Fotograf_313[05]_Z1.04

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Andrzej Zbigniew Leszczyński

Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi
i technikami cyfrowymi
313[05].Z1.04

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Wykonywanie zdjęć aparatem fotograficznym na materiale negatywowym

i diapozytywowym

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Wykonywanie zdjęć cyfrowym aparatem fotograficznym

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3. Obróbka chemiczna materiałów negatywowych czarno-białych

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Obróbka chemiczna barwnych materiałów negatywowych i diapozytywowych 22

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5. Wykonywanie powiększeń pozytywowych czarno-białych

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

4.6. Wykonywanie barwnych powiększeń pozytywowych

4.6.1. Materiał nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzające

4.6.3. Ćwiczenia

4.6.4. Sprawdzian postępów

4.7. Wykonywanie wydruków z plików graficznych

4.7.1. Materiał nauczania

4.7.2. Pytania sprawdzające

4.7.3. Ćwiczenia

4.7.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Jesteś w posiadaniu „Poradnia dla ucznia”, który będzie Ci pomocny w przyswajaniu

wiedzy i podstawowych umiejętności dotyczących wykonywania prac fotograficznych metodami
tradycyjnymi  i  technikami  cyfrowymi.  Poznasz  zasady  wykonywania  zdjęć  aparatem
fotograficznym  na  materiale  negatywowym  i pozytywowym,  oraz  zasady  wykonywania  zdjęć
cyfrowym  aparatem  fotograficznym.  Poznasz  także  podstawowe  zasady  obróbki  chemicznej
materiałów  negatywowych  czarno-białych  oraz  barwnych  materiałów  negatywowych
i diapozytywowych,

zasady

wykonywania

czarno-białych

i barwnych

powiększeń

pozytywowych oraz wydruków z plików graficznych.

Zapoznaj się dokładnie z treścią rozdziału Wprowadzenie, ponieważ umożliwi Ci to

skuteczne korzystanie z poradnika i osiągnięcie sukcesu w nauce, w ramach jednostki
modułowej „Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami
cyfrowymi” dla zawodu Fotograf 313[05] (patrz pozycja 10 w załączonej tabeli).

Zawód: Fotograf 313[05]
Lp. Kod

Nazwa jednostki modułowej w programie nauczania dla zawodu

1. 313[05].O1.01

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska

2. 313[05].O1.02

Zastosowanie elementów wiedzy o sztuce w realizacji zadań
zawodowych

3. 313[05].O1.03

Posługiwanie się terminologią zawodową

4. 313[05].O1.04

Rozróżnianie materiałów fotograficznych

5. 313[05].O1.05

Magazynowanie i przechowywanie materiałów fotograficznych

6. 313[05].O1.06

Wykonywanie podstawowych czynności fotograficznych

7. 313[05].Z1.01

Organizowanie stanowiska pracy

8. 313[05].Z1.02

Dobieranie sprzętu i materiałów do wykonania prac fotograficznych

9. 313[05].Z1.03

Przygotowywanie roztworów do chemicznej obróbki materiałów
fotograficznych

10. 313[05].Z1.04

Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi
i technikami cyfrowymi

11. 313[05].Z1.05

Wykonywanie zdjęć portretowych

12. 313[05].Z1.06

Wykonywanie zdjęć plenerowych

13. 313[05].Z1.07

Wykonywanie zdjęć architektonicznych

14. 313[05].Z1.08

Wykonywanie zdjęć reportażowych

15. 313[05].Z1.09

Wykonywanie zdjęć reklamowych

16. 313[05].Z1.10

Wykonywanie zdjęć technicznych

Poradnik składa się z pięciu części: Wymagania wstępne, Cele kształcenia, Materiał

nauczania, Sprawdzian osiągnięć, Literatura.

W części Wymagania wstępne, określono katalog podstawowych umiejętności, które

powinieneś posiadać przed przystąpieniem do realizacji niniejszej jednostki modułowej. Jeśli po
analizie uznasz, że któreś z umiejętności nie są dostatecznie przez Ciebie opanowane, wówczas
powinieneś  ponownie  przestudiować  materiał  nauczania  zawarty  w  poradnikach  z poprzednich
jednostek  modułowych.  W  dotarciu  do  właściwego  poradnika  pomoże  Ci  załączona  powyżej
lista  jednostek  modułowych,  która  obejmuje  swym  zakresem  cały  program  nauczania  dla
zawodu.  W  przypadku  trudności  skonsultuj  się  z nauczycielem  w  celu  trafnego  wyboru
poradnika.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W części Cele kształcenia znajduje się wykaz umiejętności jakie będziesz posiadał

po zakończeniu realizacji materiału nauczania zawartego w poradniku. W ocenie,
czy rzeczywiście takie umiejętności opanowałeś, pomogą Ci załączone w poradniku
sprawdziany postępów oraz sprawdzian osiągnięć.

Materiał nauczania jest podstawowym składnikiem poradnika i zawiera kompendium

informacji, które powinieneś  starannie przyswoić, aby przystąpić do wykonania zaplanowanych
ćwiczeń  oraz  zaliczenia  sprawdzianu  osiągnięć.  Przykład  takiego  sprawdzianu  jest  zawarty  na
końcu  poradnika.  Ponadto  materiał  nauczania  zawiera  Pytania  sprawdzające  stan  Twojej
wiedzy,  która  jest  wymagana  do  realizacji  danego  ćwiczenia.  Każde  z  Ćwiczeń  zawartych  w
poradniku  opisane  jest  w  formie polecenia  co należy wykonać. Natomiast uszczegółowieniem
tego  polecenia    jest  lista  działań  (czynności)  określająca  Sposób  wykonania  ćwiczenia.
Ćwiczenia będziesz realizował indywidualnie lub pracując w zespole z innymi uczniami.

Składnikiem opisu każdego z ćwiczeń jest również Lista wyposażenia stanowiska pracy.

Lista  ta  umożliwia  sprawdzenie  czy  stanowisko  ćwiczeniowe  jest  wyposażone  w  środki
dydaktyczne  niezbędne  do  prawidłowego  wykonania  ćwiczenia.  W  celu  dokonania  samooceny,
(określenia  jaki  jest efekt nabycia wiedzy i umiejętności z danego zakresu materiału nauczania)
możesz  posłużyć  się  narzędziem,  które  nazywa  się  Sprawdzian  postępów.  Jest  to  lista
kontrolna,  którą  powinieneś  wypełnić  odpowiadając  na  pytanie  „tak”  lub  „nie”,  co  jest
równoznaczne z oceną, że potrafisz wykonać daną czynność lub jeszcze jej nie potrafisz. W tym
drugim przypadku powinieneś powtórzyć trening wykonując ponownie odpowiednie ćwiczenie.
Zasadne  jest  również  to,  abyś  wówczas  jeszcze  raz  przestudiował  zakres  materiału  nauczania
potrzebny do realizacji tych ćwiczeń. Pomoże Ci w tym Twój nauczyciel, do którego powinieneś
zwracać się z pytaniami i wątpliwościami.

Kolejna część poradnika to Sprawdzian osiągnięć, który umożliwia sprawdzenie poziomu

Twoich  wiadomości  i  umiejętności  po  zakończeniu  realizacji  programu  jednostki  modułowej.
Pozytywnie rozwiązany przez  Ciebie sprawdzian  osiągnięć  będzie stanowił dowód, że potrafisz
zrealizować  zdanie  zawodowe  polegające  na

wykonywaniu prac fotograficznych metodami

tradycyjnymi i technikami cyfrowymi. W przypadku sprawdzianu osiągnięć powinieneś również
wiedzieć,  że  ma  on  formę  testu  podobnego  do  tych,  jakie  występują  w  części  teoretycznej
egzaminu  zewnętrznego  dla  potwierdzenia kwalifikacji  w zawodzie.  Dlatego też istotne  jest  to,
żebyś  nabrał  wprawy  w  rozwiązywaniu  tego typu testów,  co  z  pewnością  będzie  procentować
w przypadku Twojego egzaminu zewnętrznego.

W celu poszerzenia i pogłębienia posiadanej wiedzy w zakresie tej jednostki modułowej

możesz również skorzystać z listy materiałów źródłowych zamieszczonych w części poradnika
nazwanej

Literatura.

Jednakże

wymaga

to od

Ciebie

inicjatywy

aby

dotrzeć

do rekomendowanego  zastawu  literatury.  Zestaw  ten  powinien  być  dostępny  w  zbiorach
biblioteki  szkolnej  lub  innych  bibliotek  publicznych.  Wiele  cennych  i  ciekawych  informacji
możesz również uzyskać korzystając z zasobów internetowych. Jeśli będziesz miał jakiekolwiek
trudności  ze  zrozumieniem  treści  materiału  nauczania  lub  ćwiczeń  to  poproś  nauczyciela
o dodatkowe wyjaśnienie i pomoc.

Bezpieczeństwo i higiena pracy
W trakcie realizacji ćwiczeń musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bezpieczeństwa

i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych wynikających z prowadzonych prac. Przepisy
te już wcześniej poznałeś lub poznasz w trakcie nauki. W czasie pracy koniecznie musisz dbać
o ochronę środowiska naturalnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

313[05].Z1

Technologia prac fotograficznych

313[05].Z1.01

Organizowanie stanowiska pracy

313[05].Z1.02

Dobieranie materiałów i sprzętu do

wykonania prac fotograficznych

313[05].Z1.03

Dobieranie materiałów i sprzętu do

wykonania prac fotograficznych

313[05].Z1.04

Dobieranie materiałów i sprzętu do

wykonania prac fotograficznych

313[05].Z1.05
Wykonywanie

zdjęć

portretowych

313[05].Z1.06
Wykonywanie

zdjęć

plenerowych

313[05].Z1.07
Wykonywanie

zdjęć

architektonicznych

313[05].Z1.08
Wykonywanie

zdjęć

reportażowych

313[05].Z1.09
Wykonywanie

zdjęć

reklamowych

313[05].Z1.10
Wykonywanie

zdjęć

technicznych

Schemat układu jednostek modułowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

wykonywać podstawowe prace i procesy technologiczne z zachowaniem przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,

−

wykorzystywać elementy wiedzy o sztuce przy wykonywaniu zdjęć plenerowych,

−

posługiwać się terminologią zawodową w kontaktach z klientami i dokumentowaniu prac
fotograficznych,

−

rozpoznawać rodzaje materiałów światłoczułych oraz inne materiały fotograficzne,

−

dobierać czułości matrycy w aparacie cyfrowym oraz parametry rozdzielczości i kompresji
zapisu obrazu wytworzonego przez aparat,

−

posługiwać się komputerem w zakresie obróbki obrazu cyfrowego, w tym plików RAW
(danych zapisanych bezpośrednio z matrycy światłoczułej),

