phe-08-3-E19-ulatowska.indd

441

Ulatowska-Szostak E. Wpływ reklamy na zakup leków, parafarmaceutyków i preparatów witaminowych w opiniach ...

Wpływ reklamy na zakup leków, parafarmaceutyków
i preparatów witaminowych w opiniach klientów aptek –
porównanie lat 2002 i 2007

Inﬂ uence of advertising on purchase of pharmaceuticals, parapharmaceuticals and vitamin
preparations – in the opinion of pharmacies’ customers – comparison 2002-2007

EWA ULATOWSKA-SZOSTAK

Zakład Higieny Katedry Medycyny Społecznej, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Objective.

A comparison of patients’ (pharmacies’ customers) opinions on

pharmaceutical advertising and its inﬂ uence on their purchasing decisions,
in 2002 and 2007.

Material and method.

The study was conducted throughout the whole of

2002 and 2007, aided by a questionnaire custom designed for the purpose.
The project comprised 640 randomly selected patients (pharmacies’
customers), aged 30-60, and residents of the Wielkopolska Province.

Results.

The article presents opinions of patients on their attitude towards

pharmaceutical advertising and its inﬂ uence on their purchasing decisions.
The results indicate that for approximately one half of the studied group,
both in 2002 and 2007, advertising was the principal stimulus to purchase
a pharmaceutical, parapharmaceuticals or vitamin preparation. A similar
percentage of the subjects declared purchasing an actually unnecessary
medication, parapharmaceuticals or vitamin preparation – inﬂ uenced
by an advertisement. Moreover, approximately 40% of the respondents
stated that the advertised and purchased medication, parapharmaceutical
or vitamin preparation did not meet their expectations, or turned out to
have been plainly harmful. Almost a half of the sample trusted the same
pharmaceutical more in 2007 than in 2002. It is upsetting is that as
few as 1/3 of the respondents, both in 2002 and 2007, replied that they
sought additional sources of information when they considered purchasing
an advertised pharmaceutical, parapharmaceutical or vitamin preparation.
It appears to suggest that the remaining subjects base their purchasing
decisions solely on advertising, not taking advantage of additional sources
of information such as pharmacist or detailed information leaﬂ et.

Conclusions.

Pharmaceutical advertising is an important factor inﬂ uencing

purchasing decisions of patients. The results indicate the slightly
diminishing eﬀ ect of pharmaceutical, parapharmaceutical or vitamin
preparation advertising in 2007, as compared with that of 2002.

Key words:

pharmaceutical advertising, purchasing decision, patient

Cel pracy.

Porównanie opinii pacjentów(klientów aptek) z roku 2002 i 2007

na temat reklamy leków i jej wpływu na ich decyzje zakupowe.

Materiał i metody.

Badania przeprowadzono w okresie 12 miesięcy

2002 r. oraz 12 miesięcy 2007 r. za pomocą kwestionariusza ankiety
specjalnie przygotowanego do badań. Badaniami właściwymi objęto
wybranych losowo pacjentów (klientów aptek) w wieku 30-60 lat z terenu
województwa wielkopolskiego. Ogółem przebadano 640 osób.

Wyniki.

