Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy

Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomno

ś

ci

Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gda

ń

sk

tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl

Standaryzacja Pracy Socjalnej

dla osób bezdomnych

Ewa Szczypior, Agnieszka Meller

Grupa robocza

ds. standaryzacji pomocy instytucjonalnej i streetworkingu

w ramach projektu „Agenda Bezdomności – Standard Aktywnego Powrotu na Rynek

Pracy” IW Equal

3. CHARAKTER PRACY SOCJALNEJ

STANDARDY PRACY SOCJALNEJ W DUŻEJ MIERZE ZOSTAŁY OPARTE O
RAPORT

MAGDALENY

MARSZAŁKOWSKIEJ

„STANDARDY

PRACY

SOCJALNEJ. RAPORT KOŃCOWY. ANALIZA ZASOBÓW” ZE STRONY
www.mps.gov.pl/pliki_do_pobrania/standardyps.pdf

3.1. DEFINICJA

Według Zgromadzenia Ogólnego Międzynarodowej Federacji Pracowników

Socjalnych praca socjalna jest to zawód, który promuje społeczne zmiany, rozwiązywanie

problemów we wzajemnych ludzkich relacjach oraz wzmocnienie i wyzwolenie ludzi dla

osiągnięcia przez nich dobrostanu. Korzystając z teorii ludzkich zachowań i systemów

społecznych, praca socjalna ingeruje dokładnie tam, gdzie dochodzi do wzajemnego

oddziaływania ludzi z ich środowiskiem. Zasady praw człowieka i społecznej sprawiedliwości

są fundamentalne dla pracy socjalnej.

Zgodnie z Ustawą o pomocy społecznej praca socjalna jest „działalnością zawodową,

mającą na celu pomoc osobom i rodzinom we wzmocnieniu lub odzyskaniu zdolności do

funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie odpowiednich ról społecznych oraz

tworzenie warunków sprzyjających temu celowi”. W pracy socjalnej chodzi, więc o

profesjonalną pomoc w kierunku wzmocnienia lub odzyskania zdolności adresatów pomocy w

optymalnym funkcjonowaniu oraz tworzeniu sprzyjających ku temu warunków społecznych.

Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy

Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomno

ś

ci

Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gda

ń

sk

tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl

Praca socjalna świadczona jest na rzecz poprawy funkcjonowania osób i rodzin w ich

ś

rodowisku społecznym.

3.2. CHARAKTER PRACY SOCJALNEJ

1. Praca socjalna jest świadczeniem pomocy dla samopomocy

2. Praca socjalna jest świadczeniem niepieniężnym z zakresu pomocy społecznej

3. Praca socjalna jest procesem zaplanowanych, zespołowych, określonych w czasie działań

obejmujących wszystkie niezbędne i możliwe dla danej sytuacji formy pomocy z zakresu

ratownictwa, opieki, pomocy, kompensacji wobec osoby, rodziny czy grupy społecznej.

4. Praca socjalna jest dostosowana do specyficznych, rozeznanych potrzeb osoby, rodziny i

ś

rodowiska lokalnego.

5. Praca socjalna jest świadczona i obejmuje obszary życia osób, rodzin i małych grup

społecznych w zakresie

•

Wspomagania ich rozwoju

•

Działań profilaktycznych wobec grup zagrożonych

•

Zapobiegania pogłębianiu się problemów osób zagrożonych wykluczeniem

społecznym

3.3. CELE PRACY SOCJALNEJ

1. Praca socjalna jest formą pomocy społecznej, na rzecz poprawy funkcjonowania osób i

rodzin w ich środowisku społecznym. Praca socjalna prowadzona jest:

- z osobami i rodzinami w celu rozwinięcia lub wzmocnienia ich aktywności i

samodzielności życiowej;

- ze społecznością lokalną w celu zapewnienia współpracy i koordynacji działań

instytucji i organizacji istotnych dla zaspokojenia potrzeb członków społeczności.

2. Praca socjalna jest „pomocą dla samopomocy”.

Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy

Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomno

ś

ci

Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gda

ń

sk

tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl

CELEM PRACY SOCJALNEJ jest „pomoc osobom i rodzinom we wzmacnianiu lub

odzyskiwaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie poprzez pełnienie

odpowiednich ról społecznych oraz tworzenie warunków sprzyjających temu celowi”.

3.4. ZAKRES PRACY SOCJALNEJ

Podmiotowy

1) Praca socjalna prowadzona jest:

a) z osobami i rodzinami w celu rozwinięcia lub wzmocnienia ich aktywności i

samodzielności życiowej,

b) ze społecznością lokalną w celu zapewnienia współpracy i koordynacji działań instytucji i

organizacji istotnych dla zaspokojenia potrzeb członków społeczności.

Przedmiotowy

1) Praca socjalna obejmuje obszary życia osób, rodzin i małych grup społecznych w

zakresach niezbędnych dla wzmocnienia lub odzyskania ich zdolności do funkcjonowania w

społeczeństwie, w szczególności poprzez:

a) wspomaganie w rozwoju,

b) działania profilaktyczne wobec grup zagrożonych,

c) zapobieganie pogłębianiu się problemów osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.

2) Praca socjalna świadczona jest osobom i rodzinom, bez względu na posiadany dochód.

Przestrzenny

Praca socjalna realizowana jest w środowisku zamieszkania osoby, rodziny, grupy społecznej.

3.5. SPECYFIKACJA USŁUGI

3.5.1. PERSONEL

1) Kwalifikacje personelu:

Pracownikiem socjalnym może być osobą, która posiada dyplom uzyskania tytułu

zawodowego w zawodzie pracownik socjalny, dyplom wyższej szkoły zawodowej o

specjalności praca socjalna lub ukończone studia wyższe o specjalności praca socjalna na

jednym z kierunków: pedagogika, politologia, polityka społeczna, psychologia, socjologia lub

nauki o rodzinie. Pracownik socjalny powinien posiadać wiedzę interdyscyplinarną.

Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy

Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomno

ś

ci

Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gda

ń

sk

tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl

Specjalista pracy socjalnej specjalizuje się w pracy z konkretną kategorią klientów, np:

a.

specjalista pracy socjalnej z osobami z zaburzeniami psychicznymi;

b.

specjalista pracy socjalnej z osobami z niepełnosprawnością intelektualną;

c.

specjalista pracy socjalnej z dziećmi i młodzieżą niedostosowaną społecznie;

d.

specjalista pracy socjalnej z osobami bezrobotnymi;

e.

specjalista pracy socjalnej z osobami starszymi;

f.

specjalista pracy socjalnej z rodziną;

Pracę socjalną mogą wykonywać wymienieni wyżej pracownicy, zatrudnieni przez:

a). Ośrodki Pomocy Społecznej, Powiatowe Centra Pomocy Rodzinie, oraz instytucje, a w

szczególności jednostki organizacyjne właściwe w sprawach zatrudnienia i przeciwdziałania

bezrobociu, szpitale, ośrodki wsparcia, domy pomocy społecznej, placówki opiekuńczo-

wychowawcze, zakłady karne, ośrodki kultury, do wykonywania zadań tych jednostek w

zakresie pomocy społecznej;

b). Organizacje pozarządowe, prowadzące działalność w zakresie pomocy społecznej;

c). Osoby prawne i jednostki organizacyjne, działające na podstawie przepisów o stosunku

Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczpospolitej Polskiej, stosunku Państwa do innych

kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancji wolności, sumienia i wyznania, jeżeli

ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności w zakresie pomocy społecznej.

3.5.2. ZASADY PRACY PRACOWNIKA SOCJALNEGO

1. Procesem pracy socjalnej, pracownik obejmuje jednorazowo nie więcej niż 30 osób i

rodzin, przy zachowaniu wskaźnika zatrudnienia 1 pracownik na 2 tyś. mieszkańców.

2. Pracownik realizujący usługę ma nienormowany czas pracy, nie dłuższy jednak niż 40

godzin pracy w tygodniu.

3. Pracownik realizujący usługę ma wyodrębniony w tygodniowym czasie pracy co najmniej

trzygodzinny plan samodokształcania. Czas ten może być dłuższy w zależności od potrzeb i

możliwości lub zliczony w jedną formę szkoleniową.

4. Pracownik realizujący usługę ma zapewniony dostęp do niezbędnych narzędzi pracy w celu

zagwarantowania:

Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy

Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomno

ś

ci

Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gda

ń

sk

tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl

- odpowiednich dla specyfiki zawodu warunków pracy (stanowisko pracy wyposażone w

biurko, fotel; zapewniony dostęp do komputera i Internetu, drukarki, fax-u., kserokopiarki,

telefonu, środka transportu,)

- szybkiego dostępu do informacji i doradztwa metodycznego, mogących mieć wpływ na

szybkość i jakość udzielonej pomocy;

- podniesienia bezpieczeństwa pracy (wsparcie psychologiczne specjalistów i odpowiednich

służb mundurowych dla pracownika)

5. Prowadzona jest superwizja pracy pracownika socjalnego.

6. Dopuszczana jest rotacyjność terenu pracy socjalnej.

7. Praca socjalna jest świadczeniem udzielanym przez pracownika w oparciu o następujące

zasady:

1.

poszanowania godności człowieka i jego prawa do samostanowienia;

2.

równego traktowania klientów, bez względu na wiek, stan cywilny, orientację

seksualną, narodowość, wyznanie, przekonania polityczne, stan zdrowia, rasę, kolor

skóry, oraz inne preferencje i cechy;

3.

angażowania się na rzecz pomocy klientowi w rozwiązywanie jego trudności

ż

yciowych oraz wykorzystywania swojej wiedzy, umiejętności zawodowych i

kompetencji;

4.

wzmacniania wysiłków klienta na rzecz życiowego usamodzielnienia;

5.

udzielania klientowi pełnej precyzyjnej informacji na temat dostępnych świadczeń;

6.

akceptacji klienta;

7.

indywidualności;

8.

uznania prawa klientów do dokonywania wyborów i podejmowania decyzji;

9.

partycypacji klienta w realizacji celu pracy socjalnej – rozwijania aktywności własnej

osoby, rodziny czy grupy społecznej

10.

dostępności i powszechności usługi niezależnie od posiadanego dochodu

11.

szybkości, intensywności i skuteczności działań

12.

interdyscyplinarności działań

13.

dostosowania działań do sytuacji osoby, rodziny czy grupy społecznej w oparciu o

dokonane rozpoznanie

14.

wzmocnienia poczucia własnej wartości i przydatności społecznej osoby i rodziny

Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy

Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomno

ś

ci

Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gda

ń

sk

tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl

15.

działania na rzecz dobra klienta

16.

zasięgania konsultacji współpracowników i zwierzchników, w przypadku gdy leży to

w żywotnym interesie klienta;

17.

zmiany formy udzielanej pomocy, w przypadku stwierdzenia wykorzystania jej

niezgodnie z przeznaczeniem;

18.

zachowania w tajemnicy informacje uzyskane w toku czynności zawodowych;

19.

przetwarzania poufnych danych klienta w sytuacji gdy przemawiają za tym ważne

względy zawodowe.

20.

przestrzegania zasad etyki zawodowej

21.

odpowiedzialności;

22.

zachowania tajemnicy służbowej.

