Microsoft Word - KOWAL 722 [04].doc

Spis treści

Wprowadzenie 3

I. Założenia programowo –

organizacyjne kształcenia

w zawodzie

1. Opis pracy w zawodzie

2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktyczno –

wychowawczego 9

II. Plany

nauczania

III. Moduły kształcenia w zawodzie

1. Podstawy kowalstwa

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,

ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska 20

Rozpoznawanie podstawowych materiałów kowalskich

i stopów technicznych

Posługiwanie się dokumentacją techniczną 27
Magazynowanie i składowanie materiałów i wyrobów

kowalskich 30

2. Technologie prac kowalskich

Wykonywanie podstawowych operacji ślusarskich 36
Wykonywanie podstawowych operacji kowalskich

Wykonywanie podstawowych operacji obróbki cieplnej metali

Wykonywanie prac spawalniczych w kowalstwie

Wykonywanie konserwacji narzędzi, urządzeń i maszyn

stosowanych w procesach kowalskich

3. Usługi kowalskie 56

Weryfikowanie części maszyn i urządzeń rolniczych

Naprawianie uszkodzonych części maszyn i urządzeń

rolniczych 62

Wykonywanie profilowania i usuwania deformacji konstrukcji

Podkuwanie kopyt końskich 69
Rozliczanie prac kowalskich

4. Kowalstwo artystyczne 75

Wykonywanie wyrobów artystycznych

Wykonywanie prac konserwatorskich

Wykonywanie galanterii metalowej

Wprowadzenie

Celem kształcenia w zawodzie jest przygotowanie aktywnego,

mobilnego i skutecznie działającego pracownika gospodarki. Efektywne
funkcjonowanie na rynku pracy wymaga: przygotowania ogólnego,
opanowania podstawowych umiejętności z zakresu kowalstwa oraz
kształcenia ustawicznego.

Absolwent współczesnej szkoły powinien charakteryzować się

otwartością, wyobraźnią, zdolnością do ciągłego kształcenia
i doskonalenia się oraz umiejętnością oceny swoich możliwości.
Wprowadzenie do systemu szkolnego programów modułowych ułatwi
osiągnięcie tych celów. Kształcenie modułowe, w którym cele i materiał
nauczania są powiązane z realizacją zadań zawodowych umożliwia:
– przygotowanie ucznia do wykonywania zawodu, głównie przez

realizację zadań zbliżonych do tych, które są wykonywane na
stanowisku pracy,

– korelację i integrację treści kształcenia z różnych dyscyplin wiedzy,
– opanowanie umiejętności z określonego obszaru zawodowego.
Kształcenie modułowe charakteryzuje się tym, że:
– proces uczenia się dominuje nad procesem nauczania,
– uczeń może podejmować decyzje dotyczące kształcenia zawodowego

w zależności od własnych potrzeb i możliwości,

– rozwiązania programowo – organizacyjne dają możliwość

kształtowania umiejętności zawodowych różnymi drogami,

– umiejętności opanowane w ramach poszczególnych modułów dają

możliwość wykonywania określonego zakresu pracy,

– wykorzystuje się w szerokim zakresie zasadę transferu umiejętności

i wiedzy,

– programy nauczania są elastyczne, poszczególne jednostki można

wymieniać, modyfikować, uzupełniać oraz dostosowywać do poziomu
wymaganych umiejętności, potrzeb gospodarki oraz lokalnego rynku
pracy.

Realizacja modułowego programu nauczania zapewnia opanowanie

przez uczniów umiejętności określonych w podstawie programowej
kształcenia w zawodzie oraz przygotowanie do kształcenia
ustawicznego.

W pracach nad doborem treści kształcenia i konstruowaniem

programu nauczania w układzie modułowym została wykorzystana
dostępna literatura, doświadczenia polskie i zagraniczne, a zwłaszcza
metodologia MES Międzynarodowej Organizacji Pracy. Według
metodologii MES zostały opracowane programy szkolenia osób
dorosłych w ramach projektu TOR #9, którego celem było między innymi,
zwiększenie mobilności zawodowej osób dorosłych. Modułowy program

nauczania składa się z zestawu modułów kształcenia w zawodzie
i odpowiadających im jednostek modułowych, wyodrębnionych na
podstawie określonych kryteriów, umożliwiających zdobywanie wiedzy
oraz kształtowanie umiejętności i postaw właściwych dla zawodu.

Jednostka modułowa stanowi element modułu kształcenia

w zawodzie, obejmujący logiczny i możliwy do wykonania wycinek pracy
o wyraźnie określonym początku i zakończeniu, nie podlegający zwykle
dalszym podziałom, a jego rezultatem jest produkt, usługa lub istotna
decyzja.

W strukturze programu wyróżnia się:

– założenia programowo – organizacyjne kształcenia w zawodzie,
– plany nauczania,
– programy modułów i jednostek modułowych.

Moduł kształcenia w zawodzie zawiera: cele kształcenia, wykaz

jednostek modułowych, schemat układu jednostek modułowych,
literaturę.

Jednostka modułowa zawiera: szczegółowe cele kształcenia, materiał

nauczania, ćwiczenia, środki dydaktyczne, wskazania metodyczne

do realizacji programu jednostki, propozycje metod sprawdzania i oceny
osiągnięć edukacyjnych ucznia.

Wykaz modułów i jednostek modułowych (dydaktyczna mapa

programu), zamieszczony w założeniach programowo – organizacyjnych
kształcenia w zawodzie umożliwi uczniowi wybór ścieżki edukacyjnej,
w zależności od predyspozycji, możliwości intelektualnych oraz
wcześniej uzyskanych i potwierdzonych umiejętności.

W programie przyjęto system kodowania modułów i jednostek

modułowych, zawierający elementy:
– symbol cyfrowy zawodu, zgodnie z obowiązującą klasyfikacją

zawodów szkolnictwa zawodowego

– symbol literowy, oznaczający grupę modułów:

O – dla modułów ogólnozawodowych
Z – dla modułów zawodowych

– cyfra arabska dla kolejnej wyodrębnionej w module jednostki

modułowej.

Przykładowy zapis kodowania modułu:
722[04].O1
722[04] – symbol cyfrowy zawodu: kowal
O1 – pierwszy moduł ogólnozawodowy: podstawy kowalstwa.

Przykładowy zapis kodowania jednostki modułowej:
722[04].O1.01
722[04] – symbol cyfrowy zawodu: kowal
O1 – pierwszy moduł ogólnozawodowy: podstawy kowalstwa

I. Założenia programowo-organizacyjne kształcenia

w zawodzie

1. Opis pracy w zawodzie

Typowe stanowiska pracy

Absolwent szkoły zawodowej może być zatrudniony na stanowiskach

prac kowalskich w zakładach naprawczych maszyn i urządzeń
technicznych, rzemieślniczych warsztatach naprawczych, zakładach
wykonujących kowalskie wyroby artystyczne.

Kowal wykonuje prace w zakresie konstrukcji, napraw, remontów

elementów metalowych, części maszyn i urządzeń technicznych, a także
podstawowe zabiegi obróbki cieplno - chemicznej w procesach naprawy
i regeneracji części maszyn. Również wykonuje usługi kowalskie
związane z kowalstwem artystycznym: wyrób elementów ozdobnych,
naprawa uszkodzonych elementów kutych. Ponadto, wykonuje prace
kowalskie związane z podkuwaniem kopyt końskich.

Zadania zawodowe

Zadania zawodowe kowala obejmują:
– wykonywanie trasowania przedmiotów, części przeznaczonych do

obróbki ręcznej (ślusarstwo, blacharstwo),

– wykonywanie znakowania i opisu przeznaczonych elementów do

cięcia i gięcia oraz kucia różnymi technikami,

– wykonywanie elementarnych operacji obróbki ręcznej i mechanicznej,
– wykonywanie cięcia mechanicznego, gazowego, gazowo-

elektrycznego oraz wycinania otworów,

– wykonywanie ręcznego i mechanicznego gięcia blach, rur

i kształtowników na zimno i na gorąco,

– wykonywanie kucia swobodnego: ręcznego i młotami mechanicznymi,
– wykonywanie nagrzewania elementów do operacji kowalskich

(ręcznie oraz w piecach grzewczych),

–

wykonywanie sczepiania i układanie podstawowych spoin
spawalniczych,

– usuwanie deformacji elementów, węzłów oraz sekcji konstrukcji

spawanych,

– wykonywanie zgrzewania,
– prowadzenie bieżącej konserwacji narzędzi, urządzeń i maszyn

stosowanych w pracach kowalskich,

– wykonywanie montażu i demontażu oraz weryfikacji zużycia części

maszyn i urządzeń rolniczych,

– wykonywanie napraw uszkodzonych połączeń, zawieszeń i deformacji

elementów maszyn i urządzeń w szczególności rolniczych,

– wykonywanie obróbki cieplnej wyrobów i elementów ze stali

konstrukcyjnych,

– wykonywanie obróbki plastycznej prowadzonej na zimno i na gorąco

wyrobów artystycznych z metali i ich stopów,

– wykonywanie i naprawa metalowych okuć budowlanych i elementów

zdobnictwa architektonicznego,

– wykonywanie kucia koni,
– prowadzenie kontroli jakości wykonywanych prac oraz prób zdawczo-

odbiorczych półwyrobów, wyrobów i elementów konstrukcji
wykonanych technologiami kowalskimi.

Umiejętności zawodowe

W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent szkoły powinien umieć:
– posługiwać się terminologią właściwą dla rodzaju prowadzonych prac,
– interpretować podstawowe zjawiska i prawa z zakresu sprężystości,

plastyczności, termoplastyczności metali i ich stopów, a także
technologii mechanicznych i elektrotechniki,

– dobierać parametry i wykonywać podstawowe operacje obróbki

cieplnej,

– wykonywać, czytać i wykorzystywać do realizacji zadań zawodowych

szkice, rysunki wykonawcze i montażowe,

– posługiwać się podstawową dokumentacją technologiczną i ruchową

związaną z pracami kowalskimi,

– rozróżniać konstrukcyjne materiały metalowe z uwzględnieniem ich,

właściwości, oznaczenia i zakres zastosowań,

– posługiwać się warsztatowymi narzędziami i urządzeniami kontrolno -

pomiarowymi,

– interpretować uzyskane wyniki wykonanych pomiarów,
– rozróżniać podstawowe metody, technologie i techniki kucia,

walcowania i gięcia oraz stosowane narzędzia urządzenia
i maszyny,

– wykonywać kucie, gięcie oraz prostowanie,
– wytrasować elementy przeznaczone do gięcia,
– wykonywać proste szablony do gięcia ręcznego i zmechanizowanego

blach, rur i kształtowników oraz stosować je podczas wykonywania
prac kowalskich,

– posługiwać się urządzeniami i narzędziami mechanicznymi

o napędzie elektrycznym, hydraulicznym i pneumatycznym,

– posługiwać się przyrządami i narzędziami ślusarsko- monterskimi,

– wykonywać podstawowe prace ślusarskie (piłowanie, ciecie,

szlifowanie, wiercenie, gwintowanie, nitowanie, lutowanie,
zgrzewanie, skręcanie, rozkręcanie, zaginanie, prostowanie, zwijanie
i tłoczenie),

– posługiwać się podstawowym i specjalistycznym sprzętem

spawalniczym (gazowym i elektrycznym) w zakresie nagrzewania,
cięcia i sczepiania oraz identyfikować jego niesprawności,

– obsługiwać podstawowe urządzenia do gięcia na zimno i na gorąco,
– obsługiwać podstawowe urządzenia do kucia,
– obsługiwać podstawowe narzędzia do prostowania materiałów

i konstrukcji spawanych,

– wykonywać podstawową konserwację oraz naprawę narzędzi

i urządzeń stosowanych w ręcznych technologiach kucia, gięcia na
zimno i na gorąco,

– posługiwać się podręcznym sprzętem technologicznym,

transportowym i podnośnym w zakresie niezbędnym do wykonywania
zawodu,

– oceniać jakość wykonanej pracy,
– wypełniać prawidłowo karty robocze i inne dokumenty technologiczne

i rozliczeniowe,

– systematycznie podnosić kwalifikacje zawodowe poprzez

samokształcenie i korzystanie z literatury zawodowej,

– świadomie stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,

ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,

– reagować w sytuacjach zagrożenia wypadkowego,
– udzielać pierwszej pomocy w nagłych wypadkach i posługiwać się

podstawowym sprzętem gaśniczym,

– komunikować się i przekazywać informacje techniczne związane

z wykonywaną pracą w zespole,

– prezentować swoje kwalifikacje podczas poszukiwania pracy,
– interpretować prawa i obowiązki pracownicze wynikające z kodeksu

pracy,

– rozróżniać podstawowe kategorie i pojęcia ekonomiczne

w gospodarce rynkowej,

– podejmować i prowadzić działalność gospodarczą zgodnie

z przepisami.

Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu

– zainteresowania techniczne,
– spostrzegawczość umożliwiająca dostrzeganie i interpretacje

szczegółów na rysunku i oznaczeń na elementach,

– wyobraźnia przestrzenna i techniczna niezbędna przy czytaniu

rysunków technicznych oraz przy montażu i demontażu części
maszynowych,

– koncentracja uwagi konieczna ze względu na pracę wykonywaną

w skrajnie trudnych warunkach (duży hałas, koncentracja prac na
małej powierzchni),

– koordynacja wzrokowo-ruchowa związana z pracą w warunkach

niebezpiecznych,

– reaktywność i aktywność w stopniu średnim,
– umiejętność pracy w warunkach terenowych,
– umiejętność pracy w zespole.

2. Zalecenia dotyczące organizacji procesu dydaktyczno –

wychowawczego

Podstawowym celem kształcenia w zawodzie kowal jest

przygotowanie absolwenta szkoły zawodowej do wykonywania prac
kowalskich na poziomie robotniczym oraz wyposażenie w wiedzę
i umiejętności, niezbędne do kontynuacji kształcenia w formach
szkolnych i pozaszkolnych.

Proces kształcenia zawodowego według modułowego programu

nauczania jest realizowany w szkole zawodowej dla młodzieży
oraz w szkole zawodowej dla dorosłych.

Program nauczania obejmuje kształcenie ogólnozawodowe

i zawodowe. Kształcenie ogólnozawodowe ułatwia ewentualną zmianę
zawodu. Kształcenie zawodowe ma na celu przygotowanie absolwenta
szkoły do realizacji zadań na typowych dla zawodu stanowiskach pracy.
Ogólne i szczegółowe cele kształcenia wynikają z podstawy
programowej kształcenia w zawodzie.

Treści programowe są zawarte w czterech modułach: podstawy

kowalstwa, technologie prac kowalskich, usługi kowalskie, kowalstwo
artystyczne. Moduły, wyodrębnione według kryteriów przyjętych dla
zawodu, uwzględniające zadania zawodowe są podzielone na jednostki
modułowe. Jednostki modułowe zawierają treści programowe
stanowiące określone całości. Realizacja celów kształcenia modułów
i jednostek modułowych zapewnia opanowanie umiejętności,
umożliwiających wykonywanie określonego zakresu pracy. Czynnikiem
sprzyjającym nabywaniu umiejętności zawodowych jest wykonywanie
ćwiczeń określonych w programach jednostek modułowych.

Program modułu 722[04].O1 – podstawy kowalstwa, zawiera treści

ogólnozawodowe. W wyniku realizacji programu uczeń powinien umieć:
– stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony

przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,

– stosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom

poszkodowanym,

– rozpoznawać i charakteryzować podstawowe materiały kowalskie,
– odczytywać i interpretować rysunki techniczne,
– posługiwać się dokumentacją techniczną,
– posługiwać się przyrządami pomiarowymi i kontrolnymi,
– organizować stanowiska składowania i magazynowania.
Moduł powinien być realizowany jako pierwszy.

Program modułu 722[04].Z1 – technologie prac kowalskich,

składający się z pięciu jednostek modułowych, zawiera treści
pozwalające na opanowanie podstawowych umiejętności do
wykonywania zawodu kowala. Składają się na nie operacje ślusarskie,
kowalskie, obróbki cieplnej oraz prace spawalnicze w kowalstwie.

Program modułu 722[04].Z2 – usługi kowalskie, obejmuje pięć

jednostek modułowych wskazujących możliwości wykorzystania
nabytych umiejętności w działalności usługowej.

Program modułu 722[04].Z3 – kowalstwo artystyczne, obejmuje trzy

jednostki modułowe, uzupełniając zakres wykonywanych prac
kowalskich.

Moduły kształcenia w zawodzie uwzględniają zadania zawodowe

kowala, które będzie wykonywał w przyszłej pracy.

Wykaz modułów i jednostek modułowych zamieszczono w tabeli.

