Język angielski
Nowe wzory odmian
czasowników
S Z Y B K A P O M O C
•
doklasówki
•
doegzaminu
•
domatury
kompletne formy • komentarz gramatyczny • czasowniki nieregularne
•
Czasownikiwłaściwe,posiłkoweimodalne
•
Tabela
czasowników nieregularnych
•
Lista czasowników
angielskich
z tłumaczeniem
•
Komentarze i wskazówki
gramatyczne
•
Praktyczneuzupełnieniepodręcznika,gramatyki,samouczka
Język angielski
Nowe wzory odmian
czasowników
S Z Y B K A P O M O C
ISBN 978-83-7476-130-7
Ję
zy
k a
ng
ie
lsk
i
N
ow
e w
zo
ry
o
dm
ia
n c
za
so
w
nik
ów
Wserii:
czasowniki francuskie
czasowniki hiszpańskie
czasowniki niemieckie
czasowniki włoskie
Język angielski
Nowe wzory odmian
czasowników
Warszawa
Opracowanie: Krzysztof Hejwowski
Ok∏adka: Gra˝yna Ficenes
Redakcja techniczna: Jadwiga Szcz´snowicz
Korekta: Jadwiga Kosmulska
Produkcja: Marzena Baranowska
Koordynacja projektu: Ewa Czarnowska-Fenrych
Sk∏ad i ∏amanie: GABO s.c., Milanówek
Druk i oprawa: Drukarnia Naukowo-Techniczna oddzia∏ PAP SA
© 2007 Langenscheidt Polska Sp. z o.o., Warszawa
Langenscheidt Polska Sp. z o.o.
02-548 Warszawa
ul. Gra˝yny 13
ISBN 978-83-7476-989-1
Cena: 9,90 z∏
active (voice)
strona czynna: I drive
American English (AE)
amerykański angielski
auxiliary
czasownik posiłkowy: to be, to have, to do
British English (BE)
brytyjski angielski
continuous form
forma ciągła: (zob. progressive form)
future
czas przyszły: I will drive
gerund
rzeczownik odczasownikowy: driving
imperative
tryb rozkazujący
indicative
tryb oznajmujący
infinitive
bezokolicznik: to drive
irregular verbs
czasowniki nieregularne
modal auxiliary
czasownik modalny: can, may, must itd.
participle
imiesłów czynny: driving
passive (voice)
strona bierna: I am driven
past
przeszłość
past participle
imiesłów bierny: driven
past perfect
czas zaprzeszły: I had driven
plural
liczba mnoga
present
teraźniejszość
present perfect
czas present perfect: I have driven
progressive form
forma ciągła:
I am/was driving
regular verbs
czasowniki regularne
singular
liczba pojedyncza
subjunctive
tryb łączący
tense
czas (
present, past
itd.)
4
ObjaÊnienia poj´ç gramatycznych
Czasowniki angielskie mo˝na podzieliç na trzy grupy:
– czasowniki w∏aÊciwe (takie jak
go
–
iÊç
,
drive
–
jechaç, prowadziç
,
dance
–
taƒczyç
itd.)
– czasowniki posi∏kowe (
be
,
have
,
do
)
– czasowniki modalne (
can
,
could
,
may
,
might
,
shall
,
should
,
will
,
would
,
must
,
ought
,
need
,
dare
; do tej grupy zaliczyç te˝ mo˝na wyra˝enia modal-
ne, takie jak
used to
,
had better
i in.).
Czasowniki w∏aÊciwe wyst´pujà w orzeczeniach zdaƒ angielskich jako cza-
sowniki g∏ówne, nadajàce orzeczeniu podstawowy, „s∏ownikowy” sens. Z punk-
tu widzenia osoby uczàcej si´ j´zyka angielskiego czasowniki w∏aÊciwe mo˝na
podzieliç na regularne i nieregularne. Te pierwsze tworzà form´ czasu przesz∏e-
go (
past
) i imies∏ów bierny (
past participle
) za pomocà koƒcówki
-ed
(lub
-d).
Te drugie, jak sama nazwa wskazuje, majà ró˝ne koƒcówki form przesz∏ych
i imies∏owów; form tych trzeba si´ nauczyç na pami´ç (zob. Lista czasowników
nieregularnych). Wprawdzie czasowników regularnych jest znacznie wi´cej, ale
wÊród nieregularnych znajdziemy sporo czasowników „codziennego u˝ytku”,
choçby takich jak
drive
czy
go
.
