plik

Nakładem Wydawnictwa ASTRUM ukazały si tak e ksi ki:

Jadwiga Biernat,

Ochrona organizmu. Jak być zdrowym w wiecie trucizn?

Jadwiga Biernat,

ywienie a uroda

Małgorzata Borgman, Układ kr enia a ywienie

Heidrun Breden, Horst Georg Breden, 100 metod samoleczenia w medycynie na-

turalnej

Renate Buffaloe, Kobiety i stres. Metody walki i przezwyci ania

Benita Cantieni,

20 ćwicze zapobiegania zmarszczkom i starzeniu si twarzy

Benita Cantieni,

52 ćwiczenia zapobiegaj ce wadom sylwetki

Paul Edelmann, Uwe Leiendecker, Choroby ył w pytaniach i odpowiedziach

Helga Eisele, Kobiety po czterdziestce

Stephanie Faber,

100 receptur samoleczenia ro linami w medycynie naturalnej

Barbara Jakimowicz-Klein, Alergie. Pytania i odpowiedzi

Barbara Jakimowicz-Klein, Aromaterapia. Pytania i odpowiedzi

Barbara Jakimowicz-Klein, Dieta antymia d ycowa

Barbara Jakimowicz-Klein, Dieta antyreumatyczna

Barbara Jakimowicz-Klein, Dieta na pami ć i koncentracj

Barbara Jakimowicz-Klein, Dieta odporno ciowa

Barbara Jakimowicz-Klein, Dieta piel gnacyjna. Zdrowa skóra, pi kne włosy

Barbara Jakimowicz-Klein, Dieta witalna

Barbara Jakimowicz-Klein, Zachować młodo ć. Diety i styl ycia hamuj ce pro-

cesy starzenia

Barbara Jakimowicz-Klein, Zdrowe oczy

Joanna Kaczara, Masa niemowl cia

Dietrich Koch-Heintzeler, Widmar Puhl, Cukrzyca

Bernard C. Kolster, M sko ć w pigułce

Klaus Kopp, Hanne Keller, Choroby nerek

Dolf Künzel, Nowe ycie po zawale

Andrew Laughin, Bóle kr gosłupa. Skuteczne metody walki i zapobiegania

Andrew Laughin, Cholesterol. Cichy zabójca

Andrew Laughin, Nadci nienie t tnicze

Andrew Laughin, Od narodzin do pierwszego roku ycia. Poradnik dla rodziców.

Pytania i odpowiedzi

Irmgard Niestroj, Medycyna naturalna dla kobiet

Daniel Nowotczy ski, B d zdrów! Naturalne metody samoleczenia

Andrzej Sieradzki, Pokonaj stres

Katarzyna Sosnowska, Bóle kr gosłupa...

Klaus Strackharn, Leczenie bólów migrenowych

Lech Tkaczyk, Dieta Funkcjonalna. Nowe spojrzenie na zdrowe ywienie

Karen Vago, Odtruwanie organizmu. Jak zapobiegać zatruciom toksynami

Christopher Vasey, 101 metod oczyszczania organizmu w medycynie naturalnej

Helga Vollmer, Jak uchronić si przed mia d yc i chorobami serca

ajrzy

j d

o nasz

ej Ks

ię

arni I

rne

.as

um.w

c.p

l i za

mó

Wrocław 2007

Wszelkie prawa zastrze one

Redakcja i korekta

OANNA

ICHALSKA

Redakcja techniczna

l bieta

ursztynowicz

Projekt okładki

UIZA

UDZIK

oanna

chórzewska

Wydanie I

adna cz ć tej pracy nie mo e być powielana i rozpowszechniana,

w jakiejkolwiek formie i w jakikolwiek sposób,

wł cznie z fotokopiowaniem, nagrywaniem na ta my

lub przy u yciu innych systemów, bez pisemnej zgody wydawcy

Zamówienia na ksi ki mo na składać na kartach pocztowych

lub przez Internetow Ksi garni Wysyłkow

http://www.astrum.wroc.pl

Nasz adres

Wydawnictwo ASTRUM Sp. z o.o.