−

magazynować, przechowywać i dokumentować materiały fotograficzne zgodnie
z obowiązującymi przepisami i standardami,

−

wykonywać podstawowe czynności fotograficzne, a w szczególności:
-

korzystać z różnych źródeł informacji,

posługiwać się aparatami fotograficznymi: lustrzanką średnioformatową, lustrzanką
małoobrazkową, lustrzanką cyfrową, cyfrowym aparatem kompaktowym z możliwością
ręcznych ustawień parametrów,

stosować obiektywy wymienne,

posługiwać się elektroniczną lampą błyskową,

posługiwać się światłomierzem z możliwością pomiaru zarówno światła odbitego jak
i padającego,

dokonać archiwizacji wykonanego zdjęcia poprzez naklejenie go na odpowiednie
podłoże i opatrzenie właściwym opisem,

−

organizować stanowisko pracy fotografa z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa
i ergonomii pracy,

−

dobierać optymalny sprzęt i materiały do wykonywania prac fotograficznych,

−

przygotowywać roztwory do chemicznej obróbki materiałów fotograficznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

dobrać odpowiedni sprzęt fotograficzny tradycyjny lub cyfrowy do wykonania zdjęć,

−

dobrać odpowiedni sprzęt dodatkowy do wykonania zdjęć,

−

dobrać odpowiednie materiały fotograficzne do wykonania zdjęć,

−

wykonać zdjęcie aparatem fotograficznym na materiale negatywowym i diapozytywowym,

−

dobrać warunki ekspozycji z uwzględnieniem użytego materiału zdjęciowego,

−

stosować wyposażenie dodatkowe do aparatów tradycyjnych,

−

wykonać zdjęcie cyfrowym aparatem fotograficznym,

−

sterować podstawowymi parametrami rejestracji obrazu w aparacie cyfrowym,

−

wywołać film w koreksie i w procesorze,

−

posługiwać się różnymi typami procesorów,

−

wykonać powiększenie pozytywowe pod powiększalnikiem,

−

przeprowadzić obróbkę chemiczną materiałów pozytywowych,

−

wykonać odbitkę pozytywową na printerze,

−

przeprowadzić podstawową obsługę printera,

−

wykonać odbitkę techniką cyfrową,

−

przeprowadzić podstawową edycję obrazu cyfrowego w aplikacji graficznej,

−

wykonać retusz lub plamkowanie zdjęcia,

−

określić szacunkowo ilość potrzebnego materiału,

−

sporządzić zapotrzebowanie i rozliczenie materiałowe,

−

przeprowadzić konserwację sprzętu i narzędzi,

−

porozumieć się z przełożonymi i współpracownikami,

−

wykonać pracę z zachowaniem przepisów bhp, ochrony ppoż. oraz ochrony środowiska.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Wykonywanie zdjęć aparatem fotograficznym na materiale

negatywowym i diapozytywowym

4.1.1. Materiał nauczania

Fotografowanie na materiale negatywowym i pozytywowym.

Fotografując na materiałach analogowych powinieneś pamiętać, że ewentualne błędy

w ekspozycji  bedziesz  mógł  ocenić  dopiero  po  obróbce.  Wprawdzie  materiały  te  są opisane
określonymi  cechami  użytkowymi,  głównie  światłoczułością,  ale  warto  zdawać  sobie  sprawę
z różnic  między  negatywem  a  diapozytywem.  Polegają  one  na  odmiennej  budowie  tych
materiałów,  zupełnie  różnym  procesie  obróbki,  innym  ich  przeznaczeniu  czy  kontraście.  Wielu
doświadczonych  fotografów  wychodzi  z  założenia,  że lepsze  efekty  uzyskuje  się  na  negatywie
prześwietlonym  (+2/3  EV)  niż  niedoświetlonym.  Dlatego  obficiej  je  naświetlają.  Inaczej  jest
z diapozytywami.  W  ich  przypadku  ciekawszy  efekt  daje  lekkie  niedoświetlenie  (-1/3  EV).
Uzyskujemy  wówczas  ciemniejsze,  głębokie  cienie

i nasycone barwy w światłach

(najjaśniejszych miejscach obrazu).

Wykonywanie zdjęć aparatem fotograficznym w zależności od tematu.

Wiesz już, że w zależności od tematu zdjęcia warto jest dobrać sprzęt, który najlepiej

spełni Twoje oczekiwania. Jeżeli sprzęt fotograficzny nie będzie dostosowany do Twojej
osobowości i zainteresowań, to będziesz odczuwał niedosyt, a tym samym nie będziesz mógł
robić dobrych zdjęć.

Dodatkową pomocą może być przegląd dwudziestu dziedzin pracy fotograficznej

i przyporządkowane im cechy aparatu fotograficznego. Pozwoli Ci on uporządkować
wiadomości oraz wykonywać zdjęcia ciekawe i przemyślane.

architektura

1.  sterowanie perspektywą
2.  ostrość i jakość odwzorowania
3.  możliwość wykonania zdjęć szerokokątnych

dzieła sztuki

1.  paralaksa
2.  sterowanie perspektywą
3.  ostrość i jakość odwzorowania
4.  zdatność do zdjęć makrofotograficznych

fotografia ogólna

1.  synchronizacja błysku
2.  szybka praca
3.  możliwość stosowania obiektywów długoogniskowych
4.  możliwość wykonania zdjęć szerokokątnych

krajobrazy

1. sterowanie perspektywą
2. ostrość i jakość odwzorowania

ludzie (ogólnie)

1. obiektyw o dużej jasności

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2.  synchronizacja błysku
3.  poręczność i masa
4.  cicha praca
5.  częstotliwość zdjęć
6.  szybka praca

makrofotografia

1. paralaksa
2. zdatność do zdjęć makrofotograficznych

moda

1.  obiektyw o dużej jasności,
2.  synchronizacja błysku
3.  paralaksa
4.  poręczność i masa
5.  szybka praca

podróże

1.  synchronizacja błysku
2.  poręczność i masa
3.  cicha praca
4.  szybka praca

portret

1.  synchronizacja błysku
2.  paralaksa
3.  szybka praca

przemysł i technika

1.  synchronizacja błysku
2.  paralaksa
3.  sterowanie perspektywą
4.  ostrość i jakość odwzorowania
5.  szybka praca
6.  zdatność do zdjęć makrofotograficznych
7.  możliwość wykonania zdjęć szerokokątnych
8.  obiektyw o ekstremalnie szerokim kącie obrazowania

przyroda (ogólnie)

1.  synchronizacja błysku
2.  najkrótszy czas otwarcia migawki
3.  obiektywy o najdłuższej ogniskowej
4.  paralaksa
5.  poręczność i masa
6.  cicha praca
7.  częstotliwość zdjęć
8.  szybka praca
9.  zdatność do zdjęć makrofotograficznych
10. możliwość stosowania obiektywów długoogniskowych

reportaż i dokumentacja

1.  obiektyw o dużej jasności,
2.  synchronizacja błysku
3.  najkrótszy czas otwarcia migawki
4.  obiektywy o najdłuższej ogniskowej

reprodukcje

1. paralaksa

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2.  sterowanie perspektywą
3.  ostrość i jakość odwzorowania
4.  szybka praca

sport

1.  obiektyw o dużej jasności,
2.  synchronizacja błysku
3.  najkrótszy czas otwarcia migawki
4.  poręczność i masa
5.  częstotliwość zdjęć
6.  szybka praca
7.  możliwość stosowania obiektywów długoogniskowych

symbolika- kreacja

1.  obiektyw o dużej jasności,
2.  synchronizacja błysku
3.  poręczność i masa
4.  szybka praca

środki żywności

1.  paralaksa
2.  sterowanie perspektywą
3.  ostrość i jakość odwzorowania
4.  szybka praca

teatr i estrada

1.  obiektyw o dużej jasności,
2.  synchronizacja błysku
3.  cicha praca
4.  szybka praca

wnętrza

1.  synchronizacja błysku
2.  paralaksa
3.  sterowanie perspektywą
4.  ostrość i jakość odwzorowania
5.  możliwość wykonania zdjęć szerokokątnych
6.  obiektyw o ekstremalnie szerokim kącie obrazowania

zwierzęta (ogólnie)

1.  synchronizacja błysku
2.  poręczność i masa
3.  cicha praca
4.  szybka praca
5.  zdatność do zdjęć makrofotograficznych
6.  możliwość stosowania obiektywów długoogniskowych

zwierzęta dzikie na wolności

1.  synchronizacja błysku
2.  obiektywy o najdłuższej ogniskowej
3.  poręczność i masa
4.  cicha praca
5.  częstotliwość zdjęć
6.  szybka praca
7.  możliwość stosowania obiektywów długoogniskowych

[2, s.198]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Czym różni się materiał negatywowy od pozytywowego?
2.  Jaki efekt daje lekkie niedoświetlenie diapozytywów?
3.  Co oznacza wartość +2 EV?
4.  Czym należy się kierować wybierając sprzęt fotograficzny?
5.  Przy jakich zdjęciach ważna jest możliwość sterowania perspektywą?
6.  Jakie zdjęcia wymagają najkrótszego czasu otwarcia migawki?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj fotografię dowolnego tematu na materiale negatywowym barwnym. Aparat ustaw

na  statywie  i w  niezmiennych  warunkach  oświetleniowych  wykonaj  zdjęcie  zgodnie
ze wskazaniami światłomierza. Następne dwie ekspozycje prześwietl kolejno o +1EV i o +2EV,
a  kolejne  dwie  ekspozycje  niedoświetl  o  –1EV  i  o  –2EV.  Przy  wyborze  planu  zdjęciowego
możesz  skorzystać  z  listy  20  typowych  tematów  fotograficznych.  Po  wywołaniu  negatywu
i wykonaniu  odbitek  zaobserwuj  różnice  w jakości  obrazu,  odwzorowaniu  barw,  nasyceniu
kolorów. Zapisz wnioski.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (2-3 osób),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz

udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,

4) zaplanować w formie pisemnej warunki, do których będziesz konfigurował sprzęt

i materiały fotograficzne,

5) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny do wykonywania fotografii,
6) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiednie materiały fotograficzne do wykonywania

fotografii,

7)  wykonać zaplanowaną serię zdjęć,
8)  wywołać film,
9)  zaprezentować  w formie  pisemnej  rezultaty  realizacji  ćwiczenia  oraz  uzasadnić  wybór

sprzętu i materiałów do wykonywania fotografii,

10) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
11) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii,

−

tradycyjny aparat fotograficzny,

−

obiektywy wymienne,

−

statywy (co najmniej 1 statyw na zespół),

−

światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt. na grupę),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

wężyki spustowe do odpowiednich typów aparatów (wg potrzeby mechaniczne
i elektroniczne),

−

negatyw barwny do wybranego typu aparatu.