Oprócz form osobowych – takich, które mogà wystàpiç bezpoÊrednio
po podmiocie – czasowniki w∏aÊciwe majà równie˝ formy bezokolicznika (
in-
finitive
) oraz imies∏owu (
participles
). Podstawowa forma bezokolicznika to
czàstka
to
oraz forma podstawowa czasownika w∏aÊciwego (taka, jakà znaj-
dziemy w s∏owniku), np.
to drive
(
jechaç, prowadziç, odwoziç
). W niektó-
rych konstrukcjach, na przyk∏ad po czasownikach modalnych, wyst´puje
równie˝ bezokolicznik bez
to
, czyli sama forma czasownika, np.
drive
. Bez-
okolicznik mo˝e te˝ mieç form´ dokonanà (
perfect
) –
to have driven
, ciàg∏à
(
continuous
) –
to be driving
oraz ciàg∏à dokonanà –
to have been driving
.
W praktyce formy te najcz´Êciej pojawiajà si´ po czasownikach modalnych
(a wi´c bez
to
).
Forma
driving
mo˝e pe∏niç funkcj´ imies∏owu czynnego (
present parti-
ciple
–
jadàc, prowadzàc, odwo˝àc, jadàcy, prowadzàcy
) lub rzeczownika od-
s∏ownego (
gerund
–
jechanie, jazda, prowadzenie
). Imies∏ów bierny (
past parti-
ciple
) w przypadku czasownika
drive
ma postaç
driven
(
prowadzony, odwo˝ony
).
Istnieje równie˝ forma
having driven
(
prowadziwszy, pojechawszy
– cz´Êciej
t∏umaczona na polski za pomocà zdaƒ podrz´dnych).
5
Rodzaje i formy czasowników angielskich
Tryb rozkazujàcy tworzymy za pomocà formy podstawowej, na przyk∏ad
drive
(
jedê
),
go
(
idê
). W zakazach dodajemy czasownik posi∏kowy
do
i party-
ku∏´ przeczàcà
not
(które mogà wystàpiç w formie skróconej –
don’t
), na przyk∏ad
do not drive/don’t drive
(
nie jedê
),
do not go/don’t go
(
nie idê
).
Czasowniki posi∏kowe s∏u˝à do tworzenia czasów, strony biernej i innych
konstrukcji czasownikowych, którym cz´sto w j´zyku polskim odpowiadajà spe-
cjalne formy czasownika. Nie warto zatem narzekaç, ˝e j´zyk angielski ma tak
du˝o czasów. Znacznie ∏atwiej nauczyç si´ form tworzonych za pomocà kilku
czasowników posi∏kowych ni˝ ca∏ej listy form nieregularnych, takich jak
id´,
chodz´, chadzam, pójd´, poszed∏bym, szed∏em, chadza∏em, chadza∏bym
itd.
UWAGA: Warto pami´taç, ˝e czasowniki
be
,
have
i
do
mogà równie˝ wyst´-
powaç jako czasowniki w∏aÊciwe.
Be
znaczy wtedy
byç
,
have
–
mieç
, a
do
–
ro-
biç
. Podwójnà rol´
do
wyraênie widaç w takich zdaniach, jak
What do you do?
(
Co porabiasz?/Czym si´ zajmujesz [zawodowo]?
), gdzie pierwsze
do
jest cza-
sownikiem posi∏kowym, a drugie – czasownikiem w∏aÊciwym.
Czasowniki modalne pe∏nià w j´zyku angielskim podobne funkcje jak w pol-
skim (zob. Czasowniki modalne,
str. 128–144
). Nazywa si´ je równie˝ u∏omny-
mi, poniewa˝ – podobnie jak polski czasownik
powinien
– nie posiadajà wi´k-
szoÊci form czasowników w∏aÊciwych (np. bezokoliczników i imies∏owów).
6
Rodzaje i formy czasowników angielskich
Orzeczenie w tym czasie sk∏ada si´ z teraêniejszej osobowej formy czasownika
be
(
am, is, are
) oraz czasownika w∏aÊciwego z koƒcówkà
-ing
. A zatem, aby
opanowaç ten czas, wystarczy nauczyç si´ odmiany czasownika
be
przez osoby:
I am going.
Id´.
You are going.
Idziesz.
He is going.
On idzie.
She is going.
Ona idzie.
It is going.
Ono idzie.
We are going.
Idziemy.
You are going.
Idziecie.
They are going.
Oni/One idà.
Jak widaç, w j´zyku angielskim nie ma ró˝nicy mi´dzy drugà osobà liczby poje-
dynczej
ty
a drugà osobà liczby mnogiej
wy
. Co wi´cej, nie ma te˝ specjalnej for-
my grzecznoÊciowej, która odpowiada∏aby polskim
Pan, Pani, Paƒstwo
.
