocja działań rudzkich

organizacji pozarządowych w mediach lokalnych oraz na miejskim portalu

internetowym, inicjowanie i współorganizowanie szkoleń mających na celu

podnoszenie jakości pracy organizacji pozarządowych.

112

Współpraca pozafinansowa odnosi się do następujących obszarów

113

•

wzajemne informowanie się o planowanych działaniach,

•

prowadzenie

bieżące

aktualizowanie

elektronicznej

bazy

danych

o organizacjach pozarządowych w Rudzie Śląskiej, tzw. „Mapy rudzkich NGO”,

•

konsultowanie z organizacjami pozarządowymi projektów aktów prawa

miejscowego, dotyczących działalności statutowych tych organizacji,

•

pomoc w nawiązywaniu kontaktów z organizacjami pozarządowymi spoza Rudy

ląskiej,

•

tworzenie wspólnych zespołów o charakterze inicjatywnym i doradczym,

•

angażowanie organizacji pozarządowych do wymiany doświadczeń i prezentacji

osiągnięć,

109

Program Współpracy Miasta Ruda Śląska z Organizacjami Pozarządowymi i innymi podmiotami

prowadzącymi działalność pożytku publicznego na rok 2011. Załącznik do Uchwały nr 1199/LXXII/2010
Rady Miasta Ruda Śląska z dnia 28. 10. 2010. art. 6. pkt. 1.

110

Ibidem. art. 8.

111

Ibidem. art. 9. pkt. 1.

112

Ibidem. art. 6.

113

Ibidem. art. 7.

•

pomoc w pozyskiwaniu sponsorów,

•

możliwość zamieszczenia przez organizacje pozarządowe w swych materiałach

promocyjnych symboli miejskich, po uzyskaniu zgody.

Szczegółowe cele współpracy wynikają z przyjętych strategii. Zalicza się do

nich Miejską Strategię Rozwiązywania Problemów Społecznych w Rudzie Śląskiej na

lata 2003 - 2015, Lokalną Strategię Zatrudnienia i Promocji Przedsiębiorczości

w Rudzie Śląskiej na lata 2008 – 2015 oraz Miejski Program Profilaktyki i Problemów

Alkoholowych.

114

Bieżącą

kontrolę

poziomu

współpracy

przeprowadza

Pełnomocnik

we współdziałaniu z Zespołem Doradczo – Inicjatywnym. W terminie do 30 kwietnia

następnego roku za rok poprzedni Prezydent Miasta Ruda Śląska ma obowiązek

złożenia Radzie Miasta sprawozdania z realizacji danego Programu rocznego. Program

na kolejny rok uchwalany jest do dnia 30 listopada roku poprzedzającego jego

obowiązywanie.

115

Obowiązek złożenia tego dokumentu wynika bezpośrednio

z uchwały nr 1199/LXXII/2010 Rady Miasta Ruda Śląska z dnia 28 października

2010 r. oraz z Ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z dnia

24 kwietnia 2003 r.

116

Jak wynika ze Sprawozdania za rok 2011wykonywanie zadań publicznych

przedstawiało się następująco:

Tab. 5. Współpraca organizacji pozarządowych w zakresie realizowania zadań
publicznych w roku 2011.

2011

Ilość organizacji pozarządowych wyrażających wolę podjęcia się we współpracy
z Miastem realizacji zadania publicznego na rzecz lokalnej społeczności

Ilość organizacji pozarządowych realizujących zadania publiczne

Ilość zrealizowanych zadań publicznych we współpracy z organizacjami

Wysokość środków finansowych przeznaczonych z budżetu Miasta na realizację zadań

7 973 472,11 zł

Wysokość środków finansowych zaangażowanych przez organizacje pozarządowe

4 181 300,6 zł

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Sprawozdanie z realizacji Programu Współpracy Miasta Ruda
Ś

ląska z organizacjami pozarządowymi i innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku

publicznego za rok 2011. Art.1- Art. 5.

114

Ibidem. art. 14.

115

Ibidem. art. 17.

116

Sprawozdanie z realizacji Programu Współpracy Miasta Ruda Śląska z organizacjami pozarządowymi

i innymi podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego za rok 2011.Dokument
udostępniony przez Jerzego Szczerbińskiego, doradcę prezydenta ds. Organizacji Pozarządowych w
Rudzie Śląskiej.

Do aktów prawa miejscowego będących podstawą prawną zarządzania

organizacją pozarządową w Rudzie Śląskiej zaliczyć można Zarządzenia Prezydenta

Miasta, w tym

117

•

Zarządzenie Prezydenta Miasta Ruda Śląska z dnia 5 lutego 2007 roku

w sprawie wprowadzenia zasad informowania i konsultacji z organizacjami

pozarządowymi Miasta Ruda Śląska,

•

Zarządzenie Prezydenta Miasta Ruda Śląska z dnia 16 sierpnia 2010 roku w sprawie

określenia wzoru wniosku o przydzielenie lokalu z zasobów komunalnych

organizacjom pozarządowym oraz określenia zasad kontroli efektywności

wykorzystania lokalu na realizację zadań objętych umową,

•

Zarządzenie Prezydenta Miasta Ruda Śląska z dnia 31 grudnia 2010 r. w sprawie

wprowadzenia zasad informowania oraz aktualizacji elektronicznej bazy informacji

o organizacjach pozarządowych działających na terenie Rudy Śląskiej tzw. „Mapy

rudzkich NGO”,

•

Zarządzenie Prezydenta Miasta z dnia 2 kwietnia 2007 roku w sprawie ustalenia

trybu postępowania o udzielenie wsparcia finansowego z budżetu Miasta

przeznaczonego na realizację promocji miasta Ruda Śląska,

•

Zarządzenie Prezydenta Miasta Ruda Śląska z dnia 6 grudnia 2010 roku w sprawie

przyjęcia formularzy karty oceny formalnej i merytorycznej do rozpatrzenia ofert

organizacji pozarządowych oraz innych podmiotów prowadzących działalność

pożytku publicznego na realizację zadań publicznych oraz wzoru oświadczenia

członka komisji konkursowej.

117

INFORMATOR. ORGANIZACJE POZARZĄDOWE RUDY ŚLĄSKIEJ.: Urząd miasta Ruda Śląska

2010. s. 57-73.

ROZDZIAŁ 3

ZARZĄDZANIE ORGANIZACJĄ POZARZĄDOWĄ

3.1

Rudzkie Stowarzyszenie Pomocy Ofiarom Przestępstw

Rudzkie Stowarzyszenie Pomocy Ofiarom Przestępstw, którego siedziba

znajduje się w Rudzie Śląskiej powstało w 2003 roku. Grupa Inicjatywna dzięki której

powstało Stowarzyszenie złożona była z emerytowanych policjantów, w osobach:

Adam K. Podgórski, Jan Panoch, Tadeusz Niedzielski, Stanisław Włodarczyk, Barbara

Podgórska oraz Marek Podgórski. Początkowo organizacja istniała jako stowarzyszenie

zwykłe, zarejestrowane w Ewidencji Stowarzyszeń Urzędu Miejskiego w Rudzie

ląskiej. Dnia 6 listopada 2003 roku Stowarzyszenie zostało wpisane do Krajowego

Rejestru Sądowego, tym samym uzyskując osobowość prawną. W kolejnych latach

uruchomiona została strona internetowa organizacji oraz założono rachunek bankowy

w banku PKO BP SA. Dnia 8 stycznia 2007 roku Stowarzyszenie uzyskało status

organizacji pożytku publicznego. Z kolei 7 lipca tego samego roku Rudzkie

Stowarzyszenie Pomocy Ofiar Przestępstw zostało wpisane do rejestru podmiotów

uprawnionych do uzyskiwania nawiązek sądowych. Obowiązująca nazwa skrótowa

Stowarzyszenia to: RSPOP

.118

Stowarzyszenie opiera swoją działalność głównie na społecznej działalności

członków. W celu realizacji zadań statutowych może zatrudniać pracowników na

podstawie umów o pracę, umów zlecenia lub zawierać umowy o dzieło.

119

Na dzień 31 grudnia 2010 Stowarzyszenie nie zatrudniało pracowników.

120

Stowarzyszenie prowadzi nie skierowaną na osiągnięcie zysku, nieodpłatną

działalność statutową o charakterze pożytku publicznego, na rzecz ogółu społeczeństwa

118

Sprawozdanie z działalności merytorycznej Rudzkiego Stowarzyszenia Pomocy Ofiarom Przestępstw

Organizacji Pożytku Publicznego za rok 2010, przyjęte przez Walne Zebranie Członków RSPOP w dniu
22 lutego 2011 roku.

119

Ibidem. art.9

120

Ibidem.

na podstawie Ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego

i wolontariacie oraz Ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach.

