Woititz Janet G. - Małżeństwo na lodzie

WSTĘP DO WYDANIA POLSKIEGO

KsiąŜka

informuje

takŜe –

i to

w sposób

niebanalny

–

o psychologicznym oddziaływaniu choroby alkoholowej

osoby

KsiąŜka, która leŜy przed Tobą to pierwsza wydana po polsku popularna

z najbliŜszego otoczenia alkoholika, w tym i na dzieci. Nie ma tu mowy

publikacja adresowana wprost do Ŝon alkoholików. Janet G. Woititz

o darmowych obiadach i pomocy wakacyjnej, mówi się natomiast o istocie

podejmuje w niej podstawowe kwestie psychologiczne związane z chorobą

rzeczy: jaki sposób bycia z dzieckiem jest waŜny dla jego zdrowia

alkoholową, uwikłaniem się w małŜeństwo z osobą chorą oraz moŜliwościami

psychicznego w rodzinie dotkniętej alkoholizmem.

zdrowienia.

Idea pracy z rodziną w uzaleŜnieniu alkoholowym stała się dość

popularna takŜe i w Polsce. W miarę postępu wiedzy i doświadczenia osób

pomagających ludziom uzaleŜnionym, poszerza się przestrzeń oddziaływań

tworzona przez rodziny alkoholika. Zbyt często bowiem sam uzaleŜniony

zaprzecza swojej chorobie i odmawia przyjęcia pomocy. Jednak jego

przekonanie, Ŝe „pije tak jak wszyscy” nie zmniejsza rozmiarów dramatu

ludzi, którzy są z nim związani. Dlatego warto poświęcić czas i uwagę

osobom

yjącym

w bezpośrednim

sąsiedztwie

wiata

człowieka

uzaleŜnionego od alkoholu.

Ta ksiąŜka nie jest poradnikiem jak stać się jeszcze lepszą Ŝoną, aby on

wreszcie przestał pić. Wiele kobiet jednak tak właśnie widzi swoją rolę w tego

rodzaju związku. Autorka proponuje co innego. Jej przesłanie moŜna by

streścić następująco:

Przestań wreszcie myśleć nad tym, co mogłabyś jeszcze zrobić, Ŝeby on

nie pił. To nie zaleŜy od Ciebie. Zajmij się sobą, poniewaŜ Ŝyjąc przez tyle

czasu w tak nienormalnej sytuacji jesteś juŜ takŜe na granicy choroby, a moŜe

nawet juŜ ją przekroczyłaś. Twoje wyzdrowienie, Twoja równowaga

psychiczna, spokój i pogoda ducha dadzą Ci szczęście i zmienią sytuację

psychologiczną Twoich dzieci. I to niezaleŜnie od tego, czy on przestanie pić,

czy nie. Powinnaś równieŜ dowiedzieć się jak najwięcej o chorobie

alkoholowej, poniewaŜ wiedza ta stanowić będzie podstawę Twojego

zdrowienia.

WPROWADZENIE

Istnieją sytuacje, w których szef jest uzaleŜniony od alkoholu. Istnieją

sytuacje, w których Ŝona próbuje kontynuować karierę. Istnieją sytuacje,

w których dziecko opuszcza dom fizycznie, ale nie emocjonalnie. PoniewaŜ

zaś alkoholizm rozwija się w rodzinie i poniewaŜ ludzie mają skłonność do

eby rozpocząć szukanie osoby dorosłej, której mógłbyś zaufać. JeŜeli nie

moŜesz zrobić tego sam, napisz do mnie na adres wydawcy i wspólnie

znajdziemy dla Ciebie jakieś rozwiązanie.

JeŜeli jesteś rodzicem, prawdopodobnie przeczytasz tę ksiąŜkę, wyłowisz

wszystko to, co odnosi się do Ciebie i co naleŜy zrobić, a potem zamkniesz ją

i powiesz: „Mój BoŜe, przecieŜ to jest moje dziecko; z pewnością mogę dla

poślubiania osób podobnych do tych, które juŜ znają – nie naleŜy do

niego zrobić coś więcej. Nie doszłoby do tego wszystkiego, gdybym była

niezwykłych fakt, Ŝe Ŝona alkoholika jest takŜe córką alkoholika, a jej siostra

czy brat takŜe są alkoholikami i tak dalej, i tak dalej.

dobrą matką (gdybym był dobrym ojcem)”. Niezwykle trudno jest spojrzeć

z dystansem na nasze dzieci i dostrzec jak błądzą w Ŝyciu, bez względu na to,

Wybierając jeden model rodziny pomijam takŜe inne zaburzające obraz

czy mają lat dziesięć, czy pięćdziesiąt. Proponuję Ci przeczytanie

czynniki, takie jak chroniczna choroba, rozwód, wdowieństwo, i tak dalej –

w nieskończoność. Kombinacje są nieskończone, a problemy stają się zbyt

złoŜone, Ŝeby zająć się nimi gruntownie aŜ do rozwiązania. Dlatego do badań

wybrałam raczej prosty model rodziny.

wszystkiego, co tylko moŜesz znaleźć na temat alkoholizmu. Spójrz na swoją

dalszą rodzinę i zastanów się czy skłonność do alkoholizmu nie występowała

w twojej rodzinie od pokoleń. Dopóki nie zaakceptujesz faktu, Ŝe nie jesteś

przyczyną choroby swojego dziecka, nie moŜna Ci w Ŝaden sposób pomóc.

KaŜda z opisanych wyŜej sytuacji ma swoje własne specyficzne

Będziesz się zadręczać i nic tym nie osiągniesz. Co gorsza, zamkniesz

wymagania. Przesunięcie akcentów nie oznacza, Ŝe nic poza tym nie zmienia

się. JednakŜe wiele ogólnych twierdzeń przytaczanych w tej ksiąŜce będzie

prawdziwych takŜe w odniesieniu do Twojej szczególnej sytuacji. To, Ŝe nie

określają one precyzyjnie w jaki sposób dotyczą właśnie Ciebie, nie oznacza,

e nie moŜna ich w ogóle zastosować.

JeŜeli jesteś męŜem lub pracującą Ŝoną, pamiętaj Ŝe niemal przymusowe

nadmierne zaangaŜowanie się w jakąś działalność w jednej sytuacji, a apatia

w innej zdarza się bez względu na to, czy kierujesz wielkim koncernem, czy

czyścisz podłogę w kuchni.

JeŜeli jesteś dzieckiem alkoholika, ksiąŜka ta powinna pomóc Ci lepiej

zrozumieć to, co się z Tobą dzieje i jak do tego doszło. Powinna takŜe

wskazać Ci drogi wyjścia z tej sytuacji. JeŜeli alkoholikiem jest tylko jedno

z Twoich rodziców, dobrym pomysłem moŜe być danie tej ksiąŜki Twojemu

trzeźwemu rodzicowi. JeŜeli nie masz trzeźwego rodzica, moŜe nadszedł czas,

moŜliwości porozumienia się z twoim dzieckiem, poniewaŜ nie będzie ono

w stanie wytrzymać bólu, który widzi w Twoich oczach.

JeŜeli Twój szef jest alkoholikiem, moŜe chcesz powaŜnie zastanowić się

czy masz ochotę dalej pracować w takiej sytuacji. Oznacza to bowiem pracę

z kimś, kto stale będzie podkopywał Twoją wiarę w siebie, a gdy będziesz

starał się działać wspólnie z nim, będzie krytykował Cię za zbyt małą

przedsiębiorczość. KsiąŜka ta powinna pomóc Ci zrozumieć tę sytuację.

Tylko Ty sam moŜesz ocenić wielkość szkód, na jakie się naraŜasz. MoŜe

zechcesz wykorzystać tę ksiąŜkę dla uzyskania przewagi nad szefem, musisz

jednak wiedzieć, Ŝe nigdy nie znałam nikogo, kto potrafiłby manipulować

alkoholikiem, poza ostatnią fazą, gdy choroba jest juŜ widoczna dla kaŜdego.

Moja koleŜanka ma syna alkoholika, który teraz nie pije. Pół roku temu

postanowił się przyłączyć do sekty religijnej, w której dokonuje się totalnego

prania mózgu” członków, upodabniając ich do robotów. Dwa miesiące temu

chłopak wrócił do domu bez śladu tego rodzaju wpływu. Matka była

masz do czynienia z osobą. Tylko wtedy, gdy jesteś w stanie uchwycić tę

zdumiona. Powiedziałam: „Czemu się dziwisz. Wiesz tak samo jak ja, Ŝe nikt

nie jest w stanie nakazać alkoholikowi, co ma myśleć”. Gdy matka poprosiła

róŜnicę i nie pozwolisz chorobie zapanować nad sobą, moŜesz rozejrzeć się,

czy istnieją inne rozwiązania.

syna o wyjaśnienie tego pozornego cudu, odpowiedział: „Wziąłem to, co mi

W ksiąŜce tej najczęściej alkoholikiem jest on, a trzeźwym

się podobało, a resztę odrzuciłem”. współmałŜonkiem – ona. Wynika to z kilku przyczyn. Po pierwsze –

Czytelnikowi tej ksiąŜki chciałabym po prostu powiedzieć: „Weź to, co

moŜe Ci się przydać, a resztę opuść”. Nie wszystko w tej ksiąŜce będzie

moŜna zastosować do wszystkich, ale przynajmniej lepiej zrozumiesz swojego

wroga, to znaczy alkoholizm i niektóre sposoby walki z nim. WaŜne jest

uświadomienie sobie, Ŝe wrogiem jest alkoholizm. Trzeba zrozumieć, Ŝe

z wygody. Prościej jest pisać w ten sposób, niŜ mówić „on lub ona” wszędzie

tam gdzie jest to potrzebne. Po drugie – wynika to z faktu, Ŝe większość

moich klientów to kobiety i naturalnie myślę ich kategoriami. Mimo Ŝe – jak

się okazuje – liczba alkoholiczek w stosunku do alkoholików jest nawet

większa niŜ pierwotnie myślano, to istnieje pewna waŜna róŜnica dotycząca

chociaŜ ksiąŜka ta jest o małŜeństwie alkoholika, nie zajmuje się ona kwestią

wpływu płci osoby naduŜywającej alkoholu na rodzinę. Niepijąca Ŝona

stosunków kobieta – męŜczyzna. WaŜne jest takŜe uświadomienie sobie, Ŝe

chociaŜ w ksiąŜce tej uŜywa się modelu rodziny, w którym kobieta pełni

częściej utrzymuje się w małŜeństwie z alkoholikiem, natomiast niepijący

maŜ częściej opuszcza pijącą Ŝonę. Dlatego więcej kobiet niŜ męŜczyzn

tradycyjną rolę, to nie chodzi tutaj o kwestię emancypacji kobiet.

potrzebuje pomocy w uczeniu się w pełni zdrowego Ŝycia pomimo

W moim biurze widywałam męŜczyzn i kobiety, ludzi starszych

naduŜywania alkoholu przez współmałŜonka. ChociaŜ w moich rozwaŜaniach

i młodych, czarnych i białych, chrześcijan i niechrześcijan, homoseksualistów

i heteroseksualistów, wykształconych specjalistów i niewykwalifikowanych

skłaniam się ku przyjętemu wyŜej modelowi, większość tego co mówię jest

prawdą, bez względu na płeć alkoholika i tak powinno być traktowane.

robotników, bogatych i biednych, mieszkańców miast i wsi, samotnych

Piszę tę ksiąŜkę o tych z Was, które Ŝyją z alkoholikiem i czują się

i Ŝonatych. Przeprowadzając pierwszy wywiad często mówiłam: „Zanim samotne. Nie jesteś samotna. Miliony kobiet Ŝyją z alkoholikami. To piekło

opowiesz co się stało, pozwól Ŝe ja Ci to opowiem”.

Reakcja jest zawsze ta sama. Gdy minie pierwszy szok i struny głosowe

znów zaczną działać, słyszę: „Skąd to wiesz?!”. Wiem, poniewaŜ rozumiem,

jest prywatne, ale problem – społeczny.

Piszę tę ksiąŜkę do Ciebie i o Tobie. MoŜe wzięłaś ją bo wpadłaś

w rozpacz. Nie wiesz zupełnie co robić. Próbowałaś wszystkiego co mogłaś

co się dzieje w rodzinie alkoholika. Wiem, poniewaŜ zorientowałam się, Ŝe to

wymyślić, aby wydobyć męŜa z nałogu i nic nie skutkuje. Próbowałaś

nie kwestia konfliktu między męŜczyzną i kobietą, między tradycyjnym

tłumaczyć mu: „Spójrz, co robisz ze swoim zdrowiem. Zupełnie zniszczysz

i nowoczesnym stylem Ŝycia, lecz problem władzy chorego nad zdrowym.

Alkoholizm zrównuje ludzi. Ci, którzy, jakby się wydawało, powinni być

sobie wątrobę”. Nie pomogło. Ostatecznie to jego wątroba. Próbowałaś

płakać. „Gdybyś naprawdę kochał mnie i dzieci, nie robiłbyś tego”. To takŜe

silniejsi, mądrzejsi lub lepiej przystosowani, stają się tak samo jego ofiarami

nie działa. Próbowałaś ukrywać butelki, straszyć go swoim odejściem,

jak wszyscy inni. Nie ma tu znaczenia ani rasa, ani płeć.

KsiąŜka ta powinna pomóc Ci zrozumieć, kiedy działa choroba, a kiedy

a nawet pić razem z nim. Próbowałaś zrzędzenia, przypominając mu jego

zachowanie, aby nie powtórzyło się ono w przyszłości. W drodze na przyjęcie

mówisz mu, czego od niego oczekujesz. Obiecuje Ci, Ŝe nie będzie pił,

a jednak pije. Nic nie skutkuje. A co osiągasz? No cóŜ, wywołujesz w nim

lekkie poczucie winy; moŜe je potem utopić w alkoholu. Albo wywołujesz

nie raz słyszałaś kolegę mówiącego: „Bardzo lubię zapraszać Sally, ale wiesz

jak przykry staje się Bill po kilku kieliszkach”.

Wiesz co się czuje w takiej sytuacji. Tak naprawdę nie chcesz iść z nim,

jego złość: „Kto by nie pił, mając taką Ŝonę jak Ty”.

ale nie chcesz takŜe iść bez niego. Unikanie rozwiązania wydaje się

Gdy wygrywa butelka, Ty przegrywasz. Przegrywasz, poniewaŜ on nadal

pije i przegrywasz, poniewaŜ nie moŜesz znieść osoby, którą się stajesz.

Nigdy nie wyobraŜałaś sobie, Ŝe moŜesz stać się taką wrzeszczącą przekupką

najlepszym wyjściem z sytuacji i w rezultacie nie wychodzisz wcale. Nikt nie

stawia problemu otwarcie. Myślisz, Ŝe jeŜeli nie będzie się o nim mówiło,

wszystko samo minie. Ale ból odrzucenia nie przemija, nadal rani. Rani jak

albo płaczliwym strzępem człowieka. Pomimo tego wszystkiego mam jeszcze

diabli i stajesz się zła. W dodatku gdzieś pomiędzy tymi wszystkimi

odwagę powiedzieć Ci, Ŝe moŜesz nauczyć się Ŝyć z alkoholikiem. Nie tylko

yć, ale być szczęśliwa i produktywna, beŜ względu na to, co on robi. MoŜe

nie wierzysz mi. Na Twoim miejscu sama bym nie wierzyła. Myślałabym:

„Co ona moŜe wiedzieć? Gdyby Ŝyła tak jak ja, nie gadałaby takich bzdur”.

CóŜ, ja naprawdę wiem jak moŜesz wzbogacić swoje Ŝycie. Zdecyduj czy

chcesz spróbować. JeŜeli nie chcesz, zostań ze swoimi nieszczęściami. Wybór

naleŜy do Ciebie.

mieszanymi uczuciami istnieje dręcząca myśl, Ŝe jakoś jesteś za to wszystko

odpowiedzialna. MoŜe naprawdę jesteś taka okropna jak on mówi. MoŜe

gdybyś była lepsza, on przestałby pić. I wreszcie, moŜe jest coś, o czym nie

pomyślałaś, a co sprawiłoby, Ŝe on przestanie pić.

MąŜ alkoholik mówił jednej z moich koleŜanek: „Jesteś takim dobrym

pracownikiem socjalnym. Pomagasz tak wielu ludziom. Dlaczego nie moŜesz

pomóc właśnie mnie?”. Próbowała i była przekonana, Ŝe powinna mu pomóc.

Wiedziała, Ŝe lekarz nie powinien leczyć swojej własnej rodziny, ale

PIERWSZE SPOJRZENIE NA PROBLEM

yjemy w społeczeństwie, w którym picie napojów alkoholowych jest

popierane a nawet oczekiwane. Człowiekowi trudno jest być towarzysko „z

jednocześnie czuła się krańcowo winna – jej mąŜ wiedział jak doprowadzić ją

do takiego stanu. A jednak nie mogła pomóc mu wyjść z nałogu. Nie była

jego przyczyną i nie mogła stać się lekarstwem.

innymi” gdy zamawia wodę sodową lub coca-colę. Spicie kogoś do

Nie była przyczyną nałogu, poniewaŜ to on jest alkoholikiem.

nieprzytomności jest bycze, a robienie koktajlu bez przesadnego oszczędzania Alkoholizm nie jest chorobą zakaźną. Nikt nie moŜe wywołać takiej choroby

ginu (cokolwiek to oznacza) jest eleganckie. Podziwiamy smakosza, u innej osoby.

znającego się na tym, które wino jest odpowiednie do kolejnych dań obiadu.

Bawi nas widok męŜczyzny z abaŜurem na głowie, oczywiście o ile ten

męŜczyzna nie jest akurat naszym męŜem.

Jednak ci sami ludzie, którzy są tak bardzo „z innymi” znajdują się „poza

Prawdopodobnie myślisz: „Och, alkoholizm jest chorobą i wszystko to

rozumiem, ale skąd mam wiedzieć, czy mój mąŜ naprawdę jest alkoholikiem.

MoŜe jest po prostu łobuzem. MoŜe jest tylko moralnie słaby, albo chory

emocjonalnie, a moŜe Ŝyje pod taką presją, Ŝe potrzebuje alkoholu, aby ją

towarzystwem”, gdy tylko popadną w uzaleŜnienie. Traktujemy ich jak

osłabić”.

wyrzutki społeczeństwa i unikamy ich, tak jakby zwykły kontakt z nimi mógł

nas splamić. Dla „towarzystwa” stają się trędowaci, ich Ŝony takŜe. Na pewno

„Wiedziałam, Ŝe mój mąŜ nie mógł być alkoholikiem z wielu waŜnych

powodów” – powiedziała Wendy R. „Nie był oczywiście włóczęgą. Zawsze

był dobrze ubrany i wyglądał znakomicie. Po całonocnej kłótni stawałam się

ycia, to bardzo prawdopodobne, Ŝe dana osoba jest alkoholikiem. Kiedy

podobna do straszydła, ale on wyglądał zupełnie świeŜo. Miał bardzo

sięgnęłaś po tę ksiąŜkę, prawdopodobnie juŜ zdecydowałaś, Ŝe alkohol

odpowiedzialną pracę. Pracował na kierowniczym stanowisku i musiał

powoduje kłopoty w Twoim Ŝyciu. Z pewnością zgodzisz się z tym, Ŝe

błyskawicznie i bez wahania podejmować waŜne decyzje. Z pracy

problem istnieje, ale jeszcze nie wiesz dokładnie, co to znaczy być

wywiązywał się wspaniale i wszystko co robił zyskiwało uznanie. Alkoholicy

alkoholikiem. To co jest prawdziwe dla jednej osoby, nie musi być prawdą dla

nie mogą działać w ten sposób. Wszyscy wiedzą, Ŝe w alkoholizmie dochodzi

drugiej. Prawdą jest, Ŝe niektórzy alkoholicy kończą w rynsztoku. Nie

do uszkodzenia mózgu, Ŝe procesy myślowe stają się powolne i ulegają

zaburzeniom. Wiedziałam, Ŝe mój mąŜ nie moŜe być alkoholikiem, poniewaŜ

to oznaczałoby, Ŝe moja matka miała rację. Powinnam wyjść za innego

wszyscy, tylko niektórzy. Prawdą jest, Ŝe u niektórych zachodzą zmiany

w wyglądzie, a inni nie mogą utrzymać się w Ŝadnej pracy. Nawet niektóre

matki mają rację! Choć akurat nie matka Wendy. Wandy wyszła za mąŜ za

chłopaka. Wiedziałam, Ŝe nie moŜe być alkoholikiem, poniewaŜ nigdy nie

Jima z wielkiej miłości i pomimo wszystkich kłopotów, gdyby mogła

ganiał za spódniczkami, a alkoholicy są niewierni”.

wybierać, zrobiłaby to powtórnie. JeŜeli pójdziesz na spotkanie AA,

Mit za mitem. „W końcu zrozumiałam, Ŝe nie moŜe być alkoholikiem,

poniewaŜ go kocham, jest moim męŜem i ojcem moich dzieci i nie chcę Ŝeby

nim był”.

zobaczysz tam ludzi w róŜnym wieku, róŜnych zawodów i usposobień. Tak

jak w kaŜdej innej grupie ludzi, jedni będą Cię pociągać a inni odpychać.

Tym, co przede wszystkim łączy tych ludzi jest ich alkoholizm i dąŜenie do

Wiesz co? Jest alkoholikiem. Był, jest i zawsze będzie. Cierpi na

stawienia czoła chorobie.

nieuleczalną chorobę zwaną alkoholizmem. MoŜna ją zahamować, ale na

Jedynym twierdzeniem, które moŜna zastosować do wszystkich

zawsze pozostanie juŜ alkoholikiem. Jest to taki sam fakt w jego i jej Ŝyciu,

jak to, Ŝe ma niebieskie oczy czy cukrzycę.

Wiem, Ŝe jeszcze nie jesteś przekonana. Nie jest to teraz najwaŜniejsze,

skoro zastanawiasz się nad problemem. Istotne jest to, Ŝe Ŝadna z kobiet, które

konsultowałam w związku z problemem picia jej męŜa nigdy nie myliła się.

adna kobieta nie mówi: „Myślę, Ŝe mój mąŜ ma problem alkoholowy”, jeśli

nie jest to faktem. Kobiety częściej nie doceniają powagi sytuacji, niŜ ją

przeceniają. Wielu męŜów mówi: „Ona nie wie jak bardzo nie znoszę tego,

alkoholików jest to, Ŝe alkoholik jest osobą, która nie moŜe pić normalnie.

Istnieją jednak pewne cechy osobowości wspólne dla większości alkoholików.

ChociaŜ nie kaŜdy alkoholik posiada wszystkie te cechy i nie ograniczają się

one tylko do alkoholików, to jednak pewna wiedza na ten temat pomoŜe Ci

zrozumieć, co dzieje się z nim, z Tobą i z ludźmi wokół Was. To, co się dzieje

z Wami jest przewidywalne. MoŜe wiedząc to poczujesz się mniej samotna.

Później porozmawiamy o tym, co moŜesz zrobić w takiej sytuacji – co moŜesz

zrobić, Ŝeby móc cieszyć się Ŝyciem i być sobą.

gdy mówi o moim piciu. MoŜliwe, Ŝe piję jeden lub dwa kieliszki dla relaksu,

Omówię takie cechy alkoholika jak: 1. nadmierna zaleŜność; 2.

ale to wszystko”. Ilość alkoholu w tym jednym lub dwu kieliszkach jest niedojrzałość emocjonalna; 3. mała odporność na frustracje; 4. nieumiejętność

oczywiście poza dyskusją. Jednak zwycięstwo w wymianie zdań to nie to wyraŜania

emocji;

wysoki

poziom

niepokoju

w relacjach

samo co wygranie bitwy.

Anonimowi Alkoholicy mówią, Ŝe jeŜeli alkohol koliduje z jakąś sferą

interpersonalnych; 6. niska samoocena; 7. poczucie wielkości; 8. poczucie

izolacji; 9. perfekcjonizm; 10. ambiwalentny stosunek do autorytetów; 11.

poczucie winy.

interesują mnie przede wszystkim. Nie opuściły swego alkoholika, ale

nauczyły się jak nie opuszczać równieŜ i siebie. Nie jest on zachwycony moją

NADMIERNA ZALEśNOŚĆ

działalnością, bo nie panuje juŜ nad rodziną. W dalszym ciągu nie chce

Alkoholik

jest

osobą

wyjątkowo zaleŜną. Woli nie brać

przyjąć odpowiedzialności za swoje zachowanie.

odpowiedzialności za swoje zachowanie. „Lepiej niech zrobi to George”.

Unikanie

odpowiedzialności

i podejmowania

decyzji

jedna

Potem, gdy coś nie wyjdzie, okaŜe się, Ŝe to wina George’a. On sam na z pierwszych przyczyn sięgania po alkohol. Picie nie rozwiązuje jednak

pewno nie popełniłby takiego błędu. Alkoholik chciałby mieć kogoś, kto problemów zaleŜności – sam alkohol staje się potrzebą. Powiedzenie

będzie podejmował za niego wszystkie decyzje (włącznie z tym, co ma jeść alkoholika: „Potrzebuję drinka właściwie dla relaksu, abym mógł potem jasno

i w co się ubrać). Ostatnio pracowałam z rodziną, w której mąŜ alkoholik stale myśleć” staje się błędnym kołem, tworzącym jeszcze gorszą fizyczną

straszył samobójstwem. Zupełnie wytrącało to z równowagi pozostałych i emocjonalną zaleŜność.

członków rodziny. Gdy zaczynał mówić o samobójstwie wszyscy wpadali

w panikę i próbowali go odwieść od tej myśli. Ulegali kaŜdej jego potrzebie

NIEDOJRZAŁOŚĆ EMOCJONALNA

i zachciance. MęŜczyzna ten nie umiał zdecydować nawet o tym, czy chce na „Gdy jednostka zaczyna nadmiernie pić, zatrzymuje się w rozwoju

niadanie płatki owsiane, czy jajka, i często nie jadł nic. emocjonalnym „– to powszechnie akceptowane twierdzenie. Alkoholik moŜe

Ostatnio jego Ŝona zadzwoniła do mnie w panice, mówiąc: „Tym razem wyglądać na czterdzieści lat, ale emocjonalnie odpowiada

naprawdę zamierza to zrobić”. Odpowiedziałam: „Powiedz mu „Ŝegnaj”.

PrzecieŜ jeŜeli naprawdę chce to zrobić, to i tak nie jesteś w stanie mu w tym

siedemnastolatkowi. Jestem pewna, Ŝe często miałaś poczucie, iŜ Twój mąŜ

jest jeszcze jednym dzieckiem w domu. Choć moŜe to brzmi dziwnie, jest

przeszkodzić”. Gdy powiedziała mu „Ŝegnaj” – przyszedł prosto do domu.

jednak bardzo bliskie prawdy. Jeden z moich klientów robił wspaniałe

CóŜ innego mógł zrobić? Pomyślałam, Ŝe będzie gotowy na przyjęcie pomocy

i zadzwoniłam do niego następnego dnia. „Mojej rodzinie byłoby lepiej beze

mnie. Wcale nie cieszą się, Ŝe Ŝyję” – lamentował. „Pewnie nie będą tańczyć

z radości na ulicach – odpowiedziałam – ale ja się cieszę, poniewaŜ w końcu

podjąłeś decyzję”. Dałam mu takŜe nazwisko lekarza, który mógłby przepisać

lekarstwo na łagodną śmierć, gdyby chciał dalej zastanawiać się nad tą

sprawą. Do tej pory nie popełnił samobójstwa.

Umiera teraz powoli w wyniku działania alkoholu, a nie w rezultacie

efektownego aktu samobójstwa, ale zaprzestał pogróŜek. Jego Ŝona i dwie

najstarsze córki tej jesieni zaczęły naukę w college’u. Jedna z nich jest moją

postępy w terapii i nagle zatrzymał się. Po miesiącu sprawa się wyjaśniła. Czy

były jakieś zmiany w jego Ŝyciu wyjaśniające ten zagadkowy brak postępów

w terapii? Po prostu jedyną sprawą, o której mógł myśleć, było wypicie

dwóch – trzech drinków przed zaśnięciem. Te drinki mogły być odmierzane

szklaneczką lub kubkiem. Odkąd zaczął nadmiernie pić, przestał rozwijać się

emocjonalnie. Moje stanowisko było jasne – nie pomagam ludziom, którzy są

pod działaniem środków chemicznych. Gdy wyeliminował alkohol, mogliśmy

ruszyć dalej.

Rozwój emocjonalny często jest rezultatem konfrontacji z bólem czy

innymi przykrymi doznaniami. Jeśli dokładnie przypomnimy sobie fakty, to

studentką i przychodzi na zajęcia zadowolona i uśmiechnięta. To one

przyznamy, Ŝe najszybszy rozwój zdarza się podczas trudnych okresów

w naszym Ŝyciu. Gdy jesteśmy szczęśliwi i beztroscy, nie rozwijamy się.

czystego ręcznika, albo majonez znalazł się nie na tej kanapce, co trzeba.

Nigdy nie słyszałam, Ŝeby ktoś mówił: „To był wspaniały, beztroski okres Zwyczajne

codzienne

frustracje

przygniatają

alkoholika.

Czy

w moim Ŝyciu i bardzo się zmieniłem”. Wydaje się, Ŝe wzrost przychodzi

wraz z pragnieniem rozwoju czy zmiany, wynikającym z niezadowolenia

kiedykolwiek zauwaŜyłaś, w jaki sposób dzieci przechodzą przez pokój, który

wkrótce potem wygląda jak pole bitwy? One naprawdę nic nie zrobiły. WciąŜ

z przebiegu róŜnych Ŝyciowych spraw. PoniewaŜ alkoholik zajęty jest

mnie to zdumiewa! Alkoholik nie umie znosić tego rodzaju frustracji. Chce,

znieczulaniem siebie w obliczu nieprzyjemnej rzeczywistości, nie moŜe

eby wszystko było takie jak on chce, wtedy gdy chce i tak jak chce. JeŜeli

rozwinąć się emocjonalnie. Jego wiek rzeczywisty i emocjonalny bardzo

coś dzieje się inaczej, to albo staje się wściekły i wybucha z miejsca, jeszcze

róŜnią się od siebie. Z jednej strony jest osobą dorosłą, a z drugiej –

przed wypiciem alkoholu, albo – gdy nie ma skłonności do przemocy – po

dzieckiem. Narazisz się na rozczarowanie, gdy będziesz oczekiwała, Ŝe to

prostu ucieka w alkohol. W ten sposób zmniejsza w końcu – chociaŜ tylko

pijane dziecko zachowa się jak trzeźwy dorosły. Wiele razy krytykowałaś

chwilowo – napięcie. PoniewaŜ frustracje, których nie jest w stanie

swojego męŜa za to, jak się zachował. Mówiąc: „Nie jedź w ten sposób” –

właściwie prosiłaś pijanego, Ŝeby zachowywał się jak człowiek trzeźwy. Czy

wytrzymać, stale istnieją, alkoholik zawsze ma powody do dalszego upijania

się.

gdybyś miała w sobie tyle alkoholu, ile wlał w siebie on, jechałabyś inaczej?

W wyniku irracjonalnego zachowania męŜa zaczynasz dmuchać na

Prawdopodobnie jeszcze gorzej. „Nie wrzeszcz tak” – mówimy do dziecka.

A ono na to odpowiada: „Nie umiem inaczej krzyczeć”. Tak naprawdę

mówimy do dziecka: „Nie krzycz”, a do alkoholika – „Nie upijaj się”.

zimne. Nie chcesz wytrącić go z równowagi, więc starasz się bardzo, aby nie

powiedzieć lub nie zrobić czegoś nieodpowiedniego. Próbujesz takŜe skłonić

dzieci, aby były bardzo ostroŜne w tym co robią, czy mówią przy ojcu.

W takim postawieniu

sprawy tkwi jednak sprzeczność.

Naturalną

Czekasz na „właściwy” moment, aby powiedzieć mu o rachunku od dentysty.

właściwością dziecka jest krzyk, a alkoholika – upijanie się.

MAŁA ODPORNOŚĆ NA FRUSTRACJE

Alkoholik ma krótki lont przy zapalniku i nigdy naprawdę nie wiesz, co

Stajesz się napięta, próbując utrzymać spokój, a potem i tak zdarza się coś

nieprzewidzianego, co spokój narusza – samochód nie chce ruszyć, przepaliła

się Ŝarówka, ktoś zapomniał zakręcić pastę do zębów. Oczywiście wszystko

to jest Twoją winą, poniewaŜ jesteś beznadziejną Ŝoną, beznadziejną matką,

doprowadzi go do wybuchu. Samo Ŝycie zapala ten lont, a Ŝona i dzieci

czy beznadziejną gospodynią. Tego rodzaju oskarŜenia zmieniają się

z pewnością takŜe przyczyniają się do tego. Najmniejszy drobiazg moŜe

doprowadzić Twego męŜa do wybuchu. Wszystko sprzysięga się przeciw

niemu i wywołuje pełną wściekłości reakcję. Telefon, jak wiadomo, ma

zwyczaj dzwonić, gdy ktoś chce się z nami połączyć. Znane są przypadki,

w zaleŜności od wymagań męŜa, ale zdarzają się nieustannie.

JeŜeli jesteś taka jak większość ludzi, nie będziesz mogła pozbyć się

myśli, Ŝe w jakiś sposób byłaś winna. Mogłaś przecieŜ zakręcić tę pastę,

a wczoraj miałaś trudności w uruchomieniu samochodu i gdybyś tylko... Nie

kiedy alkoholicy tłukli telefonem o ścianę, poniewaŜ ośmielił się im

uwzględniasz jednak faktu, Ŝe gdyby nie była to ta pasta do zębów czy

przeszkodzić. W dodatku zwykłe drobne potknięcia mogą zamienić cały dzień

w koszmar – opiekunka dziecka spóźnia się dziesięć minut, w łazience nie ma

samochód, mogłoby to być na przykład to, Ŝe mówisz zbyt duŜo albo Ŝe się

nie odzywasz; w kaŜdym razie – coś by się znalazło. Trudno jest wtedy

myśleć logicznie, poniewaŜ gdy przyjmujesz odpowiedzialność za wszystko,

co złości czy doprowadza do frustracji Twego męŜa, myślisz takŜe czasami:

„śaden sąd na świecie nie skazałby mnie za morderstwo, gdyby go znał”.

PoniewaŜ zaś normalni ludzie nie mordują, ani nawet o tym nie myślą,

czujesz się winna. Znów przegrałaś.

NIEUMIEJĘTNOŚĆ WYRAśANIA EMOCJI

Nie zdajesz sobie sprawy z tego, Ŝe chociaŜ mówi on do Ciebie, przede

wszystkim mówi o sobie. Jest pełen nienawiści do siebie. Ludzie często pytają

mnie, czy moŜna kłamać po pijanemu. Odpowiadam wówczas, Ŝe nie wiem

i Ŝe właściwie to jest bez znaczenia. PoniewaŜ alkoholik ma zaburzone

spostrzeganie, moŜe kłamać nawet wtedy, gdy myśli, Ŝe mówi prawdę. Albo

mówić prawdę wtedy, gdy myśli, Ŝe kłamie. Nawet jeŜeli to, co mówi jest

prawdą, moŜesz wierzyć w to jedynie w odniesieniu do momentu, w którym

Alkoholik nie umie mówić o tym, co czuje i jego uczucia są

to mówi. Pewien alkoholik powiedział mi: „śyję w kłamstwie tak długo, Ŝe

„zakorkowane” (przepraszam za kalambur, ale nie mogłam się oprzeć).

Alkohol powoduje rozładowanie. Sprawia, Ŝe czujemy się bardziej wolni

w robieniu rzeczy, których zwykle nie robimy, w mówieniu tego, czego

zwykle nie mówimy. Na przykład męŜczyzna, który zwykle jest bardzo

sam juŜ nie wiem co jest prawdą”. W to oczywiście mogę uwierzyć.

W naszym społeczeństwie płacz, okazywanie strachu, niepewności lub

innych słabości, które czynią nas ludźmi, uwaŜane jest za niemęskie. JeŜeli

męŜczyzna tak się czuje, to z pewnością nie chce przyznać się do swoich

wstydliwy i milczący, moŜe po kilku drinkach stać się osobą czarującą

uczuć – nawet przed sobą. JeŜeli więc odczuwa je, a dodatkowo jeszcze ma

i towarzyską. Tak dzieje się na początku. Gdy kontynuuje się picie, zdarzają

większe niŜ inni trudności w wyraŜaniu uczuć, poniewaŜ jest alkoholikiem,

się takŜe inne rzeczy. Zaczynają wynurzać się stłumione uczucia. Zaburzeniu

zwraca się do butelki i wtedy ujawnia swoje ukryte oblicze. Często

ulega postrzeganie rzeczywistości, co oznacza czerwone krowy, róŜowe słonie

zastanawiam się, czy Doktor Jekyll i pan Hyde nie był wzorowany na

i białe myszki.

Nie panuje się takŜe właściwie nad emocjami. PoniewaŜ alkohol zaburza

alkoholiku. Nie zdziwiłoby mnie to, poniewaŜ ksiąŜka ta wyraźnie opisuje

wszystko, z czym spotykamy się w osobowości alkoholika. Wiele kobiet

spostrzeganie, wyraŜane emocje nie zawsze są adekwatne do sytuacji.

mówiło mi: „Gdy jest pijany, zupełnie się zmienia. Nie jest tym męŜczyzną,

Alkoholik częściej wyraŜa wobec innych nieprzyjazne uczucia. Tak naprawdę

uczucia te odnoszą się do niego samego, ale są zbyt bolesne, aby alkoholik

mógł sobie z nimi poradzić, nawet pod wpływem alkoholu. Mówienie o nich

moŜe je złagodzić, lecz rozwiązanie problemów związanych z tymi uczuciami

wymaga pracy. Alkoholik ograniczy się najwyŜej do wyrzucenia ich z siebie

za którego wyszłam za mąŜ. Jest kimś nieznanym, staje się dla mnie zupełnie

obcy”. Moja odpowiedź brzmi niekiedy przeraŜająco: „Nie jest podobny do

męŜczyzny, którego poślubiłaś, poniewaŜ nie jest tym męŜczyzną”. Tak

rzeczywiście wygląda sytuacja.

lub przelania na drugą osobę. Na przykład jeŜeli nieujawnianym uczuciem

WYSOKI

POZIOM

NIEPOKOJU

W RELACJACH

była złość, to będzie zachowywał się złośliwie. W rzeczywistości jednak zły

jest na siebie. PoniewaŜ sam nie moŜe stawić czoła tej prawdzie, przelewa

INTERPERSONALNYCH

Alkoholicy nie dąŜą do szybkiego pozyskiwania kolegów. Cierpią oni

złość na Ciebie.

z powodu poczucia niŜszości. Mają trudności w wiązaniu się z innymi,

Bez względu na to czy wierzysz mu, czy nie, jesteś okropnie zraniona.

poniewaŜ obawiają się odkrycia swojej tajemnicy. W rezultacie nawiązują

raczej krótkotrwałe znajomości, a gdy te zaczynają się zacieśniać, zrywają je

albo stają się mniej dostępni. JednakŜe mają oni kumpli-alkoholików i są

przekonani, Ŝe ci ludzie są ich przyjaciółmi.

zaproszenia mówiąc, Ŝe będzie mógł wypić tam kilka drinków, ale sam

pomysł pójścia bardzo go przerazi. Będziesz cierpiała, poniewaŜ pod taką

presją nie moŜna długo utrzymywać przyjaźni. Prawda jest dosyć smutna. Nie

Gdy alkoholik jest pijany, moŜe zapomnieć o swoich obawach i poczuć,

moŜna utrzymywać przyjaźni małŜeńsko-małŜeńskich tylko z połową

e panuje przynajmniej nad sobą. Alkoholicy potrafią być bardzo sprytni

małŜeństwa. Wyjaśnienie przyjaciołom istoty rzeczy (sprawienie by

i czarujący, potrafią manipulować. Myślę, Ŝe nie muszę Ci o tym opowiadać.