Ćwiczenie 2

Zaplanuj fotografię dowolnego tematu na barwnym materiale odwracalnym. Aparat ustaw

na  statywie  i  w  niezmiennych  warunkach  oświetleniowych  wykonaj  zdjęcie  zgodnie
ze wskazaniami światłomierza. Następne dwie ekspozycje prześwietl kolejno o +1EV i o +2EV,
a kolejne  dwie  ekspozycje  niedoświetl o  –1EV  i o –2EV.  Przy  wyborze  planu  zdjęciwego
możesz  skorzystać  z listy  20  typowych  tematów  fotograficznych.  Po  wywołaniu  materiału
odwracalnego  zaobserwuj  różnice  w jakości  obrazu,  odwzorowaniu  barw,  nasyceniu  kolorów.
Zapisz wnioski.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (2-3 osób),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz

udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,

4) zaplanować w formie pisemnej warunki, do których będziesz konfigurował sprzęt

i materiały fotograficzne,

5) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny do wykonywania fotografii,
6) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiednie materiały fotograficzne do wykonywania

fotografii,

7)  wykonać zaplanowaną serię zdjęć,
8)  wywołać film,
9)  zaprezentować  w  formie  pisemnej  rezultaty  realizacji  ćwiczenia  oraz  uzasadnić  wybór

sprzętu i materiałów do wykonywania fotografii,

10) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
11) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii,

−

tradycyjny aparat fotograficzny,

−

obiektywy wymienne,

−

statywy (co najmniej 1 statyw na zespół),

−

światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt. na grupę),

−

wężyki spustowe do odpowiednich typów aparatów (wg potrzeby mechaniczne
i elektroniczne),

−

film odwracalny barwny do wybranego typu aparatu,

−

procesor wywołujący,

−

zestaw chemikaliów do procesu E6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić podstawowe różnice między materiałem negatywowym a

diapozytywowym?



2) wyjaśnić, co oznacza niedoświetlenie warunków ekspozycji?



3) dobrać najważniejsze cechy aparatu fotograficznego do konkretnego tematu

zdjęciowego?



4) wykonać zdjęcie prześwietlone o +2 EV?



5) określić, jakie cechy powinien mieć aparat do wykonywania zdjęć

reportażowych?



6) określić, jakiej konstrukcji aparat nadaje się do wykonywania zdjęć

technicznych?



7) poznać, czy film negatywowy został prawidłowo naświetlony?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Wykonywanie zdjęć cyfrowym aparatem fotograficznym

4.2.1. Materiał nauczania

Specyfika fotografowania aparatem cyfrowym.

Masz już za sobą praktykę w fotografowaniu technikami tradycyjnymi. Wiesz także,

że coraz  bardziej  popularne  staje  się  stosowanie  fotografii  cyfrowej.  Dobranie  warunków
ekspozycji w aparacie  cyfrowym  i analogowym  przeprowadza  się podobnie.  Różnica  polega
na  tym,  że po wykonaniu  zdjęcia  aparat  cyfrowy  typu  lustrzanka  oraz  typu  kompaktowego
wyświetla  obraz  na  wyświetlaczu  ciekłokrystalicznym.  Oceniając  ten  obraz  warto  zmienić
przyzwyczajenie  i nie  dopatrywać  się  maksymalnej  wielkości  tonalnej  z fotografowanym
motywem.  Z powodów  konstrukcyjnych  matrycy  aparatu  cyfrowego  im  jaśniejszy  jest
rejestrowany  obraz,  tym  lepszą  ma  jakość  (niższy  poziom  szumów).  Z tego  powodu  warto
tak  dobierać  ekspozycję,  aby  wykres  przedstawiający  jasność  pikseli  obrazu,  zwany
histogramem  układał  się  możliwie  blisko  prawej  strony.  Stosując  tą  zasadę  przy  każdym
temacie  zdjęciowym  może  się  okazać,  że podczas  fotografowania  ciemnych  motywów
na ciemnym  tle  uzyskamy  obraz  tonalnie  zbyt  jasny.  Należy  jednak  pamiętać,
że w programie edycyjnym tonalność obrazu doprowadzimy do oczekiwanej, nie tracąc tym
samym  wysokiej  jakości  obrazu  (niski  poziom  szumów).  Jeżeli  taki  ciemny  motyw
sfotografujemy w sposób standardowy, to uzyskamy obraz tonalnie zgodny z oczekiwaniami,
lecz gorszej jakości- o podwyższonym poziomie szumów.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Czym różni się dobieranie ekspozycji w aparacie analogowym i cyfrowym?
2.  Do czego służy wyświetlacz ciekłokrystaliczny?
3.  Co oznacza termin „histogram”?
4.  O czym informuje histogram?
5.  Jak sposób trzymania aparatu cyfrowego wpływa na jakość fotografowanego obrazu?
6.  Jakie parametru aparatu cyfrowego decydują o odwzorowaniu barw?
7.  Jakie parametru aparatu cyfrowego wpływają na ilość szczegółów fotografowanego obrazu?
8.  Co oznacza ikona

9. Jakie są możliwości wyzwalania spustu migawki?
10. Na czym polega system redukcji czerwonych oczu w cyfrowym aparacie fotograficznym?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaplanuj wykonanie ujęcia dowolnego tematu przy pomocy aparatu cyfrowego. Aparat

ustaw  na statywie  i  w  niezmiennych  warunkach  oświetleniowych  wykonaj  zdjęcie  zgodnie
ze wskazaniami  światłomierza.  Następne  trzy  ekspozycje  prześwietl  kolejno  o  +1EV,  o  +2EV
i o +3EV, a kolejne trzy ekspozycje niedoświetl o –1EV, o –2EV i o –3EV. Przy wyborze planu
zdjęciwego możesz  skorzystać z listy 20 typowych tematów fotograficznych. Po wgraniu zdjęć
do  komputera  zaobserwuj  różnice  w jakości  obrazu,  odwzorowaniu  barw,  nasyceniu  kolorów.
Zapisz wnioski.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (2-3 osób),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz

udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,

4)  zaplanować w formie pisemnej warunki, do których będziesz konfigurował sprzęt,
5)  dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny do wykonywania fotografii,
6)  wykonać zaplanowaną serię zdjęć,
7)  wprowadzić dane wykonanych zdjęć do komputera i ocenić ich jakość,
8)  zaprezentować  w formie  pisemnej  rezultaty  realizacji  ćwiczenia  oraz  uzasadnić  wybór

sprzętu,

9) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
10) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii,

−

aparat cyfrowy typu lustrzanka oraz typu kompaktowego wraz z instrukcją,

−

obiektywy wymienne,

−

statywy (co najmniej 1 statyw na zespół),

−

światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt. na grupę),

−

wężyki spustowe do odpowiednich typów aparatów (wg potrzeby mechaniczne
i elektroniczne),

−

komputer PC z oprogramowaniem do obróbki zdjęć.

Ćwiczenie 2

Zaplanuj wykonanie fotografii dowolnego tematu przy pomocy aparatu cyfrowego. Aparat

ustaw  na  statywie  i  w  niezmiennych  warunkach  oświetleniowych  wykonaj  zdjęcie  zgodnie
ze wskazaniami  światłomierza  i automatycznym  ustawieniem  balansu  bieli.  Następnie  wykonaj
serię  zdjęć,  kolejno  ustawiając  możliwe  typy  zrównoważenia  bieli.  Przy  wyborze  planu
zdjęciwego  możesz  skorzystać  z listy  20  typowych  tematów fotograficznych.  Po wgraniu  zdjęć
do  komputera  zaobserwuj  różnice  w jakości  obrazu,  odwzorowaniu  barw,  nasyceniu  kolorów.
Zapisz wnioski.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (2-3 osób),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz

udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,

4) zaplanować w formie pisemnej warunki, do których będziesz konfigurował sprzęt,
5) dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny do wykonywania fotografii,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6)  wykonać zaplanowaną serię zdjęć,
7)  wprowadzić dane wykonanych zdjęć do komputera i ocenić ich jakość,
8)  zaprezentować  w formie  pisemnej  rezultaty  realizacji  ćwiczenia  oraz  uzasadnić  wybór

sprzętu,

9) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
10) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii,

−

aparat cyfrowy typu lustrzanka oraz typu kompaktowego wraz z instrukcją,

−

obiektywy wymienne,

−

statywy (co najmniej 1 statyw na zespół),

−

światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt. na grupę),

−

wężyki spustowe do odpowiednich typów aparatów (wg potrzeby mechaniczne
i elektroniczne),

−

komputer PC z oprogramowaniem do obróbki zdjęć.

Ćwiczenie 3

Zaplanuj wykonanie ujęcia dowolnego tematu przy pomocy aparatu cyfrowego. Aparat

ustaw  na statywie  i  w  niezmiennych  warunkach  oświetleniowych  wykonaj  zdjęcie  zgodnie
ze wskazaniami światłomierza. Następnie wykonaj kilka kolejnych zdjęć, zmieniając za każdym
razem  możliwy tryb pomiaru  i ustalenia  naświetlenia. Przy wyborze planu zdjęciowego możesz
skorzystać  z listy  20  typowych  tematów  fotograficznych.  Po wgraniu  zdjęć  do  komputera
zaobserwuj różnice w jakości obrazu, odwzorowaniu barw, nasyceniu kolorów. Zapisz wnioski.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją

bezpieczeństwa i regulaminem pracy

stanowisku

ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (2-3 osób),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz

udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,

sprzętu,

9) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
10) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii,

−

aparat cyfrowy typu lustrzanka oraz typu kompaktowego wraz z instrukcją,

−

obiektywy wymienne,

−

statywy (co najmniej 1 statyw na zespół),

−

światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt. na grupę),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

wężyki spustowe do odpowiednich typów aparatów (wg potrzeby mechaniczne
i elektroniczne),

−

komputer PC z oprogramowaniem do obróbki zdjęć.

Ćwiczenie 4

Zaplanuj wykonanie fotografii dowolnego tematu przy pomocy aparatu cyfrowego. Aparat

trzymaj  w  rękach  i w nie  zmienionych  warunkach  oświetleniowych  wykonaj  zdjęcie  zgodnie
ze wskazaniami  światłomierza.  Zwróć  uwagę  na  sposób  trzymania  aparatu  fotograficznego.
Następnie  dokonaj  modyfikacji  ustawień  ekspozycji,  stopniowo  wydłużając  czas  naświetlania.
Przy  wyborze  planu  zdjęciowego  możesz  skorzystać  z listy  20  typowych  tematów
fotograficznych. Po wgraniu zdjęć do komputera zaobserwuj różnice w jakości obrazu, ostrości
i czytelności  szczegółów  (aby  dokładniej  zobaczyć  zmiany  ostrości  użyj  powiększenia
fragmentu  obrazu).  Jak  sposób  trzymania  w rękach  aparatu  fotograficznego  wpływa  na  jakość
rejestracji? W jaki sposób jest to związane z czasem otwarcia migawki? Zapisz wnioski.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (2-3 osób),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego oraz

udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,

4)  zaplanować w formie pisemnej warunki, do których będziesz konfigurował sprzęt,
5)  dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny do wykonywania fotografii,
6)  wykonać zaplanowaną serię zdjęć,
7)  wprowadzić dane wykonanych zdjęć do komputera i ocenić ich jakość,
8)  zaprezentować  w  formie  pisemnej  rezultaty  realizacji  ćwiczenia  oraz  uzasadnić  wybór

sprzętu,

9) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
10) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii,

−

aparat cyfrowy typu lustrzanka oraz typu kompaktowego wraz z instrukcją,

−

obiektywy wymienne,

−

światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt. na grupę),

−

komputer PC z oprogramowaniem do obróbki zdjęć.

