prot-2.indd

133

Wstęp

W dzisiejszych czasach wymagania pacjentów

nie sprowadzają się tylko do odbudowy braków zę-

bowych, równie ważny jest efekt estetyczny wyko-

nanych przez nas uzupełnień. Dlatego też cały czas

poszukiwane są nowe rozwiązania i materiały które

można by zastosować w protetyce stomatologicz-

nej. Pomijając leczenie implantologiczne, które nie

jest przedmiotem niniejszego artykułu, najczęściej

stosowanym uzupełnieniem braków międzyzębo-

wych są mosty złożone. Składają się one z podbu-

dowy metalowej i materiału licującego w postaci

ceramiki bądź kompozytu. Niestety ze względu na

obecność metalu walory estetyczne jak i wpływ na

tkanki jamy ustnej wyżej wymienionych konstruk-

cji nie są w pełni zadowalające.

Dlatego też od dawna był poszukiwany materiał,

który wytrzymałością będzie dorównywał stopom

metali, będzie miał korzystniejsze właściwości bio-

logiczne jak i poprawi estetykę uzupełnień prote-

tycznych (1).

Ceramiki tlenkowo cyrkonowej po raz pierwszy

użyto eksperymentalnie w 1969 roku jako alterna-

tywę dla tytanu w protezie głowy kości udowej u

małpy, gdy okazało się, że materiał spełnił swoje

Streszczenie

W artykule przedstawiono charakterystykę mostów

ceramicznych wykonanych na podbudowie z dwutlen-

ku cyrkonu. Uzupełnienia te stwarzają możliwość es-

tetycznej odbudowy braków międzyzębowych zarówno

w odcinku przednim jak i bocznym łuków zębowych.

Omówiono właściwości dwutlenku cyrkonu, możliwo-

ści zastosowania a także opisano przypadek kliniczny, u

którego wykonano tego rodzaju uzupełnienie.

Mosty ceramiczne na podbudowie z dwutlenku cyrkonu jako

estetyczna alternatywa dla mostów metalowo-ceramicznych

Zircon dioxide-based ceramic ﬁxed partial dentures as an aesthetic

alternative for the metal-based ceramic ﬁxed bridges

Marcin Gołębiowski

, Maciej Stępczyński

, Magdalena Wojciechowska

Z Zakładu Protetyki Stomatologicznej

Kierownik: dr hab. n. med. B. Dejak

Z Katedry Stomatologii Odtwórczej UM w Łodzi

Kierownik Zakładu: dr hab. n. med. B. Dejak

Summary

This article presents the characteristics of zircon

dioxide-based ceramic ﬁxed partial dentures. These

types of prostheses allow for an aesthetic restoration

of interdental tooth loss of the anterior and posterior

dental arch section. Zircon dioxide properties and in-

dications as to the denture application are discussed.

A clinical report concerning the patient supplied with

FPD is presented.

HASŁA INDEKSOWE:

dwutlenek cyrkonu, ceramika cyrkonowa, mosty peł-

noceramiczne, mosty metalowo-ceramiczne

KEY WORDS:

zircon dioxide, zircon-based ceramics, all-ceramic

bridges, metal-based ceramic bridges

PROTET. STOMATOL., 2010, LX, 2, 133-137

M. Gołębiowski i inni

134

PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2010, LX, 2

zadanie a jego zastosowanie nie było związane z

wystąpieniem jakichkolwiek powikłań rozpoczę-

to dalsze badania. Jak się okazało dwutlenek cyr-

konu posiadał właściwości zbliżone do tych, któ-

re wykazywała nierdzewna stal, stąd też w 1975

roku dr Garvie nadał mu nazwę „ceramicznej sta-

li” (2).Dwutlenek cyrkonu w protetyce stomatolo-

gicznej zaczęto stosować na początku lat 90-tych

do wykonywania wkładów koronowo-korzenio-

wych, natomiast obecnie stosowane uzupełnienia

indywidualne zaczęto stosować pod koniec lat 90-

-tych (3, 4).