3.5.3. ETAPY PRACY PRACOWNIKA SOCJALNEGO

1. Analiza stanu wyjściowego

Celem analizy jest zebranie informacji na temat zasobów i ograniczeń:

- terenu pracy, [na jakim terytorium odbywa się praca (wieś/miasto, region bogaty/biedny,

rozwijający się/ w stanie regresu, rodzaj prowadzonej działalności przez istniejące

przedsiębiorstwa, czy są one podupadającymi czy rozwijającymi, jak wygląda struktura

mieszkaniowa (nowe budownictwo czy stare budownictwo wymagające remontów),

infrastruktura socjalna (żłobki, przedszkola, szkoły, przychodnie lekarskie, poradnie rodzinne,

psychologiczno-pedagogiczne,

itp.),

populacja

(wg

wieku,

płci,

liczby

aktywnych/nieaktywnych zawodowo, liczby niepełnosprawnych) te elementy charakterystyki

trenu pracy będą miały wpływ na doświadczenia życiowe klientów, na ich nastawienie do

aktywności w rozwiązywanie własnych problemów, poczucie niesprawiedliwości i

bezradności wobec sytuacji, w której się znaleźli];

- instytucji, w której pracuje [jej miejsce w systemie pomocy społecznej w Polsce, przedmiot

działalności, jej struktura, regulacje prawne (w tym: prawo miejscowe, np. Uchwały,

Zarządzenia, strategia rozwiązywania problemów społecznych oraz wewnętrzne, np.

zarządzenia Dyrektora OPS),] warunkujące jej funkcjonowanie i mające wpływ na pracę

socjalną);

Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy

Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomno

ś

ci

Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gda

ń

sk

tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl

- swoich kompetencji i uprawnień na zajmowanym stanowisku (bez względu na zajmowany

poziom w hierarchii placówki pracownik musi wiedzieć i pamiętać, kim jest i w jakim

zakresie bierze udział w osiąganiu wyznaczonych celów przez placówkę)

2. Ocena

Ocena stanowi syntezę zebranych przez pracownika informacji, oszacowania zarówno

wewnętrznych i zewnętrznych sił i czynników mających wpływ na projektowane działania

względem jednostek, rodzin, grup społecznych.

Ważnym elementem działań pracownika jest traktowanie oceny jako stałego elementu pracy

socjalnej.

Dokonanie oceny to:

- określenie priorytetów działań;

- określenie zasobów;

- określenie ograniczeń;

- wytyczenie celów pracy

3. Projektowanie działań

Działania są projektowane w oparciu o zebrane w wyniku oceny informacje, określając:

- rodzaj działania;

- czas trwania i rytm pracy, niezbędne dla osiągnięcia zakładanej zmiany

- potrzeby adresatów działań

4. Podjęcie działania

Zaplanowane działania są realizowane w określonych sekwencjach czasowych. Podstawową

zasadą jest pomoc dla samopomocy.

5. Monitoring i ocena podjętych działań

Postępy prac są śledzone (w zaplanowanych terminach i przyjętej formie, np. raportów),

dokonywana jest ocena cząstkowa i końcowa podjętego działania z punktu widzenia

instytucji, pracownika realizującego usługę oraz adresata działania

6. Zakończenie działań

3.5.4. METODY I NARZĘDZIA PRACY SOCJALNEJ

Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy

Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomno

ś

ci

Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gda

ń

sk

tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl

1. Pracownik, podczas pracy z osobą/rodziną wykorzystuje różne metody pracy:

A)

Informacja o prawach i uprawnieniach

B)

Wspieranie;

C)

Działania wychowawcze;

D)

Wywieranie wpływu;

E)

Interwencja kryzysowa;

F)

Praca socjalna metodą indywidualnego przypadku;

ad a) Informowanie

- Wyposażenie klienta w wiedzę niezbędną w zakresie poznania własnych uprawnień,

zasobów, możliwości, w celu dokonania odpowiedniego wyboru działania związanego z

problemem, który go dotyka.

- Poinformowanie o działalności różnych instytucji, o sposobie postępowania w ich obrębie,

ich adresie, numerze telefonu, godzinach urzędowania.

Sposobami informacji mogą tu być bezpośrednia rozmowa, ulotki, broszury, artykuły,

tablice, ogłoszenia, plakaty, tematyczne, miejskie strony internetowe.

ad b) Wspieranie

- Wzmocnienie podopiecznego

- Zmobilizowanie do zmiany sytuacji

- Wspólne określenie trudności i wynikających z nich skutków

ad c) Działania Wychowawcze

- Przekazywane wiedzy za pomocą przekazu werbalnego lub słowa pisanego.

- Przekazywanie wiedzy zakłada nawiązanie relacji pracownika socjalnego z klientem dla:

a) Przekazywania umiejętności podejmowania ról społecznych;

b) Rozwijanie ukrytych zdolności dzieci i młodzieży;

c) Ponownego włączanie do środowiska młodzieży i dorosłych, którzy złamali normy

społeczne.

ad d) Wywieranie Wpływu

Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy

Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomno

ś

ci

Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gda

ń

sk

tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl

- Nakłonienia go do zmodyfikowania jego sytuacji lub podjęcia jakiegoś działania. Spośród

tych działań wyróżniamy:

a) Poradę polegająca na pobudzaniu aktywności klienta w sposób właściwy z punktu

widzenia pracownika socjalnego - pracownik występuje w roli eksperta

b) Konfrontację, która pokazuje klientowi następstwa jego działania, pracownik usiłuje

odradzić pewne zachowania ukazując mu ich skutki;

c) Perswazję zmierzającą do nakłonienia klienta do przyjęcia propozycji pracownika. W tym

celu pracownik przedkłada klientowi argumenty, które sprzyjać będą wyborowi

proponowanego rozwiązania.

ad. e) Interwencja kryzysowa

- Działanie w sytuacji kryzysowej wymagającej interwencji pracownika socjalnego

ad. f) Praca socjalna metodą indywidualnego przypadku

- Indywidualizacja pracy dopasowująca podejmowane działania do klienta

- Oparcie planu pracy o diagnozę i analizę indywidualnego przypadku

Ogólnie metody można podzielić na

1.