Ćwiczenie 5

Zaplanuj wykonanie ujęcia dowolnego tematu przy pomocy aparatu cyfrowego. Aparat

trzymaj  w  rękach  i  w  niezmiennych  warunkach  oświetleniowych  wykonaj  zdjęcie  zgodnie
ze wskazaniami  światłomierza.  Zwróć  uwagę  na  sposób  trzymania  aparatu  fotograficznego.
Następnie  zmieniaj  obiektywy,  stosując  różne  ogniskowe  lub  zmieniaj  ustawienia  zooma.
Modyfikuj  czas  naświetlania  tak,  aby  stwierdzić,  czy  zastosowana  ogniskowa  także  wpływa
na ostrość  obrazu.  Przy  wyborze  planu  zdjęciowego  możesz  skorzystać  z listy  20  typowych
tematów fotograficznych. Po wgraniu zdjęć do komputera zaobserwuj różnice w jakości obrazu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ostrości i czytelności szczegółów (aby dokładniej zobaczyć zmiany ostrości użyj powiększenia
fragmentu obrazu). Zapisz wnioski.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (2-3 osób),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3) zapoznać się z poszczególnymi elementami wyposażenia stanowiska ćwiczeniowego

oraz udostępnionymi instrukcjami obsługi sprzętu fotograficznego,

4)  zaplanować w formie pisemnej warunki, do których będziesz konfigurował sprzęt,
5)  dobrać z zestawu wyposażenia odpowiedni sprzęt fotograficzny do wykonywania fotografii,
6)  wykonać zaplanowaną serię zdjęć,
7)  wprowadzić dane wykonanych zdjęć do komputera i ocenić ich jakość,
8)  zaprezentować  w  formie  pisemnej  rezultaty  realizacji  ćwiczenia  oraz  uzasadnić  wybór

sprzętu,

9) uczestniczyć aktywnie w dyskusji podsumowującej realizację ćwiczenia,
10) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

zestaw książek i czasopism z dziedziny fotografii,

−

aparat cyfrowy typu lustrzanka oraz typu kompaktowego wraz z instrukcją,

−

obiektywy wymienne,

−

światłomierze z możliwością pomiaru światła padającego (minimum 1 szt. na grupę),

−

komputer PC z oprogramowaniem do obróbki zdjęć.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) włączyć zasilanie w aparacie cyfrowym?



2) ustawić wielkość rejestrowanego obrazu?



3) wybrać sposób sterowania ekspozycją?



4) operować funkcją Autofocus?



5) ustawić balans bieli?



6) wymienić obiektyw w aparacie?



7) użyć samowyzwalacz?



8) zastosować funkcję breketingu ekspozycji?



9) wyłączyć redukcję czerwonych oczu?



10) zinterpretować histogram?



11) skorygować przy pomocy ekspozycji ułożenie histogramu?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Obróbka chemiczna materiałów negatywowych czarno-białych

4.3.1. Materiał nauczania

Obróbka materiałów negatywowych czarno-białych

Wielu, zwłaszcza początkujacych fotografów zaczyna od samodzielnego wywoływania

czarno-białych  filmów.  Możliwe,  że  Ty  również  masz  już  za  sobą  pracę  z  koreksem
w warunkach  domowej  ciemni,  stworzonej  specjalne  do  tego  właśnie  celu.  Aktualnie
w laboratoriach  fotograficznych  coraz  rzadziej  przeprowadza  się  tradycyjną  czarno-białą
obróbkę.  Ze  wzgledu  na coraz  niższą  popularność  procesu  czarno-białego  i trudności
z prowadzeniem tego procesu w małym laboratorium producenci filmów oferują szczególny film
czarno-biały. Po naświetleniu wywołuje się go w standardowym procesie barwnych negatywów
C-41.  Uzyskany  obraz  jest  negatywem  czarno-białym.  Wywoływanie  filmów  czarno-białych
w koreksie prowadzą zapaleńcy fotografii w warunkach domowych, a laboratoria przyjmują taki
film do obróbki bardzo niechętnie.

Przebieg czynności wywołania filmu czarno-białego:

1.  wyjęcie filmu z kasetki i włożenie go do koreksu w warunkach ciemniowych,
2.  ustalenie temperatury wywoływacza i zalecanego czasu wywołania,
3.  przeprowadzenie obróbki (wywoływanie, płukanie, utrwalanie),
4.  wysuszenie filmu.

Istnieje kilka typów wywoływaczy, a ich wybór zależy od zaleceń producenta filmu oraz

osobistych preferencji, potrzeb i oczekiwań (kontrastowość, ziarnistość).

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jakie znasz typy wywoływaczy negatywowych?
2.  Dlaczego kontrolowanie czasu i temperatury wywołania filmu jest takie ważne?
3.  Ile mililitrów roztworu wywoływacza należy wlać do koreksu, wywołując 2 filmy typu 135?
4.  Ile mililitrów roztworu wywoływacza należy wlać do koreksu, wywołując 1 film typu 120?
5.  Jaka jest rola roztworu nawilżającego w procesie obróbki filmu?
6.  Jak rozpoznać film zbyt krótko wywoływany?
7.  Jak rozpoznać film niedoświetlony?
8.  Jak rozpoznać film zbyt długo wywoływany?
9.  Jak rozpoznać film prześwietlony?
10.  Jak rozpoznać film zbyt krótko utrwalany?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Spróbuj w jak najkrótszym czasie nawinąć fotograficzny materiał zdjęciowy typu 135

(typowy film małoobrazkowy 36 klatkowy) na szpulę koreksu. Powtórz to zadanie z rękami
schowanymi pod ławką. Powtórz to samo z filmem typu 120.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (max. 2 osoby),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3)  wybrać odpowiedni sprzęt: koreks lub szpulę do nawijania filmu,
4)  zaplanować i uzgodnić z nauczycielem czas i miejsce ćwiczenia,
5)  kilkukrotnie wykonać polecenie tak, aby pewnie zakładać film bez użycia wzroku,
6)  powtórzyć prace z filmem typu 120.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

koreks do wywoływania filmów 135 i 120,

−

materiał zdjęciowy typu 135,

−

materiał zdjęciowy typu 120.

Ćwiczenie 2

Wywołaj dowolny film czarno-biały, stosując się do zaleceń producenta. Oceń wywołanie i omów

wnioski razem z prowadzącym zajęcia nauczycielem.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (max. 2 osoby),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3)  nawinąć film na szpulę koreksu w warunkach ciemniowych,
4)  skontrolować temperaturę wywoływacza,
5)  przeprowadzić  kolejno  obróbkę  filmu,  pamiętając  o  odmierzaniu  czasu  wywoływania

i okresowym poruszaniu filmem,

6)  po wypłukaniu - wysuszyć film,
7)  dołączyć negatywy do arkuszy,
8)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
9)  przedstawić nauczycielowi do oceny.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

różne typy koreksów,

−

materiał fotograficzny zdjęciowy negatywowy czarno-biały typu 135 lub 120,

−

zestaw chemikaliów, niezbędnych do obróbki negatywu; wywoływacz negatywowy,
utrwalacz, przerywacz, roztwór nawilżający,

−

oznakowane butelki na roztwory,

−

lejki,

−

termometr,

−

stoper,

−

nożyczki,

−

otwieracz do kaset,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

suszarka negatywowa.

Ćwiczenie 3

Naświetl w taki sam sposób trzy 6. klatkowe odcinki czarno-białego filmu. W trakcie

naświetlenia  pierwszą  klatkę  zostaw  nienaświetloną,  następną  prześwietl  o  +2EV,  kolejną
o +1EV,  czwartą  klatkę  naświetl  zgodnie  ze  wskazaniami  światłomierza,  kolejne  -  niedoświetl
o –1EV  i  –2EV.  W  trakcie  obróbki  wykonanych  testów  pierwszy  odcinek  wywołaj  zgodnie
z zaleceniami  producenta  filmu,  kolejny  –  dwa  razy  dłużej,  ostatni  –  dwa  razy  krócej.
Po wysuszeniu  porównaj  otrzymane  negatywy.  Czy  są  widoczne  różnice  również  w  polach
nienaświetlonych?

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie lub w zespołach (max. 2 osoby),

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3)  zaplanować i zapisać kolejność postępowania,
4)  dokonać wyboru odpowiedniego sprzętu – tradydycjny aparat małoobrazkowy,
5)  zaplanować i uzgodnić z nauczycielem plan fotograficzny,
6)  ustawić aparat na statywie, załadować film, wykonać pierwszych sześć zdjęć,
7)  w warunkach ciemniowych wyjąć film i nawinąć na szpulę koreksu,
8)  poddać film obróbce chemicznej,
9)  załadować drugi film do aparatu i wykonać kolejne zdjęcia,
10)  wyjąć  film  i po  nawinięciu  na  szpulę  koreksu  poddać  obróbce  chemicznej,  zmieniając

odpowiednio czas wywołania,

11)  załadować trzeci film do aparatu i wykonać kolejne zdjęcia,
12)  nawinąć na szpulę koreksu i wywołać film, zmieniając czas wywołania,
13)  wysuszyć trzy wywołane odcinki filmu,
14)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
15)  dołączyć materiał negatywowy do opisu ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

aparat fotograficzny: lustrzanka małoobrazkowa z obiektywem,

−

materiał fotograficzny zdjęciowy negatywowy czarno-biały typ 135,

−

statyw fotograficzny,

−

oświetlenie planu zdjęciowego,

−

światłomierz,

−

koreks do wywołania filmów,

−

chemikalia do przeprowadzenia obróbki; wywoływacz, utrwalacz, przerywacz, roztwór
nawilżający,

−

lejki,

−

termometr,

−

stoper,

−

suszarka negatywowa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) przygotować koreks do nawinięcia filmu?



2) nawinąć na szpulę film typu 135?



3) nawinąć na szpulę film typu 120?



4) ustalić parametry wywołania filmu?



5) przygotować chemikalia potrzebne do obróbki filmu?



