KURS ŁĄCZNOŚCI – ZAKRES PODSTAWOWY 

Etap 1. 

Cz.4 

 

1.  Organizacja łączności na szczeblu taktycznym (drużyna – pluton – kompania). 

 
Poprawna organizacja systemu łączności począwszy od najmniejszych pododdziałów, a na dowodzeniu 
strategicznym  koocząc,  to  podstawowy  przepis  na  sukces  w  walce.  Nie  od  dzisiaj  wiadomo,  że  nie 
sprawdzona, zniekształcona lub błędna informacja, to praktycznie brak informacji, a jej brak kładzie na 
łopatki wszelkie działania od szczebla taktycznego począwszy. 
Obecne  czasy,  to  nasycenie  pola  walki  elektroniką  i  wymianą  informacji  w  każdej  przestrzeni  zatem 
nikogo nie dziwi już radiostacja czy radiotelefon w wyposażeniu pojedynczego żołnierza ważnym jest 
natomiast  w  jaki  sposób  ten  sprzęt  jest  wykorzystywany.  Praktyczne  doświadczenie  uczy,  że  im 
urządzenie mniej skomplikowane tym większa z niego korzyśd, a mniejszy problem. Jak zatem powinien 
wyglądad podstawowych schemat na trzech opisanych w tytule szczeblach? 
 



 

Drużyna 
Pododdział  najmniej  skomplikowany  jeżeli  chodzi  o  organizację  łączności  jednak  najbardziej 
trudny  do  ogarnięcia  biorąc  pod  uwagę  jednoosobowe  dowodzenie.  Na  potrzebę  kursu 
przyjmijmy, że drużyna LPOT liczy 12 osób w tym dowódca.  
Ile środków radiowych powinna mied drużyna?  
12  radiotelefonów  lub  radiostacji  przenośnych  (ręcznych)  małej  mocy  pracujących  na  jednej 
częstotliwości  (kanale)  głównej  oraz  jednej  zapasowej.  Oczywiście  taką  drużynę  można 
podzielid  na sekcje i zespoły i ograniczyd  ilośd środków  tak,  aby jeden był w  każdej  sekcji lub 
zespole. W ten sposób dowódca cały czas zachowuje kontrolę nad swoim pododdziałem. 
Jaki typ sprzętu? 
Kolokwialnie  mówiąc  i  nie  ujmując  nikomu  sprzęt  powinien  byd  przede  wszystkim 
„idiotoodporny”,  co  znaczy,  że  powinien  zawierad  jak  najmniejszą  ilośd  elementów 
regulacyjnych  i  kontrolnych.  Z  reguły  wystarczają  dwa  przełączniki  bębnowe  za  pomocą 
których  możliwe  jest  ustawienie  wybranego  kanału  (max.  8  kanałów)  oraz  ustawienie  siły 
głosu,  elementem  kontrolnym  powinna  byd  kontrolka  nadawania  oraz  kontrolka  sprawności 
źródła  zasilania.  Złym  rozwiązaniem  jest  korzystanie  z  urządzeo  z  na  stałe  zamontowanymi 
antenami  ponieważ  w  razie  uszkodzenia  anteny  z  reguły  nie  mamy  możliwości  jej  szybkiej 
wymiany lub zastosowania rozwiązania prowizorycznego. 
Jedynym innym typem środka radiowego w drużynie, to ten na wyposażeniu dowódcy. Winien 
on  posiadad  wersję  bogatszą  umożliwiającą  pracę  na  jednym  kanale  i  nasłuch  na  drugim  z 
możliwością  natychmiastowej  jego  zmiany.  Obrazowo  mówiąc  i  odnosząc  się  do 
radiotelefonów  są  to  tzw.  „duobandery”  pracujące  na  dwóch  pasmach  i  zapewniające 
wymieniony  powyżej  rodzaj  pracy.  Jest  to  spowodowane  koniecznością  dowodzenia  własną 
drużyną, a także bycia dowodzonym przez dowódcę plutonu. 
 