Nieodpłatna działalność pożytku publicznego Stowarzyszenia prowadzona jest

w zakresie określonym w Polskiej Klasyfikacji Działalności 2007, jako

121

•

Działalność

pozostałych

organizacji

członkowskich,

gdzie

indziej

nie

sklasyfikowana;

•

Pozostałe pozaszkolne formy edukacji, gdzie indziej nie sklasyfikowane;

•

Pozostała działalność wydawnicza.

Głównym celem Stowarzyszenia jest wspieranie rozwoju społeczeństwa

obywatelskiego praworządności i demokracji, upowszechniania praw człowieka

i obywatela, a w szczególności

122

•

wspieranie społecznej aktywności obywateli, grup społecznych i instytucji

pozarządowych w działaniach zapewniających pomoc ofiarom przestępstw,

przemocy oraz niesprawiedliwości, nieudolności i niekompetencji urzędników

państwowych i samorządowych,

•

skupienie we wspólnym działaniu osób, którym bliskie są sprawy ludzkie,

a szczególnie osób pokrzywdzonych przez przestępstwo,

•

pobudzenie mieszkańców Rudy Śląskiej do przeciwstawienia się aktom przemocy,

w szerokim tego słowa znaczeniu,

•

działanie na rzecz praworządności oraz przestrzegania konstytucyjnych i innych

praw obywateli, upowszechniania obrony wolności i praw człowieka oraz swobód

obywatelskich, a także działań wspomagających rozwój demokracji,

•

ułatwianie ofiarom przestępstw kontaktów z organami ochrony porządku prawnego

a w miarę możliwości także pomocy prawnej i psychologicznej zapobiegającej

powtórnej wiktymizacji,

•

udzielanie osobom pokrzywdzonym w wyniku przestępstwa, w tym przestępstwa

komunikacyjnego, pomocy finansowej oraz pomocy w sporządzaniu pozwów,

wniosków, zażaleń, odwołań itp.,

121

Statut Rudzkiego Stowarzyszenia Pomocy Ofiarom Przestępstw Organizacji Pożytku Publicznego z

siedzibą w Rudzie Śląskiej uchwalony na Nadzwyczajnym Walnym Zebraniu Członków w dniu 14
stycznia 2011 r. art.7.

122

Ibidem. art. 15.

•

przeciwdziałanie ponoszeniu dodatkowych strat przez ofiary przestępstw na skutek

niewłaściwego traktowania w toku postępowania karnego lub przez środowisko

społeczne, poprzez pomoc rodzinom i osobom będącym w trudnej sytuacji życiowej

oraz wyrównywanie szans społecznych tych rodzin i osób,

•

przedstawianie właściwym organom wniosków zmierzających do zapobiegania

przestępczości i wtórnej wiktymizacji,

•

utrzymywanie kontaktów z jednostkami ochrony porządku prawnego w celu

wypracowania sposobów przeciwdziałania zjawiskom patologii społecznej,

•

podnoszenie wśród mieszkańców Miasta poczucia godności, szacunku oraz kultury

prawnej, poprzez objęcie grup społecznych edukacją w zakresie ich praw

i obowiązków,

•

prowadzenie działalności oświatowej i popularyzatorskiej wśród młodzieży dla

przeciwdziałania zjawiskom przestępczości i demoralizacji w tym środowisku,

•

upowszechnianie i ochrona praw kobiet oraz działalność na rzecz równego statusu

prawnego kobiet i mężczyzn,

•

upowszechnianie wśród obywateli świadomości w zakresie ochrony praw

konsumenta,

•

działanie na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijanie kontaktów współpracy

między społeczeństwami różnych krajów,

•

promocja i organizacja wolontariatu,

•

działanie na rzecz mniejszości narodowych,

•

umacnianie III sektora, wspieranie profesjonalizmu i partnerskiej współpracy

organizacji pozarządowych .

Misją Rudzkiego Stowarzyszenia Pomocy Ofiarom Przestępstw jest przede

wszystkim aktywne uczestnictwo i wspieranie idei urzeczywistniania i rozwoju

społeczeństwa obywatelskiego, informatycznego, a także praworządności i demokracji

uczestniczącej, upowszechniania i obrony praw człowieka i obywatela. Ponadto

wspieranie społecznej aktywności obywateli, grup społecznych i instytucji

pozarządowych w działaniach zapewniających pomoc ofiarom przestępstw, przemocy

oraz niesprawiedliwości, nieudolności i niekompetencji urzędników państwowych

i samorządowych, a także piętnowania i dążenia do zmian wadliwych zapisów

prawnych.

Członkowie Stowarzyszenia udzielają wszechstronnej, rzeczowej, kompetentnej

i konkretnej pomocy prawnej, psychologicznej i materialnej. Z bezpłatnej pomocy

Rudzkiego Stowarzyszenia Pomocy Ofiarom Przestępstw mogą korzystać na zasadzie

równości wszystkie zainteresowane osoby.

123

Władze Rudzkiego Stowarzyszenia Pomocy Ofiarom Przestępstw

124

Skład Zarządu:

•

Honorowy Przewodniczący Zarządu: Adam K. Podgórski

•

Przewodniczący zarządu: Maciej Makula

•

Zastępca przewodniczącego: Izabela Włodarczyk

•

Sekretarz zarządu: Henryka Skowrońska-Wawok

•

Skarbnik: Sebastian Brudys

•

Członek zarządu: Joanna Klimczyk

Skład Komisji Rewizyjnej:

•

Przewodniczący Komisji Rewizyjnej: Jan Panoch

•

Członkowie Komisji Rewizyjnej: Joanna Golicz i Katarzyna Zięba

Do władz Stowarzyszenia zalicza się: Walne Zgromadzenie Członków

Stowarzyszenia, Zarząd Stowarzyszenia oraz Komisję Rewizyjną. Walne Zgromadzenie

Członków jest najwyższą władzą Stowarzyszenia. Zajmuje się rozstrzyganiem spraw

wewnątrzstowarzyszeniowych, kierując się troską o wysokie morale członków i dobre

imię Stowarzyszenia, zgodnie z obowiązującymi zasadami. Wyróżnia się zwyczajne

oraz nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Członków. Zwyczajne zwoływane jest jako

sprawozdawcze przez Zarząd raz w roku. Nadzwyczajne natomiast zwoływane jest

z inicjatywy własnej Zarządu. W dotychczasowej historii RSPOP odbyło się

8 zwyczajnych i 2 nadzwyczajne Walne Zgromadzenia Członków.

Zarząd Stowarzyszenia kieruje działalnością Stowarzyszenia, zmierzającą do realizacji

zadań regulaminowych. Składa się z pięciu osób; statut dopuszcza powołanie siedmiu

osób. Ze swego grona wybiera swoją władzę wykonawczą w postaci Prezydium

Zarządu w składzie: Przewodniczący, Zastępca Przewodniczącego, Sekretarz, Skarbnik

oraz Członek Zarzadu.. Uchwały Zarządu podejmowane są w glosowaniu jawnym,

123

Przez aktywność do społeczeństwa obywatelskiego. Misja Rudzkiego Stowarzyszenia Pomocy Ofiarom

Przestępstw uchwalona na Walnym Zebraniu Członków w dniu 22 lutego 2011 roku.

124

Władze Rudzkiego Stowarzyszenia Pomocy Ofiarom Przestępstw. Odczyt 2012-06-02. Dostęp z:

http://www.rspop.org.pl/zarzad/

zwykłą większością głosów, przy obecności co najmniej połowy ogólnej liczby

uprawnionych członków. W sytuacji równego rozłożenia się głosów decyduje głos

Przewodniczącego Zarządu.

125

Do reprezentowania Stowarzyszenia na zewnątrz i występowania w jego

imieniu, uprawnieni są indywidualnie wszyscy członkowie Zarządu RSPOP oraz

przewodniczący Komisji Rewizyjnej, po uprzednim lub następującym, obowiązkowym,

pisemnym albo ustnym powiadomieniu Zarządu lub przewodniczącego Zarządu

o charakterze i celu podjętych czynności.

126

Do zawierania umów, udzielania pełnomocnictwa i składania oświadczeń woli

we wszystkich sprawach majątkowych Stowarzyszenia wymagane jest współdziałanie

i podpisy dwóch członków Zarządu, w tym przewodniczącego Zarządu lub członka

zarządu przez niego upoważnionego.