Metodę indywidualnego przypadku

2.

Metodę grupową

3.

Metodę środowiska lokalnego

oraz metodę projektową.

2. Pracownik, podczas pracy z osobą/rodziną wykorzystuje różne narzędzia pracy:

1.

Ustawa o pomocy społecznej

2.

Rozmowa umożliwiająca analizę braków wewnętrznych, zasobów, oczekiwań, barier

zewnętrznych

3.

Analiza dokumentów

4.

Rozeznanie w środowisku – kontakt ze służbami

5.

Wywiad środowiskowy

6.

Kontrakt socjalny

Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy

Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomno

ś

ci

Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gda

ń

sk

tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl

7.

Programy Wychodzenia z Bezdomności

8.

Współpraca z innymi podmiotami

a) Ustawa o pomocy społecznej

Ustawa o pomocy społecznej z 12 marca 2004 r. stanowi podstawę określającą zakres

udzielanej pomocy i wsparcia. Definiuje pracę socjalną, jej cele i zadania.

b) Rozmowa

Rozmowa pracownika socjalnego z klientem umożliwia określenie barier zewnętrznych,

braków wewnętrznych, zasobów i potencjału na których podstawie tworzy się program pracy

nakierowanej na odzyskiwanie samodzielności życiowej, poprawę jakości życia i

wychodzenie z sytuacji kryzysowej.

c) Analiza dokumentów

Analiza dokumentów umożliwia badanie takich zmiennych, jak: postawy, potrzeby,

motywy, dążenia, zainteresowania, a także zdolności i uzdolnienia w zakresie poznania i

myślenia. Stanowi też jedno z ważniejszych źródeł dotarcia do historii życia jednostki.

Pracownicy socjalni analizując dokumenty dotyczące klienta określają jego sytuację w

aspekcie psychologicznym, społecznym i zawodowym, a na tej podstawie opracowują plan

pracy socjalnej.

d) Wywiad środowiskowy

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Polityki Społecznej z 19 kwietnia 2005r. rodzinny

wywiad środowiskowy przeprowadza się w celu ustalenia sytuacji osobistej, rodzinnej,

dochodowej i majątkowej osób i rodzin. W przypadku stwierdzenia przemocy w rodzinie

pracownik socjalny wypełnia formularz "Pomoc Społeczna - Niebieska Karta" stanowiący

załącznik do rodzinnego wywiadu środowiskowego. Rodzinny wywiad środowiskowy

przeprowadza pracownik socjalny, również na potrzeby jednostki organizacyjnej pomocy

społecznej z terenu innej gminy. W przypadku ubiegania się o przyznanie świadczenia z

pomocy społecznej po raz kolejny, a także gdy nastąpiła zmiana danych zawartych w

wywiadzie, sporządza się aktualizację wywiadu. W przypadku osób korzystających ze stałych

Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy

Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomno

ś

ci

Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gda

ń

sk

tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl

form pomocy aktualizację sporządza się nie rzadziej niż co 6 miesięcy, mimo braku zmiany

danych.

e) Rozeznanie w środowisku

Pracownik socjalny dokonuje diagnozy i analizy sytuacji kompletując informacje

pozyskane od klienta przez rozeznanie sytuacji w miejscu przebywania.

f) Kontrakt Socjalny

1. Przez kontrakt rozumie się pisemną umowę zawartą z osobą ubiegającą się o pomoc,

określającą uprawnienia i zobowiązania stron umowy, w ramach wspólnie podejmowanych

działań zmierzających do przezwyciężenia trudnej sytuacji życiowej osoby lub rodziny.

2. Kontrakt zawiera się w przypadkach, gdzie dla poprawy niekorzystnej dla klienta sytuacji

niezbędne jest uaktywnienie klienta dla wykorzystania przez niego własnych uprawnień,

zasobów i możliwości, a klient rokuje na usamodzielnienie.

3. Pracownik socjalny i klient zgadzają się, co do problemu (ów), który(e) będą starali się

rozwiązywać. Może to ulec zmianie, ale porozumienie dotyczy sytuacji aktualnej.

4. Pracownik i klient zgadzają się, że będą kontynuowali pracę nad tymi problemami.

5. Zostaje zgodnie ustalone minimum czasu, który trzeba przeznaczyć na wspólną pracę (np.

klient spotka się z pracownikiem socjalnym, co najmniej trzy razy, weźmie udział w zajęciach

klubu pracy, lub weźmie udział w trzech sesjach grupy AA).

6. Pracownik i klient zgadzają się, że w następnej fazie nastąpi gromadzenie informacji o

problemie, samym kliencie i jego sytuacji (diagnozowanie), co pozwoli na sformułowanie

celów i środków ich osiągania. Klient będzie współpracował zarówno w dostarczaniu tych

informacji, jak i w ustalaniu celów; pracownik będzie odpowiadał za określenie wymaganych

informacji i uzasadni potrzebę ich zgromadzenia.

7. Pracownik socjalny i klient ustalają dodatkowe wymagania dotyczące zobowiązań, co do

wzajemnego informowania, jeśli nie będą mogli się spotkać, lub nastąpią zmiany warunków

określonych wcześniej.

Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy

Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomno

ś

ci

Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gda

ń

sk

tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl

g) Indywidualny Program Wychodzenia z Bezdomności (IPWzB)

1

Indywidualny Program Wychodzenia z Bezdomności jest załącznikiem do kontraktu

socjalnego, opracowanym na podstawie dokładnej diagnozy i analizy sytuacji życiowej osoby

bezdomnej, tj. przyczyn tej sytuacji, możliwości, potencjału i potrzeb tej osoby, zawierającym

działania do realizacji konkretnych celów.

Indywidualny Program Wychodzenia z Bezdomności składa się z :

a) Diagnoza

2

b) Planowane do realizacji zadania w zakresie rozwiązywania problemu

3

- harmonogram działań

- wykaz podmiotów i osób wspierających osobę bezdomną w realizacji

programu

Realizację Indywidualnego Programu Wychodzenia z Bezdomności wspiera analiza

aktualnej sytuacji życiowej osoby bezdomnej opracowana przez psychologa i doradcę

zawodowego po skierowaniu przez pracownika socjalnego organizacji pozarządowej

DIAGNOZA

Dla procesu reintegracji społecznej i zawodowej osób bezdomnych użyteczne są informacje

dotyczące wszystkich szczebli sytuacji życiowej składającej się na bezdomność:

1. zakres i forma udzielanej pomocy społecznej

2. sytuacja rodzinna klienta

- czy klient posiada partnera, rodziców, dzieci, jeśli tak, to czy utrzymuje z nimi

kontakt, jeśli tak to jak często

3. sytuacja materialna

•

jakie ma dochody-źródła utrzymania

•

zobowiązania alimentacyjne i finansowe

4. sytuacja mieszkaniowa

1

Indywidualny Program Wychodzenia z Bezdomności został wypracowany w ramach prac działu

pomoc instytucjonalna, edukacja i praca w projekcie „Agenda Bezdomności – Standard Aktywnego powrotu na
Rynek Pracy”.

2

wypełnia pracownik socjalny organizacji pozarządowej przy współudziale pracownika socjalnego OPS

3

wypełnia pracownik socjalny organizacji pozarządowej przy współudziale pracownika socjalnego OPS

Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy

Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomno

ś

ci

Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gda

ń

sk

tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl

•

ostatnie zameldowanie na pobyt stały

•

aktualne miejsce przebywania

•

czy wynajmuje mieszkanie

•

czy ma prawo do lokalu, czy ma możliwość wystąpienia z wnioskiem o lokal socjalny

5. sytuacja zdrowotna

•

stan fizyczny i psychiczny

•

czy jest chory, jeśli tak, to na co jest chory

•

czy leczył się lub leczy

•

czy przyjmuje leki

•

czy bierze lub brał udział w terapiach

•

sytuacja zawodowa

•

udokumentowany staż pracy

•

edukacja- ukończone szkoły, uczelnie, kursy, szkolenia, rozpoczęte kursy, szkolenia

•

przebieg kariery zawodowej – w jakich firmach osoba pracowała, jak długo, na jakich

stanowiskach, czym zajmował się

•

posiadane kwalifikacje i umiejętności zawodowe oraz życiowe użyteczne w pracy

zawodowej, np. gotowanie

7. przyczyny bezdomności

a) dlaczego osoba stała się bezdomną według samego siebie (czynniki wewnętrzne -

osobiste i zewnętrzne)

b) źródła przyczyn bezdomności

Podstawowym źródłem powyższych informacji jest sama osoba bezdomna, która udziela ich

podczas przeprowadzonego wywiadu środowiskowego. Część informacji można pozyskać z:

•

ośrodków pomocy społecznej, m.in. dotyczące historii bezdomności, sytuacji

ż

yciowej)

•

placówki, poradnie dla bezdomnych ( dotyczące sytuacji zdrowotnej)

•

urzędy miast ( wydział lokalowy – prawo do lokalu socjalnego)

•

sądy ( informacje o alimentach)

Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy

Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomno

ś

ci

Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gda

ń

sk

tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl

•

ZUS ( prawo do świadczeń emerytalno-rentowych)

•

Zespól ds. orzekania niepełnosprawności

•

Organizacje pozarządowe zajmujące się osobami bezdomnymi

Informacje pozyskane z tych źródeł potrzebne są do zweryfikowania danych pozyskanych

od osoby bezdomnej.

PLANOWANE DO REALIZACJI ZADANIA W ZAKRESIE ROZWIAZANIA

PROBLEMU

W ramach Indywidualnego Programu Wychodzenia z Bezdomności współpraca pomiędzy

osobą bezdomną, pracownikiem socjalnym organizacji pozarządowej i pracownikiem

socjalnym OPS, będzie dotyczyła działań realizowanych przez szereg priorytetów w

trzech obszarach

1.

Edukacja

2.

Praca

3.

Ż

ycie

Ad. 1.

Głównym zadaniem w sferze edukacji będzie podniesienie kompetencji społecznych,

socjalizacja wtórna-poprawa funkcjonowania psychospołecznego, umiejętne poruszanie po

instytucjach , nabywanie wiedzy i umiejętności przydatnych w poszukiwaniu pracy i

Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy

Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomno

ś

ci

Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gda

ń

sk

tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl

integracji społecznej. Osobami odpowiedzialnymi za wykonanie zadań będą psycholog i

pracownik socjalny organizacji pozarządowej. Sposób wykonania zadań będzie określony w

Indywidualnej Ścieżce Rozwoju, tj. program w zakresie sfery edukacja – szkoleń

interpersonalnych i pracy psychologicznej opracowywany przez psychologa z beneficjentem

ostatecznym.

Ad. 2.