Wiele razy padasz ofiarą uroku swego męŜa i przeŜywasz wstrząs, gdy

zmienia się jego osobowość. MoŜe przekonał Cię, Ŝe tym razem naprawdę

zamierza dotrzymać obietnicy – przestanie pić. Kocha Cię. I oczywiście nie

moŜe przestać pić. Za kaŜdym razem dajesz się nabrać.

Alkoholik jest wyjątkowo przekonujący, a Ty tak bardzo chcesz mu

wierzyć. Tym razem będzie inaczej. Tak myślisz. Jesteś tak ufna i nic nie

zrozumieli) jest zbyt trudne i byłoby zbyt nielojalne wobec męŜa, szczególnie

gdy chronisz go, ukrywając właściwy problem. Nieszczerość jednak zawsze

pozostaje nieszczerością, niezaleŜnie od tego jak bardzo jest przekonująca.

NISKA SAMOOCENA

Generalnie – alkoholicy mają bardzo niskie poczucie własnej wartości.

Nie postrzegają siebie jako ludzi wartościowych. To alkohol daje im fałszywe

chroni Cię przed kolejnym ciosem...

poczucie pewności siebie, kształtuje postawę „mogę wszystko”. Takie

Nie Ty jedna nie moŜesz oprzeć się alkoholikowi. Mami on swojego

szefa – przez jakiś czas. Mami ludzi, od których poŜycza pieniądze – przez

jakiś czas. Mami takŜe policję i sąd. Musisz być bardzo ostroŜna, gdy

zaskarŜysz go do sądu, Ŝebyś nie ośmieszyła się i nie wyszła z niczym. JakŜe

fałszywe poczucie pewności siebie otwiera drogę wygórowanym Ŝądaniom.

Jestem pewna, Ŝe słyszałaś alkoholików, twierdzących Ŝe świetnie sobie

poradzą właściwie ze wszystkim. Mogą rozwiązać kaŜdy problem. Nawet

prezydentura to dla nich małe piwo. Następnego dnia, gdy przypomną sobie

ten świetnie prezentujący się, uroczy męŜczyzna mógł w pijackiej furii

swoje wywody, czują się zakłopotani, winni i mają wyrzuty sumienia.

przewrócić Cię na ulicy? Nawet jeŜeli przyzna się do tego, sędzia będzie

PoniewaŜ zazwyczaj nie są o sobie zbyt wysokiego mniemania, takie

przekonany, Ŝe nigdy się to nie powtórzy.

JeŜeli Twój mąŜ-alkoholik ma trudności w kontaktach z innymi ludźmi,

z wyjątkiem luźnych znajomości, to przekonasz się, Ŝe Twoje przyjaźnie

z innymi małŜeństwami zaczną się rozluźniać. Wraz z postępem choroby

zachowanie po pijanemu umacnia negatywny obraz własnej osoby. Tok

rozumowania wygląda następująco: „Osoba, która jest coś warta, tak się nie

zachowuje. Gdybym nie był taki okropny, nie zrobiłbym tego. Jestem po

prostu niczym”.

będziesz spędzała coraz mniej czasu z ludźmi, z którymi zazwyczaj byłaś JeŜeli stać Cię na uczciwość, to przyznasz, Ŝe prawdopodobnie

bardzo związana. Taki stan rzeczy ma wiele przyczyn. Jedna z nich podtrzymujesz u Twojego męŜa poczucie niŜszości. JeŜeli czegoś akurat nie

sprowadza się do tego, Ŝe Twój mąŜ nie potrafi utrzymać bliskich kontaktów pamięta z owego wieczoru, natychmiast jesteś na miejscu, aby mu

z innymi. Będzie szukał wymówek albo stwierdzi, Ŝe nie lubi Waszych przypomnieć: „Jak mogłeś jej to powiedzieć? Jak mogłeś sprowokować do

wspólnych znajomych. Jest po prostu zbyt skrępowany w towarzystwie. odejścia moją najlepszą koleŜankę? Naprawdę myślisz, Ŝe oni uznali, Ŝe ta

Prawdopodobnie będzie zadowolony, gdy skłonisz go do zaakceptowania historia jest zabawna?”. Znów wzmacnia się jego wewnętrzne przekonanie, Ŝe

jest nic nie wart. PoniewaŜ zaś jest to bardzo bolesna rzeczywistość, a on

dobrych obyczajów – jest ignorowana, a gdy robi scenę – jest traktowana jak

ucieka od nieprzyjemności, więc zwraca się ku butelce. A Ty jesteś

jędza. PrzecieŜ on jest po prostu szczodry. Lada dzień dostanie awans. Bycie

bezgranicznie zdumiona. Myślałaś, Ŝe po scenie, którą zrobił ostatniej nocy

i po takiej ilości alkoholu jaką wypił, jeŜeli juŜ na Twoje nieszczęście uniknął

mierci pod kołami cięŜarówki, to przynajmniej przestanie pić. Niestety, nie

przestał. Znów przegrałaś. Choroba jest górą i będzie tak zawsze. Spójrz

prawdzie w oczy – on jest wobec alkoholu bezsilny. I Ty takŜe.

POCZUCIE WIELKOŚCI

biednym to kwestia samopoczucia.

Alkoholik moŜe wydawać pieniądze bez ograniczeń, aby się wywyŜszyć.

W rzeczywistości próbuje kupić sobie szacunek i przyjaźń. Nic innego nie

moŜe dać. Jednak chwilowe uniesienie i aplauz wkrótce gasną i przychodzi

klęska. Rodzina w sposób dosłowny płaci za nią.

POCZUCIE IZOI.ACJI

Słyszałam kiedyś

określenie, Ŝe alkoholik jest egomaniakiem

Często mówi się, Ŝe moŜemy kochać innych tylko w takim stopniu,

z kompleksem niŜszości. W trakcie picia z osoby niepewnej przekształca się

w coraz bardziej pewną siebie. Przechodzi od Harryego przez pana Harryego,

a potem Jaśnie WielmoŜnego Pana Harryego, do władcy wszechświata. Jego

w jakim kochamy siebie. JeŜeli jest to prawda – a wydaje mi się, Ŝe tak – to

alkoholik nie jest w stanie zaofiarować miłości. JeŜeli ktoś jest niezdolny do

okazywania miłości, to przyjmowanie jej staje się dla niego coraz trudniejsze.

poczucie wielkości nie ma granic. Jest królem – i musisz o tym pamiętać. śyje

Miłość, którą okazuje rodzina sprawia, Ŝe alkoholik czuje się winny.

ponadto w świecie fantazji. Mój czteroletni syn właśnie wyszedł z domu

przebrany za supermana, lecz jego wiara w to, Ŝe jest supermanem jest

mniejsza niŜ dwa lata temu. Gdy miał dwa lata, próbował latać jak superman

i wybił sobie ząb. Teraz wie, Ŝe to tylko zabawa. Alkohol zmienia charakter –

hokus pokus i masz przed sobą, jak to określił w odniesieniu do siebie pewien

alkoholik, Króla Dzidziusia.

A poniewaŜ czuje się on osobą niezasługującą na miłość, ucieka w alkohol.

Jego kompani w barze dają mu fałszywe poczucie wspólnoty, ale szybko

znika ono z postępem picia. Alkoholik zamyka się w sobie.

Wraz z rozwojem choroby jego poczucie izolacji przybiera inną formę.

Ludzie odwracają się od niego. Koledzy nie chcą go widzieć. Rodzina

zmienia się, gdy wraca do domu. MoŜe utracić pracę. Nawet jego kolega

Wielkościowe zachowania alkoholika nie ograniczają się tylko do

barman moŜe odmówić obsłuŜenia go. Izolacja staje się rzeczywistością. Jest

przechwałek. Zamówienie kompletu nowych mebli do salonu albo nowszego

i większego samochodu jest dla niego niczym. Opłacenie takich zamówień nie

stanowi problemu, poniewaŜ w wyobraźni posiada on duŜo pieniędzy. Gdy

naprawdę sam. W desperacji zwraca się do swojego jedynego prawdziwego

przyjaciela – butelki. CóŜ to za samonapędzająca się choroba! Alkoholizm

wywołuje zmiany, które przynoszą ze sobą ogromną samotność, a wtedy

wchodzicie razem do restauracji moŜe krzyknąć: „Stawiam wszystkim

oferuje siebie jako jedyny sposób na nią.

kolejkę”. Znałam kobietę, której z trudem udało się uniknąć histerii, gdy jej

mąŜ zapłacił za obiad ludzi przy sąsiednim stoliku. Incydent ten zdarzył się

Ty takŜe czujesz się odcięta od innych i samotna. Zaczynasz zastanawiać

się, czy nie czułabyś się mniej samotna, gdybyś była bez niego. Ty takŜe

bezpośrednio po jej całodziennych poszukiwaniach najtańszych butów dla zerwałaś większość kontaktów towarzyskich, a trudno Ci jest wyobrazić

dzieci. Gdy Ŝona patrząca na odpływający czek protestuje z zachowaniem sobie, Ŝe mogłabyś wyjść, poznawać nowych ludzi, zawierać nowe przyjaźnie

i być atrakcyjna. Ale Ty nie masz nawet butelki na pocieszenie. Twój ból jest

palący. Joan L. przyznała mi się kiedyś, Ŝe aby odepchnąć dokuczliwe uczucia

Stoisz stale przed pytaniem: „Czy czekać aŜ on to zrobi, czy mam to

zrobić sama? Na pewno zrobiłby to lepiej niŜ ja, ale zanim się tym zajmie

jadła czekoladę. „Czekoladka nie musiała nawet dobrze rozpuścić się

mogę być juŜ za stara, Ŝeby się ucieszyć”. Osiem miesięcy temu pewien mój

w ustach – mówiła. – Napychałam się do momentu, gdy czułam mdłości i gdy

to uczucie brało górę nad samotnością”. Rodzina naprawdę moŜe stać się

bardziej chora niŜ alkoholik. Nie wiem, jak Ty, ale Joan była juŜ na najlepszej

drodze. JeŜeli pomyślisz o tym, prawdopodobnie zdołasz przebić tę historię

z czekoladkami szaleństwami, które Ty wyprawiałaś.

PERFEKCJONIZM

Alkoholik jest perfekcjonistą. Nie toleruje braku doskonałości u siebie

i u innych. Wspólna praca z nim jest prawie niemoŜliwa, bo nie sposób

znajomy alkoholik kupił grę telewizyjną. Czeka teraz na odpowiedni moment,

aby ją zamontować. Jego najstarszy syn jest w drugiej klasie szkoły średniej

i czuję, Ŝe ten właściwy moment nie nadejdzie, zanim chłopiec nie pójdzie na

studia. Od czasu do czasu Ŝona sugeruje, Ŝeby wreszcie zamontował tę grę.

Staje się wtedy zły i broni się, lecz ciągle czekają. Opisana sytuacja nie jest

zbyt powaŜna. Ale te z Was, które przeŜyły weekend bez wody, poniewaŜ

mąŜ zamierzał sam dokonać naprawy, a gdy juŜ zakręcił dopływ, to okazało

się, Ŝe nie ma właściwego klucza potrzebnego do naprawy, wiedzą o czym

mówię. „To prosta sprawa – powiada. – Nic powaŜnego”. CóŜ za fatalne

sprostać jego wymaganiom. KaŜde zadanie, którego się podejmuje musi być

słowa! A Ty w końcu korzystasz z łazienki sąsiadów, próbując nie

wykonane doskonale. JeŜeli nie jest w stanie zrealizować go doskonale, woli

nie robić wcale. Gdy próbuje zabrać się do czegoś, trwa to tak długo, Ŝe raczej

w ogóle nie warto, Ŝeby to robił. „Kupił farby, pędzle, robocze ubranie

i przygotował pokój do malowania – opowiadała mi Barbara. – Dwa i pół

przejmować się faktem, Ŝe miałabyś ochotę zdzielić męŜa czymś cięŜkim po

głowie. Wiesz, Ŝe w końcu i tak zadzwonisz po hydraulika, poniewaŜ on

przerwie w środku i zacznie pić, bo jakieś cholerne coś nie pasuje do jakiegoś

innego cholernego czegoś.

roku później zdecydowałam, Ŝe lepiej zrobię to sama”. Perfekcjonizm

JeŜeli dokończy pracę, to będzie cudownie. Będziesz musiała jednakŜe

w powiązaniu z małą odpornością na frustracje stanowi usprawiedliwienie dla

rezygnacji z projektu i pretekst do picia. Ta szczególna mieszanina jest bardzo

wybuchowa; lepiej aby rodzina trzymała się od niej z daleka.

MoŜe myślisz, Ŝe to, co opisałam dotyczy wielu znanych Ci ludzi, Ŝe

perfekcjonistami nie są wyłącznie alkoholicy. Prawdopodobnie masz rację.

JednakŜe alkoholika odróŜnia od innych ludzi nieumiejętność skutecznego

przekonać siebie, Ŝe warto było na to czekać. Siwe włosy pozostaną. JeŜeli

opowiesz komuś tę historię, ludzie będą mieli dobrą zabawę, Ty jednak

będziesz musiała poczekać moŜe z pięć lat, Ŝeby teŜ móc się z niej pośmiać.

Pamela L. czekała trzy lata, Ŝeby jej mąŜ naprawił uszkodzony sufit w kuchni.

Była zdecydowana czekać do końca. Któregoś dnia jej mąŜ zadzwonił do

mnie, Ŝebym przyszła i obejrzała nowy, piękny sufit w kuchni. Był dumny

radzenia sobie z frustracjami wynikającymi z potrzeby doskonałości.

z siebie. Sufit wyglądał wspaniale... ale trzy lata!

W przypadku bardziej typowej osobowości nad tymi uczuciami moŜna

Gdybym zwracała się do kogoś innego, a nie do Ciebie – Ŝony

zapanować. Zostają wyciszone albo szybko przechodzą po gwałtownym

kryzysie. Reakcje alkoholika są zupełnie nieproporcjonalne do sytuacji i dają

mu pretekst do picia.

alkoholika, nie uwierzyłby w większość tego, o czym piszę. Ty jednak wiesz,

e niczego nie wyolbrzymiam. Opisuję wszystko tak jak jest.

AMBIWALENTNY STOSUNEK DO AUTORYTETÓW

Autorytety nic nie znaczą dla pijanego alkoholika. Gdy jest trzeźwy

reaguje tak jak Ty, czy ja, ale gdy jest pijany nikt nie będzie mu mówił co ma

robić. Nie przejmuje się, Ŝe narusza przepisy, jadąc z nadmierną szybkością

albo uciekając z miejsca wypadku. Problem ten jest sprzęŜony z zachowaniem

o kluczach do tego stopnia, Ŝe zabrał teŜ kluczyki od wozu policyjnego. Pytali

czy będzie tak miła i im je zwróci. ChociaŜ mówili jej, Ŝe powinna być cicho,

miała się nadal, patrząc jak potulnie wychodzą na ulicę z kluczykami,

o których nie zapomniał jej mąŜ.

POCZUCIE WINY

policji, która jest bardziej wyrozumiała dla ludzi pijanych niŜ będących pod

Wina jest stałym mieszkańcem w domu alkoholika. Alkoholik jest

wpływem

narkotyków.

Kiedyś

obserwowałam

wypadek,

w którym potwornie sterroryzowany przez poczucie winy. Nie chce zachowywać się

zatrzymano alkoholika za spowodowanie kolizji. Najwyraźniej był podcięty,

ale był czarujący. Trzeba o tym pamiętać. Był tak czarujący, Ŝe policja,

wbrew protestom poszkodowanego, odmówiła wykonania testu na zawartość

alkoholu we krwi sprawcy wypadku. Jego Ŝona Brenda milczała. Wszyscy

byli wspólnikami! Coś mu tam napisali w dokumentach, ale pozwolono temu

choremu męŜczyźnie wrócić na ulice, na których następnym razem mógł

tak, jak się zachowuje i nie lubi osoby, którą jest po pijanemu. Nie rozumie,

e nie jest w stanie panować nad swym zachowaniem, gdy jest pijany.

Obiecuje, Ŝe skończy z piciem, poniewaŜ naprawdę kocha swoją rodzinę

i chce utrzymać pracę. On nie kłamie. Naprawdę tak myśli w chwili, gdy

o tym mówi. Ale nie ma innej moŜliwości. Tak więc rozczarowuje siebie

i tych, którym jest bliski lub potrzebny. Wywołuje to w nim silne poczucie

zabić siebie albo drugiego człowieka. Czasami z dobrego serca moŜna oddać

winy. PoniewaŜ nie umie stanąć w obliczu bólu, musi go zmniejszyć

komuś niedźwiedzią przysługę. Nic dziwnego, Ŝe alkoholik ma ambiwalentny

stosunek do autorytetów. Same autorytety są ambiwalentne. Rozmawiałam

i w rezultacie pije coraz więcej. To wywołuje w nim jeszcze większe poczucie

winy. Potem Ty czujesz się winna, poniewaŜ częściowo przyczyniasz się do

później z jego Ŝoną. Mówiła, Ŝe po prostu zabrakło jej odwagi. Po

wywołania w nim poczucia winy, a on czuje się jeszcze bardziej winny...i

całonocnym zamartwianiu się czuła taką ulgę, Ŝe on jest zdrów i cały, Ŝe tylko

znów wygrywa butelka. On staje się coraz bardziej chory i Ty takŜe stajesz się

siedziała i się trzęsła. Brenda nie zareagowałaby w taki sposób dzisiaj,

coraz bardziej chora.

poniewaŜ wie, Ŝe tamtego wieczoru wsparła i wzmocniła alkoholizm. Nie

wiedziała wtedy o tym. Ty wiesz, więc gdy zdarzy się to Tobie (a zdarzy się),

Cechy, które omówiłam nie dotyczą wszystkich alkoholików ani teŜ nie

wszystkie muszą charakteryzować kaŜdego alkoholika. Ponadto nie dotyczą

będziesz mogła dokonać wyboru.

one wyłącznie alkoholików. Są to jednak cechy, które, jak się zdaje,

Wszystko ma swoją zabawną stronę, jeśli pozwolimy sobie na jej

u alkoholików występują duŜo częściej niŜ u przedstawicieli bardziej typowej

dostrzeŜenie. W czasie całej tej historii mąŜ Brendy martwił się tylko o to,

populacji.

eby nie zgubić kluczy. Nawet przez chwilę nie pomyślał o niej, ani o innych

ludziach biorących w tym udział, ani o uszkodzeniu samochodu. Brendzie

wydawało się, Ŝe czas wlecze się niemiłosiernie, ale w końcu wrócili do

domu. MąŜ poszedł spać, a ona, nie mogąc zasnąć, gdzieś się zaszyła.

Wkrótce potem usłyszała dzwonek do drzwi. Była to policja. Tak, pamiętał

II. euforia; zamęt; problemy seksualne; złość; letarg; poczucie beznadziejności;

CO DZIEJE SIĘ Z TOBĄ? poczucie krzywdy; rozpacz. Gdy będziesz czytała o tych symptomach,

spróbuj wyodrębnić te, które występują u Ciebie. Rozpoznanie problemów

Nie moŜesz Ŝyć z aktywnym alkoholikiem nie ulegając głębokim

jest pierwszym krokiem prowadzącym do ich wyeliminowania.

zmianom. KaŜda ludzka istota, którą poddawano by codziennie takiemu

bombardowaniu jak Ciebie, byłaby godna podziwu ze względu na sam fakt

przeŜycia. Zasługujesz na medal, choćby dlatego, Ŝe jesteś w pobliŜu tej

historii. Wiem, Ŝe to nie jest łatwe. Nie wiesz czego oczekiwać za dzień –

a nawet za godzinę. WyobraŜasz sobie najróŜniejsze okropieństwa, które

mogą się zdarzyć i równie często się w tym mylisz, co masz rację. Prześladuje

Cię myśl o tym, co się zdarzy, gdy on wróci do domu (jeŜeli w ogóle wróci).

Cały dzień jesteś pobudzona, ciągle spięta. Nie moŜesz spać. Nie odŜywiasz

ZAPRZECZANIE

Zaprzeczanie jest Twoim największym wrogiem, a uznanie faktu, Ŝe

jesteś związana z alkoholikiem wydaje się wręcz niemoŜliwe. To po prostu

nie moŜe być prawda. JeŜeli nie moŜe, to nie jest. Wierzysz w to, w co chcesz

wierzyć. Ignorujesz rzeczywistość. PoniewaŜ alkoholik jeszcze bardziej od

Ciebie nie chce spojrzeć prawdzie w oczy, wspiera Twój brak realizmu.

Zaprzeczanie jest częścią choroby Was obojga – Twojej i Twojego męŜa.

się właściwie. Wyglądasz okropnie. Oddalasz się od swoich przyjaciół. Poświęca on duŜą ilość energii zaprzeczając faktom, zaprzeczając temu, Ŝe nie

Wrzeszczysz na swoje dzieci. moŜe kontrolować swojego picia. Wydaje mu się, Ŝe potrafi kontrolować

Jesteś chora. Rozwinęła się w Tobie choroba, którą nazywamy swoje picie przez długi czas. Wraz z postępem choroby okresy te stają się

współuzaleŜnieniem i która jest w kaŜdym calu równie szkodliwa jak sam coraz krótsze, ale wciąŜ będzie on przekonywał Ciebie i siebie, Ŝe jest panem

alkoholizm. Ma ona swoje charakterystyczne objawy, podobnie jak butelki. Zwykłe fantazje! Alkoholik nie szuka pomocy, aŜ do momentu gdy

alkoholizm. KaŜdy, kto pozostaje w bliskich kontaktach z alkoholikiem jest nie moŜe juŜ dłuŜej zaprzeczać swojemu brakowi kontroli i gdy rezultaty jego

dotknięty tą chorobą w stopniu, który zaleŜy bezpośrednio od jego

zachowania są tak straszne, Ŝe czuje ból pomimo uŜywania alkoholu.

emocjonalnej bliskości do alkoholika. PoniewaŜ masz najbardziej trwały Ty takŜe nie patrzysz na problem uczciwie. Nie szukasz pomocy, aŜ do

i znaczący kontakt z męŜem, właśnie Ty jesteś najbardziej naraŜona na

chwili gdy ogarnia Cię przemoŜny strach przed przemocą, gdy brakuje

zranienie. Istnieją pewne wzory Twoich reakcji, podobnie jak wzory

pieniędzy, gdy juŜ nie wiesz, co moŜe przynieść kolejny dzień. Z postępem

zachowań u alkoholika. Będąc blisko z alkoholikiem nie uniknie się

choroby przyjmujesz na siebie coraz większą odpowiedzialność za rodzinę.

reagowania przynajmniej na kilka sposobów spośród tych, które będę

Starasz się panować nad sytuacją i działasz tak, jakby wszystko było moŜliwe

omawiała. RóŜny moŜe być tylko stopień nasilenia reakcji. Symptomy

do opanowania. Zaprzeczasz temu zamętowi, który panuje zarówno w Tobie,

współuzaleŜnienia

są

następujące:

opiekuńczość,

pełne

litości

jak i na zewnątrz, a robisz to, poniewaŜ zaprzeczanie jest najbardziej znośnym

skoncentrowanie się na alkoholiku; zakłopotanie; unikanie okazji do picia;

sposobem stawienia czoła sytuacji, która inaczej byłaby nie do wytrzymania.

przesunięcie we wzajemnych kontaktach; poczucie winy; obsesja; stałe

Kręcisz się w kółko, aŜ do momentu gdy zaprzeczanie juŜ dłuŜej nie działa.

zamartwianie się; niepokój; kłamstwa; fałszywe nadzieje; rozczarowanie;

Nie masz innego wyjścia poza spojrzeniem prawdzie w oczy, gdy przytłoczy

Cię cięŜar zdarzeń, a ból stanie się nie do wytrzymania. Zaprzeczanie stanowi

część całego procesu, umoŜliwiającego rozwój choroby. Dotyczy to kaŜdej

pochlapane musztardą. Nie chciałam, Ŝeby dzieci zobaczyły to, gdy obudzą

się rano. Musiałam je chronić.

choroby. IleŜ osób niepotrzebnie umarło dlatego, Ŝe nie chciało pogodzić się

Moja matka zaczęła mi zwracać uwagę, Ŝe źle wyglądam i mam

z chorobą nowotworową? Choroba rozkwita w warunkach zaprzeczania.

Aby zwalczyć współuzaleŜnienie musisz najpierw przyznać, Ŝe problem

nieporządek w domu. Ale nic nie mówiłam. Zresztą, cóŜ ona mogła zrobić?

Obawiałam się, Ŝe powie „a nie mówiłam”...

istnieje. Łatwo to powiedzieć, ale wiem jak jest to cięŜkie. Cindy M.

opowiada tak:

Zaprzeczanie. Zaprzeczanie. Zaprzeczanie. Byłam w siódmym miesiącu

ciąŜy, gdy wylądowałam na pogotowiu ze zranioną ręką. Rzucił we mnie

„Miałam wyjątkową wprawę w zaprzeczaniu. Nie mogłam uznać, Ŝe

szklanką, gdy nie wstałam o drugiej nad ranem, Ŝeby z nim porozmawiać.

w ogóle istnieje jakiś problem. Nie potrafiłam pozbyć się myśli, Ŝe mogę

Rzucił z taką siłą, Ŝe roztrzaskała się. Kryłam go. Ochraniałam.

znaleźć sposób, Ŝeby problem zniknął jak zły sen. Zaprzeczałam w obliczu

Zaprzeczałam. Nie potrafiłam spojrzeć prawdzie w oczy.

niezaprzeczalnych faktów. Mój mąŜ miał problemy z piciem zanim

Zaprzeczałam, aŜ do momentu, gdy nie mogłam juŜ dłuŜej zaprzeczać.

zostaliśmy małŜeństwem. Zawsze, gdy zrywałam z nim, był to rezultat Sąsiedzi widzieli go zataczającego się koło domu. Kogo chciałam okłamać?

pijackiego epizodu. Nie zwracałam na to uwagi, poniewaŜ kochałam go.

LekcewaŜyłam to, aŜ mniej więcej pięć lat temu okazało się, Ŝe juŜ nic

innego nie mogę zrobić. Był to trzynasty rok naszego małŜeństwa. WciąŜ go

usprawiedliwiałam. Miał bardzo trudną pracę i potrzebował kilku drinków,

aby się odpręŜyć. To miało sens. Chciałam nawet sama przygotowywać

drinki. SkarŜył się na pracę i wciąŜ powtarzał tę samą historię, nigdy nie

Moja matka spędziła ze mną noc. Dlaczego wyłączyłam ją z tego? Dzieci

wiedziały, Ŝe dzieje się coś strasznie niedobrego. Nie osiągnęłam niczego. Po

prostu nie mogłam uznać tego, co się działo, aŜ do momentu, gdy nie miałam

innego wyboru. Mój upór tylko pogorszył sprawę. To, co wydawało się moją

siłą, naprawdę było brakiem odwagi. Moja ignorancja była zatrwaŜająca.

Osoba, którą jestem dzisiaj, zachowałaby się zupełnie inaczej. Osoba, którą

znajdując Ŝadnego innego rozwiązania. Siedziałam z nim, bardzo mu

jestem dzisiaj, wymaga dla siebie prawa do bycia sobą. Rzeczywistości trzeba

współczując. Zawsze chodziłam spać później niŜ powinnam, ale przecieŜ on

mnie potrzebował.

stawiać czoła. Udawanie, Ŝe coś nie istnieje nie spowoduje, Ŝe to coś zniknie

samo. Nauczenie się tego kosztowało mnie wiele”.

Zaprzeczałam, Ŝe problemem był alkohol. Trudno uwierzyć jak byłam

Jest to przykład tego, co zaprzeczanie moŜe zrobić z człowiekiem.

naiwna. Gdy próbowałam połoŜyć się spać, wtedy on mnie budził. Wolałam

raczej wstać niŜ ryzykować obudzenie dzieci. Zdarzało się to noc w noc. Nie

Przedstawiłam Ci historię Cindy, ale mogłaby to być historia Barbary, Joanny,

Nancy. Wszystkie takie historie są wariacjami na ten sam temat. Zaprzeczanie

mówiłam o tym nikomu. Komu mogłam zaufać? Tworzyłam pozory

sprawia, Ŝe Ŝycie staje się kłamstwem. Zaprzeczanie zaburza rzeczywistość

idealnego małŜeństwa i nie chciałam tego niszczyć. Nie chciałam, Ŝeby

niealkoholika równie silnie, jak alkohol zaburza ją u alkoholika. JeŜeli

ktokolwiek myślał o nim źle. Zaczął być gwałtowny. Jednym ruchem mógł

zmieść wszystko ze stołu albo potłuc wszystko na półce. Potem nie spałam

odrzucisz zaprzeczanie, doświadczysz prawie natychmiastowego uczucia ulgi.

MoŜesz przystosować się do prawdy. Nie musi Ci się ona podobać, ale nie

przez resztę nocy, zbierając potłuczone szklanki i czyszcząc ściany

moŜesz pozostać zdrowa, gdy jej zaprzeczasz.

OPIEKUŃCZOŚĆ, PEŁNE TROSKI SKONCENTROWANIE SIĘ NA

ALKOHOLIKU

nas na podstawie naszego zachowania, a takŜe zachowania naszych bliskich.

Gdy chwaliłam się, Ŝe mój najmłodszy syn chodził juŜ w wieku dziewięciu

miesięcy, to czy nie mówiłam: „jest wspaniały”, czy teŜ: „jestem wspaniała”?

We wczesnej fazie alkoholizmu jesteśmy pełne zrozumienia. „Tak,

Tak samo, gdy starsze dzieci zaczęły mieć kłopoty w szkole, to chociaŜ

kochanie, wiem, Ŝe tu dookoła jest jak w dŜungli. Tak, powinieneś był

awansować. Pracujesz tak cięŜko, a tak mało cię doceniają. Pozwól, Ŝe

przygotuję ci drinka”. Bardzo współczujesz swojemu męŜowi, jest Ci przykro,

e ma kłopoty. Martwisz się o niego i próbujesz znaleźć rozwiązanie jego

problemów. JednakŜe nie ma sposobu, który rozwiązałby jego problemy, gdy

staje się on coraz bardziej wprawny w skwapliwym wynajdywaniu dziur

w całym. Jeśli tylko jest coś, co moŜe martwić lub złościć, będzie szukał

właśnie tego. Krzywda moŜe być prawdziwa albo wymyślona. To nie ma

znaczenia. Co wieczór tracisz siły i zapominasz o sobie, próbując uspokoić

Twego alkoholika. W końcu to on chodzi do pracy, przynosząc potem do

domu pieniądze i wręcz powinnaś tak wszystko zorganizować, Ŝeby w domu

miał jak największy spokój. Fakt, Ŝe Ty takŜe miałaś burzliwy dzień, nie jest

waŜny. Częścią Twojej roli jest naprawienie świata dla Twojego męŜa. Twoje

własne potrzeby są niewaŜne.

Jean B. wspomina: ”Właśnie to mówił mój mąŜ. I wiesz, co? Wierzyłam

mu. I coraz bardziej stawałam się mniejsza i mniejsza. Stałam się słuŜącą we

własnym domu. Nie miałam Ŝadnych potrzeb. Ale z pewnością byłam dobrym

wiadomie robiłam wysiłki, Ŝeby oddzielić siebie od nich, uwaŜałam jednak,

e stawia mnie to w negatywnym świetle. PoniewaŜ prawdopodobnie jesteś

podobna do większości ludzi, to gdy Twój mąŜ alkoholik zachowuje się

skandalicznie, czujesz się zakłopotana.

Przepraszasz i chciałabyś stać się niewidzialna. Nie czujesz, Ŝe moŜesz

wrócić do domu, zostawiając „duszę towarzystwa” samemu sobie. Kilka

takich doświadczeń spowoduje, Ŝe będziesz czuła się niepewnie i obawiała się

sytuacji towarzyskich, w których pije się alkohol. W końcu będziesz chciała

zupełnie uniknąć takich sytuacji. Zakłopotanie jest zbyt duŜe. W efekcie –

przejmujesz odpowiedzialność za jego zachowanie. Prawda zaś jest taka, Ŝe

naprawdę moŜesz odpowiadać tylko za swoje własne zachowanie. W tym

miejscu zdanie to nie ma pewnie dla Ciebie zbyt duŜego sensu. Nie rozumiesz

teŜ pewnie tego, Ŝe inni ludzie nie wiedzą, Ŝe zachowanie Twojego męŜa Cię

upokarza. Mnie pijani męŜowie innych kobiet nie obchodzą. Czasami ich

nawet lubię, poniewaŜ nie muszę wracać z nimi do domu.

Ty natomiast nie moŜesz bawić się na przyjęciu, poniewaŜ cały czas go

pilnujesz, sugerujesz, Ŝe moŜe ma juŜ dosyć, próbujesz skłonić go do wyjścia,

przypadkiem zapalenia okręŜnicy. Te uczucia, którym zaprzeczałam, zjadały

nalegasz, Ŝe będziesz prowadziła samochód. I w pewnym momencie

moje wnętrzności. Byłam tak przejęta moim męŜem, Ŝe sama mogłam się

wykrwawić. Byłam wyprana ze wszystkiego. My – nieosoby (nonpersons) –

robimy takie rzeczy. Ale juŜ nigdy więcej”.

ZAKŁOPOTANIE, UNIKANIE OKAZJI DO PICIA

To, co inni o nas myślą, wydaje się bardzo waŜne – w gruncie rzeczy

waŜniejsze niŜ to, co myślimy o sobie sami. Przypuszczamy, Ŝe inni oceniają

stwierdzasz, Ŝe po pierwsze to właściwie nie warto wychodzić. JeŜeli nie

moŜesz miło spędzić czasu, to po co się dręczyć. W rezultacie rozŜalasz się

nad sobą i pielęgnujesz swoje rany.

PRZESUNIĘCIE WE WZAJEMNYCH KONTAKTACH –

DOMINACJA, PRZEJMOWANIE OBOWIĄZKÓW,

SAMOPOCHŁANIAJĄCA SIĘ AKTYWNOŚĆ

W miarę rozwoju choroby alkoholik przyjmuje na siebie coraz mniej

bardziej po to, aby osiągnąć pewną niezaleŜność, niŜ z zainteresowania

odpowiedzialności. Zmieniają się wzajemne stosunki pomiędzy Tobą i Twoim

męŜem, a takŜe Tobą i Twoimi dziećmi. Bierzesz na siebie coraz więcej

i więcej. Próbujesz stać się dla dzieci zarówno matką jak i ojcem. Nie jest to

moŜliwe. Matka po prostu nie moŜe być ojcem. Nie jest do tego stworzona.

Matka moŜe być tylko najlepszą matką, jaką jest w stanie być. Gdy próbuje

stać się takŜe ojcem, podejmuje się zadania nie do zrealizowania. Nie dość, Ŝe

jest ono nierealistyczne, to w dodatku szkodliwe dla dzieci. Taka matka

powoduje zamęt w ich umysłach i sama się wykańcza.

samymi dziećmi. Mogłabym robić cokolwiek aby tylko uniknąć tego, co jest

potencjalnie wybuchowe”.

Nawet jeŜeli Twoja działalność poza domem przynosi korzyści innym,

satysfakcja, którą czujesz sama jest ograniczona. Jest ograniczona, poniewaŜ

poruszasz się „od” a nie „do” czegoś. MoŜe to spowodować, Ŝe sytuacja

w domu staje się jeszcze trudniejsza do udźwignięcia. Na zewnątrz jesteś

szanowana i ceniona, lecz nie będziesz za to szanowana i ceniona w domu.

Wszystko, w co się włączasz, a co nie obraca się wokół niego jest groźne. Jest

Coraz bardziej przekształcasz się w szefa i podejmujesz właściwie

taki potrzebujący i czuje się obraŜony, gdy jakakolwiek część Twojej energii

wszystkie decyzje dotyczące domu. Alkoholik w końcu staje się jeszcze

jednym dzieckiem. I chociaŜ panujesz nad nim, jak gdyby był dzieckiem, to

jednak jesteś zła i oburzona, gdy nie zachowuje się jak dorosły. Boisz się, Ŝe

wszystko legnie w gruzach, gdy zrezygnujesz z opieki. Tak więc biegasz po

kieruje się gdzie indziej. A Ty nie jesteś przygotowana na jego krytykę.

Znowu się nacięłaś! Jesteś podatna na zranienie. Dlatego czujesz się winna

nie tylko z powodu tego, co Twój mąŜ robi, ale takŜe dlatego, poniewaŜ

wiesz, Ŝe będziesz walczyć o to, Ŝeby nie stracić brydŜa, spotkań klubowych

domu i pilnujesz dzieci, dzierŜysz finanse, malujesz ściany, przycinasz

czy pracy na pół etatu. Jakaś część Ciebie wie, Ŝe nie robisz nic złego, ale jak

trawnik – w końcu robisz wszystko. MoŜe nawet zaczniesz pracować, Ŝeby

mieć pewność, Ŝe wystarczy pieniędzy. Zdecydowanie panujesz nad całym

widowiskiem. Gdy patrzę na kobiety, które działają w ten sposób, przypomina

silna jest ta część? Mary N. wybrała kompromis: ”Zrezygnowałam z brydŜa

i utrzymałam pracę. Ponadto kłamałam moim kolegom. Nawet zapomniałam,

co im mówiłam, ale i tak nie wierzyli w to, tak samo jak ja sama. Dziś juŜ nie

mi się Joanna d’Arc. Naprawdę trzeba się nad tym zastanowić.

będę tego robiła. Dziś mogę iść na kompromis albo nie, ale wiem, Ŝe nie będę

W męczeństwie nie ma jednak zbyt wiele satysfakcji, w kaŜdym razie dla

większości ludzi.

kłamać. Wiem takŜe, Ŝe jeŜeli wybiorę kompromis, to nie będzie wynikał on

z chęci załagodzenia sprawy czy strachu. Przyczyna, dla której coś zrobię jest

Po przejęciu obowiązków w domu dość często angaŜujesz się

w kaŜdym calu tak waŜna jak sama rzecz. Nie chcę działać pod przymusem

w róŜnorodną

działalność

poza

nim. Jesteś

ciągle

zajęta.

czy ze słabości. Chcę wybierać i dzisiaj to robię”. To wszystko jest teŜ

samopochłaniająca się aktywność stanowi pewien rodzaj ucieczki. Nawet

dostępne dla ciebie.

jeŜeli to, co robisz jest bardzo produktywne, Twoim motywem jest raczej

uniknięcie myślenia niŜ bycie uŜyteczną. Mary N. jest wysoko

POCZUCIE WINY

wykwalifikowaną nauczycielką specjalizującą się w pracy z dziećmi, które

mają trudności z nauką. Mówi ona: „Kiedyś uczyłam dzieci z uszkodzeniami

Alkoholik jest specjalistą w przenoszeniu swojego własnego poczucia

winy na Ciebie. Ty zaś stajesz się specjalistką w przyjmowaniu winy. Gdy on,

neurologicznymi. ChociaŜ dobrze wykonywałam swoją pracę, robiłam to

unikając odpowiedzialności za swoje zachowanie, wrzeszczy „To Ty

doprowadziłaś mnie do picia!”, bierzesz winę na siebie.

