88 Â

WIAT

N

AUKI

Maj 1999

Richard F. Zamboni,

prezes Frank J. Zamboni & Co.

J

eÊli kiedykolwiek jeêdzi∏eÊ na
∏y˝wach po lodowisku albo
oglàda∏eÊ jazd´ figurowà na

lodzie lub mecz hokejowy w tele-

wizji, z pewnoÊcià znasz moje na-

zwisko. Jest wielce prawdopodob-

ne, ˝e widnia∏o ono na przodzie dzi-

wacznie wyglàdajàcej maszyny, która raz

za razem w równych odst´pach czasu jeêdzi∏a

dooko∏a lodowiska, wyg∏adzajàc porysowanà

powierzchni´.

Pierwsza tego typu maszyna zosta∏a zbudo-

wana w latach czterdziestych przez mojego ojca

Franka J. Zamboniego, który ze swoim bratem i

kuzynem byli w∏aÊcicielami lodowiska Paramount Iceland
w Paramount (Kalifornia). Ten prozaiczny, aczkolwiek

skuteczny wynalazek, re-
zultat siedmiu lat prób,
wszed∏ na sta∏e do wypo-
sa˝enia lodowiska Para-
mount w roku 1949. W rok
póêniej zobaczy∏a maszy-
n´ legendarna ∏y˝wiarka
figurowa i aktorka Sonja
Henie (z lewej u góry) i na-
tychmiast zamówi∏a dwie
z nich na swoje tourn•e.

Te dwa urzàdzenia, trze-
cie i czwarte z kolei, wi-
dywane na arenach ca∏ych
Stanów Zjednoczonych i

Europy, zapowiada∏y nadejÊcie czasów mechanicznej re-
generacji powierzchni.

Dzisiaj firma Frank J. Zamboni & Co., choç w Kanadzie

ma konkurenta, a w Europie nawet pi´ciu, kojarzy si´
z maszynami do regeneracji lodu; jest ona dotàd naj-
wi´kszym ich producentem. W eksploatacji
znajduje si´ mniej wi´cej 6 tys. naszych
urzàdzeƒ, co stanowi przynajmniej
dwie trzecie ca∏kowitej ich liczby.
Produkowanych jest obecnie sie-
dem modeli, poczynajàc od ma∏ej
maszyny bez w∏asnego nap´du za 7 tys.
dolarów, na najnowszej samojezdnej
z zasilaniem akumulatorowym za 80 tys.
dolarów koƒczàc.

T∏umaczy∏a

El˝bieta Wieteska

MASZYNY DO REGENERACJI LODU

MASZYNA ZAMBONIEGO

ma z przodu du˝à skrzyni´ na

skrawki lodu Êcinanego przez nó˝ szlifierki, znajdujàcej si´ za tyl-
nymi ko∏ami. Zbiorniki pod skrzynià oraz znajdujàce si´ przed kie-
rowcà zawierajà wod´ do regeneracji i czyszczenia lodu.

SZLIFIERKA

z ty∏u maszyny ma ostrze Êcinajàce cienkà warstw´ lodu; Êcinki

usuwa przenoÊnik Êlimakowy. W tym czasie dysze wodne czyszczà lód, sp∏uku-
jàc brud i wiórki do w´˝a ciÊnieniowego (pomaraƒczowy). Brudna woda jest fil-
trowana, aby nadawa∏a si´ do ponownego u˝ycia. W koƒcu fartuch rozprowadza
wod´, z której powstaje nowa warstwa lodu. Woda wydostaje si´ przez otwory
w rurze odprowadzajàcej i ma temperatur´ 82°C (jasnoniebieski).

PIERWSZE

maszyny Zamboniego, po-

dobnie jak ta z roku 1950, by∏y budowa-
ne na bazie jeepów lub ich podwozi.

ZBIORNIK
NA ÂWIE˚Ñ WOD¢

ZBIORNIK NA WOD¢
DO SP¸UKIWANIA

PIONOWY
PRZENOÂNIK
ÂLIMAKOWY

POZIOMY

PRZENOÂNIK

ÂLIMAKOWY

WÑ˚ DO
SP¸UKIWANIA WODÑ

POMPA ZASYSAJÑCA

WOD¢ DO MYCIA

TZW. KOC

NÓ˚

OTWORY WYP¸YWOWE WODY
WYTWARZAJÑCEJ LÓD

OTWORY WYP¸YWOWE
WODY DO MYCIA

ILUSTRACJE GEORGE RETSECK

ZA ZGODÑ RICHARDA F. ZAMBONIEGO

CORBIS/PENGUIN

NAUKA W ZAPRZ¢GU