Podsumowując: 

  Drużyna winna mied na wyposażeniu taką ilośd środków radiowych, która pozwala na 

kontrolowanie  działania  wszystkich  jej  żołnierzy  na  jednym  kanale  przez  swojego 
dowódcę. 

  Środki  radiowe  powinny  zapewniad  swobodę  ruchów  oraz  posiadad  intuicyjną  i 

nieskomplikowaną obsługę. 

  Dowódca  winien  zostad  wyposażony  w  środek  radiowy  zapewniający  mu  kontrolę 

własnego  pododdziału  będąc  jednocześnie  w  stałej  gotowości  do  otrzymywania 
informacji ze szczebla wyższego. 

 



 

Pluton. 
Przyjmując  bardzo  uproszczoną  strukturę  kolejnym  szczeblem  jest  pluton  składający  się  z 
trzech  drużyn  oraz  sekcji  (zespołu)  dowodzenia.  Urządzenie  łączności  przypisane  jest 
bezpośrednio dowódcy plutonu bądź jego radiooperatorowi. 

W  tej  strukturze  najważniejszymi  są  urządzenia  dowódców  drużyn  oraz  dowódcy  plutonu. 
Wszystkie muszą pracowad  na tej samej  zasadzie, a więc wydzielając jeden zakres  (kanał)  na 
obsługę  podwładnego  i  jeden  dla  przełożonego.  Na  tym  szczeblu  wszystko  można  jeszcze 
zorganizowad za pomocą pojedynczych urządzeo dwuzakresowych zatem dla dowódcy plutonu 
przypisujemy również takie urządzenie. 
Biorąc  pod  uwagę  sied  radiową,  składała  się  ona  będzie  z  czterech  urządzeo  służących  do 
łączności  pomiędzy  poszczególnymi  dowódcami.  Zauważyd  należy,  że  dowódca  plutonu  nie 
musi  (i  zazwyczaj  nie  ma)  łączności  z  pojedynczymi  żołnierzami  w  drużynach.  Nie  jest  to 
potrzebne  ponieważ  zgodnie  z  zasadą  dowodzenia  „jednoosobowego”  to  dowódcy  drużyn 
zarządzają własnymi ludźmi. 
Podsumowując: 

  Wszystkie  osoby  funkcyjne  określane  jako  „dowódca”  winny  mied  sprzęt  radiowy 

podobnej klasy. 

  Praca na środkach radiowych odbywad się będzie w dwóch kierunkach: 

  do podwładnego (drużyn) 
  do przełożonego (kompanii) 

 



 

kompania 

Trzymając  się  zasady  podstawowej  i  nieskomplikowanej  struktury  pododdziału  przyjmujemy,  że 
kompania składa się z: 

  trzech plutonów 
  drużyny dowodzenia 
  drużyny wsparcia 

Pododdział  tak  ukompletowany,  aby  sprostad  wymogom  spójności  i  ciągłości  dowodzenia 
winien  posiadad  środki  łączności  zapewniające  pokrycie  siecią  radiową  wszystkich  jego 
komponentów.  Dowódca  kompanii  musi  posiadad  łącznośd  wewnątrz  pododdziału  oraz  na 
zewnątrz,  aby  utrzymywad  łącznośd  z  przełożonym.  Łącznośd  wewnętrzną  zapewnid  może 
środek  podobnej  klasy  jak  na  wyposażeniu  dowódców  plutonów  natomiast  łącznośd 
zewnętrzną  ze  względu  na  odległośd  od  sztabu  batalionu  zapewnid  należy  środkiem  o 
odpowiednio  większej  mocy  pracującym  na  dwóch  pasmach.  Dodatkowymi  urządzeniami 
muszą byd: 

  odbiornik nasłuchowy pracujący w sieci powiadamiania i alarmowania 
  radiostacja (radiotelefon) pracujący w sieci współdziałania 

