plik

www.PrzegladPlacowy.pl

UMOWA ZLECENIA NA URLOPIE MACIERZYŃSKIM I WYCHOWAWCZYM

Spis treści

Umowa zlecenia w trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego ........................................ 3
Zasady ustalania podstawy wymiaru składek ............................................................. 4
Zbieg tytułów do ubezpieczenia zdrowotnego ........................................................... 6
Zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego osób pobierających

zasiłki macierzyńskie lub przebywających na urlopach wychowawczych .............................. 7

Autor

Katarzyna Bochenek-Sadło

specjalista w zakresie ubezpieczeń społecznych

Konsultacja

Ewa Jaskulska

ekspert w zakresie ubezpieczeń społecznych

Redakcja

Krystyna Trojanowska

Korekta

Zespół

CBP 382 ISBN 978-83-269-0066-2

Warszawa 2010

Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o.

03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a,

www.wip.pl

tel. 0 22 518 29 29, faks 0 22 617 60 10

Praktyczny raport „Ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy nauczyciela” chroniony

jest prawem autorskim. Przedruk materiałów opublikowanych w raporcie „Ekwiwalent za nie-

wykorzystany urlop wypoczynkowy nauczyciela” – bez zgody wydawcy – jest zabroniony. Zakaz

nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Niniejszy raport został przygoto-

wany z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy

i doświadczenia. Zaproponowane w raporcie „Ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypo-

czynkowy nauczyciela” wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zasto-

sowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji.

Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów

państwowych.

W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowa-

nie zawartych w raporcie „Ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy nauczyciela”

wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków.

www.PrzegladPlacowy.pl

UMOWA ZLECENIA NA URLOPIE MACIERZYŃSKIM I WYCHOWAWCZYM

W wielu firmach pracownicy przebywający na urlopach macierzyńskich i wychowawczych zawie-

rają umowy zlecenia zarówno z własnym jak i z obcym pracodawcą. Taka sytuacja rodzi zbieg

tytułów do ubezpieczeń, często kłopotliwy dla płatników.

Umowa zlecenia w trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego

Przypominamy, że

osoby pobierające zasiłek macierzyński w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 31 sierp-

nia 2009 r. podlegały obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tego tytułu, jeżeli

nie miały ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie miały innych tytułów rodzących obowiązek

ubezpieczeń społecznych.

Wykonywanie pracy na podstawie umowy zlecenia stanowiło właśnie

inny tytuł rodzący obowiązek ubezpieczeń społecznych. Zatem osoby, które w tym okresie pobie-

rały zasiłek macierzyński (np. ze stosunku pracy) i jednocześnie wykonywały umowę zlecenia, obo-

wiązkowo podlegały ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia, natomiast nie podlegały

tym ubezpieczeniom z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego. Nie miało przy tym znaczenia, czy

umowa zlecenia została zawarta przez tę osobę z własnym pracodawcą, czy też z podmiotem innym

niż własny pracodawca.

Od 1 września 2009 r, a więc już prawie rok osoby pobierające zasiłek macierzyński, które jednocześnie

mają inny tytuł do ubezpieczeń, np. wykonują umowę zlecenia,

podlegają obowiązkowo ubezpie-

czeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego. Mogą one

jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi

z tytułu umowy zlecenia.

PRZYKŁAD

Pracownica Anna Majewska od 20 sierpnia 2010 r. pobiera zasiłek macierzyński ze stosunku pracy

i podlega z tego tytułu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Pani Anna poinformowała swego

pracodawcę (płatnika składek), że od w okresie od 1 do 30 września br. podjęła się wykonywania

czynności z tytułu umowy zlecenia zawartej z inną firmą.

W tym przypadku pracownica, mimo wykonywania w okresie od 1 do 30 września 2010 r. umowy zlece-

nia, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w dalszym ciągu z tytułu pobierania zasiłku

macierzyńskiego. Z tytułu umowy zlecenia ubezpieczenia emerytalne i rentowe są dla niej dobrowolne.

Umowa zlecenia na urlopie wychowawczym

Osoby przebywające na urlopach wychowawczych podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emery-

talnemu i rentowym z tego tytułu, jeżeli nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają

innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych. Innym tytułem rodzącym obowiązek

ubezpieczeń społecznych jest, np. wykonywanie pracy na podstawie umowy zlecenia.

