1925-12-11 Quas Primas

PIUS XI

Encyklika

QUAS PRIMAS

do wszystkich Czcigodnych Braci Patriarchów, Prymasów, Arcybiskupów, Biskupów i

innych Ordynariuszów, którzy pozostaj w pokoju i jedno ci ze Stolic Apostolsk . O

ustanowieniu wi ta Naszego Pana Jezusa Chrystusa Króla

Czcigodni Bracia,

Pozdrowienie i błogosławie stwo Apostolskie!

W pierwszej Encyklice, wydanej na pocz tku Naszego Pontyfikatu do wszystkich Biskupów,

zastanawiaj c si nad najwa niejszymi przyczynami nieszcz

i patrz c, jak te nieszcz cia

ci ko przygniataj ludzi i jak ludzie z nimi si zmagaj , nie tytko - jak wiadomo -

zaznaczyli my otwarcie, e tego rodzaju wylew zła dlatego nawiedził wiat cały, gdy bardzo

wielu usun ło Jezusa Chrystusa i Jego naj wi tsze prawo ze swych obyczajów, z ycia

prywatnego, rodzinnego i publicznego; lecz tak e wskazali my, e nadzieja trwałego pokoju

dot d nie zaja nieje narodom, dopóki jednostki i pa stwa wyrzeka si b d i nie zechc

uzna panowania Zbawiciela naszego. Wzywaj c tedy do szukania pokoju Chrystusowego w

Królestwie Chrystusowym, zapowiedzieli my, co zamierzamy uczyni , o ile Nam to b dzie

dane: mówili my mianowicie, e w Królestwie Chrystusowym nie mo emy skuteczniej

przyczyni si do odnowienia i utrwalenia pokoju, jak przywracaj c panowanie Pana naszego.

Tymczasem ja niejsz nadziej lepszych czasów obudził w Nas, czy to dopiero pocz tkowy

czy to ju silniej rozbudzony zapał, jaki ogarn ł narody dla Chrystusa i dla Jego Ko cioła,

tego jedynego sprawcy zbawienia; st d te mo na było wnioskowa , e przygotowuje si i

dojrzewa powrót do posłusze stwa u wielu z tych, którzy, wzgardziwszy panowaniem

Odkupiciela, stali si wygna cami z Jego Królestwa.

A czy z tego, co było i działo si w ci gu w. Roku, a co zaiste jest godnym trwałego

wspomnienia i wiecznej pami ci, nie miał Zało yciel Ko cioła bardzo wiele czci i chwały?

Oto publiczna wystawa misyjna tak ywo przedstawiła umysłom i dała odczu sercu

ludzkiemu te trudy Ko cioła, które podj ł, aby Królestwo Oblubie ca codziennie coraz to

dalej rozszerza na wszystkie ziemie a nawet na najodleglejsze wyspy oceanu; dała pozna

wielk liczb krain, które dzielni i niezwyci eni Misjonarze potem i krwi swoj pozyskali

dla wiary katolickiej; u wiadomiła niezmo one przestrzenie, które trzeba jeszcze pozyska

dla słodkiego i zbawiennego panowania Naszego Króla. A nast pnie jaki to cel mieli ci,

którzy w ród wi tego czasu pod przewodnictwem swoich Biskupów lub Kapłanów do

Miasta Wiecznego zd ali, jak nie ten, aby, nale ycie oczy ciwszy dusz z grzechów, wyzna

przed grobem Apostołów i wobec Nas, e s i pozostan w Królestwie Chrystusa. To

Królestwo Zbawiciela Naszego nowym jakim zdało si zabłysn wiatłem wówczas,

gdy my sze ciu wyznawców i dziewic, po stwierdzeniu najznakomitszych ich cnót, zaliczyli

w poczet wi tych. O, jak rado ci napełniło si serce Nasze, ile pociechy doznali my,

kiedy w majestatycznej wi tyni Piotrowej po wydaniu uroczystego dekretu niezliczone

rzesze wiernych wdzi cznym sercem piewały: Ty Królem chwały, Chryste! Gdy bowiem

wzniesione płomienie wzajemnej nienawi ci i wewn trznej niezgody gubi od Boga

oddalonych ludzi i pa stwa i do ich zagłady si przyczyniaj , to Ko ciół Bo y, udzielaj c bez

ustanku pokarmu duchowego ludziom, rodzi i wychowuje coraz to nowe zast py wi tych

m ów i niewiast, a Chrystus tych, którzy Mu byli w Królestwie ziemskim wiernymi i

posłusznymi poddanymi, nie przestaje powoływa do szcz cia w Królestwie niebieskim.

Gdy poza tym w Roku Jubileuszowym przypada szesnastowiekowa rocznica Soboru

Nicejskiego, tym ch tniej polecili my uczci to dziejowe zdarzenie i Sami wspomnieli my o

nim w Watyka skiej Bazylice, poniewa Sobór ten orzekł i jako prawd wiary katolickiej

wiernym do wierzenia podał, e Jednorodzony Syn Bo y jest współistotny z Ojcem, a

zarazem, stawiaj c w skład wiary czyli Symbol słowa: "którego królestwa nie b dzie ko ca",

potwierdził królewsk godno Chrystusa Pana.

Poniewa wi c Rok ów wi ty do wyja nienia Królestwa Chrystusowego niejedn nastr czył

sposobno , s dzimy, e uczynimy rzecz zgodn przede wszystkim z Naszym Apostolskim

urz dem, je eli przychylimy si do licznych pró b Kardynałów, Biskupów i wiernych,

przedkładanych Nam czy pojedynczo czy zbiorowo, i ten wła nie Rok Jubileuszowy

zako czymy wprowadzeniem do liturgii ko cielnej szczególnego wiata Pana Naszego Jezusa

Chrystusa - Króla. Sprawa niniejsza tak serce Nasze raduje, i pragniemy o niej z Wami,

Czcigodni Bracia, nieco pomówi : Wasz za rzecz potem b dzie poda wiernym

przyst pnie do wiadomo ci, co o czci Chrystusa - Króla powiemy i przedstawi im to w ten

sposób, aby przyszła doroczna uroczysto przyniosła im w przyszło ci obfite korzy ci.