Wszystkie urządzenia na szczeblu kompanii obsługiwane winny byd przez drużynę dowodzenia 
w której oprócz szefa oraz technika powinny znajdowad się etaty dla dwóch radiooperatorów 
w tym jednego bezpośrednio przypisanego dla dowódcy kompanii. Ilośd środków radiowych, a 
tym samym sieci w których odbywa się praca na tym poziomie niemożliwa jest do opanowania 
przez jedną osobę. 
Podsumowując: 

  Minimalny  zestaw  urządzeo  łączności  na  szczeblu  kompanii  zapewniający  spójnośd  i 

ciągłośd dowodzenia winien składad się z: 

  Dwupasmowej radiostacji (radiotelefonu) przenośnego (ręcznego) do łączności 

z dowódcami plutonów. 

  Dwupasmowej  radiostacji  (radiotelefonu)  przenośnego  (plecakowego  lub  na 

pojeździe) do łączności z sztabem batalionu. 

  Dwupasmowego  odbiornika  nasłuchowego  do  pracy  w  sieci  powiadamiania  i 

alarmowania. 

  Dwupasmowej  radiostacji  (radiotelefonu)  przenośnego  (plecakowego  lub  na 

pojeździe) do łączności w sieci współdziałania. 

  Jednopasmowych  radiostacji  (radiotelefonów)  przenośnych  (ręcznych)  dla 

szefa i technika kompanii oraz dla dowódcy drużyny wsparcia. 

  Dowódca kompanii odpowiedzialny jest za organizację łączności w całym pododdziale 

oraz  jej  funkcjonowanie  „w  dół”  czyli  do  swoich  podwładnych.  Zadanie  to  realizuje 
poprzez drużynę dowodzenia. 

 

Analizując. 
Pododdział wielkości kompanii winien posiadad następujące nasycenie środkami łączności w wariancie 
optymalnym: 

  Drużyna – 12 radiostacji (radiotelefonów) przenośnych (ręcznych) jednopasmowych. 
  Pluton – 36 radiostacji (radiotelefonów) przenośnych (ręcznych) jednopasmowych. 

- 1 radiostacja (radiotelefon) przenośny (ręczny) dwupasmowy. 

  Kompania – 114 radiostacji (radiotelefonów) przenośnych (ręcznych) jednopasmowych 

- 4 radiostacje (radiotelefony) przenośne (ręczne) dwupasmowe 
- 2 radiostacje (radiotelefony) przenośne (plecakowe) 
- 1 odbiornik nasłuchowy 

Jest to wariant optymalny w którym przyjęto zasadę, że każdy żołnierz jest ogniwem łączności i posiada 
indywidualny środek radiowy. Oczywiście biorąc pod uwagę, że żołnierz nigdy nie działa w pojedynkę 
można przyjąd warianty z mniejszym nasyceniem środkami radiowymi. W takim wypadku oszczędnośd 
na  ilości  przynosi  podział  drużyn  na  zespoły  i  sekcje  w  których  tylko  jeden  żołnierz  posiada  środek 
łączności. 
 

2.  Podstawowe zasady organizacji łączności radiowej. 

 
Stosowanie jednolitych zasad (procedur) w łączności radiowej ma na celu przede wszystkim dążenie do 
zorganizowania  ciągłego,  spójnego  i  nie  zakłóconego  systemu  obiegu  informacji  wspomagającego 
dowodzenie.  Aby  uzyskad  taki  status  niezbędne  jest  zachowanie  odpowiedniej  dyscypliny  przez 
wszystkie podmioty uczestniczące w pracy radiowej.  
Podstawowymi zasadami w pracy na środkach radiowych są: 



 

Centralne zarządzanie. 
Niezależnie czy praca odbywa się w kierunku, czy sieci radiowej zawsze jest zarządzana przez 
jedno źródło czyli wprowadza się podział na radiostację główną oraz radiostacje podległe. 
Organizatorem pracy jest CNO (centrum nadawczo – odbiorcze) będące zazwyczaj elementem 
dowództwa prowadzącego działanie. 
przykład 
Prowadząc łącznośd na szczeblu kompanii jej dowódca organizuje stanowisko dowodzenia na 
bazie drużyny dowodzenia oraz posiadanego sprzętu łączności. 