W pracy przedstawiono opinie pacjentów na temat ich stosunku do

reklamy leków oraz wpływu reklamy na ich decyzje zakupowe Na podstawie
otrzymanych wyników stwierdzono, że dla około połowy ankietowanych
zarówno w roku 2002 jak i 2007 reklama była głównym impulsem zakupu leku,
parafarmaceutyku lub preparatu witaminowego. Podobny odsetek stanowiły
osoby twierdzące, że pod wpływem reklamy zakupiły leki, parafarmaceutyki lub
preparaty witaminowe, których właściwie nie potrzebowały. Dodatkowo około
40% ankietowanych stwierdziło, że zdarzyło się, iż zakupiony reklamowany
lek, parafarmaceutyk lub preparat witaminowy nie wykazał oczekiwanego
działania, bądź wręcz wykazał działanie szkodliwe. Oceniając zaufanie do
reklamowanych leków w roku 2002 prawie połowa ankietowanych stwierdziła,
że ma do nich większe zaufanie; w roku 2007 grupa ta stanowiła około 1/3
całej populacji badanej. Zatrważający jest fakt, że zaledwie 1/3 ankietowanych
zarówno w 2002 jak i 2007 roku odpowiedziała, że poszukuje dodatkowych
źródeł informacji, gdy postanawia nabyć reklamowany lek, parafarmaceutyk
lub preparat witaminowy. Należy rozumieć, że pozostała grupa ankietowanych
pacjentów opiera swoje decyzje zakupowe wyłącznie na reklamach, nie
korzystając z dodatkowych źródeł informacji takich jak chociażby farmaceuta
apteczny, czy też szczegółowa ulotka informacyjna

Wnioski.

Reklama leków jest bardzo istotnym czynnikiem wpływającym na

decyzje zakupowe pacjentów. Wyniki ukazują zauważalny nieco mniejszy
wpływ reklamy leków, parafarmaceutyków lub preparatów witaminowych
w roku 2007 w stosunku do roku 2002.

Słowa kluczowe:

reklama leków, decyzja zakupowa, pacjent

Adres do korespondencji / Address for correspondence

Dr n. biol. Ewa Ulatowska-Szostak
Zakład Higieny UM
ul. Rokietnicka 5c, 60-806 Poznań
e-mail: ewaulatowska-szostak@wp.pl

www.phie.pl

Nadesłano: 20.03.2008
Zakwaliﬁ kowano do druku: 28.06.2008

Wprowadzenie

Reklama lub szerzej promocja jest jedną z cech

konkurencji monopolistycznej. Stanowi ona element
wpływający bezpośrednio na zjawiska rynkowe,
a przede wszystkim na motywy, postawy i sposób po-
stępowania nabywców [1,2].

Reklama jest potrzebna w niemal każdej działal-

ności gospodarczej, ale reklama w farmacji dochodzi
do zawrotnych rozmiarów [3]. Zdaniem niektórych
autorów pochłania ona na świecie 50% wartości sprze-
daży. Reklama przynosi ﬁ rmą korzyści w postaci wzrostu
popytu na ich produkty, lecz równocześnie oznacza

Probl Hig Epidemiol 2008, 89(3): 441-444

442

Probl Hig Epidemiol 2008, 89(3): 441-444

większe koszty produkcji i sprzedaży – czyli dodatko-
wym korzyścią towarzyszy dodatkowy koszt. Żadna ﬁ r-
ma nie ﬁ nansuje reklamy z zysku, jest ona ﬁ nansowana
przez klienta w cenie produktu (pacjenta lub jego kasę
chorych w cenie leku), czyli koszt ogromnego aparatu
promocyjnego wpływa na wysokość cen leków [4].

Polski rynek leków jest jednym z najbardziej dyna-

micznie rozwijających się w Europie. Według danych
ﬁ rmy Expert Monitor, w roku 2007 producenci leków
OTC, parafarmaceutyków oraz suplementów diety prze-
znaczyli na reklamowanie swoich produktów około 1,26
mld zł. Według TNS OBOP już, co piąty klient kupuje
leki poza apteką i aż 31% Polaków kupując leki dostępne
bez recepty opiera się na reklamach. Wielkość sprzedaży
leków OTC w dużej mierze zależy właśnie od skuteczności
ich promocji i reklam w mediach. Najczęściej wykorzy-
stywanym na rynku leków OTC narzędziem komunikacji
marketingowej jest reklama emitowana w telewizji i prasie.
To dwa najważniejsze media reklamowe na tym rynku.
Komunikacja masowa na rynku leków OTC, wykorzy-
stująca telewizję i prasę, może skutecznie rozbudzić lub
zwiększyć popyt na konkretne leki, a także przyczynić
się do ich zapamiętania. W sytuacji swobodnego wyboru
przez pacjenta leków z tej grupy ma to istotne znaczenie
i przekłada się na wzrost popytu osiągany dzięki emito-
wanym kampaniom reklamowym [5].