Zaczynasz myśleć, Ŝe gdybyś była lepszą Ŝoną, to on by nie pił. On

zgadza się z Tobą. Dzieci myślą, Ŝe gdyby były milsze, to ojciec przestałby

pić. On z nimi takŜe się zgadza. Stąpasz ostroŜnie, aby nie urazić swojego

alkoholika. Oczywiście, to takŜe nie skutkuje. Jedna z moich ulubionych

historii dotyczy alkoholika, który prosił swoją posłuszną Ŝonę o usmaŜenie

mu dwóch jajek – jednego sadzonego, a z drugiego jajecznicę. Gdy przyniosła

mu te jajka, nie chciał ich jeść, twierdząc, Ŝe „nie z tego co trzeba zrobiła

jajecznicę”. Gdy przez długi czas słyszysz jaka to jesteś okropna, niemal nie

OBSESJA, STAŁE ZAMARTWIANIE SIĘ

W miarę, jak choroba coraz bardziej zaprząta myśli alkoholika, podobnie

oddziałuje ona i na Ciebie. śycie przestaje być przewidywalne i wciąŜ się

dręczysz. Co się teraz zdarzy? Czy przyłapią go na piciu w pracy? Czy go

wyrzucą? Gdzie on jest? Czy wróci na czas do domu? Czy będzie czuł się

uraŜony? Dokąd pójdzie? Czy będzie brutalny? Jak mogę przerwać jego

picie? Gdzie zrobiłam błąd? Czy jest z nim inna kobieta? Czy powinnam go

opuścić? Dlaczego go kocham? Czy istnieje jakieś rozwiązanie? Te dręczące

sposób w to nie uwierzyć. W rezultacie większość tego, o czym mówi myśli odpychają wszystkie inne. Jesteś jak w klatce. Idziesz przez Ŝycie, ale

alkoholik ulega internalizacji i opanowuje Cię totalne poczucie winy. Twoje myśli są gdzie indziej – zawsze przy alkoholiku. Takie obsesyjne

Alkoholik wie jak najłatwiej Cię zranić i uderza właśnie w te czułe miejsca. myślenie jest stratą energii, poniewaŜ niczego nie rozwiązuje. Sprawia

Poczucie winy jest siłą, którą łatwo moŜna manipulować. Gloria jedynie, Ŝe cała rodzina staje się jeszcze bardziej chora i wciągnięta

opowiadała mi jak wpływało na nią poczucie winy: ”Czułam się winna,

poniewaŜ nie mogłam stale kontrolować zachowania moich dzieci. Czułam

się winna, gdy spóźniłam się do domu dziesięć minut po lekcji gry w tenisa.

w emocjonalną orbitę Twojego męŜa. Nawet wiedza o tym nie pomaga zbyt

duŜo. Jesteś w pułapce. Nie panujesz juŜ nad swoimi myślami i Ŝycie staje się

koszmarem.

Czułam się winna, gdy grałam w karty tej nocy, gdy mąŜ chciał, Ŝebym była

Linde B. zwierza się po kilku tygodniach terapii: „Pamiętam,

w domu. Czułam się winna za przewinienia, których nie rozumiałam. Miałam przejeŜdŜałam kiedyś koło cmentarza i poczułam zazdrość. Zobaczyłam

zwyczaj przepraszać, kiedy nie wiedziałam co się stało, nawet gdy byłam

w porządku. Nie chciałam kłótni i nie mogłam znieść jego odrzucenia, gdy

był zły. Moje myślenie było tak bezsensowne jak i jego. RóŜnica polegała na

tym, Ŝe on działał, a ja reagowałam na to działanie.

Przyrządzał mi moje poczucie winy, a ja połykałam je całe. Czułam się

tak potwornie winna, Ŝe osiągnęłam punkt w którym nie mogłam po prostu

orszak pogrzebowy i pomyślałam, Ŝe przynajmniej on ma przyjaciół. Było to

samo dno rozpaczy i szczyt szczytów samouŜalania się nad sobą. Jest jedna

korzyść z takiego samopoczucia: jeśli chcesz dalej trwać w tym stanie, nie

sposób juŜ opaść niŜej; moŜna jedynie odbić się do góry. Nie chcę juŜ nigdy

tak się czuć. Nigdy nie pozwolę, Ŝeby to znów się zdarzyło”. I Ty takŜe

moŜesz na to nie pozwolić.

wytrzymać więcej. Odrzuciłam więc wszystko. Dzisiaj moje sumienie

LĘK

odróŜnia dobro od zła, a przyciski do wywoływania mojego poczucia winy

juŜ nie działają. Gdy jestem nie w porządku, natychmiast to uznaję, ale gdy

jestem przekonana, Ŝe mam rację, pozostaję przy swoim zdaniu”. Ty takŜe

moŜesz to osiągnąć.

W domu alkoholika obecny jest zazwyczaj niepokój i lęk. Niektóre z tych

obaw są bezpodstawne, a inne wielce uzasadnione, na przykład: Czy mogę to

zrobić bez porozumienia się z nim? Czy mnie zbije? Co będzie, jeśli straci

pracę? Znałam kobietę, której mąŜ zamknął drzwi na łańcuch gdy wyszła, tak

e nie mogła dostać się z powrotem do domu. Początkowo obawiała się znów

wychodzić, bo przeraŜała ją myśl, Ŝe nie będzie mogła dostać się z powrotem

do domu, w którym zamknięte są takŜe jej dzieci. Później nauczyła się nosić

ze sobą śrubokręt i otwierać zatrzask. Jej strach, któremu raz stawiła czoła

został opanowany.

Charlotte S. tak opisuje swój lęk: „Stwierdziłam, Ŝe większość rzeczy,

których się obawiałam, zdarzyła się. Stwierdziłam takŜe, Ŝe zazwyczaj jestem

niespokojna, ale nie potrafiłam określić przyczyny tego stanu rzeczy. JeŜeli

zjadłam obiad i uczucie to minęło – przyczyną był głód, jeŜeli nie minęło –

boją, ale lęk wszechogarnia je. Okropne jest Ŝycie w strachu. ParaliŜuje nas

ono. Sprawia, Ŝe zachowujemy się w sposób irracjonalny. Czyn wywołany

przez lęk prowadzi do następnych sytuacji lękowych i przestajemy panować

nad swoim Ŝyciem. Obracamy kołami w miejscu, gdyŜ nie ma juŜ dokąd

jechać.

KŁAMSTWA

Kłamstwo w domu alkoholika jest wręcz sposobem Ŝycia. Kłamiesz, aby

ochronić alkoholika. Mówisz jego szefowi: „Przykro mi, ale nie będzie go

przyczyną był niepokój. Lęk stał się moim sposobem Ŝycia. Dobrze

dzisiaj w pracy. Ma grypę”. Wyjaśniasz sąsiadce: „Nie wiem, dlaczego ta

ukrywałam go przed obcymi, ale mój Ŝołądek wiedział. Doszłam do wniosku,

lampa jest zniszczona, pewnie kot ją przewrócił”.

e czas i energia, którą zuŜywam, gdy się boję nie słuŜy mi dobrze, a więc

Alkoholik kłamie Tobie, szefowi i sobie mówiąc na przykład takie

próbowałam skierować moją energię w innym kierunku, tak długo, jak tylko rzeczy: „Nie mam w domu Ŝadnego alkoholu. Wypiłem tylko jedno piwo”.

mi się to uda. Gdy chodziłam na wykłady, stwierdziłam, Ŝe wpadam w panikę Znałam alkoholika, którego 35 członków rodziny zmarło w trzy lata.

w drodze do szkoły. PrzecieŜ zostawiłam troje moich dzieci – z nim. Byłam

niespokojna podczas wykładu i chciałam biec do domu. Jechałam godzinę

w jedną stronę, Ŝeby usłyszeć człowieka którego powaŜam, a potem nie

mogłam się skupić. Cztery stracone godziny! Gdy sobie to uświadomiłam,

zdecydowałam się być duchem tam, gdzie naprawdę jestem ciałem w danym

momencie. Nie miałam Ŝadnego wpływu na sprawy, które działy się wtedy

Niektórzy z nich umierali dwa albo trzy razy. Opuścił on wiele dni pracy,

poniewaŜ musiał uczestniczyć w pogrzebach.

Ze wszystkich kłamstw najbardziej destrukcyjne są te, które właściwie

nie są kłamstwami. Są one prawdziwe w zamiarze, ale nie w wykonaniu.

Alkoholik mówi: „Wrócę na szóstą na obiad”. Nie kłamie. Naprawdę ma

zamiar o szóstej być w domu na obiedzie. Nie przychodzi jednak do domu

w domu, ale mogłam zdecydować o tym, czy tracić czas w miejscu, w którym

o szóstej, poniewaŜ istnieje ogromna przepaść pomiędzy jego zamiarem

jestem, czy skoncentrować się i wyciągnąć z tego jakąś korzyść. Była to

cięŜka próba, ale wygrałam”.

Wiele kobiet w wyniku Ŝycia z alkoholikiem traci zaufanie do siebie.

Potem stają się one bardzo bojaźliwe i niespokojne. Sytuacje, które kiedyś nie

i zdolnością do wykonania go. Obiecuje dzieciom, Ŝe zabierze je w sobotę na

mecz piłkarski. Naprawdę tak myśli, gdy o tym mówi. Jednak gdy przychodzi

sobota, nie ma juŜ o tym mowy. Co jest kłamstwem, a co prawdą? Kto jest

odpowiedzialny?

były wcale zagraŜające, stają się wręcz przygniatające. Kobiety te stają się

Ten rodzaj zachowania powoduje coraz większe zamieszanie

coraz bardziej ofiarami swoich nienazwanych lęków. Znam kobiety Ŝyjące

z aktywnym alkoholikiem, które boją się zostawać w pustym domu, i inne,

które obawiają się wyjść z domu. Często nie potrafią powiedzieć, czego się

i dezorganizację w Twojej rodzinie. Znaczenie prawdy się zaciera i zostaje

zaburzone spostrzeganie rzeczywistości. Po prostu nie wiesz w co wierzyć.

W końcu niemal wierzysz w to, w co chcesz wierzyć. Doprowadza Cię to do

stałego naraŜania się na rozczarowanie. Jest on tak przekonywujący, Ŝe

bardziej wierzysz jemu, niŜ zdarzeniom ostatniego tygodnia, niedoszłemu

ZAMĘT

obiadowi czy niewykorzystanym biletom do teatru. Jednak moŜna to

Będąc z alkoholikiem Ŝyjesz w zamęcie. Nie wiesz w co wierzyć ani

wszystko zmienić. MoŜesz nauczyć się jeść i chodzić do teatru sama – jeśli to

będzie konieczne. Ale najpierw musisz koniecznie wydobrzeć.

czego oczekiwać. PoniewaŜ to alkoholik pociąga za sznurki, tańczysz do

bardzo niezbornej melodii. Twoje poczucie rzeczywistości ulega zaburzeniu.

KaŜdy dzień jest coraz trudniejszy do wytrzymania, Ŝycie staje się

FAŁSZYWE NADZIEJE, ROZCZAROWANIE, EUFORIA

koszmarem. Mając taki zamęt w głowie moŜesz postanowić, Ŝe będziesz piła

Częścią tego, co wpędza rodzinę alkoholika w zamęt i rozpacz są

z męŜem. Wypróbowawszy wszystko co mogłaś wymyślić, decydujesz

pojawiające się nadzieje i idące w ślad za nimi rozczarowania. Rodzina

niezdolna do zaakceptowania rzeczywistości – Ŝyje w świecie fantazji.

Myślisz o swoim męŜu alkoholiku w kategoriach tego, jaki był lub mógł

być. Gdy obiecuje Ci coś, reagujesz tak, jakby był taką osobą. Gdy nie spełnia

swojej obietnicy, jesteś zawiedziona duŜo bardziej, niŜ gdybyś od razu mu nie

wierzyła. JeŜeli dotrzyma słowa, jesteś tak podekscytowana, Ŝe popadasz

wreszcie: „Nie mogę go zwycięŜyć, więc przyłączę się do niego”. Myślisz, Ŝe

moŜe w ten sposób zahamujesz jego picie, albo sprawisz, Ŝe będzie mniej Ci

ubliŜał. Rezultaty tego łatwo przewidzieć. Nie moŜesz dotrzymać mu kroku.

Gdy dzieci widzą, Ŝe pijesz z ojcem stają się jeszcze bardziej przestraszone

i zmieszane. Myślą, Ŝe ich matka takŜe staje się alkoholiczką. W ten sposób

wszyscy zostają głębiej wessani w otchłań alkoholika.

w euforię. Oczywiście, doprowadza to do większego rozczarowania

Jest Ci bardzo trudno jasno myśleć. W gruncie rzeczy jest Ci w ogóle

następnym razem. Występujące na przemian uczucia – fałszywe nadzieje, trudno myśleć. Nie moŜesz „wyłączyć” swojej głowy i nie moŜesz takŜe dojść

rozczarowanie, euforia – zwiększają panujący w Tobie zamęt i lęk. do jakiejkolwiek odpowiedzi. Jesteś w kieracie, ale nie wiesz, gdzie się

W rezultacie – przekazałaś mu władzę nad swoim szczęściem. Dysponuje on

teraz mocą zdolną uczynić Cię szczęśliwą albo nieszczęśliwą. MoŜe uŜywać

znalazłaś i nie wiesz, jak się wydostać. Zaczynasz zastanawiać się nad tym,

jak się to wszystko skończy. „Czy tracę zmysły? – pytasz sama siebie. – MoŜe

lub nie uŜywać tej władzy, manipulując Tobą. JeŜeli nie zachowasz się

wariuję. śadna osoba o zdrowych zmysłach nie Ŝyłaby w ten sposób”.

zgodnie z jego wymaganiami, to nie zabierze Cię na przyjęcie. JeŜeli

Właściwie moŜe masz rację.

wcześniej zdecydował, Ŝe chce wyjść sam, nic nie moŜesz na to poradzić.

Czasami zachowuje swoje manipulacje na ostatnią chwilę przed wyjściem.

PROBLEMY SEKSUALNE

I zostajesz wtedy – ubrana na przyjęcie, na które nie pójdziesz.

Wraz z zaburzeniami komunikacji na innych obszarach Twego

Naprawdę wierzyłaś, Ŝe tym razem będzie inaczej. Tak dobrze dawałaś

sobie radę. Nie pił przez dwa tygodnie. Tym razem będzie inaczej. Jak często

to sobie mówiłaś? Jak często mówił to sobie alkoholik? Tak, jest faktycznie

inaczej. Jest gorzej. Choroba postępuje. Nie jesteś panią sytuacji, Twój mąŜ

małŜeństwa, psuje się takŜe fizyczna ekspresja bliskości. UŜywasz seksu jako

oręŜa. Odmawiasz, gdy mąŜ nie zachowuje się odpowiednio. Nie będzie miał

Ciebie w łóŜku, jeśli zamierza nadal pić w taki sposób. „Idź do łóŜka ze swoją

kochanką albo z butelką” – myślisz.

takŜe nie. Panem sytuacji jest alkohol – jeśli na to pozwolisz.

MoŜe odpychać Cię zapachem alkoholu, co jest wystarczającym

powodem odrzucenia jego zalotów. Sądzisz, Ŝe pragnie Cię z czystego

seksualne aŜ do późnej fazy choroby, gdy mąŜ staje się impotentem.

poŜądania, a nie z miłości. MoŜe jednak ulegasz mu, poniewaŜ zauwaŜyłaś, Ŝe

gdy jest zaspokojony seksualnie, śpi i masz wtedy spokój. MoŜe takŜe myślisz

Problemem jest to, Ŝe myślisz: „JeŜeli moŜe być tak w łóŜku, to jeszcze

wszystko będzie dobrze”. TakŜe i ta nadzieja ulegnie zachwianiu. MoŜesz się

w kategoriach swoich obowiązków małŜeńskich i odpowiedzialności. Tak

jedynie rozczarować. Nie osiągniesz niczego, dopóki nie nauczysz się

więc masz wybór pomiędzy poczuciem winy i poniŜeniem. I znów obniŜa się

Twoje poczucie własnej wartości.

NaduŜycia seksualne takŜe są nierzadkie. Kobiety ulegają zachowaniom,

którym mogłyby się sprzeciwić, gdyby zostało im chociaŜ trochę szacunku do

siebie. Klientki mówiły mi o sytuacjach, których rezultatem była konieczność

odrzucać fałszywe nadzieje i Ŝyć w teraźniejszości. Nauczysz się tego.

ZŁOŚĆ

Złość w takiej czy innej formie zawsze jest obecna w domu alkoholika.

Atmosfera jest tak zagęszczona, Ŝe moŜna ją krajać noŜem. Co on powie? Co

interwencji lekarskiej. Było im trudno nawet opowiadać o tym. Jednak

zrobi? Zabiję go, jeśli nie zostawi mnie w spokoju! Czy rozbije samochód?

zebrały się na odwagę, tak Ŝe mogłam im pozwolić na niedopuszczenie do

powtórzenia się takiej sytuacji. Pozwoliłam im być osobą. „Nie mogłam Ŝyć

dalej bez opowiedzenia tego komuś – powiedziała mi Judy D. – I wiem, Ŝe Ty

nie powtórzysz tego nikomu”. Nie muszę chyba dodawać więcej szczegółów.

Czy obudzi dzieci? Czy powinnam prosić go o pieniądze? Wszystkie te

wątpliwości kierują Twoją złość ku ludziom, na których naprawdę nie jesteś

wcale zła. Zwykłe prośby Twoich dzieci zmieniają Cię we wrzeszczącą jędzę.

Tylko prosiłam czy mogę... Wcale nie musiałaś...” – płacze biedne dziecko.

Wiesz

o czym

mówię.

Znasz

róŜnicę

pomiędzy

twórczym

Potem, gdy uświadamiasz sobie co zrobiłaś, jesteś zła na siebie.

i satysfakcjonującym seksem, a naduŜyciem. W sferze seksu, tak jak w kaŜdej

innej sferze Twojego Ŝycia, zagubiłaś poczucie własnej wartości, stałaś się

niepewna i zakłopotana.

Nie ma w tym nic niezwykłego, gdy alkoholik ma romans. SkarŜy się:

„Moja Ŝona mnie nie rozumie”. Pewnie, Ŝe ni cholery go nie rozumiesz! „Nie

chce mnie w łóŜku”. Tak, to prawda. „Nie chce pić ze mną”. Próbowałaś, ale

Kłótnie odbywają się prawie bez przerwy. Alkoholik kłóci się, aby

znaleźć powód do picia, a Ŝona kłóci się, poniewaŜ wszystko co on mówi lub

robi wytrąca ją z równowagi. Wydaje się, Ŝe moŜliwy jest inny rodzaj

konwersacji. „Przebierz groch” – warczy mąŜ, tylko po to, aby uzyskać

odpowiedź: „Co, masz złamaną rękę?”.

KaŜesz go: „Przygotuj sobie obiad. Ja juŜ jadłam”. Próbujesz nawet

wtedy rozwinęła się w Tobie awersja do alkoholu. Nie szkodzi, Ŝe romans jest

dodać: „Nie będziesz widywać się z moimi rodzicami, a ja z Twoimi”.

symptomem choroby – jesteś tym zdruzgotana. Twoja toŜsamość jest tak

Straszysz go odejściem. JeŜeli zrobisz to, moŜesz znaleźć się na ulicy

związana z nim, Ŝe przestajesz być sobą. „Pewnie nie jestem zbyt kobieca –

myślisz sobie. – Gdybym była kobieca, nie doszłoby do tego romansu”.

w środku nocy, nie mając dokąd pójść. Stajesz się nieustępliwa i podejrzliwa.

ZŜera Cię wściekłość, a nie masz jak dać jej upust. KaŜdy, kto wejdzie do

Twoje wyobraŜenie o sobie znów się obniŜa. Jesteś złą Ŝoną, matką,

twego domu, moŜe wyczuć wibracje złości, nie ma od tego ucieczki: „Kto by

gospodynią, a teraz straciłaś takŜe swój seks. Jesteś niczym. Głupie gadanie!

Jesteś ofiarą. Jesteś ofiarą współuzaleŜnienia.

pomyślał, Ŝe zamienisz się w taką samousprawiedliwiającą się wiedźmę?

To napięcie nie zawsze jednakŜe przejawia się w Twoim zachowaniu.

Niektóre małŜeństwa są w stanie utrzymać satysfakcjonujące Ŝycie

JeŜeli Ŝyjesz z męŜem, który uŜywa przemocy, wolisz je stłumić w sobie, niŜ

ryzykować atak. Jest to trudny, ale realistyczny wybór. JeŜeli napięcie ma

kierunek do wewnątrz, tzn. jeŜeli stale trzymasz język za zębami, nawet gdy

czujesz potrzebę wybuchu, prawdopodobnie wywoła ono u Ciebie chorobę.

kobietami, które Ŝyją Twoim Ŝyciem. Nie jesteś sama. Jesteś w duŜym i nie

bardzo ekskluzywnym towarzystwie.

Przypominam sobie pilota samolotu, który powiedział pasaŜerom: „Mam

Zapalenia przydatków, nieŜyty Ŝołądka i wrzody często pojawiają się

dla państwa dwie wiadomości – złą i dobrą. Złą wiadomością jest to, Ŝe

w rodzinach alkoholików. Złość, której się nie uzewnętrznia moŜe dosłownie

zjeść wnętrzności. Nie namawiam Cię, Ŝebyś otworzyła usta. Konsekwencje

zabłądziliśmy. A dobra wiadomość – mamy świetny czas. To zdumiewające,

jak bardzo poświęcasz się chodząc w kółko. MoŜe teraz nie uwierzysz mi, ale

mogą być tego nie warte. W dalszych rozdziałach będę omawiała poŜyteczne

masz władzę, Ŝeby powiedzieć: „Hej, poczekaj chwilę. Chcę się stąd

sposoby uwolnienia się Twojej złości.

LETARG, POCZUCIE BEZNADZIEJNOŚCI, UśALANIE SIĘ NAD

SOBĄ, WYRZUTY SUMIENIA, ROZPACZ

NiewaŜne co robisz, niewaŜne jak bardzo się starasz, to i tak jest za mało.

Dajesz i dajesz, jakby ta studnia nie miała dna. W pewnej chwili rezygnujesz.

Co za róŜnica? Wszystko co robisz, nie ma znaczenia. Jesteś fizycznie

i psychicznie wyczerpana. Próbowałaś utrzymać świat na swoich ramionach,

ale juŜ nie moŜesz. Osiągnęłaś punkt, w którym wszystko przestało Cię

wydostać”. Ta ksiąŜka pokaŜe Ci, jak to zrobić.

III.

CO DZIEJE SIĘ Z DZIEĆMI?

Co z dziećmi? Są one najbardziej podatne na zranienie. Są ofiarami i są

bezsilne. Są zaleŜne i bezbronne. Nie znają innego sposobu Ŝycia. Ty i Twój

mąŜ jesteście dla nich najwaŜniejszymi ludźmi na świecie. To do Was się

zwracają, Ŝeby przekonać się, Ŝe są kochane, Ŝe są wartościowe, Ŝe nic złego

im się nie zdarzy. A co dostają? Dostają duŜo sprzecznych przekazów.

interesować. Wyschła Twoja emocjonalna energia, jesteś zrozpaczona

Mówisz: „Kocham Cię, zostaw mnie samą”. Mówisz: „Nie martw się”

i samotna. Jesteś pełna poczucia krzywdy i wyrzutów sumienia. Przejście

przez kaŜdy dzień staje się męką. Wstanie z łóŜka i ubranie się jest zadaniem

niemal ponad siły. Po co kontynuować zwykły bieg rzeczy? Po prostu nie

warto – myślisz. Więc przestajesz. Wycofujesz się w samotną egzystencję.

z czołem głęboko pociętym bruzdami. Czujesz ich ból, ale nie wiesz jak

uwolnić je od niego. Dziecku trudno jest rozpoznać, co naprawdę zostało

powiedziane. To, co się dzieje wygląda mniej więcej tak: tracisz duŜo czasu

i energii reagując na Twego męŜa, zarówno gdy jest obecny, jak i wtedy, gdy

Gdy osiągniesz taki punkt rozpaczy, moŜesz sama zacząć pić albo

go nie ma. To samo robią Twoje dzieci. TakŜe zuŜywają swój czas i energię

uŜywać narkotyków. To nieprawdopodobne, ale znów wygrywa alkohol. Jest

Ci wszystko jedno i czujesz się tak, jak gdybyś nie mogła stawić czoła

kolejnemu dniu. Twoje problemy są zbyt wielkie. śycie zupełnie wymknęło

Ci się z rąk. Chcesz odejść.

Czy utoŜsamiasz się chociaŜ z częścią tego, o czym pisałam? Czy coś ma

reagując na Ciebie. Reagują one nie tylko na Ciebie i na Twoje reakcje

w stosunku do ich ojca, ale takŜe na Twoje działanie skierowane w ich

kierunku. Brzmi to niejasno? Jeszcze jak! Nie mogą one myśleć jasno, gdy ich

ycie jest tak poplątane. Nic nie ma większego sensu. Pewna jest jedynie

niepewność. Konsekwentna jest jedynie niekonsekwencja.

jakieś specjalne znaczenie dla Ciebie? Daję Ci słowo, Ŝe nie byłam w Twoim Tak więc dostają pomieszania z poplątaniem. JeŜeli Ŝyje się

domu. Ale byłam w stu innych domach i rozmawiałam z wieloma innymi w zamieszaniu, trudno mu nie ulec; nie ma innej moŜliwości. Nie ma dymu

bez ognia. Dzieci naśladują rodziców. Uczą się, między innymi w ten sposób,

dzień, z godziny na godzinę, jak zamierza traktować je ojciec. Gdy jest

kim są. Zawsze ktoś powie: „Masz oczy Twojej matki” albo: „Jesteś

trzeźwy, zachowuje się jak idealny rodzic. Bardzo stara się zachowywać

zbudowany tak jak Twój ojciec”. Dziecko nie odpowie: „Hej, chwileczkę! To

są moje oczy” albo: „To moje ciało”. Mamy skłonność do posługiwania się

rodziną, aby wyjaśnić to, co widzimy w naszych dzieciach. Moja córka gra na

pianinie od piątego roku Ŝycia. Moja matka stwierdziła: „Odziedziczyła to po

Twoim bracie”. MoŜe to prawda, a moŜe nie, ale to przyjemne uczucie.

Przyjemne, poniewaŜ mają oni wspólną pewną szczególną cechę. Takie

porównania robi się takŜe w sposób destrukcyjny. „Nie zdziwiłam się, gdy

Johnny Jones stał się narkomanem. PrzecieŜ jego ojciec to pijak i ladaco”.

Coś podobnego słyszy się często. A ja gryzę się w język, poniewaŜ wiem, Ŝe

syn tej wielce prawej osoby jest dostawcą narkotyków Johnny Jonesa. Istotne

w taki sposób, poniewaŜ czuje się fatalnie w związku ze swoim zachowaniem,

gdy był pijany. Jest kochający, czuły, rozumiejący, pobłaŜliwy i towarzyski.

Jest w kaŜdym calu taki, jak dziecko mogłoby sobie wymarzyć. Sprawia, Ŝe

dziecku wydaje się, Ŝe wszystko będzie dobrze. To on to spowoduje. Dziecko

wierzy we wszystko. Potrzebuje tego, by czuć się dobrze. Potem, gdy ojciec

przychodzi pijany i staje się podły i brutalny, dziecko jest zdruzgotane. Cały

jego świat się rozpada. Nie wie, co jest rzeczywiste. Nie wie, na co moŜe

liczyć i co jest prawdziwe. Chce wierzyć w dobrego tatę, ale nie moŜe. Nie

moŜe zapomnieć o tym złym. Miota się tam i z powrotem, nie wiedząc, Ŝe nie

jest to jedyny sposób, w który musi wszystko przebiegać. Ale tylko taki

jest, Ŝe nawet w naszych czasach rozwiniętego indywidualizmu przysłowia

sposób zna. PoniewaŜ jego wyobraŜenie o ojcu jest zupełnie poplątane,

w stylu „niedaleko pada jabłko od jabłoni” niosą pewną prawdę. Niosą one

prawdę nie tylko ze względu na to, o czym juŜ mówiłam, ale takŜe dlatego, Ŝe

dotyczą sposobu uczenia się dzieci. Uczą się one przez identyfikację. Gdy

piszę tę ksiąŜkę, mój najstarszy syn pracuje nad opowiadaniem, córka nad

piosenką, a moje najmłodsze dziecko – Bóg wie nad czym. Nie umie jeszcze

samo siebie odczytać. Mogą oni być świadomi tego co robią, lub nie, ale

w kaŜdym razie naśladują siebie nawzajem. Komunikujemy im, jakie są nasze

a jednocześnie jest ono wszystkim, co dziecko zna, syn ojca alkoholika ma

trudności w widzeniu siebie jako normalnego dorosłego męŜczyznę. Po prostu

nie wie, jaki jest ten „dorosły męŜczyzna”. Straszne jest to, Ŝe sam alkoholizm

staje się częścią roli ojca, z którą identyfikuje się chłopiec. W rezultacie

okazuje się, Ŝe wielu alkoholików pochodzi z domów, w których jedno lub

oboje rodzice naduŜywali alkoholu.

Pozornie wydaje się, Ŝe powinno być właśnie odwrotnie. Myślisz, Ŝe

wartości, a one przyjmują je jako swoje własne. JeŜeli jesteśmy niepewni, one

u dziecka rozwinie się wstręt do alkoholu. U niektórych – tak, ale

takŜe takie będą. Będą grały rolę dorosłego. Dzieci najbardziej lubią bawić się

w dom. Spójrz w jaki sposób Twoje dziecko ubiera swoje lalki. Nie na wzór

Brandy Bunch.

Ojciec alkoholik jest niespójny. Myśli się o nim głównie w kategoriach

u większości – nie. O ile dzieci te nie doświadczą innych moŜliwości, będą

powtarzały te same błędy. „Potrafię zapanować nad alkoholem. Nigdy nie

będę pijakiem, jak mój ojciec”. Jego ojciec prawdopodobnie mówił tak samo.

Córka takŜe zaczyna się plątać. MoŜe spostrzegać pijącego męŜczyznę

niespełnionych obietnic. Gdy jest trzeźwy, podejmuje wobec dzieci

jako dzielnego i niezaleŜnego. Nie ma to wielkiego sensu, ale tak właśnie się

zobowiązania: „Chciałbym zabrać Cię w sobotę na mecz”. „Oczywiście, Ŝe

kupię Ci tę zabawkę”. Gdy mówi o tym, naprawdę ma zamiar tak zrobić, ale

rzadko się to zdarza. Dziecko nigdy nie wie, w co wierzyć. Nie wie z dnia na

dzieje. W rezultacie okazuje się, Ŝe córki alkoholików częściej wychodzą za

mąŜ za aktywnych czy potencjalnych alkoholików niŜ córki niealkoholików.

Jednak nie robią tego celowo. Nie są świadome tego, co czynią. Wiele

dziewcząt poślubia swoich „ojców”. Nie jest to niezwykłe, ale w tym straci przytomność na tyle, by mogła połoŜyć go do łóŜka – aby następnego

wypadku jest godne poŜałowania. dnia rano dzieci nie znalazły go nieprzytomnego na podłodze. Przypadkiem

To tyle, jeŜeli chodzi o widzenie przez dziecko alkoholika. Teraz usłyszała, jak jej dzieci rozmawiają o niej. Mówiły: „Mama zawsze jest taka

zobaczymy jak dzieci spostrzegają Ciebie. Ciebie takŜe nie widzą jako

znakomitości. Jesteś w trudnej sytuacji. Próbujesz ochronić swoje dzieci, ale

nie wychodzi to tak, jakbyś chciała. Twoja ochrona dzieci prowadzi do wielu

półprawd i zawoalowanych kłamstw. PrzecieŜ nie chcesz Ŝeby się martwiły.

Nie chcesz, Ŝeby picie ojca stało się ich problemem i starasz się tego uniknąć.

PoniewaŜ dzieci reagują tak samo silnie na uczucia jak na słowa, wiedzą, Ŝe

coś jest nie w porządku. Wiedzą, Ŝe nie jesteś w stosunku do nich zupełnie

szczera. Chcą wiedzieć, a jednocześnie – nie chcą. JeŜeli pytają, odburkujesz:

„Niczym się nie martwię”. „JeŜeli niczym się nie martwisz, to dlaczego na

mnie krzyczysz? PrzecieŜ nic nie zrobiłem”. To kamyczek dający początek

lawinie. Bywa i tak, Ŝe dzieci nie pytają, ale to wcale nie oznacza, Ŝe się nie

przejmują. Przejmują się, poniewaŜ wiedzą, a jednocześnie nie wiedzą, co się

dzieje. Wiedzą, Ŝe coś jest źle, ale nie wiedzą co. Naprawdę nie rozumieją.

A Ty nie moŜesz sprawić, Ŝeby zrozumiały, poniewaŜ tak naprawdę nie

rozumiesz siebie, a poza tym – wolisz raczej nie wyjaśniać. Ostatecznie, cóŜ

dobrego mogłoby z tego wyniknąć.

Nawet, jeŜeli w momentach złości uświadomisz im, jak wstrętny jest ich

ojciec, nie jest wcale niezwykłe to, Ŝe będą bardziej złe na Ciebie niŜ na

niego. PrzecieŜ to Ty jesteś osobą odpowiedzialną za mówienie im „nie”.

zmęczona. Ostatnio nawet prawie w ogóle jej nie widzę”. One nic nie

wiedziały. Nawet gdyby wiedziały, to i tak czułyby się zagubione. Jesteś taką

osobą, na którą moŜna się złościć najbezpieczniej. Dzieci wiedzą co się

zdarzy, gdy będą się złościć na Ciebie. Mogą tego nie lubić, ale w przypadku

ojca moŜe zdarzyć się wszystko. Tak więc, na Ciebie spada cała złość. Lgną

do Ciebie, a jednak utrzymują, Ŝe to Ty jesteś odpowiedzialna. Litujesz się

nad nimi, ale jednocześnie chciałabyś, by zostawiły Cię samą. ChociaŜ kilka

minut spokoju. Czy to nigdy się nie skończy?

Nie jest trudno zidentyfikować dom alkoholika. Wygląda on mniej więcej

tak: Atmosfera jest pełna napięcia. Wybuch kłótni jest tylko kwestią czasu.

Zaczyna się ona od zupełnie bezsensownych przyczyn. Alkoholik rozpoczyna

spór, Ŝeby mieć pretekst do wyjścia i picia. Ty rozpoczynasz z powodu

czegoś, co zdarzyło się pięć dni, pięć miesięcy, albo pięć lat temu. Sama

kłótnia dotyczy bzdur, które w gruncie rzeczy nie mają znaczenia. „Która

godzina?” „A co, jesteś ślepy?”

Mary opowiadała mi, Ŝe kiedyś jej rodzice kłócili się na temat tego,

o której powinna wracać do domu. Była wściekła, poniewaŜ nie słuchali tego,

co ona mówi. Chciała przedstawić swój punkt widzenia, poniewaŜ o godzinę

jej powrotu do domu chodziło. Wyjaśniłam jej, Ŝe tak naprawdę to spór wcale

Egzekwowanie dyscypliny rzadko jest równo rozdzielone pomiędzy

nie był o nią. Była to próba sił. Kłótnia nie dotyczyła Mary, tylko jej matki

małŜonków. Ty jesteś tą osobą, która czuje się zmęczona i poirytowana,

pokazującej temu pijakowi, gdzie jest jego miejsce i ojca walczącego

i wyładowuje to na nich. Jak moŜesz być tak spokojna jak tego wymagają

dzieci, gdy byłaś na nogach przez cała noc, z pijanym męŜem, który chodził

za Tobą z pokoju do pokoju? Znam kobietę, która czuwała noc w noc,

z dziwką, przez którą musi pić. Decyzja dotyczy osoby Mary, lecz jej racje nie

mają Ŝadnego znaczenia. Po jakimś czasie te kłótnie stają się dla dziecka

słowami – słowami pełnymi złości. To, czy są one słuszne czy niesłuszne nie

sprzątając bałagan, Ŝeby dzieci nie zobaczyły go rano, ulegając teŜ ma znaczenia, poniewaŜ wszystkie one są pozbawione sensu. Dziecko reaguje

alkoholikowi, tylko po to, Ŝeby nie hałasował i nie budził dzieci, i czekając aŜ strachem i szybko uczy się, Ŝe dorośli nie zawsze mówią to, co myślą i myślą

tak, jak mówią.

alkoholików bardzo pragną porozmawiać z kimś, komu mogą zaufać.

W końcu prawda traci swe znaczenie. Z moich badań dotyczących dzieci

Trzymanie wszystkiego w sobie jest niemal nie do zniesienia. Podczas

z domów alkoholików wynika, Ŝe zagubiły one poczucie prawdy. Nie

rozmowy opowiedział mi swój sen. Dotyczył on mrówek-ludojadów

wiedziały co jest, a co nie jest prawdą. Nie było to takŜe dla nich specjalnie

waŜne. Raczej starały się zgadywać jakich uczuć się od nich oczekuje. Dałam

atakujących jego dom. On, dzięki swojej odwadze, uratował mamę i babcię

i zaprowadził je w bezpieczne miejsce. Z jakiejś przyczyny ojciec został

do wypełnienia kwestionariusze stu pięćdziesięciorgu dzieciom. Setka

w domu. Po powrocie okazało się, Ŝe pozostały z niego tylko strzępy

pochodziła z rodzin alkoholików, a pozostałe pięćdziesięcioro – w tym

wnętrzności. Ciekawy sen? Tak, ciekawy z wielu przyczyn. Wygląda na sen

samym wieku, takiej samej płci i o podobnym pochodzeniu społecznym co ta

setka – nie miało rodziców, którzy naduŜywają alkoholu. W kwestionariuszu

była skala kłamstwa. Jest to sposób na określenie tego, czy badany – zamiast

mówić prawdę – daje takie odpowiedzi, o których myśli, Ŝe są oczekiwane.

Robi to dla uzyskania lepszych wyników. Okazuje się, Ŝe dzieci z domów

niealkoholików, które kłamią, robią to właśnie po to, aby uzyskać lepszy

wynik na kwestionariuszu. Dzieci z domów alkoholików mają globalnie duŜo

wyŜsze oceny w skali kłamstwa. Pokazuje to, Ŝe właściwie one nie kłamią.

Ich wyniki kwestionariuszowe są niskie, niezaleŜnie od tego, czy kłamią, czy

teŜ nie. Wskazuje to na fakt, Ŝe ich świat nie jest typowym światem. Dlatego

ich odpowiedzi nie są typowymi odpowiedziami.

Poza tym – by jeszcze bardziej skomplikować sprawę – zachowania

dziecka z problemami? Tak, to nie ulega wątpliwości. Ale sam sen nie jest

sygnałem choroby psychicznej.

Chłopiec ten Ŝył w domu, w którym ojciec był aktywnym alkoholikiem.

Jego Ŝycie było niczym piekło. Nie mógł okazać ojcu swojej złości. Bał się

go. Jego matka wybrała unikanie spornych spraw i stała się nadopiekuńcza

w stosunku do George’a.

Nic dziwnego, Ŝe chłopiec krzyczał: „zabić!”. Był bardzo zły. KtóŜ by nie

był? Gdyby nie okazywał Ŝadnych zewnętrznych oznak złości, miałby duŜo

więcej zaburzeń.

Spotykałam się z tym chłopcem przez pewien czas, a potem zaczęłam

widywać się z jego matką. Gdyby moŜna było zmienić klimat domu, chłopiec

reagowałby inaczej. Gdybym mogła ją doprowadzić do zdrowia, chłopiec teŜ

i postawy, które mogłyby wydawać się dziwne w normalnej sytuacji mógłby wyzdrowieć. I tą właśnie drogą poszłam. Zmiana postaw matki

domowej, mogą być wręcz zupełnie zdrowe w domu alkoholika. pozwoliła chłopcu wzmocnić się i mówić o swoich uczuciach. Był w stanie

PosłuŜę się przykładem. Mniej więcej przed rokiem zgłosił się do mnie znaleźć taki sposób zachowania się, który byłby bardziej do przyjęcia.

dwunastoletni chłopiec. George był agresywny w szkole. Wszystkie jego

wypracowania i rysunki zawsze dotyczyły śmierci i morderstw. Było w nich

mnóstwo krwi i przemocy, pchnięć noŜem i strzelaniny. Poza tym słabo się

Fantazje ustały i rysunki takŜe. Spotkałam go w zeszłym tygodniu. Jego ojciec

juŜ nie pije i wszyscy razem pracują usilnie, Ŝeby znów stać się rodziną.

Uśmiecha się teraz. JuŜ nie nienawidzi świata. Zaczął się lepiej uczyć. Ma

uczył. Zarówno rodzice jak i nauczyciele byli zaniepokojeni. George

mniej kłopotów. Teraz, gdy źle napisze klasówkę, albo weźmie udział

przeszedł letni program specjalnej pomocy, a potem przysłano go do mnie

z powodu jego problemów emocjonalnych.

w bójce, to tylko dlatego, Ŝe się nie nauczył, albo dlatego, Ŝe chłopcy

zazwyczaj biorą udział w bójkach. Nie jest to spowodowane tym, Ŝe nie mógł

Przyszedł chętnie. Z moich doświadczeń wynika, Ŝe dzieci z rodzin

się skupić martwiąc się o matkę, która martwiła się o ojca, ani tym, Ŝe chciał

pobić cały świat.

