background image

E

LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 7/99

12

W

W

W

W

tej rubryce prezentujemy schema−
ty  nadesłane  przez  Czytelników.

Są to zarówno własne (genialne) rozwiąza−
nia  układowe,  jak  i  ciekawsze  schematy  z
literatury, godne Waszym zdaniem publicz−
nej  prezentacji  bądź  przypomnienia.  Są  to
tylko  schematy  ideowe,  niekoniecznie
sprawdzone  w  praktyce,  stąd  podtytuł

co  by  było  gdyby...  Redakcja  EdW nie
gwarantuje, że schematy są bezbłędne i na−
leży  je  traktować  przede  wszystkim  jako
źródło  inspiracji  przy  tworzeniu  własnych
układów.

Przysyłajcie do tej rubryki przede wszy−

stkim schematy, które powstały jedynie na
papierze,  natomiast  układy,  które  zrealizo−

waliście w praktyce nadsyłajcie wraz z mo−
delami  do  Forum  Czytelników  i  do  działu
E−2000. Nadsyłając godne zainteresowania
schematy z literatury, podawajcie źródło.

Osoby,  które  nadeślą  najciekawsze

schematy  oprócz  satysfakcji  z  ujrzenia
swego nazwiska na łamach EdW, otrzyma−
ją drobne upominki.

Sterowanie od strony mikrofonu

Sterowanie od strony mikrofonu

Niektóre  starsze  mikrofony  miały
wyłącznik.  Wyłącznik  taki  mógł
służyć nie tylko do wyciszania mi−
krofonu,  ale  też  do  innych  celów,
ponieważ był połączony z wtyczką
co  najmniej  jednym  dodatkowym
przewodem  (drugim  była  masa  −
ekran  kabla).  Obecnie  takich  mi−
krofonów  raczej  się  nie  spotyka,
a jeśli mikrofon ma jakiś przełącz−
nik,  to  albo  przerywa  on  obwód
mikrofonu,  albo  służy  do  stłumie−
nia  najniższych  częstotliwości.
Współczesne  mikrofony  podłącza
się  do  miksera  lub  wzmacniacza
za  pomocą  przewodu  mającego
dwie  (symetryczne)  żyły  plus
ekran.  Taka  liczba  przewodów
uniemożliwia lub utrudnia przesła−
nie  dodatkowej  informacji,  jak  to
było  w starych  mikrofonach  i ka−
blach  z dodatkową  żyłą.  Sposób
pokazany  na  rysunku  umożliwia
przesłanie  dodatkowej  informacji
od  mikrofonu  do  miksera  za  po−
mocą  standardowego  symetrycz−
nego  kabla  mikrofonowego.  Idea

jest  następująca.  Gdy  przełącznik
S1 w mikrofonie (lub w okolicach
mikrofonu)  jest  otwarty,  napięcie
na  “plusowym”,  nieodwracają−
cym  wejściu  wzmacniacza  opera−
cyjnego A1, umieszczonego w mi−
kserze  jest  wyższe,  niż  napięcie
na  wejściu  “minusowym”,  od−
wracającym.  Gdy  przycisk  zosta−
nie  zwarty,  napięcie  to  obniża  się

i stan  wyjścia  wzmacniacza  A1,
pracującego  jako  komparator,
zmienia  się  −  informacja  ta  może
być  wykorzystana  do  sterowania
jakimś  urządzeniem,  na  przykład
do  włączenia  dodatkowych  ko−
lumn  odsłuchowych  na  scenie
(monitorów).
W pokazanej  wersji  przewidziano
także  zastosowanie  mikrofonów
z zasilaniem z linii, tzw. “phantom
power”.  Przy  wykorzystaniu  mi−
krofonów dynamicznych, napięcia
diod Zenera mogą być inne. Moż−
na też zastosować kilka diod i kil−
ka przycisków, by w zależności od
przycisku  napięcie  na  linii  było  in−
ne.  We  wzmacniaczu  (mikserze)
trzeba  wtedy  zastosować  kilka
komparatorów z różnymi napięcia−
mi  odniesienia,  co  pozwoli  prze−
słać przez jedną linię kilka różnych
poleceń.

R

Ry

ys

s.. 1

1.. S

Sy

ys

stte

em

m s

stte

erro

ow

wa

an

niia

a

Generator sterowany światłem

Generator sterowany światłem

Układ  pokazany  na  rysunku
pracuje  tylko  wtedy,  gdy  foto−
dioda  D5  nie  jest  oświetlona.
Próg zadziałania jest ustawiany
potencjometrem,  a częstotli−
wość  błysków  można  zmie−
niać  przez  zmianę  wartości
kondensatora  C1.  W układzie
można  wykorzystać  jakiekol−
wiek tranzystory.

R

Ry

ys

s.. 1

1.. G

Ge

en

ne

erra

atto

orr

background image

13

E

LEKTRONIKA DLA WSZYSTKICH 7/99

Koledzy, którzy nadesłali przedstawione układy otrzymują drobne upominki.