Ju od dawna weszło w powszechny zwyczaj, i w przeno nym tego słowa znaczeniu

nazywano Chrystusa Królem, a to z powodu najwy szego stopnia dostoje stwa, przez które

przewodzi wszystkiemu i wszystkie stworzenia przewy sza. Mówimy przeto, i Chrystus

króluje w umysłach ludzi nie tak dlatego, e posiada gł boki umysł i ogromn wiedz , ile

raczej dlatego, e On sam jest Prawd , a ludzie powinni zaczerpn prawdy od Niego i

przyj j posłusznie: mówi si , e króluje równie w woli ludzi, nie tyle dlatego, i

nieskazitelna Jego wola ludzka zupełnie stosuje si do naj wi tszej woli Bo ej i jej słucha,

lecz, e On nasz woln wol nakłania i natchnieniem swoim sobie j podbija, aby my si

zapalili do najszlachetniejszych czynów. Wreszcie Chrystus Pan jest Królem serc z powodu

swojej, przewy szaj cej nauk miło ci

(1)

, z powodu łagodno ci i słodyczy, któr dusze

przyci ga do siebie; nie było bowiem i nie b dzie nikogo, kto przez wszystkich byłby tak

umiłowany, jak Chrystus Jezus. Lecz, je eli gł biej wnikniemy w rzecz sam , przekonamy

si , e imi i władza króla we wła ciwym tego słowa znaczeniu nale y si Chrystusowi -

Człowiekowi; albowiem tylko o Chrystusie - Człowieku mo na powiedzie , e otrzymał od

Ojca władz i cze i królestwo

(2)

, gdy jako Słowo jedn i t sam z Ojcem posiadaj cy

istot , musi mie wszystko z tym e Ojcem wspólne, a wi c tak e najwy sze i nieograniczone

panowanie nad całym stworzeniem.

Czy nie czytamy na wielu miejscach Pisma w., i Chrystus jest Królem? Nazwany On tam

jest Panem, który z Jakuba b dzie

(3)

, który od Ojca postawie jest Królem nad Syjonem, gór

wi t Jego i otrzyma narody dziedzictwo swoje i posiadło swoj , kraje ziemi

(4)

; pie za

weselna w której pod figur i podobie stwem nadzwyczaj bogatego i bardzo pot nego króla

sławiony jest prawdziwy król izraelski, który przyj ma, takie zawiera słowa: "Stolica

Twoja, Bo e, na wieki wieków; laska prawo ci, laska kró1estwa Twego"

(5)

. Pomijaj c

rozliczne tego rodzaju powiedzenia, znajdujemy na innym miejscu, jakby dla ja niejszego

uwydatnienia rysów Chrystusa, przepowiedni , według której Królestwo Jego nieoznaczone

adnymi granicami, przyczyni si do wzmo enia sprawiedliwo ci i dobra pokoju: Wznijdzie

za dni jego sprawiedliwo i obfito pokoju... I b dzie panował od morza a do morza: i od

rzeki a do krajów okr gu ziemi

(6)

. Dodajmy do tego liczne przepowiednie proroków, a

przede wszystkim tak znane Izajaszowe proroctwo: Maluczki narodził si nam i syn jest nam

dany i stało si panowanie na ramieniu jego; i nazw imi jego Przedziwny, radny, Bóg,

mocny, ojciec przyszłego wieku, ksi

pokoju. Rozmno one b dzie pa stwo jego, a pokoju

nie b dzie ko ca: na stolicy Dawidowej i na królestwie jego siedzie b dzie, aby je utwierdził

i umocnił w s dzie i w sprawiedliwo ci, odt d i a na wieki

(7)

. Ale i inni prorocy nie

prorokuj inaczej ni Izajasza: jak Jeremiasz, przepowiadaj cy płód sprawiedliwy, który

powstanie z rodu Dawida; syn ów Dawida b dzie królował i m drym b dzie i b dzie czynił

s d na ziemi

(8)

; jak Daniel, przepowiadaj cy królestwo, które Bóg niebios sam ma zało y , a

który si na wieki nie rozproszy... sta b dzie na wieki

(9)

, i nieco potem dodaje: Patrzyłem w

widzeniu nocnemu, a oto z obłoki niebieskimi jako syn człowieczy przychodził, i a do

starowiecznego przyszedł i stawili go przed oblicze jego. I dał mu władz , i cze i królestwo,

i wszyscy narodowie, pokolenia i j zyki słu y mu b d ; władza jego władza wieczna, która

nie b dzie odj ta, a królestwo jego, które si nie skazi

(10)

. Czyli Ewangeli ci wi ci nie

uznali i nie potwierdzili, i zi ciło si to proroctwo Zachariasza o Królu łagodnym,

wsiadaj cym na o lic i rebi ciu o licy, który w ród okrzyków radosnych rzeszy jako

sprawiedliwy i Zbawiciel wjecha miał do Jerozolimy?

(11)

Ta zreszt nauka o Chrystusie -

Królu, któr podali my z ksi g Starego Zakonu, nie znikn ła z ksi g Nowego Testamentu;

przeciwnie, znajduje w nich wspaniałe i jasne potwierdzenie. Wspomnijmy tylko, e

poselstwo Archanioła, pouczaj cego Dziewic , i porodzi syna, któremu da... Pan Bóg stolic

Dawida ojca jego, i który królowa b dzie w domu Jakubowym na wieki, a królestwa jego nie

b dzie ko ca

(12)

, sam Chrystus do swego panowania odnosił: czy bowiem w ostatniej mowie

do ludu przemawiał o nagrodach i karach, które b d udziałem na wieki sprawiedliwych albo

niesprawiedliwych, czy to gdy odpowiedział Staro cie rzymskiemu, pytaj cemu Go

publicznie, czy jest królem, czy to, gdy po zmartwychwstaniu dał Apostołom zlecenie

nauczania i chrzczenia wszystkich narodów, Chrystus Pan korzystaj c z nadarzaj cej si

sposobno ci i sam si Królem nazwał

(13)

, i jawnie potwierdził, e jest Królem

(14)

i uroczy cie

o wiadczył, i dan Mu jest wszystka władza na niebie i na ziemi

(15)

, którymi to słowy có

innego oznaczył, jak nie jeno wielko , pot g i niesko czone trwanie Swego Królestwa?

