background image

POLITECHNIKA WARSZAWSKA 
Instytut Radioelektroniki 
Zakład Techniki Mikrofalowej i Radiolokacyjnej 

 

LABORATORIUM POLA i FALE 

 

POLA w PROWADNICACH 

FALOWYCH  

Ćwiczenie laboratoryjne nr 4 - sala 531 

 

Cel ćwiczenia

 

 
 

Celem  ćwiczenia jest zapoznanie się z 

podstawowymi cechami pól i fal w prowadnicach 
falowych. W prowadnic falowych przedmiotem 
obserwacji będą  fale bieżące, częściowo stojące i 
stojące. Mierzone będą parametry tych fal, takie 
jak długość fali i współczynnik fali stojącej. 
Przedmiotem pomiarów  i obserwacji będą także 
rozkłady pól w falowodzie prostokątnym oraz linii 
wspołosiowej. 
 

Zakres wymaganych wiadomości

 

• definicje: 

współczynnika fali stojącej i 

współczynnika odbicia 
• fala 

padająca prostopadle na granicę dwóch 

ośrodków  
 

•  wyznaczanie obwiedni pola E i H gdy 

zadany jest współczynnik odbicia 

Γ na granicy 

dwóch ośrodków 
 

•  wyznaczanie obwiedni pola E i H gdy dane 

są impedancje ośrodków 
•  co to jest fala płaska ? 
•  co to jest linia współosiowa i falowodowa ? - 
jakie rodzaje fal rozchodzą się w tych liniach ? 
• zakres 

częstotliwości, w których stosuje się 

wyżej wymienione prowadnice falowe 
•  co to jest częstotliwość graniczna lub 
graniczna długość fali (od czego zależą) ? 
•  do jakiej wartości zbliża się  długość fali w 
falowodzie gdy f

→f

 , a do jakiej gdy f>>f

g

  

• znajomość rozkładu pola elektrycznego i 
magnetycznego w linii współosiowej i 
falowodowej 
•  co to jest rodzaj podstawowy ? 
• definicje 

impedancji 

 

•  właściwej 

 

• falowej 

 

• charakterystycznej 

 

Literatura 

[1]  MORAWSKI T., GWAREK W. - Teoria pola 
elektromagnetycznego, WNT, W-wa 1978 
[2]  Wykład POLA i FALE 

 
1.  

Linia współosiowa i falowodowa

 

 

Do obserwacji fali bieżącej, częściowo 

stojącej i fali stojącej  oraz do pomiaru 
parametrów tych fal stosuje się układ pomiarowy 
pokazany na rys. 1 

  

G

D

N

Z

W

W

WLP

FLP

I

T

P

 

 
Rys. 1 Układ do pomiaru parametrów fal w linii  
G - generator, I - izolator, T - tłumik regulowany, 
FLP - falowodowa linia pomiarowa, W - wskaźnik 
względnego natężenia pola elektrycznego, P - 
przejście z linii falowodowej na współosiową, 
Zakończenia linii : D - dopasowane obciążenie, N 
- niedopasowane obciążenie, Z - zwarcie 

 

 

Należy wyznaczyć: 

 długość  fali w linii współosiowejj 

λ  

• długość fali  w linii falowodowej λ

f

 

Długość fali mierzy się w prowadnicy falowej 
zakończonej zwarciem
Pomiaru dokonuje się w ten sposób, że mierzy się 
położenia dwóch kolejnych minimów tej fali  
l

1min

 , l

2min

 a następnie oblicza się długość fali ze 

wzoru: 
 

λ =

2

2

1

(

)

min

min

l

l

   

 

 
Długość fali w powietrzu jest związana z 
częstotliwością sygnału zależnością: 

 

λ

0

=

C

f

  

 

gdzie: C = 3 108 m/s, prędkość światła w próżni 
• porównać długość fali w falowodzie z długością 
fali w linii współosiowej
 
•  znając wymiary falowodu, rodzaj pobudzonej 
fali oraz długość fali w wolnej przestrzeni obliczyć 
długość fali w falowodzie i porównać  z długością 
fali zmierzoną w falowodowej prowadnicy falowej 
W układzie badanym boki falowodu wynoszą:  
a = 23mm, b = 12mm a pobudzona fala jest 
rodzaju H

10

Wielkości  

λ

f

 oraz 

λ

0

 są powiązane zależnością:  

background image

2

λ

λ

λ

λ

f

=


⎜⎜


⎟⎟

0

0

2

1

g

 

gdzie - 

λ

g

 graniczna długość fali 

 

λ

g

   zależy od rozmiarów falowodu [boki a,b] i 

rodzaju fali. Dla rodzaju Em,n lub Hm,n  λg 

wynosi: 

λ

g

=

⎝⎜

⎠⎟

+ ⎛

⎝⎜

⎠⎟

2

2

2

m

a

n
b

 

2. Rozkład pola elektrycznego w 
prowadnicy falowej

 

A. 

W układzie jak na rys. 2 wyznaczyć 
względny rozkład pola w linii zakończonej 
zwarciem. 

 

PF

G

Z

W

 

Rys. 2  Układ do pomiaru rozkładu pola w 
prowadnicy falowej  G - generator, PF - linia 
pomiarowa, (współosiowa lub falowodowa) 
W - wskaźnik względnego natężenia pola 
elektrycznego,  Z - zwarcie 
 
 

Należy wyznaczyć: 

• długość fali w prowadnicy falowej λ . 
Długość fali mierzy się w prowadnicy falowej 
zakończonej zwarciem
Pomiaru dokonuje się w ten sposób, że mierzy się 
położenia dwóch kolejnych minimów tej fali l

1min

l

2min

 a następnie oblicza się długość fali ze wzoru: 

 

λ =

2

2

1

(

)

min

min

l

l

   

 

• względny rozkład pola wzdłuż linii zakończonej 
zwarciem
 
Należy ustawić sondę na linii pomiarowej w 
maksimum pola elektrycznego oraz ustawić 
wskazanie miernika W na zero decybeli. 
Względne pole elektryczne odpowiadające 
wskazaniu miernika w [dB] wyraża się wzorem: 

 

(

)

E

w

w

20

z z

=

0

10

   

 

 

 
Uwaga: Względny rozkład pola należy wyznaczyć 
pomiędzy dwoma minimami 
Należy odczytać położenie sondy dla 
następujących wartości wskazań miernika :  
-1dB, -2dB, -3dB, -6dB, -10dB, -16dB, -20dB 
 
Względny rozkład teoretyczny dany jest 
zależnością 

 

(

)

(

)

E

w

z z

sin

z z

=

0

0

2

π

λ

 

 

 

gdzie z

o

 – położenie minimum fali stojącej o 

najmniejszej wartości zmiennej  z na skali 
podziałki linii pomiarowej. 
 

UwagaPomiary i wykres teoretyczny 
należy umieścić  na tym samym rysunku
 
 

B. 

Wyznaczyć względny rozkład pola dla linii 

zakończonej nieznanym obciążeniem. Na 
podstawie sporządzonego wykresu wyznaczyć 
współczynnik fali stojącej.  

 Należy odczytać położenie sondy dla 
wartości wskazań miernika : -1dB, -2dB, -
3dB.........