127

Zarząd odpowiedzialny jest m. in. za

128

•

Działanie w imieniu Stowarzyszenia i reprezentowanie go na zewnątrz,

•

Uchwalanie projektu budżetu,

•

Opracowywanie rocznych planów pracy,

•

Ustalanie propozycji wysokości składek członkowskich, przedstawianych do

zatwierdzenia Walnemu Zebraniu,

•

Ustalanie regulaminu wynagrodzeń pracowników Stowarzyszenia,

•

Podejmowanie decyzji w sprawie zaciągania zobowiązań,

•

Podejmowanie uchwał w sprawie przyjmowania, skreślenia lub wykluczenia

członków,

•

Przedstawianie Walnemu Zebraniu propozycji nadania honorowego członkostwa,

•

Składanie Walnemu Zebraniu sprawozdań ze swej działalności,

•

Zwoływanie zwyczajnych i nadzwyczajnych Walnych Zebrań,

•

Rozpatrywanie sporów między członkami, powstałych na tle działalności

Stowarzyszenia,

•

Zawieranie porozumień i umów o wzajemnym partnerstwie z innymi podmiotami,

125

Statut Rudzkiego Stowarzyszenia Pomocy Ofiarom Przestępstw Organizacji Pożytku Publicznego z

siedzibą w Rudzie Śląskiej uchwalony na Nadzwyczajnym Walnym Zebraniu Członków w dniu 14
stycznia 2011 r. art. 26, 27, 28.

126

Ibidem. art. 31.

127

Ibidem. art. 32.

128

Ibidem. art. 29.

•

Sporządzanie wniosków dotyczących udziału w zadaniach publicznych i ich

realizowanie,

•

Ustanawianie

koordynatorów

głównych

wykonawców

przydzielonych

Stowarzyszeniu zadań publicznych,

•

Podejmowanie uchwał w sprawach nie zastrzeżonych do wyłącznych kompetencji

Walnego Zebrania.

W Zarządzaniu RSPOP ważną kwestią jest d bał ość o stand ard y, która

obejmuje

129

•

wdrażanie i stosowanie się do dokumentów uchwalanych przez Zarząd, w tym

Nowej Karty Zasad Działania Organizacji Pozarządowych oraz dokumentów

wewnętrznych takich jak: regulamin prac Zarządu, regulamin czlonkostwa

i opłacania składek członkowskich;

•

opracowanie polityki rachunkowości oraz polityki przeciwdziałania praniu

brudnych pieniędzy;

•

tworzenie celów, misji oraz strategii działania;

Działalność Stowarzyszenia opiera się na pracy społecznej członków jak

i korzystaniu ze świadczeń Wolontariuszy, których prawa i obowiązki określa

porozumienie o wykonywaniu świadczeń wolontarystycznych.

130

129

Konsultacja z Honorowym Prezesem Zarządu Rudzkiego Stowarzyszenia Pomocy Ofiarom

Przestępstw Adamem K. Podgórskim

130

Statut Rudzkiego Stowarzyszenia Pomocy Ofiarom Przestępstw Organizacji Pożytku Publicznego z

siedzibą w Rudzie Śląskiej uchwalony na Nadzwyczajnym Walnym Zebraniu Członków w dniu 14
stycznia 2011 r. art. 24.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Sprawozdanie z działalności merytorycznej Rudzkiego
Stowarzyszenia Pomocy Ofiarom Przstępstw Organizacji Pożytku Publicznego za rok 2008, 2009 oraz
2010. Odczyt 2012-06-02. Dostęp z: http://www.rspop.org.pl/dokumenty/

Na podstawie powyższego wykresu można stwierdzić, że na przestrzeni lat

2008- 2010 liczba członków nie zmieniała się. Z kolei rozpatrując liczbę Wolontariuszy

działających na rzecz Stowarzyszenia można zauważyć tendencję wzrostową. Liczba

Wolontariuszy w roku 2010 w porównaniu z rokiem 2008 wzrosła o 15.

Rudzkie Stowarzyszenie Pomocy Ofiarom Przestępstw jest organizacją o celach

niezarobkowych.

Dzięki

bezinteresownej

pracy

członków

wolontariuszy

Stowarzyszenie wspiera społeczną aktywność obywateli i organizacji pozarządowych

w efektywnych działaniach mających na celu udzielanie pomocy ofiarom przestępstw,

przemocy czy też niesprawiedliwości wynikającej z wadliwych przepisów prawnych.

131

Stowarzyszenie w realizacji celów statutowych korzysta ze środków

finansowych pochodzących przede wszystkim ze składek członkowskich a ponadto z:

•

dotacji,

•

nawiązek i świadczeń pieniężnych orzekanych przez sądy,

•

rodków uzyskanych z funduszy gminnych, wojewódzkich, krajowych

i międzynarodowych, przeznaczonych dla organizacji typu non-profit,

131

Przez aktywność do społeczeństwa obywatelskiego. Misja Rudzkiego Stowarzyszenia Pomocy

Ofiarom Przestępstw uchwalona na Walnym Zebraniu Członków w dniu 22 lutego 2011 roku.
Odczyt 2012-06-02. Dostęp z: http://www.rspop.org.pl/

31. XII. 2008

31. XII. 2009

31.XII.2010

Wykres 7. Liczba wolontariuszy oraz członków RSPOP

Wolontariusze

Członkowie

•

rodków pozyskanych z odpisów 1% podatku dochodowego od osób

fizycznych.

Funduszami ze składek członkowskich zarządza Zarząd. Środki pieniężne mogą

być przechowywane wyłącznie na rachunku bankowym Stowarzyszenia.

132

Wynik finansowy, będący elementem sprawozdania finansowego Rudzkiego

Stowarzyszenia Pomocy Ofiarom Przestępstw ukazuje wielkość osiągniętych

przychodów z działalności statutowej oraz poniesionych kosztów, w tym z realizacji

zadań statutowych oraz kosztów administracyjnych.

W latach 2009-2011 Stowarzyszenie wypracowało następujący wynik

finansowy:

Tab.6. Porównanie wyniku finansowego RSPOP w latach 2009 -2011.

2009 (zł )

2010 (zł )

2011 (zł )

OGÓŁEM PRZYCHODY

72082,31

70330,18

28414,02

Koszty realizacji zadań statutowych

72412,39

67803,99

20242,41

Koszty administracyjne

801,70

1430,60

427,60

OGÓŁEM KOSZTY

73214,09

69234,59

20670,01

WYNIK FINANSOWY

(WOLNY OD PODATKU )

-1131,78

1095,59

7744,01

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Wynik finansowy RSPOP 2010, Wynik finansowy RSPOP
2009. Odczyt 2012-06-02. Dostęp z: http://www.rspop.org.pl/dokumenty/ ; Konsultacja z prezesem
zarządu RSPOP Maciejem Makulą.

132

Statut Rudzkiego Stowarzyszenia Pomocy Ofiarom Przestępstw Organizacji Pożytku Publicznego z

siedzibą w Rudzie Śląskiej uchwalony na Nadzwyczajnym Walnym Zebraniu Członków w dniu 14
stycznia 2011 r. art. 33.

Na podstawie powyższej tabeli oraz wykresu można stwierdzić, że w 2009 roku

Stowarzyszenie poniosło stratę w wysokości 1131,78 zł. W kolejnym roku sytuacja się

poprawiła by w 2011 roku osiągnąć zysk równy 7744,01zł.

Biorąc pod uwagę wielkość przychodów Stowarzyszenia na realizację celów

statutowych w roku 2009 i 2010 można zauważyć, że były one porównywalne. Jednak

w roku 2011 przychody te spadły aż o 60% w porównaniu z rokiem 2009. W przypadku

kosztów poniesionych przez organizację w ciągu badanego okresu czasu występuje

pewna analogia do przychodów Stowarzyszenia. Koszty w roku 2011 w porównaniu

z rokiem 2009 spadły o ponad 70%.

Znaczny zysk Stowarzyszenia w 2011 roku wiąże się z relatywnie niskimi

kosztami w stosunku do osiągniętych przychodów. W latach poprzednich różnice

między tymi wielkościami były niewielkie.

Działalność Stowarzyszenia, przede wszystkim opiera się na udzielaniu

wszechstronnej pomocy. Poniższy wykres ma za zadanie pokazać ile osób łącznie

zostało przyjętych przez Stowarzyszenie w ciągu dotychczasowej działalności. Przez

sumaryczną ilość należy tutaj rozumieć przyjmowanie interesantów w Punkcie Przyjęć

Interesantów przy ul. Osiedlowej w Rudzie Śląskiej oraz poza nim. Wykres obrazuje

efekty pracy organizacji w poszczególnych latach.

-10000

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

80000

2009

2010

2011

Wykres 8. Wynik finansowy RSPOP

Ogółem przychody

Ogółem koszty

Wynik finansowy

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Zestawienie sumaryczne działalności RSPOP w latach
2004-2011.Odczyt 2012-06-02.Dostęp z: http://www.rspop.org.pl/dokumenty/

Na podstawie powyższego wykresu można stwierdzić, że Stowarzyszenie

z każdym rokiem przyjmowało coraz więcej interesantów. Tendencja wzrostowa

utrzymywała się do roku 2010. W roku 2011 natomiast nastąpił niewielki spadek liczby

przyjętych osób.

Członkowie Stowarzyszenia udzielają osobom pokrzywdzonym w wyniku

przestępstw pomocy w zakresie sporządzania pism procesowych, w tym wniosków,

pozwów czy też odwołań. Ma to na celu zapobieganie ponoszeniu przez osoby

pokrzywdzone dodatkowych strat.

