Jeżeli pierwiastek tworzy więcej kwasów w których ma tę samą wartościowość rozróżnia się je poprzez
przedrostki:
meta
– mniejsza ogólna liczba atomów w cząsteczce,
orto
- większa ogólna liczba atomów w cząsteczce.
Np.
H
2
SiO
3
- kwas metakrzemowy(IV) H
4
SiO
4
- kwas ortokrzemowy(IV)
HPO
3
- kwas metafosforowy(V) H
3
PO
4
- kwas ortofosforowy(V).
Nazwa
kwasów beztlenowych
oprócz słowa kwas zawiera nazwę pierwiastka kwasotwórczego i końcówkę
wodorowy.
Np.: HBr – kwas bromowodorowy, HCl – kwas chlorowodorowy, HJ – kwas jodowodorowy,
H
2
S – kwas siarkowodorowy.
Kwasy tlenowe powstają w reakcji:
•
tlenków niemetali - bezwodników kwasowych z wodą;
N
2
O
5
+ H
2
O
→
2 HNO
3
SO
3
+ H
2
O
→
H
2
SO
4
•
mocnego kwasu z solą kwasu słabszego:
H
2
SO
4
+ CaCO
3
→
CaSO
4
+ H
2
O + CO
2
H
2
CO
3
•
wytrącania osadu kwasu trudno rozpuszczalnego w reakcji jego soli z mocnym kwasem.
Na
2
SiO
3
+ H
2
SO
4
→
H
2
SiO
3
↓
+ Na
2
SO
4
•
Beztlenowe kwasy powstają poprzez rozpuszczenie w wodzie gazowych wodorków niemetali z grupy
tlenowców i fluorowców:
H
2
S
(g)
→
woda
H
2
S
(kwas)
HCl
(g)
→
woda
HCl
(kwas)
Kwasy reagują z wodorotlenkami, tlenkami zasadowymi i z metalami.
Przykłady reakcji:
•
Reakcja z wodorotlenkami – reakcja zobojętnienia analogiczna do reakcji
wodorotlenków z kwasami:
HNO
3
+ KOH
→
KNO
3
+ H
2
O
•
Reakcja z tlenkiem zasadowym:
2 HBr + CaO
→
CaBr
2
+ H
2
O
•
Metale aktywne wypierają wodór z kwasów:
2 H
3
PO
4
+ 3 Mg
→
Mg
3
(PO
4
)
2
+ 3 H
2
↑
Metale mniej aktywne, tzw. szlachetne (Au ,Pt) lub półszlachetne , jak Cu, Ag, Hg –
reagują
tylko z kwasami utleniającymi, w tych reakcjach nie wydziela się wodór gazowy!!
Kwasy w roztworze wodnym ulegają
dysocjacji elektrolitycznej
czyli rozpadowi na jony:
jon wodorowy H
+
i anion reszty kwasowej.
Jon wodorowy natychmiast przyłącza cząsteczkę wody i tworzy się
jon hydroniowy H
3
O
+
:
H
+
+ H
2
O
→
H
3
O
+
i w takiej postaci znajduje się w roztworze.
!
W
od
ne
ro
zt
wo
ry
wo
do
rot
len
kó
w
ro
zp
us
zc
zal
ny
ch,
np
.
K
O
H,
Na
O
H,
M
g(
O
H)
2
na
zy
wa
ją
się
za
sa
da
mi
.
Ob
ec
ne
w
nic
h
jo
ny
O
H
-
po
wo
du
ją
za
ba
rw
ien
ie
ro
zt
wo
ru
fe
no
lof
tal
ein
y
na
ko
lor
ma
lin
ow
y,
a
or
an
żu
me
tyl
ow
eg
o
na
żół
to.
Obecność jonu hydroniowego
H
3
O
+
w roztworze powoduje zabarwienie wskaźników
kwasowo-zasadowych:
błękitu bromotymolowego
– na żółto,
a oranżu metylowego – na różowo
Dysocjacja różnych kwasów zachodzi w różnym stopniu
→
kwasy są elektrolitami o różnej mocy.
Kwasy wielowodorowe dysocjują stopniowo, np.:
H
2
SO
4
→
←
woda
H
+
+ HSO
4
-
a następnie HSO
4
-
→
←
woda
H
+
+ SO
4
2-
jon wodorosiarczanowy
i H
+
+ H
2
O
→
H
3
O
+
CO
2
+ H
2
O
→
←
HCO
3
-
+ H
+
a następnie HCO
3
-
→
←
H
+
+ CO
3
2-
jon wodoro-
węglanowy
Z reguły kolejne stopnie dysocjacji są znacznie mniejsze niż stopień pierwszy.
Do mocnych kwasów należą kwasy tlenowe
: HNO
3
azotowy(V) , H
2
SO
4
siarkowy (VI) i HClO
4
chlorowy
(VII), a wśród kwasów beztlenowych: HCl chlorowodorowy, HBr bromowodorowy i HJ jodowodorowy.
Moc kwasów rośnie ze wzrostem elektroujemności pierwiastka kwasotwórczego, a dla kwasów
tlenowych - ze wzrostem liczby atomów tlenu w cząsteczce.
Słabe kwasy jak H
2
CO
3
lub H
2
SO
3
są bardzo nietrwałe i występują głównie w postaci swoich soli.
Dlatego wzór kwasu węglowego zapisuje się jako CO
2
+ H
2
O.
!
W
od
ne
ro
zt
wo
ry
wo
do
rot
len
kó
w
ro
zp
us
zc
zal
ny
ch,
np
.
K
O
H,
Na
O
H,
M
g(
O
H)
2
na
zy
wa
ją
się
za
sa
da
mi
.
Ob
ec
ne
w
nic
h
jo
ny
O
H
-
po
wo
du
ją
za
ba
rw
ien
ie
ro
zt
wo
ru
fe
no
lof
tal
ein
y
na
ko
lor
ma
lin
ow
y,
a
or
an
żu
me
tyl
ow
eg
o
na
żół
to.
KWWSQRWDWHNSOFKHPLDSUH]HQWDFMD"QRWDWND