 

Podporządkowanie. 
Niezmienna jest zasada tworzenia łączności „w dół”, a więc przełożony organizuje łącznośd do 
podwładnego, ustala jej zasady na podstawie istniejących przepisów, wyznacza częstotliwości 
oraz środki radiowe. 



 

Dyscyplina łączności. 
Zorganizowana  praca  w  systemie  łączności,  to  przede  wszystkim  dyscyplina  prowadzenia 
korespondencji i przestrzeganie zasad podstawowych: 

  Priorytet  pierwszeostwa  w  pracy  posiada  radiostacja  główna  (zazwyczaj  radiostacja 

dowódcy  danego  szczebla).  Radiostacja  ta  posiada  pierwszeostwo  w  pracy  „na 
nadawanie”,  podlegają  jej  wszystkie  radiostacje  niższego  szczebla,  bezwzględnie 
wykonywane  muszą  byd  wszystkie  komendy  przez  nią  podawane,  posiada możliwośd 
dokonywania sprawdzania stanu łączności, sprawdzania tożsamości korespondentów, 
rozpoczynania i kooczenia pracy w sieci. 

  Radiostacje  podległe  pracę  „na  nadawanie”  rozpoczynają  jedynie  w  przypadkach  ich 

wywołania  bądź  innych  ważnych  przypadkach  wynikłych  z  prowadzonych  działao. 
Praca  bezpośrednia  dozwolona  jest  jedynie  z  radiostacją  główną  natomiast  praca  z 
radiostacjami równorzędnymi możliwa jest po uzyskaniu zgody radiostacji głównej. 

  Bezwzględnie  należy  przestrzegad  zasad  nawiązywania  łączności,  wywoływania  oraz 

używania kryptonimów radiowych, na kryptonimy nie istniejące lub błędnie nadawane 
nie należy odpowiadad. 

  Wszystkim  korespondentom  zabrania  się  używania  kryptonimów  radiowych  nie 

zawartych w tabeli kryptonimów lub zawartych w tabelach dla innych sieci. 

  W warunkach zakłóceo lub przerw w łączności należy starad się ją odzyskad zmieniając 

miejsce pracy radiostacji lub jej parametru techniczne (zmiana mocy, przeszukiwanie i 
dostrajanie częstotliwości). 

  Radiostacje  podległe  bez  zgody  przełożonego  nie  mogą  podawad  w  sieci  sygnałów 

dowodzenia. 

  Praca  radiowa  na  szczeblach  dowódczych  powinna  byd  rejestrowana  w  Dzienniku 

Korespondencji Radiowej. 

  Prawo  do  rozpoczynania  i  kooczenia  łączności  oraz  wywoływania  korespondentów 

kryptonimem okólnikowym posiada jedynie radiostacja główna. 

  Rozpoczęcie  łączności  realizowane  jest  poprzez  indywidualne  wywołanie  każdego 

korespondenta oraz sprawdzenie stanu łączności. 

  Kooczenie  łączności  realizowane  jest  poprzez  wywołanie  okólnikowe  wszystkich 

korespondentów oraz podanie sygnału „koniec pracy”. 

  W wypadku braku odpowiedzi korespondenta na wywołanie okólnikowe kontakt z nim 

nawiązuje się poprzez kryptonim indywidualny w kolejności po zakooczeniu podawania 
sygnału przez kryptonim okólnikowy. 

  Radiostacja  szefa  łączności  posiada  prawo  wejścia  w  sied  radiową  na  zasadach 

równorzędnych  z  radiostacją  główną  (za  wyjątkiem  przekazywania  sygnałów 
dowodzenia), radiostacja ta czuwa nad przestrzeganiem dyscypliny w sieci i reaguje na 
każdorazowe  jej  naruszenie.  Do  jej  zadao  należy  również  monitoring  warunków 
łączności oraz ciągła praca nad ich poprawnym utrzymaniem.