Stowarzyszenie sukcesywnie realizuje bądź wspiera realizację zadań

publicznych powierzanych przez samorząd miasta Ruda Śląska. Do najważniejszych

projektów zrealizowanych przez organizację można zaliczyć:

•

„Prowadzenie poradnictwa obywatelskiego dla mieszkańców Rudy Śląskiej

znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej”

133

Zadanie publiczne realizowane aż sześć razy. W efekcie, pomocy prawnej oraz porad

prawnych udzielono 1097 interesantom będących mieszkańcami Rudy Śląskiej.

•

„Mam naście lat – jestem świadomym obywatelem”

134

133

Efekty realizacji zadań dla samorządu za 2010r. Odczyt 2012-06-02. Dostęp z:

http://www.rspop.org.pl/dokumenty/

134

Publikacje Rudzkiego Stowarzyszenia Pomocy Ofiarom Przestępstw. „Mam naście lat – jestem

świadomym obywatelem”. Odczyt 2012-06-02. Dostęp z: http://www.rspop.org.pl/publikacje/

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Wykres 9. Sumaryczna ilość przyjętych przez RSPOP

interesantów w latach 2004-2011

Projekt zrealizowany pod patronatem Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Prezydenta

Miasta Ruda Śląska, współfinansowany ze środków otrzymanych od Ministra Pracy

i Polityki Społecznej w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw

Obywatelskich. W ramach projektu powstał przewodnik dla nauczycieli, który zawiera

wytyczne do przeprowadzania zajęć w szkołach. Program zajęć ma na celu

uświadomienie młodych obywateli w ich prawach, obowiązkach oraz zasadach

odpowiedzialności karnej nastolatków.

Stowarzyszenie w ramach działalności wydawniczej opublikowało Poradnik-

informator dla ofiar przestępstw i przemocy p.t. „Pomagajmy sercem” autorstwa

Adama K. Podgórskiego oraz publikację „Mam naście lat – jestem świadomym

obywatelem” autorstwa Macieja Makuli.

Aby efektywniej zarządzać Stowarzyszeniem jego członkowie biorą udział

w różnorodnych szkoleniach realizowanych m.in. przez Urząd Miasta, Regionalną Izbę

Gospodarczą w Katowicach czy też Centrum Szkolenia „Panorama w Rudzie Śląskiej”.

W 2010 roku Adam K. Podgórski ukończył studia podyplomowe na Wydziale Nauk

Społecznych Uniwersytetu Śląskiego pn. Zarządzanie organizacją pozarządową w Unii

Europejskiej, natomiast w roku 2012 Szkołę Reprezentacji NGO zorganizowaną przez

Ogólnopolską Federację Organizacji Pozarządowych, której RSPOP jest członkiem.

Stowarzyszenie stale współpracuje z władzami miasta Ruda Śląska, innymi

organizacjami pozarządowymi oraz mediami. Tylko w 2010 roku ukazało się

71 publikacji i audycji medialnych o RSPOP oraz z udziałem przedstawicieli

Stowarzyszenia.

135

Sprawozdanie z działalności merytorycznej Rudzkiego Stowarzyszenia Pomocy Ofiarom Przstępstw

Organizacji Pożytku Publicznego za rok 2010, przyjęte przez Walne Zebranie Członków RSPOP w dniu
22 lutego 2011 roku.

3.2

Rudzkie Towarzystwo Przyjaciół Drzew

Rudzkie Towarzystwo Przyjaciół Drzew powstało w grudniu 2006 roku.

W Rudzie Śląskiej przy ulicy Robotniczej 3/5 zebrała się grupa inicjatywna

Stowarzyszenia wraz z Adamem K. Podgórskim, będącym pomysłodawcą założenia

organizacji. Dnia 28 września 2006 roku miało miejsce zebranie założycielskie,

w którym uczestniczyło 18 członków założycieli. Tego dnia został również uchwalony

Statut Rudzkiego Towarzystwa Przyjaciół Drzew. W kolejnym roku Stowarzyszenie

uzyskało wpis w Krajowym Rejestrze Sądowym, Urząd Statystyczny w Katowicach

nadał Stowarzyszeniu numer REGON, z kolei Urząd Skarbowy w Rudzie Śląskiej nadał

numer NIP. Przewodniczącym Zarządu został Adam K. Podgórski. W roku 2008 została

uruchomiona strona internetowa Stowarzyszenia. Dnia 24 lutego 2011 miało miejsce

uchwalenie Misji Stowarzyszenia. Od kwietnia 2011 roku Rudzkie Towarzystwo

Przyjaciół Drzew funkcjonuje jako organizacja pożytku publicznego. Status organizacji

pożytku publicznego został przyznany przez Sąd Rejonowy w Gliwicach.

Obowiązująca

nazwa

skrótowa

Stowarzyszenia

to:

RTPD.

136

Stowarzyszenie nie prowadzi zarówno działalności gospodarczej, jak i odpłatnej

działalności

pożytku

publicznego.

137

Statut organizacji

przewiduje

możliwość

prowadzenia takich organizacji, pod warunkiem, że będzie to działalność wspierająca

w stosunku do nieodpłatnej działalności pożytku publicznego. Oznacza to, że osiągnięte

zyski może przeznaczać wyłącznie na działalność statutową.

138

Działalność Stowarzyszenia oparta jest głównie na pracy społecznej członków.

Do prowadzenia swych spraw może zatrudniać pracowników, w tym również członków

i wolontariuszy Stowarzyszenia, na podstawie umów o pracę albo umów zlecenia oraz

zawierać umowy o dzieło i inne umowy cywilnoprawne.

139

Jak wynika ze

Sprawozdania merytorycznego za rok 2011, Rudzkie Towarzystwo Przyjaciół Drzew

nie zatrudnia pracowników w warunkach umowy o prace ani umowy zlecenia.

140

136

Kalendarium Rudzkiego Towarzystwa Przyjaciół Drzew 2006- 2012. Odczyt 2012-06-02. Dostęp z:

http://rtpd.eu/wp-content/uploads/KALENDARIUM-RTPD-2006-2012.pdf

137

Statut Rudzkiego Towarzystwa Przyjaciół Drzew uchwalony na Walnym Zebraniu Członków w dniu

24 lutego 2011 roku. art. 4.

138

Ibidem. art. 5.

139

Ibidem. art. 10.

140

Sprawozdanie z działalności merytorycznej Rudzkiego Towarzystwa Przyjaciół Drzew za rok 2011

Przyjęte na Walnym Zebraniu członków RTPD w dniu 29 marca 2012 roku. pkt. 1.

Władze Stowarzyszenia

141

Skład Zarządu:

•

Przewodniczący zarządu: Adam K. Podgórski

•

Wiceprzewodniczący zarządu: Sebastian Brudys

•

Sekretarz zarządu: Marek Judycki

•

Skarbnik: Barbara Podgórska

•

Członek zarządu: Adam Polak

Skład Komisji Rewizyjnej:

•

Przewodniczący Komisji Rewizyjnej: Angelika Kłosowska

•

Członkowie Komisji Rewizyjnej: Sabina Sibińska i Janusz Smarzych

Kadencja Zarządu oraz Komisji Rewizyjnej trwa 5 lat. Ich członkowie wybierani

są w głosowaniu jawnym lub tajnym bezwzględną większością głosów, w obecności, co

najmniej połowy członków uprawnionych do głosowania. O wyborze decyduje

większość głosów oddanych na kandydatów. Uchwały Zarządu oraz Komisji

Rewizyjnej podejmowane są w głosowaniu jawnym, zwykłą większością głosów

w obecności, co najmniej połowy ogólnej liczby członków danego organu.

142

Najwyższą władzą Stowarzyszenia jest Walne Zebranie, które ma uprawnienia

do podejmowania uchwał we wszystkich sprawach dotyczących działalności

Stowarzyszenia. Może być zwyczajne lub nadzwyczajne, zwoływane na mocy uchwały

poprzedniego Walnego Zebrania bądź z inicjatywy Zarządu. Raz w roku w terminie do

30 czerwca roku następnego zwoływane jest Sprawozdawcze Walne Zebranie. Uchwały

Walnego Zebrania mają charakter prawomocny w przypadku obecności, w pierwszym

terminie, co najmniej połowy uprawnionych do głosowania, a w drugim terminie, który

może być wyznaczony tego samego dnia po upływie jednej godziny od zapowiedzianej,

bez względu na liczbę obecnych członków. Do kompetencji Walnego Zebrania należy

uchwalanie kierunków, programu działania oraz Statutu Stowarzyszenia. Na Walnym

Zebraniu rozpatrywane są również i zatwierdzane sprawozdania z działalności Zarządu

oraz Komisji Rewizyjnej. Ponad to wybierani jak i odwoływani są członkowie

141

Władze RTPD. Odczyt 2012-06-02. Dostęp z: http://rtpd.eu/wladze/

142

Statut Rudzkiego Towarzystwa Przyjaciół Drzew uchwalony na Walnym Zebraniu Członków w dniu

24 lutego 2011. art. 22.

wszystkich

organów

Stowarzyszenia,

zatwierdzane

są

wysokości

składek

członkowskich proponowanych przez Zarząd.