Reklama leków wiąże się z wykorzystywaniem

możliwych sposobów manipulowania świadomością
człowieka. Każda reklama oddziałuje powszechnie na
procesy psychiczne odbiorców kształtując ich posta-
wy i potrzeby, propagując nowe wartości i styl życia.
W społeczeństwie narasta przekonanie, że istnieje pi-
gułka na każdą chorobę, że lek może być skuteczniejszy
niż np. odpowiednie żywienie czy tryb życia [6].

Leki bywają coraz częściej używane jako środek

zastępczy w sytuacjach o podłożu np. społecznym.
Reklama – mając na celu nakłonienie konsumenta do
zakupu leku, lub lekarza do przepisania recepty na ten
lek – podkreśla pozytywne aspekty leku, minimalizując
natomiast niebezpieczeństwo i ryzyko związane z jego
stosowaniem [7]. Przemysł farmaceutyczny nastawiony
jest przede wszystkim na zysk i pod tym względem nie
różni się od innych gałęzi przemysłu. Jego głównym
celem jest sprzedać jak najwięcej i to jak najdroższych
leków [8]. Każdy wynalazek farmaceutyczny po opaten-
towaniu stawia wynalazcę w pozycji monopolisty, który
może pobierać dowolną cenę taką, jaką ludzie zechcą
zapłacić; a za ratowanie życia lub zdrowia ludzie zechcą
zapłacić bardzo wysoką cenę [9]. W związku z tym dany
lek należy odpowiednio zareklamować. Tymczasem
racjonalne stosowanie leków oznacza ograniczenie ich
używania do sytuacji, gdy jest to naprawdę potrzebne.

Każdy odbiorca reklam – lekarz, aptekarz jak i kon-

sument – powinien zdać sobie sprawę z tego, że reklama
leku nie oznacza tego samego, co rzetelna informacja
o nim; ma na celu nakłonienie konsumenta do zakupu
leku, a jako że nie można manipulować zapadalnością na

choroby, wzrost sprzedaży musi zależeć od spożycia leków,
bez względu na to, czy są one faktycznie potrzebne, czy
też nie. Pacjenci poddani agresywnej reklamie głównie
ze strony ﬁ rm zachodnich dokonują pożądanego przez
reklamującego wyboru. Traktując leki, parafarmaceutyki
oraz preparaty witaminowe w sposób wyraźnie konsump-
cyjny, osoby odpowiedzialne za reklamę powinny brać pod
uwagę, że użytkownicy leków nie są zazwyczaj w stanie
sami określić ani potrzeby stosowania, ani jakości, ani też
bezpieczeństwa środków, które przyjmują [10].

Mocna pozycja na polskim rynku farmaceutycz-

nym bogatych ﬁ rm zachodnich, stosujących różne for-
my aktywnego marketingu powoduje, że obroty lekami
zagranicznymi w Polsce dynamicznie rosną, w związku,
z czym należy za wszelką cenę dążyć do wypracowania
stanu równowagi pomiędzy reklamą stosowaną przez
producentów a niezależną informacją, docierającą za-
równo do lekarzy, aptekarzy jak i do konsumentów. Na-
leży przekonać lekarzy by nie przepisywali, a pacjentów,
by nie stosowali leków bez istotnej potrzeby, a jeśli już
jest taka potrzeba by stosowali leki właściwe, ponieważ
żadne leki nie są obojętne dla naszego zdrowia. Właści-
we stosowanie leków (istota farmakoterapii) przyczy-
nia się do zmniejszenia niepożądanych działań leków
i związanych z nimi zachorowań; należy pamiętać, że
koszty leczenia chorób odlekowych niejednokrotnie
przewyższają koszty samej farmakoterapii. Reklama
traktuje leki, parafarmaceutyki, preparaty witaminowe
jak zwykłe środki konsumpcji. Tymczasem podstawowa
różnica między nimi i innymi artykułami konsumpcyj-
nymi polega na tym, że leki to produkty, które nie tylko
leczą, ale również mogą zaszkodzić. Chorzy często nie
są w stanie sami określić proﬁ lu bezpieczeństwa przyj-
mowanych środków leczniczych [11].