50-950 Wrocław 2, skr. poczt. 292

e-mail: astrum@astrum.wroc.pl

tel. (071) 328-19-92, fax (071) 372-18-34

Napisz do nas lub zadzwo !

ISBN 978-83-7277-286-2

Fascynacja  sposobem  aran acji  przestrzeni  w  oparciu  o  zasady  feng  shui
nie słabnie. Przez tysi ce lat kultywowana i rozwijana sztuka, doczekała si
ró norodnych szkół interpretacji oraz pot nego komercyjnego przemysłu, za-
spokajaj cego wszystkie potrzeby i gusty jej zwolenników. Dla jednych stała
si  ciekaw  i do ć niezwykł  dyscyplin  poznawcz , dla innych pewnym nie-
konwencjonalnym stylem  ycia, jeszcze dla innych profesjonalnym przynosz -
cym dochody zaj ciem.

Kształtowanie harmonii, w oparciu o zasady feng shui, nie jest wcale ła-

twe, ale paradoksalnie, nie jest te  trudne. Wymaga oczywi cie pewnej wie-
dzy  i  umiej tno ci,  ale  wa na  jest  przy  tym  osobista  wra liwo ć  i  konsek-
wencja  w  działaniu.  Konieczne  jest  przestrzeganie  pewnych  ogólnych,
uznanych  przez  tradycj   zasad,  pami taj c  jednocze nie,  e  w  naturze  trwa
ci gły ruch i transformacja pomi dzy oraz w obr bie materii i energii. Feng
shui  jest  zatem  i  swoist   nauk ,  posiadaj c   własny  j zyk  i  metody  badaw-
cze oraz obowi zuj ce zało enia teoretyczne, ale jest i swoist  sztuk , dopusz-
czaj c  indywidualne podej cie do wielu zało e , nawet o fundamentalnym
znaczeniu.

Je li wi c feng shui jest i nauk i sztuk , pozostaje pytanie, czy feng shui

jest te magi ?

Magicznym wydaje si wszelkie oddziaływanie,

gdy osi gamy oczekiwany skutek

w sposób wymykaj cy si zwykłemu rozumowi.

Tytuł poradnika został wi c wybrany nieprzypadkowo. Wiemy, e wyraz
„magia” nie ma ju dzisiaj tak pejoratywnego znaczenia jak dawniej. U ywa-
my okre lenia „magia ogrodów”, czy „magiczny widok”, raczej dla podkre le-

Wprowadzenie
do zagadnienia i sposobu jego interpretacji

nia niezwykło ci i pi kna, ni dla podkre lenia metaizycznych praktyk w two-
rzeniu ogrodów czy widoków.

Je li chodzi o feng shui, sprawa ma si nieco inaczej.
Feng shui kieruje si bardzo rygorystycznymi zasadami, zarówno co do

wyboru miejsca postawienia budynku, jak i jego wewn trznego wystroju. Po-
dejmuj c decyzj , bierze si  pod uwag  głównie koniguracj  terenu, jego oto-
czenie, kierunki stron  wiata, sposób zabudowy, w tym u ytych materiałów,
indywidualne cechy ludzi, w tym daty urodzenia mieszka ców i wiele innych
– wydawałoby si  – mało istotnych czynników. Podczas doskonalenia tej sztu-
ki nast powały oczywi cie du e zmiany kulturowe i cywilizacyjne, zwi kszała
si  liczba ludno ci, ich mentalno ć i ilozoia  yciowa. Zmieniało si  podej cie
do  zasad  tworzenia  przestrzeni  yciowej,  choćby  z  powodu  rozwoju  miast
i przemieszczania si  ludno ci. Nasilenie tych procesów miało miejsce głównie
w ci gu ostatnich dwóch wieków. Wtedy te  feng shui stało si  systemem bar-
dziej znanym, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych, gdzie docierała du a rze-
sza emigrantów ze Wschodu, równie  z Chin. Ponadto w tych wiekach miało
równie   miejsce  olbrzymie  zainteresowanie  parapsychologi ,  która  dla  jed-
nych stała si  salonow  mod , dla innych sposobem na  ycie, a jeszcze dla in-
nych alternatyw  dla obowi zuj cych norm i trendów społecznych.