143

Zarząd Stowarzyszenia składa się z 5 osób, kieruje całokształtem działalności

Stowarzyszenia w okresach między Walnymi Zebraniami i odpowiada za swoją pracę

przed Walnym Zebraniem. Zarząd ustanawia regulamin swego działania, w którym

dokonuje podziału zadań, kompetencji, i obowiązków dla poszczególnych członków.

Posiedzenia Zarządu odbywają się nie rzadziej niż raz na 3 miesiące. W przypadku

zmiany składu osobowego bądź adresu siedziby władz Stowarzyszenia, Zarząd

zobowiązany jest zawiadomić o tym fakcie Krajowy Rejestr Sądowy oraz organ

nadzorujący.

144

Do kompetencji Zarządu zalicza się m. in.

145

•

Działanie w imieniu Stowarzyszenia i reprezentowanie go na zewnątrz,

•

Uchwalanie projektu budżetu, oraz opracowywanie rocznych planów pracy,

•

Ustalanie propozycji wysokości składek członkowskich, przedstawianych do

zatwierdzenia Walnemu Zebraniu,

•

Zarządzanie majątkiem Stowarzyszenia,

•

Podejmowanie uchwał w sprawie przyjmowania, skreślenia lub wykluczenia

członków,

•

Przedstawianie Walnemu Zebraniu propozycji nadania honorowego członkostwa,

•

Składanie Walnemu Zebraniu sprawozdań ze swej działalności,

•

Zwoływanie zwyczajnych i nadzwyczajnych Walnych Zebrań,

•

Zawieranie porozumień i umów o wzajemnym partnerstwie z innymi podmiotami,

•

Sporządzanie wniosków dotyczących udziału w zadaniach publicznych i ich

realizowanie,

•

Ustanawianie

koordynatorów

głównych

wykonawców

przydzielonych

Stowarzyszeniu zadań publicznych.

143

Ibidem. art. 23

144

Statut Rudzkiego Towarzystwa Przyjaciół Drzew uchwalony na Walnym Zebraniu Członków w dniu

24 lutego 2011. art. 24.

145

Ibidem. art. 25

W Zarządzaniu Rudzkim Towarzystwem Przyjaciół Drzew ważną kwestią jest

dbałoś ć o st an dard y, która obejmuje

146

•

wdrażanie i stosowanie się do dokumentów uchwalanych przez Zarząd, w tym

Nowej Karty Zasad Działania Organizacji Pozarządowych oraz dokumentów

wewnętrznych takich jak: regulamin prac Zarządu, regulamin czlonkostwa

i opłacania składek członkowskich;

•

opracowanie polityki rachunkowości oraz polityki przeciwdziałania praniu

brudnych pieniędzy;

•

tworzenie celów, misji oraz strategii działania;

Zgodnie ze Statutem głównym celem Stowarzyszenia jest wspieranie rozwoju

społeczeństwa obywatelskiego, praworządności i demokracji, upowszechniania praw

człowieka i obywatela, a co najważniejsze

147

•

Wspieranie społecznej aktywności obywateli, grup społecznych i instytucji

pozarządowych

działaniach

skierowanych

popularyzację

postaw

obywatelskich i proekologicznych obywateli, czynną ochronę zasobów przyrody

ożywionej i nieożywionej oraz środowiska naturalnego;

•

Pobudzenie

mieszkańców

Rudy

ląskiej

aktywnego

uczestniczenia

w działaniach zmierzających do poznawania i skutecznej ochrony prawnej oraz

fizycznej zasobów przyrody w mieście Ruda Śląska;

•

Inicjowanie, wspomaganie i promowanie działań utrwalających tożsamość

kulturalną, historyczną i ekologiczną miasta Rudy Śląskiej, regionu i kraju,

w tym wspomaganie i promowanie osiągnięć lokalnych twórców oraz środowisk

artystycznych,

związanych

działalnością

obywatelską,

proekologiczną

i ochroną środowiska naturalnego;

•

Wspieranie edukacji kulturalnej i działań artystycznych osób dorosłych oraz dzieci

i młodzieży, związanych z kulturą, tradycją, historią i ekologią miasta, regionu

i kraju;

•

Ochrona i promocja zdrowia, przeciwdziałanie uzależnieniom i patologiom

społecznym,

poprzez

propagowanie

wzorców

aktywnego,

zdrowego,

146

Konsultacja z Prezesem Zarządu Rudzkiego Towarzystwa Przyjaciół Drzew Adamem K. Podgórskim.

147

Statut Rudzkiego Towarzystwa Przyjaciół Drzew uchwalony na Walnym Zebraniu Członków w dniu

24 lutego 2011. art. 11.

proekologicznego stylu życia, zachęcanie do aktywnego wypoczynku wśród

przyrody oraz rozwijanie zamiłowania do turystyki lokalnej i regionalnej.

Działalność Stowarzyszenia opiera się głównie na pracy społecznej członków

ale i korzysta ze świadczeń wolontarystycznych wykonywanych przez wolontariuszy.

Prawa i obowiązki wolontariusza zawarte są w porozumieniu o wykonywaniu

wiadczeń

wolontarystycznych,

które

Przewodniczący

Zarządu

zawiera

z wolontariuszem.

148

Źródło:  Opracowanie  własne  na  podstawie:  Sprawozdanie  z  działalności  merytorycznej  Rudzkiego
Towarzystwa  Przyjaciół  Drzew  za  rok  2011  przyjęte  na  Walnym  Zebraniu  członków  RTPD  w  dniu  29
marca  2012  roku.;  Kalendarium  Rudzkiego  Towarzystwa  Przyjaciół  Drzew  2006-  2012.  Odczyt
2012-06-02. Dostęp z: http://rtpd.eu/wp-content/uploads/KALENDARIUM-RTPD-2006-2012.pdf

Analizując powyższy wykres można stwierdzić, że średnia liczba wolontariuszy

działających dla Rudzkiego Towarzystwa Przyjaciół Drzew, w powyższym przedziale

lat wynosi 7 osób. Najwięcej wolontariuszy funkcjonowało w roku 2010 (dane na dzień

31 grudnia 2010 roku ).

Rozpatrując liczbę członków Stowarzyszenia na przestrzeni 5 lat, najwięcej

pracowało również w roku 2010. Średnio w Stowarzyszeniu działa 20 członków. Na

podstawie wykresu można również zauważyć, że w kolejnych latach liczba

wolontariuszy oraz członków Stowarzyszenia wykazuje zmienność, związaną ze

stałymi wzrostami oraz spadkami.

148

Statut Rudzkiego Towarzystwa Przyjaciół Drzew uchwalony na Walnym Zebraniu Członków w dniu

24 lutego 2011.art. 20.

31. XII. 2008 31. XII. 2009

31.XII.2010

31.XII.2011

29.III.2012

Wykres 10. Liczba wolontariuszy oraz członków RTPD

Wolontariusze

Członkowie

Rudzkie Towarzystwo Przyjaciół Drzew swoją misję wprowadza w życie dzięki

bezinteresownej, bezpłatnej pracy oraz innych nieobowiązkowych świadczeń członków

i wolontariuszy. Korzysta również z funduszy uzyskanych z darowizn, odpisów od

podatków od osób fizycznych, nawiązek i świadczeń pieniężnych orzekanych przez

sądy oraz środków uzyskanych z funduszy gminnych, wojewódzkich, krajowych

i międzynarodowych, przeznaczonych dla organizacji nie nastawionych na zysk.

149

Wynik finansowy Rudzkiego Towarzystwa Przyjaciół Drzew jako element

sprawozdania finansowego ukazuje wielkość osiągniętych przychodów z działalności

statutowej oraz poniesionych kosztów, w tym z realizacji zadań statutowych oraz

kosztów administracyjnych.

W latach 2009- 2011 Stowarzyszenie wypracowało następujący wynik finansowy:

Tab.7. Porównanie wyniku finansowego RTPD w latach 2009 - 2011.

2009 (zł )

2010 (zł )

2011 (zł )

Składki członkowskie i wpisowe

120,00

236,00

203,00

Inne przychody statutowe: nawiązki,

darowizny, dotacje

26651,00

42700,00

2263,96

OGÓŁEM PRZYCHODY

26771,00

42936,00

2466,96

Koszty realizacji zadań statutowych

27050,66

40522,74

3484,14

Koszty administracyjne

64,25

132,65

210,50

OGÓŁEM KOSZTY

27114,91

40655,39

3694,64

WYNIK FINANSOWY
(WOLNY OD PODATKU )

-343,91

2280,61

-1227,68

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Wynik finansowy za 2009 rok. Dostęp z:
http://www.rtpd.eu/docs/WYNIK_FINASOWY_RTPD_2009.jpg ; Wynik finansowy za 2010 rok. Dostęp
z: http://rtpd.eu/wp-content/uploads/sprawozdanie-finansowe-rtpd-za-2010.pdf ; Sprawozdanie finansowe
za

2011

rok.