Przeczenia tworzymy, dodajàc wyraz
not
do czasownika posi∏kowego:
I am not going.
Nie id´. Itd.
You are not going.
He is not going.
She is not going.
It is not going.
We are not going.
You are not going.
They are not going.
W zdaniach twierdzàcych i przeczàcych mo˝liwe sà te˝ formy skrócone (zob. Cza-
sowniki posi∏kowe –
to be, str. 90
).
Pytania tworzymy przez inwersj´, tj. postawienie czasownika posi∏kowego
przed podmiotem:
Am I going?
Czy id´? Itd.
Are you going?
Is he going?
Is she going?
Is it going?
Are we going?
Are you going?
Are they going?
Czasu
present continuous
u˝ywamy w czterech sytuacjach:
1. Gdy mówimy o czynnoÊciach majàcych miejsce w tej chwili, tj. w momencie wy-
powiedzi:
7
Czas present continuous (teraêniejszy ciàg∏y)
What are you doing now?
Co teraz robisz?
2. Gdy mówimy o czynnoÊciach rozpocz´tych i niezakoƒczonych, choç nieko-
niecznie realizowanych w tej chwili:
I am reading a very good book now.
Czytam w∏aÊnie bardzo dobrà ksià˝k´. (Choç zapewne nie w momencie,
w którym o tym mówi´.)
3. Gdy chcemy podkreÊliç, ˝e opisywana czynnoÊç – naszym zdaniem – ma
miejsce zbyt cz´sto (u˝ycie nacechowane, wyra˝ajàce ironi´, poirytowanie
itp.):
She is always losing her gloves.
Ona ciàgle gubi r´kawiczki.
4. Gdy mówimy o zaplanowanych i przygotowanych czynnoÊciach przysz∏ych:
We are leaving tomorrow.
Jutro wyje˝d˝amy. (I zapewne kupiliÊmy ju˝ bilety.)
OczywiÊcie z tych czterech zastosowaƒ wa˝niejsze sà drugie i czwarte – nie tak
cz´sto mówimy o tym, co dzieje si´ w danej chwili (nr 1), a zastosowanie nr 3
jest doÊç specyficzne. Warto zauwa˝yç, ˝e u˝ycie czasu
present continuous
(a wi´c czasu teraêniejszego) do mówienia o przysz∏oÊci przypomina analogicz-
ne zastosowanie czasu teraêniejszego w j´zyku polskim.
8
Czas present continuous (teraźniejszy ciągły)
Orzeczenie zdania twierdzàcego w tym czasie zawiera tylko formy teraêniejsze
czasownika w∏aÊciwego:
I go.
Chodz´.
You go.
Chodzisz.
He goes.
On chodzi.
She goes.
Ona chodzi.
It goes.
Ono chodzi.
We go.
Chodzimy.
You go.
Chodzicie.
They go.
Oni/One chodzà.
Jak ∏atwo zauwa˝yç, odmiana czasownika przez osoby ogranicza si´ do dodania
koƒcówki
-(e)s
w trzeciej osobie liczby pojedynczej.
W pytaniach i przeczeniach pojawia si´ czasownik posi∏kowy
do
(w trzeciej oso-
bie liczby pojedynczej –
does
):
I do not go.
Nie chodz´. Itd.
You do not go.
He does not go.
She does not go.
It does not go.
We do not go.
You do not go.
They do not go.
Mo˝liwe sà te˝ formy skrócone
don’t i doesn’t
.
W pytaniach oczywiÊcie obowiàzuje inwersja:
Do I go?
Czy ja chodz´? Itd.
Do you go?
Does he go?
Does she go?
Does it go?
Do we go?
Do you go?
Do they go?
Czas
present simple
u˝ywany jest znacznie cz´Êciej ni˝
present continuous
,
ograniczymy si´ wi´c do zastosowaƒ najwa˝niejszych. Czasu tego u˝ywamy:
1. Gdy mówimy o czynnoÊciach powtarzajàcych si´, zwyczajowych itp. – cz´sto
9
Czas present simple (teraêniejszy prosty)
z towarzyszeniem takich wyrazów i wyra˝eƒ, jak:
often cz´sto
, ss
ometimes
czasami
,
seldom rzadko
,
never nigdy
,
every day codziennie
itp.
Tom often goes to the cinema.
Tom cz´sto chodzi do kina.
2. Gdy mówimy o prawdach uniwersalnych:
Water boils at 100°C.
Woda wrze w temperaturze 100 stopni.
Do tej grupy mo˝na te˝ zaliczyç przys∏owia:
Actions speak louder than words.