Feng shui zostało wi c wrzucone do wspólnego worka, zwanego ezotery-

k , to jest nauk  dost pn  jedynie wtajemniczonym. W worku tym znalazła si
magia, teozoia, mantyka, kulty neopoga skie, reiki i wiele, wiele innych dy-
scyplin z pogranicza paranauki i parareligii, wł czonych wkrótce, choć niezbyt
precyzyjnie, do szeroko rozumianego ruchu New Age. Pocz tkowo tajemna
wiedza stała si  – za spraw  mediów, ksi ek, czasopism, a obecnie głównie
internetu – powszechna, a dawny tytuł „mistrz” – jest ju  wła ciwie okre le-
niem tytularnym, dowodz cym raczej szacunku dla wiedzy i do wiadczenia
danej osoby, ni  z powodu jakich  jej niezwykłych mocy. Stał si  on, niestety,
w wielu przypadkach nadmiernie spłycony, bo przecie  wystarczy uko czyć
jeden z setek oferowanych w parapsychologicznych czasopismach kursów, na-
wet korespondencyjnych, by taki tytuł mistrzowski, po obowi zkowej inicjacji,
otrzymać.

W przypadku feng shui nie jest to jednak tak prosta sprawa. Wprawdzie

mo na i nawet dobrze jest uko czyć taki kurs, ale trzeba długich lat praktyki,
by w tej dziedzinie w miar swobodnie si poruszać.

Mottem tego rozdziału jest zdanie, które nie zamierza być deinicj magii,

bo te nikt rozs dny nie odwa yłby si jej podać. Sygnalizuje raczej fakt, e to,

co dla naszych przodków było magi , dzisiaj jest ju wytłumaczalne na gruncie
naukowym, a to, co wydaje si nadprzyrodzone, po prostu nie doczekało si
jeszcze metody badawczej, pozwalaj cej na uzyskiwanie powtarzalnych wyni-
ków bada .

Z drugiej strony, czy w naszym racjonalnym wiecie, wiecie rewolucji

technicznej, wiecie logiki i materii, koniecznie wszystko musi być wyja niane
za pomoc „szkiełka i oka”? Warto wiele spraw pozostawić wyobra ni, która
jest podło em wszelkiej mistyki.

Tymczasem zdecydowana wi kszo ć publikacji po wi conych feng shui

z  uporem  godnym  lepszej  sprawy  od egnuje  si   od  jej  zwi zków  z  magi ,
mimo  e do harmonizowania przestrzeni u ywa si  okre lonej symboliki: feng
shui zwi zane jest z astrologi , alchemi , a nawet z mitologi  pełn  istot o cha-
rakterze bosko-demonicznym. Nade wszystko jest w niej jednak spory pier-
wiastek ilozoiczny,  ródło ideologicznej strony feng shui.

Przeniesienie wielu zwyczajów i sposobów na ycie bezpo rednio na

grunt cywilizacji zachodniej budzi kontrowersje, ma zarówno przeciwników,
jak i zwolenników. Ci pierwsi s zdania, e trudno pogodzić ilozoi yciow
i mentalno ć ludzi Wschodu z ilozoi yciow i mentalno ci ludzi cywiliza-
cji zachodniej.

Nie wydaje si to słuszne. Oczywi cie, s ró nice, ale obecnie style ycia

w ró nych rejonach  wiata s  bardzo do siebie zbli one, zwłaszcza w miastach.
Dzi ki ksi kom i telewizji poznajemy zwyczaje i tradycje ró nych kultur, zna-
my ich przyczyny, rozumiemy je i szanujemy. Dzi ki temu łatwiej te  rozumie-
my i akceptujemy zało enia feng shui. Na bazie tej wiedzy i zrozumienia, wca-
le nie krytykuj c przydatno ci i jako ci kursów oraz podr czników feng shui,
warto obdarzyć swoj  własn  osob  wi kszym zaufaniem i samemu zmierzyć
si  z tym fascynuj cym do wiadczeniem poznawczym. Jest to tym cenniejsze,

e obejmuje równie doskonalenie samego siebie, pogł bienie samo wiadomo-

ci, wiadomego odczuwania pozytywnej i szkodliwej energii z otoczenia – lu-

dzi, zwierz t, ro lin, zjawisk przyrody, budynków, przedmiotów codziennego
u ytku  i  urz dze   technicznych.  Chaos  energetyczny  jest  obecnie  tak  po-
wszechny,  e jego uporz dkowanie, przynajmniej w mieszkaniu i miejscu pra-
cy, wydaje si  naprawd  konieczne.