W tym wypadku dziecko krzyczało o pomoc i zauwaŜono to. Inne dzieci

wycofują się. Pozostawia się je wtedy same, gdyŜ nie sprawiają kłopotów.

nikt naprawdę się nim nie opiekuje? Widać to było na autoportrecie bardzo

bystrego czwartoklasisty, który mieszkał z agresywnym ojcem alkoholikiem.

Pod rysunkiem dziecko napisało „Chciałbym umrzeć. Jestem tak głupi”. Jego

Niektóre kończą w więzieniu. „Kogo obchodzi to, co robię?” Jeszcze inne

wyobraŜenie o sobie było bardzo odległe od rzeczywistych zdolności.

kierowane są do poradni dla dzieci. Ale czy wrócą do zdrowia psychicznego,

A zachowywał się zgodnie z tym, co myślał o sobie.

gdy pozbawimy je pomocy? A z Twoją pomocą moŜemy przecieŜ osiągnąć

Był w klasie prowadzonej przez nieczułego nauczyciela, który nie

cuda. Wyniki są prawie natychmiastowe. Jednak zanim będziesz mogła

pomóc, naleŜy przyjrzeć się całemu problemowi.

Nie stanie się on mniej skomplikowany, ale wszystko poukłada się tak, Ŝe

będziesz mogła zrozumieć co się dzieje. Gdy będziesz czytać dalej, moŜesz

poczuć się przygnębiona i winna. Nie zniechęcaj się. Tym dzieciom moŜna

pomóc. Tak między nami mówiąc, właśnie dlatego kocham pracę z rodzinami

rozumiał jego napomknięć o pomoc. Mogliśmy przenieść go do innej klasy.

Nowy nauczyciel był bardziej obeznany z jego sytuacją domową i dzięki jego

serdeczności i wsparciu chłopiec zaczął się rozwijać.

Jest waŜny? Dla kogo? Jego ojca bardziej obchodzi następne pijaństwo.

A matka obmyśla sposoby jak mu zapobiec. „Jak mogę być waŜny?”

Dziecko zaczyna myśleć w ten sposób i tak czuje.

alkoholików. Odnoszę sukcesy. Dam Ci klucze i Ty takŜe będziesz miała

Poproszono mnie kiedyś o porozmawianie z szesnastoletnim synem,

sukcesy.

rodowisko moŜe na nas działać w sposób negatywny lub pozytywny.

Dzieci, o których mówimy, mają w swoim Ŝyciu bardzo mało spójnych,

podtrzymujących doświadczeń. W rezultacie powaŜnie zaburzona zostaje ich

samoocena. Musi tak być. Bardzo duŜo rzeczy wpływa na rozwój myślenia

który przebywał wtedy w areszcie dla młodocianych przestępców. Rodzice

mieli nadzieję, Ŝe gdy napiszę pozytywne sprawozdanie, to będzie moŜna go

uŜyć w obronie chłopca, gdy dojdzie do procesu.

Nad był wplątany w bardzo powaŜne przestępstwo i wszyscy byli tym

bardzo poruszeni. Gdy usiedliśmy aby porozmawiać, powiedziałam mu: „Nie

o swojej wartości. Samoocena musi zaleŜeć od tego, w jakim stopniu

rozumiem, co Cię do tego skłoniło. Znam Cię juŜ długo i właściwie nie

uwaŜamy siebie za zdolnych, waŜnych, udanych i wartościowych. Większość

zaś tych ocen zdeterminowana jest przez to, w jaki sposób traktują nas inni

ludzie. WyobraŜenia i postawy ludzi waŜnych w naszym Ŝyciu przyjmujemy

jako swoje własne.

Dziecko z domu alkoholika nie widzi siebie jako kogoś uzdolnionego.

Gdyby było naprawdę zdolne, potrafiłoby wymyślić jakiś sposób na to, Ŝeby

ojciec przestał pić. Wszystko inne blednie w tym zestawieniu. Takie dziecko

umniejsza znaczenie wszystkiego, co robi, traktując to jako mało waŜne. CóŜ

wygląda to na coś w Twoim stylu”. Odpowiedział: „Zrobiłem to, Ŝeby mnie

zauwaŜyli”.

Czy nie wywołuje to u Ciebie dreszczu grozy? U mnie tak. Jego rodzina

była tak pochłonięta piciem ojca, Ŝe naprawdę w ogóle nie zwracała na niego

uwagi. Wyrzucono go ze szkoły – Ŝadnej reakcji. Wplątał się w drobne

przestępstwa, zawsze zostawiając rodzicom jakiś ich ślad. I nic. AŜ w końcu

zrobił coś, co przyciągnęło ich uwagę. Przyciągnęło uwagę wielu ludzi.

Kosztowało to chłopca rok więzienia. Dla niego, dla dzieci, które robią coś

zmieni się, gdy uda mu się coś zbudować, albo gdy zostanie asem

złego, aby zostać zauwaŜone, przyczyna uwagi wcale nie jest tak waŜna jak

z matematyki, gdy ojciec jest cały czas pijany, a matka tak zaabsorbowana, Ŝe

sama uwaga. Przynajmniej wiedzą, Ŝe Ŝyję. Niech teraz martwią się o mnie.

Dzieci tracą teŜ poczucie własnej wartości, poniewaŜ czują się

wydaje się to obezwładniające. Jest to walka o rozwój i niezaleŜność, nawet

odpowiedzialne za chorobę ojca. Gdyby były lepszymi smykami, moŜe ojciec

by nie pił. A oczywiście nie ma sposobu, Ŝeby mogły być wystarczająco

dobre, więc takie uczucia stale są wzmacniane.

Interesujące są ich postawy w stosunku do domu rodzinnego. MoŜna by

jeŜeli oznacza ona egoizm i niezwaŜanie na innych. ChociaŜ Ŝaden rodzic nie

lubi tego okresu, poniewaŜ odbiera się go jak cios, to jest on zdrowszy niŜ

stałe sprawdzanie i przybieganie do domu w celu upewniania się, Ŝe wszystko

jest jeszcze na miejscu.

przypuszczać, Ŝe dzieci te będą chciały uciekać z domu. MoŜna by

Kontakty z innymi ludźmi muszą z konieczności na tym ucierpieć.

przypuszczać, Ŝe będą chciały odsunąć się od tej sytuacji najdalej, jak tylko

się da. Tymczasem to nieprawda. Dzieci te mają bardzo mieszane uczucia.

ChociaŜ w domu są nieszczęśliwe, to czują się tam potrzebne. „Jak matka

mogłaby poradzić sobie beze mnie? Martwię się o ojca”. ChociaŜ są złe na

Dzieci, o których mowa, obawiają się zawierania przyjaźni, poniewaŜ

krępują się zapraszać przyjaciół do domu. Nie wiedzą co się zdarzy, ani jak

ich koledzy będą traktowani, gdy przyjdą. A mają powody, aby się tego

obawiać. Czują się zakłopotane, poniewaŜ nie mogą nic wcześniej wyjaśnić,

alkoholika

czy

zirytowane

niealkoholikiem,

czują

się

jakoś

a ewentualne zaproszenia od innych muszą wiązać się z rewizytą. Słyszałam

odpowiedzialne. Pragną miłości odrzucającego rodzica i to wiąŜe je z nim

o pewnej dziewczynce, która przyprowadziła do domu swoją szkolną

emocjonalnie. Ma takŜe wpływ na ich samoocenę. Czują się winne. Nie mogą

koleŜankę i zastała na podłodze w salonie nieprzytomnego ojca. Matka

uwolnić się od poczucia, Ŝe jest z nimi coś nie w porządku, coś co skłania ich

ojca do picia. Musi być coś, co mogą zrobić dla zahamowania picia ojca.

Postawy takie podtrzymywane są przez alkoholika, który nie chce brać

wytłumaczyła koleŜance, Ŝe ma on chore plecy i lekarz zalecił mu spanie na

podłodze. Wydawało się, Ŝe dziewczynka uwierzyła, ale nigdy więcej juŜ tam

nie przyszła.

odpowiedzialności za własne zachowanie. Jest to takŜe postawa, którą

Wszystko to sprawia, Ŝe dzieci odsuwają się, aby nie być zmuszonym do

przejmują od Ciebie, poniewaŜ myślisz to samo o sobie. Sprawa komplikuje stawiania czoła innym, albo są agresywne w sposób powodujący odrzucenie

się. Dzieci chcą chronić matkę. Chcą takŜe być chronione przez nią. Ojciec przez innych. Kontakty z innymi ludźmi stają się zbyt bolesne aby je

nie zawsze jest okropny. MoŜe przestanie pić, tak jak obiecał. Emocje dzieci podejmować. To dodatkowo sprzyja poczuciu samotności i przekonaniu

są bardzo mocno uwiązane w domu rodzinnym. Nawet gdy dzieci opuszczają o byciu kimś bezwartościowym. „Wszyscy mnie nienawidzą. Nie mam

dom, pozostają w nim emocjonalnie. Moi studenci pochodzący z domów

z problemem alkoholowym byli znacznie bardziej skoncentrowani na tym, co

dzieje się w domu niŜ studenci z bardziej typowych domów. Ich rozmowy

przyjaciół. Co bym nie zrobił i tak wpadam w kłopoty”

Odbija się to takŜe na wynikach w szkole i stosunku do nauki. Trudno

wyobrazić sobie, Ŝeby moŜna było skoncentrować się na nauce, martwiąc się

telefoniczne są traumatyczne. Potrzebują mnie. To moi rodzice. Czy dadzą

o to, co się dzieje w domu, czy po nieprzespanej nocy z powodu ojca

sobie radę beze mnie? Są to uczucia róŜniące od tych, które spotykałam

u innych studentów. Ci dają takie komentarze: „Moi starzy próbują wpędzać

alkoholika. Pojemność uwagi jest czymś, co moŜna ćwiczyć i rozwijać, ale

w tych warunkach jest to prawie niemoŜliwe. Nauczyciel, który jest wraŜliwy

mnie w poczucie winy, poniewaŜ nie dzwonię czy nie przyjeŜdŜam do domu na potrzeby dzieci – który potrafi stworzyć akceptującą, pełną troski

tak często, jak by chcieli”. Mogą czuć się winni, ale generalnie biorąc nie atmosferę – moŜe uchylić nieba tym dzieciom. Myślę, Ŝe obrazuje to poniŜsze

wypracowanie, napisane przez pewną siódmoklasistkę, pochodzącą z domu,

Lubiłam szkołę, prawdopodobnie dlatego, Ŝe pozwalała mi ona wyrwać

w którym istniał problem alkoholowy. ChociaŜ dziewczynka nie mówi się z kręgu problemów związanych z domem. W szkole byłam zgrywuską

wprost, odzwierciedla miniony czas, gdy jej ojciec był aktywnym i miałam wielu przyjaciół. Próbowałam się wygłupiać, Ŝeby ukryć swoje

alkoholikiem. prawdziwe uczucia.

Nauczycielowi trudno jest odkryć, Ŝe takie dzieci cierpią na

SNY

Rzadko pamiętam swoje sny. Myślę, Ŝe sny to sprawy o których się

myśli, gdy się śpi. Jestem dość pewna, Ŝe mam rację. Śniło mi się kiedyś, Ŝe

do miasta przybył ogromny potwór. Zabijał kaŜdego, na kogo spojrzał i burzył

współuzaleŜnienie. Nie chcą one być rozpoznane. Pytałam dzieci w róŜnym

wieku o to, czy przyłączyłyby się do grupy szkolnej, która pomogłaby im Ŝyć

z ich problemem, jeŜeli nazwiska byłyby zastrzeŜone. Wszyscy mówili: „Nic

z tych rzeczy. Nie będę ryzykował, Ŝe ktoś to odkryje”. Zakładam taką grupę

domy, w których byli ludzie. Dostrzegałam go, zanim ktokolwiek zdołał go

w college’u, w którym uczę. Stwierdziłam, Ŝe na dziesięciu studentów,

zauwaŜyć i zawsze okazywało się, Ŝe oprócz mnie nikt go nie widzi. Biegłam

z którymi się spotykam, dwóch jest w jakimś stopniu dotkniętych takim

do domu starców dwa domy dalej i ukrywałam się w nowej werandzie.

problemem. Zdumiewające, ale prawdziwe. Nie wiem jak wiele osób

W prawdziwym Ŝyciu – wtedy gdy miałam ten sen właśnie budowano tam

werandę. W kaŜdym razie słyszałam krzyki i byłam naprawdę przeraŜona.

Zaczęłam płakać, gdy nagle ten potwór podniósł mnie i zaczął do mnie

mówić. Naprawdę się przeraziłam i byłam przekonana, Ŝe mnie zdepcze. Ale

nie zrobił tego. Jestem pewna, Ŝe zrobiłby to, gdybym nie płakała. Zrobił się

bardzo sentymentalny i był dla mnie bardzo miły. Okazało się, Ŝe jestem

zupełnie sama, poniewaŜ potwór pozabijał wszystkich ludzi na świecie oprócz

mnie. Potwór dotrzymywał mi towarzystwa, aŜ pewnego dnia odwróciłam się

i juŜ go nie było. Zostałam zupełnie sama, ale tym razem juŜ na dobre.

Sen ten oznacza – moim zdaniem – Ŝe byłam bardzo rozeźlona i chciałam

sobie to odbić na ludziach, którzy jakoś mnie skrzywdzili. Więc to ja byłam

naprawdę tym potworem, który mścił się na ludziach, zabijając ich. Potem,

gdy ich zabiłam, byłam zupełnie sama, tak samo jak na początku. Gdy mi się

to śniło, byłam w trzeciej klasie. Nie miałam w domu Ŝadnych przyjaciół,

poniewaŜ byłam wstydliwa i wraŜliwa. Gdy ktoś zrobił mi coś obrzydliwego,

strasznie mnie to przygnębiało. Nienawidziłam wielu ludzi. Byłam naprawdę

zagubiona.

przyłączy się do tej grupy. Dopuszczenie innych do problemu jest trudne, ale

reakcja typu: „Wiem dobrze o czym mówisz, bo mnie zdarzyło się to samo”

przynosi tak ogromną ulgę, Ŝe moŜna niemal zobaczyć ten kamień spadający

z serca. Ci ludzie wyprostowują się.

ChociaŜ ten odmalowany przeze mnie obraz moŜe wydać się dość

ponury, sytuacja jednak nie jest beznadziejna. Gdy tylko Ty zaczniesz czuć

się lepiej, dzieci takŜe poczują się lepiej. Jest to właściwie automatyczne.

MoŜecie wyzdrowieć jako rodzina. Właśnie choroba, która rozdzieliła Waszą

rodzinę, moŜe Was połączyć. Często to widziałam.

Alkoholizm to choroba rodziny. Część strategii tej choroby polega na

rozdzielaniu i zdobywaniu. Nabiera ona mocy, gdy kaŜdy członek rodziny

wycofuje się do własnego, prywatnego piekła. Ale gdy rodzina łączy się

w całość, Ŝeby zwalczyć chorobę, traci ona swoją siłę panowania i dominacji.

Zostaje zneutralizowana. Nie ma czym się karmić. Walka, którą wydaje jest

zacięta, ale gdy rodzina przestaje się lękać, choroba moŜe karmić się tylko

sama sobą. W końcu traci ona swoją władzę, a Ty zdobywasz to, co straciłaś.

KsiąŜka ta będzie Ci słuŜyć pomocą w takiej pracy. WskaŜe Ci sposób,

w jaki moŜesz pomóc sobie, a potem da Ci narzędzia, które pomogą dzieciom.

Jak juŜ mówiłam, dzieci uczą się przez identyfikację i naśladowanie ról.

Oddają one to, co się im dało. Gdy zmienisz się, podarujesz im osobę, z którą

będą mogły czuć się dobrze. Staniesz się osobą, do której będą chciały być

na pijatykę.

Miałam studentkę alkoholiczkę, która „chodziła po ścianach”, gdy na

przeziębienie brała antyhistaminę. W ten sam sposób jej organizm reagował

na wszystkie lekarstwa.

podobne. Gdy nauczysz się tego, by lepiej dzielić się swymi myślami

Znam wielu trzeźwych alkoholików, którzy nie uŜywają aspiryny, nie

i uczuciami, one takŜe będą to umiały. Gdy nauczysz się akceptować siebie, pozwalają sobie zaaplikować nowokainy u dentysty, uwaŜnie oglądają

one takŜe będą łatwiej mogły siebie zaakceptować. Gdy nauczysz się kochać etykietki odświeŜaczy do ust i stosują inne skrajne środki ostroŜności,

siebie, one takŜe nauczą się kochać siebie. I w końcu nauczysz się działać tak, poniewaŜ obawiają się, Ŝe najdrobniejsza ingerencja jakiegoś środka

aby Twoja energia słuŜyła Tobie, a nie działała przeciwko Tobie. Nie jest to

łatwe, ale warto spróbować.

chemicznego spowoduje w ich organizmie utratę kontroli. W gruncie rzeczy

jest wielce prawdopodobne, Ŝe mają rację.

IV.

Alkohol uzaleŜnia swoje ofiary psychicznie i fizycznie. Zwykle

ZBLIśAMY SIĘ DO UCHWYCENIA PROBLEMU uzaleŜnienie psychiczne jest najbardziej widoczne we wczesnym okresie.

W ksiąŜce D. Lainga Węzły opisane są wzory uzaleŜnienia psychicznego.

Pierwszym krokiem w opanowaniu Twojego Ŝycia jest uznanie, Ŝe

ChociaŜ ten proces moŜe mieć róŜne warianty, wydaje mi się, Ŝe Laing dość

alkoholizm jest chorobą. Jest to choroba, tak jak cukrzyca lub rak. Jest to

choroba postępująca. Staje się coraz niebezpieczniejsza w kolejnych etapach.

Jest to choroba śmiertelna. MoŜna ją zahamować, ale nie moŜna się jej

pozbyć.

Nikt nie potrafi naprawdę dokładnie określić, co dzieje się w organizmie

alkoholika, gdy zaczyna on pić. W kaŜdym razie, dzieje się w nim coś innego

niŜ gdy zaczyna pić niealkoholik. Alkohol nie wchodzi u alkoholika w takie

dobrze opisał przebieg wypadków.

Zaczyna pić, Ŝeby sobie z czymś poradzić, co czyni go jeszcze mniej

zdolnym do radzenia sobie; im bardziej pije, tym bardziej się boi, Ŝe stanie się

pijakiem, im bardziej się upija, tym mniej boi się upić; tym bardziej boi się

upić gdy nie jest pijany, im mniej boi się po pijanemu, tym bardziej boi się,

gdy nie jest pijany. I tak w kółko. Myślę, Ŝe juŜ to widzisz. Ofiara jest

wciągana coraz głębiej i głębiej. Przywodzi mi to na myśl ruchome piaski, ale

same procesy trawienne jak u niealkoholika. Ostatnio słyszałam, jak

mówiłam Ci, Ŝe na powierzchni ruchomych piasków moŜna się unosić.

alkoholicy mówili: „Wypiłem tylko łyk i poczułem to w nogach”,

Alkoholizm natomiast nigdzie nie poniesie. Czasami moŜna mieć wraŜenie, Ŝe

„Spróbowałam trochę kremu czekoladowego, o którym nie wiedziałam, Ŝe

sytuacja się stabilizuje, lecz to tylko rodzaj samooszukiwania siebie.

zawiera brandy, i zaczęło mnie świerzbić”. Widać tu wyraźnie większą

Wraz

z postępem

uzaleŜnienia

psychologicznego,

przychodzi

wraŜliwość na alkohol.

Znałam pewnego alkoholika, który nie pił przez osiem lat. Potem zaczął

pracować w fabryce farb. Kamyczkiem uruchamiającym lawinę nałogu stał

uzaleŜnienie fizyczne. RozwaŜmy to. Napoje alkoholowe zawierają alkohol

metylowy i etylowy. Alkohol etylowy powoduje, Ŝe czujemy się dobrze i jest

on szybko absorbowany przez organizm. Alkohol metylowy podobny jest do

się alkohol znajdujący się w wyziewach farb i – długoletni abstynent poszedł

substancji balsamicznej. Potrzeba więcej czasu, aby został całkowicie

wchłonięty. Ze względu na tę swoją naturę, on właśnie jest odpowiedzialny za

porannego kaca. Z pewnością mówiono Ci, Ŝe najlepszym lekarstwem na kaca

jest alkohol. Dzieje się tak, poniewaŜ opóźnia się wtedy działanie alkoholu

metylowego, a alkohol etylowy jest absorbowany.

Przez jakiś czas czujesz się lepiej. Jeśli nadal będziesz chciała uniknąć

mogły w to uwierzyć. NiezaleŜnie od tego, co im mówiłam i niezaleŜnie od

tego, na ile mi ufały, nie potrafiły pozbyć się myśli: „Gdyby naprawdę chciał,

mógłby przestać pić”. Dość interesujące jest to Ŝe kobiety te z jednej strony

nie akceptowały koncepcji alkoholizmu jako choroby, a z drugiej – bały się

miertelnie, Ŝe dzieci odziedziczą ją po ojcu.

bólu musisz wypić następny kieliszek to opóźni działanie alkoholu

Tym, co moŜe przeszkadzać Ci na Twojej drodze do akceptacji

metylowego a alkohol etylowy... I tak dalej. Wielu alkoholików nie ma kaca,

poniewaŜ poziom alkoholu w ich krwi nigdy nie obniŜa się na tyle, Ŝeby

alkohol metylowy mógł zaczął się wchłaniać.

Dotychczas mówiłam o wczesnych etapach alkoholizmu. Choroba staje

się stopniowo coraz gorsza. Gdy utrzymuje się dłuŜej, występuje w niej

przymus fizjologiczny. U wielu osób rozwijają się fizjologiczne symptomy,

takie jak np. drŜenie, które moŜna uspokoić tylko alkoholem. U innych są to

halucynacje. Alkohol wywołuje upiory, a potem oferuje siebie, jako jedyne

remedium, którego alkoholik moŜe uŜyć, Ŝeby je odpędzić.

alkoholizmu jako choroby jest stereotyp wykolejonego awanturnika, włóczęgi

bez pracy, bez rodziny, w obszarpanym ubraniu z niechlujnym zarostem,

ukrywającego butelkę w papierowej torbie.

Ten stereotyp moŜe być prawdą, ale rzadko tak się dzieje. Przyznaję, Ŝe

sama weń wierzyłam, ale potem poznałam róŜnych alkoholików. Niektórzy

byli bez pracy. Niektórzy pracowali. Byli wśród nich niewykwalifikowani

robotnicy i dyrektorzy wielkich firm, lekarze, prawnicy. Ich roczne dochody

wahały się od poziomu zasiłku dla bezrobotnych do dwustu tysięcy dolarów.

Niektórzy byli katolikami, inni protestantami, jeszcze inni – śydami, byli

Wielu alkoholików umiera z powodu uszkodzeń róŜnych narządów, na

biali, czarni, młodzi, starzy, wybitnie zdolni i niezbyt lotni. Jedynym

przykład wątroby czy trzustki. Alkohol tak silnie panuje nad alkoholikiem, Ŝe

stwierdzeniem, które mogło dotyczyć wszystkich tych ludzi jest to, Ŝe

próba jego odstawienia moŜe się wiązać nawet z ryzykiem śmierci.

wszyscy mają jakiś problem alkoholowy.

Gwałtowne odstawienie alkoholu moŜe być niebezpieczne. Nie umiera się od

gwałtownego odstawienia heroiny, natomiast jest to moŜliwe, gdy w grę

wchodzi alkohol. W ośrodkach detoksykacyjnych bardzo uwaŜnie obserwuje

się alkoholików poddawanych odtruwaniu, a ośrodki rehabilitacji w zasadzie

nie przyjmują alkoholików przed detoksykacją. Ryzyko, jakie niosą ze sobą

konwulsje jest zbyt wielkie aby mógł je podjąć personel niemedyczny. Nie

wierzę, aby osoba o zdrowych zmysłach mogła się sama tak zatruć. To nie jest

przejaw niskiego morale. To choroba.

JeŜeli nawet nie wierzysz w całą resztę, o której piszę w tej ksiąŜce,

uwierz mi, Ŝe alkoholizm jest chorobą. Wiem, Ŝe trudno to zaakceptować, ale

dowody są przytłaczające. Rozmawiałam z wieloma kobietami, które nie

Stereotyp ten nie jest jedynym mitem, który zatrzymuje Cię na drodze do

uznania faktu choroby. Jest takŜe wiele innych: „Nigdy nie pije w ciągu dnia”,

„Wcale nie pije tak duŜo”, „Pije tylko podczas weekendu” albo „Nigdy nie

pije podczas weekendu”. Rzecz w tym, Ŝe to nie ma znaczenia – kiedy pije,

jak duŜo pije, ani w jakiej porze dnia zaczyna pić. Istotne jest to, czy

kiedykolwiek stracił kontrolę po wypiciu pierwszego kieliszka. W miarę

postępów choroby będzie zaczynał pić coraz wcześniej i wcześniej. To, Ŝe

powstrzymuje się przez jakiś czas przed wypiciem pierwszego kieliszka nie

oznacza, Ŝe nie jest alkoholikiem.

„Pije tylko piwo”. Butelka piwa zawiera tę samą ilość alkoholu co

kieliszek whisky. Sześć duŜych piw to jak trzy podwójne whisky. Jest się

bardziej napompowanym, ale nie ma się w sobie mniej alkoholu.

Alkoholik nie ma takiego wyboru. Po pierwszym kieliszku zaczyna się

„Jest za młody na alkoholika”. Alkoholizm nie ma związku z wiekiem.

przymus – i choć alkoholik moŜe niekiedy kontrolować swoje picie –

Jeśli juŜ o tym mowa, to choroba postępuje szybciej u osoby młodej niŜ

u starszej. Ostatnio słyszałam, jak dwudziestokilkuletni męŜczyzna twierdził,

e nie zaczął powaŜnie pić aŜ do ósmego roku Ŝycia. Niewiarygodne? Uwierz

mi jednak. Idź na otwarty miting Anonimowych Alkoholików. Ujrzysz takich

ostatecznie zwycięŜy przymus. Alkoholik będzie pił aŜ do momentu, gdy juŜ

nic więcej nie zdoła wypić.

Innym kluczowym słowem w tym twierdzeniu jest cierpienie. Alkoholik

nie jest osobą szczęśliwą. Alkohol to środek hamujący – depresant. A więc

samych ludzi, jakich widziałaś na spotkaniu w klubie sportowym, w kościele

niezaleŜnie od prawdziwych czy wyimaginowanych powodów, na które

czy na plaŜy. Niektórzy z nich są tymi samymi ludźmi. Usłyszysz jak

alkoholik powołuje się, aby usprawiedliwić swoje picie, jest on przewaŜnie

opowiadają o tym, co robili, gdy byli pijani – poniewaŜ obawiają się, Ŝe gdy

te wspomnienia nie będą w nich Ŝywe, to wszystko się powtórzy.

przygnębiony, choćby tylko w wyniku działania alkoholu. Pierwotne poczucie

wolności, które pozwalało mu być duszą towarzystwa ustępuje, a przychodzi

Na pierwszym mitingu AA, na którym byłam, usłyszałam pewną starszą

depresja. Jest to depresja emocjonalna, jeŜeli jest zakłopotany swoim

kobietę. Opowiadała o tym, jak przed wielu laty brała udział w czuwaniu przy

zmarłym. W owych czasach przechowywano jeszcze zwłoki w lodzie, a ona

zachowaniem, i depresja o podłoŜu chemicznym wynikająca z natury

alkoholu.

ukrywała pod tym lodem w trumnie butelki piwa. Teraz wiedziała, jak jej

Jest wiele definicji alkoholizmu. śadna z nich nie jest w pełni

ówczesne myślenie było zdominowane przez alkohol. Alkoholizm zadowalająca. Nie musimy znać ich wszystkich. Dobrze wiemy jak wygląda

pozostawiony sam sobie doprowadzi Cię do szaleństwa, o ile najpierw Cię nie

zabije.

Kto jest alkoholikiem? Sprowadza się to do następującego twierdzenia:

Alkoholikiem jest kaŜdy, kto cierpi na chorobę zwaną alkoholizmem. I tyle.

Wiem, Ŝe brzmi to zbyt prosto, ale zrozumienie i akceptacja tego zdania jest

pierwszym krokiem w kierunku Twojego zdrowienia.

człowiek naduŜywający alkoholu. MoŜemy sobie wyobrazić, jak się taki

człowiek zachowuje. Gdy mówimy o kwestii naduŜywania alkoholu, wszyscy

wiemy o co chodzi.

Dla naszych celów najlepiej zdefiniować alkoholika jako osobę, u której

picie powoduje stałe i rosnące problemy w pewnych obszarach jej własnego

ycia, a bardziej szczegółowo – jako osobę, której picie powoduje stałe

Jeszcze raz przypominam, jak waŜne jest uświadomienie sobie, Ŝe

i rosnące problemy w Twoim Ŝyciu. Ty moŜesz widzieć problem na długo

alkoholizm jest chorobą. Alkoholik to człowiek chory. Jego zachowanie nie

wynika z jego wyboru. To ta substancja chemiczna w jego organizmie dyktuje

mu owo zachowanie To nie jest jego wybór. Przyjmowanie tej substancji nie

jest jego wyborem. Nie jest teŜ oznaką niskiego morale. Alkoholik czuje

przymus, nad którym nie panuje. Nikt nie postanawia zostać alkoholikiem.

Ktoś moŜe postanowić wypić kieliszek. JeŜeli ten ktoś nie jest alkoholikiem,

po pierwszym kieliszku ma jeszcze wybór: wypić czy nie wypić następny?

przedtem, zanim on go dostrzeŜe. A ponadto naprawdę nie jest istotne to, czy

Twój mąŜ jest alkoholikiem według jakiejś definicji, istotna jest bowiem

Twoja reakcja na jego picie. Kiedyś zadzwoniła do mnie Nancy i powiedziała:

„MoŜe to mój wymysł. MoŜe on nie jest alkoholikiem. Mówi, Ŝe nie jest, ale

ja traktuję go tak, jakby nim był”.

Powiem Ci to, co odpowiedziałam Nancy. To nieistotne czy Twój mąŜ

jest, czy nie jest alkoholikiem. Reagujesz na niego tak, jakby był alkoholikiem

i dlatego musisz pracować nad sobą.

A więc zaczynamy.

znieczulających był uŜywany do tego celu. Chroni on przed fizycznym

i emocjonalnym bólem. Pijany alkoholik nie poczuje bólu, który Ty czy ja

Przede wszystkim zaczniemy pracować nad zmianą Twojej postawy.

czujemy, gdy ktoś nas rani. Oznacza to, Ŝe wszystko co robimy aby

Gdyby Twój mąŜ umierał na raka i jego choroba uczyniła go nieznośnym, a to

zmniejszyć konsekwencje jego picia, podtrzymuje jego picie. Alkoholik musi

nieznośne zachowanie wyprowadzałoby Cię z równowagi i złościło, to

zostać zraniony tak głęboko, Ŝeby – pomimo działania narkotyku – mógł

przecieŜ jednak nie uwaŜałabyś, Ŝe jest on odpowiedzialny za swoją chorobę.

To samo odnosi się do alkoholizmu. Nie moŜesz utrzymywać, Ŝe alkoholik

poczuć ból. Musi zostać zraniony tak mocno, Ŝeby błagał o pomoc.

Nie wiesz, co mogłoby go tak bardzo zranić, ale umoŜliwienie mu

jest odpowiedzialny za swój alkoholizm. MoŜesz wymagać od niego

odsunięcia bólu oddala chwilę prawdy.

odpowiedzialności za jego zachowanie. Wszystko wskazuje na to, Ŝe robisz

akurat odwrotnie. Myślisz o nim, Ŝe jest wredny, gdy spije się jak bela,

Alkoholicy mają takŜe skłonności do „przerw w Ŝyciorysie”, jest to okres,

gdy człowiek funkcjonuje na pozór normalnie, ale później nic z tego nie

a potem znajdujesz sposób, Ŝeby obwiniać siebie za jego ględzenie pamięta. Wie, Ŝe miał „przerwę w Ŝyciorysie”, ale gdy „przerwa” się skończy,

i szaleństwa. Robiąc tak, podtrzymujesz chorobę. zupełnie nie wie, skąd się wziął w miejscu, w którym obecnie przebywa. Jest

Jest mi przykro, Ŝe mówię Ci o tym – przykro, ale taka jest prawda. to przeraŜające doświadczenie. Słyszałam róŜne, najbardziej

Prawdopodobnie byłaś nieświadomym wspólnikiem alkoholizmu. Kierując się nieprawdopodobne historie, które zdarzały się podczas „przerwy

słusznymi pobudkami popełniłaś wiele błędów. Prawdopodobnie osłaniałaś w Ŝyciorysie”. Pewien męŜczyzna opowiadał mi, Ŝe został przeniesiony przez

go, obwiniałaś jego, a nie chorobę, straszyłaś go, piłaś razem z nim, stałaś się swoją firmę z Newark do Bostonu. Był bardzo zadowolony z tego

niezwykle wybuchowa, litowałaś się nad sobą i sama oszukiwałaś się, przeniesienia i poszedł je uczcić. Gdy „przerwa” się skończyła, okazało się, Ŝe

próbowałaś kontrolować jego picie i przejmowałaś jego obowiązki.

Wszystkie te reakcje są zrozumiałe. Wszystkie są zupełnie normalne.

zaciągnął się do armii kanadyjskiej. Ten „urwany film” kosztował go pięć lat

ycia.

Wszystkie one umoŜliwiają mu kontynuowanie picia. MoŜe jeszcze nie

PowaŜny człowiek interesu odbywa w czasie „przerwy w Ŝyciorysie”

rozumiesz tego, ale zrozumiesz, gdy pójdziemy dalej. Nawet gdy zrozumiesz, serię rozmów telefonicznych. Po czym, następnego dnia, znów dzwoni w te

w jaki sposób reakcje te podtrzymują chorobę, moŜesz nie zdecydować się – same miejsca. Niezbyt to korzystne dla interesów, ale on zupełnie nie

ze względu na siebie – zrezygnować z nich wszystkich. Ale będziesz pamięta, Ŝe dzwonił juŜ przedtem.

wiadoma, to otworzy przed Tobą nowe moŜliwości.

Znam męŜczyznę, który twierdzi, Ŝe jego ostatnie dziecko zostało

Zanim będziesz mogła przestać podtrzymywać jego alkoholizm i czuć się

z tym dobrze, warto Ŝebyś zrozumiała dwie reakcje fizjologiczne na alkohol.

Pierwsza ma związek z uśmierzającą ból naturą tego środka, druga zaś reakcja

poczęte, gdy „urwał mu się film”. śona nazwała to gwałtem, a koledzy

wietnie się bawią draŜniąc się z nim, Ŝe nie moŜe być zupełnie pewny, czy

jest to jego dziecko.

to luki pamięciowe („przerwy w Ŝyciorysie”).

„Przerwy w Ŝyciorysie” stanowią powaŜny objaw alkoholizmu.

Alkohol uśmierza ból. Przed odkryciem bardziej złoŜonych środków Niealkoholicy tracą przytomność zanim „urwie się im film” albo przestają pić,

gdy poczują, Ŝe mają juŜ dość.

Przytoczyłam te dwa przykłady efektów alkoholizmu, Ŝeby pomóc Ci

gdzie rozpoczęło się jego zdrowienie. Istotne jest to, Ŝe jego Ŝona, mając jak

najlepsze intencje, jedynie mu szkodziła.

zrozumieć, jak waŜna jest zmiana Twojego zachowania. Wiele osób

Jest wiele sposobów podtrzymywania choroby. O większości z nich

pracujących na tym polu twierdzi, Ŝe alkoholik nie zwróci się o pomoc

dopóty, dopóki nie sięgnie dna. Sięgnie zaś tego dna tylko wtedy, gdy

myślisz, Ŝe pomagają chorobę przezwycięŜyć. MoŜe teŜ boisz się działać

w inny sposób. MoŜe ryzyko innego zachowania jest dla Ciebie zbyt duŜe.

następstwa jego zachowania będą zbyt przygniatające, Ŝeby mógł je Musisz być przygotowana do zapanowania nad skutkami swojego

zignorować. zachowania. Gdy omawiam zachowania ułatwiające picie lub podtrzymujące

Pamiętaj, Ŝe kaŜde Twoje zachowanie, które pozwala alkoholikowi chorobę, uświadom sobie ich występowanie u Ciebie. Przyjrzyj się im

uniknąć skutków swoich działań, przedłuŜa chorobę. KaŜde zaś Twoje i zastanów się, czy kontynuowanie naprawdę leŜy w Twoim interesie. Wiesz

zachowanie, które spowoduje, Ŝe alkoholik weźmie odpowiedzialność za

swoje czyny, moŜe pomóc ją skrócić. Nie wiemy dokładnie, co spowoduje

zmianę, ale wiemy, w jakim kierunku naleŜy działać. PoniewaŜ mamy do

czynienia z chorobą tak podstępną, obowiązują zasady dokładnie przeciwne

juŜ, Ŝe nie leŜy to w interesie Twojego męŜa, bez względu na to, co on sam

mówi na ten temat. Będzie próbował mówić Ci całkiem co innego. Próbując

Cię przekonać, będzie próbował zwalać winę na Ciebie, albo moŜe Cię

straszyć, jeŜeli to wytrzymasz, albo się wycofa, lub zaatakuje.

niŜ zwykle. Będziesz zachowywała się w sposób, który jest sprzeczny

Zaskakujące dlań obstawanie przez Ciebie przy swoim zdaniu sprawi

z Twoją naturą. JeŜeli jesteś osobą kochającą, podtrzymującą, opiekuńczą raczej, Ŝe się wycofa, lecz jak juŜ wielokrotnie powtarzałam, jego zachowania

i troskliwą, to okaŜesz mu swoją miłość pozwalając, aby alkoholik znosił nie sposób przewidzieć – musisz więc być przygotowana na kaŜdą

cierpienie. JeŜeli stłumisz je, poniewaŜ go kochasz i chcesz, Ŝeby czuł się

dobrze, bo sama jesteś dobrym człowiekiem – pomagasz go zabijać. Zdaję

sobie sprawę, Ŝe to bardzo mocne zdanie. I nie wiem jak sprawić, aby

zabrzmiało jeszcze mocniej. A chciałabym.

Znałam męŜczyznę, który, Ŝeby spaść na dno i dojrzeć do szukania

pomocy, musiał wyjechać w delegację. Jego Ŝona zawsze znajdowała sposób

– jakimś cudem, choćby nie wiem jak starała się tego nie robić – Ŝeby

opatrzyć jego rany. Choroba dalej się więc rozwijała. Gdy w końcu się

ewentualność. Takie przygotowanie jest częścią uczenia się, teraz jednak

spójrzmy tylko na zachowania podtrzymujące picie. Zobaczmy co robisz

takiego, co pozwala mu na unikanie odpowiedzialności za jego zachowanie,

a przez to – na uniknięcie skutków tego zachowania.

Pierwszą rzeczą jest krycie go. Ile to razy dzwoniłaś do jego szefa,

mówiąc, Ŝe mąŜ źle się czuje, gdy tymczasem miał kaca? Jest przecieŜ

wystarczająco dorosły, by móc samemu tam zadzwonić. Ile razy podnosiłaś

słuchawkę mówiąc, Ŝe nie ma go w domu, poniewaŜ był zbyt pijany, Ŝeby

wyrwał i nie było nikogo, kto mógłby mu zapewnić te „emocjonalne

podejść do telefonu? Dlaczego by nie podać mu aparatu i pozwolić przebrnąć

bandaŜe”, miał epizod psychotyczny (to znaczy „zwariował”), i wreszcie

moŜna było mu pomóc. śona nie mając innego wyjścia, oddała go do szpitala.

PoniewaŜ oszalał z powodu alkoholu, halucynacje i urojenia paranoidalne

przeszły mu po kilku dniach. Potem dostał się do ośrodka rehabilitacyjnego,

przez rozmowę?