Osoby, które przebywają na urlopie wychowawczym i jednocześnie wykonują umowę zlecenia,

obowiązkowo podlegają ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia, natomiast nie

podlegają tym ubezpieczeniom z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym.

Nie ma przy tym znaczenia, czy umowa zlecenia została zawarta przez tę osobę z własnym praco-

dawcą czy też z podmiotem innym niż własny pracodawca.

www.PrzegladPlacowy.pl

UMOWA ZLECENIA NA URLOPIE MACIERZYŃSKIM I WYCHOWAWCZYM

PRZYKŁAD

Lena Rawik przebywa na urlopie wychowawczym od 15 lipca 2010 r. i podlega z tego tytułu ubez-

pieczeniom emerytalnemu i rentowym. Pani Lena poinformowała swego pracodawcę (płatnika składek),

że w okresie od 1 do 30 września 2010 r. podpisała umowę zlecenia z obcą firmą.

W tym przypadku wykonywanie umowy zlecenia przez panią Lenę stanowi inny tytuł do obowiązko-

wych ubezpieczeń społecznych. Tym samym osoba ta – w okresie od 1 do 30 września 2010 r. – pod-

lega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu umowy zlecenia, a nie pod-

lega tym ubezpieczeniom z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym. Zleceniodawca, jako

płatnik składek, jest zobowiązany zgłosić panią Lenę do obowiązkowych ubezpieczeń: emerytalnego,

rentowych i ubezpieczenia wypadkowego oraz do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, jeżeli

ubezpieczona złoży wniosek o objęcie tym ubezpieczeniem.

Zasady ustalania podstawy wymiaru składek

Zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zarówno dla zleceniobior-

ców, jak i osób pobierających zasiłek macierzyński oraz przebywających na urlopach wychowaw-

czych określa art. 18 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Dla zleceniobiorców ważny jest

również art. 20 tej ustawy, który wskazuje podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe

oraz ubezpieczenie wypadkowe dla tych osób.

Od ustalonej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne płatnik oblicza należne

składki oraz wykazuje podstawę wymiaru i obliczone składki w dokumentach rozliczeniowych

składanych za danego ubezpieczonego.

Aby bezbłędnie prowadzić rozliczenia, niemal każdy problem płacowy trzeba rozpatrywać

z 4 perspektyw: prawa pracy, składek ZUS, podatków i dokumentacji płacowo-kadrowej.

Żeby bezbłędnie prowadzić rozliczenia, musimy zatem:

1. wiedzieć, jak dany problem wygląda w świetle przepisów

prawa pracy,

2. znać zasady naliczania

składek ZUS,

3. orientować się, jakie niesie konsekwencje w

rozliczeniach podatkowych,

4. oraz prawidłowo prowadzić

dokumentację płacową-kadrową.

Poznaj najważniejsze problemy specjalistów ds. płac

w ujęciu składkowym, podatkowym,

prawa pracy oraz dokumentacji pracowniczej, instrukcje postępowania „krok po kroku”,

praktyczne przykłady rozliczeń oraz wzorcową dokumentację płacowo-kadrową, a pozbę-

dziesz się wszelkich wątpliwości i bezbłędnie naliczysz wynagrodzenia pracownicze,

należne składki ZUS i podatki.

Swój pierwszy numer miesięcznika „Przegląd Płacowo-Kadrowy. ZUS – podatki – prawo

pracy – dokumentacja” otrzymasz bezpłatnie i bezzwrotnie.

Sprawdź szczegóły na stronie

www.PrzegladPlacowy.pl

www.PrzegladPlacowy.pl

UMOWA ZLECENIA NA URLOPIE MACIERZYŃSKIM I WYCHOWAWCZYM

Jak bezbłędnie ustalić podstawę wymiaru składek w przypadku umowy zlecenia

i pobierania zasiłku macierzyńskiego?

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób pobierających zasiłek macie-

rzyński stanowi kwota tego zasiłku. Natomiast podstawą wymiaru składek dla zleceniobiorców jest

przychód – w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych – osiągany z tytułu

wykonywania umowy zlecenia, jeżeli w umowie tej określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo,

albo w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej, albo prowizyjnie. Jeżeli odpłatność za wykonanie

umowy została ustalona w innej formie, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne

i rentowe stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak od kwoty minimalnego wynagrodzenia.