W toku lektury spotkamy si z wieloma wskazówkami, wywodz cymi si

z mniej lub bardziej znanych koncepcji ilozoicznych, symbolik z zakresu
ezoteryki, niekonwencjonalnej medycyny, relaksacji i innych gromadzonych
przez wieki osi gni ć my li ludzkiej. Ka de z nich b dziemy analizować pod

k tem konkretnych potrzeb. Wiele wyprowadzono z najstarszej dyscypliny na-
ukowej ludzko ci, czyli z ilozoii.

Nie oznacza to podejmowania jałowych i pseudonaukowych dyskusji i-

lozoicznych o przewadze jednych nurtów nad innymi. Filozoia jest dzi  dy-
scyplin  naukow  trudn  i wymagaj c  olbrzymiej usystematyzowanej wie-
dzy. Niniejsza pozycja nie zast pi rzetelnych studiów, a przecie  nie zale y
nam na zdobyciu w tpliwej jako ci tytułu „chłopskiego ilozofa”. Warto wi c
podj ć pewien trud poznawczy, nawet je li jest to pocz tkowo trudne i mało
zrozumiałe.  Niedobrym  rozwi zaniem  jest  przywłaszczanie  cudzych  prawd
i pogl dów, bo oznacza to dobrowolne pozbawienie si  mo liwo ci wyboru
własnej drogi. Musimy mieć jednak  wiadomo ć,  e w takiej sytuacji rezygnu-
jemy z samo wiadomo ci istnienia, czyli czego , co jest dla człowieka zdobycz
bezcenn .  Zamiast  m dro ci  yciowej,  rozwijamy  i  nabieramy  chytro ci  y-
ciowej, z ograniczonymi horyzontami stajemy si  osobami zacietrzewionymi
w obronie swojej ignorancji i zwalczaj cymi wszelk  niepoj t  dla nas inno ć
my lenia, post powania, a nade wszystko niezale n  samo wiadomo ć.

Je eli jednak chcemy być lud mi wiadomymi swoich wyborów, kształto-

wać własn mentalno ć i okre lać drog rozwoju, nie mo emy ograniczać si
do bezmy lnego powielania podanych nam rozwi za , a nawet je li nam od-
powiadaj , to warto je przemy leć, poznać ich pochodzenie i wiadomie uznać
je za własne, i dopiero wtedy konsekwentnie rozwijać.

Celem, który przy wieca naszym rozwa aniom, jest raczej ustalenie włas-

nej koncepcji  ycia w harmonii, na podstawie pewnych ogólnie znanych i przy-
j tych zasad. Podstaw  sukcesu wszelkiego działania jest pełna akceptacja na-
szych  planów,  na  ka dym  ich  etapie.  Okre lenie  sytuacji  wyj ciowej  musi
dawać impuls do działania, a nie zniech cać do niego. Je eli wybrana metoda,
ju  na pocz tku, czyni sytuacj  beznadziejn , nale y zmienić metodologi .

I w takim rozumieniu feng shui to podejmowanie działa magicznych,

w bardzo czystej i pi knej, a nade wszystko skutecznej formie.