Czyny przemawiajà g∏oÊniej ni˝ s∏owa.
3. Gdy mówimy o czynnoÊciach i stanach traktowanych przez nas jako trwa∏e:
Jane lives in London.
Jane mieszka w Londynie. (na sta∏e)
Where do you work?
Gdzie pracujesz? (Zak∏adamy wst´pnie, ˝e ka˝dy ma sta∏à prac´.)
UWAGA 1: Istnieje równie˝ grupa czasowników, które nie wyst´pujà w czasach
continuous
. Nale˝à do nich czasowniki okreÊlajàce posiadanie i inne relacje
(
have, possess
–
mieç, posiadaç
,
depend
–
zale˝eç
,
include
–
zawieraç
), cza-
sowniki wyra˝ajàce stany umys∏u (
know
–
wiedzieç, znaç
,
remember
–
pami´-
taç
,
realize
–
zdawaç sobie spraw´
,
understand
–
rozumieç
), uczucia (
love
–
kochaç
,
like
–
lubiç
,
hate
–
nienawidziç
), wra˝enia zmys∏owe (
see
–
widzieç
,
hear
–
s∏yszeç
,
feel
–
czuç
,
smell
–
pachnieç
,
taste
–
smakowaç
). W przypad-
ku takich czasowników dwa pierwsze zastosowania czasu
present continuous
–
z koniecznoÊci – „obs∏ugiwaç” b´dzie czas
present simple
:
I have some money.
Mam troch´ pieni´dzy.
I know what you mean.
Wiem, o co ci chodzi.
The soup tastes funny.
Ta zupa ma dziwny smak.
UWAGA 2: Aby zrozumieç najwa˝niejszà ró˝nic´ mi´dzy czasem
present con-
tinuous
a
present simple
, wystarczy przeanalizowaç u˝ycia polskich form „iÊç”
i „chodziç”. „IÊç” b´dzie odpowiadaç najwa˝niejszym zastosowaniom czasu
continuous (1, 2 i 4), natomiast „chodziç” stosowane jest analogicznie do czasu
present simple
.
10
Czas present simple (teraźniejszy prosty)
Orzeczenie zdania twierdzàcego zawiera tylko czasownik w∏aÊciwy w formie
przesz∏ej:
I went.
Poszed∏em/Posz∏am.
You went.
Poszed∏eÊ/Posz∏aÊ.
He went.
Poszed∏.
She went.
Posz∏a.
It went.
Posz∏o.
We went.
PoszliÊmy/Posz∏yÊmy.
You went.
PoszliÊcie/Posz∏yÊcie.
They went.
Poszli/Posz∏y.
Tym razem „odmiana” przez osoby ogranicza si´ do powtórzenia tej samej formy cza-
sownika.
W przeczeniach i pytaniach zastosujemy czasownik posi∏kowy
did
:
I did not go.
Nie poszed∏em. Itd.
You did not go.
He did not go.
She did not go.
It did not go.
We did not go.
You did not go.
They did not go.
Mo˝liwa jest równie˝ forma skrócona
didn’t
.
W pytaniach stosujemy inwersj´:
Did I go?
Czy poszed∏em? Itd.
Did you go?
Did he go?
Did she go?
Did it go?
Did we go?
Did you go?
Did they go?
Czas
past simple
jest najwa˝niejszym czasem przesz∏ym.
Jego podstawowe zastosowania to:
1.
Mówienie o pojedynczych przesz∏ych wydarzeniach, cz´sto z przesz∏ym okre-
Êleniem czasu:
I met Jim yesterday.
Spotka∏em wczoraj Jima.
11
Czas past simple (przesz∏y prosty)
Jack met Jill five years ago.
Jack pozna∏ Jill pi´ç lat temu.
2.
Mówienie o powtarzajàcych si´ wydarzeniach przesz∏ych:
We drank wine every day when we were in France.
Kiedy byliÊmy we Francji, piliÊmy wino codziennie.
3.
Mówienie o stanach przesz∏ych trwajàcych przez d∏u˝szy czas:
John lived in Dublin for ten years.
John mieszka∏ przez dziesi´ç lat w Londynie. (Ale ju˝ nie mieszka.)
UWAGA: Ogólnie nale˝y pami´taç, ˝e mówiàc o wydarzeniach, czynnoÊciach
i stanach
przesz∏ych
w pierwszej kolejnoÊci bierzemy pod uwag´ czas
past sim-
ple
. Dopiero wtedy gdy pojawiajà si´ okolicznoÊci specjalne (patrz dalej), roz-
wa˝amy u˝ycie innego czasu.
12
Czas past simple (przeszły prosty)