MąŜ Sheili wyszedł pograć w pokera. Czuwała przez większą część nocy,

zamartwiając się. Gdy wtoczył się o czwartej nad ranem, na czole miał krew.

Jej obawy się urzeczywistniły. Miał wypadek. Taksówka pechowo zatrzymała

się na czerwonym świetle i Rob wjechał prosto na nią.

Taksówka została tylko lekko uszkodzona, zaś Rob wgniótł zderzaki

w swoim samochodzie i pokaleczył sobie czoło. Sheila poczuła wielką ulgę”

wspomnienie, a alkoholicy wolą unikać nieprzyjemnych wspomnień.

Naturalnie, bardzo przejmujesz się dziećmi. Nie chcesz, Ŝeby obudziły się

i zobaczyły bałagan. Chcesz ochronić je przed bolesną rzeczywistością. Jest to

e to nie Rob jest cięŜko ranny, wszelkie więc myśli o sobie uleciały hen,

oczywiście zrozumiałe, ale po prostu niemoŜliwe. Przede wszystkim

daleko. Czy zaczynasz czuć ten układ? „Sheila, kochanie, jak myślisz,

zakładasz, Ŝe dzieci cały czas spały. Jest to wysoce nieprawdopodobne. Po

mogłabyś się zająć naprawą auta?” „Oczywiście kochanie, najwaŜniejsze, Ŝe

nie jesteś ranny”.

Tak więc Sheila przyznała się, Ŝe to była jej wina. Wypełniła wszystkie

papiery dotyczące ubezpieczenia. Znosiła niewygody związane z naprawą

drugie, zakładasz, Ŝe wiedza o tym, Ŝe coś się źle dzieje, choć nie wiadomo

co, jest lepsza niŜ poznanie prawdy. Przemyśl to. Dzieci wiedzą, Ŝe coś jest

le, poniewaŜ duŜo prościej widzą świat niŜ dorośli. Czują to. Odbierają to, co

czujesz i to je niepokoi. JeŜeli chcesz, Ŝeby Twoje dzieci były silne i zdrowe

samochodu, a Robowi się upiekło. śona osłoniła go i przejęła zań

emocjonalnie, muszą one konfrontować się z rzeczywistością. śycie nie

odpowiedzialność. Nie odczuł Ŝadnych konsekwencji. Nie zapłacił Ŝadnej

emocjonalnej ceny za jazdę po pijanemu. Czy jest to dla niego dobre?

Wygrywa tylko choroba, poniewaŜ Rob stracił okazję, w której mógł odczuć

zawsze jest miłe. Sama wiesz, Ŝe łatwiej moŜna wytrzymać prawdę, niŜ

yczliwe kłamstwo. Dzieci nie róŜnią się w tym przypadku od nas. Po prostu

powiedz im prawdę bez złości. „To właśnie zdarzyło się zeszłej nocy, gdy tata

skutki swego niekontrolowanego picia. JeŜeli ma wyzdrowieć, musi ich

był pijany. Jest mi bardzo przykro, Ŝe musicie na to patrzeć, ale nie

doświadczyć.

Działania

Sheili

–

wypływające

z miłości

–

były

zamierzam tego sprzątać i nie chcę, Ŝebyście Wy to robiły”.

w rzeczywistości bardzo okrutne.

Innym sposobem, w jaki moŜesz go osłaniać jest nie pozwalanie mu na

zebranie owoców pijackiej działalności. JeŜeli poprzedniej nocy połamał

meble, albo potłukł naczynia, to waŜne jest, aby je zobaczył, gdy się obudzi.

Z dwóch przyczyn. Pierwsza z nich dotyczy Ciebie i Twojego szacunku do

siebie samej. Dlaczego masz po nim sprzątać? Czy jesteś słuŜącą w swoim

własnym domu? Druga – wynika z tego, Ŝe alkoholicy mają skłonność do luk

pamięciowych, istnieje więc bardzo realna moŜliwość, Ŝe po prostu nie będzie

Pozwól męŜowi obejrzeć ten bałagan. Niech go posprząta. Niech poczuje

się zakłopotany wobec dzieci. Ma prawo do upokorzenia. Zarobił na nie.

Gdy potępiasz jego samego, a nie jego chorobę, sprzyjasz chorobie.

Zachowujesz się w sposób oskarŜycielski, co daje mu pretekst, Ŝeby się upić.

Czuje się winny i równocześnie uraŜony. MoŜe powiedzieć, Ŝe to przez Ciebie

i wyjść się napić. JeŜeli zaakceptujesz fakt, Ŝe jest chory, będziesz winiła

chorobę, nie zaś jego. Będziesz mogła mu współczuć. Oddzielasz wtedy jego

od choroby. Kiedy łamie meble, wiesz, Ŝe nie czyni tego kochany przez

pamiętał. Wolałby zapomnieć o całej historii, tak jak gdyby nigdy się nie

Ciebie człowiek, tylko choroba. Człowiek, który wstaje weno i jest

zdarzyła. Twoje sprzątanie mu w tym pomoŜe. Opowiadanie mu o tym, co się

zdarzyło, nie będzie miało tego samego skutku. Podobnie dzieje się wtedy,

gdy pomagasz mu połoŜyć się do łóŜka. Pozwól mu obudzić się na podłodze.

W ten sposób będzie wiedział, Ŝe naprawdę leŜał nieprzytomny na podłodze.

Inaczej nie moŜesz być pewna, Ŝe Ci uwierzy. Jest to bardzo bolesne

przeraŜony tym, do czego przywiodła go choroba jest Ci bliski. Cała złość mu

przeszła i nawet on sam nie moŜe uwierzyć, Ŝe mógł coś takiego zrobić. JeŜeli

mu o tym opowiesz, pewnie będzie wolał traktować to jako przesadę. I coś

w tym moŜe być. Zareaguje teŜ na Twój ton w podobnym tonie.

Gdy naprawdę oddzielisz osobę od choroby i oderwiesz się od tej jej

części, zaczniesz nadawać na innej długości fali. Alkoholicy są ludźmi bardzo

wraŜliwymi. Czekają na Twoją reakcję. JeŜeli odczuwasz wrogość, to nawet

JeŜeli naprawdę troszczysz się o niego, nie będziesz wymyślać sposobów na

ograniczenie jego picia. KaŜde Twoje działanie, które spowoduje, Ŝe będzie

gdy mówisz miłe słowa, wyczują tę wrogość i wykorzystają ją jako

kontrolował picie, przedłuŜa jego chorobę. Alkoholicy (poza nielicznymi)

usprawiedliwienie picia. Pamiętaj, Ŝe pod tym względem są jak dzieci. JeŜeli

naprawdę współczujesz i nie czują, Ŝe jesteś napięta, nie mają wymówki by

pić. Nie oznacza to, Ŝe Twój mąŜ pozostanie w domu i zachowa trzeźwość,

ale oznacza, Ŝe nie moŜe powoływać się na Ciebie jako powód swojego picia.

Musi przyznać, przynajmniej w minimalnym stopniu, Ŝe robi to z jakichś

muszą stać się bardzo chorzy, zanim wyzdrowieją. Im szybciej staną się

bardzo chorzy, tym większe są szanse ich wyleczenia. Tak więc nie chowaj

mu butelki ani nie zmuszaj do obietnic, Ŝe będzie się dobrze sprawował. On

musi przestać pić „sam z siebie” i dla siebie. Musi osiągnąć punkt, w którym

ból picia jest większy niŜ ból niepicia. I tylko on moŜe ten punkt rozpoznać.

swoich powodów, a nie dlatego, Ŝe Ty coś powiedziałaś lub zrobiłaś. Zasadnicze znaczenie ma Twoja własna zdolność do pozostania

Pamiętasz Beth? Całkiem moŜliwe, Ŝe nie potrzebowałaby dwudziestu w kontakcie z rzeczywistością. Gdy usprawiedliwiasz jego zachowania, nie

sześciu szwów na ręku, gdyby dokonała takiego rozróŜnienia. To pomagasz mu w poznaniu rzeczywistego obrazu sytuacji. Pomagasz mu

rozróŜnienie, o którym mówię, wymaga szalonej pracy, ale moŜe zaprzeczać uzaleŜnieniu. On nie chce w nie wierzyć i jeŜeli kieruje Ciebie

zaoszczędzić Ci wielu przykrości. Nie wiem, co Beth powiedziała męŜowi,

gdy wszedł na górę i ją obudził, ale wiem, Ŝe na pewno była zła. Podchwycił

jej ton i zadziałał reagując przeciwko niemu. Gdyby współczuła męŜowi

w myślenie: „Wszystko będzie dobrze” albo „Mogę to kontrolować”, kieruje

takŜe i siebie.

Picie z nim to rodzaj akceptacji jego zachowania. Hasło: „JeŜeli nie

z powodu

jego

choroby,

nawet

odmawiając

wstania

z łóŜka,

moŜesz kogoś pokonać, to przejdź na jego stronę” jest w najlepszym wypadku

sygnalizowałaby swym tonem sympatię, a nie morderczą nienawiść. Nie

miałby więc na co tak zareagować. Na razie moŜe to nie wydawać Ci się zbyt

wątpliwe. Wiadomo, Ŝe pijesz z nim tylko po to, by mieć go na oku. JeŜeli

będziesz z nim, moŜe nie wypije tak duŜo.

realistyczne, ale czytaj dalej. Ta układanka sama się ułoŜy.

W coraz większym stopniu bierzesz na siebie jego obowiązki.

KaŜde Twoje zachowanie, które moŜe mu posłuŜyć za usprawiedliwienie Przejmujesz ksiąŜeczkę czekową. Kosisz trawnik. Obawiasz się mu

picia podtrzymuje chorobę. Płacz, wymyślanie, wzbudzanie poczucia winy –

wszystko to stanowi dlań pretekst do picia. Obiecuje, Ŝe przestanie i przez

powierzyć róŜne czynności i sama robisz to wszystko. Dzięki temu on ma

swobodę picia. Dzięki temu nie musi mieć do czynienia z bankiem. Dzięki

jakiś czas panuje nad sytuacją, ale to nie moŜe trwać długo, a Twoje

temu nie musi patrzeć na zapuszczony trawnik. MoŜliwe, Ŝe robisz to dla

nastawienie wzmacnia jego potrzebę picia.

Ukrywanie i wylewanie alkoholu, tylko zwiększa wydatki. Lepiej nauczy

się ukrywać butelki. „Ona nie będzie mi tu decydować, czy w moim własnym

siebie, Ŝe po prostu nie potrafisz zaniedbać tego wszystkiego. Powinnaś

jednak zdać sobie sprawę, Ŝe takie Twoje zachowanie sprzyja chorobie.

Przejmując owe obowiązki musisz być niezwykle pewna, Ŝe robisz to dla

domu mogę mieć alkohol”.

JeŜeli naprawdę chcesz, Ŝeby wyzdrowiał, waŜne jest to, abyś zupełnie

swojego własnego dobra i dla dobra całej rodziny. Męczennicy nie są

doceniani za Ŝycia.

ignorowała jego picie. Przeczytaj to jeszcze raz. Tak, dobrze zrozumiałaś.

Wiem, Ŝe czytając ten rozdział wiele razy mówiłaś: „Tak, ale”. Słyszałam

to. Nie, Twoja sytuacja nie jest inna. Nie, Twój mąŜ nie jest gorszy. Nie, nie

obawiasz się bardziej niŜ ktokolwiek inny w takiej samej sytuacji.

Obawiasz się, Ŝe nie moŜesz z nim Ŝyć. Obawiasz się, Ŝe bez niego nie

nowego. Nie stanowisz centrum swojego wszechświata. KrąŜysz na orbicie

męŜa. Kręcisz się wokół niego.

Jesteś kimś, kto reaguje na niego. Jego reakcje w stosunku do Ciebie są

moŜesz Ŝyć. Obawiasz się, Ŝe straci pracę.

reakcjami na Twoje reakcje w stosunku do niego. Przestałaś być sobą.

Obawiasz się, Ŝe zostanie zabity. Obawiasz się, Ŝe Cię zabije. Obawiasz

się samotności.

Obawiasz się stu innych rzeczy, których nie moŜesz nawet nazwać. Co

W sumie przestajesz istnieć jako osoba.

Nie ma w tym nic dziwnego. Nawet w dobie ruchu wyzwolenia kobiet

jeszcze wiele z nas wybiera Ŝycie w cieniu męŜa. Dla wielu kobiet jest to

będzie jeŜeli...? A jeŜeli...? A jeŜeli...? satysfakcjonujący sposób Ŝycia. W Twojej sytuacji jest on niezdrowy.

Tego uczucia zamętu doświadczasz nie tylko Ty. I nie musisz być Zniszczy Cię. W naszym społeczeństwie kobieta dość często określa siebie

samotna. MoŜna Ci pomóc. Jest Al-Anon. Al-Anon to grupa samopomocy dla w odniesieniu do swego męŜa i dzieci. Jesteś Ŝoną tego i tego, matką tego

rodziny i przyjaciół alkoholików. Gdy potrafisz zdobyć się na odwagę, i tego. Sukcesy Twojego męŜa są Twoimi sukcesami. Ciągle jest nam bliski

zadzwoń tam. Nie będziesz musiała mówić o niczym, czego nie chcesz

powiedzieć. Nie zapytają Cię nawet jak się nazywasz. Będą się cieszyć, Ŝe

wyciągnęłaś rękę po pomoc. Poczujesz się jak w domu. Będziesz opowiadała

tym kobietom i męŜczyznom o wszystkich okropnościach, z jakimi tylko Ty

yjesz na co dzień, a oni będą kończyli za Ciebie zdanie. Jakby tam byli.

Posłuchasz czyjegoś opowiadania i pomyślisz: „Mój BoŜe, on mówi o mnie”.

obraz kobiety Ŝyjącej w cieniu męŜczyzny. Aprobujesz siebie, gdy on Cię

aprobuje.

Twój dzień ogniskuje się wokół jego wyjść i przyjść. NajwaŜniejsze aby

był zadowolony, więc nie chcesz go irytować. PoniewaŜ zaś zadowalanie go

staje się coraz trudniejsze, gdy on coraz bardziej pogrąŜa się w chorobie,

próbujesz coraz to usilniej. W rezultacie sama takŜe stajesz się coraz bardziej

Poczujesz, jakby ktoś zdjął Ci z pleców ogromny cięŜar. Znów masz

chora. Stopniowo tracisz poczucie własnej wartości. Sama nie wiesz, co jesteś

przyjaciół. Z tą róŜnicą, Ŝe przed tymi przyjaciółmi nie masz tajemnic. śyją

oni Twoim Ŝyciem, poniewaŜ związali się z ludźmi podobnymi do Twojego

męŜa. Wiedzą jak się czujesz. Początkowo pomiędzy Tobą i nimi będzie

istniała wyraźna róŜnica. Po bólu na Twojej twarzy i oczach pełnych łez

warta, więc gdy mąŜ stale Cię tłumi, tracisz poczucie własnego ja. To nie staje

się z dnia na dzień. Proces erozji przebiega stopniowo, tak Ŝe przechodzi

niezauwaŜony. Wbrew swej woli pozwalasz aby choroba – alkoholizm. –

decydowała o Twojej wartości jako istoty ludzkiej. Teraz, gdy stałaś się

poznają, Ŝe jesteś nowa. A Ty – po pogodnych oczach i umiejętności śmiechu

wiadoma tego procesu, moŜesz rozpocząć pracę nad odsunięciem go

– poznasz, kto nie jest nowy. Ty takŜe to osiągniesz, a pomoŜe Ci w tym juŜ

w przeszłość. Nie będzie to łatwe. Rozpocznij od dzisiaj. Zacznij Ŝyć

następny rozdział.

JAK MOśNA CI POMÓC?

Jest to trudne zadanie. Koncentrowanie się na sobie to dla Ciebie coś

teraźniejszością – Ŝyć dniem dzisiejszym. Ta chwila – właśnie ta – naleŜy do

Ciebie. Pochwyć ją i wyciśnij z niej tyle, ile się da. Zrób to dla siebie.

Staniesz w obliczu pewnego nowego pytania. Brzmi ono bardzo prosto,

ale zobaczysz, Ŝe jest niezwykle trudne. MoŜe z początku nawet go nie

zrozumiesz. Pytanie to brzmi: „Czego ja chcę?”. Jest ono trudne, poniewaŜ

nie wiesz na pewno, kto to jest „ja”. Jak długo potrafisz mówić o sobie, nie

wspominając o kimś innym? Ile potrafisz napisać zdań rozpoczynających się

od „ja”? Ile czasu w rozmowie zdołasz poświęcić wyłącznie swoim myślom

i uczuciom? Zwróć uwagę na to, ile Twoich rozmów krąŜy dookoła męŜa

i dzieci. Nie mówię, czy to dobrze, czy źle. Zastanawiam się tylko nad tym,

czy moŜesz w pełni świadomie zdecydować się na rozmowę tylko o sobie

i rzeczywiście taką rozmowę przeprowadzić.

Linde stwierdziła, Ŝe jest w ciąŜy. Początkowo nie chciała w to uwierzyć,

Jej synek ma dziś cztery lata i jest wspaniały. Wszyscy ludzie, którzy

odradzali jej poród, kochają go z całego serca. Zrobiła to, co było dobre dla

niej, a wszyscy inni ludzie na tym skorzystali. Zareagowali na jej radość

i pozytywną postawę. Dobre uczucia bywają równieŜ zaraźliwe jak napięcie

i niepokój. A nagrodą jest to, Ŝe jej mąŜ stał się trzeźwym alkoholikiem i jest

dobrym ojcem dla chłopca. Ale to tylko dodatkowa nagroda. Linde urodziła

dziecko, poniewaŜ jej zdaniem było to słuszne, a jest to najlepszy powód, aby

coś zrobić. Potrafiła odpowiedzieć na pytanie „Czego ja chcę?”. Teraz kolej

ale jak wiemy, są pewne rzeczy, którym nie sposób zaprzeczyć. Jej

na Ciebie.

małŜeństwo rozpadało się. Chuck pił coraz więcej i bił ją. Ginekolog

Spójrzmy na niektóre symptomy współuzaleŜnienia, które omawialiśmy

stwierdził, Ŝe Linda jest zbyt słaba, Ŝeby urodzić w terminie. Starsze dzieci

przestraszyły się, poniewaŜ Linda juŜ kiedyś poroniła i było to dla nich bardzo

w rozdziale drugim. Te problemy, które doprowadzają Cię do rozpaczy,

moŜna zobaczyć w nowym świetle. Teraz, gdy juŜ wiesz, Ŝe masz taki wybór,

przygnębiające przeŜycie. Matka pytała, po co jej to dziecko. KoleŜanki

moŜesz uŜyć swojej energii działając zarówno w swoim interesie jak

z pracy mówiły: „Starsze dzieci masz juŜ odchowane. Zaczęłaś pracować.

Dziecko będzie Ci kulą u nogi”. Wszyscy wydawali się zgodni co do tego, Ŝe

urodzenie dziecka nie byłoby dobrym pomysłem.

W końcu ktoś spytał: „Linde, a czego Ty chcesz?”. Linde osłupiała. CóŜ

za dziwne pytanie. Nad tym akurat się nie zastanawiała. „Czego chcę?”.

i przeciwko sobie. Czy to nie jest wspaniałe? Człowiek moŜe wybierać.

Człowiek ma róŜne moŜliwości. Ty jesteś człowiekiem. Zaczniesz teraz sobie

uświadamiać, jak wyglądają niektóre z tych moŜliwości:

ZAPRZECZENIE

Czy nie czas stanąć twarzą w twarz z tym, co dzieje się naprawdę?

Wszystko jakby stanęło na głowie. „Czego chcę?”

Kopciuszek to tylko bajka. Twój królewicz będzie prawdopodobnie

Zaczęła to dokładnie rozwaŜać. Była juŜ w siódmym miesiącu ciąŜy, lecz

wymiotował w Twój szklany pantofelek. Energia, której uŜywasz, Ŝeby

wciąŜ jeszcze zastanawiała się nad decyzją. Trudno jest się zdecydować.

I wreszcie decyzja w niej dojrzała: „Chcę mieć dziecko. W końcu to ja będę

musiała ponieść konsekwencje tej decyzji, bez względu na to, jaka ona będzie.

I to ja będę musiała takŜe opiekować się dzieckiem, gdy juŜ się urodzi”.

Ostatecznie zrozumiała, Ŝe zdecydowanie się na to dziecko jest w jej wypadku

właściwe.

Byłam z nią, gdy rodziła. Nigdy przedtem nie słyszałam matki śmiejącej

się przez cały okres porodu. Rodziła w sposób naturalny. Tak było najlepiej.

Po raz pierwszy od dłuŜszego czasu czyniła coś świadomie.

zaprzeczyć prawdzie moŜe być wykorzystana na stawienie jej czoła.

JeŜeli pogodzisz się z faktem, Ŝe mąŜ prawdopodobnie wróci do domu

pijany, jesteś przygotowana na tę ewentualność i mile Cię zdziwi, jeśli wróci

trzeźwy. JeŜeli zaprzeczasz takiej wielce prawdopodobnej moŜliwości, bo

przysięgał Ci, Ŝe nigdy nie wypije juŜ ani kieliszka, będziesz poruszona, gdy

Cię zawiedzie. W sumie – sama się nakręcasz. Nie ma co winić za to jego.

Prawda moŜe być brutalna, ale zaakceptowanie jej to jedyny sposób na

pozostanie przy zdrowych zmysłach. Nie twierdzę, Ŝe masz porzucić wszelką

nadzieję. Twierdzę tylko, Ŝe powinnaś porzucić wszelkie mrzonki. „Gdyby

tylko...” – te dwa słowa mogą doprowadzić tylko do kłopotów. Niektórzy

potrafią przeŜyć całe Ŝycie rozwaŜając „gdyby tylko...”. Co się zdarzyło, to się

zdarzyło. Co zrobiłaś, to zrobiłaś. Coś zrobiłaś dobrze, coś innego schrzaniłaś.

Teraz to juŜ przeszłość. Dziś jest dziś. Pozwalam Ci zacząć od nowa, masz

szansę raczej na popełnienie nowych błędów, niŜ na ciągłe przeŜywanie

starych. Daję Ci takŜe szansę robienia tego, co sprawi, Ŝe Ty poczujesz się

lepiej. Jest dzisiaj. Dzień wczorajszy minął. MoŜesz wciąŜ Ŝyć przeszłością,

w drodze do domu. MoŜe w tej sprawie będziesz umiała się uprzeć, ale

wszystkie inne decyzje kaŜde z was podejmuje za siebie.

JeŜeli okaŜe się, Ŝe miłe spędzenie czasu jest z nim zbyt trudne, wybierz

się gdzieś bez niego. Tak, moŜe będziesz musiała zacząć chodzić sama.

W miarę postępu choroby on będzie stawał się coraz bardziej nietowarzyski,

a Ty będziesz musiała siedzieć samotnie w domu, o ile nie nauczysz się

wychodzić bez niego.

ale tracisz w ten sposób dzień dzisiejszy, a tak naprawdę masz przecieŜ tylko

Jakieś pół roku temu urządziłam duŜe przyjęcie. Gdy jedna

ten dzień. Trudno jest zmienić coś, co się juŜ stało. MoŜna to zmienić jedynie z zaproszonych kobiet wychodziła, podziękowała mi i przeprosiła za

wtedy, gdy to coś powtórzy się dziś, a Ty zachowasz się inaczej.

Gdy zaakceptujesz fakt, Ŝe Twój mąŜ jest dzisiaj chory i są duŜe szanse,

e będzie chory jutro, łatwiej Ci będzie pomóc nie tylko sobie lecz takŜe

i jemu. Znajdź taką chwilę, gdy nie jesteś zła, a on nie pije i podziel się z nim

niektórymi swoimi troskami. MoŜe słuchać albo nie, ale ziarno zostało

rzucone. KsiąŜki o alkoholizmie albo AA pozostawione gdzieś w domu mogą

nieobecność męŜa. Ukryłam zakłopotanie, poniewaŜ wcześniej nawet nie

zauwaŜyłam, Ŝe go nie ma.

Początkowo będzie Ci trudno wychodzić bez niego. Potem stanie się to

łatwiejsze. Idź z przyjaciółką, jeśli samotne wyjście stanowi dla Ciebie zbyt

duŜy problem, ale idź. Z powodu swego męŜa nie musisz odsuwać się od

ludzi. Jeśli on nie chce iść na wesele kogoś z rodziny, do Twojej siostry

wywołać agresywną reakcję, ale rzadko pozostają nieprzeczytane. Nie

w niedzielę czy gdziekolwiek indziej, weź dzieci (jeśli są zaproszone) i idź.

wygłaszasz kazań, tylko patrzysz otwarcie na rzeczywistość. Jest to róŜnica.

Zdziwisz się, bo nikt nie będzie Ŝądał od Ciebie jakichś obszernych

On prawdopodobnie będzie nadal zaprzeczał, nawet gdy Ty przestaniesz, ale

wyjaśnień. Gospodarze będą szczęśliwi, Ŝe przyszłaś. WyraŜą tylko

nie będziesz juŜ częścią jego systemu zaprzeczeń. A sugestia, gdzie moŜe

szukać pomocy przyda się, gdy dojrzeje do jej przyjęcia.

ZAKLOPOTANIE, UNIKANIE OKAZJI DO PICIA

Nie moŜesz przejąć odpowiedzialności za czyjeś zachowanie. Jesteś

osobą samą w sobie. Nie stanowisz jedynie odbicia swojego męŜa. On takŜe

jest osobą samą w sobie. Gdy idziecie na przyjęcie, będzie robił to, co robi,

a Ty będziesz robiła to, co Ty robisz. Skoncentruj się na tym aby się dobrze

bawić. Nie pilnuj go. Przestań próbować kontrolować ile alkoholu wypija. To

nie Twoja sprawa. On jest dorosły i musi sam o tym zdecydować. Jedyną

Twoją decyzją dotyczącą takŜe jego jest to, kto będzie prowadził samochód

grzecznościowa Ŝal, Ŝe Twój mąŜ nie mógł przyjść i to będzie koniec sprawy.

Uwierz mi, on jest centralną postacią tylko w Twoim Ŝyciu; w niczyim innym.

Dlaczego odmawiać sobie przyjemnego spędzenia czasu? Dlaczego karać się

z powodu jego choroby? To nieszczęście, Ŝe Twój mąŜ jest chory, ale

alkoholizm nie jest zaraźliwy.

Zdaję sobie sprawę, Ŝe to, co Ci proponuję moŜe Cię nieco przeraŜać.

Bardzo się od niego uzaleŜniłaś, a ja Ci mówię, Ŝebyś chodziła sama na

przyjęcia. Jest to podobne do skoku do basenu. Początkowo woda wydaje się

zimna, ale ociepla się, gdy zaczynasz się nią chlapać. Pomysł skakania

z trampoliny wydaje się groźny, ale gdy się juŜ skoczy, ma się poczucie

spełnienia. I oczywiście, im bardziej się nad tym pracuje, tym staje się to

łatwiejsze.

PRZESUNIĘCIE

Twój akt heroizmu moŜe zostać przez niego odebrany jako kastracja. Zbadaj

swoje motywy. Nie spiesz się.

W KONTAKTACH,

DOMINACJA,

W tym właśnie momencie moŜesz dojść do wniosku, Ŝe masz juŜ dość, Ŝe

PRZEJMOWANIE

OBOWIĄZKÓW

I SAMOPOCHŁANIAJĄCA

AKTYWNOŚĆ

nie chcesz Ŝyć dalej w takiej sytuacji. MoŜesz postanowić, Ŝe pójdziesz do

pracy ze względu na dobro swoje i dzieci. Z wielu względów moŜe to być

Nawet superman nie chciał być supermanem cały czas. Chciał być

supermanem tylko wtedy, gdy słuŜyło to jakiemuś jego celowi. A przez

poŜądane rozwiązanie, ale na pewno nie powinnaś tego robić po to, aby

odciąŜyć męŜa. Są duŜe szanse, Ŝe nie pomoŜe Ci on w pracach domowych

pozostały czas cieszył się z bycia zwykłym człowiekiem. To samo odnosi się

i to, co potencjalnie mogło być dla Ciebie cudownym doświadczeniem

do Ciebie. Nie musisz robić wszystkiego przez cały czas. To, Ŝe Twój mąŜ

ucieka przed jakimiś obowiązkami, wcale nie oznacza, Ŝe Ty musisz je

przejąć. JeŜeli obiecał pomalować kuchnię i nie zrobił tego, nie musisz jej

malować, chyba, Ŝe juŜ nie moŜesz wytrzymać patrząc jak wygląda.

JeŜeli straci pracę, nie oznacza to automatycznie, Ŝe Ty musisz iść do

pracy. Przejęcie roli Ŝywiciela rodziny niekoniecznie stanowi najbardziej

poŜądane rozwiązanie. Zanim wpadniesz w panikę, dowiedz się w jakich

okolicznościach stracił pracę. Wina moŜe leŜeć po jego stronie, ale nie musi.

Wcale nie musiał zostać wyrzucony z powodu alkoholizmu. Jest wiele pytań.

rozwoju doprowadzi do tego, Ŝe będziesz się czuła jeszcze bardziej uraŜona.

I właśnie wtedy, gdy zaczniesz się okropnie uŜalać nad sobą z powodu

cięŜaru, który dźwigasz, przyjdzie ktoś taki jak ja i powie: „Męczennice

rzadko są doceniane za Ŝycia, ale kobiety, które robią karierę i równocześnie

prowadzą dom to, moim zdaniem, jedne z najbardziej fascynujących ludzi”.

Jak długo moŜesz to wszystko robić? Czy naprawdę tego chcesz? Co jest

w tym cennego dla Ciebie? Właściwie to na kim wywierasz wraŜenie albo na

kim chcesz je wywrzeć? Czy chcesz całkowicie wyczerpać się fizycznie

i emocjonalnie? Gdzie jesteś Ty w tym wszystkim? I czy w ogóle jesteś?

Czy dostanie odprawę? Czy nadaje się na bezrobotnego? Czy zakład

Co zrobiłaś dla siebie dzisiaj? Co zrobiłaś, aby sprawić sobie

przywróci go do pracy, jeśli podejmie leczenie? Coraz więcej firm zdaje sobie

sprawę z korzyści płynących z takiego kroku.

Czy masz oszczędności? Czy otrzymasz zasiłek? Czy rodzina pomoŜe Ci

przez jakiś czas? Uczęszczaj na spotkania Al-Anonu. Spytaj kobiety, które

tam spotkasz, jak one rozwiązały ten szczególny problem. Utrata pracy nie

jest niczym wyjątkowym dla osób mających do czynienia z alkoholizmem.

Proponuję Ci więc, abyś zamiast podnosić rzuconą przez niego rękawicę,

przyjemność? Właśnie sobie. MoŜesz opierać się przed przyjęciem takiej

propozycji. To bardzo egoistyczne. Tak, rzeczywiście. To jest egoizm, ale nie

w negatywnym sensie. JeŜeli zrobisz dla siebie coś, co komuś zaszkodzi lub

kogoś zrani, to moŜe nie jest to dobry pomysł. Ale większość z tego, co

robimy z pobudek egoistycznych prowadzi do spełnienia naszego „ja”. Takie

czyny przynoszą poŜytek nie tylko nam, ale i innym ludziom wokół nas.

JeŜeli czujesz się dobrze, będziesz promieniowała na swoje otoczenie. Wiesz,

raczej wykorzystała ten czas na powaŜne zastanowienie się nad sobą, swoją

e ludzie reagują na Twoją irytację, lecz reagują takŜe na poczucie

sytuacją i tym, co chcesz zrobić ze swoim Ŝyciem.

Istnieje moŜliwość, Ŝe mąŜ – w zaleŜności od tego, jak bardzo jest chory

– znajdzie inną pracę. MoŜe to wstrząśnie nim tak, Ŝe stawi czoła sytuacji.

zadowolenia i satysfakcji.

Dlaczego nie miałabyś sporządzić listy dziesięciu rzeczy, które lubisz

robić? Większość z nich prawdopodobnie nawet wiele nie kosztuje. Obiecaj

sobie, Ŝe codziennie będziesz robić przynajmniej jedną z nich. Robienie

czegoś dla siebie pomoŜe Ci poczuć się lepiej.

Będzie Ci prawdopodobnie trudno sporządzić taką listę. Myślenie o sobie

bez uŜalania się to coś nowego. Spróbuj. Nie masz nic do stracenia poza

kilkoma minutami Ŝalu.

Są to pierwsze kroki na drodze budowy sobie takiego Ŝycia, w którym

Twój mąŜ moŜe mieć swój udział lub nie. Zaczynasz od prostych drobiazgów,

które sprawiają Ci przyjemność. Potem, gdy codzienne robienie czegoś dla

siebie wejdzie Ci w krew, kiedy spotykanie się z innymi ludźmi stanie się

To cięŜka praca.

Przede wszystkim chciałabym Ci powiedzieć, Ŝebyś odebrała mu władzę

nad sobą. To Ty przekazałaś mu władzę wywoływania u siebie poczucia

winy. Nie moŜe tego robić, dopóki mu na to nie pozwolisz. Ale, ale, ale...

Przemyśl to. Gdy następnym razem naciśnie na guzik twojego poczucia winy,

powiedz sobie: „Czy chcę czuć się z tego powodu winna? Przykro mi, Ŝe on

tak to odczuwa, lecz to moja sprawa czy wybiorę takie działanie”. Zobacz, co

się stanie. MoŜe ból będzie trochę mniejszy.

Twoim naturalnym prawem, moŜesz zacząć myśleć o tym, jak bardziej

OBSESJE, STAŁE ZAMARTWIANIE SIĘ

produktywnie wykorzystać swój czas. MoŜe zechcesz pomyśleć o jakiejś

Obsesje naprawdę trudno zwalczyć. JakaŜ to ulga, gdy odkryjesz, Ŝe nie

pracy społecznej, o dokształcaniu lub poszukaniu pracy, z której będziesz myślisz o swoim alkoholiku i swoich problemach, choćby tylko przez

zadowolona.

NajwaŜniejsza jest tu zmiana kąta widzenia. Robisz, co robisz (bez

względu na to co to jest), poniewaŜ Ty chcesz to robić, poniewaŜ jest to dobre

moment. To Cię zŜera. To Cię przytłacza. Gdy zaczniesz trochę więcej myśleć

o sobie, obsesja zacznie tracić swoją moc. W gruncie rzeczy moŜna myśleć

tylko o jednej sprawie naraz. JeŜeli myślisz o czymś innym, nie moŜesz wtedy

dla Ciebie, a nie dlatego, Ŝe boisz się prosić go o pieniądze albo dlatego iŜ

myśleć o swoich problemach. Koncentracja w warunkach stresu jest

myślisz, Ŝe coś powinnaś. Rób to, co czujesz, Ŝe jest dobre dla Ciebie. Cała

reszta się dogra.

POCZUCIE WINY

Odrzuć je. Jest to bezwartościowa emocja. To nie przez Ciebie jest chory.

wyjątkowo trudna, więc nie wymagaj od siebie zbyt wiele. Spróbuj skupić się

na czymś innym, choćby tylko przez 5 minut za jednym razem. JeŜeli to zbyt

trudne, spróbuj robić to przez dwie albo nawet przez jedną minutę. Czas

będzie się wydłuŜał. Tylko go wykorzystaj.

Wiele kobiet mówiło mi, Ŝe uŜywało modlitwy o pogodę ducha jako

Nie moŜesz jej zwalczyć ani nad nią zapanować.

pomocy w wyciszaniu i rozluźnieniu. Powtarzały ją wciąŜ, od początku.

Niech Twoim przewodnikiem będzie sumienie. To przychodzi

Zawiera ona wspaniałe przesłanie: „BoŜe, daj mi pogodę ducha, abym godziła

z wewnątrz. Daje Ci prawdziwą miarę tego, co jest dla Ciebie dobre, a co złe.

Poczucie winy zostaje narzucone z zewnątrz. Kto ma prawo za Ciebie

decydować, jak powinnaś lub nie powinnaś się czuć, albo jak powinnaś lub

nie powinnaś działać? W końcu jesteś juŜ dorosła.

się z tym, czego zmienić nie mogę. Odwagę, abym zmieniała to, co zmienić

mogę. I mądrość, abym potrafiła odróŜnić jedno od drugiego”.

Spróbuj tego. Albo znajdź ksiąŜkę o technice relaksacyjnej, zapisz się na

jogę czy idź na wykład o medytacji. Kiedy ostatni raz odnalazłaś radość

Pewnie teraz myślisz: „To wszystko brzmi ładnie, pięknie, ale łatwiej w cichej samotności w kościele? A moŜe ciepła kąpiel? Przejedź się na

powiedzieć niŜ zrobić”. Masz rację. To niełatwo stawać się osobą niezaleŜną. rowerze dookoła osiedla. Znajdź coś, co pomoŜe Ci zwolnić bieg tej karuzeli

w Twojej głowie i odwróci kierunek Twoich myśli. Początkowo będzie Ci się

realne, inne są wyimaginowane. Niektóre z Twoich lęków moŜesz

to udawało tylko na krótko, ale potem coraz dłuŜej. Stopniowo zapanujesz nad

swoim umysłem. Ostatecznie, naleŜy on do Ciebie.

Martwienie się takŜe nie czyni zbyt wiele dobrego. Nigdy nie słyszałam,

eby ktoś powiedział: „Wiesz, cieszę się, Ŝe się tym martwiłam. Było to

zidentyfikować, inne są nienazwane. Niektóre z nich są zdrowe i konieczne,

inne Cię niszczą.

Po pierwsze musisz spróbować odróŜnić te niepokoje, które pracują dla

Ciebie od tych, które pracują przeciwko Tobie.

naprawdę pomocne”. Słyszałam natomiast coś przeciwnego: „Czemu

Czy masz przyjaciółkę, której ufasz? Czy istnieje ktoś, kto Cię wysłucha,

straciłam tyle czasu zamartwiając się. To i tak nic nie zmieniło”.

To szczera prawda, ale nie spowoduje ona, Ŝe przestaniesz się martwić.

Zamiast zamartwiać się przez cały dzień w jakim stanie mąŜ wróci do domu,

nie dając rad i pomoŜe Ci usłyszeć samą siebie? Właśnie mówienie o tym, co

dzieje się w Twojej głowie pomoŜe Ci przytępić ostrze strachu.

MoŜesz mieć opory przeciwko przyjęciu tego pomysłu, poniewaŜ nie

powiedz sobie, Ŝe zaczniesz martwić się o piątej. Gdy jest się

chcesz obciąŜać swoich przyjaciół. Czy jest to w porządku w stosunku do

przyzwyczajonym do zmartwienia, decyzja o tym, aby się wcale nie martwić

nich? Gdy przyjaciółka zwierza Ci się ze swoich problemów, jak się wtedy

wymaga ogromnego wysiłku. MoŜe będzie łatwiej, gdy powiesz: „Jeszcze nie

czujesz?

Zaryzykuję

twierdzenie,

dobrze.

Dlaczego

odmawiać

będę się tym przejmowała”. A problemem, z którym musisz poradzić sobie

w tej chwili jest decyzja, co ugotować na obiad.

przyjaciołom prawa do bycia przyjaciółmi? Kathy opowiadała mi kiedyś

o swoich oporach przed obciąŜaniem przyjaciół. Pewnej nocy mąŜ tak jej

Inną sprawą, którą trzeba mieć na uwadze, gdy zaczynasz się martwić,

dopiekł, Ŝe wpadła w histerię i wyrzuciła z siebie wszystko u swojego

jest proste pytanie: „Czyj to problem?” Bardzo waŜne, aby wiedzieć gdzie

kończy się ktoś inny a zaczynasz się Ty. To, czy Twój mąŜ dotrze szczęśliwie

do domu czy nie, nie jest Twoim problemem. Nie masz na to Ŝadnego

wpływu. JeŜeli zdecydowałaś, Ŝe powinien być w domu o szóstej na obiad, to

jest to Twój problem. JeŜeli wierzysz jego obietnicom, to jest Twój problem.

JeŜeli go kryjesz, to jest Twój problem. Nie jesteś barem szybkiej obsługi.

JeŜeli on czuje się fatalnie po całonocnym piciu, to jest jego problem. Jego.