Cela pracy

Porównanie opinii pacjentów (klientów aptek)

z roku 2002 i 2007 na temat reklamy leków i jej wpły-
wu na decyzje zakupowe.

Materiał i metody

Badania przeprowadzono w okresie 12 miesięcy

2002 r. oraz 12 miesięcy 2007 r. Techniką badawczą
była anonimowa ankieta, narzędziem badawczym był
kwestionariusz ankiety przeznaczony dla pacjentów
(klientów) aptek ogólnodostępnych, skonstruowany
specjalnie dla potrzeb prowadzonych badań. W kwe-
stionariuszu postawiono pytania odnoszące się do naj-
ważniejszych aspektów związanych z reklamą leków.

Ankietowanym zadano następujące pytania:

1. Czy zdarzyło się, że reklama była głównym im-

pulsem zakupu przez Pana/Panią leku, parafar-
maceutyku lub preparatu witaminowego?

2. Czy zdarzyło się, że pod wpływem reklamy za-

kupiła Pani/Pan leki, parafarmaceutyki lub pre-
paraty witaminowe, których właściwie Pan/i nie
potrzebowała?

443

Ulatowska-Szostak E. Wpływ reklamy na zakup leków, parafarmaceutyków i preparatów witaminowych w opiniach ...

3. Czy ma Pan/i większe zaufanie do reklamowa-

nych leków, parafarmaceutyków lub preparatów
witaminowych?

4. Czy poszukuje Pan/Pani dodatkowych źródeł

informacji, gdy postanawia Pan/Pani nabyć re-
klamowany lek, parafarmaceutyk lub preparat
witaminowy?

5. Czy zdarzyło się, że zakupiony przez Panią/Pana

reklamowany lek, parafarmaceutyk lub preparat
witaminowy nie wykazał oczekiwanego działania,
bądź wykazał działanie szkodliwe?

Badaniami właściwymi objęto wybranych losowo

pacjentów (klientów aptek) w wieku 30-60 lat z terenu
województwa wielkopolskiego. Ogółem przebadano
640 osób. Kwestionariusz ankiety kończyła „metrycz-
ka” zawierająca m.in. pytania o: płeć, wiek, miejsca
zamieszkania. Czas wypełniania ankiety wynosił
przeciętnie 10 minut.

Badania przeprowadzono poprzez osobiste (przez

autora pracy) rozdanie ankiet. Rozdano łącznie 640
ankiet (320 w 2002 r. oraz 320 w 2007 r.). Wszystkie
kwestionariusze zostały po ich wypełnieniu zwrócone.
Po analizie ankiet stwierdzono, że 30 (4,7%) ankiet
zostało wypełnionych nieprawidłowo; ankiety te
zostały odrzucone; 610 prawidłowo wypełnionych
i zwróconych kwestionariuszy ankiety stanowiło
95,3% wszystkich rozdanych kwestionariuszy.

Na podstawie zebranych ankiet przedstawiono

opinie pacjentów (klientów) aptek ogólnodostępnych
na temat wpływu reklamy na zakup leków, parafar-
maceutyków i preparatów witaminowych. W trakcie
wstępnej analizy wyników badań nie stwierdzono
zasadniczych różnic między opiniami klientów w za-
leżności od płci, wieku czy miejsca zamieszkania, stąd
wszystkie wyniki potraktowano łącznie.