Czy mo na zatem dziwi si , i ten, który przez Jana zwany jest ksi

ciem królów ziemi

(16)

a który temu Apostołowi w owym widzeniu rzeczy przyszłych si objawił, ma na szacie i na

biodrze swoim napisane: Król nad królami i Pan nad pany

(17)

. Albowiem Ojciec postanowił

Chrystusa dziedzicem wszystkiego

(18)

; a ma królowa , a by przy ko cu wiata poło ył

wszystkie nieprzyjacioły pod nogi Boga i Ojca

(19)

. Gdy taka jest powszechna nauka ksi g

wi tych, trzeba było, aby Ko ciół, to Królestwo Chrystusa na ziemi, przeznaczone

oczywi cie dla wszystkich ludzi całego wiata, id c za t nauk , powitał Sprawce i

Zało yciela swojego w dorocznym okresie wi tej liturgii, i uczcił go jako Króla i Pana i

Króla królów przez dodanie nowej uroczysto ci. Zaiste, ró nymi słowy, cho przedziwnie

jedno i to samo oznaczaj cymi, wyra ał Ko ciół te objawy czci i dawniej w starej psalmodii i

starych ksi gach obrz dowych i wyra a je obecnie w modlitwach publicznych, codziennie

zanoszonych przed Majestat Bo y i w niepokalanej ofierze Mszy wi tej; łatwo te zauwa y

mo na, e w tej czci, oddawanej Chrystusowi - Królowi, panuje przecudna harmonia mi dzy

liturgi nasz a liturgi wschodni , tak i w tym wypadku sprawdza si owo zdanie: Modlitwa

przepisana przez Ko ciół jest prawidłem wiary.

Na jakim za fundamencie spoczywa owa godno i owa władza Pana Naszego, dobrze

okre la w. Cyryl Aleksandryjski: Posiada On, jednym słowem, panowanie nad wszystkimi

stworzeniami, nie wymuszone lecz z istoty swej i natury

(20)

, to znaczy, e władza Jego opiera

si na tym przedziwnym zjednoczeniu, które zw hipostatycznym. Z tego wynika, i Chrystus

nie tylko ma by czczony jako Bóg przez aniołów i ludzi, ale, e aniołowie i ludzie posłuszni i

poddani by maj panowaniu jego jako Człowieka: tj. i przez zjednoczenie hipostatyczne

Chrystus ma władz nad wszystkimi stworzeniami. Có mo e by milszego i

przyjemniejszego do rozwa ania, jak to, e Chrystus panuje nad nami nie tylko prawem

natury Swojej, lecz tak e i prawem, które nabył sobie przez odkupienie nasze. Oby wszyscy

ludzie, skłonni do zapominania, rozwa yli, ile my Zbawiciela naszego kosztowali: Nie

skazitelnym złotem albo srebrem jeste cie wykupieni... ale drog krwi jako baranka

niezmazanego i niepokalanego Chrystusa

(21)

. Ju nie nale ymy do siebie samych, gdy

Chrystus zapłat wielk

(22)

nas kupił; a ciała nasze s członkami Chrystusowymi

(23)

Aby my za moc i istot tego panowania okre lili, krótko powiemy, e składa si na nie

trojaka władza, której, gdyby brakło, nie mogliby my nawet zrozumie panowania.

wiadectwa zaczerpni te z Pisma w. o powszechnym panowaniu naszego Odkupiciela a

nadto dowodz i musimy w to wierzy niezachwianie, e Chrystus Jezus dany jest ludziom

jako Odkupiciel, w którym pokłada maj nadziej , ale zarazem jest On prawodawc ,

któremu ludzie winni posłusze stwo

(24)

. Ewangelie bowiem nie tyle opowiadaj o Nim, e

ustanowił prawa, ile raczej przedstawiaj Go, jak ustanawia prawa; o tych wszystkich, którzy

przykazania Jego zachowywa b d , w ró nych okoliczno ciach i w ró nych słowach, mówi

Mistrz Boski, i dadz oni dowód swojej miło ci wzgl dem Niego i w miło ci tej

wytrwaj

(25)

. O władzy za s downiczej, któr Jezus otrzymał od Ojca, sam mówi do ydów,

oskar aj cych Go o zniewa enie spoczynku sobotniego, gdy uzdrowił cudownie paralityka:

bo Ojciec nikogo nie s dzi, lecz wszystek s d dał Synowi

(26)

. W tej władzy s downiczej, jako

rzecz nieodł czna od s du, mie ci si tak e i to, aby s dzia miał prawo nagradzania i karania

ludzi jeszcze za ich ycia. A ponadto przysługuje Chrystusowi władza tzw. wykonawcza,

gdy wszyscy rozkazów Jego słucha powinni i to pod gro b zapowiedzianych kar, których

uporni unikn nie mog .

Jednakowo królestwo to jest przede wszystkim duchowe i odnosi si głównie do rzeczy

duchowych, co i słowa Pisma w., które my powy ej przytoczyli, bardzo jasno wykazuj i

Chrystus Pan potwierdza swoim sposobem post powania. Przy ró nych bowiem

sposobno ciach, gdy ydzi a nawet sami Apostołowie bł dnie s dzili, i Mesjasz przywróci

wolno i wskrzesi królestwo Izraelskie, zbijał to pró ne ich mniemanie i nadziej im

odbierał; gdy otaczaj ca i podziwiaj ca Go rzesza miała Go ogłosi królem, uszedł i ukrył si ,

bo nie chciał imienia i czci królewskiej; przed Starost rzymskim o wiadcza, e królestwo