Wykaz modułów i jednostek modułowych

Orientacyjna liczba

godzin na realizację

Symbol

jednostki

modułowej

Zestawienie modułów

i jednostek modułowych

Klasa I

Klasa II

Moduł 722[04].O1

Podstawy kowalstwa

108

722[04].O1.01

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
oraz ochrony środowiska

722[04].O1.02

Rozpoznawanie podstawowych materiałów
kowalskich i stopów technicznych

722[04].O1.03 Posługiwanie się dokumentacją techniczną 78

722[04].O1.04

Magazynowanie i składowanie materiałów
i wyrobów kowalskich

Moduł 722[04].Z1

Technologie prac kowalskich

576

722[04].Z1.01

Wykonywanie podstawowych operacji
ślusarskich

722[04].Z1.02

Wykonywanie podstawowych operacji
kowalskich

114

722[04].Z1.03

Wykonywanie podstawowych operacji obróbki
cieplnej metali

180

722[04].Z1.04

Wykonywanie prac spawalniczych
w kowalstwie

120

722[04].Z1.05

Wykonywanie konserwacji narzędzi, urządzeń
i maszyn stosowanych w procesach
kowalskich

Moduł 722[04].Z2

Usługi kowalskie

342

722[04].Z2.01

Weryfikowanie części maszyn
i urządzeń rolniczych

722[04].Z2.02

Naprawianie uszkodzonych części maszyn
i urządzeń rolniczych

120

722[04].Z2.03

Wykonywanie profilowania i usuwania
deformacji konstrukcji

120

722[04].Z2.04

Wykonywanie prac związanych
z podkuwaniem kopyt końskich

722[04].Z2.05 Rozliczanie prac kowalskich

Moduł 722[04].Z3

Kowalstwo artystyczne

342

722[04].Z3.01 Wykonywanie wyrobów artystycznych

114

722[04].Z3.02 Wykonywanie prac konserwatorskich

114

722[04].Z3.03 Wykonywanie galanterii metalowej

114

Razem 684

684

Schemat powiązań między modułami, kolejność ich realizacji i układ

jednostek w modułach przedstawia dydaktyczna mapa programu.

Dydaktyczna mapa programu

722[04].O1

Podstawy kowalstwa

722[04].O1.04

722[04].O1.03

722[04].O1.02

722[04].O1.01

722[04].Z1.04

722[04].Z1.03

722[04].Z1.02

722[04].Z1.01

722[04].Z2

Usługi kowalskie

722[04].Z3

Kowalstwo artystyczne

722[04].Z2.01

722[04].Z2.02

722[04].Z2.03

722[04].Z3.01

722[04].Z1

Technologie prac kowalskich

722[04].Z3.02

722[04].Z3.03

722[04].Z2.04

722[04].Z2.05

722[04].Z1.05

Przed podjęciem decyzji o zmianie kolejności realizacji programów

modułów i jednostek modułowych, wskazane jest przeprowadzenie
szczegółowej analizy dydaktycznej mapy programu.

Nauczyciel realizujący program nauczania powinien posiadać

przygotowanie w zakresie metodologii kształcenia modułowego,
aktywizujących metod nauczania, pomiaru dydaktycznego oraz
projektowania i opracowywania pakietów edukacyjnych.

Nauczyciel kierujący procesem zdobywania umiejętności przez ucznia

powinien udzielać pomocy w rozwiązywaniu problemów technicznych
związanych z realizacją zadań, sterować tempem pracy,

z uwzględnieniem predyspozycji oraz doświadczeń uczniów. Nauczyciel,
w uzasadnionych przypadkach, może ustalić indywidualny tok
kształcenia. Ponadto, powinien rozwijać wśród uczniów zainteresowanie
zawodem, wskazywać na możliwości dalszego kształcenia, zdobywania
nowych umiejętności zawodowych. Powinien również kształtować
pożądane postawy uczniów, jak: rzetelność i odpowiedzialność za pracę,
dbałość o jej jakość, o porządek na stanowisku pracy, poszanowanie dla
pracy innych osób, dbałość o racjonalne stosowanie materiałów.

Nauczyciel powinien uczestniczyć w organizowaniu bazy techniczno –

dydaktycznej oraz ewaluacji programów nauczania. Wskazane jest
opracowywanie przez nauczycieli pakietów edukacyjnych, które
wspomagają realizację programu nauczania. Pakiety edukacyjne
stanowią obudowę dydaktyczną programu, powinny być opracowane
zgodnie z metodologią kształcenia modułowego.

Zaleca się, aby kształcenie modułowe było realizowane metodami

aktywizującymi: tekstu przewodniego, sytuacyjną, dyskusji dydaktycznej,
projektów i ćwiczeń praktycznych. Dominującą metodą nauczania
powinny być ćwiczenia praktyczne. Wskazane jest wykorzystywanie
filmów dydaktycznych, organizowanie wycieczek celem poznania
stanowisk pracy. Podczas realizacji procesu dydaktycznego należy
zwracać uwagę na samokształcenie z wykorzystaniem materiałów
innych niż podręczniki: normy, instrukcje, poradniki i pozatekstowe
źródła informacji. W realizacji treści kształcenia, w tym ćwiczeń, należy
uwzględniać współczesne technologie, materiały, narzędzia i sprzęt.

Prowadzenie zajęć metodami aktywizującymi wymaga przygotowania

materiałów metodycznych, takich jak: tekst przewodni, instrukcja do
metody projektów, karty instrukcyjne do kształcenia kierowanego,
instrukcje do wykonywania ćwiczeń, instrukcje stanowiskowe,
bezpieczeństwa i higieny pracy.

Istotnym elementem procesu dydaktycznego jest system sprawdzania

i oceniania osiągnięć szkolnych ucznia. Wskazane jest prowadzenie
badań diagnostycznych, bieżącej i końcowej kontroli osiągnięć.

Badania diagnostyczne mają na celu dokonanie oceny poziomu

wiedzy i umiejętności uczniów w początkowej fazie kształcenia.

W trakcie realizacji zajęć należy prowadzić bieżącą kontrolę osiągnięć

ucznia. Informacje uzyskane w wyniku tej kontroli pozwolą na dokonanie
niezbędnych korekt w procesie nauczania.

Ocena końcowa powinna być dokonana po zakończeniu realizacji

programu jednostki modułowej.

Ocenianie powinno uświadamiać uczniowi poziom jego osiągnięć

w stosunku do wymagań edukacyjnych, wdrażać do systematycznej
pracy, samooceny. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno
być realizowane za pomocą sprawdzianów (ustnych, pisemnych

i praktycznych). Prowadzenie pomiaru dydaktycznego wymaga od
nauczyciela określenia kryteriów i norm oceny, stosowania testów
osiągnięć szkolnych, arkuszy obserwacji i arkuszy oceny postępów.

Środki dydaktyczne, niezbędne w organizacji i prowadzeniu

modułowego procesu kształcenia, stanowią: pomoce i materiały
dydaktyczne, techniczne środki kształcenia, dydaktyczne środki pracy.
Pracownie powinny być wyposażone w środki dydaktyczne określone
w jednostkach modułowych. Kształcenie w zawodzie kowal powinno
odbywać się w pracowniach przedmiotowych i warsztatach szkolnych.
Główną metodą nauczania są ćwiczenia, dlatego pracownie powinny być
wyposażone w środki dydaktyczne (materiały, narzędzia, sprzęt)
niezbędne do realizacji ćwiczeń praktycznych. Przy stanowiskach
ćwiczeniowych należy stworzyć odpowiednie warunki, umożliwiające
przyswajanie wiedzy związanej z wykonywaniem ćwiczeń.

Orientacyjna liczba godzin, podana w tabeli wykazu jednostek

modułowych na realizację może ulegać zmianie, w zależności od
stosowanych przez nauczyciela metod i środków dydaktycznych.

W zintegrowanym procesie kształcenia modułowego nie ma podziału

na zajęcia teoretyczne i praktyczne. Formy organizacyjne pracy uczniów
powinny być dostosowane do treści i metod kształcenia.

Wskazane jest prowadzenie zajęć w grupach 12 – 16 osobowych.

Ćwiczenia powinny być wykonywana w zespołach 2 – 4 osobowych lub
jako praca indywidualna.

Ćwiczeniowe stanowisko pracy ucznia powinna stanowić wydzielona

część pracowni ćwiczeń praktycznych, warsztatów, hali. Korzystając
ze zgromadzonych narzędzi i sprzętu uczeń może wykonać określone
zadania.

Na podstawie analizy zadań zawodowych określonych dla zawodu

kowal, można wytypować następujące stanowiska pracy – miejsca
indywidualnego kształcenia umiejętności zawodowych ucznia:
–  stanowisko do wykonywania prac ślusarskich,
–  stanowisko do wykonywania prac spawalniczych,
–  stanowisko do nagrzewania i chłodzenia materiału,
–  stanowisko do wykonywania operacji kowalskich,

– stanowisko do wykonywania demontażu i montażu maszyn

i urządzeń.
Na podstawie propozycji stanowisk pracy szkoła ustala ich ilość,

uwzględniając: liczbę uczestników, którzy będą kształcić się
jednocześnie, możliwości lokalowe, możliwości wyposażenia
technicznego.

Szkoła podejmująca kształcenie w zawodzie według modułowego

programu nauczania powinna posiadać odpowiednie warunki lokalowe
oraz z wyposażenie techniczne i dydaktyczne. W pracowni ćwiczeń
praktycznych, wyposażonej w narzędzia, sprzęt i urządzenia należy
zorganizować:
– stanowiska pracy uczniów, dostosowane do różnych form

organizacyjnych (praca grupowa, praca indywidualna),

– stanowisko pracy nauczyciela wyposażone w sprzęt audiowizualny

i multimedialny,

– bibliotekę podręczną odpowiadającą potrzebom samodzielnego

lub grupowego uczenia się,

– podręczny magazyn materiałów.

Stosowanie metody tekstu przewodniego i metody projektów wymaga

wyposażenia pracowni ćwiczeń praktycznych w sprzęt i urządzenia
techniczne, umożliwiające organizacje pracy w grupach 2 – 4 osobowych
lub wieloosobowych zespołach.

Wskazane jest, żeby uczestnicy kształcenia modułowego mieli

możliwość zapoznania się z rzeczywistymi warunkami pracy kowala,
zabezpieczenia kuźni pod względem bhp, specyfiką pracy indywidualnej
i zespołowej oraz organizacją stanowisk pracy.
Konieczne są systematyczne działania szkoły, jak:
– organizowanie zaplecza technicznego, umożliwiającego wykonanie

obudowy dydaktycznej,

– współpraca z zakładami pracy, związanymi z kierunkiem kształcenia

w celu aktualizacji treści kształcenia zawodowego, odpowiadających
wymaganiom technologii, techniki oraz wymaganiom rynku pracy,

– doskonalenie nauczycieli w zakresie metodologii kształcenia

modułowego, aktywizujących metod nauczania, pomiaru
dydaktycznego oraz projektowania pakietów edukacyjnych.

Podejmując się realizacji modułowego programu nauczania

w zawodzie kowal powinno się uwzględniać możliwości organizacyjne
szkoły, zapotrzebowanie na danym terenie i specyfikę regionu kraju.

II. PLANY NAUCZANIA

PLAN NAUCZANIA
Szkoła zawodowa dla młodzieży
Zawód: kowal

722[04]

L.p. Moduły kształcenia w zawodzie

Liczba godzin

w okresie nauczania

(2 lata)

1. Podstawy kowalstwa

108

2. Technologie prac kowalskich

576

3. Usługi kowalskie

342

4. Kowalstwo artystyczne

342

Razem 1368

PLAN NAUCZANIA
Szkoła zawodowa dla dorosłych
Zawód: kowal 722[04]

Liczba godzin

w okresie nauczania

(2 lata)

L.p. Moduły kształcenia w zawodzie

Forma

stacjonarna

Forma

zaoczna

1. Podstawy kowalstwa

2. Technologie prac kowalskich

446

212

3. Usługi kowalskie

266

126

4. Kowalstwo artystyczne

266

126

Razem 1064 504

III. Moduły kształcenia w zawodzie

Moduł 722 [04].O1
Podstawy kowalstwa

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:
– przestrzegać zasad bezpiecznej pracy, przewidywać zagrożenia

i zapobiegać im,

– stosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom

poszkodowanym,

– rozpoznawać i charakteryzować podstawowe materiały kowalskie,
– odczytywać i interpretować rysunki techniczne,
– posługiwać się dokumentacją techniczną,
– wykonywać pomiary i rysunki części maszyn,
– organizować stanowiska składowania i magazynowania,
– transportować ciężkie materiały konstrukcyjne.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin

na realizację

722[04].O1.01

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
oraz ochrony środowiska

722[04].O1.02

Rozpoznawanie podstawowych materiałów
kowalskich i stopów technicznych

722[04].O1.03

Posługiwanie się dokumentacją techniczną

722[04].O1.04

Magazynowanie i składowanie materiałów
i wyrobów kowalskich

Razem

108

3. Schemat układu jednostek modułowych

Realizację programu rozpoczyna się od jednostki modułowej

01– przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Jednostki modułowe
02 i 03 mogą być realizowane równolegle lub w dowolnej kolejności.
Jednostka modułowa 04 jest realizowana jako ostatnia w module O1.

722[04].O1.01

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej

oraz ochrony środowiska

722[04].O1.03

Posługiwanie się dokumentacją

techniczną

722[04].O1.02

Rozpoznawanie podstawowych

materiałów kowalskich i stopów

technicznych

722[04].O1

Podstawy kowalstwa

722[04].O1.04

Magazynowanie i składowanie

materiałów i wyrobów kowalskich

Literatura

Baranowicz W.: Wytyczne w zakresie ochrony przeciwpożarowej
oraz wzór instrukcji bezpieczeństwa pożarowego dla obiektów szkół.
MEN, Warszawa 1997
Buksiński T., Szpecht A.: Rysunek techniczny. WSiP, Warszawa 1980
Dobrzański L.: Metaloznawstwo i obróbka cieplna. WSiP,

Warszawa 1997
Fijałkowski K.: Maszynoznawstwo dla ZSZ metalowych. PWSZ,
Warszawa 1972
Górecki A. Technologia ogólna. WSiP, Warszawa 2000
Kowalewski S., Dąbrowski A., Dąbrowski M.: Zagrożenia mechaniczne.
Centralny Instytut Ochrony Pracy, Warszawa 1997
Mac S.: Obróbka metali z materiałoznawstwem. WSiP, Warszawa 1997
Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i Higiena Pracy. Podręcznik
dla szkół zasadniczych. WSiP, Warszawa 1999
Waszkiewiczowie E. i S.: Rysunek zawodowy. WSiP, Warszawa 1999
Kodeks Pracy
Zbiór Polskich Norm
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 26.09.1997
w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy Dz. U.
Nr 129, poz. 844
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 3.11.1992
w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków i innych obiektów
budowlanych i terenów Dz. U. Nr 92, poz. 460; Dz. U. Nr 102/95,
poz.507
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28.07.1998 w sprawie ustalenia
okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposobu ich
dokumentowania, a także zakresu informacji zamieszczonych

w rejestrze wypadków przy pracy Dz. U. Nr 115, poz. 744

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych.

Jednostka modułowa 722[04].O1.01
Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony
środowiska

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:
– zinterpretować podstawowe akty prawne, prawa i obowiązki

pracownika oraz pracodawcy, związane z bezpieczeństwem i higieną
pracy,

– dostrzec zagrożenia związane z wykonywaną pracą,
– przewidzieć i zapobiec zagrożeniom życia i zdrowia pracowników,
– zastosować zasady bezpiecznej pracy,
– zastosować odpowiednie zabezpieczenia miejsca pracy,
– zastosować zasady bezpiecznej pracy podczas eksploatacji

urządzeń elektrycznych, mechanicznych, hydraulicznych

i pneumatycznych stosowanych w kowalstwie,

– zastosować procedury bezpiecznej pracy przy urządzeniach

grzewczych stosowanych w kowalstwie,

– dobrać i zastosować odzież ochronną oraz środki ochrony

indywidualnej, w zależności od prowadzonych prac kowalskich,

– zareagować w przypadku zagrożenia pożarowego, zgodnie

z instrukcją ochrony przeciwpożarowej,

– zastosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom

poszkodowanym,

– zastosować podręczny sprzęt oraz środki gaśnicze, zgodnie

z zasadami ochrony przeciwpożarowej,

– zastosować zasady ochrony środowiska.

2. Materiał nauczania

Prawna ochrona pracy.
Wymagania higieniczno-sanitarne i bezpieczeństwa pracy oraz
bezpieczeństwa przeciwpożarowego w przemyśle maszynowym.
Wentylacja i klimatyzacja pomieszczeń pracy.
Czynniki szkodliwe, uciążliwe i niebezpieczne dla człowieka,
występujące w procesach prac kowalskich (hałas, zapylenie,
promieniowanie cieplne, wibracje, promieniowanie świetlne, prąd
elektryczny).

Zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
Zabezpieczenie urządzeń napędowych.
Bezpieczeństwo pracy przy urządzeniach elektrycznych.
Środki ochrony indywidualnej i zbiorowej.
Bezpieczeństwo pracy przy urządzeniach pod ciśnieniem.
Zagrożenia pożarowe, zasady ochrony przeciwpożarowej.
Zasady bezpieczeństwa przy transporcie oraz magazynowaniu
materiałów i wyrobów.
Zasady ochrony środowiska na stanowisku pracy.
Organizacja pierwszej pomocy w wypadkach przy pracy.
Zabezpieczenie miejsca wypadku.

3. Ćwiczenia

• Dobieranie środków ochrony indywidualnej stosownie do rodzaju

pracy.

• Udzielanie pierwszej pomocy osobie z objawami porażenia prądem

elektrycznym.

• Wykonywanie (na fantomie) sztucznego oddychania, zgodnie

z obowiązującymi zasadami.

• Udzielanie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym podczas

wypadku, zgodnie z zasadami.

• Opanowanie sposobu alarmowania straży pożarnej, zgodnie

z instrukcją alarmowania.

• Dobieranie sprzętu i środków gaśniczych w zależności od rodzaju

materiału objętego pożarem.

• Stosowanie podręcznego sprzętu i środków gaśniczych do gaszenia

zarzewia pożaru.