Nieodłącznym elementem reintegracji społecznej jest reintegracja zawodowa- aktywności

ukierunkowane na powrót na rynek pracy; zwiększenie szans osób bezdomnych na rynku

pracy poprzez nabywanie i podnoszenie kwalifikacji zawodowych. Realizacja przygotowania

zawodowego odbywać się będzie w miejscu pracy poprzez szkolenia w miejscu pracy.

Osobami odpowiedzialnymi za wykonanie działań są doradca zawodowy i pracownik

socjalny organizacji pozarządowej. Zadania będą opracowane w Indywidualnym Programie

Rozwoju Zawodowego, tj. program w zakresie sfery praca- działania ukierunkowane na

poszerzenie umiejętności zawodowych i podniesienie kwalifikacji zawodowych.

Ad. 3.

W sferze życia głównym celem będzie odzyskanie samodzielności życiowej osoby

bezdomnej; zabezpieczenie tymczasowego schronienia, poprawa warunków bytowych i

funkcjonowania w środowisku, m.in. pomoc w poruszaniu się po instytucjach życia

publicznego, pomoc finansowa, rzeczowa oraz praca socjalna. Osobami odpowiedzialnymi za

wykonanie zadań będą: asystent i osoba bezdomna oraz pracownik socjalny organizacji

pozarządowej i OPS. Zadania będą zawarte w Indywidualnym Programie Wychodzenia z

Bezdomności i kontrakcie socjalnym. Realizacja tych zadań odbywać się będzie poprzez

wspieranie, towarzyszenie i monitorowanie.

W trakcie realizacji poszczególnych zadań osoby bezdomne będą prowadzone przez

asystenta osoby bezdomnej. Program współpracy pomiędzy asystentem a osobą bezdomną

opracowany zostanie w kontrakcie .

„Asystowanie osobie bezdomnej to metoda pracy oparta na indywidualnym

towarzyszeniu i wspieraniu osoby zmotywowanej do osiągania samodzielności życiowej,

Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy

Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomno

ś

ci

Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gda

ń

sk

tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl

zgodnie z obraną przez nią drogą dochodzenia do tego celu, w czasie jakiego ta osoba

potrzebuje.

Asystowanie osobie bezdomnej to praca w relacji „jeden na jeden”, która różni się od

innych usług doradczych i pomocowych wyważeniem pomiędzy jej formalnym i

nieformalnym charakterem. Jest to relacja o charakterze nieoficjalnym (przyjacielskim),

społecznym oraz ludzkim, jednocześnie zawierająca elementy relacji formalnej”.

Indywidualny Program Wychodzenia z Bezdomności zawiera działania do realizacji

konkretnych celów. Cel musi być:

1.

osiągalny- dostosowany do realnych możliwości i potrzeb osoby bezdomnej

2.

jasno sprecyzowany- sformułowany w sposób jak najprościej zrozumiały;

3.

możliwy do zmierzenia - zadania muszą być tak zrealizowane, aby po zakończeniu

realizacji Indywidualnego Programu Wychodzenia z Bezdomności rezultaty działań

można było zmierzyć, w jakim stopniu zostały osiągnięte;

4.

wspólny dla realizatorów – ważny dla osoby bezdomnej i profesjonalisty;

5.

pozytywnie sformułowany jako początek czegoś nowego, lepszego, bardziej

atrakcyjnego.

WYKAZ PODMIOTÓW I OSÓB WSPIERAJĄCYCH BENEFICJENTA

OSTATECZNEGO W REALIZACJI PROGRAMU

W tej części powinna być informacja o tym kto (osoby, instytucje) świadczy pomoc bądź

wspiera osobę bezdomną i w jakim zakresie jest udzielana pomoc oraz telefon kontaktowy do

danego podmiotu lub osoby wspierającej.

ANALIZA AKTUALNEJ SYTUACJI ŻYCIOWEJ BENEFICJENTA

OSTATECZNEGO OPRACOWANA PRZEZ DORADCĘ ZAWODOWEGO

I PSYCHOLOGA

Indywidualny Program Wychodzenia z Bezdomności wspiera analiza aktualnej sytuacji

ż

yciowej osoby bezdomnej, której dokonują eksperci od oceny potrzeb, braków i możliwości

osoby bezdomnej. Analiza Indywidualnego Programu Wychodzenia z Bezdomności składa

się z:

Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy

Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomno

ś

ci

Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gda

ń

sk

tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl

1. Historii bezdomności i oceny tej sytuacji z perspektywy osoby bezdomnej- dlaczego klient

stał się osobą bezdomną.

2. Uzależnień osoby bezdomnej, tj. stopień uzależnienia, terapie przebyte i obecne, terapie

konieczne z punktu widzenia osoby bezdomnej

3. Sytuacji psychologicznej, tj. jakie zmiany chciałyby dokonać i jak; wizja własnego życia.

4. Sytuacji zawodowej, tj. przebieg kariery zawodowej, udokumentowany staż pracy,

posiadane kwalifikacje życiowe i umiejętności zawodowe.

Indywidualny Program Wychodzenia z Bezdomności zawiera działania do realizacji

konkretnych celów. Działania zawarte w „Programie” powinny być zrealizowane, aby

zreintegrować społecznie i zawodowo osobę bezdomną i utrwalić ją na rynku pracy

oraz umożliwić jej życie wśród społeczeństwa „osób domnych”.

Pracownik socjalny współpracuje ze wszystkimi podmiotami, które mogą być

wsparciem w procesie usamodzielnienia beneficjenta ostatecznego.

Wyznaczony cel w „Programie” musi być:

1.

Osiągalny- dostosowany do realnych możliwości i potrzeb osoby bezdomnej

2.

Jasno sprecyzowany- sformułowany w sposób jak najprościej zrozumiały;

3.