Jego nie jest z tego wiata. Jego bowiem królestwo, jak je Ewangelie przedstawiaj , jest takie,

e ludzie, którzy chc nale e do niego, przygotowuj si przez pokut , ale wej nie mog

inaczej, jak przez wiar i chrzest, który, chocia obrz dkiem zewn trznym si spełnia,

oznacza jednak i sprawia wewn trzne odrodzenie; królestwo to przeciwstawia si jedynie

królestwu szatana i mocom ciemno ci - a wymaga od swych zwolenników nie tylko, aby,

wyrzekłszy si bogactw i dóbr doczesnych, odznaczali si skromno ci obyczajów i łakn li i

pragn li sprawiedliwo ci, lecz tak e, aby zaparli si siebie samych i krzy swój nie li. Gdy

za Chrystus jako Odkupiciel nabył Krwi Swoj Ko ciół, a jako Kapłan zło ył ofiar ze

Siebie samego za grzechy nasze i wiecznie j składa, komu tu nie widocznym, e władza

Jego królewska zawiera w sobie obydwa te urz dy i w nich ma udział? Bł dziłby zreszt

bardzo, kto odmawiałby Chrystusowi, jako Człowiekowi, władzy nad jakimikolwiek

sprawami doczesnymi, gdy Chrystus otrzymał od Ojca nieograniczone prawo nad

wszystkim, co stworzone, tak, i wszystko poddane jest Jego woli. Jednak, dopok d ył na

ziemi, wstrzymał si zupełnie od wykonywania tej władzy, a jak niegdy wzgardził

posiadaniem rzeczy ludzkich i nic troszczył si o nie, tak pozostawił je wówczas i dzi je

pozostawia ich wła cicielom. Co przepi knie wyra aj słowa: Nie odbiera rzeczy ziemskich

Ten, który daje Królestwo niebieskie!

(27)

- Tak wi c Królestwo Odkupiciela naszego obejmuje

wszystkich ludzi - jak o tym mówi nie miertelnej pami ci Poprzednik nasz, Leon XIII,

którego słowa ch tnie tu przytaczamy: "Panowanie Jego mianowicie nie rozci ga si tylko na

same narody katolickie lub na tych jedynie, którzy przez przyj cie chrztu według prawa do

Ko cioła nale , chocia ich bł dne mniemania sprowadziły na bezdro a albo niezgoda od

miło ci oddzieliła, lecz panowanie Jego obejmuje tak e wszystkich niechrze cijan, tak, i

najprawdziwiej cały ród ludzki podlega władzy Jezusa Chrystusa

(28)

. - I wszystko jedno, czy

jednostki, czy rodziny, czy pa stwa, gdy ludzie w społecze stwa zjednoczeni nie mniej

podlegaj władzy Chrystusa jak jednostki. On jest zaiste ródłem zbawienia dla jednostek i

dla ogółu: I nie masz w adnym innym zbawienia. Albowiem nie jest pod niebem inne imi

dane ludziom, w którym by my mieli by zbawieni

(29)

. On jest sprawc pomy lno ci i

prawdziwej szcz liwo ci tak dla pojedy czych obywateli, jak i dla pa stwa: Nie przez co

innego szcz liwe pa stwo - a przez co innego człowiek, pa stwo bowiem nie jest czym

innym, jak zgodnym zrzeszeniem łudzi

(30)

. Niech wi c nie odmawiaj władcy pa stw

publicznej czci i posłusze stwa króluj cemu Chrystusowi, lecz niech ten obowi zek spełni

sami i wraz z ludem swoim, je eli pragn powag sw nienaruszon utrzyma , i przyczyni

si do pomno enia szcz cia swej ojczyzny. To bowiem, co my na pocz tku Naszego

Pontyfikatu napisali o zmniejszeniu si powagi prawa i poszanowania dla władzy, to samo i

do czasów dzisiejszych zastosowa mo na: "Gdy Boga i Jezusa Chrystusa - take my si alili

- usuni to z praw i z pa stw i gdy ju nie od Boga, lecz od ludzi wywodzono pocz tek

władzy, stało si i zburzone zostały fundamenty pod t władz , gdy usuni to główn

przyczyn , dlaczego jedni maj prawo rozkazywa , drudzy za maj obowi zek słucha . Z

tego powodu musiało by wstrz ni te całe społecze stwo ludzkie, gdy brakło mu stałej i

silnej podstawy"

(31)

Przeto, je eliby kiedy ludzie prywatnie i publicznie uznali nad sob władz królewsk

Chrystusa, wówczas spłyn łyby na całe społecze stwo niesłychane dobrodziejstwa, jak

nale yta wolno , jak porz dek i uspokojenie, jak zgoda i pokój. Jak bowiem królewska

godno Pana naszego otacza powag ziemsk ksi

t i władców pewn czci religijn , tak

te uzacnia obowi zki i posłusze stwo obywateli. Dlatego to Paweł Apostoł, chocia nakazał

onom, aby w m ach swych, a sługom, aby w panach swych Chrystusa czcili, to jednak

polecił im, aby im byli posłuszni nie jako ludziom, lecz jedynie dlatego, i oni zast puj

Chrystusa, gdy nie godzi si , aby ludzie przez Chrystusa odkupieni słu yli ludziom.

Zapłat cie kupieni, nie stawajcie si niewolnikami ludzkimi

(32)

. Je eli panuj cy i prawowici

przeło eni mie b d to przekonanie, e wykonuj władz nie tyle z prawa swego, jak z

rozkazu i w zast pstwie Boskiego Króla, ka dy to zauwa y, jak wi cie i m drze b d

u ywa swojej władzy i jak bardzo zwa a b d , wydaj c prawa i polecaj c je spełnia , na

dobro ogółu i na godno ludzk swoich podwładnych. Oczywi cie, e wskutek tego

zakwitnie pokój i wewn trzny porz dek si ustali, gdy wszelka przyczyna zaburzenia b dzie

usuni ta; albowiem chocia obywatel patrze b dzie na panuj cego i innych rz dców pa stwa

jako na ludzi do niego z natury podobnych lub mo e nawet z jakiej przyczyny niegodnych i

na nagan zasługuj cych, to mimo to nie odmówi im swego posłusze stwa, gdy w nich

samych widzie b dzie obraz i powag Chrystusa Boga i Człowieka. Co si za tyczy

dobrodziejstw zgody i pokoju, jasn jest rzecz , e im szersze si wytwarza królestwo i

