Administracja systemem Linux

mgr in˙z. Łukasz Kuczy´nski

lkucz@icis.pcz.pl

Instytut Informatyki Teoretycznej i Stosowanej

Administracja systemem Linux – p. 1

Start Systemu Linux

wykonanie procedur testowych zawartych w pami˛eci ROM,

np. POST

wczytanie sektora MBR pierwszego dysku twardego i

uruchomienie loadera systemu

wczytanie i rozkompresowanie j ˛

adra systemu Linux

uruchomienie procesu init

przetworzenie skryptów inicjalizuj ˛

acych

Administracja systemem Linux – p. 3

Skrypty Inicjalizacyjne (1)

sprawdzenie spójno´sci systemów plików

montowanie lokalnych dysków

aktywowanie partycji wymiany swap

aktywowanie systemu quota oraz usuni˛ecie plików

tymczasowych z katalogu /tmp/

Administracja systemem Linux – p. 4

Skrypty Inicjalizacyjne (2)

uruchomienie UNIX-owych programów usługowych (tzw.

demons), obsługuj ˛

acych takie podsystemy jak drukowanie,

poczta elektroniczna, rozliczanie, rejestrowanie

komunikatów systemowych

uruchomienie demonów sieciowych i montowanie zdalnych

systemów plików

umo˙zliwienie u˙zytkownikom logowania si˛e do systemu

poprzez uruchomienie procesów getty, oraz usuni˛ecie pliku

/etc/nologin

Administracja systemem Linux – p. 5

W systemiach UNIX-owych istnieje szereg z góry

zdefiniowanych stanów systemu, okre ´slanych jako

poziomy pracy (run levels) identyfikowanych

jednoznakow ˛

a nazw ˛

a (zwykle cyfr ˛

a).

Administracja systemem Linux – p. 6

Poziomy Pracy Systemu UNIX (1)

0 – system wył ˛

aczony, warunki, w których mo˙zna

bezpiecznie wył ˛

aczy´c zasilanie (halt)

1 – tryb jednou˙zytkownikowy

s – tryb jednou˙zytkownikowy, stan nie wymagaj ˛

acy pliku

(inittab)

2 – tryb wielou˙zytkownikowy bez niektórych usług

sieciowych

Administracja systemem Linux – p. 7

Poziomy Pracy Systemu UNIX (2)

3 – tryb wielou˙zytkownikowy (normalny stan działania)

4 – obecnie nie u˙zywany poziom pracy, przeznaczony do

lokalnego konfigurowania systemu zgodnie z potrzebami

u˙zytkowników

5 – tryb wielou˙zytkownikowy z logowaniem w ´srodowisku

graficznym

6 – stan wył ˛

aczenia i ponownego ładowania systemu

(reboot)

Administracja systemem Linux – p. 8

Proces init jest procesem macierzystym dla

wszystkich procesów UNIX-owych. Jego głownym

zadaniem jest utworzenie procesów według

wskazówek zawartych w pliku /etc/inittab.

Administracja systemem Linux – p. 9

Plik /etc/inittab (1)

Plik inittab opisuje, które procesy powinny zosta´c uruchomione

przez proces init podczas startu systemu. Ka˙zda linia w pliku

inittab jest zapisana w nast˛epuj ˛

acym formacie:

id : runlevels : action : process

id – identyfikator sekwencji, powinien zawiera´c 1-4 znaków

runlevel – lista poziomów pracy

action – opisuje akcj˛e, która powinna zosta´c podj˛eta

process – opisuje proces, który zostanie uruchomiony

Administracja systemem Linux – p. 10

Plik /etc/inittab (2)

Pole action powinno zawiera´c jedn ˛

a z poni˙zej wymienionych akcji:

initdefault – okre´sla domy´slny poziom pracy systemu UNIX

boot – proces jest uruchamiany tylko podczas startu

systemu

bootwait – proces jest uruchamiany tylko podczas startu

systemu, proces init czeka na jego zako ´nczenie

sysinit – proces jest uruchamiany podczas startu systemu

przed procesami typu boot oraz bootwait

Administracja systemem Linux – p. 11

Plik /etc/inittab (3)