Pozwól mu go mieć. Ty masz i tak dość własnych problemów. Nie musisz

sobie dokładać. Gdy zaczynasz się martwić, nie zapominaj zapytać: „Czyj to

problem?”.

przyjaciela Kena. Gdy skończyła, poczuła ogromną ulgę ale zaniepokoiła się

jak on na to zareaguje: „Jak się poczułeś, gdy opowiedziałam Ci o tym

wszystkim? – spytała – Czy czułeś, Ŝe wieszam się na Tobie? Właściwie co

czułeś?” Jego reakcja była prosta: „Sprawiłaś, Ŝe poczułem się waŜny”.

Dlaczego nie dać komuś szansy na poczucie się kimś, jeśli pomoŜe to

takŜe i Tobie. Tylko wybierz swoją powiernicę mądrze. MoŜe to będzie jedna

z kobiet, poznanych na mitingu w Al-Anon, który Ci proponowałam. Taka

osoba będzie zarówno szanować Twoją prywatność jak i zrozumie Twój

problem.

Po drugie – przyjrzyj się swoim lękom i oddziel od siebie te rzeczywiste

od tych wyobraŜonych. Z aktywnym alkoholizmem moŜesz Ŝyć tylko

STRACH

Strach jest Twoim stałym towarzyszem. Niektóre z Twoich niepokojów

są racjonalne, inne irracjonalne. Niektóre rzeczy, których obawiasz się są

w chwili obecnej. Nie moŜesz zajmować się jutrem. Musisz skoncentrować

się na przejściu przez kaŜdy dzień. JeŜeli z niezupełnie jasnych dla Ciebie

powodów bardziej obawiasz się Ŝyć bez męŜa niŜ Ŝyć z nim, zaakceptuj to

jako fakt istniejący, teraz, na dzisiaj. Nie zaprzeczaj swoim uczuciom, ani nie

z najbliŜszego otoczenia. Będzie próbował wessać Cię z powrotem.

oceniaj ich stosowności. Zaakceptuj fakt, Ŝe się obawiasz. Zaprzeczanie

uczuciom to strata energii. Nie masz energii do stracenia i nie moŜesz

odrzucić obaw siłą woli. Będą one powracać. Przyznaj się sobie: „Tak,

Utrzymywanie się na własnym gruncie moŜe z początku spowodować więcej

kłopotów, lecz gdy rozwiniesz się, będziesz umiała stawić czoła kaŜdej

sytuacji.

obawiam się. A teraz – co zamierzam z tym zrobić?”

Alkoholicy są bardzo wraŜliwi na ton. JeŜeli powiesz: „Idę spać”,

a pomyślisz: „Idę spać, ty draniu” – zareaguje tak, jakbyś powiedziała to, co

PRZEMOC

naprawdę myślisz. Nie podejmuj teŜ gier z sobą samą: „Powiedziałam

MoŜe obawiasz się o swoje Ŝycie. Wiele kobiet, które doznały fizycznych

obraŜeń, to ofiary zachowań pod wpływem alkoholu. ChociaŜ nie wszyscy

alkoholicy są brutalni i nie wszyscy brutalni ludzie są alkoholikami, pobite

ony przyznają zazwyczaj, Ŝe „wypił parę kieliszków”. JeŜeli masz w domu

tylko...” MoŜesz w ten sposób oszukać wielu ludzi, moŜe nawet siebie, ale nie

oszukasz swojego alkoholika. Jest na to bardzo wyczulony.

Istnieją dwa sposoby pracy nad tą sprawą. Pierwszy to uświadomienie

sobie, Ŝe naprawdę zła jesteś na chorobę, a Twój mąŜ jest bardzo chorą osobą.

do czynienia z przemocą lub z groźbą przemocy, to bardzo waŜne jest

Gdy to zaakceptujesz, nie będziesz ziała nienawiścią, którą on mógłby się

zrobienie kilku rzeczy.

Przede wszystkim, jeśli jest w stosunku do Ciebie brutalny, przestań go

usprawiedliwiać. Nie zasłuŜyłaś sobie na to. MoŜe sprowokowałaś, ale nie

zasłuŜyłaś na to. Fakt, Ŝe jest mu przykro i obiecuje, Ŝe nigdy więcej się tak

nie zachowa, nie załatwia sprawy, nawet jeŜeli pamięta co zrobił. Jesteś

człowiekiem. Takie zachowanie jest nie do zaakceptowania. Powiedzenie:

„JeŜeli nie powiedziałabym tego, nie postąpiłby tak” nie załatwia problemu.

Zachowałby się tak albo nie, to on ponosi odpowiedzialność za swoją

brutalność. To jego wina. A Ty moŜesz tylko przyjrzeć się, co z Twojej strony

wywołało atak.

Dyskutowanie z nim, gdy jest pijany to szukanie guza. Nie ma wtedy

miejsca na argumentację. Pamiętaj, Ŝe dyskutujesz z alkoholem. Wymyślanie

mu wyprowadzi go z równowagi. MoŜe doprowadzić do uderzenia Cię, gdy

ma agresywne skłonności. Nawet jeśli nie będziesz dolewać oliwy do ognia,

znajdzie i tak dosyć własnych powodów.

Nie spodoba mu się to, Ŝe pracujesz nad staniem się w pełni osobą.

karmić. Wiele kobiet mówiło mi, Ŝe gdy w końcu były w stanie zaakceptować

na poziomie emocjonalnym fakt, Ŝe alkoholizm jest chorobą – przemoc ustała.

W Twoim wypadku moŜe tak być lub nie, ale z pewnością warto spróbować.

Drugi sposób to czytać na temat tej choroby wszystko, co się da, chodzić

na mitingi Al-Anonu i rozmawiać o niej z innymi ludźmi, którzy ją rozumieją

i przeszli przez to samo. Będą pełni zrozumienia, ale nie zaoferują Ci litości.

Pozwolą Ci wyrzucić to z siebie i podzielą się z Tobą swoim doświadczeniem.

PomoŜe Ci to zmniejszyć strach i uchroni od źle kierowanej złości.

Jednocześnie pamiętaj, Ŝe moŜesz zrobić takŜe inne rzeczy.

1. MoŜesz zawiadomić policję. Policja nic nie zrobi, dopóki nie będziesz

chciała wnieść oskarŜenia, ale mogą uspokoić go na jedną noc. Bądź ze sobą

szczera rozwaŜając tę moŜliwość. Czy moŜesz to zrobić, czy teŜ bardziej niŜ

o swoje bezpieczeństwo obawiasz się o jego reputację, albo o to, Ŝe straci

pracę, albo o to, co pomyślą sąsiedzi? MoŜesz się tego obawiać. Wielu

kobietom wezwanie policji pomaga, a inne są niezdolne do zrobienia tego.

MoŜesz chcieć zadzwonić, ale on nie pozwala Ci zbliŜyć się do aparatu,

Ludzie zbratani z manipulowaniem bardzo boją się zmian u osób

albo wiesz, Ŝe wyrwie kabel z gniazdka, jeśli spróbujesz wykręcić numer. To

takŜe bardzo realna moŜliwość. MoŜesz poprosić kogoś, kogo znasz i komu

przemocą fizyczną. Twoja sytuacja wcale nie musi być tak ponura jak

ufasz, Ŝeby zadzwonił do Ciebie i jeŜeli powiesz, Ŝe sytuacja wymknęła się

myślisz. Jej znajomość pomoŜe Ci realistycznie ocenić całą sytuację.

spod kontroli, to wtedy ta osoba zadzwoni na policję.

2. Nigdy nie zostawaj w miejscach, z których nie moŜesz wyjść. Nie

pozwalaj na złapanie się w pułapkę. Miej pomiędzy sobą a nim drzwi i bądź

przygotowana na wyjście, jeŜeli będziesz musiała.

Pomyśl o tym, co zrobisz, gdy opuścisz dom. Bądź przygotowana na to,

gdy przyjdzie taka chwila. Czy masz koleŜankę, do której moŜesz się zwalić

o kaŜdej porze dnia i nocy? Czy istnieje schronienie dla kobiet w Twojej

okolicy? Dowiedz się. Czy działa gorąca linia krzywdzonych Ŝon? Zadzwoń

do miejscowej poradni zdrowia psychicznego i dowiedz się.

Twój problem nie będzie im obcy. Poproś o radę. Czy są miejsca do

których moŜesz pójść? Zbierz odpowiednią ilość pieniędzy i miej je w łatwo

Najlepiej porozmawiaj z prawnikiem, który zna się na alkoholizmie i rozumie

alkoholików. Kogoś takiego moŜe Ci polecić Krajowa Rada d/s Alkoholizmu.

JeŜeli nie, skierują Cię stamtąd do kogoś odpowiedniego. Albo spytaj kogoś,

kto naleŜy do AA lub Al-Anon. Nie zobowiązuje Cię to do niczego. MoŜesz

nie być gotowa aby tam zadzwonić, ale miej numer pod ręką, by – gdy do

tego dojrzejesz – móc zadzwonić natychmiast.

Pamiętaj, Ŝe decyzja o Ŝyciu na co dzień z przemocą naleŜy do Ciebie.

JeŜeli teraz nie czujesz się dość silna, Ŝeby zbadać inne moŜliwości, to tym

bardziej powinnaś pracować nad sobą, aby doprowadzić do sytuacji, w której

będziesz mogła dokonać wyboru. Na razie moŜesz bardziej obawiać się

samotności niŜ pozostania. On takŜe ma w tym swój udział. Wzmacnia

dostępnym miejscu, abyś mogła spędzić noc w motelu, jeŜeli będziesz

wszystkie Twoje wątpliwości. Wierzysz mu gdy obiecuje, Ŝe to się nigdy nie

musiała. Zaplanuj wszystko z góry, tak Ŝebyś nie znalazła się na ulicy, nie

mając dokąd pójść, poza powrotem do domu.

powtórzy. Wierzysz, bo chciałabyś, aby się nigdy nie powtórzyło. Czujesz się

tak izolowana. Mówienie o tym co zaszło sprawia Ci kłopot i czujesz się

Co z dziećmi? Czy zabierze się do dzieci, gdy Ty wyjdziesz? Wiele

zakłopotana, gdy ktoś Cię widzi. Nie chcesz czuć się zmuszona do

kobiet zostaje i znosi wszystko, Ŝeby ochronić dzieci. Są takŜe inne

odpowiadania na pytania.

moŜliwości. Jedna, to zabranie dzieci ze sobą. Jest prawdopodobne, Ŝe nie

pią. JeŜeli nie moŜesz zabrać ich ze sobą, zadzwoń z najbliŜszego aparatu na

JeŜeli po zapoznaniu się z propozycjami, które tu Ci wyłoŜyłam nadal

czujesz się zastraszona i nie ma w Tobie nadziei, chciałabym zachęcić Cię do

policję i powiedz co się dzieje, Ŝeby mogli pomóc Ci wydostać dzieci. JeŜeli

porozmawiania z kimś obeznanym z tym szczególnym problemem i ze

dzieci są wystarczająco duŜe, porozmawiaj z nimi wcześniej, tak Ŝebyście

sposobami radzenia sobie z nim. Skorzystaj z gorącej linii krzywdzonych Ŝon

mieli jakiś plan na wypadek sytuacji, w której dojdzie do przemocy. Nie

i dowiedz się, gdzie i jak moŜna otrzymać pomoc. Nie musisz się

chodzi o to, aby je straszyć, lecz byście wszyscy byli przygotowani. Taka

przedstawiać. Nie jest to prosty problem i odpowiedź nań teŜ nie jest prosta.

rozmowa będzie przygnębiająca, ale takŜe uspokajająca. Jest to bardzo

Zasługujesz na lepsze traktowanie i musisz w to uwierzyć. Potrzebna Ci jest

nieprzyjemna sprawa do rozwaŜenia, ale taka teŜ jest cała ta sytuacja.

3. Zorientuj się w swoich prawach. Są one róŜne w róŜnych stanach.

Zadzwoń do adwokata albo do punktu porad prawnych. Będzie Ci potrzebna

informacja o tym, jakie kroki prawne moŜesz podjąć, Ŝeby ochronić się przed

takŜe wiedza o tym, co trzeba zrobić, Ŝeby Cię lepiej traktowano. JeŜeli sama

będziesz wiedziała jak to zrobić – osiągniesz to. Pomoc jest dostępna,

skorzystaj z niej.

Inna Twoja obawa moŜe dotyczyć tego, Ŝe on zabije się sam albo, Ŝe

kogoś zabije. To ewentualność, na którą nie masz Ŝadnego wpływu. Nie jest

ZŁOŚĆ

ona jednak teŜ zupełnie nierealna. Z pewnością mieści się w ramach

Złość to bardzo potęŜne uczucie. MoŜe być skierowane do wewnątrz

prawdopodobieństwa. Zadaj sobie takie pytania jak np: „Na ile wystarczy mi i wtedy zŜera Cię od środka, albo moŜe być skierowane na zewnątrz i wtedy

suma ubezpieczenia, którą wypłacą mi po jego śmierci? Czy jestem ryzykujesz, Ŝe on Cię sponiewiera. Jest to straszny wybór. Są jednak i inne

przygotowana, aby zostawić dom i pójść do pracy, jeśli będę musiała?”. JeŜeli

nie masz Ŝadnego zawodu, moŜe warto zastanowić się nad zdobyciem jakichś

kwalifikacji. To nie tylko sprawi, Ŝe będziesz się mniej bała, ale takŜe zajmie

Twój umysł czymś innym i wyrwie Cię z domu.

Praca społeczna moŜe być dobrym rozwiązaniem, jeŜeli brak Ci jeszcze

moŜliwości.

JeŜeli naprawdę przyjmiesz, Ŝe Twój mąŜ jest chory, będziesz na niego

mniej zła. WciąŜ będzie Cię złościła Twoja sytuacja, ale nie on. Zaprzeczanie

tym uczuciom jest oszukiwaniem siebie. One nie odejdą. Złość jest formą

energii. Wiemy z fizyki, Ŝe wytworzona energia nie moŜe zniknąć. MoŜe

odwagi aby poszukać etatowego zatrudnienia. To juŜ jakiś krok, krok

jednak zmienić formę.

w kierunku stania się osobą samodzielną. Potrzebne Ci jest poczucie, Ŝe Tak więc, co robisz z tą energią? Pozbywasz się jej. MoŜesz się jej

potrafisz dać sobie radę sama. Nigdy nie moŜesz polegać na tym, co zaleŜy od pozbyć w sposób konstruktywny. MoŜesz wybrać jazdę na rowerze.

Twojego męŜa. Gimnastyka teŜ będzie dobra. Wyszoruj podłogę w kuchni. Będziesz

Susan rozbiła samochód i wylądowała w szpitalu. Lekarz zbadał ją, szczęśliwa, Ŝe masz juŜ to za sobą. Znam kobietę, która z wściekłości

załoŜył szwy i powiedział, Ŝeby zadzwoniła po męŜa, aby odwiózł ją do pomalowała całe mieszkanie. Gdy skończyła, złość się rozwiała, a dom

domu. Mogłaby zadzwonić, ale wiedziała, Ŝe on będzie pijany

wyglądał wspaniale.

i niesympatyczny. Zadzwoniła i okazało się, Ŝe mąŜ jest zły, Ŝe jej jeszcze nie

JeŜeli nie moŜesz spać – poniewaŜ trzymał Cię do późna na nogach

ma i nie przygotowała mu obiadu. Więc zadzwoniła po taksówkę. Od i jesteś zbyt wzburzona, Ŝeby odpręŜyć się teraz, gdy stracił przytomność,

początku była na to całkowicie przygotowana. Nie zaprzeczała rzeczywistości

swojego Ŝycia i automatycznie potrafiła nawet w takich warunkach dać sobie

radę sama.

Nauczysz się tego, by liczyć na siebie. Nauczysz się tego, na kim moŜesz

polegać, a na kim nie. Nauczysz się tego, by nie oczekiwać od innych zbyt

wiele. Jest się wówczas mniej podatnym na zranienie. Nie tak łatwo będzie

Cię dotknąć. A im trudniej będzie Cię zranić, tym mniej będziesz się bała.

Nauczysz się kontrolować swoje siły Ŝyciowe. Nie będziesz dawała

Twojemu męŜowi moŜliwości wpływania na to, jak się czujesz. Będziesz

potrafiła dokonywać wyboru sama.

dlaczego nie zrobisz prania? Prześcieradła nie wiedzą, czy są składane

o trzeciej w nocy, czy o trzeciej po południu. Nancy kiedyś powiedziała:

„Pamiętaj, nie trać czasu. Korzystaj z niego. Będziesz jutro zbyt zmęczona,

eby zrobić to, co zaplanowałaś. Tak więc zrób to teraz, a odpoczniesz jutro”.

Ma to duŜy sens. Nie Ŝyjesz w normalnej sytuacji, więc waŜne jest abyś

potrafiła być elastyczna.

ony alkoholików muszą być elastyczne. Planowanie z wyprzedzeniem

jest przyjemne, ale nie licz na realizację tych planów, jeśli jest w nie włączony

Twój mąŜ. MoŜesz być pewna podąŜania za nimi tylko wtedy, gdy polegasz

wyłącznie na sobie. MoŜe zaproponował Ci pomoc w zakupach. JeŜeli uznasz,

e to coś więcej niŜ tylko wyraŜenie pozytywnych intencji, ryzykujesz

rozczarowanie i poczucie zranienia. JeŜeli potraktujesz to jako osobistą obrazę

albo wściekniesz się na tego niesolidnego sukinsyna, to wybuchniesz tymi

lepiej po powiedzeniu tego, co leŜy ci na sercu. Wiem, Ŝe to Cię przeraŜa, ale

niebiosa się nie rozstąpią i piorun Cię nie porazi. NiezaleŜnie od tego, jak

uczuciami. Czy pomyślałaś, Ŝe najbardziej zła powinnaś być na siebie?

zostanie przyjęta Twoja wypowiedź, zrobiłaś kolejny krok w kierunku

W końcu to Ty sama się tak nastawiłaś.

Wiesz o tym. Za kaŜdym razem, gdy jesteś zła – bo oczekujesz od

pijanego, Ŝe zachowa się jak człowiek trzeźwy – jesteś zła na siebie.

Nie osądzaj się zbyt surowo. Błąd – rzecz ludzka. Po prostu spróbuj nie

powtarzać wciąŜ tych samych błędów. Pamiętaj o zaufanej przyjaciółce.

utwierdzenia siebie jako osoby mającej swoje prawa i uczucia.

MoŜe pomoŜe Ci to takŜe trochę lepiej zrozumieć swojego partnera. Jego

myślenie moŜe być nie do pojęcia, ale moŜe nie chciał celowo Cię dotknąć.

Jesteś tak przyzwyczajona do tego, Ŝe Cię poniŜa, iŜ na wszystko reagujesz

w ten sam sposób. Nie ma nic niezwykłego w tym, Ŝe osoba niepewna poniŜa

Rozmowa z nią moŜe pomóc Ci zneutralizować złość. JeŜeli Twoja

innych po to, Ŝeby lepiej myśleć o sobie. MoŜe nawet przenosić na Ciebie

przyjaciółka takŜe Ŝyje z alkoholikiem, będzie wiedziała jak się czujesz. Nie

zostaniesz z tym sama. Oczywiście, moŜe będziesz musiała poświęcić tyle

samo czasu na wysłuchanie jej Ŝali, ale na tym przecieŜ polega przyjaźń.

negatywne uczucia, które Ŝywi do siebie. Istnieje takŜe moŜliwość, Ŝe czasami

gdy Cię krytykuje moŜe mieć rację.

WaŜne jest takŜe spokojne przyjrzenie się sobie. To zbyt wygodne winić

Innym sposobem poradzenia sobie ze złością jest pozostanie z nią

za wszystko alkoholika i uwaŜać, Ŝe jest się doskonałym. Dopóki on

w kontakcie, gdy jest to jeszcze moŜliwe. Gdy coś się pojawia, a Ty reagujesz

zachowuje się w sposób skandaliczny i nieodpowiedzialny, nie musisz

negatywnie, odczuwa się to zupełnie inaczej, niŜ gdy dusisz to w sobie przez

zastanawiać się nad własnym zachowaniem. Z pewnością w porównaniu

cały dzień. Tak jest z kaŜdą interakcją z drugą osobą. MoŜe być takŜe tak, Ŝe

usłyszałaś nie to, co zamierzano powiedzieć. Nawet w bardziej typowych

relacjach róŜni ludzie widzą te same sprawy inaczej. Wygląda to duŜo gorzej

z nim jesteś jak lilia. Ale czy nie oszukujesz siebie? PrzecieŜ czasami sama

ustawiasz się wobec niego tak, Ŝeby wyglądać jak cięŜko cierpiąca Ŝona,

związana z bezmyślnym łobuzem.

w relacjach, gdzie percepcja jest zaburzona przez działanie środka

Carol opowiadała mi, jak kiedyś przez ponad półtorej godziny

chemicznego.

Czasami moŜesz sobie po prostu dać spokój. Innym razem nie jesteś

w stanie odpuścić i waŜne jest dla Ciebie to, aby doprowadzić rzecz do końca.

Zrób to, zanim wpadniesz we wściekłość i gdy on nie jest pijany. MoŜe nie

osiągniesz zadowalającego efektu, ale wyraŜanie własnych uczuć pomoŜe Ci.

przygotowywała męŜowi jego ulubioną potrawę. Wszystko było gotowe na

czas powrotu Kena, z lekką poprawką na relaks i przyjemną pogawędkę. Czy

widzisz, jak Carol wyrastają tu skrzydła? Sama wiesz, co było dalej. Wrócił

późno i był pijany. Carol czuła, Ŝe ma prawo dać mu za to. Jak mógł jej coś

takiego zrobić? Po wszystkich tych przygotowaniach musiała jeść sama, poza

Pamiętaj, Ŝe jeŜeli spodziewasz się jakiejś reakcji męŜa, moŜesz się

tym jego porcja się przypaliła itd., itd. Carol szukała u mnie współczucia

rozczarować, ale wyraŜenie swoich uczuć będzie dla Ciebie dobre. „Przykro

i zrozumienia. To zawsze jej daję, ale teraz szukała sympatii i zrozumienia dla

mi, Ŝe powiedziałeś...” WyraŜaj się w kategoriach „ja czuję”, a nie „ty

swojego zachowania. Chciała, Ŝebym pochwaliła ją za to, Ŝe broniła swojego,

zrobiłeś”. Pamiętaj, Ŝe wyraŜasz własne uczucie, a nie oskarŜasz go. JeŜeli

będziesz o tym pamiętać – i jest to Twój rzeczywisty zamiar – poczujesz się

i Ŝe powiedziała mu co myśli. Ale nie pochwaliłam jej. Nie pochwaliłam,

poniewaŜ złość Carol była nieusprawiedliwiona. Jedyną osobą, na którą

powinna być zła jest ona sama. UzaleŜniła swoje plany od męŜa. Wiedziała,

warto iść na noŜe.

e nie moŜna zakładać, Ŝe wróci do domu na czas. Jest przecieŜ alkoholikiem.

Czasami powodem kurczowego trzymania się złości jest zgubienie

Tak więc, nie jest w porządku, Ŝe pozwoliła mu na to zobowiązanie. To tak, perspektywy. Zaczęłam dzisiejszy dzień od awarii samochodu i półtorej

jakby chciała znaleźć usprawiedliwienie swojego wybuchu złości, godziny czekałam na samochód holujący, który obiecano przysłać w ciągu pół

wynikającego z tego, Ŝe mąŜ jest chory. On nic na to nie poradzi, Ŝe jest godziny. Nie muszę Ci mówić co czułam. Złość – to za łagodne słowo.

chory. Ona ma prawo być zła z powodu tej sytuacji. Jest to sytuacja wstrętna Wściekłość. I nie mogłam okazać jej kierowcy samochodu holującego,

i obrzydliwa. Ale przyjrzyj się, czemu się złościsz? Złościsz się z powodu

swojej sytuacji. Prawdopodobnie jesteś zazdrosna o cudowne małŜeństwa

wszystkich innych ludzi. Wszyscy, oprócz Ciebie, mają męŜów jak Paul

poniewaŜ byłam od niego zaleŜna i prawdopodobnie nie spóźnił się specjalnie

po to, aby wyprowadzić mnie z równowagi. Przyjechałam do domu wściekła.

Mój kot tylko spojrzał na mnie i natychmiast uciekł do piwnicy. Moja córka

Newman. To Cię złości. Jesteś zła, poniewaŜ jesteś zazdrosna. Powiem Ci coś

miała więcej odwagi i spytała co się stało. Powiedziałam jej. W swojej

w tajemnicy. Nie tylko pary, w których jedno z małŜonków jest alkoholikiem

dwunastoletniej naiwności nie rozumiała, Ŝe ta historia z samochodem

mają problemy. Inni ludzie teŜ je mają. Niektóre z nich są równie powaŜne.

holowniczym była zaledwie częścią wielkiego spisku przeciwko mnie,

Nie przemieszczaj swojej złości.. To znaczy, nie kieruj na męŜa złości, która

mu się nie naleŜy. Nie będziesz czuła się lepiej, zachowując się w ten sposób.

i zapytała: „Czy moŜesz jakoś zmienić albo naprawić to, co się zdarzyło?”

Cholernie roztropne dziecko. „Nie”. Dalej chodziłam po pokoju. „No to

Sprawdź swoje motywy. Twoje myśli takŜe się plączą. Musisz umieć dlaczego nie zaczniesz dnia właśnie od tej chwili?”. CóŜ za wspaniała myśl.

oddzielić to, co jest, od tego, co chcesz, Ŝeby było. Dlaczego o tym, kiedy zaczyna się mój dzień ma decydować zegarek?

Inną sprawą, którą trzeba rozwaŜyć jest to, czy dana uwaga lub PrzeŜyłam godziny bogate w wydarzenia, ale mogłam rozpocząć dzień od

zachowanie jest naprawdę warte Twojej złości. Właśnie po raz 738 nazwał

Cię skończoną dziwką. Czy jest jakiś powód, aby na to odpowiadać? Czy jest

jakiś powód, Ŝeby się z tego powodu smucić lub złościć? To stara śpiewka. Po

co robić wiele hałasu o nic? Warto jedynie zadać sobie pytanie: „Czy jest

jakaś prawda w tym, co on mówi?” JeŜeli jest, moŜesz zastanowić się nad

sposobem zmiany swojego zachowania. JeŜeli nie ma, to znaczy, Ŝe to tylko

jego widzenie sprawy i rano nie będzie niczego pamiętał. Spytałam, czy

wszystko co Cię złości jest warte poświęcenia energii, bo chcę wiedzieć, jak

nowa. I tak właśnie zrobiłam. I poczułam się inaczej. Zniknęło poprzednie

uczucie złości, a pozwoliłam aby wypełniła mnie miłość do dziecka, które

z nieskończoną mądrością, posiadaną tylko przez dzieci, dało mi dzień. Ty

takŜe moŜesz zacząć swój dzień w dowolnie wybranym momencie. MoŜesz

zacząć o ósmej, albo o piątej, kiedy tylko zechcesz. Daruję Ci go tak, jak dała

mi go Lisa.

To prawda, Ŝe masz bardzo trudną sytuację, aby uczciwie zająć się swoją

złością. Twój mąŜ jest chory, a to nieładnie złościć się na chorego. Nie moŜna

się czujesz, gdy jesteś zła. Czy naprawdę lubisz siebie, gdy się złościsz? JeŜeli

go pociągnąć do odpowiedzialności za jego zachowanie. A jednak się

tak, proszę bardzo, zostań z tym, ale jeŜeli nic Ci to nie daje, dlaczego sobie

wściekasz. Tak naprawdę, to jesteś wściekła na sytuację, w której się

nie odpuścisz? To nie znaczy, Ŝe masz patrzeć przez palce na wszystko, co Ci

się nie podoba, tylko, Ŝe jesteś wystarczająco dojrzała, aby decydować, o co

znalazłaś, ale oddzielenie sytuacji od osoby jest prawie niemoŜliwe. W końcu

to on sam ordynuje sobie ten środek chemiczny. Nie robi tego ktoś inny, tylko

on sam. Wiesz takŜe, Ŝe jest to całkiem nierealistyczne spojrzenie, poniewaŜ

przymus jest częścią choroby. Niemniej jednak gdyby własną dłonią nie

odpowiedzialność za ten problem na Ciebie, tak jak i w innych dziedzinach.

Prawdopodobnie nie masz ani mniej, ani więcej zahamowań seksualnych niŜ

uniósł tego kieliszka, nie upiłby się, a Ty nie Ŝyłabyś w tej okropnej sytuacji.

inne kobiety. Przeprowadziłam wiele szczerych i otwartych dyskusji

Naprawdę jesteś zła. Najtrudniejsze jest rozładowanie tej złości. Nie twierdź,

e nie ma w Tobie złości. Znajdź takie sposoby skanalizowania jej, które będą

dobre dla Ciebie. W końcu znaczna jej część Cię opuści i zaczniesz czuć

większy spokój wewnętrzny i bardziej współczuć męŜowi – alkoholikowi.

Przyjdzie to z czasem, wraz z postępującym rozumieniem i szczerą oceną

siebie.

PROBLEMY SEKSUALNE

z kobietami, które Ŝyły z aktywnym alkoholikiem. Oprócz spraw dotyczących

przemocy fizycznej i odpychającego odoru alkoholem, poruszane problemy są

takie same jak w kaŜdej innej grupie kobiet. Kobiety zaczynają akceptować

to, Ŝe masturbacja teŜ jest rozwiązaniem, Ŝe moŜe nawet być pomocna

w redukowaniu napięcia. Kobiety zaczynają akceptować takŜe to, Ŝe stosunek

seksualny nie jest jedynym sposobem, w który męŜczyzna i kobieta mogą

cieszyć się sobą.

Z wielu powodów myśli te stają się waŜne w małŜeństwie z alkoholikiem.

Jest to obszar coraz większego zainteresowania kobiet Ŝyjących

Niewiele kobiet mających męŜów alkoholików znajduje sobie kochanków. Ich

w małŜeństwie z alkoholikiem. Nie wiem, czy jest to nowy problem, ale

gotowość do otwartej dyskusji na jego temat jest nowa. Kobiety zaczynają

uświadamiać sobie, Ŝe mają potrzeby seksualne, pragnienia i prawa, tak samo

jak męŜczyźni. Kobiety zaczynają zdawać sobie sprawę, Ŝe nie są czyjąś

własnością, tylko partnerkami. Uświadamiają sobie, Ŝe nie muszą robić tego,

czego nie chcą, a mogą robić tylko to, co chcą. Jest to coś zupełnie nowego

i muszę przyznać, Ŝe strasznie mi się to podoba.

poczucie własnego „ja” zostało tak bardzo naruszone, a ich poczucie siebie

jako istoty seksualnej tak zachwiane, Ŝe uciekają one przed jakimkolwiek

związkiem. Poza tym naprawdę kochają swoich męŜów i nie mogłyby znieść

poczucia winy, gdyby miały romans. Tak więc mają do wyboru masturbację

lub brak jakiejkolwiek satysfakcji seksualnej.

Szukanie alternatywy dla stosunków seksualnych jest tak waŜne dlatego,

e wielu alkoholików staje się impotentami. Alkohol zwiększa poŜądanie ale

WaŜne jest, Ŝeby o tej sferze próbować myśleć jasno, tak jak

wydaje się, Ŝe zmniejsza zdolność do zaspokojenia go. Moja koleŜanka

i o wszystkich innych. Seks jako temat komplikuje się bardzo szybko. Na tym

obszarze, tak jak i na innych, zdecyduj co jest dobre dla Ciebie i trzymaj się

tego. JeŜeli masz satysfakcjonujące Ŝycie seksualne – ciesz się nim. JeŜeli

stwierdzisz, Ŝe jego zachowanie seksualne po pijanemu poniŜa Cię – nie ma

adnego powodu, Ŝebyś mu ulegała. Bądź pewna, Ŝe robisz to, co robisz

z właściwych powodów. JeŜeli odrzuca Cię, gdy czuć od niego alkoholem, ale

poza tym nie – powiedz mu to. Najlepiej powiedzieć mu o tym wtedy, gdy nie

jest pijany. Tylko tak jest w porządku.

powtórzyła mi komentarz, który przeczytała w ksiąŜce o seksie dla ludzi

w podeszłym wieku. Brzmiał on: „To, Ŝe nie moŜesz juŜ biegać nie oznacza,

e musisz przestać spacerować”.

Tutaj, tak samo jak w innych sprawach, spytaj siebie: „Czego chcę? Co

jest dla mnie dobre?” Gdy na to odpowiesz, wszystko się ułoŜy. Podejmujesz

decyzję za siebie.

MoŜe zdecydujesz się ulegać mu, poniewaŜ wiesz, Ŝe gdy zostanie

zaspokojony – zasypia i przez resztę nocy masz go z głowy. Gdy zaczyna się

JeŜeli nie pociąga Cię wcale, pewnie będzie próbował przerzucić

alkohol, kończy się romans. Seks, tak jak wszystkie inne obszary komunikacji

w małŜeństwie alkoholika staje się zaburzony. A Ty, tak jak we wszystkich

innych sprawach, musisz skoncentrować się na sobie i na swoich potrzebach.

Reagowanie na alkoholika w sferze seksu nie jest dla Ciebie lepsze niŜ

w innych obszarach Ŝycia. Bądź ze sobą szczera. A ksiąŜka ta pozwoli Ci

właśnie poznać samą siebie.

Gdy lepiej zrozumiesz naturę choroby i z większą determinacją zechcesz

moŜna, lecz kocham Cię jako osobę. Nie lituję się nad Tobą ani nie chronię

Cię przed Tobą samą. Zbyt mocno się o Ciebie troszczę, abym umacniała Twą

słabość.

Na tej samej zasadzie nie będziesz juŜ dłuŜej automatycznie chroniła go

kłamstwem. Nie jest to juŜ konieczne. WaŜny jest Twój szacunek do siebie

samej. Bierzesz za siebie odpowiedzialność i oznacza to, między innymi, Ŝe

wziąć

się

z rzeczywistością

bary,

wiele

innych

symptomów

Twój mąŜ ma teraz moŜliwość wzięcia odpowiedzialności za swoją osobę.

współuzaleŜnienia zniknie lub zostanie opanowanych.

Opiekuńczość, litość, nadmierne przejmowanie się nim, zyskują właściwe

Twoje poczucie szacunku dla siebie, połączone z pragnieniem zaprzestania

podtrzymywania choroby sprawia, Ŝe chronienie go staje się niepoŜądane.

proporcje. Wiesz teraz, Ŝe Twoja opiekuńczość nie słuŜyła męŜowi.

JeŜeli wybierasz kłamstwo, robisz to z pełną świadomością czynu i jego

Umacniała jego chorobę i Twoją chorobę. Litość i nadmierne przejmowanie

się nim takŜe nie pomagają. Zdrowszymi i bardziej pomocnymi uczuciami,

które moŜesz mu okazać jest współczucie i pełna uwagi troska. Współczucie

skutków. JeŜeli teraz kłamiesz, to nie dlatego, Ŝe musisz. Robisz to, poniewaŜ

tak wybrałaś. To ogromna róŜnica.

Fałszywe nadzieje, rozczarowanie i euforia juŜ nie będą roznosić Cię po

niesie ze sobą zrozumienie, ale nie osłabia. Litość natomiast osłabia osobę,

cianach. Nauczyłaś się, Ŝe jesteś jedyną osobą, która moŜe być

której się ją okazuje. Litować się nad kimś, to prawie tak jak powiedzieć mu,

e nic nie moŜe zrobić ze sobą, Ŝe taki po prostu jest, więc Tobie, jako osobie

lepszej, bardzo go Ŝal. Współczucie to uznanie trudności, wobec których stoi

druga osoba, ale takŜe ofiarowanie jej moŜliwości zrobienia czegoś z nimi.

odpowiedzialna za swoje szczęście. Nie moŜesz zdać się w tym na inną osobę,

ani nikt inny nie moŜe tego oczekiwać od Ciebie. Masz w swoim ręku siebie

i swoje szczęście lub nieszczęście. Pozwalasz innym ludziom uszczęśliwiać

się lub unieszczęśliwiać. Nie jest to automatyczne. Gdy to zaakceptujesz,

Nadopiekuńczość dusi nas i sprawia, Ŝe chcemy innych odepchnąć.

niespójne zachowanie Twojego męŜa będzie miało na Ciebie mniejszy

W przypadku alkoholika daje mu to kolejny pretekst do picia. Uwaga, którą

jedna ludzka istota okazuje drugiej jest przyjmowana jako troska i daje osobie

wpływ. MąŜ moŜe Ci sprawić przyjemność lub rozczarować Cię tylko wtedy,

gdy mocą swojej decyzji pozwolisz mu na to. Władza nad Tobą naleŜy do

będącej obiektem uwagi moŜliwość wyboru tego, co ma zrobić. Siłę

niego tylko wtedy, gdy mu ją dasz.

zyskujemy dzięki miłości, o ile jest ona dawana bez przymusu. Wtedy

Zamęt w znacznym stopniu minął. Jesteś teraz w stanie podjąć decyzję.

zarówno dający jak i otrzymujący stają się bogatsi. śadna z chorób nie jest JuŜ nie próbujesz zrozumieć sposobu myślenia kogoś, kto jest pijany. Gdybyś

wystarczająco silna, by zwalczyć potęgę miłości. Jest to najpotęŜniejsza broń mogła to zrobić, albo musiałabyś sama się upić, albo on musiałby

na świecie. JeŜeli kocham Cię bez względu na to, co robisz, staję się lustrem,

przez które moŜesz popatrzeć na siebie. JeŜeli nie odrzucam Cię i nie okazuję

wrogości, lecz ciągle kocham, nie mogę słuŜyć za usprawiedliwienie picia.

wytrzeźwieć. Przestałaś juŜ mówić męŜowi, Ŝeby myślał tak, jakby był

trzeźwy. Teraz kaŜesz sama sobie myśleć tak, jakbyś była przy zdrowych

zmysłach. Sądzę, Ŝe prawdopodobnie jesteś.

Nie muszę udawać, Ŝe akceptuję zachowania, których zaakceptować nie

Apatia, poczucie beznadziejności, litowanie się nad sobą, wyrzuty

sumienia, rozpacz odsunęły się na dalszy plan. Przychodzą od czasu do czasu,

jak do kaŜdej ludzkiej istoty. Zdrowi ludzie takŜe mają wzloty i upadki. Ale

zobaczysz, Ŝe rzadziej popada się w skrajność i Ŝe po upadku łatwiej się

pozbierać. Gail przyznała mi się kiedyś, Ŝe naprawdę lubi od czasu do czasu

mieć porządną depresję. Naprawdę lubi poddać się jej, uŜalić się nad sobą

i wycofać się ze świata. Ale wydziela sobie na te uczucia ograniczony czas.

Mówi: „Pozwolę sobie smucić się aŜ do trzeciej, a potem się ubiorę, zajmę się

dziećmi i zrobię to wszystko, co powinnam zrobić”. W jej wypadku to

skutkuje. Szczególnie w tych dniach miesiąca, gdy człowiek czuje się fatalnie,

moŜemy zachowywać się zgodnie z naszymi uczuciami, poniewaŜ stosowność

zachowania jest waŜniejsza. Mogę chcieć kopnąć w szczękę tego kierowcę

samochodu holującego, ale nie mogę się w ten sposób zachować. Nie będę

zaprzeczała swoim uczuciom.

Czasami nasze uczucia są bardzo silne. Bywa, Ŝe czuję się tak, jakby

moje Ŝycie rozpadało się na kawałki. Gdy umiera ktoś, kogo kocham mój Ŝal

bardziej dotyczy mnie samej niŜ tej drugiej osoby. Wiem, Ŝe moje dzieci są na

mnie złe, gdy choruję. Mogę nie potrafić zrzec się swoich obowiązków

i wyjechać na Tahiti. Mogę wyrazić swój Ŝal rodzinie i powiedzieć wszystko

w związku z fizjologią swojego ciała. Poddaj się depresji, ale przygotuj sobie

to, co mówi się w takim wypadku. Mogę nie uwaŜać, Ŝe dzieci są

drogę ucieczki. Czasami lepiej zafundować sobie lody z bakaliami,

niewdzięczne gdy jestem chora, poniewaŜ wiem, Ŝe zagroŜone jest wtedy ich

przezwycięŜając depresję. MoŜe to zaoszczędzić Ci gorszej hulanki później.