wszystkich ludzi obejmuje, tym bardziej ludzie staj si wiadomi tej ł czno ci, która ich

jednoczy; a wiadomo ta jak oddala i usuwa cz ste zatargi, tak te łagodzi i zmniejsza

przykro ci tych zatargów. Dlaczego wi c, gdyby Królestwo Chrystusa obj ło w rzeczy samej

wszystkich, jak ich z prawa obejmuje, mieliby my w tpi o tym pokoju, jaki Król pokoju

przyniósł na ziemi , Ten - mówimy - który przyszedł pojedna wszystko, który nie przyszedł,

aby mu słu ono, lecz aby sam słu ył i który b d c Panem wszystkich dał Siebie za przykład

pokory i ustanowił szczególnie prawo nakazuj ce miło , Ten wreszcie, który wyrzekł:

jarzmo moje słodkie jest a brzemi moje lekkie? O, jakiego za ywaliby my szcz cia,

je eliby poszczególni ludzie i rodziny i pa stwa pozwoliły si rz dzi Chrystusowi.

"Wówczas to wreszcie - e u yjemy słów, które poprzednik nasz Leon XIII przed 25 laty do

wszystkich biskupów wypowiedział - b dzie mo na uleczy tyle ran, wówczas to b dzie

nadzieja, e prawo dawn powag odzyska, miły pokój znowu powróci, z r k miecze i bro

wypadn , gdy wszyscy ch tnie przyjm panowanie Chrystusa i posłuszni Mu b d a ka dy

j zyk wyznawa b dzie, e Pan nasz Jezus Chrystus jest w chwale Boga Ojca"

(33)

Otó , aby te upragnione korzy ci obficie mogły spłyn na społecze stwo chrze cija skie i na

stałe w nim pozosta , trzeba rozszerza w ród ludu jak najbardziej znajomo o królewskiej

godno ci Zbawiciela naszego; a do tego celu nic bardziej si nie przyczyni jak ustanowienie

własnego i osobnego wi ta Chrystusa - Króla. Albowiem celem pouczenia ludzi w prawdach

wiary i podniesienia ich przez nie do rado ci ycia wewn trznego daleko skuteczniejsze s

doroczne obchody wi tych tajemnic, ni cho by najpowa niejsze dowody Ko cioła

nauczaj cego; te bowiem zazwyczaj dost pne s niewielkiej tylko liczbie m ów uczonych,

ale tamte zajmuj i pouczaj wszystkich wiernych; te raz jeden, tamte corocznie i wiecznie, e

si tak wyrazimy, do ludzi przemawiaj ; pierwsze oddziałuj przede wszystkim na umysł,

drugie na umysł i serce a wi c na całego człowieka zbawienny wpływ wywieraj . I w rzeczy

samej, skoro bowiem człowiek składa si z duszy i ciała, zewn trzne uroczysto ci wi t maj

go tak poruszy i pobudzi , aby przez rozmaito i pi kno w. obrz dów pełniej zaczerpn ł

z prawd Bo ych, któryby cał istot jego przej ły i w ten sposób przyniosły mu obfite

korzy ci w yciu duchownym.

Historia stwierdza zreszt , e tego rodzaju uroczysto ci wówczas były zaprowadzane w ci gu

wieku jedna po drugiej, gdy potrzeby i korzy ci ludu chrze cija skiego zdawały si ich

domaga , a mianowicie: gdy lud miał by umocnionym we wspólnym niebezpiecze stwie

albo utwierdzony przed zasadzkami bł dów heretyckich, albo gdy miał by poruszonym i

zapalonym, aby rozwa ał z wi ksz pobo no ci jak tajemnic wiary lub pewne

dobrodziejstwo Bo e. Jako , pocz wszy od pierwszych wieków, gdy chrze cijanie

najokrutniej byli prze ladowani, zacz to czci pami M czenników w wi tych obrz dach,

aby uroczysto ci M czenników - jak wiadczy w. Augustyn - były zach t do

m cze stwa

(34)

; do wydoskonalenia si za w cnotach, o które chrze cijanie i w czasach

pokoju powinni koniecznie zabiega , przedziwnie przyczyniły si uroczysto ci obchodzone w

pó niejszych czasach na cze w. Wyznawców, Dziewic i Wdów. Lecz przede wszystkim

wi ta na cze Naj wi tszej Panny ustanowione sprawiły, e lud chrze cija ski nie tylko

pobudził si do ywszej czci ku Bo ej Rodzicielce, najłaskawszej Opiekunce swojej, lecz

tak e ukochał J serdeczniej jako T , któr Odkupiciel jakby testamentem za Matk mu

przeznaczył. Do dobrodziejstw, które spłyn ły z obchodów publicznych i prawnie

zaprowadzonych na cze Boga Rodzicy i wi tych, zaliczy przede wszystkim trzeba to, i

Ko ciół w ka dym czasie oddalał zwyci sko zaraz herezji i bł dów. I w tym podziwiajmy

m dro Opatrzno ci Bo ej, która jak nawet ze zła zwykła wyprowadza dobre, dopuszczała

równie , aby wiara i pobo no ludów osłabła albo fałszywe nauki na wiar katolick

nastawały, lecz dopuszczała w tym celu, aby prawda nowym jakim zaja niała blaskiem,

wiara za ze snu zbudzona do wy szych i wi tszych rzeczy zd ała. Podobny miały równie

pocz tek i podobne owoce wydały uroczysto ci, które w mniej odległych czasach wł czone

zostały w okres roku liturgicznego; tak np., gdy poszanowanie i cze Naj wi tszego

Sakramentu zmalały, ustanowiono wi to Bo ego Ciała, w ten sposób obchodzone, aby

wspaniałe obrz dy i modlitwy przez cał Oktaw odprawiane wzywały ludzi do oddania Panu

czci publicznej; tak te wprowadzono uroczysto Serca Jezusowego wła nie wówczas, gdy

dusze osłabione i zniech cone przygn biaj c i przesadn surowo ci Jansenistów zupełnie

wyzi bły i trwo liwie unikały miło ci Bo ej i nadziei zbawienia.