Ceramika cyrkonowa pod względem chemicz-

nym składa się z 97% mol ZrO

i 3% mol Y

Występuje w trzech postaciach krystalicznych,

nawet jeśli skład chemiczny jest identyczny, co

świadczy o strukturze polimorﬁcznej i polikry-

stalicznej (3, 5). Tlenek cyrkonu występuje jako

sześcienna struktura sieci krystalicznej w tempera-

turze powyżej 2300º C, podczas chłodzenia prze-

chodzi w postać tetragonalną, natomiast poniżej

1200º C przechodzi w fazę jednoskośną (4). Przy

przejściu w tę ostatnią fazę występuje wzrost obję-

tości o 3-5%, co w czystym cyrkonie prowadzi do

dużych naprężeń i pęknięć, natomiast w przypad-

ku struktury stabilizowanej tlenkiem itru wzrost

objętości ziaren prowadzi do zamknięcia szczeli-

ny pęknięcia w ceramice. To zjawisko zostało na-

zwane transformacją wzmacniającą. Tlenek itru

jest najczęściej wykorzystywany do stabilizowa-

nia struktury cyrkonowej ze względu na najmniej-

sze i najgęściej upakowane ziarno, co bardzo ko-

rzystnie wpływa na dobre właściwości mechanicz-

ne. Jednak mogą być stosowane inne związki jak

tlenek ceru, magnezu lub wapnia. Wytrzymałość

ceramiki cyrkonowej na zginanie waha się w gra-

nicach od 840 do 1200 MPa, moduł Younga wy-

nosi 210-224 GPa natomiast twardość wg Vickersa

12,17-13,7 GPa (4, 5, 6).

Poza doskonałymi właściwościami mechanicz-

nymi ceramika cyrkonowa wykazuje się pełną bio-

zgodnością w stosunku do tkanek jamy ustnej.

Wykazano mniejszą ilość odkładającej się płytki

nazębnej w stosunku do zębów naturalnych pacjen-

tów, jak i w stosunku do tytanu-skądinąd równie

biokompatybilnego materiału (2, 7).

Uzupełnienia wykonane na podbudowie z tlenku

cyrkonu eliminują ryzyko wystąpienia korozji, a co

za tym idzie stanów zapalnych i nienaturalnego ko-

loru tkanek przyzębia.

Zastosowanie tlenku cyrkonu pozwoliło na roz-

szerzenie wskazań do zastosowania uzupełnień na

bazie ceramiki nie wspartej właściwościami me-

chanicznymi metalu. Dotychczasowe badania nad

tym materiałem pokazują że może on być bez pro-

blemowo stosowany nawet w 5-cio punktowych

mostach również przy odtwarzaniu braków zę-

bów trzonowych (5,7). Wiele typów tlenku cyrko-

nu oferowanego przez producentów pozwala nam

zastosować go w różnych przypadkach klinicz-

nych. Można wybrać jego twardość, stopień prze-

nikania światła a niezliczone opcje doboru barw

pozwolą otrzymać odpowiedni kolor uzupełnień

protetycznych (9). Ceramika cyrkonowa pozwa-

la na wykonanie trwałych a zarazem wysoko es-

tetycznych uzupełnień protetycznych dotychczas

nieosiągalnych dla „tradycyjnych” mostów meta-

lowo-ceramicznych a dorównujących im wytrzy-

małością (10).

Opis przypadku

Do gabinetu zgłosiła się pacjentka M. Sz.-P. lat

60 celem wymiany dotychczas użytkowanych mo-

stów metalowo-ceramicznych w zakresie 12-16 i

24-25 oraz poprawy estetyki zębów przednich za-

równo w szczęce jak i w żuchwie. (ryc. 1)

Badaniem klinicznym stwierdzono most meta-

lowo-ceramiczny 16-12 (zęby ﬁlarowe: 16, 13, 12,

przęsło 15, 14), zęby 11, 21, 22, 23, most jedno-

brzeżny na ﬁlarze 25 z dowieszonym przęsłem

Ryc. 1. Stan przed wykonaniem uzupełnienia.

Mosty ceramiczne

PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2010, LX, 2

135

24, ząb 27. W żuchwie brak zębów 35, 36, 37, 46.

(ryc. 2)

W ramach przygotowania przedprotetycznego

usunięto standardowy wkład koronowo-korze-

niowy z korzenia zęba 12. Przeprowadzono po-

wtórne leczenie endodontyczne zębów 11, 12, 17.

Zacementowano adhezyjnie na cement Variolink

II wkłady koronowo-korzeniowe standardowe

Glassix nr 3 i 4 w zęby 17 i 11. Na zniszczony

poddziąsłowo korzeń zęba 12 wykonano indy-

widualny wkład koronowo-korzeniowy ze stopu

złota, który zacementowano na cement glassjo-

nomerowy modyﬁkowany żywicą Fuji Plus. Ze

względu na liczne wypełnienia klasy III i IV w

zębach 11, 21 i 22 zdecydowano się na wykona-

nie pojedyńczych koron ceramicznych na podbu-

dowie z tlenku cyrkonu, w odcinkach bocznych

wykonano mosty z tego samego materiału w za-

kresie zębów 16-13-12 oraz 23-25. Podbudowę

wykonano w technologii CAD/CAM w systemie

ﬁrmy Wieland w kolorze białym, gdyż planowa-

no uzupełnienie w barwie A1 lub A2. (ryc. 3).