Wyniki badań i ich omówienie

Rynek kapitalistyczny wytworzył podział społe-

czeństwa na producentów i konsumentów. Producenci
- w tym również producenci leków, parafarmaceutyków
i preparatów witaminowych – starają się, aby ich dochód
był jak największy. Stawiają na maksymalizację zysku.
Ten czynnik determinuje ich działanie i tylko on jest wy-
starczającym motorem postępowania, natomiast reklama
jest istotnym czynnikiem aktywizacji konsumenta w tym
przypadku użytkownika leków i stosunek pacjentów do
tej formy aktywizacji sprzedaży jest najczęściej przychyl-
ny, bądź neutralny natomiast bardzo rzadko krytyczny.
W związku z tym zapytano ankietowanych klientów
aptek o ich opinie na temat reklamy leków.

Około połowy ankietowanych zarówno w roku

2002, jak i 2007 postąpiła zgodnie z założeniami re-
klamy, ponieważ – jak wiadomo – głównym jej celem
jest nakłanianie do zakupu reklamowanego produktu,
a co za tym idzie zwiększenie zysku producenta. Osoby
te odpowiedziały twierdząco na pytanie: czy zdarzyło
się, że reklama była głównym impulsem zakupu leku,

parafarmaceutyku lub preparatu witaminowego? Po-
stępowanie takie można tłumaczyć bardzo nasilonymi
kampaniami reklamowymi skierowanymi bezpośred-
nio do konsumentów; artykuły w prasie, liczne reklamy
radiowe i telewizyjne, ulotki reklamowe i plakaty w ap-
tekach. Pewne nadzieje może budzić fakt, iż o 6,3%
mniej osób ankietowanych w roku 2007 stwierdziło, że
dokonało zakupu leku, parafarmaceutyku lub prepa-
ratu witaminowego pod wpływem reklamy (ryc. 1).

Pacjenci atakowani agresywną reklamą często pod

jej wpływem kupują produkty w tym również leki, pa-
rafarmaceutyki lub preparaty witaminowe, które tak
naprawdę nie są im niezbędne. Korzystają na tym pro-
ducenci, którzy za pomącą coraz to wymyślniejszych
kampanii reklamowych próbują wpłynąć na wolny
wybór każdego z nas. Pacjent w pełni świadomy powi-
nien posiadać zdolność do dokonywania autonomicz-
nego wyboru i świadomych działań powodowanych
potrzebami, a nie wpływem reklamy. Niestety na pod-
stawie otrzymanych wyników można jednoznacznie
stwierdzić, że około1/2 ankietowanych osób (62,4%
w 2002 r. oraz 49,8% w 2007 r.) zakupiła pod wpływem
reklamy leki, parafarmaceutyki lub preparaty witami-
nowe, których właściwie nie potrzebowała (ryc. 2).
Pocieszający jest fakt, że liczba tak postępujących osób
była nieco mniejsza w roku 2007 niż 2002.

Na pacjentów działa „mechanizm” polegający

na wyższym ocenianiu produktów reklamowanych,
w tym również leków, zgodnie z przekonaniem: jeżeli
coś jest reklamowane to z pewnością jest dobre, a nawet
lepsze niż inne. W odbiorcach reklam wzbudza się
nadzieję i pragnienie bycia zdrowszym, pełnym sił
i energii, bądź zdrowym – co ważniejsze – stwarza się
wrażenie, że jest to całkiem proste i możliwe w każdej
chwili. A pierwszym krokiem będzie np. zakup leku,
parafarmaceutyku lub preparatu witaminowego.