Feng shui, czyli wiatr i woda, to sztuka tworzenia harmonii w obiegu energii.
Obieg ten wyst puje w całym kosmosie, zgodnie z uniwersalnymi prawami
natury. Homo sapiens, sam b d c istot  nale c  do  wiata przyrody, od po-
cz tku swojego rozwoju kulturowego, wła nie z natury czerpał i czerpie nadal
wszelkie  wzorce  ładu,  uwzgl dniaj c  oczywi cie  swoj   specyik   okre lan
jako  rozwój  duchowy,  którego  podstaw   było  uznanie  istnienia  subtelnych
idealnych bytów, b d cych wzorcem a jednocze nie stra nikiem okre lonego
porz dku. Pocz tkowo były to uosabiane gro ne i wszechobecne siły natury,
ale z czasem pojawiały si  byty coraz bardziej abstrakcyjne, do ł czno ci z któ-
rymi musieli istnieć specjalni społecznie uznani po rednicy. Tak wi c z kultury
o charakterze polidoksji, opartej na magii łowieckiej, kulcie zmarłych, personi-
ikacji sił natury i demonologii, z czasem zrodziła si  my l ilozoiczna, daj ca
zr by religii z jej warto ciami etycznymi, postawami obywatelskimi i rytuałem
misteryjnym,  w  sposób  obrz dowy  przypominaj cym  wyznawcom  zasady
społecznego współistnienia.

Podstawowym zało eniem feng shui

jest tworzenie przestrzeni, umo liwiaj cej swobodny,

korzystny dla zachowania powszechnej harmonii przepływ energii chi.

Człowiek jest jedynym znanym nam obecnie gatunkiem zdolnym do tworze-
nia kultury, czyli takiego przeobra ania istniej cej rzeczywisto ci, by zaspoko-
ić wszystkie swoje potrzeby. S to potrzeby wynikaj ce nie tylko z jego kon-
strukcji biologicznej, ale i potrzeby wy sze, b d ce skutkiem zdolno ci do
abstrakcyjnego my lenia i planowania swoich działa . Pewne zr by kultury
mogły inicjować jednostki, ale jedynie zbiorowo ć ludzka mogła nadać jej nie-
zatarte pi tno. Uznaj c oryginalno ć i niepowtarzalno ć ka dej kreatywnej jed-

Czym jest feng shui i skąd się wywodzi

nostki ludzkiej, uznajemy jednocze nie jej prawo do okre lenia własnej drogi

yciowej w oparciu o nast puj ce przesłanki:

  Uznanie istnienia praprzyczyny wszelkich zjawisk.
  Kreowanie indywidualnej samo wiadomo ci.
  Rozwijanie wra liwo ci osobistej i narz dzi poznawczych.
  Powi kszanie zasobów  yciowej wiedzy i umiej tno ci.
  Stworzenie harmonii w przestrzeni osobistej i w swoim otoczeniu.

W znalezieniu drogi do rozwijania tych przesłanek mo e nam pomóc ilozoia
– nauka stawiania pyta i udzielania odpowiedzi, które rodz nast pne pytania.

W Chinach wyznacznikiem porz dku i drogi stało si  Tao – wszechogarnia-
j cy byt, optymalny sens i sposób istnienia. Tao, b d ce wzorem ładu, nie
ma jednak  adnych okre lonych reguł, ani idei, zatem aby kroczyć wła ci-
w  drog , nale ało najpierw j  okre lić. W ka dej ilozoii istniej  ró ne kie-
runki w dziedzinie ontologii, epistemologii i aksjologii. Podobnie i w ilozo-
ii  chi skiej  istniej   szkoły,  w  których  ró ni  si   spojrzenie  na  istot   Tao.
Szczególnie widoczne jest to w pogl dach dwóch wybitnych chi skich ilo-
zofów: Konfucjusza i Lao-tsego, których koncepcje, rozwijane przez wieki,
s  dzi  znane jako konfucjanizm i taoizm. Ciekawe,  e nawet do ć znaczne
ró nice nie przeszkodziły, aby obydwa te trendy stały si  podstaw  ilozo-
icznych zało e  feng shui, gdzie Tao jest najwy sz  zasad  harmonii i ładu
wszelkich zjawisk zachodz cych w uniwersum, a tym samym stanowi jed-
no ć ducha i materii.

Poznanie Tao to poznanie Drogi, które mo e nast pić

przez kontemplacj praw natury.