4. Środki dydaktyczne

Teksty przewodnie do ćwiczeń.
Kodeks Pracy.
Przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy w przemyśle
maszynowym.
Polskie Normy i akty prawne dotyczące ergonomii stanowiska pracy.
Ilustracje i fotografie - zagrożenia na stanowiskach pracy.
Instrukcje alarmowe.
Wyposażenie do ćwiczeń udzielania pierwszej pomocy (fantom,
niezbędne środki medyczne).
Podręczny sprzęt gaśniczy, gaśnice.

Odzież ochronna i sprzęt ochrony indywidualnej.
Urządzenia alarmowe.
Regulaminy i instrukcje dotyczące obsługi urządzeń stwarzających
zagrożenia.
Foliogramy i przezrocza – zagrożenia pracy na stanowiskach
kowalskich.
Filmy dydaktyczne – procedury postępowania w razie wypadków przy
pracy, udzielanie pierwszej pomocy.
Filmy dydaktyczne – ochrona środowiska na stanowiskach pracy.
Filmy dydaktyczne – zagrożenia pożarowe, zachowanie pracowników
w przypadku powstania pożaru i w sytuacjach awarii technologicznych.
Apteczka pierwszej pomocy.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej obejmuje podstawowe pojęcia

z zakresu bhp, zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych
warunków pracy oraz zasady bezpieczeństwa na stanowisku pracy.
Podczas realizacji programu nauczania należy zwrócić uwagę na
obowiązki pracownika i pracodawcy w zakresie bhp, znaczenie ochrony
zdrowia w pracy zawodowej oraz nieprawidłowości, które mogą wystąpić
w procesie pracy w zakresie bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska.
Zaleca się, aby podczas realizacji programu nauczania stosować
aktywizujące metody nauczania: inscenizacji, sytuacyjną, dyskusję
dydaktyczną, tekstu przewodniego oraz ćwiczeń praktycznych

z zastosowaniem środków ochrony indywidualnej i sprzętu.

Metoda tekstu przewodniego wymaga przygotowania materiałów

do wykonania ćwiczenia: pytań prowadzących i formularzy

do wypełnienia. Nauczyciel prowadzący zajęcia powinien być specjalistą
z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy.

Program jednostki modułowej należy realizować w pracowni

symulacyjnej bhp, wyposażonej w standardowe techniczne środki
kształcenia. Ilość środków dydaktycznych należy dostosować do liczby
stanowisk symulacyjnych. Zajęcia powinny odbywać się w grupach 2 – 3
osobowych.

Podczas

ćwiczeń uczeń powinien opanować umiejętności

rozpoznawania i stosowania sprzętu, wykonywania określonych
czynności, związanych z udzielaniem pierwszej pomocy osobom
poszkodowanym. Konieczne jest uświadomienie uczniom, że ochrona
człowieka w środowisku pracy jest zagadnieniem nadrzędnym.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

W procesie sprawdzania i oceniania poziomu osiągnięć uczniów,

można stosować sprawdziany ustne i pisemne, obserwację czynności
ucznia podczas realizacji zadań, testów sprawdzających z zadaniami
praktycznymi (zachowanie się w sytuacjach zagrożenia).

Zaleca się prowadzenie badań diagnostycznych, kontroli bieżącej

i końcowej. W ocenie końcowej, która jest prowadzona na zakończenie
realizacji programu jednostki modułowej, należy zastosować pomiar
dydaktyczny. Wiadomości teoretyczne niezbędne do realizacji czynności
praktycznych mogą być sprawdzane za pomocą testów osiągnięć.
Zadania w teście mogą być otwarte (krótkiej odpowiedzi, z luką) lub
zamknięte (wyboru wielokrotnego, na dobieranie, prawda-fałsz).

Podczas obserwacji czynności ucznia w trakcie wykonywania ćwiczeń

należy zwrócić uwagę na:
– wykonywanie pracy zgodnie z przepisami bhp,
– udzielanie pierwszej pomocy,
– stosowanie sprzętu przeciwpożarowego oraz środków gaśniczych.

Kontrolę poprawności wykonania zadań należy prowadzić w trakcie

i po realizacji ćwiczeń. Uczeń powinien samodzielnie sprawdzić wyniki
swojej pracy według arkusza oceny postępów. Potem kontroli powinien
dokonać nauczyciel według tego samego arkusza.

W ocenianiu osiągnięć uczniów należy uwzględnić:

– wynik sprawdzianu opanowania umiejętności powinien mieć charakter

alternatywny, co oznacza, że uczeń umie lub nie umie poprawnie
wykonać ćwiczenia,

– może być różny poziom opanowanie umiejętności; ćwiczenie może

być wykonane szybciej lub wolniej, bezbłędnie lub z błędem
zauważonym i poprawionym przez ucznia.
Podstawą uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny jest między

innymi poprawne wykonanie ćwiczeń, zaproponowanych w programie
jednostki modułowej.

Jednostka modułowa 722[04].O1.02
Rozpoznawanie podstawowych materiałów
kowalskich i stopów technicznych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:
– rozpoznać metale i ich stopy,
– określić właściwości stali węglowych i stopowych,
– określić właściwości żeliwa,
– określić właściwości surówek,
– określić właściwości metali nieżelaznych i ich stopów,
– rozpoznać podstawowe rodzaje półwyrobów hutniczych, ich

oznakowanie, przeznaczenie,

– określić właściwości materiałów pomocniczych i ich zastosowanie

w kowalstwie,

– rozpoznać tworzywa sztuczne i wskazać zastosowanie w kowalstwie,
– rozpoznać środki konserwujące i zabezpieczające przed korozją,
– rozpoznać spoiwa,
– rozpoznać paliwa i smary stosowane w kowalstwie,
– rozpoznać zbiorniki i instalacje gazów technicznych,
– określić zastosowanie gazów technicznych w kowalstwie,
– określić zastosowanie poszczególnych materiałów, metali i stopów,
– zastosować zasady bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony

środowiska podczas prac kowalskich.

2. Materiał nauczania

Właściwości metali i stopów.
Wyroby hutnicze.
Stopy żelaza z węglem.
Materiały nieżelazne i ich stopy.
Paliwa i smary.
Materiały pomocnicze stosowane w kowalstwie.
Tworzywa sztuczne.
Wyroby z tworzyw sztucznych stosowane w kowalstwie.
Środki konserwujące, zabezpieczające, antykorozyjne.
Materiały ścierne.
Gazy techniczne.
Spoiwa.

3. Ćwiczenia

• Rozpoznawanie przedstawionych próbek metali, ich stopów

i określanie ich zastosowania.

• Ocenianie przydatności przedstawionych próbek metali, ich stopów,

zgodnie z wymaganiami technicznymi.

• Ocenianie przydatności przedstawionych próbek półwyrobów

hutniczych, zgodnie z wymaganiami technicznymi.

• Określanie właściwości mechanicznych elementów wykonanych ze

stali.

• Określanie właściwości mechanicznych elementów wykonanych

z metali nieżelaznych i ich stopów.

• Wykonywanie zabezpieczania wyrobów kowalskich przed korozją.

4. Środki dydaktyczne

Próbki stali, surówek, metali nieżelaznych i ich stopów.
Przyrządy pomiarowe do badania właściwości materiałów stosowanych
w kowalstwie.
Katalogi wyrobów hutniczych.
Polskie Normy.
Foliogramy, przezrocza i filmy dydaktyczne dotyczące właściwości
materiałów.
Sprzęt komputerowy z oprogramowaniem umożliwiającym dostęp
do internetu.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Realizacja programu nauczania jednostki modułowej jest niezbędna

do dalszej nauki w zawodzie kowala. Szczególną uwagę należy zwrócić
na podstawowe dla zawodu materiały stosowane w kowalstwie.

W procesie nauczania powinny znaleźć zastosowanie metody
aktywizujące i podające: pokaz z opisem materiałów, metoda tekstu
przewodniego, ćwiczenia praktyczne. Każdy uczeń powinien mieć
możliwość bezpośredniej identyfikacji materiałów. Wskazane jest
prowadzenie ćwiczeń praktycznych w grupach 2 – 3 osobowych,
umożliwiając uczniom wielokrotne ich wykonywanie, aż do uzyskania
zadowalających wyników.

Ze względu na dużą różnorodność i wytwarzanie nowych materiałów,

należy kształtować umiejętność trafnego doboru materiałów,
z uwzględnieniem jakości, trwałości, możliwości zastosowania, ochrony

środowiska oraz czynników ekonomicznych. Wskazane jest korzystanie
z internetu do pozyskiwania informacji dotyczących materiałów
kowalskich, zamieszczanych przez producentów wyrobów hutniczych.

Pracownia do realizacji zajęć powinna być wyposażona w potrzebne

próbki metali, stopów i półwyrobów hutniczych, sprzęt do badania
właściwości tych materiałów oraz informatory producentów różnych
materiałów.

Wskazane jest organizowanie wycieczek do sklepów lub hurtowni

z materiałami hutniczymi, a także na teren kuźni, w celu poznania
stosowanych materiałów.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie osiągnięć ucznia powinno odbywać się przez cały czas

realizacji programu jednostki modułowej, na podstawie kryteriów
przedstawionych na początku zajęć. Wiedza niezbędna do realizacji
zadań praktycznych może być sprawdzana za pomocą testów osiągnięć.
Zadania w teście powinny dotyczyć rodzajów, zastosowania

i właściwości podstawowych materiałów.

Proponuje się sprawdzanie umiejętności praktycznych przez

obserwację wykonywanych czynności podczas realizacji ćwiczeń
oraz zastosowanie testów sprawdzających z zadaniami praktycznymi
(rozpoznawania próbek, odczytywania oznaczeń).

Obserwując czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń

i dokonując oceny pracy, należy zwrócić uwagę na:
–  rozpoznawanie próbek metali, stopów,
– określanie zastosowania materiałów,
– charakteryzowanie właściwości materiałów,
–  przygotowywanie podstawowych materiałów pomocniczych,
–  stosowanie zasad bhp i ochrony środowiska.

Każdy uczeń powinien wykazać się umiejętnością rozpoznania

podstawowych metali i ich stopów oraz innych materiałów kowalskich.

Przed przystąpieniem do wykonania zadania należy sprawdzić

znajomość podstawowych zagadnień teoretycznych. W zależności od
warunków, może to być sprawdzian pisemny lub ustny, który obejmuje
zakresem rodzaje, zastosowanie i podstawowe właściwości materiałów.
Pozytywna ocena sprawdzianu powinna być warunkiem przystąpienia do
wykonania ćwiczeń. Podczas wykonywania ćwiczeń należy obserwować
pracę uczniów, a poziom wykonania oceniać według obowiązującej skali
ocen. Podstawą uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny jest między
innymi poprawne wykonanie ćwiczeń, zaproponowanych w programie
jednostki modułowej.

Jednostka modułowa 722[04].O1.03
Posługiwanie się dokumentacją techniczną

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:
– określić znaczenie rysunku technicznego,
– dobrać arkusze rysunkowe i przybory do rysowania,
– rozróżnić i zastosować znormalizowane linie rysunkowe,
– posłużyć się podziałką rysunkową,
– zwymiarować i opisać rysunki,
– zastosować podstawowe zasady geometrii wykreślnej,
– dobrać dokumentację techniczną do realizacji zadania,
– rozróżnić poszczególne elementy dokumentacji,
– odczytać informacje zawarte w normach katalogach i instrukcjach,
– wykorzystać informacje zawarte w opisie technicznym,
– rozróżnić oznaczenia graficzne zastosowane w dokumentacji,
– odczytać rzuty poziome i przekroje części maszyn,
– przenieść wymiary z dokumentacji na obrabiany przedmiot,
– odczytać rysunki i wykonać szkice elementów i wyrobów kowalskich,
– przeprowadzić pomiary, sporządzić rysunki części maszyn.

2. Materiał nauczania

Rodzaje rysunków technicznych.
Materiały i przybory do rysowania.
Opisywanie i wymiarowanie.
Zasady geometrii wykreślnej.
Rysunki złożeniowe.
Symbole stosowane na rysunkach maszynowych (chropowatość
powierzchni, położenia, dokładności kształtu).
Rysunki wykonawcze.
Podstawowe zasady wykonywania rzutów przekrojów.
Zasady wykonywania pomiarów i szkiców rysunkowych.
Normalizacja w rysunku maszynowym.
Katalogi wyrobów i materiałów.
Polskie Normy.

3. Ćwiczenia

• Dobieranie formatu arkuszy rysunkowych oraz przyrządów do

wykonania szkiców i rysunków w określonej podziałce.

• Dobieranie linii rysunkowych do wykreślania osi symetrii przedmiotów,

urwania przekrojów, linii wymiarowych oraz oddzielenia widoku od
przekroju, zgodnie z normami.

• Sporządzanie w rzucie aksonometrycznym szkicu elementów

kowalskich.

• Trasowanie przedmiotu na podstawie wymiarów odczytanych

z rysunku technicznego.

• Wykonywanie rysunku modelu graniastosłupa o określonych

wymiarach, w przyjętej podziałce, w trzech rzutach.

• Odczytywanie rysunków wykonawczych wyrobów kowalskich

z uwzględnieniem wymiarowania oraz znormalizowanych symboli
i oznaczeń.

• Sporządzanie wykonawczego rysunku technicznego części maszyn,

z zachowaniem zasad wymiarowania.

4. Środki dydaktyczne

Dokumentacja techniczna prostych wyrobów kowalskich.
Arkusze rysunkowe.
Przybory i przyrządy do rysowania.
Model rzutni prostokątnej.
Modele konstrukcji kowalskich.
Normy oznaczeń graficznych na rysunkach maszynowych.
Modele rysunkowe.
Tablice poglądowe, foliogramy, fazogramy.
Rysunki techniczne.
Modele elementów i wyrobów kowalskich.
Rysunki operacyjne i zabiegowe.
Instrukcje technologiczne.
Rysunki złożeniowe.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Realizacja treści programowych jednostki modułowej ma na celu

ukształtowanie umiejętności wykonywania i czytania szkiców części
maszyn oraz posługiwania się dokumentacją techniczną. Program

nauczania należy realizować za pomocą samodzielnych ćwiczeń,
pokazu z objaśnieniem. Pokaz rysunków powinno się ograniczać, a jeżeli
jest to niezbędne, odsłaniać je w momencie, kiedy są omawiane, czytane
bądź przerysowywane. Demonstrując organizację miejsca pracy należy
zwrócić uwagę na rozmieszczenie materiałów i przyborów rysunkowych,
oświetlenie i postawę podczas pracy. Uczniowie powinni wykonywać
szkice modeli i elementów maszynowych, zgodnie z zasadami techniki
szkicowania zachowując kształt i proporcje wymiarowe.

Bardzo ważne jest odpowiednie przygotowanie metodyczne jednostki:

sprecyzowanie celów, dobór metod, technik, form nauczania oraz
środków dydaktycznych. Przed przystąpieniem do wykonywania
ćwiczeń, ważne jest zabezpieczenie i przygotowanie materiałów, których
zastosowanie usprawni przebieg zajęć.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Osiągnięcia szkolne uczniów w zakresie wyodrębnionych celów

kształcenia powinny być oceniane na poszczególnych etapach realizacji
programu nauczania jednostki modułowej poprzez ukierunkowaną
obserwację czynności uczniów podczas wykonywania ćwiczeń, a także
stosowanie sprawdzianów testowych z zadaniami praktycznymi.
Obserwując czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń
i dokonując oceny jego pracy należy zwrócić uwagę na:
– czytanie dokumentacji technicznej,
– szkicowanie elementów maszynowych,
– stosowanie oznaczeń,
– wymiarowanie rysunków.

Po każdym ćwiczeniu należy sprawdzić postępy uczniów. Wykonanie

ćwiczeń powinno być ocenione w obowiązującej skali ocen.

Wskazane jest systematyczne prowadzenie kontroli i oceny. Bieżąca

analiza postępów ucznia umożliwia nauczycielowi korygowanie
stosowanych metod kształcenia. Popełniane przez ucznia błędy powinny
być interpretowane, uczeń powinien je zrozumieć i samodzielnie
poprawiać. Podstawą uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny powinno
być między innymi poprawne wykonanie ćwiczeń, zaproponowanych
w programie jednostki modułowej.

Jednostka modułowa 722[04].O1.04
Magazynowanie i składowanie materiałów i wyrobów
kowalskich

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:
– zorganizować stanowiska składowania i magazynowania,
– dokonać składowania i magazynowania materiałów metalowych

i półwyrobów hutniczych,

– dokonać składowania i magazynowania prefabrykatów,
– dokonać składowania i magazynowania materiałów łatwopalnych

i niebezpiecznych,

– dokonać składowania i magazynowania materiałów o małych

wymiarach,

– oszacować ilość magazynowanego i składowanego materiału,
– dobrać sposób i środki transportu do rodzaju materiału,
– przetransportować materiały w poziomie i pionie,
– przetransportować materiały indywidualnie i zespołowo,
– przetransportować materiały ręcznie i mechanicznie,
– dokonać czyszczenia i konserwacji środków transportu materiałów,
– wykonać prace dotyczące magazynowania i składowania,

z zachowaniem zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska.

2. Materiał nauczania

Sposoby przechowywania materiałów.
Rodzaje składowanych i magazynowanych materiałów.
Zasady organizowania stanowisk składowania i magazynowania.
Zasady magazynowania i składowania materiałów.
Zasady transportowania materiałów zależnie od rodzaju materiałów
i sposobu transportu.
Narzędzia i sprzęt do transportu.
Szacowanie ilości składowanych i magazynowanych materiałów.
Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej,
ochrony środowiska, związane ze składowaniem, magazynowaniem
i transportem materiałów.

