Katarzyna Dobija
Kl. 1 TL
Rok szkolny 2010/2011
Zapas to wartość lub ilość surowców, komponentów, dóbr
uŜytkowych, wyrobów gotowych i półproduktów które są
przechowywane lub składowane w celu zuŜycia w razie
zaistnienia takiej potrzeby.
Metod umoŜliwiających utrzymanie zapasów,surowców,
części, wyrobów gotowych, półproduktów w ilości
pozwalającej zapewnić maksymalny poziom obsługi
klienta czy minimalnych kosztów.
Z punktu widzenia wykorzystania zapasów w całym łańcuchu dostaw
moŜna podzielić je na:
Zapasy podstawowe- naleŜą do nich:
Surowce
Komponenty i podzespoły
Półprodukty
Wyroby gotowe
Zapasy pomocnicze- naleŜą do nich:
Wszelkiego rodzaju produkty potrzebne w danym przedsiębiorstwie
Zapewnienie wymaganego poziomu obsługi klientów wewnętrznych
jak i zewnętrznych z uwzględnieniem całości zrealizowanych
zamówień jak równieŜ jakości produktów
Minimalizacja kosztów poprzez zmniejszenie róŜnorodności zapasów,
analizowanie kosztów tworzenia i utrzymania zapasów oraz ustalenie
zamawianych partii
Monitorowanie bieŜącego i przyszłego zapotrzebowania na wszystkie
dobra konieczna do uniknięcia nadwyŜek oraz wąskich gardeł
produkcji
Do najwaŜniejszych czynników determinujących właściwą wielkość
zapasów przedsiębiorstwa naleŜą:
•
Polityka zapasów w przedsiębiorstwie
•
Stosowanie metody produkcji:
-
produkcja seryjna
-
produkcja jednostkowa
-
montaŜ lub obróbka
•
Popyt na wyrób gotowy, w którego skład wchodzą zakupione dobra
zaopatrzeniowe
•
Poziom obsługi klienta tj. wymagany stopień dostępności z zapasu np..
straty związane z opóźnieniem produkcji
POPYT ZALEśNY ( WTÓRNY)
To potrzeby materiałowe przedsiębiorstwa wynikające z konieczności
wytworzenia wyrobów gotowych i ich części zamiennych . MoŜna go
zaplanować , a z powodu harmonogramowania produkcji seryjnej jest
on zwykle nieregularny i nieciągły.
POPYT NIEZALEśNY(PIERWOTNY)
Powstaje poza przedsiębiorstwem tj. na rynku, a wiec determinują go
warunki rynku, a nie decyzje dotyczące produkcji. Pomimo, Ŝe waha
się on pod wpływem przypadkowych zdarzeń panujących na rynku to
jest on zwykle ciągły i daje się go określić.
Koszty tworzenia zapasów( koszty zamawiania). Wysokość kosztów
związanych ze złoŜeniem zamówienia jest niezaleŜna od jego
wielkości. Na koszty te składają się:
•
Koszty wstępne
Np.. Koszt przygotowania zgłoszenia zapotrzebowania, wybór dostawcy,
negocjacje itp.
Koszty złoŜenia zamówienia
Np. koszt złoŜenia zamówienia, materiałów cukierniczych, wysłki
zamówienia itp.
Koszty ponoszone po złoŜeniu zamówienia
Np.
Koszt realizacji zamówienia, przyjęcia na stan towaru itp.
Koszty utrzymania zapasów to całość kosztów ponoszonych wskutek
istnienia zapasów w przedsiębiorstwie. Na te koszty składają się:
Koszty proporcjonalne w stosunku do fizycznych właściwości
zapasów:
-
Koszty pracy związane z czynnościami kontrolnymi i
manipulacyjnymi
-
Koszty biurowe związane z opracowanie dokumentacji i
prowadzeniem ewidencji magazynowej
-
Koszty składowania czyli opłaty magazynowe, koszt przestrzeni
magazynowej oraz opłaty za energie i ogrzewanie
Koszty proporcjonalne do wartości zapasu:
-
Koszty ubezpieczenia
-
Koszty finansowania
-
Utrata wartości zapasów w wyniku ich zepsucia się oraz kradzieŜy
Koszty wyczerpania zapasów – są one często ukryte w kosztach
ogólnych- moŜna określić tylko koszty pośrednie takie jak:
Utratę reputacji u klienta spowodowaną opóźnieniem dostaw
Koszt działań podjętych w celu uzupełnienia zapasów
Straty wynikające ze zmniejszenia wolumenu produkcji
Koszty spowodowane przestojami
W metodzie tej zapasy są pogrupowane według kolejności od
najdroŜszych do najmniej cennych. Zgodnie z tym Grupa A
obejmująca 10% ogółu zapasów ujętych ilościowo, stanowi 50%
wartości. Kolejne 30% ilościowych składników zakwalifikowanych do
grupy B stanowi w ujęciu wartościowym 35% ogółu zapasów. Jak
moŜna zauwaŜyć aŜ 60% zapasów w ujęciu ilościowym stanowi 15%
ogółu zapasów w ujęciu wartościowym.
Metoda ABC pozwala przyporządkować zapasy do róŜnych grup pod
względem waŜności. Poza tym umoŜliwia właściwą koncentrację na
działaniach w zakresie oszczędności materiałowych, w których
spodziewane efekty będą największe. MoŜe się takŜe przyczyniać do
bardziej efektywnego wykorzystania ograniczonych zasobów środków
obrotowych firmy.
System-Just-in-time jest jedną z najnowszych form kształtowania
zapasów. Zgodnie z tym podejściem firma zamawiająca stara się
utrzymać zapasy na poziomie bliskim zera. Zapasy są realizowane
bardzo skrupulatnie, z dokładnością co do dnia lub nawet godziny.
Dlatego teŜ system ten wymaga bardzo zdyscyplinowanych
dostawców oraz bardzo zsynchronizowanego procesu
technologicznego.
System ten zmniejsza zakres niezbędnych nakładów organizacji na
przestrzeń magazynową potrzebna do przechowywania materiałów i
na same materiały. Polega ona na równieŜ na zamawianiu materiałów i
części, w mniejszych partiach, zmniejszając tym samym nakłady na
przestrzeń magazynową oraz nakłady zamroŜone w samych zapasach.
Ta strategia stymuluje pewne symptomy, lub tzw. Kanban
(który wyznacza kiedy procesy produkcyjne powinny
zostać uruchomione. Kanban zazwyczaj stanowią bardzo
wyraźne sygnały, takie jak dostępność lub brak jakiegoś
asortymentu. Kiedy jest właściwie wdroŜona, JIT moŜe
przynieść bardzo duŜe osiągnięcia przy zwrocie kosztów
inwestycyjnych jakie poniosła firma, ale równieŜ podnieść
jakość i wydajność. Kolejny zapas jest zamawiany w
momencie kiedy zostanie osiągnięte minimum
magazynowe
Niekiedy modele zarządzania zapasami są równieŜ
klasyfikowane według następujących cech:
rozkład popytu- wyróŜniamy stacjonarny (popyt stabilny) i
niestacjonarny popyt (zmienny popyt)
źródła zaopatrzenia - zaopatrzenie we własne przedmioty
produkcji i dostawy towarów z zewnątrz
charakter opóźnień - analiza odstępu czasu między
zamówieniem i otrzymaniem towaru i losowe opóźnienia