Nazwa przedmiotu:
Archeologia pradziejowa: epoka kamienia (w zakresie Młodszej Epoki Kamienia)
Typ przedmiotu:
Obowiązkowy
Rok studiów, semestr:
I rok I semestr
Kierunek i tryb studiów:
Archeologia, studia licencjackie stacjonarne i niestacjonarne
Imię i nazwisko prowadzącego (prowadzących):
Marek Nowak
Liczba godzin zajęć dydaktycznych, formuła przedmiotu:
20 godzin, konwersatorium
Punktacja ECTS: 6
Czy przedmiot stanowi podstawę obliczania średniej waŜonej: TAK
Forma i warunki zaliczenia, w tym zasady dopuszczania do egzaminu:
Egzamin pisemny w formie testu wyboru. Egzamin ten odbywa się łącznie dla całej epoki
kamienia; z zakresu neolitu przygotowanych zostanie 50 pytań.
TREŚCI MERYTORYCZNE PRZEDMIOTU:
Zajęcia mają za zadanie przedstawienie najwaŜniejszych zagadnień dotyczących młodszej
epoki kamienia (neolitu), na obszarze kontynentu europejskiego, łącznie ze strefą
ś
ródziemnomorską. Główny nacisk będzie połoŜony na zjawiska kulturowe, które miały
miejsce w omawianej epoce na terenie ziem polskich i na obszarach sąsiednich.
Na wstępie omawiana będzie złoŜona kwestia definicji i rozumienia takich pojęć jak
neolit i eneolit. Następnie następuje ogólne przedstawienie poglądów na temat początków
neolitu i znaczenia róŜnych formacji zbieracko-łowieckich dla procesu neolityzacji.
W dalszej kolejności przedstawione będą początki i rozwój formacji neolitycznej na
poszczególnych terytoriach w/w obszaru europejsko-śródziemnomorskiego. W pierwszym
rzędzie omawiane będą początki tej epoki na obszarze Bliskiego Wschodu (XII – VII tys. BC)
i Anatolii (X – VII tys. BC), gdzie zasadniczo ukształtował się ten model społeczno-
ekonomiczny neolitu, który upowszechnił się następnie na kontynencie europejskim.
Następnie omówione zostanie zjawisko rozprzestrzenienia się neolitu na Półwyspie
Bałkańskim i w Kotlinie Karpackiej (VII – VI tys. BC) oraz w strefie
zachodniośródziemnomorskiej (VII – V tys. BC).
Przedmiotem wykładu będzie następnie przedstawienie kolejnych etapów rozwoju
kulturowego w strefie bałkańskiej (głównie tzw. krąg kulturowy Vinča), jak równieŜ dalszej
ekspansji formacji neolitycznej, tym razem na teren Europy Środkowej (m. in. na ziemie
polskie), co w wymiarze archeologicznym wiąŜe się z problematyką genezy i
rozprzestrzenienia kultur ceramiki wstęgowej rytej i wschodniej ceramiki linearnej, ok. 5600 -
4800 BC. Ze zwiększoną dokładnością przedstawiony zostanie stan wiedzy odnośnie kultury
ceramiki wstęgowej rytej na obszarze Polski, gdzie była to pierwsza kultura neolityczna, jak
równieŜ zagadnienie jej interakcji z mezolitycznymi ugrupowaniami zbieracko-łowieckimi.
W dalszej kolejności przedstawiany będzie rozwój kulturowy w okresie po zaniku
kultur linearnych, tzn. po ok. 4800 BC, na terenie Europy Środkowej (ugrupowania tzw. post-
linearne - m. in. kultura ceramiki wstęgowej kłutej - i lendzielsko-polgarskie, które generalnie
funkcjonowały do ok. 4000/3500 BC). Jednocześnie, w skondensowanej formie,
przedstawiona będzie prehistoria strefy bałkańskiej (przede wszystkim klasycznych
ugrupowań eneolitycznych), Europy Wschodniej i Europy Zachodniej, w okresie ok. 4800 –
4000/3500 BC.
Kolejnym omawianym zagadnieniem będzie swego rodzaju drugi etap neolityzacji
Europy Środkowej, w wymiarze archeologicznym związany przede wszystkim z kulturą