PRZYKŁAD

Marta Chmielak nabyła prawo do zasiłku macierzyńskiego ze stosunku pracy. We wrześniu 2010 r.

otrzymała zasiłek macierzyński w wysokości 2.855 zł za okres od 1 do 30 września 2010 r. Równo-

cześnie w okresie 10-12 września 2010 r. wykonywała umowę zlecenia. Z tytułu umowy zlecenia nie

została zgłoszona do ubezpieczeń społecznych.

Kwota zasiłku macierzyńskiego, czyli 2.855 zł stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia

emerytalne i rentowe pani Marty za wrzesień 2010 r.

Przekroczenie limitu podstawy wymiaru składek

Pamiętać należy, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest ograni-

czona i w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziesto-

krotności przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalenda-

rzowy, określonego w ustawie budżetowej (w 2010 r. jest to kwota 94.380 zł).

Ograniczenie rocznej

podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe dotyczy wszystkich tytułów

do ubezpieczeń w danym roku kalendarzowym, z których od podstawy wymiaru obliczane

były składki na wymienione ubezpieczenia.

PRZYKŁAD

Załóżmy, że Olga Wiślicka wykonuje od 15 stycznia 2010 r. umowę zlecenia. Z tytułu tej umowy pani Olga

nabędzie prawo do zasiłku macierzyńskiego od 15 października 2010 r. Górną roczną podstawę wymiaru

składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pani Olga osiągnie w połowie września 2010 r. i po-

cząwszy od września zleceniodawca nie będzie obliczał i wykazywał składek na ubezpieczenia eme-

rytalne i rentowe od przychodów z tytułu umowy zlecenia. Od 15 października 2010 r. zleceniobiorczyni

będzie podlegać ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu pobierania zasiłku macierzyńskiego.

Ze względu na osiągnięcie górnej rocznej podstawy wymiaru składek (94.380zł), zleceniodawca nie

będzie wykazywał składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe finansowanych z budżetu państwa

obliczanych od kwoty zasiłku macierzyńskiego do końca 2010. r. Zleceniodawca będzie miał jednak

obowiązek sporządzania imiennych raportów miesięcznych ZUS RCA – z kodem tytułu 12 40 xx, „zerową”

podstawą wymiaru i „zerowymi” składkami na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, z zaznaczeniem

informacji o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek w bloku IIIB w polu 02.

www.PrzegladPlacowy.pl

UMOWA ZLECENIA NA URLOPIE MACIERZYŃSKIM I WYCHOWAWCZYM

Jak bezbłędnie ustalić podstawę wymiaru składek w przypadku umowy zlecenia

i przebywania na urlopie wychowawczym

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlo-

pach wychowawczych

od 1 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2011 r. stanowi kwota minimalnego

wynagrodzenia za pracę w danym roku kalendarzowym ustalona zgodnie z przepisami o minimal-

nym wynagrodzeniu za pracę.

Zasada proporcjonalnego zmniejszenia podstawy wymiaru składek

Ustalając podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających

na urlopach wychowawczych stosuje się zasadę proporcjonalnego zmniejszania podstawy wymiaru

za miesiąc, w którym nastąpiło odpowiednio objęcie lub ustanie obowiązkowych ubezpieczeń z tytułu

przebywania na urlopie wychowawczym. W takim przypadku kwotę podstawy wymiaru składek zmniej-

sza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę

dni podlegania ubezpieczeniom.

Zbieg tytułów do ubezpieczenia zdrowotnego

Ubezpieczenie zdrowotne reguluje ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze

środków publicznych, która w art. 66 wymienia enumeratywnie obowiązkowe tytuły do ubezpiecze-

nia zdrowotnego.

Osoba podlegająca obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego uzyskuje prawo do świadczeń opieki

zdrowotnej po zgłoszeniu jej do tego ubezpieczenia. Prawo do świadczeń opieki zdrowotnej ustaje

natomiast po upływie 30 dni od dnia wygaśnięcia obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego.

W okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego nie wygasa prawo do świadczeń z ubezpieczenia

zdrowotnego (art. 67 ust. 6 ustawy zdrowotnej).