Należy w tym miejscu wspomnieć, iż struktura

cyrkonowa po wyfrezowaniu jest o około 25-

-33% większa od podbudowy docelowej, gdyż

po procesie synteryzacji następuje jej zmniejsze-

nie do ostatecznych wymiarów, jednakże znany

jest nam rodzaj cyrkonu nie zmieniający swo-

ich wymiarów po procesie synteryzacji, jest to

tzw. cyrkonia silikatowa (8). Gotowe uzupeł-

nienie zacementowano na cement kompomero-

wy Rely X Unicem. Następnie wybielono zęby

dolne pacjentki za pomocą szyny nakładkowej

z użyciem preparatu Opalescence 35% i 20%.

(ryc. 5 i 6) W dłuższej perspektywie zaplanowano

uzupełnienie rozległego braku międzyzębowego

Ryc. 2. Zdjęcie pantomograﬁczne.

Ryc. 3. Kontrola struktury z dwutlenku cyrkonu.

M. Gołębiowski i inni

136

PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2010, LX, 2

strony lewej w żuchwie za pomocą wszczepów

śródkostnych.

Podsumowanie

Opracowując plan leczenia protetycznego lekarz-

-dentysta musi wziąć pod uwagę wiele różnych

czynników. Skuteczność zastosowanej terapii, ro-

zumianej jako odtworzenie przede wszystkim funk-

cji układu stomatognatycznego nie zawsze będzie

w stanie sprostać wymaganiom pacjenta, który naj-

częściej oczekuje uzyskania optimum estetyki i

trwałości uzupełnienia protetycznego za niewygó-

rowaną cenę. Najlepszym znanym obecnie sposo-

bem odbudowywania braków zębowych jest za-

stosowanie implantów stomatologicznych, lecz ich

całkowity koszt nadal pozostaje poza zasięgiem

znacznej większości leczonych. Korony i mosty

metalowo-ceramiczne spełniają większość ocze-

kiwań zarówno dentystów jak i pacjentów, jednak

ich walory estetyczne bardzo często rozczarowują,

prawie zawsze odbiegając od planowanych i obie-

canych efektów leczenia. Zastosowanie materiałów

pełnoceramicznych wydaje się być optymalnym

rozwiązaniem dla tych, którzy oczekują znakomi-

tej jakości uzupełnienia a ze względów ekonomicz-

nych leczenie implantologiczne nie jest możliwe.

Piśmiennictwo

1. Raigrodski A. J.: Contemporary materials and tech-

nologies for all-ceramic ﬁxed partial dentures: a re-

view of the literature. J. Prosthet. Dent., 2004, 92, 6,

557-562.

2. Manicone P. F., Iommetti P. R., Raffaelli L.: An

overview of zirconia ceramics: basic properties and

clinical applications. J. Dent., 2007, 35, 819-826.

3. Dejak B., Kacprzak M., Suliborski B., Śmielak

B.: Struktura i niektóre właściwości ceramik

dentystycznych w świetle literatury. Protetyka

Stomatologiczna 2006, 56, 6, 471-477.

4. Luthardt R. G., Holzhhuter M., Sandkuhl O., Herold

V., Schnapp J. D., Kuhlisch E., Walter M.: Reliability

and properities of ground Y-TZP Zircon ceramics. J.

Dent. Res., 2002, 81, 487-491.

5. Sailer I., Feher A., Fliser F., Lüthy H., Gauckler L.

J., Schärer P., Hämmerle H. F.: Prospektywne ba-

dania kliniczne mostów cyrkonowych w odcinku

Ryc. 4. Model roboczy.

Ryc. 5. Stan przed wybieleniem zębów dolnych.

Ryc. 6. Efekt końcowy.

Mosty ceramiczne

PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2010, LX, 2

137

bocznym. Quintessence dla lekarzy stomatologów

2007, 15, 1.

6. Marx R., Jungwirth F., Walter P. O.: Treshold inten-

sity factors as lower boundareies for crack propaga-

tion in ceramics. Biomed. Eng., 2004, 3, 1.

Denry I., Kelly J. R.:

State of the art of zirconia for

dental applications. Dent. Materials 2008, 24, 299-

-307.

8. Majewski S. W.: Rekonstrukcja zębów uzupełnie-

niami stałymi. Wydawnicto Fundacji Rozwoju

Protetyki, Kraków 2005.

9. Sadowsky S. J.: An overview of treatment consider-

ations for esthetic restorations: a review of the lit-
erature. J. Prosthet. Dent., 2006, 96, 433-442.

10. Derand T., Molin M., Kvam K.: “Bond strength of

composite luting cement to zirconia ceramic surfac-
es”. Dent. Materials 2005, 21, 1158-1162.