3. Ćwiczenia

• Dokonanie podziału materiałów (z określonego zestawu), według

sposobu ich przechowywania (miejsce, sposób), zgodnie z zasadami
składowania i magazynowania materiałów.

• Określanie miejsca i sposobu przechowywania elementów

metalowych, zgodnie z technicznymi wymaganiami składowania.

• Planowanie miejsca i sposobu przechowywania stali, zgodnie

z wymaganiami technicznymi składowania.

• Planowanie miejsca i sposobu przechowywania paliw stałych

i ciekłych, zgodnie z wymaganiami technicznymi składowania.

• Transportowanie elementów metalowych o ciężarze powyżej 25 kg,

zgodnie z zasadami bhp.

• Dobieranie sprzętu pomocniczego do transportu ręcznego wyrobów

hutniczych i paliw ze składowiska na stanowisko pracy, zgodnie
z wymaganiami technicznymi transportu materiałów.

4. Środki dydaktyczne

Tablice, rysunki.
Foliogramy, fazogramy, przezrocza, filmy dydaktyczne.
Polskie Normy.
Katalogi, instrukcje.
Sprzęt transportowy.
Sprzęt komputerowy z oprogramowaniem umożliwiającym dostęp
do internetu.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Treść programu jednostki modułowej dotyczy ogólnych zasad

składowania i magazynowania materiałów, określonych w Polskich
Normach, instrukcjach oraz transportu ręcznego
i zmechanizowanego. Wskazane jest zwrócenie uwagi na aspekty
ekonomiczne, bezpieczeństwa i ochrony środowiska, dotyczące
prawidłowego składowania i magazynowania materiałów. Zaleca się, aby
w trakcie realizacji programu nauczania rozszerzać w miarę potrzeb te
zagadnienia, które dotyczą bezpośrednio zawodu.

Program nauczania powinien być realizowany metodami: opisu

i wyjaśnienia w połączeniu z pokazem, ćwiczeń praktycznych
samokształcenia kierowanego, metodą tekstu przewodniego. Jako formy
organizacyjne pracy uczniów, można zalecić indywidualną oraz grupową

pracę uczniów. Podczas wykonywania ćwiczeń należy korzystać
z Polskich Norm i instrukcji fabrycznych.

Ze względu na wiek uczniów mogą wystąpić ograniczenia

w praktycznym zrealizowaniu zagadnień dotyczących transportu
zmechanizowanego. Wskazane jest wykorzystywanie filmów
dydaktycznych z zakresu transportu zmechanizowanego, a ćwiczenia
należy ograniczyć do wyboru odpowiedniego środka transportu.

Należy wykorzystywać Internet do pozyskiwania informacji

zamieszczanych przez producentów maszyn i urządzeń do transportu
materiałów. Wskazane jest organizowanie wycieczek do zakładów pracy
i kuźni dużych zakładów, w celu zapoznania uczniów ze sposobami
przechowywania i transportowania materiałów.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie postępów ucznia powinno odbywać się w trakcie

realizacji programu jednostki modułowej na podstawie kryteriów
określonych na początku zajęć. Podczas kontroli i oceny należy
sprawdzać umiejętności uczniów w operowaniu zdobytą wiedzą, zwracać
uwagę na merytoryczną jakość i poprawność wypowiedzi, właściwe
stosowanie pojęć technicznych, poprawność wnioskowania.

Zadania w teście powinny dotyczyć: ochrony wyrobów i materiałów

przed ujemnym wpływem warunków atmosferycznych, prawidłowego
składowania oraz środków transportu ręcznego i zmechanizowanego.
Proponuje się sprawdzanie umiejętności praktycznych przez obserwację
czynności wykonywanych przez ucznia podczas realizacji ćwiczeń
oraz zastosowanie testów z zadaniami praktycznymi. Obserwując
czynności ucznia podczas wykonywania ćwiczeń i dokonując oceny jego
pracy należy zwrócić uwagę na:
– dobór miejsca składowania i przechowywania różnych rodzajów

materiałów,

– dobór środków transportu,
– stosowanie zasad bhp i ochrony środowiska.

Przed przystąpieniem do wykonania zadania należy sprawdzić

znajomość podstawowych zagadnień teoretycznych. W zależności od
warunków może to być sprawdzian ustny lub pisemny.

Podczas wykonywania ćwiczeń należy obserwować pracę uczniów,

a wyniki oceniać według obowiązującej skali ocen. Podstawą uzyskania
przez ucznia pozytywnej oceny powinno być między innymi poprawne
wykonanie ćwiczeń, zaproponowanych w programie jednostki
modułowej.

Moduł 722 [04]. Z1
Technologie prac kowalskich

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:
– charakteryzować, dobierać parametry i wykonywać podstawowe

operacje obróbki cieplnej,

– posługiwać się podstawowymi narzędziami i urządzeniami

pomiarowymi oraz interpretować uzyskane wyniki w zakresie
niezbędnym do wykonywania zawodu,

– stosować podstawowe metody, technologie i techniki kucia, gięcia ,
– wykonywać prace w zakresie kucia, gięcia, skręcania, przebijania

oraz prostowania materiałów i konstrukcji,

– trasować elementy do gięcia ręcznego i zmechanizowanego,
– wykonywać nieskomplikowane szablony do gięcia ręcznego

i zmechanizowanego,

– posługiwać się narzędziami mechanicznymi oraz przyrządami

i narzędziami ślusarskimi i monterskimi,

– wykonywać podstawowe prace ślusarskie,
– posługiwać się podstawowym sprzętem spawalniczym,
– obsługiwać podstawowe urządzenia do gięcia na zimno i na gorąco,
– obsługiwać podstawowe urządzenia do kucia,
– obsługiwać podstawowe narzędzia do prostowania materiałów

i konstrukcji,

– wykonywać elementarną konserwację oraz naprawę narzędzi

i urządzeń stosowanych w ręcznych technologiach kucia, gięcia na
zimno i na gorąco,

– posługiwać się podręcznym sprzętem technologicznym,

transportowym i podnośnym w zakresie niezbędnym do wykonywania
zawodu.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin

na realizację

722[04].Z1.01 Wykonywanie

podstawowych operacji ślusarskich

722[04].Z1.02 Wykonywanie

podstawowych operacji kowalskich

114

722[04].Z1.03

Wykonywanie podstawowych operacji obróbki
cieplnej metali

180

722[04].Z1.04 Wykonywanie

prac

spawalniczych w kowalstwie

120

722[04].Z1.05

Wykonywanie konserwacji narzędzi, urządzeń
i maszyn stosowanych w procesach kowalskich

Razem 576

3. Schemat układu jednostek modułowych

722[04].Z1.01

Wykonywanie podstawowych operacji

ślusarskich

722[04].Z1

Technologie prac kowalskich

722[04].Z1.03

Wykonywanie podstawowych operacji

obróbki cieplnej metali

722[04].Z1.02

Wykonywanie podstawowych operacji

kowalskich

722[04].Z1.04

Wykonywanie prac spawalniczych

w kowalstwie

722[04].Z1.05

Wykonywanie konserwacji narzędzi,

urządzeń i maszyn stosowanych

w procesach kowalskich

Jednostka modułowa 722[04].Z1.01
Wykonywanie podstawowych operacji ślusarskich

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:
-  przygotować narzędzia i stanowisko ślusarskie,
-  posłużyć się podstawowymi przyrządami pomiarowymi,
-  posłużyć się narzędziami mechanicznymi,
-  posłużyć się narzędziami ślusarskimi
-  posłużyć się narzędziami monterskimi,
-  dokonać trasowania materiału według rysunku technicznego,
-  wykonać podstawowe prace ślusarskie (gięcie, prostowanie, cięcie,

piłowanie, szlifowanie, obróbka wykańczająca, wiercenie,
gwintowanie, nitowanie),

-  zdemontować połączenia rozłączne,
-  dobrać narzędzia do rodzaju obrabianego materiału,
-  ocenić poprawność wykonanej pracy,
-  wykonać pracę - zadanie ślusarskie z zachowaniem zasad bhp,

ochrony ppoż. i ochrony środowiska.

2. Materiał nauczania

Organizacja stanowiska ślusarskiego.
Pomiary warsztatowe.
Trasowanie na płaszczyźnie.
Gięcie i prostowanie.
Ścinanie, przecinanie, wycinanie.
Cięcie piłkami i nożycami.
Piłowanie powierzchni płaskich i kształtowych.
Prace wiertarskie.
Ostrzenie narzędzi.
Gwintowanie.
Nitowanie.
Przepisy bhp i ochrony ppoż. obowiązujące przy pracach ślusarskich.

3. Ćwiczenia

• Przygotowywanie stanowiska pracy zgodnie z przepisami bhp.

• Dobieranie materiału do wykonania wyrobu, według dokumentacji

technicznej.

• Dobieranie narzędzi do wykonywanych prac ślusarskich, o określonej

dokładności wykonania, wymaganej w dokumentacji technicznej.

• Wykonywanie pomiarów warsztatowych wielkości liniowych

i kątowych.

• Przygotowywanie powierzchni i przedmiotów do trasowania.

• Wykonywanie trasowania powierzchni płaskich i przedmiotów.

• Wykonywanie gięcia ręcznego i mechanicznego.

• Wykonywanie operacji ścinania materiałów konstrukcyjnych.

• Wykonywanie operacji przecinania materiałów konstrukcyjnych

o różnym przekroju.

• Wykonywanie operacji wycinania w materiałach konstrukcyjnych

o różnej grubości.

• Wykonywanie operacji cięcia piłkami ręcznymi różnorodnych

materiałów konstrukcyjnych.

• Wykonywanie operacji cięcia piłami mechanicznymi w produkcji

seryjnej.

• Wykonywanie operacji cięcia blach nożycami.

• Wykonywanie operacji piłowania powierzchni płaskich i kształtowych.

• Wykonywanie operacji wiercenia, rozwiercania, pogłębiania.

• Wykonywanie ręczne gwintów zewnętrznych z uwzględnieniem

doboru średnicy trzpienia.

• Wykonywanie ręczne gwintów wewnętrznych z uwzględnieniem

doboru średnicy otworu.

• Wykonywanie połączeń nitowych według dokumentacji technicznej:

a)zakuwanych na zimno,
b) zakuwanych na gorąco.

• Ocenianie jakości wykonanych operacji ślusarskich.

4. Środki dydaktyczne

Narzędzia i sprzęt do prac ślusarskich.
Warsztatowe przyrządy pomiarowe.
Zestaw Polskich Norm.
Filmy dydaktyczne z zakresu prac ślusarskich.
Instrukcje bhp i ochrony ppoż.
Zestawy części maszyn.
Materiały i surowce do ćwiczeń.
Foliogramy, fazogramy i tablice.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej powinien być realizowany

z wykorzystaniem aktywizujących metod nauczania: tekstu
przewodniego, ćwiczeń praktycznych. Szczególną uwagę należy zwrócić
na bezpieczeństwo pracy na zorganizowanym stanowisku pracy.
Podczas ćwiczeń należy wykonywać podstawowe operacje ślusarskie.
Zajęcia powinny odbywać się w pracowni, na wydzielonych
stanowiskach pracy. Uczniowie powinni pracować samodzielnie

lub w zespołach 2–3 osobowych. Praca w grupie pozwala na
zdobywanie przez uczniów umiejętności ponadzawodowych,

w szczególności: komunikowania się, pracy w zespole, prezentacji
uzyskanych wyników.

Stanowiska ćwiczeniowe powinny być wyposażone w niezbędny

sprzęt, narzędzia, materiały i pomoce dydaktyczne. Uczniowie powinni
korzystać z różnych źródeł informacji (normy, instrukcje, poradniki,
atesty). Ćwiczenia można realizować wykorzystując inne pracownie
specjalistyczne, odpowiednie dla danego rodzaju robót. Uczeń powinien
mieć możliwość wyboru materiałów, narzędzi i metody wykonania prac.
Należy wykorzystywać również filmy dydaktyczne o różnych rodzajach
prac ślusarskich. Podczas wykonywania ćwiczeń należy zwracać uwagę
na bezpieczeństwo pracy.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

osiągnięć ucznia powinno odbywać się w sposób ciągły

i systematyczny, podczas realizacji zadań, na podstawie ustalonych
kryteriów. Przed przystąpieniem do ćwiczeń należy określić stosując
sprawdzian ustny lub pisemny, znajomość przez uczniów zasad
eksploatacji narzędzi, oraz podstawowych przepisów bhp
obowiązujących podczas pracy. Uczeń powinien samodzielnie sprawdzić
wyniki swojej pracy, według arkusza oceny postępów.

Zaleca się stosowanie sprawdzianów teoretycznych w formie testów

osiągnięć, zadań praktycznych typu próba pracy. Wskazane jest
stosowanie pomiaru osiągnięć edukacyjnych z zastosowaniem testu
osiągnięć dla każdego wyodrębnionego celu kształcenia jednostki,
a także na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej.

Jednostka modułowa 722[04].Z1.02
Wykonywanie podstawowych operacji kowalskich

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:
– dobrać narzędzia i sprzęt,
– dobrać i przygotować materiały do kucia,
– przygotować narzędzia i stanowisko do pracy,
– określić parametry procesu kucia,
– określić zakres kontroli wykonywanej operacji kowalskiej,
– scharakteryzować proces technologiczny kucia,
– wykonać podstawowe operacje kowalskie,
– ocenić jakość wykonanej pracy,
– zastosować przepisy dotyczące bhp, podczas wykonywania prac

kowalskich.

2. Materiał nauczania

Organizacja stanowiska kowalskiego.
Dobór narzędzi i sprzętu.
Rodzaje materiałów do kucia.
Grzanie i chłodzenie materiału.
Podstawy obróbki plastycznej.
Podstawowe operacje kowalskie: wydłużanie, spęczanie, przebijanie,
cięcie, gięcie, skręcanie, zgrzewanie.
Kucie kształtowe.
Wady wyrobów kowalskich.
Podstawowe obliczenia technologiczne.
Przepis bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska przy pracach
kowalskich.

3. Ćwiczenia

• Przygotowywanie stanowiska pracy kowala zgodnie z zasadami

ergonomii i przepisami bhp.

• Dobieranie narzędzi urządzeń do rodzaju wykonywanych prac.

• Dobieranie materiału do wykonania wyrobu, według dokumentacji

technicznej.

• Sporządzanie zapotrzebowania materiałowego na wykonanie wyrobu.

• Wykonywanie nagrzewania materiałów o różnorodnych kształtach.

• Określanie temperatury nagrzanego materiału.

• Wykonywanie wydłużania określonego kształtownika, zgodnie

z dokumentacją techniczną.

• Wykonywanie spęczania określonego kształtownika, według

dokumentacji technicznej.

• Wykonywanie przebijania otworów o kształtach prostych, według

dokumentacji technicznej.

• Wykonywanie przebijania otworów o kształtach złożonych, według

dokumentacji technicznej.

• Wykonywanie cięcia określonego kształtownika, według dokumentacji

technicznej.

• Wykonywanie gięcia określonego kształtownika, według dokumentacji

technicznej.

• Wykonywanie skręcania określonego kształtownika, według

dokumentacji technicznej.

• Wykonywanie zgrzewania wybranych elementów, według

dokumentacji technicznej.

• Zaplanowanie kolejności wykonywanych operacji przy wykonywaniu

wyrobów kowalskich.

• Wykonywanie prostego narzędzia.

• Identyfikowanie wad w wyrobach kowalskich.

• Ocenianie jakości wykonanych wyrobów.

4. Środki dydaktyczne

Zestaw Polskich Norm.
Dokumentacja techniczna.
Narzędzia i sprzęt do prac kowalskich.
Narzędzia i sprzęt do prac ślusarskich.
Urządzenia i maszyny do obróbki plastycznej.
Przyrządy pomiarowe.
Film dydaktyczny z zakresu kowalstwa.
Instrukcje bhp i ochrony ppoż.
Części maszyn.
Materiały techniczne do ćwiczeń.
Foliogramy i tablice tematyczne.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej powinien być realizowany

aktywizującymi metodami nauczania: tekstu przewodniego, ćwiczeń
praktycznych. Szczególną uwagę należy zwrócić na bezpieczeństwo
uczniów podczas wykonywanych prac. Podczas ćwiczeń należy
wykonywać podstawowe operacje kowalskie.

Zajęcia powinny odbywać się w pracowni (kuźni) na wydzielonych

stanowiskach pracy. Uczniowie powinni pracować samodzielnie lub
w zespołach 2–3 osobowych. Praca w grupie pozwala na zdobywanie
przez uczniów umiejętności ponadzawodowych, w szczególności:
komunikowania się, pracy w zespole, prezentacji uzyskanych wyników.

Stanowiska ćwiczeniowe powinny być wyposażone w niezbędny sprzęt,

narzędzia, materiały i pomoce dydaktyczne. Uczniowie powinni korzystać
z różnych źródeł informacji (normy, instrukcje, poradniki, atesty).