6) wysuszyć wywołany film tak, aby nie powstały na nim zacieki?



7) ocenić prawidłowość wywołania filmu?



8) sprawdzić stopień zużycia utrwalacza?



9) rozpoznać film czarno-biały, przystosowany do obróbki w procesie C-41?



10) ocenić prawidłowość utrwalenia filmu?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Obróbka chemiczna barwnych materiałów negatywowych

i diapozytywowych

4.4.1. Materiał nauczania

Obróbka chemiczna barwnych negatywów.

W warunkach domowej fotociemni możesz samodzielnie wywoływać materiały

negatywowe  czarno-białe.  Barwne  materiały  negatywowe  i diapozytywowe  wymagają  jednak
specyficznych  warunków,  które  może  zapewnić  profesjonalne  laboratorium  fotograficzne.
Proces  obróbki  materiałów  barwnych  odbywa  się  według  procedury,  opracowanej  przez  firmę
Kodak, oznaczonej  symbolem  C-41.  Modyfikacjami  tego  procesu, opracowanego  dla  procesów
minilabowych,  są  jego  dwie  uproszczone  odmiany  nie  wymagające  płukania  negatywu
w bieżącej  wodzie:  pierwsza  o  nazwie  C-41  BNP  oraz  druga  wersja  o  znacznie  skróconym
czasie  obróbki  C-41  RA.  Obróbka  procesu  odbywa  się  w  temperaturze  37,8ºC.  Proces
prowadzony  jest  w maszynach,  które  kontrolują  stabilność  temperatury,  czas  obróbki
i gwarantują cyrkulację roztworów roboczych w trakcie obróbki.

Kolejność kąpieli w trakcie procesu:

−

wywoływanie, oznaczenie kąpieli CD,

−

wybielanie - BL,

−

utrwalanie - FX,

−

stabilizowanie - ST,

−

suszenie.

Całkowity czas wywołania w tym procesie wynosi 12 minut. Odbywa się on automatycznie,

a o wszelkich  awariach  czy  kłopotach  maszyna  informuje  obsługę.  W  związku  z tym  praca
laboranta  ogranicza  się  do  podania  negatywu  do  maszyny  i odebrania  filmu  po obróbce  oraz
konfekcjonowania. W takcie pracy maszyna kontroluje i w razie potrzeby wymaga uzupełnienia
zbiorników  zapasowych,  regeneracji  poszczególnych  kąpieli,  oraz  opróżnienia  zbiorników
zużytych  chemikaliów.  Maszyny  nie  wymagają  podłączenia  do  kanalizacji,  więc  laborant
przenosi  płyny  robocze  w  zbiornikach  do  przeznaczonego  dla  nich  pomieszczenia.  Jak  mogłeś
zauważyć,  proces  obróbki  chemicznej  barwnych  materiałów  negatywowych  jest  tak  dalece
zautomatyzowany, że ingerencja człowieka ograniczona jest do minimum.

Obróbka chemiczna barwnych materiałów odwracalnych.

Proces odwracalny z oznaczeniem E-6 jest procesem wysokotemperaturowym (38ºC±0,3ºC)

i może być realizowany w maszynach o różnej konstrukcji. Różnice te wynikają z wielkości
maszyny i materiału światłoczułego, jaki mogą wywoływać. Powinieneś poznać dwa główne
typy maszyn:

−

maszyny bezdotykowe (ramowe), w których wywoływany materiał nie ma żadnego
kontaktu z maszyną, jest przenoszony z tanku do tanku i zanurzany w roztworach;

−

maszyny przeciągowe, gdzie film przyklejony do lidera jest prowadzony przez poszczególne
tanki i przesuwa się przez maszynę po wałkach.

Proces E-6 jest bardziej złożony od C-41 i procesor wymaga podłączenia wody do płukania

obrabianych filmów.

Przebieg procesu E-6:

−

pierwszy wywoływacz FD,

−

płukanie,

−

roztwór odwracający (zadymiający) RE,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

wywoływacz barwny CD,

−

wybielacz BL,

−

utrwalacz FX,

−

płukanie końcowe

−

suszenie.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Dlaczego procesy C-41 i E-6 nazywane są wysokotemperaturowymi?
2. Dlaczego dla procesów wysokotemperaturowych nie zaleca się prowadzenia ręcznej obróbki

w koreksie?

3.  W jakiego typu maszynach można prowadzić obróbkę filmów negatywowych?
4.  Na czym polega różnica pomiędzy procesami C-41 i E-6?
5.  Dlaczego film diapozytywowy nazywany jest „odwrotką”?
6.  Jak rozpoznać negatyw barwny niedoświetlony?
7.  Jak rozpoznać negatyw barwny prześwietlony?
8.  Jak rozpoznać diapozytyw niedoświetlony?
9.  Jak rozpoznać diapozytyw prześwietlony?
10.  Jak rozpoznać negatyw barwny niedostatecznie wybielony?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wywołaj dowolny negatyw barwny w procesorze. Oceń efekt.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które powinno być realizowane
indywidualnie,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3)  przygotować negatyw do wywołania - procedura wynika z typu procesora,
4)  sprawdzić parametry obróbki, jeżeli procedura tego wymaga,
5)  uruchomić procesor,
6)  po obróbce wysuszyć film,
7)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8)  dołączyć materiał negatywowy do opisu ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

procesor automatycznie wywołujący negatywy, np. typu Jobo lub przeciągowy, wraz
z instrukcją obsługi,

−

zestaw chemikaliów roboczych,

−

suszarka do filmów (przy procesorze typu Jobo).

Ćwiczenie 2

Wywołaj dowolny film odwracalny w procesorze. Oceń efekt.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym
oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które powinno być realizowane indywidualnie,
2)  sprawdzić  kompletność  wyposażenia  stanowiska  pracy  do  realizacji  ćwiczenia,  zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3)  przygotować diapozytyw do wywołania - procedura wynika z typu procesora,
4)  sprawdzić parametry obróbki, jeżeli procedura tego wymaga,
5)  uruchomić procesor,
6)  po obróbce wysuszyć diapozytyw,
7)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8)  dołączyć materiał odwracalny do opisu ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

procesor automatycznie wywołujący negatywy, np. typu Jobo lub przeciągowy, wraz
z instrukcją obsługi,

−

zestaw chemikaliów roboczych,

−

suszarka do filmów (przy procesorze typu Jobo).

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) przygotować film do wywołania w procesorze?



2) wyjąć końcówkę filmu z kasetki?



3) nawinąć film na szpulę procesora?



4) przykleić film do lidera?



5) skontrolować parametry obróbki filmu w procesorze?



6) uruchomić procesor wywołujący?



7) rozróżnić chemikalia do procesu C-41 od chemikaliów stosowanych

w procesie E-6?



8) ocenić prawidłowość przeprowadzonego procesu po wyglądzie wywołanego

negatywu?



9) ocenić prawidłowość przeprowadzonego procesu po wyglądzie wywołanego

diapozytywu?



10) obchodzić się z wywołanymi filmami tak, aby ich nie porysować?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Wykonywanie powiększeń pozytywowych czarno-białych

4.5.1. Materiał nauczania

Wykonywanie czarno-białej odbitki.

Rozróżniamy dwa rodzaje odbitek czarno-białych: stykowe i powiększenia. Odbitka

stykowa ma dokładnie wielkość negatywu, z którego została wykonana i posiada większość jego
dobrych i złych właściwości. Odbitki stykowe wykonuje się za pomocą kopioramki lub kopiarki.
Powiększenie  jest  większe  od  negatywu,  z  którego  się  je wykonuje.  Na  powiększenie  można
w dużej  mierze  wpływać  i  w  znacznym  stopniu  korygować  niepożądane  cechy  negatywu.
Powiększenia wykonuje się powiększalnikiem na pozytywowym papierze czarno-białym.
Poza  wymienionymi  różnicami,  obróbka  odbitek  stykowych  i powiększeń  jest  taka  sama.
Przeprowadza się ją w temperaturze 20ºC.

Etapy pracy przy wykonywaniu stykówek i powiększeń:

−

przygotowanie,

−

naświetlanie,

−

wywoływanie,

−

przerywanie,

−

utrwalanie,

−

płukanie,

−

suszenie.

Powinieneś pamiętać, że od momentu wyjęcia papieru z opakowania ochronnego do połowy

czasu procesu utrwalania możesz korzystać wyłącznie z ochronnego oświetlenia ciemniowego,
dobranego do typu papieru.

Wykonywanie czarno-białego powiększenia.

W trakcie wykonywania czarno-białych powiększeń powinieneś pamiętać o stosowaniu się

do konkretnych wytycznych. Pierwszym warunkiem do uzyskania dobrej kopii powiększenia jest
czysty  negatyw o prawidłowej gęstości i właściwym kontraście. Drugim warunkiem  jest wybór
papieru  o  gradacji  odpowiedniej  do  kontrastowości  negatywu.  Trzecim  jest  prawidłowe
nastawienie  ostrości  obrazu  przy  otwartym  obiektywie  powiększalnika.  Czwartym  warunkiem
do  uzyskania  dobrej  kopii  powiększenia  jest  prawidłowe  naświetlenie  papieru.  Kolejnym
warunkiem  jest  zachowanie  czasu  i  temperatury  wywoływania  odbitki  w granicach  zalecanych
przez  producenta  danego  typu  papieru.  Spełnienie  tych  wszystkich  wymagań  powinno  być
wystarczające  do  uzyskania  przez  Ciebie  czarno-białego  powiększenia,  z którego  będziesz
zadowolony.

Wyposażenie do sporządzania czarno-białych odbitek.

Do sporządzania czarno-białych odbitek potrzebne Ci będzie określone wyposażenie.

Zalicza się do niego: kopiarka lub kopioramka, powiększalnik, maskownica, kuwety, płuczka,
przyrząd do nastawiania ostrości, szczypce.

Kopiarka albo kopioramka.

Stosuje się ją przede wszystkim do sporządzania wglądówek, ułatwiających identyfikację,
katalogowanie i archiwizacje negatywów. Najczęściej odbija się wszystkie negatywy danej rolki
w odcinkach po 6 (małoobrazkowych) lub po 3 w formacie 6x6. Odcinki te układa się jeden przy
drugim na arkuszu papieru fotograficznego 18x24 cm.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Powiększalnik.

Urządzenie do rzutowania powiększonego obrazu na płaszczyznę. Jego głównymi elementami
budowy są:

−

stabilna podstawa,

−

kolumna,

−

latarnia,

−

żarówka mleczna specjalnego typu,

−

kondensor,

−

ramka negatywowa,

−

obiektyw.

Powiększalniki mogą być dostosowane do różnej wielkości negatywów, ale należy pamiętać,
że w żadnym nie zmieści się negatyw o formacie większym od założonego przez konstruktorów.
Można natomiast używać negatywów mniejszych.