Zawarcie umowy zlecenia podczas pobierania zasiłku macierzyńskiego

Zasiłek macierzyński nie stanowi tytułu do podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Jeżeli zatem osoba pobierająca zasiłek macierzyński dodatkowo wykonuje pracę na podstawie umowy

zlecenia, obowiązkowo podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu umowy zlecenia.

Wykonywania umowy zlecenia w trakcie przebywania na urlopie wychowawczym

Zgodnie z ustawą o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych obo-

wiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby korzystające z urlopu wychowawczego, które

nie podlegają obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu. Tym samym

osoba przeby-

wająca na urlopie wychowawczym, która dodatkowo wykonuje pracę na podstawie umowy

zlecenia, obowiązkowo podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu jedynie z tytułu umowy zlecenia,

nie podlega natomiast temu ubezpieczeniu z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym.

www.PrzegladPlacowy.pl

UMOWA ZLECENIA NA URLOPIE MACIERZYŃSKIM I WYCHOWAWCZYM

Zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia

zdrowotnego osób pobierających zasiłki macierzyńskie

lub przebywających na urlopach wychowawczych

Zgłoszenie do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych z tytułu przebywania na urlopie wychowaw-

czym lub pobierania zasiłku macierzyńskiego należy do obowiązków płatnika składek. Tak samo jak

do obowiązków zleceniodawcy jako płatnika składek należy zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych

zleceniobiorcy.

Zgłoszenia do ubezpieczeń osób przebywających na urlopach wychowawczych oraz pobierają-

cych zasiłek macierzyński dokonuje się poprzez wykazanie ubezpieczonego w imiennym rapor-

cie miesięcznym ZUS RCA lub ZUS RZA.

Płatnicy składek nie składają zatem zgłoszeń do ubezpieczeń ZUS ZUA, ZUS ZZA z tych tytułów,

ponieważ wykazanie ubezpieczonego (pracownika) w:

•

ZUS RCA – imienny raport miesięczny o należnych składkach i wypłaconych świadczeniach,

•

ZUS RZA

– imienny raport miesięczny o należnych składkach na ubezpieczenie zdrowotne, w przy-

padku gdy dana osoba podlega tylko temu ubezpieczeniu

jest traktowane na równi ze zgłoszeniem do ubezpieczeń.

Zgłoszenia zleceniobiorcy do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i ubezpiecze-

nia wypadkowego płatnik składek dokonuje w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku tych

ubezpieczeń, na druku

ZUS ZUA, z kodem tytułu ubezpieczeń rozpoczynającym się cyframi 04.

Zgłoszenie do ubezpieczenia chorobowego, które jest dla tych osób dobrowolne, następuje w terminie

przez nie wybranym; nie wcześniej jednak niż od daty złożenia wniosku o objęcie tym ubezpiecze-

niem. Przy czym, jeżeli zleceniodawca w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczeń

– tj. od dnia rozpoczęcia wykonywania umowy zlecenia dokona zgłoszenia zleceniobiorcy do obowiąz-

kowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i wypadkowego oraz do dobrowolnego ubezpieczenia

chorobowego, objęcie ubezpieczeniem chorobowym nastąpi od daty wskazanej w tym zgłoszeniu.

W sytuacji gdy zleceniobiorca podlega obowiązkowo jedynie ubezpieczeniu zdrowotnemu,

zgłoszenie do tego ubezpieczenia następuje na druku

ZUS ZZA.

Zleceniodawca jest zobowiązany złożyć po zakończeniu umowy zlecenia zgłoszenie wyrejestrowania

w terminie 7 dni od daty zaistnienia tego faktu, na druku

ZUS ZWUA, podając jako datę wyrejestro-

wania datę, od której osoba ta nie podlega już ubezpieczeniom.

Jakie dokumenty rozliczeniowe należy przesłać za osoby przebywające na urlopach

wychowawczych lub pobierające zasiłek macierzyński?

Za każdy miesiąc kalendarzowy płatnik składek – zleceniodawca – ma obowiązek złożyć komplet doku-

mentów rozliczeniowych, tj. odpowiednio:

•

ZUS RCA – imienny raport miesięczny o należnych składkach i wypłaconych świadczeniach,

•

ZUS RZA – imienny raport miesięczny o należnych składkach na ubezpieczenie zdrowotne,

w przypadku gdy zleceniobiorca podlega tylko temu ubezpieczeniu,