Dostęp

http://rtpd.eu/wp-content/uploads/sprawozdanie-finansowe-2011.pdf

Odczyt 2012-06-02.

149

Misja Rudzkiego Towarzystwa Przyjaciół Drzew uchwalona na Walnym Zebraniu Członków w dniu

24 lutego 2011 roku. Przez aktywność ekologiczną i kulturową w regionie do społeczeństwa
obywatelskiego i demokracji uczestniczącej .Odczyt 2012-06-02. Dostęp z:
http://rtpd.eu/wp-content/uploads/MISJA-RTPD.pdf

2011

rok.

Dostęp

http://rtpd.eu/wp-content/uploads/sprawozdanie-finansowe-2011.pdf

Odczyt 2012-06-02.

Porównując przychody z działalności statutowej Stowarzyszenia, można

stwierdzić, że w roku 2010 w porównaniu z rokiem 2009 nastąpił znaczny wzrost tych

rodków. Procentowo aż o 60% więcej funduszy Stowarzyszenie uzyskało ze składek

członkowskich, nawiązek, darowizn oraz dotacji. Niestety w kolejnym 2011 roku

przychody były 17 razy mniejsze w porównaniu z rokiem 2010. Do spadku przyczyniły

się bardzo niskie wpływy z nawiązek, dotacji oraz darowizn.

Z powyższej tabeli można również wywnioskować, że dynamika zmian kosztów

realizacji zadań statutowych w ostatnich latach jest analogiczna do przychodów.

W rozpatrywanym okresie czasu końcowy wynik finansowy osiągnięty przez

Stowarzyszenie wykazywał dużą zmienność. W roku 2009 organizacja poniosła stratę

w wysokości 343,91 złotych, w kolejnym roku wygenerowała znaczny zysk, by w roku

2011 ponownie ponieść stratę w wysokości 1227,68 złotych.

-5000

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

45000

50000

2009

2010

2011

Wykres 11. Wynik finansowy RTPD

Ogółem przychody

Ogółem koszty

Wynik finansowy

Rudzkie Towarzystwo Przyjaciół Drzew realizuje zadania publiczne

współfinansowane przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej w ramach Programu

Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich. Zrealizowane projekty to

150

•

Projekt „RUDA A ZIELONA” oraz kolejne będące jego twórczą kontynuacją

oraz dokończeniem zadań publicznych „RUDA A ZIELONA BIS” oraz

„RUDA NA ZIELONO”

Projekty te są bezpośrednio związane z głównym celem statutowym Rudzkiego

Towarzystwa Przyjaciół Drzew, jakim jest wspieranie rozwoju społeczeństwa

obywatelskiego. Założeniem projektów jest rozbudzenie, przede wszystkim wśród ludzi

młodych, motywacji do podejmowania działań na rzecz ochrony środowiska i

wykształcenie pożądanej kultury ekologicznej.

Promowanie walorów przyrodniczych i historycznych miasta Ruda Śląska

z uwzględnieniem części terytorium niektórych miast i gmin ościennych odbywa się

dzięki tworzonym ścieżkom edukacyjnym. Działanie terenowej edukacji stanowi

doskonały materiał dydaktyczny dla nauczycieli, uczniów oraz rodziców w zakresie

wiedzy ekologicznej. Ponadto daje wszystkim zainteresowanym możliwość poznania

bądź odkrycia na nowo potencjału środowiska naturalnego miasta.

Utworzone ścieżki dydaktyczne prowadzą przez atrakcyjne miejsca zielone, tuż

obok drzew pomników przyrody, bądź też takich, które zostały wyznaczone przez

Towarzystwo do nadania miana pomnika przyrody, po spełnieniu wymogów

formalnych.

Opracowanie ścieżek przez członków i wolontariuszy Towarzystwa obejmowało:

•

wytyczenie ścieżek w terenie;

•

przygotowanie dokumentacji fotograficznej, opisu, mapek poglądowych;

•

opis prawidłowych zachowań ekologicznych.

W ramach pierwszego projektu „RUDA A ZIELONA”, zrealizowanego w roku 2008,

powstało 6 ścieżek rowerowych oraz 6 ścieżek pieszych. Przebiegają one przez

6 dzielnic Rudy Śląskiej. Dodatkowo powstały materiały edukacyjne, przewodnik po

150

Witryna internetowa Rudzkiego Towarzystwa Przyjaciół Drzew. Odczyt 2012-06-02. Dostęp z:

http://rtpd.eu/

lokalnych zasobach przyrodniczych, strona internetowa, na której umieszczone zostały

wszystkie materiały, opisane ścieżki wraz z fotografiami i mapkami poglądowymi.

Wydrukowane zostały również plakaty promujące nowe ścieżki, jako pomysły na

spędzenie wolnego czasu.

Drugi etap projektu obejmował przeprowadzanie wycieczek szkolnych trasami

wytyczonych ścieżek dydaktyczno – przyrodniczych.

W ramach kolejnego projektu „RUDA A ZIELONA BIS”, zrealizowanym

w roku 2009 powstało kolejnych 6 ścieżek dydaktycznych, materiały edukacyjne oraz

publikacja pt. „Drzewa w pomniki zaklęte”. Publikacja, której twórcami są Barbara

i Adam Podgórscy zawiera ciekawe opisy pomników przyrody z Rudy Śląskiej,

przepiękne wiersze oraz fotografie.

Trzecia edycja projektu „RUDA NA ZIELONO” z 2010 roku pozwoliła na

utworzenie dalszych 8 tras turystycznych po dzielnicach Rudy Śląskiej i miast

sąsiadujących. Została wydana czwarta broszura z opisami nowych ścieżek

edukacyjnych, opublikowana również na stronie internetowej Stowarzyszenia.

W ramach tego projektu powstała również kolejna publikacja „Drzewa w pomniki

zaklęte II” zawierająca ciekawostki i opisy następnych gatunków drzew, spełniających

kryteria pomnikowe. Opracowanie utworzone zostało w formie książkowej oraz

elektronicznej.

Trzecią częścią zadania publicznego w ramach projektu było opracowanie

i wydanie w formie książkowej oraz elektronicznej na stronie internetowej

Towarzystwa antologii wierszy poetów polskich o drzewach, jako pomocy

dydaktycznej w szkołach w ramach zajęć lekcyjnych z przedmiotów: język polski,

biologia, wychowanie obywatelskie, oraz historia.

•

Projekt: „50 drzew na 50 lecie Rudy Śląskiej”

Rudzkie Towarzystwo Przyjaciół Drzew zorganizowało akcję dydaktyczno-ekologiczną

pod nazwą „50 DRZEW NA 50-LECIE RUDY ŚLĄSKIEJ” zakończoną w 2009 roku,

której efektem było zasadzenie 450 drzew.

Akcja miała na celu uczczenie 50. rocznicy utworzenia miasta Ruda Śląska poprzez:

•

wzbogacenie zieleni miejskiej o wartościowe gatunki drzew liściastych;

•

kształtowanie proekologicznych postaw obywateli,

•

osiągnięcie efektów edukacyjno-wychowawczych skierowanych na ochronę

i pielęgnację drzew w nasadzeniach miejskich, ze szczególnym uwzględnieniem

otoczenia szkół.

Akcja realizowana była w ramach zajęć lekcyjnych. W wielu szkołach organizowano

konkursy i wystawy prac plastycznych o tematyce ekologicznej. Zorganizowano

zbiórkę baterii i innych surowców wtórnych. W sadzeniu drzew brało udział 19 szkół.

Stowarzyszenie w swojej dotychczasowej działalności angażowało się również

w bardzo wiele innych akcji, w tym np.:

akcja „PoKolei” obejmująca realizację

pomysłu rewitalizacji terenów poprzemysłowych i pokolejowych w Rudzie

ląskiej, oraz akcja „500 drzew na 5-lecie RTPD”.

Stowarzyszenie

ramach

działalności

statutowej

wydaje

książki

i publikacje, angażuje się w akcje przyczyniające się do rozbudzenia świadomości

ekologicznej mieszkańców miasta. Członkowie Towarzystwa biorą udział w różnych

szkoleniach do których zaliczyć można m. in. „Włącz się! Aktywizacja społeczności

lokalnych na rzecz globalnego południa”, „Zarządzanie i pozyskiwanie funduszy na

działalność NGO” czy też „Public Relations w NGO”.

Towarzystwo utrzymuje ścisłą współpracę z władzami miasta Ruda Śląska,

innymi organizacjami pozarządowymi oraz mediami. Tylko w 2011 roku media ukazały

96 publikacji dotyczących działalności Stowarzyszenia.