Ćwiczenia można wykonywać korzystając z innych pracowni

specjalistycznych, przeznaczonych dla określonego rodzaju prac. Uczeń
powinien mieć możliwość wyboru materiałów, narzędzi i metody wykonania
prac. Należy stosować filmy dydaktyczne, jako uzupełnienie wiadomości
o stosowanych najnowszych technologiach. Podczas wykonywania ćwiczeń
należy zwracać uwagę na bezpieczeństwo pracy.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno dostarczyć
informacji dotyczących zakresu i stopnia opanowania umiejętności
określonych w celach kształcenia jednostki modułowej.
Sprawdzanie

osiągnięć ucznia powinno odbywać się w sposób ciągły

Należy stosować sprawdziany teoretyczne w formie testów osiągnięć

i zadania praktyczne typu próba pracy. Wskazane jest stosowanie
pomiaru osiągnięć edukacyjnych z zastosowaniem testu osiągnięć dla
każdego wyodrębnionego celu kształcenia jednostki, a także na
zakończenie realizacji programu jednostki modułowej. Szczególnej
uwagi podczas oceny wymaga realizacja celów kształcenia jednostki
modułowej:
– zabezpieczanie miejsca pracy pod względem bhp,

Jednostka modułowa 722[04].Z1.03
Wykonywanie podstawowych operacji obróbki
cieplnej metali

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:
- scharakteryzować podstawowe operacje obróbki cieplnej,

w szczególności: hartowanie, wyżarzanie, odpuszczanie,

- określić etap wykonania operacji obróbki cieplnej w procesie produkcji

bądź naprawy,

-  dobrać i stosować urządzenia do grzania i chłodzenia,
-  dobrać parametry podstawowych operacji obróbki cieplnej,
-  określić temperaturę nagrzewanego materiału różnymi sposobami,
-  dobrać rodzaj czynnika chłodzącego,
-  dobrać parametry i wykonać proces nawęglania,
-  ocenić jakość wykonanej operacji,
-  zastosować zasady bezpiecznej pracy i przepisy ochrony ppoż.

podczas wykonywania pracy.

2. Materiał nauczania

Zmiany struktury wewnętrznej materiału w procesie grzania i studzenia.
Własności fizyczne, chemiczne, mechaniczne - materiałów
przeznaczonych do obróbki cieplnej.
Urządzenia do obróbki cieplnej.
Narzędzia do pomiaru temperatur.
Organizacja stanowiska obróbki cieplnej metali.
Hartowanie.
Odpuszczanie.
Wyżarzanie.
Stabilizowanie.
Nawęglanie.
Obróbka cieplna żeliwa.
Zasady bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska podczas obróbki
cieplnej.

3. Ćwiczenia

• Przygotowanie stanowiska do prowadzenia obróbki cieplnej zgodnie

z zasadami ergonomii.

• Obsługiwanie urządzeń grzewczych.

• Określanie temperatury nagrzanego przedmiotu na podstawie jego

barwy.

• Posługiwanie się pirometrem.

• Dobieranie parametrów hartowania.

• Wykonywanie operacji hartowania i ocena jakości zabiegu.

• Dobieranie parametrów odpuszczania.

• Wykonywanie operacji odpuszczania i ocena jakości zabiegu.

• Dobieranie parametrów zabiegu wyżarzania.

• Wykonywanie zabiegu wyżarzania i ocena jakości zabiegu.

• Dobieranie parametrów nawęglania.

• Wykonywanie operacji nawęglania.

• Dobieranie parametrów obróbki cieplnej przedmiotów żeliwnych.

• Wykonanie operacji wyżarzania przedmiotów żeliwnych.

4. Środki dydaktyczne

Narzędzia i sprzęt do obróbki cieplnej metali.
Przyrządy pomiarowe.
Tabela barw żaru i nalotowych.
Filmy dydaktyczne z zakresu obróbki cieplnej.
Instrukcje bhp i ochrony ppoż.
Części maszyn.
Materiały i surowce do ćwiczeń.
Foliogramy, fazogramy i tablice poglądowe.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki powinien być realizowany aktywizującymi

metodami nauczania: tekstu przewodniego, ćwiczeń praktycznych.
Szczególną uwagę należy zwrócić na bezpieczeństwo uczniów podczas
wykonywanych prac. Podczas ćwiczeń należy wykonywać podstawowe
operacje obróbki cieplnej stali.
Zajęcia powinny odbywać się w pracowni (kuźni) na wydzielonych
stanowiskach pracy. Uczniowie powinni pracować samodzielnie lub
w zespołach 2–3 osobowych. Praca w grupie pozwala na zdobywanie

przez uczniów umiejętności ponadzawodowych, w szczególności:
komunikowania się, pracy w zespole, prezentacji uzyskanych wyników.

Stanowiska ćwiczeniowe powinny być wyposażone w niezbędny sprzęt,

narzędzia, materiały i pomoce dydaktyczne. Uczniowie powinni korzystać
z różnych źródeł informacji (normy, instrukcje, poradniki,

tabele barw,

atesty).

Ćwiczenia można wykonywać korzystając z innych pracowni

specjalistycznych, przeznaczonych dla określonego rodzaju prac. Uczeń
powinien mieć możliwość wyboru materiałów, narzędzi i

metod

nagrzewania i studzenia. Należy stosować filmy dydaktyczne, jako
uzupełnienie wiadomości o najnowszych technologiach wykonywania
zabiegów obróbki cieplnej. Podczas wykonywania ćwiczeń należy zwracać
uwagę na bezpieczeństwo pracy uczniów.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia

osiągnięć ucznia powinno odbywać się w sposób ciągły

i systematyczny podczas realizacji jednostki modułowej,
na podstawie ustalonych kryteriów. Przed przystąpieniem do ćwiczeń
należy sprawdzianem ustnym lub pisemnym potwierdzić znajomość
przez uczniów zasad eksploatacji narzędzi, oraz podstawowych
przepisów bhp podczas wykonywania zabiegów obróbki cieplnej. Uczeń
powinien samodzielnie sprawdzić wyniki swojej pracy, według arkusza
oceny postępów.
Należy stosować sprawdziany teoretyczne w formie testów osiągnięć
i zadań praktycznych typu próba pracy. Wskazane jest stosowanie
pomiaru osiągnięć edukacyjnych z zastosowaniem testu osiągnięć dla
każdego wyodrębnionego celu kształcenia jednostki, a także na
zakończenie realizacji programu jednostki modułowej. Szczególnej
uwagi podczas oceny wymaga realizacja celów kształcenia jednostki
modułowej:
–  zabezpieczanie miejsca pracy pod względem bhp,
–  dobieranie rodzaju operacji obróbki cieplnej,
–  dobieranie parametrów do zabiegów,
–  określanie i mierzenie temperatury nagrzewanego materiału.

Proces oceniania powinien być realizowany według ustalonych

i przyjętych kryteriów, zgodnie z obowiązującą skalą ocen. Podstawą
uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny powinno być między innymi

Jednostka modułowa 722[04].Z1.04
Wykonywanie prac spawalniczych w kowalstwie

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń /słuchacz/ powinien umieć:
– wyjaśnić istotę procesów spawalniczych stosowanych w technologii

kowalskiej,

– scharakteryzować podstawowe parametry prądu stałego

i przemiennego,

– zidentyfikować podstawowe elementy i podzespoły maszyn, urządzeń

i elektrycznych układów napędowych,

– posłużyć się wskaźnikiem napięcia elektrycznego,
– rozróżnić podstawowe narzędzia, urządzenia, oprzyrządowanie,

i materiały stosowane do cięcia i spawania gazowego,

– zastosować metody i techniki oraz dobrać parametry ręcznego cięcia

gazowego,

– rozróżnić podstawowe narzędzia, urządzenia, oprzyrządowanie,

i materiały stosowane do cięcia i spawania elektrycznego,

– zastosować metody i techniki oraz dobrać parametry spawania

elektrycznego,

– obsłużyć urządzenia do zgrzewania,
– dobrać parametry do różnych metod zgrzewania,
– określić podstawowe rodzaje naprężeń spawalniczych,
– ocenić jakość wykonanych prac spawalniczych.

2. Materiał nauczania

Wybrane zagadnienia z elektrotechniki.
Przygotowanie materiałów do spawania.
Cięcie i spawanie gazowe.
Cięcie i spawanie elektryczne.
Spawanie w osłonie gazów.
Lutowanie.
Zgrzewanie.
Wady spoin.
Naprężenia i odkształcenia spawalnicze.
Naprawy wad spoin i konstrukcji spawanych.
BiHP podczas wykonywania prac spawalniczych w kowalstwie.

3. Ćwiczenia

•

Przeprowadzanie przeglądów eksploatacyjnych typowych
transformatorów, silników elektrycznych i prądnic.

•

Dokonywanie pomiaru wielkości elektrycznych: napięcia, natężenia
i oporu.

•

Rozpoznawanie podstawowych rodzajów silników elektrycznych,
prądnic i transformatorów oraz wyjaśnienie zasad ich działania.

•

Interpretowanie symboli zawartych w tabliczkach znamionowych oraz
opisywanie zacisków maszyn i urządzeń spawalniczych.

•

Podłączanie źródeł zasilania, kabli spawalniczych oraz uchwytów
spawalniczych do podstawowych metod i technik spawania ręcznego.

•

Rozróżnianie podstawowych i dodatkowych materiałów
wykorzystywanych do spawania elektrycznego.

•

Rozróżnianie podstawowych i dodatkowych materiałów
wykorzystywanych do spawania gazowego.

•

Dokonywanie przeglądu eksploatacyjnego narzędzi i urządzeń do
spawania półautomatycznego w osłonie gazów obojętnych.

•

Określanie podstawowych rodzajów złączy i spoin spawalniczych.

•

Wykonywanie sczepiania dwóch blach o różnej grubości metodą
spawania gazowego.

•

Wykonywanie sczepiania dwóch blach o różnej grubości metodą
spawania elektrycznego.

•

Wykonywanie spawania gazowego dwóch elementów metalowych.

•

Wykonywanie spawania elektrycznego dwóch elementów
metalowych.

•

Wykonywania cięcia elementów metalowych (pręty, płaskowniki,
blachy) zgodnie z rysunkiem technicznym (długość, kształt) metodą
spawania gazowego.

•

Wykonywanie połączenia dwóch elementów (blachy, kształtowniki)
dowolną metodę zgrzewania.

•

Wykonywanie połączeń dwóch elementów metalowych metodą
lutowania.

•

Określanie parametrów sczepiania, spawania, zgrzewania

i lutowania.

•

Wykrywanie wad spoin i złączy spawanych oraz określanie przyczyn
ich powstawania.

•

Dokonywanie napraw wad spawalniczych spoin.

•

Usuwanie prostych odkształceń spawalniczych wykonywanych
konstrukcji.

•

Wykonanie prostowania deformacji blach po procesie spawania.

•

Usuwanie wadliwych spoin wykonanych metodą żłobienia
elektropowietrznego.

•

Identyfikowanie zagrożeń bezpieczeństwa pracy przy posługiwaniu
się sprzętem spawalniczym (spawanie, cięcie, lutowanie, zgrzewanie,
nagrzewanie).

4. Środki dydaktyczne

Modele transformatorów, silników elektrycznych i prądnic (przekroje).
Mierniki wielkości elektrycznych (woltomierz, amperomierz, omomierz).
Bezpieczniki elektryczne ogólnego stosowania.
Modele spawalniczych źródeł prądu elektrycznego.
Schematy źródeł prądu elektrycznego.
Urządzenia do spawania ręcznego gazowego i elektrycznego.
Elektrody do spawania elektrycznego.
Druty i topniki do spawania gazowego.
Radiogramy spoin.
Obrazy wad na radiogramach.
Palniki do spawania i cięcia gazowego.
Palniki do prostowania konstrukcji spawanych.
Sprzęt i urządzenia do zgrzewania.
Foliogramy.
Tablice materiałów podstawowych i dodatkowych do spawania.
Tabele spoin i oznaczeń spoin na rysunkach.
Tablice przedstawiające schematy łuku elektrycznego i płomienia
gazowego.
Tablice obrazujące procesy spawania i budowę urządzeń spawalniczych.
Tablice próbek złączy spawanych.
Uchwyty i podajniki do metod MIG, MAG.
Stanowiska do wykonywania prac spawalniczych.
Uchwyty do spawania i żłobkowania.
Ochrony osobiste spawacza gazowego i elektrycznego.
Filmy dydaktyczne z zakresu spawalnictwa.
Rzutnik do foliogramów.
Rzutnik do slajdów.
Odtwarzacz wideo.
Polskie Normy z zakresu spawalnictwa.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Zakres prac spawalniczych należy ograniczyć do opanowania

podstawowych umiejętności stosowanych w procesach kowalskich.
Treści jednostki modułowej obejmują: podstawowe pojęcia z dziedziny
elektrotechniki, instalacji, obwodów, urządzeń, maszyn elektrycznych,
sprzętu, urządzeń i technologii do cięcia, spawania gazowego

i elektrycznego, urządzeń do żłobkowania, sprzętu i urządzeń do
lutowania i zgrzewania, a także dotyczy kontroli procesów spawalniczych
i powstałych odkształceń konstrukcji.

Przy realizacji treści programowych jednostki modułowej należy

zwracać uwagę na znajomość podstawowych operacji spawalniczych.
Szczególnie ważne jest pokazanie modeli gotowych urządzeń
spawalniczych, sprzętu i wyposażenia stanowiska roboczego.

Do realizacji zajęć należy stosować metody pokazu oraz ćwiczeń

indywidualnych lub w grupach 2 – 4 osobowych. Każdy uczeń powinien
mieć możliwość wykonania ćwiczenia praktycznego dotyczącego
sczepiania, spawania lub cięcia materiałów metalowych.

Podczas zajęć należy wykorzystywać filmy dydaktyczne

przedstawiające wykonywanie połączeń spawanych i defektoskopii wad
spoin. Złożone procesy spawania, cięcia, zgrzewania i żłobkowania
elektropowietrznego należy przeprowadzić w zakładzie stosującym te
technologie.

Procesy spawalnicze wymagają zastosowania różnorodnego sprzętu

gazowo-elektrycznego, wykonywane są w trudnych i niebezpiecznych
warunkach, należy często zwracać uwagę na stosowanie zasad bhp.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia

Ocena poziomu opanowania założonych celów kształcenia jednostki

modułowej wymaga sprawdzenia umiejętności posługiwania się
specjalistycznym sprzętem do wykonywania podstawowych prac
spawalniczych w kowalstwie. Dotyczy to spawania i cięcia gazowego,
sczepiania i spawania elektrycznego, lutowania, zgrzewania

i nagrzewania konstrukcji metalowych.

Sprawdzanie osiągnięć uczniów powinno odbywać się w sposób

ciągły i systematyczny, przez cały czas realizacji jednostki modułowej na
podstawie ustalonych kryteriów.

Przed przystąpieniem do ćwiczeń należy sprawdzić znajomość

obsługi sprzętu spawalniczego, technologii wykonywania połączeń
spawanych oraz stosowaniu zasad bhp podczas pracy. Uczeń powinien

opanować umiejętność wykonywania prostych prac spawalniczych,
usuwania wad spoin i deformacji złączy spawanych.

Ocenę poprawności wykonania ćwiczenia należy przeprowadzić

w trakcie i po jego wykonaniu. Uczeń powinien samodzielnie sprawdzić
wyniki swojej pracy według arkusza oceny postępów. Do sprawdzania
osiągnięć szkolnych uczniów proponuje się zastosować sprawdzian
ustny lub pisemny, obserwację czynności ucznia podczas wykonywania
ćwiczeń. Wiadomości teoretyczne niezbędne do realizacji czynności
praktycznych mogą być sprawdzane za pomocą testów osiągnięć
szkolnych. Zadania w teście mogą być zamknięte wyboru wielokrotnego,
na dobieranie typu prawda-fałsz, lub otwarte wymagające krótkiej
odpowiedzi lub z luką.

Na końcową ocenę powinny mieć wpływ: znajomość zakresu

wykonywanych prac, sprawność posługiwania się narzędziami
i sprzętem spawalniczym oraz dokładność i estetyka wykonywanych
prac.

Podstawą uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny powinno być

między innymi poprawne wykonanie ćwiczeń, zaproponowanych

w programie jednostki modułowej.

Na każdym etapie sprawdzania osiągnięć trzeba zwracać uwagę na

stosowanie zasad bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska.

Jednostka modułowa 722[04].Z1.05
Wykonywanie konserwacji narzędzi, urządzeń
i maszyn stosowanych w procesach kowalskich

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:
-  ocenić stan techniczny urządzeń grzewczych,
-  obsłużyć dostępne maszyny i urządzenia mechaniczne,
-  ocenić stan techniczny narzędzi, urządzeń i maszyn,
-  podjąć decyzje weryfikacyjne,
-  naostrzyć stępione narzędzia,
-  wykonać konserwację oraz elementarną naprawę narzędzi

i urządzeń stosowanych w ręcznych operacjach kowalskich.

2. Materiał nauczania

Urządzenia, narzędzia, przyrządy i sprawdziany stosowane przy kuciu
ręcznym.
Narzędzia i przyrządy stosowane przy cięciu metodami ręcznymi.
Narzędzia i przyrządy stosowane przy gięciu i skręcaniu metodami
kowalskimi.
Narzędzia i przyrządy stosowane przy spęczaniu i wydłużaniu.
Wymagania bhp dotyczące posługiwania się i stanu technicznego
i narzędzi kowalskich.
Ocena stanu technicznego narzędzi i urządzeń.
Konserwacja narzędzi stosowanych w ręcznych operacjach kowalskich.
Naprawa narzędzi i urządzeń stosowanych w ręcznych operacjach
kowalskich.

3. Ćwiczenia

•

Określenie podstawowych rodzajów zużycia narzędzi kowalskich.

•

Ostrzenie narzędzi do cięcia.

•

Konserwacja narzędzi stosowanych przy gięciu i skręcaniu.