Maskownica.

Służy do zapewnienia płaskiego położenia papieru w płaszczyźnie ostrości.

Kuwety do obróbki chemicznej.

Są to pojemniki, w których przeprowadzana jest obróbka chemiczna.

Płuczka.

Jest to zbiornik podłączony do sieci wodociągowej, który zapewnia przepływ świeżej wody
płuczącej do wykonanych zdjęć.

Przyrząd do nastawiania ostrości.

Najlepsze są przyrządy tak silnie powiększające obraz, że można nastawić ostrość
na poszczególne ziarna negatywu.

Szczypce.

Służą do chwytania odbitek, poruszania nimi i przenoszenia do kolejnej kąpieli. Powinieneś
pamiętać, że każda kąpiel wymaga oddzielnych szczypiec.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jak zbudowany jest powiększalnik?
2.  Jak dobrać obiektyw do wielkości klatki negatywu?
3.  Od czego zależy kolor oświetlenia w ciemni pozytywowej?
4.  Jakie urządzenia służą do regulacji ostrości powiększalnika?
5.  Od czego zależy wielkość odbitki?
6.  Po co w obiektywie powiększalnikowym znajduje się przesłona?
7.  Co jest niezbędne do uzyskania ostrości na całej powierzchni powiększenia?
8.  Jak przeprowadzić obróbkę papieru czarno-białego?
9.  Co zrobić, gdy wywołane zdjęcie jest zbyt ciemne?
10. W jaki sposób należy suszyć powiększenia?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj fotogram obrazu, przygotowanego jako wycinanka.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które powinno być realizowane
indywidualnie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3)  uzgodnić z nauczycielem technikę zdjęciową,
4)  przygotować z czarnego papieru wycinankę,
5)  w ciemni  pozytywowej,  pod  powiększalnikiem, umieścić  papier  fotograficzny,  skierowany

emulsją światłoczułą w kierunku obiektywu powiększalnikowego,

6)  na emulsji papieru umieścić wycinankę i dokonać próbnego naświetlenia,
7)  wywołać papier fotograficzny w zalecanym czasie,
8)  ocenić  jakość  uzyskanego  obrazu,  skonsultować  z  nauczycielem,  skorygować  czas

naświetlania, dokonać naświetlenia kolejnej próbki,

9) uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
10) skopiowaną odbitkę dołączyć do teczki wraz z opisem ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

nożyczki i czarny papier,

−

powiększalnik,

−

oświetlenie ciemniowe,

−

chemikalia do obróbki pozytywowej czarno-białej,

−

papier fotograficzny czarno-biały,

−

przybory i materiały do wykonania załącznika do teczki (karton, taśma klejąca, nożyczki,
nożyk itp.)

Ćwiczenie 2

Przeprowadź przegląd, czyszczenie i konserwację powiększalnika.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku ćwiczeniowym
oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane indywidualnie,
2)  sprawdzić  kompletność  wyposażenia  stanowiska  pracy  do  realizacji  ćwiczenia,  zgodnie
z listą wyposażenia dla tego stanowiska,
3)  rozebrać powiększalnik na elementy, wyczyścić i złożyć,
4)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

powiększalnik,

−

środki czystości,

−

śrubokręt.

Ćwiczenie 3

Wykonaj odbitkę z dowolnego czarno-białego negatywu na papier fotograficzny.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3)  umieścić negatyw w powiększalniku,
4)  ustawić wielkość powiększenia,
5)  wyregulować ostrość i przymknąć przysłonę obiektywu powiększalnika,
6)  naświetlić papier fotograficzny,
7)  poddać papier fotograficzny obróbce,
8)  ocenić próbkę i w razie konieczności powtórzyć naświetlenie z korektą czasu naświetlenia,
9)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
10) omówić pracę z nauczycielem.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier fotograficzny czarno-biały,

−

oświetlenie ciemniowe,

−

wywoływacz, przerywacz, utrwalacz,

−

pojemnik na roztwory,

−

termometr,

−

trzy kuwety,

−

szczypce,

−

powiększalnik,

−

pędzelek z dmuchawą do czyszczenia negatywu,

−

lupa powiększalnikowa,

−

maskownica,

−

zegar ciemniowy.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić elementy budowy powiększalnika?



2) określić, w jaki sposób należy dobierać czas naświetlania odbitki?



3) regulować ostrość powiększenia?



4) wpływać na tonalność powiększenia?



5) wymienić różnice pomiędzy papierem twardym a normalnym?



6) regulować kontrast w trakcie stosowania papieru wielokontrastowego?



7) wkładać negatyw do powiększalnika w taki sposób, aby obraz nie był

lustrzanym odbiciem?



8) suszyć papiery barytowe?



9) suszyć papiery laminowane polietylenem?



10) wyjaśnić, dlaczego można skrócić płukanie papierów polietylenowych?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6. Wykonywanie barwnych powiększeń pozytywowych

4.6.1. Materiał nauczania

Ręczne wykonywanie barwnych odbitek na papierze.

Każdy, kto samodzielnie wykonuje powiększenia czarno-białe, może się też nauczyć

podobnej  pracy  w  pracowni  barwnej.  Istnieje  duże  podobieństwo  obu  procesów  i  można
powiedzieć,  że  w ogólnych  zarysach  pokrywają  się  one  ze  sobą.  Różnicą  w  obu  procesach  nie
jest jednak wyłącznie długość naświetlenia. Na pozytyw  barwny przenosi  się nie tylko wartości
tonalne, ale także odcienie barw. Należy doprowadzić do właściwych wzajemnych proporcji trzy
barwy podstawowe: żółtą, purpurową i niebieskozieloną w taki sposób, aby uzyskać oczekiwane
oddanie  barw.  Najdokładniej  można  przeprowadzić  korekcję  (usuwanie  dominanty)  pracując
powiększalnikiem,  wyposażonym  w  głowicę  barwną  o  bezstopniowo  nastawianej  filtracji.
W zależności  od  producenta,  gęstości  filtracji  poszczególnych  filtrów  na  głowicy  podaje  się
najczęściej  w  wartościach  densytometrycznych.  Szybkie  usunięcie  dominanty  wymaga
metodycznych prób i dla ułatwienia obliczeń należy każdą próbę opisywać wartościami użytych
filtrów. Dobrze jest, gdy wypracujesz sobie taki system pracy, w którym zapis filtracji domyślnie
będzie  oznaczał  konkretny  układ  barw.  W  związku  z tym  zapis  40  60  -    oznacza  40  jednostek
gęstości  filtru  żółtego,  60  purpurowego  i 0  niebieskozielonego.  Z zasady  stosuje  się
maksymalnie  tylko  dwie  barwy  filtrów,  a  wartość  trzeciego  jest  równa  zero.  Należy  pamiętać,
że używanie trzech filtrów jednocześnie jest błędne.

Reguły postępowania:

−

dominantę barwną pozytywu usuwamy filtrem o tej samej barwie,

−

barwy filtrów nie odpowiadające jednej z trzech barw podstawowych można otrzymać

ze zsumowania filtrów o dwóch barwach podstawowych,

−

aby dominanta zniknęła gęstość filtracji korekcyjnej musi się równać gęstości dominanty,

Tabela 1 zasada stosowania filtrów korekcyjnych

Barwa dominanty

jeśli były użyte, zmniejszyć

gęstość filtrów

albo zwiększyć gęstość filtrów

niebieska

zielona

czerwona

żółta

purpurowa

niebieskozielona

żółty

purpurowy

niebieskozielony

purpurowy+niebieskozielony

żółty+niebieskozielony

żółty +purpurowy

purpurowy+niebieskozielony

żółty+niebieskozielony

żółty+purpurowy

żółty

purpurowy

niebieskozielony

"Źródło:opracowanie autorskie"

Podczas zmieniania filtracji należy odpowiednio dostosować czas naświetlania.

Używając filtrów: purpurowego i niebieskozielonego należy przedłużyć czas naświetlania
według następującej zasady: przy zmianie o 10 jednostek filtru- dodajemy 10% czasu.
Używając filtrów: żółtego należy przedłużyć czas naświetlania według następującej zasady:
przy zmianie o 40 jednostek filtru- dodajemy 10% czasu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wykonywanie barwnych odbitek na papierze w automatycznych procesorach.

Współczesne urządzenia do obróbki zdjęć pozytywowych są coraz bardziej nowoczesne

i wielofunkcyjne. Łączą w sobie technikę analogową  i cyfrową. Na rynku funkcjonują maszyny
różnych producentów, na przykład Didital Minilab Frontier firmy FUJIFILM czy Noritsu.
Maszyna  Noritsu  QSS  3300  typu  print-skan  jest  wielofunkcyjnym  automatem  naświetlającym
obraz  z  wielu  nośników  na  papier  fotograficzny  za pomocą  precyzyjnej  głowicy  LED.
Ma wbudowany  skaner,  który  analizuje  w świetle  przechodzącym  zarówno  negatywy  jak
i diapozytywy,  oraz  posiada  uniwersalny  czytnik  wszelkich  elektronicznych  nośników  pamięci.
Dane  są  odczytane  i w  razie  potrzeby  zamienione  na  cyfrowe,  a następnie  wyświetlone
na monitorze  w formie  pozytywów  jednocześnie  z sześciu  obrazów.  Laborant  może
przeprowadzić  indywidualną  korektę  kontrastu,  jasności,  ostrości,  gęstości,  balansu  barw
i nasycenia.  Po zatwierdzeniu  poprawek  dane  przenoszone  są  do  sekcji  printera,  gdzie,  linia
po linii, wkopiowywane są na papier podawany z rolki. Następnie odcięty arkusz papieru zostaje
poddany  obróbce  chemicznej  w  procesie  pozytywowym  RA-4.  Jest  to  typowy  proces
wysokotemperaturowy trzykąpielowy, bez płukania w bieżącej wodzie. Kąpiele to wywoływacz
(CD),  odbielacz-utrwalacz  (BL-Fix)  i stabilizator  (St).  Po  wywołaniu  maszyna  suszy  odbitki
i umieszcza na sortowniku w kolejności wykonanych zleceń.

Do printera może być podłączone przy pomocy światłowodu samodzielne stanowisko

przeznaczone  dla  klienta,  tzw.  kiosk  umieszczony  na  ladzie.  Jest  to  jednostka  komputerowa
z aplikacją  i  czytnikiem  kart  pamięci  i  innymi  nośnikami  takimi  jak  CD-R,  Zip,  gdzie  klient
może  samodzielnie  dokonać  podstawowych  kroków  edycji  obrazu,  postępując  zgodnie
z obrazkowym  lub  słownym  przewodnikiem  postępowania.  Po  potwierdzeniu  wyboru  dane
przenoszone są do printera i tam, po naświetleniu, poddane obróbce.