Patrzyłaś na siebie z róŜnych stron w związku z faktem uzaleŜnienia

poczucie bezpieczeństwa. Ale nie muszę udawać, Ŝe czuję się inaczej niŜ

rzeczywiście się czuję.

Twego męŜa. Mówiłyśmy o róŜnych sposobach, które mogą pomóc Ci

Gdy przyznaję, Ŝe chcę uciec na Tahiti, mogę usiąść i zastanowić się

w przystosowaniu się i osiągnięciu pełni zdrowia. Najczęściej dotyczyły one dlaczego. MoŜe się przepracowałam, do czego mam skłonności. Mogę

polepszenia Twoich stosunków z męŜem. Teraz zacznijmy mówić wówczas wypracować sposób zwolnienia tempa. Przyznanie się do tego

o polepszeniu Twoich stosunków z samą sobą.

eby w pełni się rozwijać jako osoba, trzeba znać siebie. WaŜne, abyś

wiedziała co myślisz, co czujesz i jaka jesteś. Nie miałaś zbyt wielu okazji,

eby przyjrzeć się sobie. MoŜe teraz nadszedł czas, Ŝeby się tym zająć.

Podam Ci listę cech, która pomoŜe Ci zorientować się we własnych

wyobraŜeniach o sobie. Nie ma tu dobrych i złych odpowiedzi. Jest to szansa,

eby poznać siebie trochę lepiej. JeŜeli uświadomisz sobie coś na swój temat,

uczucia moŜe mi pomóc w rozwiązaniu. Wystawianie sobie ocen i mówienie

sobie, Ŝe odpowiedzialni ludzie nie mają nieodpowiedzialnych myśli do

niczego mnie nie doprowadzą.

JeŜeli uznam, Ŝe Ŝal z powodu śmierci przyjaciela to Ŝal nad sobą, mogę

powtórnie rozwaŜać piękno tej osoby i to, o ile jestem bogatsza przez to, Ŝe ją

znałam. Mogę potem podzielić się tym bogactwem z jego rodziną i wszyscy

moŜemy na tym skorzystać. Gdybym zdecydowała, Ŝe Ŝal nad sobą jest

co Cię niespecjalnie cieszy, będziesz miała teraz moŜliwość wyboru. MoŜesz

egoistyczny i nie powinnam go odczuwać, nie wymyśliłabym, co dać

zdecydować się na pracę nad tą konkretną cechą. Nie ma tu piątek i dwójek.

Jest to próba ukazania Ci przynajmniej fragmentu obrazu siebie.

Przez całe Ŝycie słyszymy twierdzenia w rodzaju: „Nie powinnaś czuć się

w ten sposób”. Co za bełkot. Czujesz się tak, jak się czujesz. JeŜeli nie lubisz

tych uczuć, moŜesz usiłować je zmienić, ale są one takie, jakie są. Nie zawsze

ludziom, którzy takŜe cierpieli równie mocno jak ja.

Gdybym nie przyznała, Ŝe moje dzieci mają prawo złościć się, gdy moja

choroba zaburza im Ŝycie, mogłoby to jedynie wywołać moją złość i gorycz,

podczas gdy naprawdę przecieŜ potrzebuję odpoczynku, aby odzyskać siły.

JeŜeli uznam ich złość i ich prawo do niej, to moŜemy szukać sposobów, które

sprawią – gdy cała rodzina zabierze się do pracy – Ŝe wszystko pójdzie

gładko. Dzięki temu dzieci będą mogły czuć się dumne ze swojego udziału

i nie będą czuły się odsunięte. Nie muszą takŜe czuć się winne z powodu

swoich uczuć.

Listę cech, które chciałabym Ci przytoczyć, moŜna znaleźć w ksiąŜce

Muriel James i Dorothy Jongeward Urodzeni zwycięzcy opublikowaną przez

Addison-Wesley.

– czuję się osaczona

– dobrze wykorzystuję czas

– nie mogę utrzymać się w pracy

– wierzę sobie

– zwykle mówię nie to, co trzeba

– lubię ludzi

– nie jestem zadowolona, Ŝe jestem kobietą

Przeczytaj szybko następującą listę cech. UŜyj „ptaszka” przy tych

– często robię niewłaściwe rzeczy

cechach, które spełniają Twoje wyobraŜenie o sobie. Postaw x przy tych,

które nie dotyczą Ciebie, a znak zapytania przy tych, co do których masz

wątpliwości.

– lubię siebie

– obawiam się zranienia przez innych

– moŜna mi zaufać

– trzymam fason

– zwykle mówię to, co trzeba

– czuję się źle ze sobą

– jestem zniechęcona Ŝyciem

– nie lubię być z innymi ludźmi

– nie rozwinęłam swoich talentów

– cieszę się, Ŝe jestem kobietą

– boję się przyszłości

– jestem zaleŜna od innych w myśleniu

– tracę czas

– korzystam ze swoich umiejętności

– myślę samodzielnie

– znam swoje uczucia

– nie rozumiem siebie

– jestem zaangaŜowana w rozwiązywanie problemów mojej społeczności

– ludzie lubią być blisko mnie

– jestem kompetentna w pracy

– ludzie mnie unikają

– nie interesują mnie problemy społeczności, w której Ŝyję

– jestem zadowolona z pracy

– cieszę się przyrodą

– nie lubię pracy

– panuję nad sobą

– cieszę się sobą

– mam kłopoty z panowaniem nad sobą

– nie lubię siebie

Teraz spójrz na te cechy, które zaznaczyłaś. Czy jest w nich jakaś

prawidłowość? Czy są one dobre dla Ciebie? Złe? I takie, i takie? Które z nich

chciałabyś zmienić? Pomyśl o tym. Jak moŜesz zmienić te cechy, z których

nie jesteś zadowolona? Jak moŜesz podtrzymać i rozwinąć te cechy, które Cię

satysfakcjonują? Oba te pytania są równie waŜne.

JeŜeli nie moŜesz powiedzieć, Ŝe lubisz siebie, to czy oznacza to, Ŝe nie

lubisz siebie? Czy teŜ, Ŝe nie myślałaś o sobie nawet tyle, Ŝeby chociaŜ to

wiedzieć? Co mogłabyś zrobić, Ŝeby bardziej się polubić? MoŜe zacząć od

spraw podstawowych. Czy wystarczająco długo śpisz? Czy odŜywiasz się

właściwie? Czy dbasz o swój wygląd zewnętrzny? W jakich sytuacjach lubisz

siebie? Co wtedy robisz? Dlaczego nie robisz tego częściej? Czy robisz to, co

zaznaczyłaś na liście w tej ksiąŜce? Jak moŜesz oczekiwać, Ŝe ktoś będzie Cię

lubił, jeśli sama siebie nie lubisz?

odkrycia, Ŝe jesteś kimś wartościowym. Jest to równie zagraŜające, poniewaŜ

niesie ze sobą cięŜar nowej odpowiedzialności. Wartościowi ludzie są z siebie

dumni. Nie popadają w zachowania skazane na przegraną. Ich zadowolenie

nie wynika ze współczucia, okazywanego im przez innych, ale z tego, co sami

są w stanie zaoferować.

Spójrz uwaŜnie na te cechy i zobacz, co oznaczają one dla Ciebie.

Gdy uwierzysz, Ŝe jesteś wartościową osobą, będziesz w stanie

Spróbuj zawrzeć ze sobą mały kontrakt. Zadecyduj, Ŝe na przykład będziesz

cieszyła się przyrodą. Potem wygospodaruj trochę czasu kaŜdego dnia i rób

ofiarowywać to, czego sama potrzebujesz. Nauczysz się, Ŝe jedyną pewną

drogą uzyskania miłości jest jej dawanie. Jedyną drogą zapewnienia sobie

to. Inny cel moŜe odzwierciedlać hasło: „Nie będę martwiła się, Ŝe tracę czas. zrozumienia jest ofiarowanie zrozumienia innym. JeŜeli przejmujesz się

Postanawiam, Ŝe stracę godzinę kaŜdego dnia, i nie będę czuła się z tego innymi ludźmi, inni będą się przejmować Tobą. Jaki siew, taki plon. Nie

powodu winna”. Albo: „Będę pracowała w komitecie jakiejś organizacji musisz juŜ wyłącznie reagować na to, co jest ci dawane, chyba, Ŝe tak

społecznej”. Powoli zaczniesz lubić się coraz bardziej. wybierzesz, chyba, Ŝe uznasz, iŜ jest to dobre dla Ciebie. MoŜesz nie tylko

Odnajdziesz prawdziwe poczucie własnego ja. Staniesz się osobą działać, ale i reagować. Dostajesz z powrotem to, co dałaś. Masz tę moc. Daję

samodzielną i Twoja pozycja w małŜeństwie zmieni się.

Ci ją.

Zmieni się z takiej, w której jesteś niszczona przez skutki alkoholizmu do

VI.

takiej, w której będziesz stała mocno na własnych nogach i wchodziła

JAK MOśNA POMÓC TWOIM DZIECIOM?

w interakcje z męŜem tylko w takim stopniu i w taki sposób, jaki jest dobry

dla Ciebie. Wasz wzajemny związek będzie elastyczny, tak jak wszystkie inne

Będziesz zdumiona zmianami na lepsze, zachodzącymi w Twoich

zdrowe związki. Zdrowe związki zostawiają przestrzeń do oddychania. One

nie duszą.

Aby stworzyć taki zdrowy związek, przynajmniej jeden z partnerów musi

być zdrowy. Tylko Ty moŜesz zdecydować, czy Twoje zdrowie jest warte

wysiłku. To, co Ci zaproponowałam, oznacza długą i cięŜką pracę. Nie

zmienisz się w ciągu jednej nocy, ale do tego stanu nie doprowadziłaś się

przecieŜ w ciągu jednej nocy. To nie będzie kosztowało Cię więcej wysiłku

dzieciach, gdy tylko Ty zaczniesz czuć się lepiej. W mojej praktyce doradczej,

widziałam wiele dzieci. Jak najszybciej staram się spotkać z ich rodzicami,

szczególnie z matką. Stwierdziłam, Ŝe mogę bardziej pomóc dziecku pracując

z matką, niŜ bezpośrednio z dzieckiem. Dzieci reagują niemal natychmiast na

zmianę atmosfery w domu. Gdy staniesz się bardziej opanowana i nie tak

nieobliczalna, one takŜe takie będą. Gdy zobaczą, Ŝe uśmiechasz się i usłyszą

Twój śmiech – takŜe będą się śmiały. Och, ale od czego zacząć?

niŜ próby radzenia sobie z chorobą. Jest to jednak wysiłek innego rodzaju. Zacznij od skonfrontowania się z rzeczywistością. Zacznij pracę

Nowy. To, co znane jest zawsze bezpieczniejsze, bez względu na to, jak jest z dziećmi od tego, od czego zaczęłaś pracę nad sobą. Twoje dzieci

ponure. Co będzie, jeśli poznam siebie i odkryję, Ŝe naprawdę jestem zaprzeczają, tak jak Ty zaprzeczałaś. JeŜeli Twoja rodzina ma wyzdrowieć,

okropna? Jest takie niebezpieczeństwo. Istnieje takŜe niebezpieczeństwo musi się to zacząć od prawdy. UŜywaj słów, które na Ciebie działają. Gdy

będziesz gotowa, te słowa przyjdą same. Spytałam Betsey, co powiedziała

dzieciom. Były wtedy bardzo małe i trzeba było powiedzieć wszystko w taki

sposób, który byłby dla nich zrozumiały. Jej dzieci zawsze zadawały jej

pytania w rodzaju: „Dlaczego Tata to robi? Dlaczego Tata tak śmiesznie się

Dzieci boją się. JeŜeli mogą podzielić się swymi obawami, to Ty moŜesz

je rozproszyć. „Nic złego Ci się nie stanie dopóki ja tu jestem. Daję Ci na to

moje słowo”. Albo: „Ja takŜe bałam się zabierać głos w klasie, gdy byłam

w Twoim wieku”.

zachowuje? Czy Tata nas nie kocha?” Wolała odpowiadać tak, Ŝeby je zbyć.

Zasadą jest akceptowanie prawa dzieci do czucia tego, co czują.

Dzieci nauczyły się, Ŝe zadawanie tych pytań wyprowadza matkę Mówienie: „Nie powinieneś czuć się winny” do dziecka, które jest

z równowagi i to powodowało dodatkowy zamęt w ich głowie. W końcu

Betsey była gotowa. Usiadła z nimi i po prostu powiedziała: „Nie byłam

w porządku w stosunku do was. Ukrywałam coś przed wami, ale juŜ więcej

przekonane, Ŝe ojciec pije z jego winy, nie rozwiąŜe problemu. Lepiej wraz

z nim przyjrzyj się tym uczuciom.

Matka Singer zadzwoniła na policję, Ŝeby zabrano męŜa na oddział

nie będę. Wiecie, Ŝe czasami Tata zachowuje się jak ktoś inny. I to was

zamknięty do miejscowego szpitala. Na skutek naduŜywania alkoholu

niepokoi. Mnie takŜe to niepokoi. Tata jest alkoholikiem. Jest uczulony na

postradał on zmysły. śycie w domu przez tydzień poprzedzający jego

alkohol. Gdy wypije, zachowuje się w taki śmieszny sposób, którego nie

moŜe zmienić”. To był początek. Potem odpowiadała na wszystkie ich pytania

szczerze i uczciwie. Starszym zaproponowała ksiąŜki, które pomogłyby im

w zrozumieniu choroby i zawarła z nimi wszystkimi umowę.

Umowa dotyczyła tego, Ŝe nie będą juŜ dłuŜej ukrywać przed sobą

nawzajem tego, co czują. JeŜeli ktoś zacznie się niepokoić, Ŝe tata przyjdzie

do domu pijany, moŜe o tym powiedzieć. Choroba ich ojca stała się tematem

otwartym. Nie lubili jej i to było w porządku. Nie musieli czuć się winni

z powodu tego, Ŝe nienawidzą ojca, gdy jest pijany. Wiedzieli teraz, Ŝe

zamknięcie było nie do zniesienia. Singer czuła się odpowiedzialna za to, Ŝe

ojciec trafił na oddział zamknięty. Nie chciała, Ŝeby był z nimi. Marzyła

o tym, Ŝeby odszedł. Śniło jej się wtedy, Ŝe był w szpitalu. Singer i jej matka

dobrze się rozumieją. Nauczyły się wzajemnej szczerości. Powiedziała więc

matce: „To moja wina. To ja sprawiłam, Ŝe to się stało. Chciałam, Ŝeby

poszedł do szpitala. Ja to zrobiłam”.

Czuła się odpowiedzialna za to, co się stało. Czuła się strasznie winna.

PoniewaŜ zdobyła się na powiedzenie o tym matce, matka mogła rozproszyć

jej wątpliwości. Powiedziała Singer, Ŝe to nie jej wina, Ŝe ona teŜ chciała,

obiektem nienawiści nie jest ojciec. Nienawidzili alkoholu, który

eby ojciec trafił do szpitala. Singer nie była juŜ sama ze swoimi uczuciami.

spowodował, Ŝe ich ojciec zachowuje się w taki sposób. Zdjęto z nich

Nie było powodu do winienia się za nie. Płakały razem i wszystko minęło.

ogromny cięŜar winy.

Dzieci martwią się. Pozwól, Ŝeby podzieliły się swoimi zmartwieniami.

Gdyby nie potrafiły porozmawiać na ten temat, dziecko nadal czułoby się

winne z powodu czegoś, na co nie miało Ŝadnego wpływu. Odszukaj w swoim

Dzięki temu zmartwienia staną się łatwiejsze do zniesienia. Akceptuj ich

otoczeniu grupę Al-Anon. Zachęć dzieci do pójścia na jej spotkanie.

uczucia. „Rozumiem, Ŝe boisz się z powodu tego, Ŝe ojciec moŜe mieć

wypadek. Ja takŜe się tego boję. Ale nic na to nie moŜemy poradzić, więc

Rozmowa z innymi dziećmi, które mają te same problemy moŜe być bardzo

pomocna. Jest to takŜe szansa na nawiązanie kontaktów z innymi dziećmi,

chodź, zobaczymy czy moŜemy myśleć o czymś innym, co sprawi, Ŝe które mają podobne problemy. Twoje dzieci mogą się z nimi zaprzyjaźnić, nie

będziemy czuli się lepiej”. czując zakłopotania. Dowiedzą się więcej o chorobie i o tym, jak oderwać się

od niej, wciąŜ kochając ojca-alkoholika. JeŜeli nie będą gotowe do tego, gdy

satysfakcji emocjonalnych, takŜe nie jest wskaźnikiem miłości. To wszystko

pierwszy raz wspomnisz o Al-Anon, nie zniechęcaj się. MoŜe dojdą tam

zaspokaja Twoje potrzeby, a nie potrzeby Twoich dzieci. Największym

okręŜną drogą. Przynieś im wydawnictwa Al-Anonu. PokaŜ im tę ksiąŜkę. To

takie pomocne móc zidentyfikować się z tym, co słyszysz lub czytasz. Ulga,

którą widzę na twarzy dziecka mówiącego: „Tak, ja teŜ tak czuję”, rozgrzewa

serce.

Zrozumienie rzeczywistości, w jakiej Ŝyją dzieci jest pierwszym krokiem

w kierunku wydobycia ich z niej. Poczują się lepiej, gdy nie będą samotne

w dźwiganiu swojego brzemienia. Teraz jest ono wspólne, ale w końcu moŜna

prezentem, jaki kaŜdy rodzic moŜe dać swojemu dziecku jest bezwarunkowa

miłość. Kocham Cię, poniewaŜ jesteś. Nie musisz płacić za nią, ani nie

ryzykujesz jej utraty. Fakt, Ŝe kocham Cię bezwarunkowo nie oznacza, Ŝe

pochwalam wszystko, co robisz. Czasami Twoje zachowanie mnie denerwuje.

Czasami muszę Cię ukarać. Czasami Twoje zachowanie bardzo mnie złości.

PoniewaŜ Cię kocham, mogę nie lubić tego co robisz, ale zawsze Cię kocham.

MoŜe trudno Ci być kochającym rodzicem właśnie teraz. Gdy czujesz się

będzie je zrzucić.

zirytowana i nieszczęśliwa, trudno okazywać ciepło i zrozumienie. Bądź

Niepewność jest jak dotąd normą. Trzeba to zmienić. ZwycięŜyć musi

z dziećmi szczera: „Cieszę się, Ŝe przyszedłeś, ale jestem teraz bardzo

konsekwencja. MoŜe to nastąpić całkiem prozaicznie. Obiad w naszym domu

powinien być o stałej porze. Ustalcie godzinę i trzymajcie się jej. Lekcje teŜ

powinny być odrabiane o stałej porze. Ustalcie godzinę i trzymajcie się jej.

Kłaść się spać teŜ powinniście o określonej porze. Ustalcie ją i trzymajcie się

jej. Początkowo będziesz się wahać, ale bardziej skoncentruj się na tym, czy

ten rozkład jest realny niŜ na naruszaniu go.

Dzieci powinny mieć w domu obowiązki. Wszyscy członkowie rodziny

dzielą się obowiązkami i pracą. Nakrywanie do stołu i wyrzucanie śmieci to

proste prace, ale dają one poczucie przydatności i przynaleŜności.

Zachowania te pomogą Twoim dzieciom poczuć się bezpieczniej. Będą

zdenerwowana. MoŜe lepiej zostaw mnie na chwilę samą”. Wiedzą wtedy, Ŝe

jeśli stracisz panowanie nad sobą, nie muszą tego brać do siebie. Poza tym,

powiedzenie tego ułatwi sytuację takŜe Tobie.

Traktuj swoje dzieci z szacunkiem. JeŜeli drzwi są zamknięte, pukaj

zanim wejdziesz. Ich osobiste papiery nie są dla Ciebie. Dzieci poznają, Ŝe

otwierałaś ich szufladę. Zaufanie do Ciebie jest im potrzebne. Słuchaj tego, co

mówią, gdy nie zgadzają się z Tobą. Nie musisz zmieniać swoich zamiarów,

ale to, Ŝe słuchasz sprawi, Ŝe poczują się waŜne.

Postaraj się mówić to, co rzeczywiście myślisz i myśleć o czym mówisz.

Odpowiedzenie na prośbę dziecka „tak” lub „nie” wyłącznie dla świętego

one znały wymiary swego świata i będą wiedziały, Ŝe jest ktoś, kto zadba spokoju wzmacnia zachowania manipulujące. Dzieci uczą się takich

o ten świat. Kogoś to obchodzi! zachowań od rodziców, a nie jest to coś, co warto podtrzymywać. JeŜeli nie

Jest jeszcze inna waŜna sprawa. To niemoŜliwe, Ŝebyś dzieciom dała za podajesz powodów swojej decyzji, to decyzja ta moŜe nie zostać

duŜo miłości. Mów im, jak bardzo je kochasz. Przytulaj je, głaszcz, sadzaj na zaakceptowana przez dziecko. JeŜeli często zmieniasz swoje decyzje –

kolanach. To nie będzie tłamsić ich ani psuć. Natomiast nadmierna poniewaŜ mówisz szybciej niŜ myślisz – to Twoja decyzja takŜe moŜe nie

pobłaŜliwość nie jest oznaką miłości. Pozwalanie im na niezasłuŜone zostać zaakceptowana przez dziecko. Albo będzie Cię ono zadręczać, aŜ dasz

przywileje, które mają być rekompensatą za alkohol, takŜe nie jest oznaką

miłości. Kupowanie rzeczy, których nie potrzebują, tylko dlatego, Ŝe brak im

mu poŜądaną przez nie odpowiedź, albo stanie się nieubłagane i złe. Musisz

umieć powiedzieć: „Taka jest moja decyzja. MoŜesz się z moją argumentacją

zgadzać albo nie, ale mimo to podtrzymuję swoją decyzję”. Wtedy dziecko mniej dzielny od nich. Matka odrzuciła jego prośbę. Gdyby nie ona, trudno

ma wybór. Albo podporządkuje się, albo nie. JeŜeli nie, to poniesie byłoby mu wybrnąć z tej sytuacji. Powiedzenie temu dziecku: „Dobrze, Jerry.

konsekwencje swojego zachowania. Pozwolę Ci tam pójść, bo wierzę Ci i wiem, Ŝe nie zrobisz nic niewłaściwego”

Ostatnio byłam na pokazie nowego filmu o rodzinnych aspektach – to prowokowanie losu. MoŜna tak powiedzieć wówczas, gdy masz dobry

alkoholizmu. Było tam wielu ludzi, a wśród nich trzynastoletni chłopiec kontakt z dzieckiem, a ono zaczyna być juŜ dość samodzielne. Ale nie

z rodzicami. Znałam tego chłopca juŜ od pewnego czasu. Wiedział on naduŜywaj takich deklaracji. Nie pomagaj w uwikłaniu go w sytuację ponad

dokładnie jak dostać od rodziców to, czego chce. Kiedyś zmusił matkę do

wstania o wpół do ósmej rano i przygotowania mu śniadania, które mógł

spokojnie zrobić sobie sam. Zobaczyłam jak prosi matkę o pieniądze na

siły, w sytuację niepewnego i zagubionego dziecka. Okazanie dziecku, Ŝe jest

dla Ciebie kimś waŜnym, pomoŜe mu w staniu się kimś waŜnym dla siebie

samego. Jest to jedyny sposób, aby zapobiec temu, czego się obawiasz. Nie

ciastko. Słyszałam, Ŝe mu odmówiła. Po kwadransie zobaczyłam chłopca

jesteś w stanie powstrzymać dzieci ani przed braniem narkotyków, ani

z ciastkiem. Podeszłam do niego i powiedziałam: „Wiedziałam, Ŝe dostaniesz

to ciastko. Byłam ciekawa jak duŜo czasu zajmie Ci załatwienie tego”.

Uśmiechnął się i odszedł. Jest to drobny przykład, ale wskazuje on na fakt, Ŝe

chociaŜ kontrolujesz dom, to inne siły w Twoim domu mają władzę nad Tobą.

Gdy znów zaczniesz mieć wpływ na swoje małŜeństwo, waŜne stanie się

takŜe odzyskanie wpływu na dzieci. One wcale nie chcą zawsze stawiać na

swoim. Dzieci wolą być dziećmi. JeŜeli nie pozwala im się być dziećmi, nie

dokonywaniem gwałtów, ani chuligaństwem, ani w ogóle przed czymkolwiek,

co zechcą robić. MoŜesz jedynie pomóc im tak siebie cenić, Ŝeby moŜliwości

te nie były dla nich atrakcyjne.

Zazwyczaj mam bardzo dobry kontakt z młodymi ludźmi. Mój syn był

bardzo tym zaintrygowany. Nie mógł zrozumieć, dlaczego wszyscy lubią jego

matkę, a szczególnie – dorastający chłopcy, którzy nie lubią nikogo i których

wszyscy unikają. Postanowił zbadać tę sprawę. Powiedzieli mu: „Mamy do

mogą cieszyć się nieodłączną od rozwoju walką.

niej zaufanie. JeŜeli powie, Ŝe nikomu nie powtórzy tego, co jej

Twoje „nie” jest im potrzebne w sytuacjach, w których chcą, Ŝeby

powiedzieliśmy, to nie powtórzy. JeŜeli powie, Ŝe gdy jeszcze raz usłyszy

powiedziano „nie”, a nie mogą tego zrobić same. Czasami znajdują się pod

silną presją i nie mogą wykręcić się od czegoś, czego nie chcą robić, chyba Ŝe

powiedzą: „Naprawdę chcę iść, ale spytałem mamy i ona nie zgodziła się”.

o naszych kradzieŜach w szkole, zawiadomi dyrekcję, to zawiadomi. JeŜeli

moŜe pomóc, to pomoŜe, ale jeŜeli uwaŜa, Ŝe jesteśmy nie w porządku, takŜe

to nam powie”. Wiedzą, Ŝe jeŜeli wyciągną dłoń, zawsze natrafią na moją

W czasie Święta Niepodległości Jerry prosił matkę, Ŝeby pozwoliła mu

dłoń, tak samo jak wczoraj, tak samo jak jutro.

przenocować u kolegi Petera. Matka odpowiedziała: „Wiem, dlaczego o to

prosisz. Będziesz mógł zostać na dworze do późna i puszczać fajerwerki.

Bardzo mnie to niepokoi i nie mogę Ci na to pozwolić”. Oczekiwała od syna

Omawiam tutaj po pierwsze – sposoby redukowania niepokoju, a po

drugie – budowanie systemu „ja”. Masz klucze do obu tych spraw. Po

pewnym czasie dzieci nie tylko będą lepiej myślały o sobie, będą takŜe

ostrych słów. A on popatrzył na nią i powiedział, Ŝe okropnie jest Ŝyć

współbrzmiały z Tobą. Byłam przy tym, gdy Mary Jane powiedziała swojej

z matką, która wszystko wie. Wyglądało na to, Ŝe mu ulŜyło. Obawiał się, Ŝe

wpadnie w kłopoty wraz z Peterem i kolegami, ale nie mógł okazać, Ŝe jest

matce: „Znam ten wyraz Twoich oczu. Zaczynasz martwić się, czy tata

przyjdzie do domu pijany”. Matka podniosła ją i powiedziała: „Masz rację.

JeŜeli Ty spróbujesz się nie martwić, to ja takŜe nie będę się martwiła. Chodź,

upieczemy ciastka”.

sprzątaj albo przynajmniej pomóŜ.

Nawet negatywne doświadczenie moŜe przynieść korzyść. Gdy Johnny

Wiele z Was bardzo martwi się o to, czy dzieci nie odziedziczą

powiedział sąsiadce, Ŝe zbił szybę, strasznie się zdziwiła. To, Ŝe przyznał się –

alkoholizmu. Naprawdę nie wiemy, czy mogą go odziedziczyć, czy teŜ nie.

w sytuacji, gdy nie sposób było wykryć sprawcę – zrobiło na niej takie

Wiemy natomiast, Ŝe środowisko domowe moŜe zarówno zachęcać jak

wraŜenie, Ŝe powiedziała mu: „Nic nie szkodzi”. Zdobył sobie przyjaciółkę.

i zniechęcać do naduŜywania alkoholu. Nie chodzi tu o dyskusję

Zachęcaj dzieci do mówienia o problemach po to, Ŝeby znalazły sposób

o potwornościach alkoholizmu (choć trzeba o tym mówić)

lecz przeciwstawiania się im. Gdy powie się o trudnych sprawach, łatwiej będzie

o przekazywanie wyznawanych wartości. JeŜeli istnieje jakaś cecha nad nimi zapanować. Rozwiązanie moŜe być proste – właśnie takie, które nie

dominująca u alkoholików, to jest nią unikanie odpowiedzialności. MoŜesz przyszło na myśl.

podjąć

więc

rodki

zaradcze.

MoŜesz

nauczyć

dziecko

brania

Mówię tu o zasadach, które są waŜne w kaŜdej relacji rodzice-dziecko. Są

odpowiedzialności za swoje zachowanie. JeŜeli Johny zbije szybę sąsiadce, to one szczególnie waŜne w domu alkoholika, poniewaŜ mamy tu do czynienia

jego sprawą jest przyznanie się i znalezienie sposobu naprawienia szkody. z powaŜnymi zaburzeniami w systemie „ja” u dzieci. Zaburzenia te są

Chronienie go w takiej sytuacji nie pomoŜe mu w rozwoju osobowości.

Bob i Tim zabarykadowali dla Ŝartu boczne drzwi domu. Nie było

adnych szkód, ale zawiadomiono policję i straŜ poŜarną. Chłopcy mogli

odwracalne. JeŜeli przekonują Cię inne twierdzenia zawarte w tej ksiąŜce,

uwierz i w to: w gruncie rzeczy Twoje dzieci mogą stać się lepszymi ludźmi

dzięki temu, Ŝe Ŝyją z alkoholikami. Co ja wygaduję? Tak, tak właściwie

skłamać i nie mieć kłopotów, ale przyznali się do wszystkiego. Byli

twierdzę. Słyszałam osoby, które wstawały na spotkaniach AA i mówiły:

przesłuchiwani przez kapitana policji. Matki poszły z nimi na przesłuchanie.

„Jestem wdzięczny za to, Ŝe jestem alkoholikiem”. Słyszałam kobiety, które

Chciały, Ŝeby chłopcy odczuli w pełni wstrząs związany ze skutkami swojego

na spotkaniach Al-Anonu mówiły: „Gdybym nie wyszła za alkoholika,

zachowania, ale Ŝeby wiedzieli, Ŝe są kochani. Kochani, lecz nie nadmiernie

ochraniani. W tym wypadku aktem miłości było pozwolenie chłopcom na

przeŜycie tej sytuacji. Dzięki temu przyjęli oni odpowiedzialność za własne

zachowanie.

byłabym w mniejszym stopniu człowiekiem, niŜ jestem dzisiaj”. Słyszałam na

spotkaniach Al-Anon dzieci mówiące: „Nam się udało przeŜyć” i miały one

na myśli nie tylko dzieci alkoholików.

To bardzo waŜne wypowiedzi i nie są one zjawiskiem Pollyanny, ani

Napisałam opinię dla sądu, która ułatwiła wysłanie nastolatka do naiwną próbą poprawienia Ci samopoczucia. Są prawdziwe, poniewaŜ

więzienia. W następnym roku rodzice tego samego chłopca poprosili mnie akceptacja choroby alkoholowej zmusza ludzi do zajęcia się sobą i swoim

o napisanie drugiego raportu i tym razem byłam nastawiona na wydostanie zdrowiem psychicznym. Gdyby nie ta choroba, mogliby nie skorzystać

chłopca z więzienia. Rodzice ci wiedzieli, Ŝe będą w porządku, i Ŝe nie z moŜliwości rozwoju i samoświadomości. Mogliby nie uświadomić sobie, na

zawsze wyciągnięcie dziecka z tarapatów jest dla niego najlepsze. czym polega i jak waŜne jest właściwe rodzicielstwo. Nie jesteśmy

JeŜeli spełnisz swoje obowiązki, to dostaniesz kieszonkowe. JeŜeli nie, to przygotowani do bycia rodzicami, a jest to bardzo trudne zadanie, nawet

nie. Proste, jasne. I dziecko jest za to odpowiedzialne. JeŜeli nabałaganisz, to

w sprzyjających okolicznościach. ZbliŜenie się do uchwycenia sprawy

znaczenia alkoholizmu moŜe uświadomić nam jak istotne jest to, aby dzieci

pogarsza sprawę.

nie wychowywały się same, nawet wtedy, gdy nie sprawiają Ŝadnych

2. Skieruj dzieci do Al-Anonu.

kłopotów.

Inna sprawa, Ŝe w miarę rozwoju przybywa nam blizn. Stajemy się

silniejsi dzięki trudnościom, które napotykaliśmy, z którymi zmierzyliśmy się

i które pokonaliśmy. Nie stajemy się silniejsi wtedy, gdy Ŝycie przechodzi

nam stosunkowo łatwo. MoŜemy nawet nie umieć doceniać tego co dobre,

jeŜeli nie doświadczaliśmy złego. Te dzieci, Twoje dzieci, po konfrontacji

3. Nie doprowadzaj do tego, Ŝeby nie wiedziały co się dzieje. Odpowiadaj

na te pytania, które zadają, a nie tylko na te, na które Ty sama chcesz im

odpowiedzieć.

4. Okazuj dzieciom nieco cierpliwości i zrozumienia. One cierpią, ale nie

wiedzą dlaczego.

5. Nie udawaj Pana Boga, bądź Mamusią.

z rzeczywistością ich Ŝycia staną się silniejsze. Sprawy, które dla ich

6. Nie zaczepiaj go, gdy jest pijany. Prowadzi to do utarczek, bo

rówieśników stanowią problem, dla nich nie będą trudne. Widziałam dzieci,

które były załamane, gdy jakiś kolega powiedział im: „Nie chcę się z tobą

bawić”. Dziecko alkoholika, które pracuje nad sobą i swoim rozwojem, i nie

jest uwikłane w uczucia odrzucenia przez ojca, nie moŜe wziąć takiej uwagi

powaŜnie. „JeŜeli to dziecko nie chce się ze mną bawić, znajdę sobie kogoś

innego do zabawy albo będę bawił się sam”. Te małe zranienia towarzyszące

dorastaniu hartują.

alkoholik zawsze szuka kogoś do kłótni. JeŜeli zaś jest brutalny, to będzie

Tobą pomiatał.

7. Nie tłumacz się przed nami.

8. Nie okazuj dzieciom, jak bardzo jesteś przestraszona. To sprawia tylko,

e czują się jeszcze bardziej przestraszone. Spróbuj się opanować.

9. Nie zmuszaj dzieci do konfrontowania się z alkoholikiem, gdy Ty nie

chcesz tego robić. Gdy mój ojciec spadł ze schodów, matka poprosiła, Ŝebym

JeŜeli dzieci chodzą na spotkania Al-Anonu, to mogą tam rozmawiać

sprawdził, czy nic mu się nie stało. Powiedział wtedy do mnie: „Idź

o swoich uczuciach z innymi dziećmi, znajdującymi się w tej samej sytuacji.

Mogą rozmawiać o nauczycielu, z którym mają kłopoty. Inne dzieci będą

dzieliły się sposobami poradzenia sobie z nauczycielem, ale takŜe w klimacie

troski – będą zastanawiały się, czy problem dotyczy naprawdę nauczyciela.

Wierzę w mądrość dzieci. Wierzę w sens pytania ich o to, co myślą

w cholerę”. Jeśli chciała wiedzieć, czy nic mu się nie stało, powinna była

sama to sprawdzić.

10. Nie uŜywaj nas jako argumentu. Nie mów: „JeŜeli nie przestaniesz

pić dla mnie, zrób to dla dzieci”. Zostaw nas poza tą sprawą.

Dzieci mówią tak, jak jest. Nie są one tak wyrafinowane, Ŝeby ukrywać

szczególnie w odniesieniu do obszarów, które wpływają na ich Ŝycie.

prawdę za zasłoną miłych słówek. Dzięki Bogu za to! MoŜemy nauczyć się od

Spytałam dzieci, o których wiedziałam, Ŝe przynajmniej jedno z ich rodziców

jest alkoholikiem, co najlepszego mogłaby zrobić dla nich matka.

nich tak wiele, a one mogą nauczyć się tak wiele od nas. MoŜesz nauczyć się

kochać bez wiązania. MoŜesz nauczyć się cieszyć z rozwoju drugiej osoby,

Dzieci te kroczą własną drogą powrotu do zdrowia. Potrafią

bez Ŝadnych oczekiwań. MoŜesz doświadczać przygody Ŝycia razem z nim

skonfrontować się ze swoimi uczuciami. Dzięki temu łatwiej im uchwycić

lub sama. I jeŜeli Twój mąŜ przypadkiem powróci do zdrowia, moŜe

niektóre zjawiska. Zrobiłam po prostu listę tego, co mi powiedziały.

l. Mów dzieciom o tym, co się dzieje. Nie ukrywaj niczego, poniewaŜ to

przyłączy się do Ciebie. Bo gdyby nie on, moŜe przeoczyłabyś tę okazję

uświadomienia sobie jak niezwykłą wartość ma zdrowa rodzina.

VII.

Wiesz juŜ – dowiedziałaś się tego, czytając tę ksiąŜkę – Ŝe nie moŜna

CO POWIEDZĄ INNI?

Alkoholizm jest chorobą paradoksów. Zaprzecza logice. Stosują się do

spytać: „JeŜeli tak się dzieje, dlaczego nie przestaniesz pić?” Wiesz, Ŝe nie

naleŜy się w to mieszać. Wiesz, Ŝe stosuje się tu przeciwieństwo zwykłych

zasad. Wiesz, Ŝe jeŜeli troszczysz się o swojego męŜa i chcesz, Ŝeby przestał

niego przeciwieństwa zwykłych zasad. To, co wydaje się sensowne

pić, nie będziesz ingerowała w sposób jego picia. Wiesz takŜe, Ŝe poniewaŜ

w normalnej sytuacji, nie jest sensowne w sytuacji związanej z alkoholizmem.

Wszystko jest pomieszane. Gdy alkoholik zaczyna zdrowieć i przygląda się

temu, co robił i dlaczego robił, takŜe nie moŜe tego zrozumieć. Peter podzielił

się ze mną poniŜszymi uwagami; autor jest nieznany, lecz ludzi, którzy mogą

się z nimi zidentyfikować są tysiące.

POZYTYWNE NEGATYWY

Piliśmy dla szczęścia, a staliśmy się nieszczęśliwi. Piliśmy, Ŝeby się

troszczysz się o niego, to on musi stawić czoła skutkom swojego picia. Wiesz,

e osłabianie tej konfrontacji jest destrukcyjne zarówno dla Ciebie, jak i dla

niego.

Ty wiesz i ja to wiem, i ludzie z Al-Anonu to wiedzą, i ludzie z AA

wiedzą, i organizacje zajmujące się alkoholizmem wiedzą, i wiedzą wszyscy,

którzy rozumieją chorobę alkoholową. Ale nie jest to opinia powszechna.

Tym, którzy nie rozumieją alkoholizmu, Twoje zachowanie moŜe wydawać

się dziwne. Mogą myśleć, Ŝe nie jesteś dobrą Ŝoną. „Jak mogła pozwolić,

eby spędził noc w izbie wytrzeźwień, nie pójść i nie zapłacić kaucji po to,

bawić, a wpadliśmy w przygnębienie. Piliśmy, Ŝeby było miło z innymi, Ŝeby go stamtąd wydostać? Kim jest człowiek, który robi coś takiego

a staliśmy się kłótliwi. drugiemu?” Ten, kto kocha alkoholika, zrobi tak. Ale tylko spróbuj

Piliśmy dla wyrafinowania, a staliśmy się prostaccy. Piliśmy dla powiedzieć ludziom: „Kocham go tak bardzo, Ŝe nie wydostałam go stamtąd”.

przyjaźni, a zyskaliśmy wrogów. Piliśmy, Ŝeby zasnąć, a czuwamy bez

Popatrzą na Ciebie jak na wariatkę.

odpoczynku. Piliśmy, Ŝeby zyskać siłę, a czujemy się słabi.