•

Konserwacja narzędzi stosowanych przy spęczaniu i wydłużaniu.

•

Naprawianie narzędzi ręcznych i urządzeń, stosowanych

w operacjach kowalskich.

4. Środki dydaktyczne

Zestaw podstawowych narzędzi kowalskich.
Zestaw podstawowych narzędzi ślusarskich.
Zestaw podstawowych narzędzi monterskich.
Tablice i foliogramy tematyczne.
Tablica – typowe zużycia narzędzi kowalskich.
Przyrządy pomiarowe.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej powinien być realizowany

z wykorzystaniem aktywizujących metod nauczania: tekstu
przewodniego, ćwiczeń praktycznych. Szczególną uwagę należy zwrócić
na zorganizowanie stanowiska pracy zgodnie z zasadami bhp.
Ćwiczenia praktyczne należy wykonywać wykorzystując do napraw
zużyte podstawowe narzędzia kowalskie.

Zajęcia powinny odbywać się w pracowni, na wydzielonych

stanowiskach pracy. Uczniowie powinni pracować samodzielnie

lub w zespołach 2–3 osobowych. Praca w grupie pozwala na
zdobywanie przez uczniów umiejętności ponadzawodowych:
komunikowania się, pracy w zespole, prezentacji wyników.

Stanowiska ćwiczeniowe powinny być wyposażone w niezbędny

sprzęt, narzędzia, materiały i pomoce dydaktyczne. Uczniowie powinni
korzystać z różnych źródeł informacji (normy, instrukcje, poradniki,
atesty). Podczas wykonywania ćwiczeń należy zwracać uwagę na
bezpieczeństwo pracy.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia

osiągnięć ucznia powinno odbywać się w sposób ciągły

i systematyczny przez cały czas realizacji jednostki modułowej
na podstawie ustalonych kryteriów. Przed przystąpieniem do ćwiczeń
należy sprawdzić znajomość wymagań dotyczących narzędzi, zakresu
prac naprawczych oraz podstawowych zasad bhp przy ich wykonywaniu.
Uczeń powinien samodzielnie sprawdzić wyniki swojej pracy według
arkusza oceny postępów.

Do oceny poziomu opanowania umiejętności uczniów, proponuje się

stosowanie sprawdzianów teoretycznych i praktycznych. Wskazane jest
stosowanie pomiaru osiągnięć edukacyjnych z zastosowaniem testu
osiągnięć dla każdego wyodrębnionego celu kształcenia jednostki,
a także na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej.
Sprawdzenia i oceny wymaga realizacja celów kształcenia jednostki
modułowej,
a w szczególności:
-  obsługi dostępnych maszyn i urządzeń mechanicznych,
-  oceny stanu technicznego narzędzi, urządzeń i maszyn,
-  ostrzenia narzędzi,
-  identyfikowania niesprawności narzędzi i urządzeń stosowanych

w ręcznych operacjach kowalskich,

- wykonywania podstawowych napraw i konserwacji narzędzi, urządzeń

i maszyn.

Proces oceniania powinien być realizowany według ustalonych

i przyjętych kryteriów, zgodnie z obowiązującą skalą ocen. Podstawą
uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny jest między innymi poprawne
wykonanie ćwiczeń zaproponowanych w programie jednostki modułowej.

Moduł 722[04].Z2
Usługi kowalskie

Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:
-  korzystać z instrukcji obsługi maszyn i urządzeń,
-  oceniać stan techniczny i przyczyny niesprawności sprzętu,
-  demontować i myć podzespoły i części,
-  weryfikować podzespoły i części,
-  weryfikować zdemontowane części maszyn,
-  naprawiać uszkodzenia,
-  montować maszynę, urządzenie po naprawie,
-  sprawdzać poprawność działania maszyny, urządzenia po naprawie,
-  obsługiwać podstawowe narzędzia do prostowania materiałów

i konstrukcji,

-  przygotować kopyta końskie do podkuwania,
-  kuć kopyta końskie,
-  świadomie stosować przepisy bhp, ochrony ppoż. oraz ochrony

środowiska,

-  prowadzić dokumentację związaną z wykonywaną pracą,
-  sporządzać kalkulację wstępną usługi,
-  wystawiać fakturę za wykonaną usługę.

Wykaz jednostek modułowych

Symbol jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin

na realizację

722[04].Z2.01

Weryfikowanie części maszyn
i urządzeń rolniczych

722[04].Z2.02

Naprawianie uszkodzonych części maszyn
i urządzeń rolniczych

120

722[04].Z2.03

Wykonywanie profilowania i usuwania
deformacji konstrukcji

120

722[04].Z2.04

Podkuwanie kopyt końskich

722[04].Z2.05

Rozliczanie prac kowalskich

Razem

342

Schemat układu jednostek modułowych

722[04].Z2

Usługi kowalskie

722[04].Z2.01

Weryfikowanie części maszyn

i urządzeń rolniczych

722[04].Z2.02

Naprawianie uszkodzonych części

maszyn i urządzeń rolniczych

722[04].Z2.03

Wykonywanie profilowania i usuwania

deformacji konstrukcji

722[04].Z2.04

Podkuwanie kopyt końskich

722[04].Z2.05

Rozliczanie prac kowalskich

4. Literatura

Brodowicz W., Grzegórski Z.: Technologia budowy maszyn. WSiP,
Warszawa 1999
Górecki A., Grzegórski Z.: Montaż, naprawa i eksploatacja maszyn
i urządzeń przemysłowych. WSiP, Warszawa 1998
Waszkiewicz Cz.: Maszyny i urzadzenia rolnicze. WSiP, Warszawa 1998
Kowalczuk J., Bieganowski F.: Mechanizacja ogrodnictwa. Cz. 1 i 2.
WSiP, Warszawa 2000
Kuczewski J., Majewski Z.: Podstawy eksploatacji maszyn rolniczych.
WSiP, Warszawa 1998
Kuczewski J., Majewski Z.: Eksploatacja maszyn rolniczych. WSiP,
Warszawa 1999
Buliński J., Miszczak M.: Podstawy mechanizacji rolnictwa. WSiP,
Warszawa 1996
Praca zbiorowa: Maszynoznawstwo. WSiP, Warszawa 1999
Bocheński C.: Naprawa maszyn i urządzeń rolniczych. Podstawy WSiP,
Warszawa 1997
Hołubowicz Z., Lorenc W., Żak S.: Naprawa maszyn rolniczych. PWRiL,
Warszawa 1984
Grodecki A., Lorenc W.: Naprawa maszyn i urządzeń rolniczych. T.2.
PWRiL, Warszawa 1990
Lorenc W.: Naprawa maszyn i urządzeń rolniczych. T.1. PWRiL,
Warszawa 1985
Okoniewski S.: Technologia maszyn. WSiP, Warszawa 1999
Otmianowski T., Kotuła T., Marciniak A., Marciniak J., Technologia
i organizacja napraw. Część II. WAR, Lublin 1976
Otmianowski T., Pilecki T., Wrotkowski J., Technologia i organizacja
napraw. Część I. WAR, Lublin 1979
Wojdak J.: Naprawa sprzętu rolniczego. PWRiL, Warszawa 1987

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych.

Jednostka modułowa 722[04].Z2.01
Weryfikowanie części maszyn i urządzeń rolniczych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:
- zorganizować stanowisko oceny stanu technicznego narzędzi

i maszyn rolniczych,

-  dobrać przyrządy pomiarowe do oceny zużycia części,
-  skorzystać z instrukcji obsługi maszyn i urządzeń,
-  ocenić stan techniczny i przyczyny niesprawności sprzętu,
-  zdemontować i wykonać mycie podzespołów i części,
-  dokonać weryfikacji podzespołów i części,
-  podjąć decyzje dotyczące wyboru technologii naprawy,
-  określić parametry i szczegóły technologiczne procesu naprawy,
-  świadomie zastosować przepisy bhp, ochrony ppoż. oraz ochrony

środowiska,

2. Materiał nauczania

Rodzaje zużycia elementów narzędzi i maszyn rolniczych.
Przygotowanie narzędzi i maszyn rolniczych do weryfikacji.
Zasady demontażu maszyn na zespoły, podzespoły i części.
Rodzaje narzędzi, przyrządów i urządzeń używanych do demontażu.
Zasady demontażu połączeń.
Mycie elementów w procesach obsługowo-naprawczych.
Wymiary naprawcze.
Weryfikacja typowych elementów maszyn.
Weryfikacja zespołów i części maszyn rolniczych.
Bezpieczeństwo i higiena pracy przy obsłudze i naprawie narzędzi
i maszyn rolniczych.

3. Ćwiczenia

• Organizowanie stanowiska naprawczego.

• Przygotowywanie narzędzi i maszyn rolniczych do weryfikacji.

• Dobieranie narzędzi, przyrządów i urządzeń używanych do

demontażu.

• Wykonywanie demontażu maszyn na zespoły, podzespoły i części.

• Wykonywanie mycia części maszyn w procesach obsługowo-

naprawczych.

• Wykonywanie weryfikacji typowych części maszyn.

• Wykonywanie weryfikacji zespołów maszyn rolniczych.

4. Środki dydaktyczne

Zestaw podstawowych narzędzi ślusarskich.
Zestaw podstawowych narzędzi monterskich.
Tablice i foliogramy tematyczne.
Filmy dydaktyczne.
Przyrządy pomiarowe.
Instrukcje obsługi i katalogi części zamiennych.
Poradnik warsztatowca mechanika.
Stanowisko do mycia części i zespołów.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej powinien być realizowany

z wykorzystaniem aktywizujących metod nauczania: tekstu
przewodniego, ćwiczeń praktycznych. Szczególną uwagę należy zwrócić
na bezpieczeństwo organizowanego stanowiska pracy. Należy
przeprowadzić ćwiczenia dotyczące weryfikacji dla znormalizowanych
części występujących w maszynach oraz elementów narzędzi i maszyn
rolniczych pracujących w glebie.

Zajęcia powinny odbywać się w pracowni, na wydzielonych

stanowiskach pracy. Uczniowie powinni pracować samodzielnie

lub w zespołach 2–3 osobowych. Praca w grupie pozwala na
kształtowanie u uczniów umiejętności ponadzawodowych, takich jak:
komunikowanie się, praca w zespole, prezentacji uzyskanych wyników.

Stanowiska ćwiczeniowe powinny być wyposażone w niezbędny

sprzęt, narzędzia, materiały i pomoce dydaktyczne. Uczniowie powinni
korzystać z różnych źródeł informacji (normy, instrukcje, katalogi,
poradniki, atesty). Podczas wykonywania ćwiczeń należy zwracać
uwagę na bezpieczeństwo pracy.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno dostarczyć
nauczycielowi informacji dotyczących zakresu i stopnia opanowania
umiejętności określonych w celach kształcenia jednostki modułowej.
Sprawdzanie

osiągnięć ucznia powinno odbywać się w sposób ciągły

i systematyczny przez cały czas realizacji jednostki modułowej,
na podstawie ustalonych kryteriów. Przed przystąpieniem do ćwiczeń
należy zastosować sprawdzian ustny lub pisemny, dotyczący budowy
oraz wymagań stawianych narzędziom i maszynom. Należy zwrócić
uwagę na znajomość zasady bhp przy obsłudze narzędzi, maszyn
i urządzeń. Uczeń powinien samodzielnie sprawdzić wyniki swojej pracy
według arkusza oceny postępów.

Do oceny poziomu opanowania umiejętności uczniów, proponuje się

stosowanie sprawdzianów teoretycznych i praktycznych. Wskazane jest
stosowanie pomiaru osiągnięć edukacyjnych z zastosowaniem testu
osiągnięć dla każdego wyodrębnionego celu kształcenia jednostki,
a także na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej.
Sprawdzenia i oceny wymaga realizacja celów kształcenia jednostki
modułowej, a w szczególności:
-  znajomości budowy i obsługi maszyn i urządzeń rolniczych,
-  znajomości zasad demontażu,
-  ocenianie stanu technicznego narzędzi, urządzeń i maszyn,
-  podejmowanie decyzji weryfikacyjnych.

Proces oceniania powinien być realizowany według ustalonych

i przyjętych kryteriów, zgodnie z obowiązującą skalą ocen. Ocenę
pozytywną można uzyskać, jeżeli ćwiczenie, zadanie praktyczne zostało
wykonane zgodnie z warunkami technicznymi, Polskimi Normami,
instrukcjami, przy zachowaniu w trakcie realizacji przepisów bhp,
ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska.

Podstawą uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny jest między

innymi poprawne wykonanie ćwiczeń zaproponowanych w programie
jednostki modułowej.

Jednostka modułowa 722[04].Z2.02
Naprawianie uszkodzonych części maszyn

i urządzeń rolniczych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:
-  zorganizować stanowisko naprawy narzędzi i maszyn rolniczych,
-  dobrać narzędzia i przyrządy potrzebne w procesie naprawy,
-  skorzystać z instrukcji obsługi maszyn i urządzeń,
-  rozpoznać na podstawie oznaczeń znormalizowane części maszyn,
-  naprawić uszkodzone części maszyn,
-  ocenić jakość wykonanej naprawy,
-  zmontować urządzenie po naprawie,
-  zmontować maszynę po naprawie,
-  sprawdzić poprawność działania maszyny i urządzenia po naprawie,
-  wykonać konserwację maszyny po naprawie,
-  świadomie stosować przepisy bhp, ochrony ppoż. oraz ochrony

środowiska,

2. Materiał nauczania

Organizacja i wyposażenie stanowiska napraw.
Technologie napraw elementów maszyn rolniczych.
Naprawa elementów roboczych pracujących w glebie.
Naprawa ram i konstrukcji nośnych.
Naprawa osi i wałów.
Naprawa zespołów tnących i rozdrabniających.
Naprawa przenośników.
Naprawa resorów.
Montaż zespołów i maszyn.
Konserwacja i malowanie.

3. Ćwiczenia

• Organizowanie stanowiska naprawczego.

• Wykonywanie napraw lemieszy pługów.

• Wykonywanie napraw części roboczych bron i kultywatorów.

• Wykonywanie napraw części roboczych narzędzi do pielenia.

• Wykonywanie napraw części roboczych maszyn stosowanych do

zbioru roślin okopowych.

• Wykonywanie napraw części roboczych maszyn do siewu i sadzenia.

• Wykonywanie napraw ramy.

• Wykonywanie napraw konstrukcji nośnych.

• Wykonywanie napraw resorów.

• Wykonywanie napraw zespołów tnących i rozdrabniających.

• Wykonywanie napraw elementów przenośników.

• Wykonywanie montażu zespołów, narzędzi, maszyn i urządzeń po

naprawie.

• Zabezpieczanie naprawionych części przed korozją.

• Sprawdzenie jakości wykonanych napraw części maszyn.

4. Środki dydaktyczne

Instrukcje obsługi i katalogi części zamiennych.
Zestaw podstawowych narzędzi ślusarskich.
Zestaw podstawowych narzędzi monterskich.
Tablice i foliogramy tematyczne.
Filmy dydaktyczne.
Przyrządy pomiarowe.
Poradnik warsztatowca mechanika.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej powinien być realizowany

z wykorzystaniem aktywizujących metod nauczania: tekstu
przewodniego, ćwiczeń praktycznych. Szczególną uwagę należy zwrócić
na bezpieczeństwo organizowanego stanowiska pracy. Naprawy
narzędzi, maszyn i urządzeń należy wykonać w zależności od stopnia
zużycia drogą wymiany lub regeneracji części.

Zajęcia powinny odbywać się w pracowni, na wydzielonych

stanowiskach naprawczych. Uczniowie powinni pracować samodzielnie
lub w zespołach 2–3 osobowych. Praca w grupie pozwala na
kształtowanie u uczniów umiejętności ponadzawodowych, takich jak:
komunikacji, pracy w zespole, prezentacji uzyskanych wyników.

Stanowiska ćwiczeniowe powinny być wyposażone w niezbędny

uwagę na bezpieczeństwo pracy, a w szczególności na stosowane
i naprawiane maszyny - podczas wykonywania próby pracy.

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia

osiągnięć ucznia powinno odbywać się w sposób ciągły

i systematyczny przez cały czas realizacji jednostki modułowej,
na podstawie ustalonych kryteriów. Przed przystąpieniem do ćwiczeń
należy zastosować sprawdzian ustny lub pisemny dotyczący budowy
oraz wymagań stawianych narzędziom i maszynom. Należy zwrócić
uwagę na znajomość zasad bhp przy obsłudze narzędzi, maszyn
i urządzeń. Uczeń powinien samodzielnie sprawdzić wyniki swojej pracy
według arkusza oceny postępów.

Do oceny poziomu opanowania umiejętności uczniów, proponuje się

stosowanie sprawdzianów teoretycznych i praktycznych. Wskazane jest
stosowanie pomiaru osiągnięć edukacyjnych z zastosowaniem testu
osiągnięć dla każdego wyodrębnionego celu kształcenia jednostki,
a  także na zakończenie realizacji programu jednostki modułowej.
Sprawdzenia i oceny wymaga realizacja celów kształcenia jednostki
modułowej, a w szczególności:
-  znajomości budowy i zasady działania maszyn i urządzeń rolniczych,
-  trafności doboru metod i technologii regeneracji części,
-  poprawności montażu,
-  oceniania stanu technicznego narzędzi, urządzeń i maszyn po

naprawie.