Je eli wi c teraz nakazali my czci Chrystusa - Króla całemu wiatu katolickiemu, pragniemy

przez to zaradzi potrzebom czasów obecnych i poda szczególne lekarstwo przeciwko

zarazie, która zatruwa społecze stwo ludzkie. A zaraz t jest ze wiecczenie czasów

obecnych, tzw. laicyzm, jego bł dy i niecne usiłowania; wiadomo Wam za , Czcigodni

Bracia, e zbrodnia ta nie naraz dojrzała, lecz ju od dawna ukrywała si w duszy

społecze stwa. Zacz ło si bowiem od tego, e przeczono panowaniu Chrystusa Pana nad

wszystkimi narodami; odmawiano Ko ciołowi władzy nauczania ludzi, wydawania praw,

rz dzenia narodami, któr to władz otrzymał Ko ciół od Chrystusa Pana, aby prowadził

ludzi do szcz cia wiekuistego. I wtedy to zacz to powoli zrównywa religi Chrystusow z

innymi religiami fałszywymi i stawia j bezczelnie w tym samym rz dzie; nast pnie

podporz dkowano j pod władz wieck i wydano j prawie na samowol rz du i

panuj cych; dalej jeszcze poszli ci, którzy umy lili sobie, e nale y zast pi religi Bo

jakow religi naturaln , naturalnym jakim wewn trznym odruchem. A nie brakło i pa stw,

które s dziły, e mog si obej bez Boga i e ich religi to - bezbo no i lekcewa enie

Boga. To te z bole ci w sercu skar yli my si w Encyklice: Ubi arcano i dzisiaj bolejemy

nad gorzkimi owocami, jakie tego rodzaju odst pstwo od Chrystusa wydało tak dla

pojedynczych obywateli, jak i dla pa stw i to tak cz sto i na tak długie lata, a s nimi:

nasienie niezgody wsz dzie porozsiewane, płomienie zazdro ci i nieprzyja ni obj ły narody,

co powoduje dot d tak wielk zwłok w pojednaniu ludów; nieposkromione pragnienia, które

cz sto pokrywaj si płaszczykiem dobra publicznego i miło ci ojczyzny, a z których

powstaje rozdwojenie w ród obywateli i lepy a niepomierny egoizm, na nic innego nie

zwa aj cy, jak tylko na własn korzy i na własne dobro i t jedynie miar wszystko inne

mierz cy; zburzony zupełnie pokój domowy wskutek zapomnienia i zaniedbania

obowi zków; w zły rodzinne rozlu nione i trwało rodzin zachwiana; całe wreszcie

społecze stwo do gł bi wstrz ni te i ku zagładzie id ce. Mamy wi c siln nadziej , e

uroczysto Chrystusa - Króla, któr odt d corocznie obchodzi b dziemy, sprowadzi na

nowo społecze stwo do najukocha szego Zbawiciela. Byłoby - oczywi cie - rzecz

katolików, aby ten powrót swoj prac i działalno ci przygotowali i przyspieszyli;

jednakowo wielu z nich nie zajmuje w tzw. yciu społecznym tego stanowiska ani niema

takiego znaczenia, jakie mie powinni ci, którzy nios pochodni prawdy. To niekorzystne

poło enie nale y mo e przypisa opieszało ci i boja liwo ci dobrych, którzy nie chc si

sprzeciwia lub zbyt łagodnie si opieraj , wskutek czego przeciwnicy Ko cioła z wi kszym

zuchwalstwem i hardo ci wyst puj . Lecz, je eliby wszyscy wierni zrozumieli, e pod

sztandarem Chrystusa - Króla dzielnie i zawsze walczy powinni, wówczas z apostolskim

zapałem usilnie stara si b d , aby dusze zbł kane i nieo wiecone pojedna z Panem i stan

na stra y, by prawa Bo e nienaruszone zostały.

A ponadto, czy nie jest widocznym, e doroczna uroczysto Chrystusa - Króla, wsz dzie

odprawiana, przyczyni si do oskar enia tego publicznego odst pstwa, któremu z wielk

szkod dla społecze stwa dało pocz tek ze wiecczenie - i do naprawienia tego zła?

Albowiem, im wi cej najsłodsze Imi naszego Odkupiciela niegodziwym milczeniem si

pomija na mi dzynarodowych zebraniach i w parlamentach, tym gło niej wyznawa Je nale y

i tym usilniej uznawa prawa królewskiej godno ci i władzy Chrystusa Pana.

A có do ustanowienia tego wi ta przyczyniło si i w czym widzimy ju od ko ca zeszłego

wieku pomy lne i znakomite przygotowanie drogi dla tej uroczysto ci? Oto wszyscy wiemy,

jak m drze i jasno wykazały liczne ksi ki, wydawane na całym wiecie w ró nych j zykach,

potrzeb tej uroczysto ci; do uznania panowania i władzy Chrystusa przyczynił si równie

pobo ny zwyczaj, i niezliczone prawie rodziny oddawały si i po wi cały Naj wi tszemu

Sercu Pana Jezusa. Co prawda, to nie tylko rodziny tak czyniły, lecz i społecze stwa i

pa stwa, a nawet cały rodzaj ludzki, za spraw i pod przewodnictwem Leona XIII, po wiecił

si temu Boskiemu Sercu - a było to pod koniec Miło ciwego Lata, roku tysi c

dziewi setnego. Nie nale y równie pomin milczeniem, e do uroczystego uznawania

tej e królewskiej władzy Chrystusa nad społecze stwem ludzkim przyczyniły si

przedziwnym sposobem bardzo cz ste Kongresy eucharystyczne, jakie w naszych czasach

zbiera si zwykły, gdy one do tego zd ały by wierni, czy z poszczególnych diecezji, czy

krajów, czy narodów, czy nawet z całego wiata, zwołani dla oddania czci Chrystusowi -

Królowi, pod osłonami sakramentalnymi si ukrywaj cemu, oddali hołd Chrystusowi, jako

Królowi Niebieskiemu, przez wygłoszone przemowy na zebraniach i kazania w wi tyniach,

przez wspóln adoracj przed Naj w. Sakramentem publicznie wystawionym i przez

wspaniałe obchody. Słusznie i sprawiedliwie mo na by powiedzie , e lud chrze cija ski,

poruszony niebieskim natchnieniem, pragnie Tego Jezusa, którego ludzie niegodziwi, gdy do

swoich przyszedł, przyj nie chcieli, wyprowadzi z zacisza i ukrycia wi tych przybytków -

i wiod c Go w triumfalnym pochodzie po ulicach miasta, przywróci Mu wszystkie prawa

królewskie.