Pomiar prędkości wiatru

Pomiar prędkości wiatru

Prędkość  przepływu  powietrza
(i nie tylko) można mierzyć, wyko−
rzystując  zjawisko  zwiększonego
chłodzenia gorących przedmiotów
ze wzrostem prędkości powietrza.
R

Ry

ys

su

un

ne

ek

k  1

1 pokazuje  przykład  sa−

morównoważącego  się  mostka,
gdzie  napięcie  wyjściowe  zależy
od temperatury użytego termisto−
ra. W stanie równowagi termistor
ma temperaturę około 65°C i rezy−
stancję  1k

,  wymaganą  do  rów−

nowagi  mostka.  Przy  wzroście
prędkości  wiatru,  napięcie  zasila−
jące  mostek  (czyli  napięcie  wyj−
ściowe)  będzie  wzrastać,  by  przy
zwiększonym chłodzeniu prąd pły−

nący  przez  termistor  był  większy,
co pozwoli utrzymać temperaturę
i rezystancję termistora na tym sa−
mym poziomie. W celu skompen−
sowania wpływu temperatury oto−
czenia  należy  przeprowadzić  po−
miar różnicowy z drugim takim sa−
mym  termistorem,  pracującym
w tej  samej  temperaturze,  ale
osłoniętym od wiatru.
Jak pokazuje rry

ys

su

un

ne

ek

k 2

2, popularny

stabilizator  LM317  może  służyć
do podobnego celu. Napięcie wyj−
ściowe  będzie  rosnąć  przy  wzro−
ście prędkości wiatru. Warunkiem
poprawnej pracy jest ustalenie na
tyle  dużego  prądu  termistora,  by
w spokojnym  powietrzu  miał  on
temperaturę  znacząco  wyższą  od

temperatury  otoczenia.  Wartość
rezystora  (potencjometru)  PR1,
współpracującego  z termistorem
należy  tak  dobrać,  by  w spokoj−
nym  powietrzu  termistor  miał
temperaturę  około  60...75°C.
W układach prototypowych napię−
cie  spoczynkowe  wynosiło  około
12V przy  wartości  czynnej  PR1
około  100

i rosło  nawet  do

15V przy  ruchu  powietrza.  R

Ry

ys

su

u−

n

ne

ek

k  3

3 pokazuje  jeden  ze  sposo−

bów skompensowania tego duże−
go napięcia spoczynkowego. Inną
możliwością jest dołączenie mier−
nika drugim końcem nie do masy,
tylko  do  wyjścia  identycznego
układu  z termistorem  osłoniętym
od wiatru.

R

Ry

ys

s.. 1

1.. M

Mo

os

stte

ek

k

R

Ry

ys

s.. 2

2.. U

Uk

kłła

ad

d zz k

ko

os

sttk

ą L

LM

M3

31

17

7

R

Ry

ys

s.. 3

3.. O

Ob

bw

ód

d k

ko

om

mp

pe

en

ns

sa

ac

cjjii

Opóźnione włączanie głośników

Opóźnione włączanie głośników

Ze  względu  na  stany  nieustalone,
występujące  w wielu  wzmacnia−
czach mocy audio podczas włącza−
nia  i wyłączania  zasilania,  koniecz−
ne  jest  stosowanie  obwodów
opóźniających.  Ich  zadaniem  jest
opóźnienie  dołączenia  głośników
przy  włączaniu  zasilania,  i jak  naj−
szybsze odłączenie po wyłączeniu
napięcia sieci.
R

Ry

ys

su

un

ne

ek

k  1

1 pokazuje  prosty  spo−

sób realizacji tego zadania. Jak po−
kazuje rry

ys

su

un

ne

ek

k 2

2, głośnik jest do−

łączony  do  wyjścia  wzmacniacza
przez styki bierne przekaźnika. Tuż
po  włączeniu  zasilania  duży  kon−
densator elektrolityczny ładuje się
przez  diodę  i cewkę  przekaźnika.
Przekaźnik  łapie  na  czas  ładowa−
nia  kondensatora  i tym  samym
odłącza głośnik, a dołącza do wyj−
ścia wzmacniacza rezystor.
Przy wyłączaniu, napięcie zasilają−
ce spada i naładowany wcześniej

kondensator  rozładowuje  się
przez  cewkę  przekaźnika  i dodat−
kowy  rezystor  R1.  Przekaźnik
znów  na  chwile  łapie,  odłączając
głośnik i co ważne − dołączając do
wyjścia wzmacniacza rezystor.
Zaprezentowana  idea  jest  bardzo
prosta,  jednak  układ  ma  pewne
wady − w czasie pracy wzmacnia−
cza przez dodatkowy rezystor R1
niepotrzebnie  płynie  prąd.  Prąd
ten będzie stosunkowo mały jedy−
nie  przy  zastosowaniu  przekaźni−
ka  o dużej  rezystancji  cewki.
W prakty−
ce  okaże
się, 

że

w a r t o ś ć  
rezystora
R1  trzeba 

będzie dobrać do użytego przeka−
źnika, przy czym od razu widać, że
napięcie  nominalne  tego  przeka−
źnika  powinno  być  równe  lub
mniejsze  połowie  (niestabilizowa−
nego) 

napięcia 

zasilającego

+Uzas. 

R

Ry

ys

s.. 1

1.. O

Op

óźźn

niia

ac

czz

R

Ry

ys

s.. 2

2.. D

Do

ołłą

ąc

czze

en

niie

e g

głło

śn

niik

ka

a