Proces oceniania powinien być realizowany według ustalonych

i przyjętych kryteriów, zgodnie z obowiązującą skalą ocen. Ocenę
pozytywną można uzyskać, jeżeli ćwiczenie, zadanie praktyczne zostało
wykonane zgodnie z warunkami technicznymi, Polskimi Normami,
instrukcjami przy zachowaniu w trakcie realizacji przepisów bhp, ochrony
przeciwpożarowej, ochrony środowiska.

Podstawą uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny jest między

innymi poprawne wykonanie ćwiczeń zaproponowanych w programie
jednostki modułowej.

Jednostka modułowa 722[04].Z2.03
Wykonywanie profilowania i usuwania deformacji
konstrukcji

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:
– zinterpretować pojęcia naprężeń, odkształceń sprężystych

i plastycznych,

– interpretować pojęcia granicy plastyczności oraz wytrzymałości

materiału na różne rodzaje obciążeń,

– wyjaśnić przyczyny powstających deformacji konstrukcji w procesach

kowalskich,

– rozpoznać podstawowe rodzaje powstających odkształceń

technologicznych konstrukcji,

– dobrać sprzęt, parametry i sposoby nagrzewania w celu usunięcia

podstawowych typów odkształceń technologicznych w procesach
kowalskich,

– posłużyć się podstawowymi przyrządami do oceny jakości

wymiarowej i kształtu konstrukcji przed i po prostowaniu,

– skorzystać z instalacji pneumatycznych oraz obsługiwać narzędzia

zmechanizowane,

– posłużyć się oprzyrządowaniem pomocniczym do realizacji procesów

profilowania i prostowania,

– posłużyć się zestawami palników gazowych do prostowania metodami

tradycyjnymi,

– posłużyć się zestawami palników gazowych do prostowania metodami

bezudarowymi,

– wykonać pracę z zastosowaniem zasad bhp.

2. Materiał nauczania

Podstawowe wiadomości z wytrzymałości materiałów.
Deformacje konstrukcji w procesach kowalskich.
Odkształcenia technologiczne konstrukcji spawanych.
Sprzęt spawalniczy do nagrzewania.
Parametry nagrzewania.
Sposoby nagrzewania.
Przyrządy do oceny dokładności wymiarowej i kształtu konstrukcji.
Oprzyrządowanie pomocnicze do realizacji procesów profilowania.
Oprzyrządowanie pomocnicze do realizacji procesów prostowania.

Metody prostowania.
Bezudarowe metody prostowania.

3. Ćwiczenia

• Badanie podstawowych właściwości wytrzymałościowych metali

i stopów.

• Dobieranie przyrządów do oceny dokładności wymiarów i kształtu

konstrukcji.

• Ocenianie dokładności wymiarów i kształtu prostych konstrukcji.

• Dobieranie sprzętu spawalniczego do nagrzewania.

• Dobieranie parametrów nagrzewania.

• Dobieranie sposobów nagrzewania konstrukcji.

• Dobieranie oprzyrządowania pomocniczego do wykonania procesu

profilowania.

• Dobieranie oprzyrządowania pomocniczego do wykonania procesu

prostowania.

• Dobieranie metody prostowania do wskazanej konstrukcji.

• Dobieranie bezudarowej metody prostowania wskazanej konstrukcji.

• Wykonanie prostowania blachy.

• Wykonanie prostowania blachy metodą bezudarową.

• Wykonanie prostowania kształtownika.

• Wykonanie prostowania kształtownika metodą bezudarową.

4. Środki dydaktyczne

Urządzenia do badania podstawowych właściwości wytrzymałościowych
metali i stopów.
Tablice - badanie właściwości wytrzymałościowych.
Próbki do badań właściwości wytrzymałościowych metali i stopów.
Rysunki konstrukcji kowalskich.
Sprzęt spawalniczy do nagrzewania.
Przyrządy pomiarowe.
Oprzyrządowanie pomocnicze do przeprowadzenia procesów
profilowania.
Oprzyrządowanie pomocnicze do przeprowadzenia procesów
prostowania.
Filmy dydaktyczne.
Magnetowid.
Kamera.

Zestaw foliogramów i fazogramów.
Instrukcje technologiczne.
Katalogi.
Materiały konstrukcyjne.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Stanowisko pracy ucznia należy wyposażyć w zestaw niezbędnych

narzędzi i sprzęt spawalniczy do wykonywania podstawowych operacji
profilowania i prostowania konstrukcji. Miejsce pracy powinno mieć
dostateczną powierzchnię umożliwiającą swobodne poruszanie się.
Powinno być wyposażone w sprawną wentylację i sprzęt gaśniczy.
Narzędzia i materiały w pracowni należy rozmieścić zgodnie z zasadami
organizacji stanowiska pracy, ergonomii i bhp. Badania podstawowych
właściwości wytrzymałościowych metali i stopów należy przeprowadzić
w szkolnym laboratorium badań wytrzymałościowych lub korzystając
z urządzeń w zakładach pracy.
Należy stosować aktywizujące metody nauczania. Każdy uczeń
powinien nabyć umiejętności profilowania i prostowania odkształconych
konstrukcji, korzystając ze sprzętu spawalniczego do nagrzewania oraz
oprzyrządowania pomocniczego. Zależnie od stosowanych narzędzi
i sprzętu, ćwiczenia mogą być wykonywane samodzielnie lub w małym
zespole.

Ze względu na różnorodność stosowanych rozwiązań technicznych

i złożone sposoby nagrzewania blach, kształtowników w pracach
specjalistycznych, należy zapoznać uczniów z poszczególnymi
technologiami. Należy wykorzystać instrukcje zakładowe dotyczące
nowych technik profilowania i prostowania konstrukcji.

Ze względu na stosowanie przy prostowaniu sprzętu acetylenowo-

tlenowego i gazów technicznych, należy zwracać uwagę na zachowanie
bezpieczeństwa pracy.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia.

Sprawdzanie poziomu osiągnięć ucznia powinno odbywać się przez

konstrukcji, w celu usuwanięcia odkształceń i deformacji metodami
tradycyjnymi i bezudarowymi.

Wiedza niezbędna do realizacji zadań praktycznych może być

sprawdzana za pomocą testów osiągnięć szkolnych. Zadania w teście
powinny dotyczyć: doboru sprzętu i narzędzi, zasad bezpiecznego
posługiwania się nimi, doboru parametrów, sposobów nagrzewania,
oceny dokładności wymiarów i kształtu konstrukcji przed i po wykonaniu
prostowania. Test umiejętności praktycznych powinien uwzględniać
znajomość zasad korzystania i posługiwania się oprzyrządowaniem
pomocniczym z zestawem palników gazowych do profilowania

i prostowania konstrukcji.

Proponuje się sprawdzanie umiejętności praktycznych przez

obserwację czynności wykonywanych przez ucznia podczas realizacji
ćwiczeń oraz zastosowanie testów z zadaniami praktycznymi typu próba
pracy.

Przed przystąpieniem do realizacji praktycznej części zadania należy

sprawdzić znajomość teoretycznych podstaw wykonywania procesu.
W zależności od warunków organizacyjnych, może to być sprawdzian
ustny lub pisemny.

Ocenę poprawności wykonania ćwiczenia należy przeprowadzić

w trakcie i po jego wykonaniu. Uczeń powinien samodzielnie sprawdzić
i ocenić wyniki swojej pracy według przygotowanego arkusza oceny
postępów. Na ocenę powinny wpływać bieżące osiągnięcia, sprawne
i poprawne posługiwanie się sprzętem oraz właściwy dobór

i wykorzystanie narzędzi pomiarowych. Podstawą uzyskania przez
ucznia pozytywnej oceny jest między innymi poprawne wykonanie
ćwiczeń zaproponowanych w programie jednostki modułowej.

Oceny należy dokonać zgodnie z obowiązującą skalą ocen.

Jednostka modułowa 722[04].Z2.04
Podkuwanie kopyt końskich

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:
-  rozpoznać elementy kopyta,
-  rozpoznać wady budowy kopyta,
-  określić chód konia,
-  rozpoznać temperament konia,
-  nakłonić konia do podawania nóg,
-  utrzymać i poskromić konia podczas kucia,
-  usunąć stare podkowy,
-  dokonać korekcji kopyt końskich,
-  rozróżnić i dobrać podkowy,
-  wykonać podkowy nietypowe,
-  podkuć kopyta końskie w zależności od przeznaczenia i użytkowania,
-  podkuć kopyta końskie o nieprawidłowej budowie,
-  podkuć kopyta przy nieprawidłowym chodzie koni,
-  zastosować zasady bhp przy obsłudze koni,
-  ocenić poprawność wykonanego zabiegu.

2. Materiał nauczania

Podstawowe wiadomości o budowie kopyta konia.
Postawy kończyn końskich.
Schorzenia kopyt końskich.
Korekcja kopyt końskich.
Budowa i rodzaje podków.
Narzędzia do podkuwania i korekcji kopyt końskich.
Przygotowanie koni do podkuwania.
Dobór i pasowanie podkowy.
Mocowanie podkowy do kopyta.
Błędy i wady występujące podczas podkuwania koni.
Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy przy podkuwaniu koni.

3. Ćwiczenia

• Organizowanie stanowiska do kowalskiej obsługi koni.

• Określanie budowy kopyta konia.

• Rozpoznawanie wad budowy kopyt końskich.

• Rozpoznawanie chodów koni.

• Rozpoznawanie temperamentów koni.

• Nakłanianie konia do podawania nóg do zabiegów.

• Trzymanie i poskramianie konia podczas kucia.

• Zabezpieczanie kowala przed kopnięciem i ugryzieniem przez konia

podczas wykonywania zabiegu kucia.

• Czyszczenie, mycie i pielęgnacja kopyt końskich.

• Rozróżnianie i dobieranie podków.

• Usuwanie starych podków.

• Dopasowywanie podkowy do kopyta końskich.

• Kucie kopyt końskich o prawidłowej budowie.

• Kucie kopyt końskich o nieprawidłowej budowie anatomicznej.

• Kucie kopyt koni zaprzęgowych.

• Kucie kopyt koni pociągowych.

• Kucie kopyt koni wierzchowych.

• Rozpoznawanie błędów popełnionych w czasie wykonywania zabiegu

podkuwania konia.

• Udzielanie pierwszej pomocy osobie poszkodowanej w przypadku

ugryzienia, kopnięcia, przygniecenia przez konia.

4. Środki dydaktyczne

Zestaw narzędzi do podkuwania i pielęgnacji kopyt.
Modele kopyt końskich.
Podkowy.
Tablice, fazogramy i foliogramy tematyczne.
Filmy dydaktyczne.
Zestawy różnych typów podków.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki powinien być realizowany aktywizującymi

metodami nauczania: tekstu przewodniego, ćwiczeń praktycznych.
Szczególną uwagę należy zwrócić na bezpieczeństwo organizowanego
stanowiska pracy.

Zajęcia powinny odbywać się w pracowni, na wydzielonych

stanowiskach pracy. Ćwiczenia powinny odbywać się w rzeczywistych
warunkach, w kuźniach znajdujących się przy stadninach koni lub
indywidualnych gospodarstwach gdzie wykonuje się zabiegi podkuwania
koni. Uczniowie powinni pracować samodzielnie lub w zespołach 2–3

osobowych. Praca w grupie pozwala na kształtowanie u uczniów
umiejętności ponadzawodowych, jak: komunikacji, pracy w zespole,
prezentacji uzyskanych wyników. Stanowiska ćwiczeniowe powinny być
wyposażone w niezbędny sprzęt, narzędzia, materiały i pomoce
dydaktyczne. Uczniowie powinni korzystać z różnych źródeł informacji
(normy, instrukcje, poradniki).

Ćwiczenia można przeprowadzić wykorzystując inne pracownie

specjalistyczne do takich prac. Uczeń powinien mieć możliwość
dokonywania oceny, podejmowania decyzji, wyboru materiałów
i narzędzi. Należy wykorzystywać podczas zajęć filmy dydaktyczne
z zakresu pielęgnacji kopyt końskich. Podczas wykonywania ćwiczeń
należy zwracać uwagę na bezpieczeństwo pracy i umiejętne
obchodzenie się ze zwierzętami.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno dostarczyć
informacji dotyczących zakresu i poziomu opanowania umiejętności
określonych w celach kształcenia jednostki modułowej. Powinno
odbywać się przez cały czas realizacji jednostki modułowej, na
podstawie ustalanych kryteriów. Przed przystąpieniem do realizacji
praktycznej części zadania należy sprawdzić znajomość teoretycznych
podstaw wykonywania procesu. W zależności od warunków
organizacyjnych, może to być sprawdzian ustny lub pisemny. Należy
sprawdzić w szczególności znajomość podstawowych zasad bhp przy
obsłudze koni. Wskazane jest stosowanie pomiaru osiągnięć
edukacyjnych z zastosowaniem testu osiągnięć dla każdego
wyodrębnionego celu kształcenia jednostki, a także na zakończenie
realizacji programu jednostki modułowej.

Ocenianie poziomu realizacji założonych celów kształcenia

w jednostce modułowej wymaga sprawdzenia:
-  znajomości budowy i najczęściej występujących wad kopyt końskich,
-  znajomości zasad bezpiecznego postępowania z końmi,
-  poprawności mocowania podków,
-  zachowania ostrożności przy obsłudze zwierząt,

Proponuje się sprawdzanie umiejętności praktycznych przez

obserwację czynności wykonywanych przez ucznia podczas realizacji
ćwiczeń oraz zastosowanie testów z zadaniami praktycznymi typu próba
pracy. Ocenę poprawności wykonania ćwiczenia należy przeprowadzić
w trakcie i po jego wykonaniu. Uczeń powinien samodzielnie sprawdzić
i ocenić wyniki swojej pracy według przygotowanego arkusza oceny
postępów. Na ocenę powinny wpływać bieżące osiągnięcia, sprawne

Jednostka modułowa 722[04].Z2.05
Rozliczanie prac kowalskich

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:
– zorganizować stanowisko pracy,
– dokonać pomiarów, posłużyć się sprzętem pomiarowym,
– przygotować zestawienie elementów do kalkulacji wyrobu,
– określić szacunkowo ilość materiału do wykonania wyrobu,
– sporządzić zapotrzebowanie materiałowe,
– rozliczyć materiały do wykonywania wyrobu,
– rozliczyć robociznę,
– określić koszt wykonywania,
– wystawić fakturę za wykonaną usługę.

2. Materiał nauczania

Zastosowanie przyrządów pomiarowych w kalkulacjach.
Podstawowe metody kalkulacji.
Zasady sporządzania kalkulacji.
Kalkulacja wstępna i kalkulacja wynikowa.
Wykonywanie kosztorysu wyrobu.
Rozliczanie kosztów materiałowych i robocizny.

3. Ćwiczenia

• Wykonywanie kalkulacji wstępnych i kalkulacji wynikowych różnych

wyrobów kowalskich.

• Sporządzenie dokumentacji kosztorysowej.

• Wycena końcowa wyrobu.

4. Środki dydaktyczne

Tablice tematyczne.
Dokumentacja techniczna.
Zestaw Polskich Norm, druków, katalogów i cenników.
Zestaw foliogramów tematycznych.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki powinien być realizowany przy pomocy

aktywizujących metod nauczania: tekstu przewodniego, projektów,
ćwiczeń praktycznych. W realizacji ćwiczeń należy ograniczyć się do
podstawowych kalkulacji wykonywanych prac w poprzednich
jednostkach modułowych. Należy zwrócić uwagę na dokładne
przygotowanie wartości liczbowych do sporządzenia kalkulacji. Każdy
uczeń powinien wykonać zestaw ćwiczeń dotyczących przeprowadzania
kalkulacji.

Zajęcia powinny odbywać się w pracowni, na wydzielonych

stanowiskach ćwiczeniowych. Uczniowie powinni pracować w zespołach
2 – 3 osobowych. Praca w grupie pozwala na kształtowanie u uczniów
umiejętności ponadzawodowych, jak: komunikacji, pracy w zespole,
prezentacji uzyskanych wyników. Stanowiska ćwiczeniowe powinny być
wyposażone w niezbędny sprzęt, narzędzia, materiały i pomoce
dydaktyczne. Uczniowie powinni korzystać z różnych źródeł informacji
(normy, instrukcje, poradniki).

Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć
edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć uczniów powinno dostarczyć

informacji dotyczących zakresu i poziomu opanowania umiejętności
określonych w celach kształcenia jednostki modułowej. Powinno
odbywać się przez cały czas realizacji jednostki modułowej, na
podstawie ustalanych kryteriów, zgodnie z obowiązującą skalą ocen.
W zależności od warunków organizacyjnych, może to być sprawdzian
ustny lub pisemny.

Wskazane jest stosowanie pomiaru osiągnięć edukacyjnych

z zastosowaniem testu osiągnięć dla każdego wyodrębnionego celu
kształcenia jednostki, a także na zakończenie realizacji programu
jednostki modułowej. Sprawdzenia i oceny poziomu opanowania
wymaga umiejętność wykonywania kalkulacji elementów składowych
i całego wyrobu. Proponuje się sprawdzanie umiejętności przez
obserwację czynności wykonywanych przez ucznia podczas realizacji
ćwiczeń oraz zastosowanie testów. Ocenę poprawności wykonania
ćwiczenia należy przeprowadzić w trakcie i po jego wykonaniu. Uczeń
powinien samodzielnie sprawdzić i ocenić wyniki swojej pracy według
przygotowanego arkusza oceny postępów. Podstawą uzyskania przez
ucznia pozytywnej oceny jest między innymi poprawne wykonanie
ćwiczeń zaproponowanych w programie jednostki modułowej, zgodnie
z obowiązującymi cennikami, instrukcjami.