Możliwy do zmierzenia - zadania muszą być tak zrealizowane, aby po

zakończeniu realizacji Indywidualnego Programu Wychodzenia z Bezdomności

rezultaty działań można było zmierzyć, w jakim stopniu zostały osiągnięte;

4.

Wspólny dla realizatorów – ważny dla osoby bezdomnej i profesjonalisty;

5.

Pozytywnie sformułowany jako początek czegoś nowego, lepszego, bardziej

atrakcyjnego.

Indywidualny Program Wychodzenia z Bezdomności:

●

jest załącznikiem do kontraktu socjalnego, opracowanym na podstawie dokładnej

diagnozy i analizy sytuacji życiowej beneficjenta ostatecznego, tj. przyczyn tej

sytuacji, możliwości, potencjału i potrzeb beneficjenta ostatecznego;

●

zawiera plan działania do realizacji konkretnych celów określonych w kontrakcie

socjalnym zawartym z beneficjentem ostatecznym

Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy

Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomno

ś

ci

Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gda

ń

sk

tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl

●

opracowany jest przez pracownika socjalnego organizacji pozarządowej przy

współudziale pracownika socjalnego OPS wraz z beneficjentem ostaetcznym i

zatwierdonym przez kierownika OPS

●

może uwzględniać wszelkie środki pomocy jakimi dsponuje OPS współrealizujący

„Program”

3.5.5. MODEL PRACY SOCJALNEJ

Niezależnie od standardu placówki – minimalny/optymalny model pracy socjalnej

obejmuje:

Etap pierwszy. Noclegownia

Praca socjalna nakierowana na aktywność w kierunku:

1.

ustalenie właściwej gminy,

2.

nawiązania kontaktu z pracownikiem socjalnym właściwego OPS-u,

3.

ogólnego rozeznania przyczyny bezdomności, oczekiwań i potrzeb danej osoby,

4.

oceny możliwości klienta i zakwalifikowania do odpowiedniej placówki w hierarchii

czyli diagnoza wstępna,

5.

skompletowania przez klienta niezbędnych dokumentów (dowodu tożsamości,

książeczki RUM, książeczki wojskowej, książeczki ubezpieczeniowej),

6.

umożliwienia dostępu do lekarza pierwszego kontaktu,

7.

motywowania do podjęcia leczenia i utrzymania abstynencji,

8.

udzielania informacji o warunkach i możliwościach korzystania z różnych form

pomocy,

9.

uczenia i egzekwowania zachowania higieny osobistej.

10.

rejestracji w Urzędzie Pracy;

11.

motywowania do podjęcia i kontynuacji leczenia, kompletowania dokumentacji

lekarskiej dla potrzeb Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności i komisji

lekarskiej ZUS.

Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy

Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomno

ś

ci

Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gda

ń

sk

tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl

Etap drugi. Schronisko

(placówka przeznaczona dla osób podejmujących współpracę z pracownikami

socjalnymi i pracownikami schronisk w celu poprawy swojej sytuacji życiowej).

W schronisku powinien funkcjonować podział obowiązków w prowadzeniu pracy socjalnej,

każdy pracownik schroniska (opiekun) powinien odpowiadać za wdrażanie działań

związanych z pracą socjalną. Raz w miesiącu powinny być realizowane obligatoryjne

spotkania całego zespołu pracowników umożliwiające monitorowanie i ewaluację pracy.

Dodatkowe spotkania powinny być realizowane w zależności od potrzeb.

Praca socjalna nakierowana na aktywność w kierunku:

1.

działań jak w przypadku Noclegowni (powyżej)

2.

diagnozy socjalno-bytowej i sytuacji prawno-alimentacyjnej

3.

sporządzenia planu pomocy,

4.

- nawiązywania i przywracania kontaktów z członkami rodziny,

5.

tworzenia i realizowania kontraktów socjalnych,

6.

sprawdzania możliwości uzyskania pomocy ze strony krewnych, odnawiania więzi

rodzinnych,

7.

pomoc w załatwianiu spraw związanych z przydziałem lokalu mieszkalnego lub

odzyskaniem utraconego mieszkania odpowiednio na danym terenie:

•

kontakt z Wydziałem Mieszkalnictwa Urzędu Miasta,

•

opiniowanie wniosków o przydział mieszkania dla osób niepełnosprawnych i klientów

rokujących szansę na usamodzielnienie (mieszkanie kontraktowe),

•

ułatwienie dostępu do porad prawnych i pomoc w przygotowaniu dokumentacji

urzędowej,

8. aktywności wewnątrz placówki:

•

motywowanie do wykonywania prac społecznie użytecznych na rzecz placówki i

współmieszkańców,

•

organizowanie terapii grupowej, indywidualnej w tym grup samopomocy, pomoc

psychoterapeutyczna (dotycząca syndromu bezdomności, choroby alkoholowej i

innych uzależnień).

Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy

Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomno

ś

ci

Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gda

ń

sk

tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl

Praca socjalna ukierunkowana na integrację społeczną

1.

motywowanie do wychodzenie osób bezdomnych na „zewnątrz” placówki ze swoimi

2.

propozycjami i działaniami,

3.

motywowanie do zmiany stylu życia poprzez realizację konkretnych projektów np.

budzenie potrzeby podjęcia zatrudnienia, uzyskania stałego źródła dochodu, poprawa

organizacji czasu wolnego, kształtowanie umiejętności gospodarowania posiadanymi

zasobami finansowymi, kształtowanie nawyków higienicznych, prawidłowych

kontaktów międzyludzkich i zachowań społecznych i inne

4.

udział i dostęp do rozrywek kulturalnych – wyjścia do teatrów, kina

5.

współdziałanie z lokalnymi społecznościami (np. współorganizacja Festynów

lokalnych),

6.