Konfucjanizm postrzegany jest jako system cisłego przestrzegania tradycyj-
nych norm społecznych, w oparciu o drobiazgowe powtarzanie rytuałów. Tyl-
ko dzi ki temu mo na było zachować ład społeczny na wzór ładu panuj cego
w przyrodzie. Według tej koncepcji Tao, czyli droga prowadz ca do harmonii
osobistej i społecznej człowieka, jest postrzegane jako doktryna prawdy etycz-
nej, czyli przestrzegania humanitaryzmu, sprawiedliwo ci i obyczaju. Nie wni-
kaj c w ró nice ideologiczne rozwijane przez uczniów Konfucjusza (na przy-
kład Meng-cy twierdził, e człowiek w swej istocie jest dobry, za Sun-cy, e

człowiek w swej istocie jest zły), to powtarzanie wzorcowych rytuałów musiało
nie ć post p społeczny, a w ka dym razie zapobiegać chaosowi. Kierunek ten
wyznawali głównie ludzie wy szego stanu, mi dzy innymi wy si urz dnicy
dworscy – mandaryni, których zadaniem było dawanie przykładu  zachowa ,
na wzór cesarza, który z kolei celebrował rytuały przodków. Było to wa ne,
poniewa   przodkowie,  zaliczani  do  grona  „godnych”,  tworzyli  po  mierci
duchow  wspólnot , nadzoruj c  powszechny ład i kierowali losami  wiata,
by zachować porz dek Niebia skiego Spokoju. Krótko mówi c, według kon-
fucjanizmu, aby człowiek mógł  yć godnie i czynić dobro, powinien nauczyć
si   niebia skiego  porz dku  i  wiernie  go  na ladować.  W  ten  sposób  kształ -
to wały  si   podstawowe,  zgodne  z  tradycj   warto ci  ycia  osobistego  i  spo-
łecznego, głównie rodziny, jako podstawowej struktury pa stwa. Oczywi cie,
tak drobiazgowe przestrzeganie rytuałów nie mogło przetrwać próby czasu,
ale – mimo zmian cywilizacyjnych – wpływało przez wieki na kształtowanie
si  pewnej mentalno ci ludzi Wschodu, widocznej tak e obecnie.

Taoizm jest z kolei koncepcj rozumiej c Tao jako drog , któr wyznacza

nie zachowanie człowieka, ale sama natura. Poniewa  w naturze istniało wiele
zjawisk niewytłumaczalnych, taoizm rozwijał si  w oparciu o rozwa ania bar-
dziej abstrakcyjne, co uchroniło go przed skostnieniem, ale doprowadziło do
powstania szeregu ró norodnych odmian. Wynikało to st d,  e taoi ci rozu-
mieli Tao jako przyczyn  wszelkich zmian, a rol  m drca jest poznanie, zrozu-
mienie i podporz dkowanie si  tej esencji uniwersum. Jednak, w przeciwie -
stwie do konfucjanizmu, w taoizmie istot  poznania i rozwoju nie miałoby być
powielanie my li i zachowa  mistrza, ale osobista kontemplacja natury i prze-
strzeganie  jej  praw,  co  najwy ej  symboliczne  na ladownictwo.  Ka de  inne
działanie, a zwłaszcza to, które wymagało pewnego wysiłku, jest przeciwne
nurtowi wszech wiata. Ogranicza to zdecydowanie mo liwo ci rozwoju, po-
niewa   działanie  wymaga  ju   wysiłku.  Sama  kontemplacja  wydaje  si   wi c
drog  donik d. Có  nam po samym rozumieniu, gdy słusznych wniosków nie
wprowadzamy w czyn? Dlatego feng shui, jako forma praktycznego wykorzy-
stania pogl dów ilozoicznych, korzystała i korzysta z ró norodnych syste-
mów. Najkrócej ró nice mi dzy tymi dwoma systemami ilozoicznymi mo na
zestawić nast puj co:

Ju  z tego pobie nego szkicu wynikaj  znaczne ró nice w postrzeganiu dróg
prowadz cych do tworzenia harmonii. Nie s  to oczywi cie jedyne systemy,
poniewa  na ich bazie powstały ró norodne systemy synkretyczne, do których
jeszcze doł czono niektóre zało enia wywodz ce si  z buddyzmu.