Należy mieć nadzieję, że osoby odpowiadające

twierdząco na pytanie: czy ma Pan/i większe zaufanie
do reklamowanych leków, parafarmaceutyków lub
preparatów witaminowych? – jest w pełni świadoma,
że reklama leków nie zawsze ma związek z rzetelną
informacją o nich. Pacjent musi mieć świadomość,
że zadaniem reklamy jest jak najbardziej pozytywne

52,4%

46,1%

Ryc. 1. Czy zdarzyło się, że re-
klama była głównym impulsem
zakupu przez Pana/Panią leku,
parafarmaceutyku lub preparatu
witaminowego?
Fig. 1. Has advertising ever inﬂ u-
enced you to purchase a pharma-
ceutical, parapharmaceutical or
vitamin preparation?

2002

2007

Ryc. 2. Czy zdarzyło się, że pod
wpływem reklamy zakupiła Pani/
Pan leki, parafarmaceutyki lub pre-
paraty witaminowe, których właści-
wie Pan/i nie potrzebowała?
Fig. 2. Has advertising ever inﬂ uenced
you to buy a pharmaceutical, para-
pharmaceutical or vitamin preparation
which was actually useless for you?

62,4%

49,8%

2002

2007

444

Probl Hig Epidemiol 2008, 89(3): 441-444

1. Altkorn J. Podstawy marketingu. Instytut Marketingu, Kraków

1998: 6-10.

2. Glamowski M. Reklama i etyka. Moja Apteka 1997; 1: 6-7.
3. Kwapiszewski W. Apteka przyszłości. Aptekarz 1995; 3, 11:

232-234.

4. Wojnicka-Szuba D. Redukowanie wydatków promocyjnych.

Aptekarz 2000; 8, 3/4: 70-71.

5. Mruk H, Pisarczyk B, Michalin M. Marketing strategiczny na

rynku farmaceutycznym. Wolters Kluwer Polska 2008.

6. Żmuda A. Med. – Sense, czyli mniej znaczy lepiej. Gazeta

Farmaceutyczna 1994; 1: 34-35.

7. Lenartowicz J. Aptekarze – przyjaciele zdrowia. Czas

Aptekarskie 2000; 6-7: 19-21.

Piśmiennictwo / References

8. Barski S. Zaczęła się zażarta walka. Aptekarski Serwis Prasowy

2001; 3, 4-5.

9. Szuba TJ. Konﬂ ikt markowo-generyczny, geneza, przebieg,

rokowania. Aptekarz 1999; 9/10: 193-202.

10. ***Materiał na posiedzenie Sejmowej Komisji Ochrony

Konkurencji i Konsumentów 7.IV.1999, Informacja na temat
reklamy leków, paraleków i preparatów witaminowych. Czas
Aptekarskie 1999; 6-7: 370-372.

11. Ulatowska-Szostak E. Rola farmaceuty w opiece zdrowotnej

na przykładzie aptek ogólnodostępnych Wielkopolski i Ziemi
Lubuskiej. Praca doktorska. Akademia Medyczna w Poznaniu,
Poznań 2002.

przedstawienie leku oraz iż reklama manipuluje kon-
sumentem, aby do kupna tego leku go namówić.

Klienci aptek muszą przeto z pewnym dystansem

odnosić się do sloganów reklamowych i niekoniecznie
przedkładać leki reklamowane nad niereklamowane.
Grupa ankietowanych mająca większe zaufanie do
leków reklamowanych stanowiła w 2002 r. 46,9%,
natomiast w 2007 r. 32,8% ogółu badanych (ryc. 3).

