ZDROWIE

PSYCHICZNE

Agnieszka Popiel

Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej w Warszawie

ZABURZENIA

NASTROJU

EPIZOD

ZABURZENIE

DSM IV TR ZABURZENIA NASTROJU

Hipokrates (400 p.n.e.)

Melancholia - zaburzenie równowagi płynów -

przewaga „czarnej żółci". Uwarunkowane

biologicznie objawy takie jak: niepokój, bezsenność.

Pierwsze obserwacje dotyczące wieloletniego

przebiegu choroby

XIX wiek Falret

"Folie circulaire"- mania i depresja jako objawy tej

samej choroby, o chronicznym przebiegu

XIX wiek Kraepelin

Dwa kręgi psychoz:Krąg psychozy maniakalno-

depresyjnej charakteryzującej się cyklicznymi

nawrotami i występowaniem rodzinnym oraz krąg

schizofrenii (dementia praecox)

•

HISTORYCZNE OPISY DEPRESJI

4,9% osób w wieku 15-54 lat, z czego u ponad

połowy występowało także inne zaburzenie

psychiczne (NCS 1994 )

Kobiety > Mężczyźni

DEPRESJA - ROZPOWSZECHNIENIE

F30 Epizod maniakalny
F31 Zaburzenia afektywne dwubiegunowe (CHAD)
F32 Epizod depresyjny

F32.0 Epizod depresji łagodny

F32.1 Epizod depresji umiarkowany

F32.2 Epizod depresji ciężki, bez objawów psychotycznych

F32.3 Epizod depresji ciężki, z objawami psychotycznymi

F32.8 Inne epizody depresyjne

F32.9 Epizod depresyjny, nieokreślony

F33 Zaburzenia depresyjne nawracające (CHAJ)
F34 Uporczywe (utrwalone) zaburzenia nastroju

F34.0 Cyklotymia

F34.1 Dystymia

ICD X F30 - F39 ZABURZENIA NASTROJU

F30 Epizod maniakalny

F31 Zaburzenia afektywne dwubiegunowe (CHAD)

F32 Epizod depresyjny

F32.0 Epizod depresji łagodny

F32.1 Epizod depresji umiarkowany

F32.2 Epizod depresji ciężki, bez objawów psychotycznych

F32.3 Epizod depresji ciężki, z objawami psychotycznymi

F32.8 Inne epizody depresyjne

F32.9 Epizod depresyjny, nieokreślony

F33 Zaburzenia depresyjne nawracające (CHAJ)

F34 Uporczywe (utrwalone) zaburzenia nastroju

F34.0 Cyklotymia

F34.1 Dystymia

ICD X F30 - F39 ZABURZENIA NASTROJU

OBJAWY DEPRESJI

objawy podstawowe:



NASTRÓJ OBNIŻONY…PRZEZ CO NAJMNIEJ

DWA TYGODNIE



UTRATA ZAINTERESOWAŃ LUB ZADOWOLENIA



ZMNIEJSZONA ENERGIA LUB ZWIĘKSZONA

MĘCZLIWOŚĆ

ZABURZENIA NASTROJU - PSYCHOPATOLOGIA

Inne częste objawy: (2-4 objawy)



spadek zaufania lub szacunku do siebie,



nieracjonalne poczucie wyrzutów sumienia

lub nadmiernej a nieuzasadnionej winy



nawracające myśli o śmierci lub

samobójstwie lub jakiekolwiek zachowania

samobójcze



skargi na zmniejszoną zdolność myślenia, lub

skupienia uwagi albo jej przejawy takie jak

niezdecydowanie lub wahanie się



pobudzenie lub zahamowanie



zaburzenia snu



zmiany łaknienia (wzrost lub spadek)

ZABURZENIA NASTROJU - PSYCHOPATOLOGIA

zespół tzw. objawów somatycznych

(co najmniej 4 z 8 objawów):



wyraźna utrata zainteresowania lub zadowolenia



zobojętnienie



wcześniejsze niż zwykle poranne budzenie się



nastrój silniej obniżony rano



nasilenie depresji w godzinach porannych



obiektywne wskaźniki wyraźnego zahamowania

lub pobudzenia (zauważalne dla innych osób)



wyraźny spadek łaknienia



spadek masy ciała ( 5% w stosunku do

ostatniego miesiąca)



wyraźny spadek libido

ZABURZENIA NASTROJU - PSYCHOPATOLOGIA

F30 Epizod maniakalny

F31 Zaburzenia afektywne dwubiegunowe (CHAD)