W ka dym razie punktem wyj ciowym jest uznanie pot gi przyrody i sła-

bo ci człowieka wobec jej sił. Człowiek, który sprzeciwia si  naturze, stoi wi c
na z góry straconej pozycji. Wobec sił przyrody albo mo na  być uległym, albo
działać zgodnie z ich kierunkiem. Uchylenie si  łagodzi skutki zderzenia, za
współdziałanie  z  kierunkiem  siły  mo na  wykorzystać.  le  ustawione  agle
mog  okr t zatopić, ale ustawione prawidłowo – nios  go szybko do celu, na-
wet  pod  wiatr.  Równie   i  nie wiadomy  pewnych  prawd  człowiek  łamie  si
pod naporem niewidzialnych cz sto sił, a m drzec nie tylko jest ich  wiadomy,
ale potrai je spo ytkować dla swego celu. Dlatego warto umieć rozumnie pa-
trzeć na przyrod  i uczyć si  od niej.

KONFUCJANIZM

TAOIZM

Warto ć człowieka wyznacza jego
relacja z innymi lud mi i ich pogl d
na nasze zachowanie.

Warto ć człowieka wyznacza jego
własna samo wiadomo ć, niezale nie
od postrzegania przez innych ludzi.

Rozwój polega na doskonaleniu
wierno ci na ladowania zachowa
przodków, którzy tworz  duchow
wspólnot  ładu niebia skiego.

Rozwój polega na kontemplacji
natury, do czego konieczne jest
odizolowanie si od wpływów
społecznych.

Szacunek dla człowieka powinien
być zale ny od jego pozycji
społecznej.

Nale y okazywać jednakowy,
zwyczajny szacunek ka demu
człowiekowi.

Człowiek powinien d yć do
osi gania coraz wy szej pozycji
społecznej.

Człowiek powinien zapewnić
sobie przetrwanie, bez wysiłku
i rozgłosu.

Trzeba szanować prawo ustanowione
przez przodków, nie rezygnuj c
z rozwoju i dobrodziejstw cywilizacji.

Szacunek dla prawa ogranicza
wolno ć, a rozwój cywilizacji jest
niezgodny z duchem natury.

Edukacja i wychowanie nios dobro,
wa ne jest wi c zdobywanie wiedzy.

Edukacja i wychowanie nios zło,
nale y skoncentrować si na
rozwijaniu wra liwo ci.

Wszechogarniaj c  kosmiczn  sił  jest chi. To ona przepływa przez ka d
rzecz  i  ka dy  organizm.  Przez  makro-  i  mikrokosmos,  przez  kamienie,
wody, powietrze, ro liny, zwierz ta i ludzi. Energi  t  symbolizuje wiatr
i woda, co bardziej odnosi si  do sposobów jej kumulacji i przenoszenia, ni
do jej istoty. A przenosi j  to, co niewidzialne (wiatr) i nieuchwytne (woda).
W feng shui nacisk kładzie si  głównie na to,  e korzystny dla przepływu
chi jest raczej łagodny powiew powietrza i szemrz cy strumie , ni  silne
wiatry i woda rw ca z sił  wodospadu czy górskiego potoku, poniewa  nio-
s  one zbyt gwałtown  energi , a istniej c  ju  w danym obszarze gwałtow-
nie zabieraj .

Chi musi si łagodnie przemieszczać.

Niestety, łagodny przepływ chi nie zawsze jest mo liwy. W naszym otoczeniu,
podobnie jak w nas samych, istniej przeszkody, które zatrzymuj chi lub j
gwałtownie przyspieszaj . Zatrzymana chi traci sw o ywiaj c moc, za gwał-
townie przyspieszona, zaburza harmoni .

Tak negatywn form chi nazywamy sha, a jej głównymi ródłami s

cmentarze, naro niki domów, ciemne i wilgotne zak tki pomieszcze , długie
i w skie korytarze, schody i otwarte półki, belki stropowe i sko ne dachy, po-
ło one naprzeciwko siebie drzwi i okna oraz urz dzenia techniczne zasilane
pr dem elektrycznym. Przedmioty te wysyłaj  truj ce strzały i energie tn ce,
albo  je  zatrzymuj ,  tworz c  energie  stoj ce.  Nie  s   to  energie  korzystne  dla
naszego zdrowia, a w wi kszej ilo ci i przy dłu szym działaniu wywołuj  cho-
roby. St d obieg chi w naszym organizmie nie wchodzi jedynie w zakres feng
shui, ale równie  jest integraln  cz ci  medycyny chi skiej. Według jej zało-

e energia kr y w organizmie człowieka kanałami zwanymi meridianami.