Obsługa takiej maszyny jest wysoce zautomatyzowana. Posiada ona system

samoczyszczący, który codziennie, po zakończonej pracy, obmywa elementy ruchome wystające
z roztworów  roboczych,  (wałki,  zwrotnice)  na  których  często  krystalizują  się  osady.  Raz
w tygodniu  należy  wyjąć  prowadnice  z wałkami,  tzw.  raki  i starannie  opłukać  z wszelkich
osadów, pod  bieżącą  wodą.  Również  sektor  papierowy  raz  na tydzień  lub dwa  należy oczyścić
przy  pomocy  odkurzacza,  ponieważ  przy  cięciu  wstęgi  papieru  wytwarza się  pył, który tworzy
osady i powoduje ślizganie się papieru na podajniku.

Interesująco jest rozwiązana kalibracja maszyny. Procesor ma fabrycznie zakodowany

wzorzec,  który  naświetla  się  na  konkretny  typ  papieru  i poddaje  go  obróbce  chemicznej.
Powstały  obraz  analizowany  jest  przez  wbudowany  skaner,  który  ustawia  autopoprawki
w sterowaniu  głowicą  naświetlającą  LED.  Skuteczność  zastosowanych  poprawek  można
potwierdzić,  powtarzając  całą  procedurę.  Klienci  dokonujący  edycji  zdjęć  na  swoich
komputerach  mogą  pobrać  profil  monitora  kontrolnego  maszyny  i  ustawić  go  w  programie
edycyjnym, dzięki czemu uzyskają zbliżony obraz barwny do efektów obróbki.

Obróbka chemiczna papierów barwnych.

Papiery obrabia się w zestawach chemikaliów odnośnego producenta, gdyż to gwarantuje

właściwe wywołanie. Użycie chemikaliów innego pochodzenia nie zawsze prowadzi
do zadowalających wyników. Współczesny proces pozytywowy przeprowadza się według
obróbki oznaczonej RA-4 Jest to proces wysokotemperaturowy i powinien być przeprowadzony
w całkowitej ciemności, dlatego obróbka w kuwetach jest nieefektywna i zbyt mało dokładna.

Przebieg procesu RA-4:

−

wywoływanie CD,

−

wybielanie- utrwalanie BL-FX,

Całkowity czas obróbki razem z płukaniem trwa 3 minuty.
Pomocny może być procesor, który zapewnia stabilizowanie temperatury i czasu procesu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jak jest zbudowana głowica filtracyjna?
2.  Jak usunąć dominantę barwną w kolorze czerwonym?
3.  Dlaczego należy przedłużyć czas naświetlania po zwiększeniu korekcji barwnej?
4.  Dlaczego oświetlenie ciemni jest tak słabe?
5.  Jak przebiega proces wywołania papieru barwnego?
6.  Jakich filtrów używa się w metodzie subtraktywnej?
7.  Co należy zrobić, gdy uzyskany na próbce obraz wydaje się zbyt jasny?
8.  Jak zmieni się dominanta zdjęcia, gdy usuwając purpurę użyjemy za dużo filtra M?
9.  Na czym polega zautomatyzowanie procesu kopiowania w printerze?
10.  W jaki sposób należy suszyć papiery barwne?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj 3 odbitki barwne z dowolnego negatywu czarno-białego, używając kolejno filtrów

korekcyjnych o następujących wielkościach:

1)  Y +100, M+100, C 0
2)  Y 0, M+100, C+100
3)  Y+100, M 0, C+100

Oceń uzyskane efekty.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3)  umieścić negatyw w powiększalniku,
4)  ustawić wielkość i ostrość obrazu,
5)  dokonać próbnego naświetlenia, ustalającego czas,
6)  przeprowadzić szereg naświetleń z ustawieniem filtrów, wynikających z treści ćwiczenia,
7)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8)  omówić efekty pracy z nauczycielem.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier fotograficzny barwny,

−

powiększalnik z głowicą filtracyjną,

−

maskownica do próbnego naświetlenia,

−

lupa do ustawienia ostrości,

−

pędzelek do czyszczenia negatywu,

−

procesor do obróbki papieru,

−

suszarka do papieru.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Wykonaj korekcyjną odbitkę barwną metodą substraktywną z dowolnego negatywu

barwnego 35mm.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3)  umieścić negatyw w powiększalniku,
4)  ustawić wielkość i ostrość obrazu,
5)  dokonać próbnego naświetlenia, ustalającego czas,
6)  przeprowadzić szereg naświetleń, usuwających dominantę barwną,
7)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8)  omówić efekty pracy z nauczycielem.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier fotograficzny barwny,

−

powiększalnik z głowicą filtracyjną,

−

maskownica do próbnego naświetlenia,

−

lupa do ustawienia ostrości,

−

pędzelek do czyszczenia negatywu,

−

procesor do obróbki papieru,

−

suszarka do papieru.

Ćwiczenie 3

Wykonaj korekcyjną odbitkę barwną metodą substraktywną z dowolnego negatywu

barwnego typu 120.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier fotograficzny barwny,

−

powiększalnik z głowicą filtracyjną,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

maskownica do próbnego naświetlenia,

−

lupa do ustawienia ostrości,

−

pędzelek do czyszczenia negatywu,

−

procesor do obróbki papieru,

−

suszarka do papieru.

Ćwiczenie 4

Wykonaj korekcyjną odbitkę barwną metodą subtraktywną z dowolnego negatywu

barwnego 35mm na printerze.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
w zespołach (2-3 osób)

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3)  umieścić negatyw w karetce negatywowej,
4)  ustawić korekty obrazów, korzystając z podglądu na monitorze printera,
5)  wywołać naświetlony papier,
6)  ocenić efekty pracy i omówić je z nauczycielem,
7)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

papier fotograficzny barwny,

−

printer,

−

chemikalia do obróbki papierów barwnych.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) omówić budowę głowicy filtracyjnej?



2) usunąć dominantę barwną w kolorze brązowym?



3) usunąć dominantę barwną w kolorze żółtym?



4) przedłużyć czas naświetlania po wprowadzeniu filtracji?



5) wprowadzić negatyw do printera?



6) przygotować chemikalia do obróbki papieru w printerze?



7) oczyścić printer z zużytych chemikaliów?



8) sprawdzić liczniki printera, informujące o ilości wykonanych odbitek?



9) zakończyć pracę procesora?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7. Wykonywanie wydruków z plików graficznych

4.7.1. Materiał nauczania

Wydruki z plików graficznych.

Do tej pory zapoznałeś się z obszernym materiałem na temat wykonywania różnego rodzaju

odbitek  i  powiększeń.  Wszystkie  one  wykorzystywały  techniki  tradycyjne.  Teraz  dowiesz  się,
na czym  polega  uzyskiwanie  wydruków  z plików  graficznych,  czyli  przy  pomocy  techniki
cyfrowej.  Jak  każdy  materiał  wizualny,  odbitki  fotograficzne  ogląda  się  w  zasadzie  z  pewnej
odległości.  Jeśli  patrzymy  z bliska,  tylko  najwyższej  jakości  odbitki  pozostaną  nieskazitelne,
bez widocznego  ziarna,  czyli  drobinek  atramentu.  Z pewnego  oddalenia-  powiedzmy
na wyciągnięcie  ręki-  oko  ludzkie  nie  potrafi  dostrzec  słabszej  jakości  wydruku.  Dzieje  się  tak
dlatego,  gdyż  odległość  powoduje  zatarcie  granic  pomiędzy  poszczególnymi  kroplami
atramentu, czy pikselami, optycznie łącząc je ze sobą. Duże wydruki atramentowe czy bilboardy
reklamowe  nie  mają  aż  tak  ostrego  obrazu,  jak  wysokojakościowe  fotografie,  zamieszczane
w kolorowych magazynach.

Wybór drukarki.

Do komputera można podłączyć trzy rodzaje drukarek kolorowych. Najbardziej popularne

są  drukarki  atramentowe.  Drukarki  laserowe  są  szybsze  i czyściej  drukują  tekst  niż  przeciętne
atramentowe,  ale  na  ogół  gorzej  sprawują  się  przy  drukowaniu  zdjęć.  Trzeci  typ  to  drukarki
sublimacyjne.  W czasie drukowania następuje wyparowanie z kolorowej taśmy  barwnika, który
przenika  na  specjalny  papier.  Metoda  ta  daje  rezultaty  najbardziej  przypominające  tradycyjną
fotografię, ale nie nadaje się do drukowania tekstu.

Powstawanie wydruku.

Drukarki atramentowe cieszą się największą popularnością wśród zajmujących się fotografią

cyfrową. Drukarka ta korzysta z procesu rastrowania, stosując atramenty o barwach CMYK.
Tworzony przez nią wydruk barwny powstaje z milionów drobnych kropelek koloru, ułożonych
w różnych odstępach od siebie. Oglądane z pewnej odległości mikroskopijne cząsteczki
atramentu łączą się ze sobą, dając wrażenie ciągłości barw.

Słowo rozdzielczość określa faktyczną liczbę kropelek atramentu rozpylanych na nośniku

obrazu, wyrażoną w punktach na cal (dpi), na przykład 300dpi, 1440dpi lub 2880dpi. Im większa
jest ta liczba, tym  doskonalsze  i  bardziej realistyczne są wydruki. W oprogramowaniu drukarki
rozdzielczość,  rodzaj  papieru  czy  balans  kolorów  określają  fabryczne  ustawienia,  mające
decydujący  wpływ  na  jakość  wydruku.  Niezadowalające  rezultaty  możemy  uzyskać,  gdy
na przykład przez pomyłkę wybierzemy niewłaściwy rodzaj papieru.

Wykonanie bardzo dobrego zdjęcia cyfrowego to jedynie połowa sukcesu. Należy jeszcze

zrobić  jego  wydruk,  a  to  jest  czasochłonne  i  wymaga  pracy.  Definicja  dobrej  odbitki
fotograficznej  jest  taka  sama  zarówno  dla  cyfrowej,  jak  i  tradycyjnej  fotografii.  Polega  na
przedstawieniu  bogactwa  i różnorodności  odcieni  pomiędzy  obszarami  najgłębszych  czerni
i najczystszych  bieli.  Szczegóły  powinny  być  dobrze  widoczne  na  całym  obszarze  zdjęcia,
a główny  motyw  uwydatniony.  Słabej  jakości  wydruki  charakteryzuje  ograniczony
i przytłumiony zakres odcieni, nie uwydatniają motywu, a detale skrywają w głębokich cieniach
lub znikają w wypalonych światłach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jak więc widzisz wykonanie wydruku wiąże się z podjęciem wielu przemyślanych decyzji, które
pozwolą Ci uzyskać jak najlepszy efekt pracy. Powinieneś dokładnie wiedzieć, czego oczekujesz
i konsekwentnie realizować cele.