F32 Epizod depresyjny

F32.0 Epizod depresji łagodny

F32.1 Epizod depresji umiarkowany

F32.2 Epizod depresji ciężki, bez objawów psychotycznych

F32.3 Epizod depresji ciężki, z objawami psychotycznymi

F32.8 Inne epizody depresyjne

F32.9 Epizod depresyjny, nieokreślony

F33 Zaburzenia depresyjne nawracające (CHAJ)

F34 Uporczywe (utrwalone) zaburzenia nastroju

F34.0 Cyklotymia

F34.1 Dystymia

ICD X F30 - F39 ZABURZENIA NASTROJU

PODATNOŚĆ

–

STRES

MODEL

DEPRESJI

PODATNOŚĆ

BIOLOGICZNA

Podatność

psychologiczna

Utrata

Rozwód

śmierć

…

Czynniki chroniące

np. strategie

radzenia sobie z

problemami

Objawy depresji

+

ZABURZENIA NASTROJU - ETIOLOGIA

• Badania bliźniąt – wyższe współczynniki zgodności

u biźniąt jednojajowych (46%) niż u dwujajowych

14%
• Rozregulowanie neuroprzekaźników

monoaminowych (Siever, Davis 1985)
• Neuroendokrynologia – nieprawidłowości w

funkcjonowaniu osi HPA (podwzgórze - przysadka-

nadnercze)

BIOLOGICZNE PODŁOŻE DEPRESJI

•

BIOLOGICZNE PODŁOŻE DEPRESJI

The noradrenaline pathways in depression

In depression the transmission of noradrenaline is

reduced from both of the principal noradrenergic

centres

– the locus coeruleus and the caudal raphe

nuclei. An increase in noradrenaline in the

frontal/prefrontal cortex modulates the action of

selective noradrenaline reuptake inhibition and

improves mood. Increasing noradrenaline

transmission to other areas of the frontal cortex

modulates attention.

BIOLOGICZNE PODŁOŻE DEPRESJI

The serotonin pathways in depression

Serotonin transmission from both the caudal raphe nuclei and
rostal raphe nuclei is reduced in patients with depression
compared with non-depressed controls. Increasing the levels
of serotonin in these pathways, by reducing serotonin
reuptake and hence increasing serotonin function, is one of
the therapeutic approaches to treating depression.

•Neuroendokrynologia – nieprawidłowości w

funkcjonowaniu osi HPA (podwzgórze - przysadka-

nadnercze)

BIOLOGICZNE PODŁOŻE DEPRESJI

ELEMENTY POZNAWCZE DEPRESJI wg Becka:

Triada depresyjna

Zniekształcenia poznawcze

Schematy

MODELE POZNAWCZE DEPRESJI

MODELE POZNAWCZE DEPRESJI

TRZY OBSZARY NEGATYWNYCH MYŚLI

(triada Becka):

1.Myśli dotyczące SIEBIE

(„jestem do niczego’, „jestem zły”, ”nie nadaję się”...)

2. Myśli dotyczące OTACZAJĄCEJ

RZECZYWISTOŚCI

(„ludzie są okrutni”, problemy są nie do rozwiązania, „wszystko zbyt

skomplikowane”)

3. Myśli dotyczące PRZYSZŁOŚCI

(„zawsze tak będzie”, ..nic się nie poprawi”, rzeczy nigdy nie ułożą się

pomyślnie).

MODELE POZNAWCZE DEPRESJI Beck 1967

WCZESNE DOŚWIADCZENIA

PRZEKONANIA

WYDARZENIE KRYTYCZNE

(zwykle również utrata różnie pojmowana-utrata bliskiej osoby, pozycji...)

PRZEKONANIA AKTYWOWANE

NEGATYWNE AUTOMATYCZNE

MYŚLI

O B J A W Y D E P R E S J I

• Myślenie dychotomiczne (czarno-białe)
• Nadmierne uogólnianie
• Selektywna uwaga*
• Pomijanie pozytywów
• Przeskakiwanie do konkluzji
• Czytanie w myślach
• Przepowiadanie przyszłości
• Wyolbrzymianie lub minimalizacja
• Potwierdzenia za pomocą emocji
• Stwierdzenia typu „muszę” „powinienem”
• Personalizacja
• Etykietowanie

ZAŁOŻENIA TERAPII POZNAWCZEJ

ZNIEKSZTAŁCENIA POZNAWCZE



Depresja jako konsekwencja braku dostatecznej
liczby wzmocnień pozytywnych.



Środowisko o małej liczbie wzmocnień pozytywnych.



Przewaga wzmocnień negatywnych



Deficyt umiejętności społecznych uzyskiwania
wzmocnień pozytywnych.