Tak e i obecny Rok wi ty, dobiegaj cy ju do ko ca, daje nam dogodn sposobno , nad

któr nie widzimy lepszej, do wykonania wspomnianego zamiaru Naszego, gdy Bóg

najłaskawszy, podniósłszy dusze i serca wiernych ku po daniu dóbr niebieskich, które zmysł

wszelki przewy szaj , albo ich łask Swoj na nowo obdarzył albo te , pobudziwszy ich do

usilnego starania si o wy sze rzeczy, umocnił ich, aby do zbawienia wła ciw szli drog .

Czy wi c we miemy pod uwag przedło one Nam rozliczne pro by, czy te spogl dniemy na

to, co si działo w czasie wielkiego Jubileuszu, znajdziemy zupełnie wystarczaj c

przyczyn , i nadszedł wreszcie uprawniony przez wszystkich dzie , w którym mo emy

ogłosi , e nale y uczci Chrystusa jako Króla całego rodu ludzkiego, osobnym i

szczególnym wi tem. W tym bowiem Roku, jak na pocz tku powiedzieli my, ten Król

Niebieski, prawdziwie dziwny w wi tych swoich, nowym zast pem bojowników

odznaczonych godno ci wi tych, chwalebnie uwielbion jest; w tym równie Roku

podziwia mogli wszyscy na niezwykłej wystawie przedmiotów i prac, odniesione

zwyci stwa przez zwiastunów ewangelii dla rozszerzenia Królestwa Chrystusowego; w tym

wreszcie roku uczcili my uroczystym obchodem pami Soboru Nicejskiego, który obronił

współistotno Słowa Wcielonego z Ojcem, a na tej prawdzie, jakby na swoim fundamencie,

opiera si panowanie Chrystusa nad wszystkimi narodami.

A przeto powag Nasz Apostolsk ustanawiamy wi to Pana Jezusa Chrystusa - Króla, które

ma by na całym wiecie obchodzone rok rocznie w ostatni niedziel miesi ca pa dziernika,

tj. w niedziel , poprzedzaj c bezpo rednio uroczysto Wszystkich wi tych. Polecamy

równie , aby w tym samym dniu corocznie odnawiano po wi cenie si Sercu Pana Jezusa,

który to akt p. Poprzednik Nasz Prus X ka dego roku odnawia nakazał; w tym tylko jednak

roku to po wi cenie si chcemy urz dzi 31. tego miesi ca, w dniu, w którym sami

odprawimy Naj wi tsz , Ofiar na cze Chrystusa - Króla i zarz dzimy, by po wi cenie to

odbyło si w Naszej obecno ci. S dzimy bowiem, e tym sposobem Rok wi ty lepiej i

stosowniej zako czymy i Chrystusowi, Królowi wieków, nie miertelnemu, serdeczniejsz

wdzi czno wyrazimy - w czym jeste my tłumaczem uczu wdzi czno ci całego wiata

katolickiego - za dobrodziejstwa udzielone w tym czasie wi tym Nam samym, Ko ciołowi i

wszystkim wiernym.

Niema te powodu, Czcigodni Bracia, długo i wiele wyja nia , dlaczego ustanowili my

uroczysto Chrystusa - Króla, jako oddzieln od innych wi t, które równie oznaczaj i

czcz poniek d Jego królewsk godno . Na jedno bowiem nale y zwróci uwag : e cho

we wszystkich uroczysto ciach Pana naszego Chrystus jest przedmiotem czci, to jednak w

powodach tej czci nic jest uwzgl dniona władza i imi królewskie Chrystusa.

Zapowiedzieli my za t uroczysto na niedziel dlatego, by nie tylko duchowie stwo,

odprawiaj c Msze w. i odmawiaj c pacierze kapła skie, oddawało cze niebieskiemu

Królowi, lecz by i lud, wolny od zaj codziennych, sercem radosnym pi knie za wiadczył,

e Chrystusowi jest posłuszny i poddany. Na t za uroczysto wydała si nam ostatnia

niedziela pa dziernika dlatego odpowiedniejsz , ni inne, bo ona zamyka prawie okres roku

ko cielnego; w ten sposób doroczne uroczysto ci, w których wi cimy pami tajemnic

ywota Jezusa Chrystusa, zako cz si i pomno wi tem Chrystusa Króla - i - zanim

obchodzi b dziemy chwał Wszystkich wi tych, w przód sławi i chwali b dziemy Tego,

który triumfuje we wszystkich wi tych i wybranych swoich. Niechaj wi c obowi zkiem i

staraniem Waszym b dzie, Czcigodni Bracia, aby w dniu oznaczonym przed t doroczn

uroczysto ci wygłoszono w ka dej parafii kazania do ludu, w którychby ten lud dokładnie

pouczony o istocie, znaczeniu i wa no ci tego wi ta, wezwano, by tak ycie urz dził i

uło ył, i by ono odpowiadało yciu tych, którzy wiernie i gorliwie słuchaj rozkazów

Boskiego Króla.

Pozwólcie jeszcze, Czcigodni Bracia, e ko cz c ten List Nasz, pokrótce zaznaczymy, jakie

to korzy ci obiecujemy Sobie i jakich si spodziewamy z tej publicznej czci Chrystusa - Króla

i dla Ko cioła, i dla społecze stw wieckich i dla poszczególnych wiernych.