Mogą dzwonić do Ciebie krewni i znajomi. Będą wyraŜali szczere

Piliśmy „leczniczo”, a wpadliśmy w kłopoty zdrowotne. Piliśmy dla zainteresowanie Twoim męŜem. Powiedzą Ci o pieniądzach, które mu

kuraŜu, a dopadł nas lęk.

Piliśmy, Ŝeby zyskać pewność siebie, a ogarnęły nas wątpliwości. Piliśmy,

eby prowadzić konwersacje, a upośledziliśmy naszą mowę. Piliśmy, Ŝeby

poczuć się jak w niebie, a skończyliśmy czując się jak w piekle.

poŜyczyli, albo o tym, Ŝe go przenocowali, gdy Ty go wyrzuciłaś z domu. Nie

będą zbyt zadowoleni z Ciebie. Będziesz wyjaśniała, Ŝe Twój mąŜ jest bardzo

chorym alkoholikiem i Ŝe robisz to, co mówiono Ci, Ŝe powinnaś robić, Ŝeby

on mógł wyzdrowieć. Usłyszysz, Ŝe wprawdzie rozumieją to, co mówisz, ale

Piliśmy, Ŝeby zapomnieć, a to niechciane ciągle do nas powraca. Piliśmy,

gdyby naprawdę zaleŜało Ci na męŜu, to... Nie zrozumieją tego. Dla

eby zyskać wolność, a staliśmy się niewolnikami. Piliśmy, Ŝeby pozbyć się

niektórych z Was stanie się to problemem. „Kto nie rozpiłby się Ŝyjąc z taką

problemów, a pomnoŜyliśmy je. Piliśmy, Ŝeby poradzić sobie z Ŝyciem,

suką?” Co za cios! Ale nie mówiłam nigdy, Ŝe to, co Ci proponuję będzie

a przyzywamy śmierć.

łatwe. Nie jest to łatwe.

Twój mąŜ będzie zachęcał innych do potępiania Cię. Zwróci się do nich,

eby ułatwiali mu picie, gdy Ty przestaniesz to robić. Nie jesteś jedyną osobą,

która gra jakąś rolę w tej chorobie.

KREWNY – ZNAJOMY

Osoba ta z powodu poczucia winy, czy teŜ ze szczerego zainteresowania,

zmienia się w wybawcę alkoholika w jego chwilowych kłopotach. Chce ona

eby skończyła to za niego. Alice wiedziała, Ŝe pojawienie się tej kobiety nie

wynika z jej niedoskonałości. Wiedziała wystarczająco duŜo o alkoholizmie,

eby zrozumieć, Ŝe to, co zrobił nie było niczym niezwykłym. Wiedziała, Ŝe

powinna pozwolić mu na samodzielne wydostanie z tej sytuacji. Ostatecznie,

to był jego problem. Zrobiła właśnie to, co zrobiłaby kaŜda normalna Ŝona.

Najpierw potraktowała go prosto pomiędzy oczy, siłą którą zwykle rezerwuje

zmniejszyć presję, Ŝeby kolega (krewny) nie musiał Ŝyć w takim trudnym do

się na Madison Square Garden. Potem zadzwoniła do tej kobiety

wytrzymania napięciu. Płaci rachunki, dzwoni gdzie trzeba, uŜycza mu

i powiedziała jej wyraźnie, co o niej myśli i co z nią zrobi, jeśli jeszcze

noclegu. Zajmuje się wszystkim tym, z czym nie chce skonfrontować się

alkoholik. Twierdzi przy tym, Ŝe zachowuje się tak, poniewaŜ jest pełna

troski. Podejrzewam, Ŝe bardziej wynika to z jej własnych potrzeb niŜ z chęci

słuŜenia alkoholikowi. Jaki ze mnie dobry kolega! Rodzina musi trzymać się

razem! Jak tak moŜna – odwrócić się od niego i zająć się tylko sobą?! – i tak

dalej. W końcu alkoholik wyczerpie takŜe tych ludzi. Zabrną tak daleko, Ŝe

będą musieli zdobyć się na odrzucenie go – we własnej obronie. Wtedy

zrozumieją Cię lepiej i przyznają Ci rację.

INNA KOBIETA

Rozerwać łajdaczkę na kawałki! W Twoich oczach jest ona łajdaczką, ale

moŜna przewidzieć pojawienie się tego szczególnego „wspólnika choroby”.

Tobie moŜe się to zdarzyć albo nie. Nie zagraŜa to Twojemu małŜeństwu. Jest

objawem choroby. PrzecieŜ nie chcesz z nim pić. Nie chcesz juŜ z nim spać.

Nie chcesz chronić go przed nim samym. Wiesz lepiej. Ona nie wie. Sądzi, Ŝe

jest jedyną osobą, która go rozumie. I będzie pomagać mu w pogrąŜaniu się

w chorobie. Najlepiej w tej sytuacji zostawić tę sprawę własnemu biegowi.

Nie rób nic, Ŝeby wpłynąć na to, co się dzieje. Albo on będzie czuł się winny,

albo ona będzie wywierała presję, Ŝeby związek był bardziej trwały. Z Ŝadną

z tych moŜliwości alkoholik sobie nie poradzi. Jack próbował zmniejszyć

swoje wyrzuty sumienia mówiąc Alice wszystko o swoim romansie. Chciał,

kiedykolwiek zbliŜy się do jej męŜa. Świetnie, Alice! Czasami właśnie trzeba

zrobić to, co się musi. Poczuła się lepiej. Jutro będzie mogła znów być pełna

zrozumienia. Bo dzisiaj straciła swoje opanowanie i poczuła się naprawdę

dobrze.

ZWIERZCHNICY I WSPÓŁPRACOWNICY

PoniewaŜ potrzeba długiego czasu, Ŝeby alkoholizm rozwinął się na tyle,

aby odbijać się na pracy, człowiek moŜe przepracować w tej samej firmie

przez 10 lub 15 lat. W tym czasie rozwija się przyjaźń i poczucie lojalności.

To bardzo naturalne, gdy koledzy powiedzą, Ŝe przyszedł punktualnie, choć

naprawdę się spóźnił, albo gdy nadrobią za niego zaległości. Szef nie będzie

zauwaŜał niedociągnięć, poniewaŜ pamięta jak wartościowy był dla niego ten

człowiek w przeszłości i chce wierzyć, Ŝe znów taki będzie. Bez tej stałej

ochrony i krycia alkoholika nie mógłby dalej pracować. Musiałby rzucić pracę

albo swoje nieodpowiedzialne picie. Ci ludzie są ofiarami własnego nałogu,

ale pomaganie im w taki sposób oznacza przedłuŜenie nałogu. W końcu

ukrywanie staje się juŜ niemoŜliwe, traci się jednak przedtem wiele cennego

czasu.

PROFESJONALIŚCI

Przykro mi, Ŝe muszę powiedzieć o tym, jak niektórzy profesjonaliści

rozumieją alkoholizm i jak w wyniku tego powstaje więcej szkód niŜ

sami nie są dość silni, Ŝeby zwalczyć alkoholizm, ale czerpią silę z dzielenia

korzyści. Twój mąŜ moŜe zacząć koncentrować się na tym, jak pogmatwało

się jego Ŝycie i popędzany przez Ciebie będzie szukał pomocy. Lekarz, który

zaoferuje mu środki uspokajające, Ŝeby wyciągnąć go z picia, pomoŜe mu

tylko w uzaleŜnieniu się od innych substancji. Psycholog, który mu powie, Ŝe

jego prawdziwym problemem jest wczesny trening czystości, a nie picie, da

się z innymi. Stąd przychodzi poczucie ciepła i bezpieczeństwa, które pomoŜe

Ci przetrwać trudne chwile. Nie jesteś sama.

Nie jesteś sama, ale spotykasz się z niewielkim zrozumieniem ze strony

ogółu ludzi. ChociaŜ róŜne szkoły mają bardzo piękne programy edukacyjne

dotyczące zwalczania narkotyków i alkoholu, to jednak o sprawach rodziny

mu pretekst do dalszego upijania się. Zacznie wierzyć, Ŝe gdy rozwiąŜe swoje

mówi się tam niewiele albo nic. Większość literatury dotyczącej tego

problemy emocjonalne, nie będzie juŜ pragnął alkoholu. Profesjonaliści,

zagadnienia koncentruje się na alkoholu i alkoholizmie. Gail Milgram

którzy rozumieją alkoholizm nie będą bez ograniczeń przepisywać leków lub

z Centrum Badań nad Alkoholizmem Rutgersa zestawił piękną bibliografię

zaprzeczą, Ŝe alkoholizm jest wynikiem innych problemów. Będą kierować

materiałów edukacyjnych dotyczących alkoholizmu. Zawiera ona 873

pacjentów do ośrodków rehabilitacji, do AA, albo staną do walki

pozycje. Z tych 873 pozycji tylko 38 zajmuje się wpływem alkoholizmu na

z alkoholizmem jako podstawowym problemem. Gdy zahamuje się

rodzinę. W większości są to broszurki wydane przez grupy Al-Anonu. Braki

alkoholizm, moŜna przystąpić do rozwiązywania innych problemów. Gdy nie

zachowa się takiej kolejności, marnuje się tylko czas i pieniądze.

Inni wspólnicy choroby sprawią, Ŝe będzie Ci bardzo trudno wytrwać

przy swoim. Naturalnie chcesz, Ŝeby ludzie Cię lubili. PoniewaŜ czujesz się

te smucą mnie i złoszczą. Dopingują mnie takŜe do pisania. Gdy poczujesz się

silniejsza i odwaŜniejsza, moŜe zbadasz, jak wygląda program edukacyjny

dotyczący alkoholu i narkotyków w Twoim środowisku. Jak naświetla się ten

problem w szkole, do której chodzą Twoje dzieci? DlaczegóŜby nie wystąpić

jeszcze niepewnie i jesteś podatna na zranienia, moŜesz zacząć wątpić

o włączenie problemu wpływu alkoholizmu na rodzinę do programu

w siebie. Jesteś tylko człowiekiem. Jak silny nacisk potrafisz wytrzymać?

Będziesz skołowana. W tym miejscu zasadniczą sprawą jest otoczenie się

szkolnego? PrzecieŜ w programach nie pominięto tej sprawy rozmyślnie. Po

prostu nie pomyślano o tym. MoŜe to właśnie Ty zasadzisz pierwsze ziarenko.

ludźmi rozumiejącymi alkoholizm (chyba, Ŝe jesteś zahartowana). Tylko Przemysł poczyna uświadamiać sobie problem alkoholizmu,

takim ludziom mów, co dzieje się w Twoim małŜeństwie. Oni są z Tobą. w przedsiębiorstwach zaczyna się myśleć o pieniądzach, które traci się przez

Chodź często na spotkania Al-Anonu, na otwarte mitingi AA lub wykłady absencję i obniŜoną wydajność. Zaczyna się takŜe rozumieć, Ŝe to, co

o alkoholizmie. Nie próbuj wytrzymać tego wszystkiego w samotności. zainwestowano w tych pracowników sprawia, Ŝe warto inwestować raczej

Będzie Ci potrzebne stałe umacnianie w wierze, Ŝe to, co robisz jest w ich leczenie niŜ ich zwalniać. Wiele duŜych przedsiębiorstw ustanawia

najlepszym rozwiązaniem, zarówno dla Ciebie, jak i Twojej rodziny. swoje własne programy rehabilitacji alkoholików. Pracodawcy uczą się

Potrzebni Ci są ludzie, którzy nadają na tej samej częstotliwości i którzy proponować alternatywę: rehabilitacja albo zwolnienie z pracy. To waŜny

będą utwierdzać Cię w przekonaniu, Ŝe nie oszalałaś. MoŜe się zdarzyć, Ŝe krok. Nie widzę jednak duŜego zainteresowania pracownikiem, którego

przez jakiś czas tylko z tymi ludźmi będziesz utrzymywała kontakty. partner pije i który przez cały dzień się tym zamartwia. Jest to na tyle

W końcu, oni są podobni do Ciebie – chcą cieszyć się Ŝyciem. Wiedzą, Ŝe

kosztowne, Ŝe warto i tym się zająć.

Kształtowanie opinii publicznej jest w tej sprawie równie waŜne jak

w wielu innych i pomaga tu kaŜdy okruch wiedzy. Władze stanu New Jersey

zniosły karę więzienia za jazdę po pijanemu. Nauczyli się, Ŝe alkoholicy są

VIII.

CO Z PRZYSZŁOŚCIĄ?

ludźmi chorymi a nie kryminalistami. To powolny proces, lecz jeszcze

To takie trudne pytanie. KtóŜ to wie? Wiem jednak, Ŝe chociaŜ Ŝyjesz

wolniej przebiega proces uświadomienia opinii publicznej głębokiego wpływu w sytuacji, w której obawiasz się o własne Ŝycie, lepiej nie podejmuj decyzji

alkoholizmu na rodzinę. Gdy dojrzejesz do większej akceptacji siebie, dzisiaj. śeby podjąć sensowną decyzję, która będzie decydowała o reszcie

poczujesz się pewniejsza w otwartym mówieniu o świadomości, którą Twojego Ŝycia, musisz jasno myśleć. Teraz najlepiej zuŜyj swoją energię na

uzyskałaś. Kształtowanie opinii publicznej jest obowiązkiem kaŜdego z nas.

TakŜe i Twoim, o ile osiągnęłaś punkt, w którym masz w tej sprawie zaufanie

do siebie i nie boisz się, Ŝe inni poznają Twoją konkretną sytuację. Bywa to

niebezpieczne, poniewaŜ moŜna się narazić na społeczne napiętnowanie, które

potęguje problem. Ty moŜesz być gotowa stawić czoło temu problemowi, ale

reszta Twojej rodziny? Wielu ludzi mówiących o alkoholizmie na podstawie

własnych doświadczeń, podaje tylko swoje imię. Ich bliscy mają prawo do

prywatności.

Po jakimś czasie Ty takŜe poczujesz się zmuszona do zrobienia czegoś.

Zaczniesz dostrzegać wokół siebie cierpienie. Zaczniesz uświadamiać sobie,

to, Ŝebyś poczuła się zdrowsza. Gdy poczujesz, Ŝe moŜesz panować nad

myślami i uczuciami, będziesz miała lepszą podstawę do podjęcia decyzji.

Wiele kobiet prowadzi grę „JeŜeli ja to, to wtedy on tamto”. Jest to

niebezpieczne. Mają one nadzieję doprowadzić do takiego kryzysu, by on

przestał pić. Chwalebny cel, ale to nie skutkuje.

Mary zdecydowała się opuścić Jima. Nie mogła juŜ dłuŜej wytrzymać

jego picia. Albo raczej tylko tak mówiła. Tak naprawdę była przekonana, Ŝe

gdy go opuści, będzie tak nieszczęśliwy, Ŝe ubłaga ją, Ŝeby wróciła i juŜ nigdy

się nie upije. Odeszła. Odeszła na tydzień. Była tak nieszczęśliwa w tym

czasie, Ŝe w końcu przybiegła do domu. Potrzebowała go, bez względu na

e są sąsiedzi i przyjaciele, którzy mają ten sam problem, ale nie zaszli

okoliczności. Jim nawet nie zauwaŜył jej nieobecności. Gdy weszła,

jeszcze tak daleko jak Ty. Znajdziesz do nich najlepszą drogę. Będziesz

potraktował ją tak, jak to zawsze robił. Jej gra pogłębiła tylko jej

wiedziała, jak im pomóc i co powiedzieć, poniewaŜ juŜ byłaś tam – w tym

całym paskudztwie, tak jak oni teraz.

dezorientację.

Innym wariantem tego tematu jest mówienie mu, Ŝeby odszedł. „JeŜeli

Pamiętam, Ŝe miałam serię wykładów dla

grupy studentów

wyrzucę go, to moŜe się opamięta. Doceni mnie i dzieci i wreszcie przestanie

o alkoholizmie i o jego skutkach w rodzinie. Na końcu pisali o swoich

się upijać”. O takim przypadku opowiadała mi Marcia. Wyrzuciła go na

reakcjach. Jeden ze studentów napisał: „Gdybym 10 lat temu wiedział to, co

wiem dzisiaj, nie czułbym takiej nienawiści do swojego ojca aŜ do jego

mierci”. Bardzo się tym przejęłam. Utwierdziłam się w moim postanowieniu

aby uświadamiać ludziom rzeczywiste problemy Ŝycia z tą chorobą, tak jak

mnie tylko na to stać.

dobre. Prosto w ręce wspólników choroby. A on, ciągle pijąc, doprowadził się

do śmierci. Marcie Ŝałuje swojego postępowania. Nie była przygotowana na

tego rodzaju skutek.

Nigdy nie doradzam podobnych działań. Chciałabym tylko, Ŝebyś była

pewna, czy robisz coś ze względu na własne dobro, czy teŜ chodzi Ci o to,

eby on się opamiętał. Musisz być w stanie poradzić sobie ze skutkami

swojego zachowania, jakie by one nie były. Zdarza się, Ŝe utrata Ŝony

powoduje kryzys, który moŜe doprowadzić do trzeźwości. Częściej, tym

zmuszenie go do uświadomienia sobie, Ŝe pomoc jest dostępna i Ŝe chcesz mu

pomóc wyrwać się z nałogu.

kryzysem jest utrata pracy. MęŜczyźni określają się poprzez swój zawód.

MoŜe nie wierzysz, Ŝe kiedykolwiek przyjdzie taki dzień. Nie ma

Utrata zatrudnienia to emocjonalne trzęsienie ziemi. Nie oznacza to, Ŝe

moŜesz go odzyskać za cenę utraty pracy. Nie wiesz, jakie to będzie miało

znaczenie w Twojej szczególnej sytuacji i czy w ogóle będzie miało jakieś

adnych gwarancji. Co będzie, jeśli on nigdy nie stanie się trzeźwy? Czy

kochasz go tak, Ŝeby zostać z nim, nawet jeŜeli nigdy nie osiągnie trzeźwości?

Czy potrafisz przystosować się do alkoholizmu jako sposobu Ŝycia? To nie

znaczenie.

jest podchwytliwe pytanie. JeŜeli potrafisz odpowiedzieć na to pytanie

Widziałam wiele rzeczy, o których myślałam, Ŝe będą miały jakieś

twierdząco, to duŜo łatwiej będzie Ci się przystosowywać. Rosemarie mówiła

znaczenie, a nie miały Ŝadnego. Byłam pewna, Ŝe gdy Joe obudzi się w kałuŜy

własnej krwi, to będzie wystarczająco przeraŜony, Ŝeby szukać pomocy.

Mówił o niej, ale to nie był ten kryzys, który miałby być początkiem

mi, Ŝe gdy odpowiedziała „tak” na to pytanie, odmieniło się całe jej Ŝycie.

Zaczęła bardziej akceptować swego męŜa i przestała Ŝyć w świecie fantazji.

Na ironię losu zakrawa fakt, Ŝe niedługo potem on przestał pić. MoŜe miało

przełomu. Rok później, gdy najmłodsze dziecko popatrzyło na niego

znaczenie to, Ŝe przestała walczyć z wiatrakami.

z pogardą, powiedział: „Poddaję się”. Nie ma sposobu, Ŝeby przewidzieć, co

wywoła przemianę. Robisz błąd zastanawiając się nad tym, co będzie miało tu

JeŜeli odpowiesz na to pytanie „nie”, to będziesz potrzebowała czasu,

eby zaplanować sobie Ŝycie bez włączania w nie męŜa. Musisz rozwaŜyć

znaczenie.

skutki zmian, które trzeba poczynić. Musisz mieć rozeznanie, jakie

Ale moŜesz coś zrobić. MoŜesz się przygotować na chwilę, w której

przysługują Ci prawa, jaka będzie Twoja pozycja finansowa. Będziesz

powie: „Potrzebuję pomocy, Ŝeby przestać pić”. Musisz dobrze pamiętać

specjalny numer Anonimowych Alkoholików, gdy zdarzy się to w nocy.

Zapamiętaj lokalny numer telefonu, czynny w ciągu dnia. Dowiedz się, gdzie

musiała dowiedzieć się takŜe o wielu innych sprawach. MoŜesz porozmawiać

o tym z innymi kobietami, które są w podobnej sytuacji i które wybrały

rozstanie. Pozostanie czy rozstanie – to kwestia indywidualnej decyzji. Radzę

są ośrodki detoksykacji i rehabilitacji na Twoim terenie. W jakim stanie jest

Ci podjąć ją kierując się tym, co będzie najlepsze dla Ciebie, a nie

Twoja polisa ubezpieczeniowa? Uporządkuj sobie to wszystko w głowie,

pragnieniem wywołania wstrząsu u niego. JeŜeli chcesz odejść, nie rób tego

ebyś – gdy tylko poczujesz, Ŝe jest szczery – mogła szybko działać

w złości, tylko po spokojnym rozwaŜeniu sprawy.

i zorganizować mu pomoc. Tylko to moŜesz zrobić, a właśnie to ma

Z pewnością wyobraŜasz sobie czasem, Ŝe jeŜeli tylko przestanie pić, to

olbrzymie znaczenie. JeŜeli będziesz potrafiła działać szybko, to nie będzie wszystko będzie cudownie. Nic z tych rzeczy. Powrót do zdrowia jest trudny.

miał sposobności by ponownie wszystko przemyśleć i zdecydować, Ŝe śycie nie stanie się cudowne tylko dlatego, Ŝe on przestał pić. Minie kilka

naprawdę potrafi dać sobie radę sam. Nie moŜesz zmusić go do przyjęcia

pomocy, ale moŜesz uczynić pomoc tak łatwo dostępną, Ŝe nie będzie mógł

znaleźć wymówki. MoŜe znajdziesz się w takiej sytuacji kilkakrotnie, ale

Twoja podstawowa rola we wczesnym etapie jego powrotu do zdrowia, to

miesięcy zanim nauczy się myśleć o czymś innym niŜ tylko o tym, Ŝeby się

nie napić. JeŜeli zwiąŜe się z AA, polecą mu przyjść na 90 spotkań przez

kolejne 90 dni. Poczujesz się zaniedbana. Będziesz musiała się przystosować.

MoŜe być poirytowany. W końcu, stanął twarzą w twarz ze swoim Ŝyciem.

Musi patrzeć na wszystko to, czego unikał dzięki alkoholowi. Radosna

beztroska naleŜy juŜ do innego świata. Nie mam zamiaru wchodzić głęboko

nad swoim zdrowiem. JeŜeli staniesz się zdrowa, moŜesz robić wszystko –

przyszłość jest Twoja. JeŜeli nie staniesz się zdrowa, nie ma znaczenia co

w problemy związane z trzeźwością. Nie byłoby to zbyt pomocne.

zrobisz. Zostaniesz z nim, czy go opuścisz. Będziesz robiła same błędy. Znam

Wspomniałam o nich tylko po to, Ŝebyś wiedziała, Ŝe trzeźwość nie jest

kobiety, które wymieniły jedno małŜeństwo z alkoholikiem na drugie.

nieustanną rozkoszą. PogrąŜenie się w chorobie zajęło duŜo czasu Tobie

i Twojemu męŜowi, tak samo wydostanie się z niej nie nastąpi w ciągu

Rozwiązaniem jest praca nad sobą. Odkrycie siebie to cudowna przygoda

ycia. Poznasz swoje mocne i słabe strony. Jakiekolwiek by nie były, są

jednego dnia. Szczere spojrzenie na siebie jest trudne. Ale nawet

Twoje – moŜesz zmienić to, co wydaje Ci się konieczne do zmiany i rozwinąć

najtrudniejszy powrót do zdrowia jest z pewnością lepszy od pijaństwa.

Przyszłość naleŜy do Ciebie. Pewnego dnia zdecydujesz, co chcesz z nią

zrobić. Masz przed sobą całe Ŝycie, które moŜesz przeŜyć w pełni, jeśli sobie

na to pozwolisz – z męŜem lub bez niego. W miarę powrotu do zdrowia

to, co warte jest rozwinięcia. MoŜesz pracować nad tym, Ŝeby stać się

najlepszą, jaką tylko moŜesz być. To właśnie oznacza bycie zdrowym. Czy

jesteś tego warta? Tylko Ty moŜesz odpowiedzieć na to pytanie.

IX.

zobaczysz, Ŝe uŜywałaś alkoholizmu męŜa jako usprawiedliwienia dla

PODSUMOWANIE

własnego braku inicjatywy. JuŜ tak nie będzie. Będziesz przyglądała się sobie.

Pójdziesz na jakiś kurs dlatego, Ŝe tego chcesz, albo nie pójdziesz, poniewaŜ

Po przeczytaniu tej ksiąŜki aŜ do tego miejsca pewnie rozumiesz, jak

tego nie chcesz, a nie dlatego, Ŝe on nie lubi Twojej samodzielności. musiał czuć się Dawid, gdy stanął przed Goliatem. Borykałaś się i borykasz

Odkryjesz, jak bardzo Ŝyłaś w jego cieniu. Gdyby on nie stanął na Twojej z wyjątkowo trudną sytuacją. Bez względu na to jak bardzo jesteś

drodze, czy potrafiłabyś zmierzyć się z własnym strachem? Chodzi mi o to, Ŝe

jeŜeli nie chodzisz na tenisa, poniewaŜ mąŜ wymaga od Ciebie, Ŝebyś witała

go w domu, to moŜesz nie dostrzegać wtedy faktu, Ŝe boisz się grać, bo

wstydzisz się, Ŝe grasz słabo. MoŜesz nie zdawać sobie sprawy z tego, Ŝe

lękasz się, iŜ kiedyś się wyda jak okropnym jesteś graczem i ludzie będą

przygnębiona, musisz uwierzyć w siebie – Ŝeby przeŜyć. Stajesz z procą przed

olbrzymem. Twoje obecne samopoczucie sprawia, Ŝe trudno Ci uwierzyć, iŜ

wiele kobiet stosując zasady omawiane w tej ksiąŜce czuje się znacznie

szczęśliwiej. Wymaga to wiele cięŜkiej pracy, ale warto ją wykonać. Prosiłam

niektóre z tych kobiet, Ŝeby podzieliły się swoimi przemyśleniami. Znałam je

ałować, Ŝe Cię zaprosili. Jest to zupełnie inna sprawa.

Alkoholizm moŜe być cudowną wymówką dla uniknięcia głębszego

wszystkie,

gdy czuły się samotne i nie było w nich nadziei. Znałam je

gdy męŜowie byli aktywnymi alkoholikami i nie było końca

spojrzenia na rzeczywistość. To wchodzi w krew. MoŜesz nawet nie

przeraŜającym scenom. Wielu z tych męŜczyzn juŜ nie pije. Niektórzy nawet

uświadamiać sobie, Ŝe tak robisz. Czy to moŜliwe, Ŝe ta część Ciebie, która

nie chce się rozwijać, nie chce teŜ, aby on był trzeźwy? Czy to moŜliwe, Ŝe ta

część Ciebie, która woli być raczej jego matką niŜ Ŝoną, nie chce go

trzeźwego? CóŜ za okropne myśli.

Powtarzam Ci na róŜne sposoby, na wszystkie znane mi sposoby, pracuj

przyznają, Ŝe zmiana postawy Ŝony umoŜliwiła im osiągnięcie trzeźwości.

Inni nadal piją, ale ich Ŝony nie są juŜ chore.

Zadawałam męŜom i Ŝonom pytanie: „Jaką najlepszą radę moŜesz dać

komuś, kto Ŝyje z otwartym problemem alkoholizmu?”

Załączam ich odpowiedzi w takiej postaci, w jakiej je otrzymałam.

Ruth ma 64 lata i jest gospodynią domową. Jej mąŜ jest na emeryturze

i nadal pije. Nie uznaje tego, Ŝe jest alkoholikiem.

„Dbaj o swoje zdrowie. Mogłam powtarzać to sobie godzinami, ale nie to

którzy powrócili do zdrowia.

„Jedynym słowem, które przychodzi mi do głowy jest oderwanie się.

Werbalne i fizyczne – gdy to jest konieczne. I całkowite psychiczne oderwanie

się od choroby. Oderwanie się powinno być chyba poprzedzone współczuciem

było dla mnie najwaŜniejsze. Podstawową sprawą dla mnie było

dla schorowanego alkoholika. WaŜne jest takŜe rozwijanie swojej własnej siły,

uświadomienie sobie, Ŝe nie jestem odpowiedzialna za jego chorobę. Leczenie

tej choroby jest zupełnie inne niŜ leczenie innych chorób. Jest sprzeczne ze

wszystkim, czego kiedykolwiek mnie uczono. Gdy miał grypę, to mogłam

ugotować mu zupę, mogłam poprawić mu poduszkę i sprawić, Ŝeby było mu

wygodnie. W tej chorobie musiałam pozwolić na to, Ŝeby sam robił sobie zupę

i sam poprawiał sobie poduszkę. Jest to sprzeczne ze wszystkim czego mnie

uczono”.

eby jak najlepiej wykorzystać wszelkie moŜliwości. To wszystko, co mogę

powiedzieć na ten temat”.

Elaine pracuje na kierowniczym stanowisku w duŜym przedsiębiorstwie

w New Jersey. Byli z męŜem szczęśliwym małŜeństwem przez osiemnaście

lat. Ostatnio jej mąŜ utrzymuje trzeźwość.

„Zaplanuj wyrwanie się z tego, zaplanuj odejście i skieruj w tym kierunku

wszystkie swoje wysiłki – finanse, pracę, rodzinę. Sprawi to, Ŝe dzień

Donna jest dyplomowaną pielęgniarką. Pracuje tylko dorywczo, gdyŜ

zdecydowała, Ŝe woli być w domu ze swym czteroletnim synkiem. Jej mąŜ

nie pije od ośmiu miesięcy.

dzisiejszy, obecna chwila, staną się znośniejsze. MoŜesz naprawdę Ŝyć dla

swojej przyszłości i podporządkować umysł i emocje właśnie temu celowi.

Poza tym, nie musisz przecieŜ wykonać swojego planu, zawsze moŜesz zmienić

„Poradziłabym im chodzenie na spotkania Al-Anonu, Ŝeby mogły

go i zostać, ale zrobiwszy przedtem wszystko na poziomie duchowym,

podzielić się swoimi uczuciami z ludźmi, którzy rozumieją ich sytuację.

emocjonalnym i fizycznym – w celu odłączenia się. Człowiek, który ma takie

Z ludźmi, którzy ją przeŜyli albo nadal przeŜywają. Tam zaczęłam właśnie

rozumieć ideę oderwania się, zrezygnowania z ponoszenia odpowiedzialności

za problemy alkoholika i zrozumiałam, Ŝe potrzebuję pomocy dla siebie.

problemy musi być zdolny do przetrwania juŜ dzisiaj, a nie moŜna przetrwać,

jeŜeli Ŝyje się Ŝyciem drugiej osoby. Pogodzenie się z tym, Ŝe musisz coś zrobić

z własnym Ŝyciem zniweluje dzisiejsze problemy i ułatwi przejście przez dzień

W końcu dotarło do mnie, Ŝe nie jestem tam dla jego korzyści, lecz dlatego, Ŝe

dzisiejszy, a takŜe zaplanuje Twoje jutro. Czas gra na Twoją korzyść.

sama potrzebuję pomocy. Jest to takŜe miejsce, gdzie nauczyłam się Ŝyć

Planując swoją przyszłość moŜesz uwzględnić taki okres, jaki Ci odpowiada –

w teraźniejszości – w dniu dzisiejszym i w tej właśnie chwili, nie mogę

nastawiasz się na daleką perspektywę lub tak bliską, jak tego chcesz, bądź

przecieŜ zrobić nic więcej. To jest moje osiągnięcie. W gruncie rzeczy o to

musisz. Bądź w tym szczera. Większość ludzi nie opuściłaby pacjenta

chodzi, mówiąc w skrócie”.

Pat jest matką pięciorga dzieci. Pracuje jako pomocnik nauczyciela

w klasie dla dzieci opóźnionych w rozwoju. Pat i jej mąŜ są alkoholikami,

w końcowym stadium raka, ale to jest inna sytuacja, poniewaŜ w wypadku

raka wiesz, kiedy nastąpi koniec. Z tego, co wiadomo o alkoholizmie wynika,

e moŜe być tu mowa o 15 lub nawet 20 latach – w zaleŜności od osoby – i Ŝe

bez zachowania abstynencji nigdy nie będzie poprawy. Decyzja dotyczy więc

tego, co zrobisz ze swoim Ŝyciem. śycie drugiego człowieka jest poza Twoim

zasięgiem”.

„Wydostań się z jego orbity i przestań próbować wyciągnąć go

z alkoholizmu”.

Donna prowadziła handel nieruchomościami. Gdy jej mąŜ przestał pić,

zrezygnowała z pracy. Mają trzynastoletniego syna.

„Wydaje mi się, Ŝe najwaŜniejsze jest zaakceptowanie alkoholizmu jako

Rosemarie jest pielęgniarką dyplomowaną pracującą w szkole. Jest matką

czworga dzieci. Jej najstarsza córka przygotowuje się do ślubu. Zdecydowali

się nie podawać alkoholu w czasie przyjęcia weselnego. Ojciec panny młodej

choroby. Osiągnąć to moŜesz dzięki lekturom i Al-Anonowi. Naprawdę

cięŜko pracuje nad utrzymaniem trzeźwości i jego potrzeby miały

wstrząsnęło mną, gdy ktoś powiedział Ŝe alkoholik jest uzaleŜniony od

pierwszeństwo.

alkoholu, zaś jego współmałŜonek jest uzaleŜniony od alkoholika. Pamiętam,

e usłyszałam to zdanie, gdy wciąŜ i wciąŜ mówiłam o moim alkoholiku.

„Oprócz chodzenia na spotkania Al-Anonu stwórz sobie swoje własne

ycie, co sprawi, Ŝe znacznie łatwiej będzie Ci się oderwać. Dla mnie tą

Byłam bardzo zmieszana i zła usłyszawszy to. Ale tylko wtedy, gdy

moŜliwością była praca. W pracy mogłam być sobą, a nie Ŝoną alkoholika.

zaakceptujesz alkoholizm jako chorobę i uświadomisz sobie to, jak bardzo

jesteś włączona w jego Ŝycie – moŜesz zacząć pracować dla siebie i nauczyć

się tego, co trzeba zrobić aby się oderwać. Myślę, Ŝe najlepiej jest odnaleźć

siebie i oderwać się od alkoholika. Zrozumiałam, Ŝe dla oderwania się

i nauczenia się Ŝycia ze sobą muszę poszukać pomocy z zewnątrz – doradcy,

a potem Al-Anonu. Połączenia tych dwóch rodzajów pomocy. Myślę, Ŝe to

było dla mnie najwaŜniejsze”.

Phyllis jest matką pięciorga dzieci. Pracuje w lokalnej gazecie. „Myślę,

e największym problemem jest strach. To najtrudniejsza sprawa, jak myślę.

Nikt tam nie wiedział o moim problemie. Mogłam być wolna przez siedem

godzin na dobę. Pozwalało mi to zaczerpnąć oddechu i zyskiwałam siłę do

zmierzenia się z resztą dnia. Stopniowo nauczyłam się Ŝyć w oderwaniu od

tego problemu przez 24 godziny na dobę”.

Marty ma czterech synów. Uczy gry na pianinie w domu i ma męŜa,

który od niedawna utrzymuje trzeźwość.

„Gdy zadzwoni do domu, Ŝeby powiedzieć, Ŝe się spóźni, albo gdy mówi,

e wychodzi na chwilę, nigdy nie pytaj, o której wróci. Po prostu podziękuj za

informacje i powiedz: Zobaczymy się później”.

Musisz go zwalczyć albo pracować nad przezwycięŜeniem go. To jest

najwaŜniejsze. Tak długo jak okazujesz strach, alkoholik będzie go

Paulina jest trzeźwą alkoholiczką. Jej mąŜ jeszcze pije. Mówi ona o tym,

wykorzystywał dla uzyskania przewagi. JeŜeli będzie wiedział, Ŝe nie moŜe

wywołać Twojego strachu, to nie będzie go wykorzystywał. Tak w paru

co pomogło jej utrzymać trzeźwość.

„Naucz się oderwania od alkoholu, a nie od alkoholika. Dopóki alkoholik

słowach, to jest to największy problem, na ile znam tę sprawę”.

nie będzie pozostawiony sam sobie, dopóty będzie uŜywał Ciebie jako

usprawiedliwienia dla swojego picia”.

Elisa jest nauczycielką w szkole podstawowej. Jej mąŜ jest jeszcze

aktywnym alkoholikiem.

Bernadette ma dwie córki – nastolatki. Jest nauczycielką w szkole

redniej. Stwierdziła, Ŝe jej sytuacja jest nie do wytrzymania i teraz jest

Connie jest matką sześciorga dzieci. Jej mąŜ przebywa obecnie

w trakcie rozwodu.

„A1-Anon. Osiem godzin nieprzerwanego snu, jeŜeli jest to moŜliwe.

w ośrodku rehabilitacyjnym dla alkoholików.

„Stań obok jego problemu. Natychmiast poszukaj pomocy dla siebie. To

Przynajmniej jeden krótki odpoczynek w ciągu dnia. Przynajmniej dwa

wszystko, co mogę wymyślać na ten temat. CzyŜ nie?”

spokojne posiłki – samotne, jeŜeli jest to konieczne. Niezbędne kroki

w kierunku niezaleŜności finansowej (spokojne). Gromadzenie pieniędzy Tak, Connie. Masz rację. To jest rzeczywiście to. To jest to, w paru

(spokojne)”. słowach. Cała historia. Wszystko zostało powiedziane. Teraz zaleŜy to od

Ciebie. Mogłabym przedstawić Ci setki innych wypowiedzi, z których kaŜda

Pat pracuje jako pomoc dentystyczna i jest matką trojga dzieci. Jej mąŜ

mówiłaby to samo innymi słowami. Idee prezentowane w tej ksiąŜce

utrzymuje trzeźwość od pięciu lat.

„Myślę, Ŝe jednym z największych błędów jest myślenie, Ŝe nic nie moŜesz

zrobić, Ŝeby oderwać się i zająć się własnymi sprawami. Musisz zacząć myśleć

w bardziej zrównowaŜony sposób, zanim będziesz mogła coś zrobić. Doszłam

naprawdę są bardzo proste. Dowiedz się tyle, ile tylko zdołasz o chorobie

alkoholowej. Poświęć swoją energię na stanie się osobą zdrową emocjonalnie,

a nie na bycie wspólnikiem choroby. Nie masz nic do stracenia, oprócz

cierpienia. Nie masz nic do zyskania, oprócz spokoju ducha. Dzisiaj jest

do punktu, w którym zrozumiałam, Ŝe zasługuję na coś więcej –

piękny dzień. Pozwól sobie na to, by doświadczyć radości Ŝycia. śyj dzisiaj,

i powiedziałam: zrób z tym porządek albo rozejdźmy się. Mój mąŜ odszedł,

tą właśnie chwilą, kaŜdego dnia tak samo – zaczynając juŜ teraz.

otrzymał pomoc i potem wrócił. Byłam gotowa podjąć ryzyko wiąŜące się

z jego decyzją, jaka by ona nie była”.

Gail prowadzi biuro medyczne. Jest męŜatką od 30 lat i ma dwoje

dorosłych dzieci. Jej mąŜ bardzo aktywnie działa w ruchu Anonimowych

Alkoholików.

„Poszukaj wiedzy o alkoholizmie. Innymi słowy, poznaj to, z czym się

zetknęłaś. Trzymaj z ludźmi, którzy mają ten sam problem i rozumieją go.

Podziel się z nimi swoimi problemami i dowiedz się, co o nich sądzą. Rób coś.

Najtrudniejszą sprawą dla niektórych ludzi jest wyjście z problemem na

zewnątrz. Decyzja dotycząca szukania pomocy jest najtrudniejsza. Trzymają

wszystko w ukryciu tak długo, Ŝe dla niektórych musi być okropnym

przeŜyciem odsłonięcie swojego problemu i mówienie o nim otwarcie”.