Upośledzona zdolność samonagradzania

(Rehm,1977)

BEHAWIORALNA KONCEPCJA DEPRESJI

(Lewinsohn 1974)



Alloy (1976),

depresyjny realizm „sadder but

wiser”



D`Zurilla, Nezu (1986) deficyt rozwiązywania

problemów społecznych



Abramson, Metalsky, Alloy (1989) depresja jako

wynik braku nadziei „sam jestem winien, że

jestem beznadziejny”



Nolen-Hoeksema (1995) ruminacyjny styl

myślenia

MODELE POZNAWCZE DEPRESJI

F30 Epizod maniakalny
F31 Zaburzenia afektywne dwubiegunowe (CHAD)
F32 Epizod depresyjny

F32.0 Epizod depresji łagodny

F32.1 Epizod depresji umiarkowany

F32.2 Epizod depresji ciężki, bez objawów psychotycznych

F32.3 Epizod depresji ciężki, z objawami psychotycznymi

F32.8 Inne epizody depresyjne

F32.9 Epizod depresyjny, nieokreślony

F33 Zaburzenia depresyjne nawracające (CHAJ)
F34 Uporczywe (utrwalone) zaburzenia nastroju

F34.0 Cyklotymia

F34.1 Dystymia

ICD X F30 - F39 ZABURZENIA NASTROJU

A. Podwyższony lub drażliwy nastrój >7dni

B Występują co najmniej 3 z poniższych objawów:

• Wzmożona aktywność lub niepokój fizyczny

• Wzmożona rozmowność

• Gonitwa myśli lub subiektywnie odczuwanie ich

przyspieszenia

• Utrata normalnych zahamowań społecznych

• Zmniejszenie potrzeby snu

• Podwyższona samoocena

• Łatwa odwracalność i zmiana aktywności i planów

• Zachowania bezceremonialne i lekkomyślne

• Wzmożona energia seksualna, seksualne nietakty

MANIA

• Badania bliźniąt – wyższe współczynniki zgodności

u biźniąt jednojajowych (80%) dwujajowych 25%
•Rozregulowanie neuroprzekaźników

monoaminowych (Siever, Davis 1985)

BIOLOGICZNE PODŁOŻE CHAD

BIOLOGICZNE PODŁOŻE CHAD

Zaburzenia depresyjne Zaburzenia afektywne

nawracające

dwubiegunowe

Depresja Mania

Depresja Depresja

PSYCHOPATOLOGIA a MODELE POZNAWCZE

TRIADA MANIAKALNA?



obraz siebie



obraz otaczającej rzeczywistości



obraz przyszłości

MODELE POZNAWCZE ZABURZEŃ

DWUBIEGUNOWYCH

Tryskam energią, wystarczy

ze mną być, żeby poczuć

się lepiej

Personalizacja

Gdy powiem jej,że wraca

mi depresja – załamie się

...a to cham!

Etykietowanie

Jestem dnem i zerem

Czuję się świetnie – świat

jest piękny

Potwierdzenia

za pomocą emocji

Jestem smutny – świat

zmierza ku katastrofie, nie

warto żyć

Przy moich talentach

czekają mnie same sukcesy

Przepowiadanie

przyszłości

Nic dobrego mnie nie czeka

Mówiła „nie” ale wiem, że

miała na mnie chęć.

Czytanie w myślach

Ona przecież wie, że nic

ze mnie nie będzie

Zadzwonił – chce się ze mną

ożenić

Przeskakiwanie do

konkluzji

Nie zadzwoniła - to koniec

Wszystko czego się dotknę

zamienia się w złoto..

Nadmierne uogólnianie

Nic mi nie wychodzi

Kto nie ze mną ten

przeciwko mnie!!!

Myślenie dychotomiczne

(czarno-białe)

Jeśli nie jest się sprawnym,

nie należy zabierać się do

pracy

MANIA

ZNIEKSZTAŁCENIA

POZNAWCZE

DEPRESJA

MODELE POZNAWCZE ZABURZEŃ

DWUBIEGUNOWYCH

t

reść inna ...ale mechanizm ten sam

F30 Epizod maniakalny
F31 Zaburzenia afektywne dwubiegunowe (CHAD)
F32 Epizod depresyjny

F32.0 Epizod depresji łagodny

F32.1 Epizod depresji umiarkowany

F32.2 Epizod depresji ciężki, bez objawów psychotycznych

F32.3 Epizod depresji ciężki, z objawami psychotycznymi

F32.8 Inne epizody depresyjne

F32.9 Epizod depresyjny, nieokreślony

F33 Zaburzenia depresyjne nawracające (CHAJ)
F34 Uporczywe (utrwalone) zaburzenia nastroju

F34.0 Cyklotymia

F34.1 Dystymia

ICD X F30 - F39 ZABURZENIA NASTROJU