Zatrważający jest fakt, że zaledwie 1/3 ankieto-

wanych zarówno w 2002 jak i 2007 roku udzieliła
odpowiedzi twierdzącej na pytanie: czy poszukuje Pan/
Pani dodatkowych źródeł informacji, gdy postanawia
Pan/Pani nabyć reklamowany lek, parafarmaceutyk
lub preparat witaminowy? (ryc. 4). Należy rozu-
mieć, że pozostali ankietowani opierali swoje decyzje
zakupowe wyłącznie na reklamach, nie korzystając
z dodatkowych źródeł informacji takich, jak chociaż-
by farmaceuta apteczny, czy też szczegółowa ulotka
informacyjna. Osoby kupujące leki, parafarmaceutyki
czy preparaty witaminowe muszą być świadome, że ich
reklama nie zawsze jest obiektywnym źródłem wiedzy,
że przemilcza działania uboczne oraz problem ich inte-
rakcji podkreślając pozytywne aspekty, minimalizując
natomiast niebezpieczeństwo i ryzyko związane z ich
stosowaniem. Rzetelna wiedza na temat stosowanych
leków, parafarmaceutyków lub preparatów witami-
nowych w znacznym stopniu zapewnia pacjentowi
racjonalną, skuteczną i bezpieczną terapię – i jedno-
cześnie uświadamia niebezpieczeństwa związane z ich
nadmiernym lub niewłaściwym zażywaniem.

Reklama leków ma niestety również skutki

uboczne. Perswazyjny charakter reklamy skłania do
przeceniania skuteczności terapii farmaceutycznej
i przesuwa często w cień znaczenie proﬁ laktyki i te-
rapii opartej, np. na zmianie stylu życia.

Reklama adresowana do pacjentów może kształ-

tować fałszywe przekonania dotyczące działania i sku-
teczności leków. Podstawowy sposób radzenia sobie
z chorobą, propagowany przez reklamę farmaceutyczną,
to stosowanie leków, co – poza oczywistymi korzyściami
– może nieść ze sobą również pewne zagrożenia.

Lek powszechnie dostępny „wciska się” natar-

czywymi reklamami w świadomość współczesnego

człowieka i staje się nieodzownym elementem jego
bytu. Współczesny człowiek mając coraz mniej czasu
na czynny wypoczynek, rozrywkę, leczenie się, sięga
po środki zastępcze, wśród których bardzo znaczące
miejsce zajmują leki, parafarmaceutyki czy preparaty
witaminowe. W społeczeństwie coraz częściej na skutek
przekazów reklamowych pojawia się przekonanie, że
na każdą chorobę istnieje odpowiedni zestaw leków,
że każdy objaw choroby można usunąć środkami
chemicznymi, co – niestety – nie zawsze jest zgodne
z prawdą, o czym przekonały się osoby ankietowane,
które w około 40% stwierdziły, że zdarzyło się, iż za-
kupiony przez nie reklamowany lek, parafarmaceutyk
lub preparat witaminowy nie wykazał oczekiwanego
działania, bądź wręcz wykazał działanie szkodliwe.

Uzyskane wyniki pozwoliły na poznanie rzeczy-

wistego stosunku pacjentów do reklam leków, para-
farmaceutyków i preparatów witaminowych oraz ich
wpływu na decyzje zakupowe.

Wnioski

1. Reklama leków ma znaczący wpływ na decyzje

zakupowe pacjentów.

2. Znacząca grupa ankietowanych wskazała większe

zaufanie do reklamowanych leków, parafarmaceu-
tyków lub preparatów witaminowych.

3. Nieliczna grupa ankietowanych poszukuje do-

datkowych źródeł informacji – decydując się na
zakup reklamowanego leku, parafarmaceutyku
lub preparatu witaminowego.

Ryc. 4. Czy poszukuje Pan/Pani dodatko-
wych źródeł informacji, gdy postanawia
Pan/Pani nabyć reklamowany lek, para-
farmaceutyk lub preparat witaminowy?
Fig. 4. Have you sought any additio-
nal sources of information, when you
intended to purchase an advertised
pharmaceutical, parapharmaceutical
or vitamin preparation?

23,5%

35,1%

Ryc. 3. Czy ma Pan/i większe za-
ufanie do reklamowanych leków,
parafarmaceutyków lub prepara-
tów witaminowych?
Fig. 3. Do you have more conﬁ den-
ce in advertised pharmaceuticals,
parapharmaceuticals or vitamin
preparations?

46,9%

32,8%

2002

2007

2002

2007