Przez oddawanie tej czci publicznej Królowaniu Pa skiemu musz sobie ludzie przypomnie ,

e Ko ciół, ustanowiony przez Chrystusa jako społeczno doskonała, da dla siebie z prawa

mu przysługuj cego, którego zrzec si nie mo e, pełnej wolno ci i niezale no ci od władzy

wieckiej, i e w wypełnianiu powierzonego sobie przez Boga posłannictwa - nauczania,

rz dzenia i prowadzenia wszystkich do wiecznej szcz liwo ci, którzy do Królestwa

Chrystusowego nale , nie mo e zale e od czyjej woli. T sam wolno ma zostawi

pa stwo członkom Zakonów i Kongregacji m skich i e skich, którzy s przecie

najdzielniejszymi pomocnikami Pasterzy Ko cioła i jak najbardziej przyczyniaj si do

rozszerzenia i utrwalenia Królestwa Chrystusowego, ju to zwalczaj c potrójn po dliwo

wiata przez luby zakonne, ju to d

c do doskonało ci i staraj si , by wi to , która

według woli Boskiego Zało yciela ma Ko ciół zdobi i znanym go czyni , wiecznie i coraz to

wspanialszym blaskiem jasno wieciła przed oczyma wszystkich ludzi.

Doroczny obchód tej uroczysto ci napomni tak e i pa stwa, e nie tylko osoby prywatne, ale i

władcy i rz dy maj obowi zek publicznie czci Chrystusa i Jego słucha : przypomni im

bowiem s d ostateczny, w którym ten Chrystus, co Go nie tylko z pa stwa wyrzucono, lecz

przez wzgard zapomniano i zapoznano, bardzo surowo pom ci te zniewagi, poniewa

godno Jego królewska tego si domaga, aby wszystkie stosunki w pa stwie układały si na

podstawie przykaza Bo ych i zasad chrze cija skich tak w wydawaniu praw i w wymiarze

sprawiedliwo ci, jak i w wychowaniu i wykształceniu młodzie y w zdrowej nauce i czysto ci

obyczajów.

A ponadto ile przedziwnej mocy i siły b d mogli zaczerpn wierni z rozwa ania tych

rzeczy, by dusze swoje ukształci według prawideł ycia chrze cija skiego. Albowiem, skoro

Chrystusowi Panu dana jest wszelka władza na niebie i na ziemi: skoro ludzie najdro sz

Krwi Jego odkupieni, nowym jakby prawom poddani zostali Jego panowaniu: skoro

wreszcie panowanie Jego cał natur ludzk obejmuje, jasn jest rzecz , e nie ma w nas

władzy, która by wyj ta była z pod tego panowania. Trzeba wi c, aby Chrystus panował w

umy le człowieka, którego obowi zkiem jest z zupełnym poddaniem si woli Bo ej przyj

objawione prawdy i wierzy silnie i stale w nauk Chrystusa; niech Chrystus króluje w woli,

która powinna słucha praw i przykaza Bo ych; niech panuje w sercu, które, wzgardziwszy

po dliwo ciami, ma Boga nade wszystko miłowa i do Niego jedynie nale e ; niech króluje

w ciele i członkach jego które jako narz dzia, lub - e słów w. Pawła Apostoła u yjemy

(35)

jako zbroja sprawiedliwo ci Bogu, maj przyczyni si do wewn trznego u wi cenia dusz.

Co wszystko, je eli wiernym b dzie nale ycie przedstawione do rozpami tywania i

rozwa ania, o wiele łatwiej b dzie ich mo na poci gn do najwy szej doskonało ci. Oby si

to stało, Czcigodni Bracia, i by nie nale cy do Ko cioła zapragn li i przyj li dla dobra

swego zbawienia słodkie jarzmo Chrystusowe, a my wszyscy, którzy z miłosiernej

Opatrzno ci Boskiej jeste my Jego domownikami, aby my nie oci ale, lecz gorliwie, ch tnie

i wi cie to jarzmo nosili: gdy za ycie nasze dostosuje si do praw Boskiego Królestwa,

serdecznie radowa si b dziemy z obfito ci zbawiennych skutków, a jako dobrzy i wierni

słudzy Chrystusowi, staniemy si uczestnikami wiecznej szcz liwo ci w Jego Królestwie

niebieskim.

To yczenie przy zbli aj cej si uroczysto ci Narodzenia Pana naszego Jezusa Chrystusa

niech b dzie dowodem Naszej ojcowskiej miło ci wzgl dem Was, Czcigodni Bracia; a jako

zadatek łask Bo ych, przyjmijcie Apostolskie Błogosławie stwo, którego Wam, Czcigodni

Bracia, Duchowie stwu i ludowi Waszemu najmiło ciwiej udzielamy.

Dan w Rzymie u w. Piotra, dnia 11 miesi ca grudnia, Roku wi tego 1925, w czwartym

roku Naszego Pontyfikatu.

PIUS PP. XI

Przypisy:

1. Efez. III, 19.

2. Dan. VII, 13-14.

3. Liczb. XXIV. 19.

4. Ps. II.

5. Ps. XLIV.

6. Ps. LXXI,

7. Iz. IX, 6 - 7.

8. Jer XXIII, 5.

9. Dan. II, 44.

10. Dan. VII, 13 - 14.

11. Zach. IX, 9.

12. Łuk. I. 32 - 33.

13. Mat XXV, 31 - 40.

14. Jan. XVIII, 37.

15. Mat, XXVIII,18.

16. Apok. I. 5.

17. Apok. XIX, 16.

18. Hbr I, 2.

19. I Kor. XV, 25.

20. In Luc. X.

21. 1 Piotr. I. 18 - 19,

22. I Kor. VI. 20.

23. Tam e 15.

24. Sob. Tryd. Ses. VI, can. 21.

25. Jan XIV, 15, XV, 10.

26. Jan V, 22.

27. Hymn: Crudelis Herodes, in off. Egiph,

28. Enc. Annum sanctum d. 25. maii 1899.

29. Act. IV, 12.

30. w. Augustyn: List do Macedoniusza, c. III.

31. Enc. Ubi arcano.

32. I. Kor. VII, 23.