151

Sprawozdanie z działalności merytorycznej Rudzkiego Towarzystwa Przyjaciół Drzew za rok 2011

Przyjęte na Walnym Zebraniu członków RTPD w dniu 29 marca 2012 roku. pkt. 1.

ZAKOŃCZENIE

Rozważania przeprowadzone w rozdziale trzecim pozwalają na stwierdzenie, że

postawiona

hipoteza

została

udowodniona

całości.

Istota

zarządzania

w stowarzyszeniu związana jest z wykorzystaniem funkcji planowania, organizowania,

motywowania oraz kontrolowania. Planowanie odzwierciedla wytyczanie celów, misji

oraz strategii działania stowarzyszenia. Organizowanie związane jest z codzienną

organizacją pracy stowarzyszenia, która obejmuje realizację zadań statutowych,

rozporządzanie majątkiem, działalność sprawozdawczą, wydawniczą a także

współpracę z Urzędem Miasta, mediami oraz innymi organizacjami pozarządowymi.

Motywowanie przejawia się w dążeniu członków organizacji do podnoszenia

kwalifikacji zawodowych dzięki uczestnictwie w różnorodnych szkoleniach. Ostatnia

z funkcji zarządzania- kontrolowanie uwidacznia się w nadzorowaniu oraz weryfikacji

realizowanych zadań zgodnych ze statutem organizacji.

Podsumowaniem badań przeprowadzonych w ramach analizy porównawczej

organizacji pozarządowych funkcjonujących w Rudzie Śląskiej jest stwierdzenie, że

w okresie czasu obejmującym pięć lat liczba organizacji pozarządowych stale wzrastała.

Wzrost ten wynika przede wszystkim z powstawania stowarzyszeń rejestrowanych,

które obejmują 75 % całego sektora pozarządowego w Rudzie Śląskiej. Udział fundacji

w tym sektorze to zaledwie 3%. Organizacje posiadające status pożytku publicznego

stale współpracują z Urzędem Miasta w Rudzie Śląskiej. Przedmiotem tej współpracy

jest realizowanie zadań publicznych. Kompleksowym zbiorem zasad współpracy

między tymi podmiotami jest „Program Współpracy Miasta Ruda Śląska

z Organizacjami Pozarządowymi i innymi podmiotami prowadzącymi działalność

pożytku publicznego”.

Szczegółowa analiza dokumentów wewnętrznych stowarzyszeń będących

przykładem organizacji pozarządowych działających na terenie miasta Ruda Śląska

pozwoliła na przedstawienie problemu zarządzania w kilku aspektach. Od strony

finansowej, zarówno Rudzkie Stowarzyszenie Pomocy Ofiarom Przestępstw jak

i Rudzkie Towarzystwo Przyjaciół Drzew wykazuje na przestrzeni trzech lat dosyć duże

zróżnicowanie w wielkości osiągniętych przychodów na realizację zadań statutowych

oraz kosztów z ich realizacji, które w kilku przypadkach przewyższają przychody co

powoduje brak nadwyżki finansowej przeznaczanej na cele statutowe. Analiza liczby

członków i wolontariuszy działających w rozpatrywanych stowarzyszeniach pozwoliła

na wykazanie, że na przestrzeni pięciu lat liczba członków się nie zmienia. Z kolei

pewną zmienność w danym okresie czasu odzwierciedla liczba wolontariuszy. Ważnym

elementem zarządzania, który występuje w danych stowarzyszeniach jest dbałość

o standardy. Przejawia się ona we wdrażaniu regulaminów, dokumentów uchwalanych

przez Zarząd Stowarzyszenia i stosowanie się do nich. Stowarzyszenia mają

opracowaną politykę rachunkowości oraz politykę przeciwdziałania praniu brudnych

pieniędzy. Ponadto wyznaczony cel, misja oraz strategia są podstawą w realizowaniu

codziennych działań .

Reasumując, zarządzanie organizacją pozarządową wymaga przede wszystkim

znajomości przepisów prawnych, konsekwencji i zaangażowania w realizowaniu

założonych w Statucie celów, umiejętności w dysponowaniu oraz pozyskiwaniu

rodków finansowych a ponadto wykazywanie inicjatywy we współpracy z innymi

podmiotami. W każdym aspekcie swojej działalności organizacje pozarządowe powinny

brać pod uwagę społeczne skutki swoich działań oraz ich wpływ na społeczność

i środowisko naturalne.

Spis wykresów

Wykres 1. Liczba ludności miasta Ruda Śląska w latach 2000-2010 ........................... 31

Wykres 2. Przeciętne miesięczne wynagrodzenia brutto .............................................. 31

Wykres 3. Stopa bezrobocia rejestrowanego miasta Ruda Śląska ................................ 32

Wykres 4. Liczba osób bezrobotnych ze względu na poziom wykształcenia ............... 32

Wykres 5. Dochody i wydatki budżetu miasta Ruda Śląska (mln) ................................ 33

Wykres 6. Ogólna liczba organizacji pozarządowych .................................................. 36

Wykres 7. Liczba wolontariuszy oraz członków RSPOP ............................................. 52

Wykres 8. Wynik finansowy RSPOP ........................................................................... 54

Wykres 9. Sumaryczna ilość przyjętych przez RSPOP interesantów ........................... 55

Wykres 10. Liczba wolontariuszy oraz członków RTPD ............................................. 61

Wykres 11. Wynik finansowy RTPD ........................................................................... 63

Spis tabel

Tab. 1. Podstawowe dane o fundacjach, stowarzyszeniach i podobnych organizacjach
społecznych działających w 1997r., 2005r. oraz 2008r. ................................................. 22

Tab. 2. Status organizacji pozarządowych w Rudzie Śląskiej na przełomie lat 2006-
2010 ................................................................................................................................ 35

Tab. 3. Obszar działań organizacji pozarządowych w Rudzie Śląskiej na przełomie lat
2006-2010 ....................................................................................................................... 36

Tab. 4. Wiek organizacji pozarządowych w Rudzie Śląskiej na przełomie lat
2006-2010 ...................................................................................................................... 37

Tab. 5. Współpraca organizacji pozarządowych w zakresie realizowania zadań
publicznych w roku 2011 ................................................................................................ 44

Tab.6. Porównanie wyniku finansowego RSPOP w latach 2009 -2011 ........................ 53

Tab.7. Porównanie wyniku finansowego RTPD w latach 2009 - 2011 ......................... 62

Spis rysunków

Rys. 1. Możliwości motywowania do pracy w hierarchii potrzeb Maslowa .................. 11

Bibliografia

Publikacje zwarte i czasopisma naukowe

BABIAK J. SŁUGOCKI W. Rola organizacji pozarządowych w kształtowaniu
społeczeństwa obywatelskiego. Warszawa: Instytut Konsultantów Europejskich 2009

BIELSKI  M.:  Organizacja.  Istota,  struktury,  procesy.  Łódź:  Wydawnictwo
Uniwersytetu Łódzkiego 1992

BITTEL  LESTER  R.:  Krótki  kurs  zarządzania.  Warszawa-Londyn:  Wydawnictwo
Naukowe PWN. McGraw- Hill Book Company Europe 1994

GLIŃSKI  P,  LEWENSTEIN  B,  SICIŃSKI  A.:  Samoorganizacja  społeczeństwa
polskiego: trzeci sektor. Warszawa: IFiS PAN 2002.

GRIFFIN R. W.: Podstawy zarządzania organizacjami. Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe PWN 1998.

GÓRA E., KOTULA M.: Fundacje i stowarzyszenia. Zakładanie. Działalność.
Likwidacja. Gdańsk: Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o. o. 2001.

HALSZKA- KURLETO M.: Organizacje pozarządowe w działalności pożytku
publicznego. Warszawa: LexisNexis 2008.

HAUSNER J.: Zarządzanie publiczne. Warszawa: SCHOLAR 2008.

INFORMATOR. ORGANIZACJE POZARZĄDOWE RUDY ŚLĄSKIEJ.: Urząd miasta
Ruda Śląska 2006. 2008. 2009. 2010.

IWANKIEWICZ- RAK B.: Marketing organizacji niedochodowych. Wybrane problemy
adaptacji w warunkach polskich. Wrocław: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we
Wrocławiu 1997.

KACZMAREK

B.:

Organizacje.

Polityka.

Władza.

Struktury.

Warszawa:

Międzynarodowa Szkoła Menedżerów 2001.

KORZENIOWSKI L.: Menedżment. Podstawy zarządzania. Kraków: EAS 2010.

KORZENIOWSKI L.: Menedżment. Podstawy zarządzania. Kraków: EAS 2005.

KOTARBIŃSKI T.: Traktat o dobrej robocie. Wrocław: Ossolineum 1973.