4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jak działa drukarka atramentowa?
2.  Dlaczego na jakość wydruku wpływa jakość papieru?
3.  Co określa gramatura papieru?
4.  Jak rozdzielczość obrazu wpływa na jakość wydruku?
5.  Jak ustawić profil koloru drukarki?
6.  Co określa rozdzielczość drukarki?
7.  Czym należy kierować się przy wyborze drukarki?
8.  Jakie cechy ma wydruk fotorealistyczny?
9.  Jakich barwników używają drukarki do drukowania zdjęć we wszystkich barwach?
10. Dlaczego drukarki laserowe nie są stosowane do drukowania obrazów fotograficznych?

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj wydruk obrazu czarno-białego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

3)  otworzyć plik obrazu w programie edycyjnym,
4)  ustawić parametry obrazu, wielkość, rozdzielczość,
5)  wybrać rodzaj papieru do wydruku,
6)  wydrukować obraz,
7)  uporządkować stanowisko pracy po realizacji ćwiczenia,
8)  omówić z nauczycielem powstały wydruk.

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

−

drukarka,

−

komputer z oprogramowaniem, monitor,

−

papier do wydruków,

−

plik z obrazem.

Ćwiczenie 2

Wykonaj wydruk obrazu barwnego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z instrukcją bezpieczeństwa i regulaminem pracy na stanowisku

ćwiczeniowym oraz ze sposobem wykonania ćwiczenia, które może być realizowane
indywidualnie,

2) sprawdzić kompletność wyposażenia stanowiska pracy do realizacji ćwiczenia, zgodnie

z listą wyposażenia dla tego stanowiska,

Wyposażenie potrzebne do wykonania ćwiczenia:

−

drukarka,

−

komputer z oprogramowaniem, monitor,

−

papier do wydruków,

−

plik z obrazem.

4.7.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) podłączyć drukarkę do komputera?



2) zainstalować odpowiednie oprogramowanie do komputera?



3) ustawić wielkość drukowanego obrazu?



4) dobrać rozdzielczość do oczekiwanej jakości wydruku?



5) wymienić pojemniki z tuszem?



6) wybrać właściwy papier do wydruków fotorealistycznych?



7) wydrukować zdjęcie bezpośrednio z karty pamięci aparatu cyfrowego?



8) wyjaśnić zależność pomiędzy wielkością pliku cyfrowego a jakością

wydruku?



9) przygotować plik obrazu do wydruku wielkoformatowego?



10) oczyścić zapchane dysze drukarki?



„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uważnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych, który zawiera 20 pytań o różnym stopniu

trudności.

Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając znak „X” lub

wpisując prawidłową odpowiedź. W przypadku pomyłki błędną odpowiedź należy
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

Test składa się z dwóch części: Część I – poziom podstawowy, Część II – poziom

ponadpodstawowy. W sumie możesz uzyskać 20 punktów, jeśli prawidłowo odpowiesz
na wszystkie pytania w teście. Za każdą prawidłową odpowiedź otrzymujesz „1” punkt,
natomiast za złą odpowiedź lub jej brak otrzymujesz „0” punktów.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Kiedy udzielenie odpowiedzi na jakieś pytanie sprawi Ci trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

Na rozwiązanie testu masz 45 minut czasu.

Powodzenia.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Część I – Poziom podstawowy
1. Co przedstawia poniższa fotografia?

a)  MicroDriwer.
b)  Kartę pamięci xD-Picture Card.
c)  Kartę pamięci Compact Flash.
d)  Kartę Pro Card.

2. Czego dotyczy skrót CMOS?

a)  jest to technologia wykonania czujnika (matrycy) obrazu,
b)  kontrolowane mechanicznie sterowanie automatyką ostrości,
c)  jest  to  określenie  najnowszej  generacji  warstw  przeciwodblaskowych  na  obiektywach

i filtrach fotograficznych,

d) to rozwinięcie technologii matrycy cyfrowej CCD.

3. Negatyw to obraz, na którym wzrostowi luminacji oryginału odpowiada

a)  zwiększanie się transmisji,
b)  stabilizacja gęstości na stałym poziomie,
c)  zwiększanie się gęstości optycznej (czyli zmniejszanie się transmisji),
d)  zwiększenie się współczynnika odbicia światła.

4. Światłoczułość jest wielkością odwrotnie proporcjonalną do intensywności naświetlenia,

powodującą
a)  zmianę kierunku promieni światła rozchodzącego się w przezroczystym ośrodku,
b)  zmiany zachodzące w długo przechowywanych materiałach światłoczułych,
c)  uzyskanie

światłoczułym nośniku efektu określonego przez kryterium

światłoczułości,

d) reakcję bodźców nerwowych w narządach wzroku, odbieraną w świadomości jako

wrażenie jasności i barwy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Ustawienie aparatu przedstawione na szkicu powoduje

a)  pozorne poszerzenie obiektów pierwszoplanowych,
b)  zmniejszenie kontrastów i czytelności szczegółów zdjęcia,
c)  uzyskanie wrażenia trzeciego wymiaru,
d)  wyolbrzymienie  przedmiotów  pierwszoplanowych  w  kierunku  pionowym  w  stosunku

do tła.

6. Przyrząd do pomiarów wartości oświetlenia planu zdjęciowego, wyposażonego w lampy

błyskowe to

miernik błyskowego naświetlenia z fototranzystorem,

światłomierz optyczny klinowy,

miernik naświetlenia z komórką CdS,

miernik naświetlenia z fotodiodą.

7. Przedstawiony szkic przedstawia pomiar światła

a)  odbitego,
b)  padającego,
c)  odbitego z użyciem karty wzorcowej,
d)  punktowego.

1. aparat fotograficzny

2. model

3. softbox

4. światłomierz

5. tło

8. Dla którego z procesów charakterystyczne są dwa rodzaje wywoływania, czarno-białe

i barwne?
a)  RA-4.
b)  E-6.
c)  C-41.
d)  EP-2.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9. Do czego służy narzędzie „stempel” (stamp):

a)  do stemplowania dokumentów na zdjęciu,
b)  do cyfrowego retuszu obrazów fotograficznych,
c)  kopiuje obraz do obrazu,
d)  do korekcji kontrastu zdjęć w aplikacji.

10. Fotografując z lampą błyskową należy zazwyczaj stosować czas otwarcia migawki, zwany

czasem synchronizacji, który
a)  wynika ze światłoczułości zastosowanego filmu,
b)  wynosi 1/125s,
c)  wynika z konstrukcji lampy błyskowej,
d)  jest  możliwie  najkrótszym  czasem  otwarcia  migawki,  w trakcie  którego  cała  klatka

filmu poddana jest działaniu światła błyskowego.

11. Poniższy szkic oświetlenia planu zdjęciowego przedstawia podkreślenie

a)  nasycenia barwy fotografowanego przedmiotu przy użyciu światła rozproszonego,
b)  faktury powierzchni fotografowanego przedmiotu przy użyciu światła kontrastowego,
c)  konturu fotografowanego przedmiotu przy użyciu światła punktowego,
d)  konturu fotografowanego przedmiotu przy użyciu światła kontrastowego.

12. Co przedstawia fotografia obok?

a)  podkładkę pod mysz komputerową,
b)  tablet – cyfrową tabliczkę do rysowania,
c)  notes elektroniczny,
d)  GPS.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. W jakim procesie należy wywołać przedstawiony film?

a)  negatywowym barwnym C-41,
b)  negatywowym czarno-białym,
c)  odwracalnym czarno-białym,
d)  odwracalnym barwnym E-6.

14. Zbyt intensywne wywołanie negatywu barwnego można rozpoznać po

a)  zbyt ciemnej masce,
b)  zbyt jasnej masce,
c)  częściowej zamianie obrazu negatywowego na pozytywowy,
d)  widocznym cząstkowym obrazie srebrowym.

Część II – Poziom ponadpodstawowy

15. Temperatura barwowa zastosowanego źródła światła nie wpływa na jakość obrazu

zarejestrowanego na:

a)  negatywie barwnym,
b)  negatywie czarno-białym,
c)  matrycy cyfrowej,
d)  materiale odwracalnym.

16. Chcąc uzyskać możliwie najwyższą ostrość obrazu przy dobieraniu wartość przesłony,

warto pamiętać o

dyfrakcji światła, która występuje na krawędziach przesłony i powoduje pogarszanie się
ostrości przy zbyt małym otworze przesłony,

tym, że im mniejszy otwór przesłony tym mniejsza średnica dopuszczalnych krążków
rozproszenia,

tym, że przesłona o najmniejszej wartości przepuszcza przez obiektyw najszerszą
wiązkę światła,

zastosowaniu największej wartości przesłony.

17. Zaproponuj interpretację wykresu przedstawionego poniżej, a dotyczącego sterowania

ekspozycją aparatu fotograficznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18. Przedstaw plan działania: jak wywołasz czarno-biały film w koreksie.

19. Zaplanuj, jak wykonać barwne powiększenie korekcyjne pod powiększalnikiem.

20. Wykonując zdjęcia reporterskie w słabych warunkach oświetleniowych można doświetlić

pierwszy plan przy pomocy lampy błyskowej. Aby połączyć światło błyskowe z zastanym
należy

zwiększyć otwór przesłony, prześwietlając pierwszy plan,

zastosować czas synchronizacji,

dobrać zastosowaną przysłonę do siły lampy, a czas otwarcia migawki odpowiednio
wydłużyć,

zwiększyć wartość przesłony, niedoświetlając pierwszy plan.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Wykonywanie prac fotograficznych metodami tradycyjnymi i technikami
cyfrowymi

Zakreśl poprawną odpowiedź lub wykonaj zdanie.

Zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. LITERATURA

1. Daly T.: Encyklopedia fotografii cyfrowej. Wydawnictwo G+J Gruner+ Jahr, Warszawa

2004

2.  Feininger A.: Nauka o fotografii. WAiF, Warszawa 1987
3.  Freeman M.: Fotografia studyjna. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1993
4.  Hedgecoe J.: Nowy podręcznik fotografii. Arkady, Warszawa 2005
5.  Hedgecoe J.: Praktyczny kurs fotografii. Wyd. Ryszard Kluszczyński, Kraków 2000
6.  Klimecki  T.: Technika  powiększania  w  fotografii.  Wydawnictwa  Naukowo-Techniczne,

Warszawa 1987

7. Kotecki A., Nowak W., Rybarczyk I.: Obróbka barwnych materiałów światłoczułych

w podwyższonej temperaturze. Wydawnictwo Fotograficzne, Gdańsk 1991

8.  Kotecki A.: Pracownia fotograficzna 1. WSiP, Warszawa 1978
9.  Marchesi J.J.: Profesjonalna technika świetlna. MILSO, Warszawa
10.  McWhinnie A.: Fotografia Podręcznik. Arkady, Warszawa 2001
11.  Wszystko o fotografii. Arkady, Warszawa 1984