Pole action powinno zawiera´c jedn ˛

a z poni˙zej wymienionych akcji:

wait – proces zostanie uruchomiony w chwili przej´scia na

okre´slony polem runlevel poziom pracy, proces init czeka

na jego zako´nczenie

once – proces zostanie uruchomiony w chwili przej´scia na

okre´slony polem runlevel poziom pracy

respawn – proces zastaje automatycznie wznowiony po

zako´nczeniu działania (np. getty)

ctrlaltdel – proces zostaje uruchomiony po naci´sni˛eciu przez

u˙zytkownika kombinacji klawiszy Alt+Ctrl+Delete

Administracja systemem Linux – p. 12

Przykładowy plik /etc/inittab (1)

id:2:initdefault:
si::sysinit:/etc/init.d/rcS
~~:S:wait:/sbin/sulogin

ca:12345:ctrlaltdel:/sbin/shutdown -t1 -a -r now
kb::kbrequest:/bin/echo ’Keyboard Request.’

pf::powerwait:/etc/init.d/powerfail start
pn::powerfailnow:/etc/init.d/powerfail now
po::powerokwait:/etc/init.d/powerfail stop

Administracja systemem Linux – p. 13

Przykładowy plik /etc/inittab (2)

l0:0:wait:/etc/init.d/rc 0
l1:1:wait:/etc/init.d/rc 1
l2:2:wait:/etc/init.d/rc 2
l3:3:wait:/etc/init.d/rc 3
l4:4:wait:/etc/init.d/rc 4
l5:5:wait:/etc/init.d/rc 5
l6:6:wait:/etc/init.d/rc 6

1:2345:respawn:/sbin/getty 38400 tty1
2:23:respawn:/sbin/getty 38400 tty2
3:23:respawn:/sbin/getty 38400 tty3
4:23:respawn:/sbin/getty 38400 tty4
5:23:respawn:/sbin/getty 38400 tty5
6:23:respawn:/sbin/getty 38400 tty6

Administracja systemem Linux – p. 14

Zatrzymanie Systemu

W trakcie wył ˛

aczania systemu UNIX powinny zosta´c wykonane

nast˛epuj ˛

ace czynno´sci:

wysłanie do wszystkich procesów sygnałów informuj ˛

acych o

tym, ˙ze maj ˛

a zako´nczy´c prac˛e

zapisanie buforów dyskowych znajduj ˛

acych si˛e w pami˛eci

odmontowanie systemów plików

wył ˛

aczenie i odmontowanie partycji wymiany

wykonanie restartu lub zatrzymania systemu

Administracja systemem Linux – p. 15

Zarz ˛

adzanie Systemami Plików

Zarz ˛

adzanie systemami plików w UNIX-ie stanowi jedno z

najwa˙zniejszych zada ´n administratora systemu. Administrowanie

systemami plików obejmuje:

udost˛epnianie u˙zytkownikom plików lokalnych i zdalnych

planowanie tworzenia kopii zapasowych, które stanowi

ochron˛e przed zniszczeniem, uszkodzeniem sprz˛etowym i

bł˛edami spowodowanymi przez u˙zytkownika

zapewnienie poufno´sci danych przez ograniczenie dost˛epu

do plików i systemu

sprawdzanie i naprawianie uszkodzonych systemów plików

doł ˛

aczanie i konfiguracja nowych urz ˛

adze ´n

Administracja systemem Linux – p. 17

Rodzaje Systemów Plików (1)

Linux obsługuje szerok ˛

a gam˛e systemów plików.

standardowe systemy plików:

ext2
ext
minix

dziennikowe systemy plików:

ext3
reiser

Administracja systemem Linux – p. 18

Rodzaje Systemów Plików (2)

Linux obsługuje szerok ˛

a gam˛e systemów plików.

sieciowe systemy plików:

NFS
SMB
Coda
InterMezzo

systemy plików innych systemów operacyjnych:

NTFS
QNX
*BSD
FAT

Administracja systemem Linux – p. 19

Typy Plików (1)

W systemie UNIX wyró˙zniamy nast˛epuj ˛

ace typy plików:

pliki zwykłe – pliki zawieraj ˛

ace dane

katalogi – plik binarny zawieraj ˛

acy list˛e plików oraz

katalogów, które si˛e w nim znajduj ˛

a. Ka˙zda pozycja stanowi

par˛e informacji zło˙zon ˛

a z nazwy pliku oraz numeru i-w˛ezła

urz ˛

adzenia znakowe – plik realizuj ˛

acy niebuforowany dost˛ep

do urz ˛

adze´n np. karta muzyczna

Administracja systemem Linux – p. 20

Typy Plików (2)

W systemie UNIX wyró˙zniamy nast˛epuj ˛

ace typy plików:

urz ˛

adzenia blokowe – pliki realizuj ˛

ace buforowany dost˛ep

do urz ˛

adze´n np. dysk twardy

linki – mechanizm pozwalaj ˛

acy na stworzenie wielu nazw do

pojedynczego pliku dyskowego

potoki – mechanizm komunikacji mi˛edzy procesowej

Administracja systemem Linux – p. 21

Ka˙zdy plik w systemie UNIX-owym jest zwi ˛

azany

ze struktur ˛

a, która przechowuje jego atrybuty.

Struktur˛e tak ˛

a nazywamy i-w˛ezełem.

Administracja systemem Linux – p. 22

i-w˛ezeł

W i-w˛e´zle przechowywane s ˛

a nast˛epuj ˛

ace informacje o pliku:

identyfikator wła´sciciela i grupy pliku

typ pliku (plik zwykły, katalog, urz ˛

adzenie lub 0, je˙zeli

i-w˛ezeł jest nie u˙zywany)

prawa dost˛epu do pliku

czas utworzenia, ostatniego dost˛epu oraz modyfikacji pliku

liczba linków do pliku

rozmiar pliku

adresy bloków dyskowych przechowuj ˛

acych zawarto´s´c pliku

lub informacja o poło˙zeniu innych bloków danych

Administracja systemem Linux – p. 23

Montowanie i Odmontowywanie

Systemów Plików

Montowanie jest procesem, który doł ˛

acza urz ˛

adzenie blokowe

(np. dysk twardy) do systemowego drzewa katalogów. Systemy

plików mog ˛

a by´c montowane i odmontowywane w trakcie pracy

systemu operacyjnego. Jedynym wyj ˛

atkiem jest główny system

plików (tzw. root file system) montowany do punktu /, który jest

montowany podczas uruchamiania systemu i nigdy nie mo˙ze

zosta´c odmontowany.

Administracja systemem Linux – p. 24

Podczas uruchamiania systemu skrypty

inicjalizuj ˛

ace wykorzystuj ˛

a plik /etc/fstab do

automatycznego zamontowania systemów plików.

Administracja systemem Linux – p. 25

Plik /etc/fstab

Plik fstab zawiera informacje na temat systemów plików, ich

punktów montowania oraz opcji z nimi zwi ˛

azanych. Ka˙zda linia w

pliku fstab jest zapisana w nast˛epuj ˛

acym formacie:

<urz ˛

adzenie blokowe> <punkt montowania> <typ> <opcje>

urz ˛

adzenie blokowe – nazwa urz ˛

adzenia na którym znajduje

si˛e system plików

punkt montowania – miejsce w strukturze katalogów do

którego zostanie zamontowany system plików

typ – typ systemu plików np. ext2, reiser, nfs

opcje – opcje montowania np. noexec, users, user

Administracja systemem Linux – p. 26

Opcje Montowania

rw – system plików do odczytu i zapisu

ro – system plików tylko do odczytu

suid – dopuszcza si˛e prawa SIUD

nosuid – nie dopuszcza si˛e prawa SIUD

noauto – blokuje automatyczne montowanie

users – pozwala na zamontowanie systemu plików przez

u˙zytkownika

Administracja systemem Linux – p. 27

Document Outline