KOTNIS- GÓRKA E., WYSOCKI M.: Organizacje pozarządowe. Gliwice: HELION
2011.

KOŻUCH B.: Nauka o organizacji. Warszawa: CeDeWu.pl 2009.

KOŹMIŃSKI  A.,  PIOTROWSKI  W.:  Zarządzanie.  Teoria  i  praktyka.  Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN 1999

KRAWCZYK  A.:  Krajowy  rejestr  sądowy  a  fundacje  i  stowarzyszenia.  Warszawa:
Stowarzyszenie Klon/ Jawor 2009.

KRZYŻANOWSKI  L.:  Podstawy  nauk  o  organizacji  i  zarządzaniu.  Warszawa:  PWN
1992.

Miasto  Ruda  Śląska.  Statystyczne  Vademecum  Samorządowca  2011.  Urząd
Statystyczny w Katowicach.

NAŁĘCZ  S.:  Podstawowe  dane  o  stowarzyszeniach,  fundacjach  i  społecznych
podmiotach wyznaniowych działających w 2008 roku. Warszawa:  Departament Badań
Społecznych GUS 2010.

OGONOWSKI  A.,  GIBALSKA  A.:    Fundacje  i  stowarzyszenia.  Zasady
funkcjonowania i opodatkowania. Kraków: Wszechnica Podatkowa 2009.

Ogólnopolska Federacja Organizacji Pozarządowych. Federalistka nr 3. Lipiec 2010.

PIOTRKOWSKI  K:  Organizacja  i  zarządzanie.  Warszawa:  Wyższa  Szkoła
Ekonomiczna 2001.

RUTKA R.: Organizacja przedsiębiorstw. Sopot: UG 1996.

SCHERMERHORN  J.:  Zarządzanie.  Warszawa:  Polskie  Wydawnictwo  Ekonomiczne
2008.

SMYCZEK  P.:  Ustawa  o  działalności  pożytku  publicznego  i  wolontariacie.  Twórcze
wykorzystanie  w  organizacjach  pozarządowych.  Katowice:  Śląskie  Centrum  Równych
Szans 2006.

SUSKI P.: Stowarzyszenia i fundacje. Warszawa: Lexis Nexis 2006.

WAŁEK- CZARNECKI T.: Historia gospodarcza świata starożytnego. t.2.  Warszawa:
Evert i Michalski 1948.

ZAŁUSKA  M.  TOCZYŃSKI  W.  BOCZOŃ  J.:  Organizacje  pozarządowe  w
społeczeństwie obywatelskim. Katowice: Biblioteka Pracownika Socjalnego 1998.

Zespół  Informatorium  3W*.  Kontrola,  nadzór  i  sprawozdawczość  organizacji
pozarządowych. Warszawa: Stowarzyszenie Klon/Jawor 2009.

ZIMNIEWICZ K.: Techniki zarządzania. Warszawa: PWE 1994.

Yaziji M. Doh J.: Organizacje pozarządowe a korporacje. Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe PWN 2011

Przepisy prawa

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny  (Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zm. )

Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie
(Dz. U. 2003 nr 96, poz. 873 ze zm.)

Ustawa  dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. nr 157,  poz. 1240 ze
zm. )

Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984r. o fundacjach ( Dz. U. 1991 r. nr 46, poz.203 ze zm.)

Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U.  nr 20, poz. 104 )

Ustawa z dnia 15 marca 1933 r. o zbiórkach publicznych (Dz. U. nr 22, poz.162 ze zm.)

Ustawa  z  dnia  12  lutego  2010  r.  o  zmianie  ustawy  –  Kodeks  karny,  ustawy  –  Kodeks
karny wykonawczy oraz ustawy – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. nr 40, poz. 227 )

Ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz. U. nr 64, poz. 593 ze zm. )

Ustawa z dnia 25 czerwca 2010r. o sporcie (Dz. U.  2010 nr 127, poz. 857 )

Normy i materiały wewnętrzne

Bank Danych Lokalnych. Główny Urząd Statystyczny w Katowicach.

Efekty realizacji zadań dla samorządu za 2010r. Odczyt 2012-06-02. Dostęp z:
http://www.rspop.org.pl/dokumenty/

Kalendarium

Rudzkiego

Towarzystwa

Przyjaciół

Drzew

2006-

2012.

Odczyt  2012-06-02.  Dostęp  z:  http://rtpd.eu/wp-content/uploads/KALENDARIUM-
RTPD-2006-2012.pdf

Misja  Rudzkiego  Towarzystwa  Przyjaciół  Drzew  uchwalona  na  Walnym  Zebraniu
Członków  w  dniu  24  lutego  2011  roku.  Przez  aktywność  ekologiczną  i  kulturową  w
regionie  do  społeczeństwa  obywatelskiego  i  demokracji  uczestniczącej.  Odczyt  2012-
06-02. Dostęp z: http://rtpd.eu/wp-content/uploads/MISJA-RTPD.pdf

Program  Współpracy  Miasta  Ruda  Śląska  z  Organizacjami  Pozarządowymi
i  innymi  podmiotami  prowadzącymi  działalność  pożytku  publicznego  na  rok  2011.
Załącznik

Uchwały

1199/LXXII/2010

Rady

Miasta

Ruda

ląska

z dnia 28. 10. 2010.

Publikacje Rudzkiego Stowarzyszenia Pomocy Ofiarom Przestępstw. „Mam naście lat
–

jestem

świadomym

obywatelem”.

Odczyt

2012-06-02.

Dostęp

http://www.rspop.org.pl/publikacje/

Sprawozdanie finansowe RTPD za 2011 rok. Odczyt 2012-06-02. Dostęp z:
http://rtpd.eu/wp-content/uploads/sprawozdanie-finansowe-2011.pdf

Sprawozdanie z działalności merytorycznej Rudzkiego Stowarzyszenia Pomocy Ofiarom
Przestępstw Organizacji Pożytku Publicznego za rok 2010, przyjęte przez Walne
Zebranie Członków RSPOP w dniu 22 lutego 2011 roku.

Sprawozdanie z działalności merytorycznej Rudzkiego Towarzystwa Przyjaciół Drzew
za rok 2011 przyjęte na Walnym Zebraniu członków RTPD w dniu 29 marca 2012 roku.

Sprawozdanie

realizacji

Programu

Współpracy

Miasta

Ruda

Śląska

z  organizacjami  pozarządowymi  i  innymi  podmiotami  prowadzącymi  działalność
pożytku publicznego za rok 2011.

Statut Fundacji „Unia Bracka” Odczyt 2012-06-02. Dostęp z:
http://www.uniabracka.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=61&Itemi
d=29

Statut  Rudzkiego  Stowarzyszenia  Pomocy  Ofiarom  Przestępstw  Organizacji  Pożytku
Publicznego  z  siedzibą  w  Rudzie  Śląskiej  uchwalony  na  Nadzwyczajnym  Walnym
Zebraniu Członków w dniu 14 stycznia 2011 r.

Statut  Rudzkiego  Towarzystwa  Przyjaciół  Drzew  uchwalony  na  Walnym  Zebraniu
Członków w dniu 24 lutego 2011.

Witryna  internetowa  Rudzkiego  Towarzystwa  Przyjaciół  Drzew.  Odczyt  2012-06-02.
Dostęp z: http://rtpd.eu/

Władze Rudzkiego Stowarzyszenia Pomocy Ofiarom Przestępstw.
Odczyt 2012-06-02. Dostęp z: http://www.rspop.org.pl/zarzad/

Władze  Rudzkiego  Towarzystwa  Przyjaciół  Drzew.  Odczyt  2012-06-02.  Dostęp  z:
http://rtpd.eu/wladze/

Wynik  finansowy  RTPD  za  2009  rok.  Odczyt  2012-06-02.  Dostęp  z:
http://www.rtpd.eu/docs/WYNIK_FINASOWY_RTPD_2009.jpg

Wynik finansowy RTPD za 2010 rok. Odczyt 2012-06-02. Dostęp z:
http://rtpd.eu/wp-content/uploads/sprawozdanie-finansowe-rtpd-za-2010.pdf

Zestawienie

sumaryczne

działalności

RSPOP

latach

2004-2011.

Odczyt 2012-06-02. Dostęp z: http://www.rspop.org.pl/dokumenty/

Internet

Portal  organizacji  pozarządowych-ngo.pl.  Skąd  organizacje  mają  pieniądze?.Odczyt
2012-06-02. Dostęp z:  http://osektorze.ngo.pl/x/633296

TYRAKOWSKI  M.:  Rola  organizacji  pozarządowych  w  rozwiązywaniu  problemów
społecznych.    Zeszyty  Naukowe  Zakładu  Europeistyki  Wyższej  Szkoły  Informatyki  i
Zarządzania w Rzeszowie. t. 2. nr 4. 2007. Odczyt 2012-06-02. Dostęp z:
http://znze.wsiz.rzeszow.pl/z04/9_Michal_Tyrakowski_Rola.pdf