umożliwienie dostępu środków masowej komunikacji (internet) zależnie od

możliwości

Praca socjalna ukierunkowana na integrację zawodową

1.

rejestracja w PUP, kompletowanie dokumentów o przebiegu zatrudnienia,

2.

udzielanie wsparcia w kontaktach z urzędami, pomoc w pisaniu pism,

3.

tworzenie klubów pracy ułatwiających kontakt z potencjalnymi pracodawcami,

4.

dostęp do ofert pracy,

5.

powstawanie w placówkach warsztatów pracy oraz ekip pracowniczych świadczących

usługi na zewnątrz

6.

tworzenie firm socjalnych, zatrudnianie w nich osób bezdomnych,

7.

uczestnictwo w zajęciach instytucji zmierzających do integracji zawodowej,

8.

organizowanie szkoleń i kursów w zależności od specyfiki regionu oraz potrzeb

samych beneficjentów

Etap drugi. Dom dla bezdomnych

(placówka przeznaczona dla osób niepełnosprawnych i starszych).

Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy

Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomno

ś

ci

Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gda

ń

sk

tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl

Praca socjalna

w odniesieniu do osób chorych i w podeszłym wieku nakierowane na :

1.

motywowanie do podjęcia i kontynuacji leczenia, kompletowanie dokumentacji

lekarskiej dla potrzeb Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności i komisji

lekarskiej ZUS,

2.

pomoc w kompletowaniu dokumentów o przebiegu zatrudnienia,

3.

udzielanie wsparcia w kontaktach z urzędami,

4.

- pomoc w kompletowaniu dokumentacji do domów pomocy społecznej,

5.

nawiązywanie kontaktów z członkami rodziny,

6.

pomoc w ustaleniu uprawnień emerytalno-rentowych,

7.

sprawdzanie możliwości uzyskania pomocy ze strony krewnych, odnawianie więzi

rodzinnych,

8.

zapewnienie pomocy duchowej w zależności od potrzeb zgodnie z wyznaniem

9.

pomoc w załatwianiu spraw związanych z przydziałem lokalu mieszkalnego lub

odzyskaniem utraconego mieszkania rokującym szansę na usamodzielnienie:

•

kontakt z Wydziałem Mieszkalnictwa Urzędu Miasta,

•

opiniowanie wniosków o przydział mieszkania dla osób niepełnosprawnych i

klientów rokujących szansę na usamodzielnienie (mieszkanie kontraktowe),

•

ułatwienie dostępu do porad prawnych i pomoc w przygotowaniu dokumentacji

urzędowej,

10. aktywności wewnątrz placówki

•

motywowanie do wykonywania prac społecznie użytecznych na rzecz placówki i

współmieszkańców,

•

organizowanie terapii grupowej, pomocy psychoterapeutycznej (dotycząca

syndromu bezdomności, choroby alkoholowej i innych uzależnień),

•

zaangażowanie wolontariatu,

•

animowanie powstawania kółek zainteresowania oraz warsztatów zajęciowych w

zależności od zainteresowań,

•

działania samopomocowe.

Praca socjalna ukierunkowana na integrację społeczną

Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy

Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomno

ś

ci

Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gda

ń

sk

tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl

1.

motywowanie do zmiany stylu życia poprzez realizację konkretnych projektów np.

budzenie potrzeby podjęcia zatrudnienia, uzyskania stałego źródła dochodu, podjęcia

terapii na terenie placówki lub na „zewnątrz”, poprawa organizacji czasu wolnego,

kształtowanie umiejętności gospodarowania posiadanymi zasobami finansowymi,

kształtowanie nawyków higienicznych, prawidłowych kontaktów międzyludzkich i

zachowań społecznych i inne

2.

udział i dostęp do rozrywek kulturalnych - wyjścia do teatrów, kina,

3.

współdziałanie z lokalnymi społecznościami (np. współorganizacja Festynów

lokalnych, organizowanie potańcówek itp),

4.

umożliwienie dostępu środków masowej komunikacji (internet) w miarę możliwości

5.

motywowanie do wychodzenie bezdomnych na „zewnątrz” placówki ze swoimi

propozycjami i działaniami,

Etap trzeci. Mieszkanie kontraktowe

Uczestnicy tego etapu powinni mieć zatrudnienie i własnych dochód, zatrudnienie to może

być realizowane na wolny rynku lub w innych formach np. CIS, Firma Socjalna.

Praca socjalna

I.

Doprowadzenie do zawarcia kontraktu.

II.

Monitorowanie realizacji kontraktu,

•

dopilnowanie i sprawdzanie terminowości uiszczania opłat czynszowych,

•

pomoc w planowaniu budżetu domowego,

•

pomoc w organizowaniu czasu wolnego,

•

pomoc w adaptacji w nowym środowisku,

•

pomoc psychoterapeutyczna (dotycząca syndromu bezdomności, choroby alkoholowej

i innych uzależnień).

•

w uzasadnionych przypadkach udzielanie wsparcia w sferze:

1.

samodzielnego załatwiania spraw urzędowych,

2.

utrzymania abstynencji,

3.

utrzymania higieny osobistej i porządku w mieszkaniu,

Standard Aktywnego Powrotu na Rynek Pracy

Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomno

ś

ci

Ul. Przytockiego 4; 80-245 Gda

ń

sk

tel. [phone]; e-mail: [e-mail]; www.pfwb.org.pl

III.

Ewaluacja

•

ocena stopnia samodzielności funkcjonowania w środowisku,

Etap czwarty. Samodzielne mieszkanie

•

w uzasadnionych przypadkach udzielenie wsparcia,

•

umożliwianie udziału w grupach wsparcia i wspólnotach.