Ocena walorów turystycznych obiektów kultury
materialnej Żydów
Jednym z podstawowych pojęć stosowanych w geografii turystycznej są walory
turystyczne. Składają się na nie specyficzne cechy i elementy środowiska naturalnego
oraz przejawy działalności człowieka, które są przedmiotem zainteresowań turystów
(Lijewski, 1992). W literaturze przedmiotu systematyka walorów turystycznych jest
szeroko opracowana. Wydziela ona trzy podstawowe grupy walorów:
- walory wypoczynkowe,
- walory krajoznawcze,
- walory specjalistyczne.
Obiekty kultury materialnej Żydów ogólnie nazwane walorami dóbr kultury, zaliczone
zostały do antropologicznych walorów krajoznawczych [do grupy tej zalicza się obiekty
materialne lub przejawy kultury duchowej, stanowiące przedmiot zainteresowania
turystów (Lijewski, 1992)].
Problem oceny walorów turystycznych został przez wielu autorów uznany za trudny i
złożony. Jeszcze trudniejszym okazuje się dokonanie oceny atrakcyjności turystycznej
danych obiektów, gdyż oprócz wartości waloru samego obiektu, rozpatruje się stan jego
zagospodarowania (przystosowania) turystycznego oraz wpływ czynnika dostępności
komunikacyjnej. Dodatkowo ważne są tutaj nie tylko cechy samego obiektu, ale również
osoby dokonującej oceny (jej wrażliwość, zainteresowania, wykształcenie). Znaczenie
mają też warunki w których odbywa się zwiedzanie (oświetlenie, warunki klimatyczne,
kompozycja), a więc wszystko to co stanowi swoisty nastrój obiektu.
Brak naukowych metod kompleksowej oceny walorów krajoznawczych wynika z
uwzględnienia wielu zróżnicowanych, często niewymiernych czynników i kryteriów. Stąd
oceny takiej nie można dokonać w sposób jednoznaczny, zobiektywizowany, czy
matematycznie wymierny. Jedynie może mieć ona charakter przybliżony i do pewnego
stopnia subiektywny. Ponadto ocena walorów turystycznych obiektów kultury materialnej
Żydów napotyka dodatkowo poważną trudność, którą jest niedostępność, brak
zagospodarowania turystycznego, a nawet czytelności w krajobrazie wielu obiektów
(wynika to m.in. z zaniedbania, opuszczenia, przebudowania tych obiektów oraz z braku
informacji o ich pierwotnym użytkowaniu). Jako takie pozostałości te mogą nie stanowić
już waloru turystycznego, aczkolwiek ich specyfika związana z odrębnością kulturową i
turystyką sentymentalną upoważnia do potraktowania ich za takież, lub w końcowym
efekcie do uznania ich za potencjalne walory turystyczne.
Przeprowadzenie waloryzacji pozostałości kultury materialnej Żydów ma duże
znaczenie, gdyż umożliwia aktualne zweryfikowanie tych obiektów oraz dokonanie
1