Zablokowanie kanałów jest przyczyn  chorób, dlatego aby przywrócić zdro-
wie pacjentowi, meridiany nale y udro nić, na przykład za pomoc  nakłuwa-
nia odpowiednich punktów ciała. Metoda ta – jak wiadomo – nosi nazw  aku-
punktury  i  jest  coraz  cz ciej  stosowana  na  wiecie,  równie   w  placówkach
medycyny  konwencjonalnej.  W  analogiczny  sposób  meridiany  mo na  prze-
nie ć do przestrzeni otaczaj cej człowieka i wówczas feng shui jawi si  nam
jako akupunktura naszego otoczenia, a jej zadaniem jest przywracanie harmo-
nii i udra nianie kanałów przepływu chi.

Szczególn form w drówki chi w ciele człowieka i w jego otoczeniu jest

bardzo stara technika kształtuj ca styl i postaw wobec ycia, zwana tai-chi.

Dzieje si  tak dlatego,  e ćwiczenia tai-chi rozwijaj  ciało, umysł i ducha oraz
reguluj  oddech i energi  chi. Technika i ilozoia tai-chi, podobnie jak samo
feng shui, utrzymywane były w tajemnicy i przekazywane z mistrzów na ucz-
niów. Obecnie wiedza o nich jest powszechna, istniej  liczne publikacje popu-
laryzuj ce t  wspaniał  form  relaksacji i rozwoju duchowego,  która jest czym
o wiele wi cej ni  form  aktywnego ruchu.

Tai-chi jest bowiem specyiczn  form  medytacji w ruchu, który jest płynny
jak leniwie, meandrycznie płyn ca woda. W ten sposób energia harmonijnie
kr y pomi dzy mi niami i systemem nerwowym, uspokaja emocje, uła-
twia koncentracj  i pokonywanie stresu. Trening polega na coraz bardziej
doskonałym wykonywaniu płynnych ruchów, maj cych nawet w swoich na-
zwach wła ciwe dla wschodu, uspokajaj ce brzmienia. Nazwy s  nie tylko
pi kne,  ale  i  symbolizuj   elegancj   (gra  na  harie),  delikatno ć  (chwytanie
wróbla za ogon) i moc  (obejmowanie tygrysa). Symboliczne nazwy poszcze-
gólnych igur, których jest bardzo wiele i o ró nym stopniu trudno ci, s  za-
korzenione w tradycji Wschodu i ł cz  pozycje tai-chi z porz dkiem natury.

Z tego pobie nego opisu wynika, e chi jest energi przenikaj c wszystko, co
w kosmosie istnieje, cały materialny mikro- i makrokosmos, niematerialne my-

li, duchowe rozterki, nasze uczucia, emocje i aspiracje. Jedne z nich pozostaj

w sferze marze , inne si materializuj . St d nie jest wła ciwe rozdzielanie
tego, co duchowe, od tego, co materialne.

W yciu społecznym bardzo mocno zaznaczone s tradycje gł boko za-

korzenione w mitologii pełnej bóstw, demonów i innych istot o znaczeniu me-
taizyczno-symbolicznym. Nic w tym dziwnego, skoro mitologia jest pewn
projekcj ludzkich t sknot, obaw, wyobra e i prób wyja niania spraw egzy-
stencjalnych.

Feng shui nie jest obca sfera mitologiczna. Wi kszo ć dzieł, jakie stoj u pod-

staw tej sztuki, ma silne zwi zki z postaciami ze  wiata mitów, legend i eposów
dawnych m drców – pisarzy. Najwa niejsz  postaci  i bohaterem wi kszo ci
traktatów jest  ółty Cesarz, legendarny władca, m drzec i mistrz, jakby my
dzi  powiedzieli, nauk stosowanych.