Moduł 722[04].Z3
Kowalstwo artystyczne

1. Cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:
– organizować stanowiska pracy do wykonywania kowalskich wyrobów

artystycznych, zgodnie z wymaganiami technologicznymi, zasadami
bhp i ergonomii, ochrony ppoż., ochrony środowiska,

– dokonywać doboru i selekcji podstawowych i pomocniczych

materiałów kowalskich oraz narzędzi i sprzętu, niezbędnych
do wykonania kowalskich wyrobów artystycznych,

– stosować operacje technologiczne (spawanie, nitowanie, wiercenie,

gięcie, skręcanie, zwijanie, kucie, kształtowanie, itp.) podczas
wykonywania wyrobów artystycznych i prac konserwatorskich,

– sporządzać zamówienia i rozliczenia materiałowe,
– dokonywać oceny dokładności, jakości i prawidłowości wykonania

kowalskich wyrobów artystycznych,

– posługiwać się dokumentacją techniczną i rysunkiem artystycznym,
– stosować przepisy bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska,
– udzielać pierwszej pomocy osobom poszkodowanym.

2. Wykaz jednostek modułowych

Symbol jednostki

modułowej

Nazwa jednostki modułowej

Orientacyjna

liczba godzin

na realizację

722[04].Z3.01 Wykonywanie wyrobów artystycznych

114

722[04].Z3.02 Wykonywanie prac konserwatorskich

114

722[04].Z3.03 Wykonywanie galanterii metalowej

114

Razem 342

3. Schemat układu jednostek modułowych

4. Literatura

Badora K., Waszkiewicz S.: Rysunek zawodowy dla ślusarza wyrobów
artystycznych. WSiP, Warszawa 1976
Bożenko L.: Maszynoznawstwo dla szkoły zasadniczej. WSiP,
Warszawa 1998
Czerwiński W.: Materiałoznawstwo dla ZSZ. WSiP, Warszawa 1976
Gogółka W., Kiecoń B.: Kuźnictwo. PWSZ, Warszawa 1974
Górecki A., Grzegórski Z.: Ślusarstwo przemysłowe i usługowe. WSiP,
Warszawa 1998
Górecki A.: Technologia ogólna. WSiP, Warszawa 2000
Mac S.: Obróbka metali z materiałoznawstwem. WSiP, Warszawa 1999
Miller J., Jarmoszuk S.: Ślusarstwo i spawalnictwo. WSiP,

Warszawa 1995
Płochowska-Grzemowska H.: Kuźnictwo. Cz.2. WSiP, Warszawa 1975
Solis H.: Ślusarstwo artystyczne. WSiP, Warszawa 1976
Ziółko J.: Konstrukcje stalowe. Cz.2. WSiP, Warszawa 1995

Wykaz literatury należy aktualizować w miarę ukazywania się nowych
pozycji wydawniczych.

722[04].Z3

Kowalstwo artystyczne

722[04].Z3.01

Wykonywanie wyrobów artystycznych

722[04].Z3.02

Wykonywanie prac konserwatorskich

722[04].Z3.03

Wykonywanie galanterii metalowej

Jednostka modułowa 722[04].Z3.01
Wykonywanie wyrobów artystycznych

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:
– odczytać dokumentację w zakresie niezbędnym do wykonywanych

artystycznych prac kowalskich,

– dokonać pomiarów, posłużyć się sprzętem pomiarowym,
– zorganizować stanowisko pracy,
– dobrać narzędzia potrzebne do wykonywania kowalskich wyrobów

artystycznych,

– dobrać rodzaj materiału do wykonywanego wyrobu,
– zastosować do wykonywanych wyrobów spawanie, nitowanie,

wiercenie, gięcie, skręcanie, zwijanie, kucie, kształtowanie
artystyczne, itp.

– wykonać kształty półwyrobów niezbędne do wykonania wyrobów

artystycznych,

– wykonać elementy kowalskie zgodnie z rysunkiem,
– określić szacunkowo ilość materiału niezbędnego do wykonania prac,
– sporządzić zapotrzebowanie materiałowe,
– porozumieć się z przełożonymi, współpracownikami i artystami,
– wykonać pracę z zachowaniem przepisów bhp, ochrony ppoż.

i ochrony środowiska.

2. Materiał nauczania

Zastosowanie materiałów w kowalstwie artystycznym.
Prace pomocnicze przy wykonywaniu wyrobów artystycznych.
Techniki wykonywania elementów artystycznych wyrobów kowalskich.
Organizacja prac kowalstwa artystycznego.
Wykonywanie kalkulacji robót kowalstwa artystycznego.
Przepisy bezpieczeństwa pracy przy robotach kowalskich.
Komunikowanie się na stanowisku pracy.

3. Ćwiczenia

• Wykonywanie prostych krat i żaluzji.

• Wykonywanie ogrodzeń i balustrad.

• Wykonywanie różnych elementów kutych.

• Wykonywanie napraw uszkodzonych elementów krat, żaluzji,

ogrodzeń kutych.

• Wykonywanie czteropłatkowej rozety z blachy stalowej.

• Wykonywanie skręcania prętów i płaskowników.

• Wykonywanie gładzenia powierzchni wyrobów kutych.

• Wykonywanie nacinania wzorów przy pomocy przecinaków

kowalskich.

• Wykonywanie wybijania reliefów na powierzchni pierścienia przy

pomocy stempli.

• Wykonywanie zgrzewania ogniskowego dwóch elementów kutych.

• Wykonywanie matrycy kuźniczej do odtworzenia uszkodzonych

elementów wyrobów kowalskich.

• Wykonywanie matrycy kuźniczej do produkcji seryjnej półwyrobów

kowalskich.

• Wykonywanie nacięć bocznych z elementami zagiętymi na

płaskowniku.

• Wykonywanie elementu kulistego na pręcie, metodą spęczenia

materiału.

• Wykonywanie prostego cyzelowania na powierzchni wyrobu.

4. Środki dydaktyczne

Zestaw wzorów ozdobnych elementów kutych.
Filmy, tablice, foliogramy do wykonania kowalskich elementów
artystycznych.
Dokumentacja techniczna, szkice elementów artystycznych.
Zestaw Polskich Norm, katalogów i cenników.
Instrukcje bhp i ochrony ppoż.
Modele, tablice tematyczne.
Podstawowy sprzęt pomiarowy.
Podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do wykonania prac kowalskich.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej powinien być realizowany przy

wykorzystaniu aktywizujących metod nauczania: tekstu przewodniego
i ćwiczeń praktycznych. Przed rozpoczęciem ćwiczeń należy zwrócić
uwagę na bezpieczeństwo pracy przy posługiwaniu się narzędziami
kowalskimi. Uczniowie powinni wykonać min. trzy rodzaje elementów
kowalstwa artystycznego z zastosowaniem różnych technik. Szczególną
uwagę należy zwrócić na wykonanie połączeń i kształtu elementów,

zgodnie z rysunkiem artystycznym lub szkicem, na sposób wykończenia
i zabezpieczenia powierzchni poszczególnych elementów.
Zajęcia powinny odbywać się w pracowni kowalskiej, na
wydzielonych stanowiskach ćwiczeniowych. Uczniowie powinni
pracować w zespołach 2 – 3 osobowych. Praca w grupie pozwala na
kształtowanie u uczniów umiejętności ponadzawodowych: komunikacji,
pracy w zespole, prezentacji uzyskanych wyników.

Stanowiska

ćwiczeniowe powinny być wyposażone

w niezbędny sprzęt, narzędzia, materiały i pomoce dydaktyczne.
Wyposażenie stanowiska powinno umożliwić wykonanie różnych
ćwiczeń z zakresu artystycznych robót kowalskich. Każdy uczeń
powinien wykonać zestaw ćwiczeń dotyczących wykonywania
artystycznych wyrobów kowalskich. Uczniowie powinni korzystać
z różnych źródeł informacji (normy, instrukcje, poradniki, atesty, rysunki,
katalogi). Należy zwracać uwagę na stosowanie zasad bhp.

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie i ocenianie poziomu osiągnięć uczniów powinno

dostarczyć informacji dotyczących zakresu i stopnia opanowania
umiejętności określonych w celach kształcenia jednostki modułowej.
W procesie oceniania uczniów należy stosować narzędzia pomiaru
dydaktycznego. Wskazane jest stosowanie sprawdzianów teoretycznych
i praktycznych. Zaleca się prowadzenie pomiaru osiągnięć edukacyjnych
z zastosowaniem testu osiągnięć dla każdego wyodrębnionego celu
kształcenia jednostki, a także na zakończenie realizacji programu
jednostki modułowej.

Proces oceniania powinien być realizowany według ustalonych

i przyjętych kryteriów. Uczeń powinien samodzielnie sprawdzić i ocenić
wyniki swojej pracy, według przygotowanego arkusza oceny postępów.
Na ocenę powinny wpływać bieżące osiągnięcia, sprawne i poprawne
posługiwanie się sprzętem oraz właściwy dobór i wykorzystanie narzędzi
pomiarowych.

Podstawą uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny jest między

innymi poprawne wykonanie ćwiczeń zaproponowanych

w programie jednostki modułowej.

Oceny należy dokonać zgodnie z obowiązującą skalą ocen.

Jednostka modułowa 722[04].Z3.02
Wykonywanie prac konserwatorskich

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:
– odczytać dokumentację w zakresie niezbędnym do wykonania

kowalskich prac konserwatorskich,

– dokonać pomiarów, posłużyć się sprzętem pomiarowym,
– zorganizować stanowisko pracy,
– dobrać narzędzia potrzebne do wykonywania kowalskich prac

konserwatorskich,

– dobrać rodzaj materiału do wykonywanego wyrobu,
– dobrać rodzaj materiału do naprawianego przedmiotu,
– dobrać odpowiednią technologię wykonania do rodzaju prac

konserwatorskich np.: spawanie, nitowanie, wiercenie, gięcie,
skręcanie, zwijanie, kucie, kształtowanie artystyczne, itp.

– kształtem regenerowanych wyrobów,
– wykonać elementy kowalskie zgodnie z rysunkiem,
– zastosować powłoki ochronne i ozdobne odpowiednio do

konserwowanego wyrobu,

– sporządzić zapotrzebowanie materiałowe do wykonania prac,
– porozumieć się z przełożonymi, współpracownikami i konserwatorami,
– wykonać pracę z zachowaniem zasad bhp, ochrony ppoż. i ochrony

środowiska.

2. Materiał nauczania

Dobór materiałów oraz technologii (dawnych i współczesnych) do
regeneracji wyrobów kowalskich.
Prace pomocnicze w kowalskich pracach konserwatorskich.
Organizacja i techniki wykonywania kowalskich prac konserwatorskich.
Wykonywanie kalkulacji prac konserwacji i renowacji zabytków

w zakresie kowalstwa artystycznego.
Przepisy bezpieczeństwa pracy przy pracach konserwatorskich.
Komunikowanie się na stanowisku pracy.

3. Ćwiczenia

• Wykonywanie napraw krat ozdobnych.

• Wykonywanie napraw ogrodzeń i balustrad ozdobnych.

• Wykonywanie napraw różnych elementów ozdobnych kutych

i artystycznych.

• Wykonywanie elementów wypukłych w kształcie rozetek, nakładek

z blachy stalowej.

• Wykonywanie napraw elementów skręcanych z prętów

i płaskowników.

• Wykonywanie napraw uszkodzonych powierzchni wyrobów kutych.

• Wykonywanie napraw uszkodzonych wzorów stosując nacinanie

powierzchni przecinakami kowalskimi.

• Wykonywanie uzupełnień uszkodzonych reliefów na powierzchni

wykorzystując stemple.

• Wykonywanie napraw uszkodzonych elementów - dopasowanie

i zgrzewanie ogniskowe dwóch elementów kutych.

• Wykonywanie matrycy kuźniczej do odtworzenia uszkodzonych

elementów wyrobów kowalskich.

• Wykonywanie dekoracyjnych półwyrobów ogrodzenia z płaskownika

z zastosowaniem skręcania, kucia i nacinania bocznego.

• Wykonywanie cyzelowania w kształcie liścia na powierzchni blachy.

• Wykonywanie prostowania elementu wykonanego z blachy (np.

falistość).

• Wykonywanie prostowania elementów długich, wąskich, wygięć

łukowych.

• Obliczanie długości wybranego kształtownika do wygięcia

o określonym kształcie.

• Wydłużanie pręta o przekroju kwadratowym.

4. Środki dydaktyczne

Zestaw wzorów ozdobnych elementów kutych
Opisy starych technologii wykonania elementów kowalskich.
Filmy, tablice, foliogramy dotyczące wykonywania kowalskich elementów
artystycznych.
Dokumentacja techniczna, szkice elementów artystycznych.
Zestaw Polskich Norm, katalogów i cenników.
Instrukcje bhp i ochrony ppoż.
Modele, tablice poglądowe.
Podstawowy sprzęt pomiarowy.
Podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do wykonania prac kowalskich.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej powinien być realizowany przy

zastosowaniu aktywizujących metod nauczania: tekstu przewodniego
i  ćwiczeń praktycznych. Przed rozpoczęciem  ćwiczeń należy zwrócić
uwagę na znajomość przez uczniów zasad bhp przy posługiwaniu się
narzędziami kowalskimi. Wskazane jest zapoznanie uczniów z rodzajami
materiałów i obróbki plastycznej. Uczniowie powinni przygotować
i wykonać min. trzy rodzaje prac konserwatorskich elementów kowalstwa
artystycznego. Szczególną uwagę należy zwrócić na wykonywanie
połączenia i kształtu elementów zgodnie z rysunkiem artystycznym,
szkicem lub wzorem oraz na sposób wykończenia
i zabezpieczenia powierzchni poszczególnych elementów. Każdy uczeń
powinien samodzielnie wykonać zestaw ćwiczeń dotyczących
wykonywania prac konserwatorskich artystycznych wyrobów kowalskich.
Zajęcia powinny odbywać się w pracowni kowalskiej,

na wydzielonych stanowiskach ćwiczeniowych. Uczniowie powinni
pracować w zespołach 2 – 3 osobowych. Praca w grupie pozwala
na kształtowanie u uczniów umiejętności ponadzawodowych:
komunikowania się, pracy w zespole, prezentacji uzyskanych wyników.
Stanowiska

ćwiczeniowe powinny być wyposażone w niezbędny

sprzęt, narzędzia, materiały i pomoce dydaktyczne. Wyposażenie
stanowiska powinno umożliwić wykonanie różnych ćwiczeń z zakresu
prac konserwatorskich artystycznych wyrobów kowalskich. Uczniowie
powinni korzystać z różnych źródeł informacji (normy, instrukcje,
poradniki, atesty, rysunki, katalogi).

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

Sprawdzanie poziomu osiągnięć ucznia powinno odbywać się przez

cały czas realizacji jednostki modułowej, na podstawie ustalanych
kryteriów. Ocenianie poziomu realizacji założonych celów kształcenia
w jednostce modułowej wymaga sprawdzenia umiejętności doboru
sprzętu, parametrów procesu i sposobów nagrzewania elementów,
konstrukcji, celem usuwania deformacji i wykonania koniecznego
zakresu prac. Przed przystąpieniem do realizacji praktycznej części
zadania należy sprawdzić znajomość teoretycznych podstaw
wykonywania procesu. W zależności od warunków organizacyjnych,
może to być sprawdzian ustny lub pisemny.

Proponuje się sprawdzanie umiejętności praktycznych przez

obserwację czynności wykonywanych przez ucznia podczas realizacji

ćwiczeń oraz zastosowanie testów z zadaniami praktycznymi typu próba
pracy.

Wskazane jest stosowanie pomiaru osiągnięć edukacyjnych

z zastosowaniem testu osiągnięć dla każdego wyodrębnionego celu
kształcenia jednostki, a także na zakończenie realizacji programu
jednostki modułowej.

Ocenę poprawności wykonania ćwiczenia należy przeprowadzić

i wykorzystanie narzędzi pomiarowych.

Podstawą uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny jest między

innymi poprawne wykonanie ćwiczeń zaproponowanych w programie
jednostki modułowej.

Oceny należy dokonać zgodnie z obowiązującą skalą ocen.

Jednostka modułowa 722[04].Z3.03
Wykonywanie galanterii metalowej

1. Szczegółowe cele kształcenia

W wyniku procesu kształcenia uczeń / słuchacz powinien umieć:
– odczytać dokumentację w zakresie niezbędnym do wykonania

kowalskiej galanterii metalowej,

– dokonać pomiarów, posłużyć się sprzętem pomiarowym,
– zorganizować stanowisko pracy do prac kowalskich
– dobrać narzędzia i szablony potrzebne do wykonywania galanterii

metalowej ,

– dobrać rodzaj technologii i materiału do wykonywanego wyrobu,
– zastosować do wykonywanych wyrobów spawanie, nitowanie,

wiercenie, gięcie, skręcanie, zwijanie, kucie, kształtowanie
artystyczne, itp.

– wykonać kształty półwyrobów niezbędne do wykonania galanterii

metalowej,

– wykonać wyroby zgodnie z rysunkiem,
– sporządzić zapotrzebowanie materiałowe,
– porozumieć się z przełożonymi, współpracownikami,
– wykonać pracę z zachowaniem przepisów bhp, ochrony ppoż.

i ochrony środowiska.

2. Materiał nauczania

Zastosowanie materiałów w kowalstwie artystycznym.
Prace pomocnicze w artystycznych robotach kowalskich.
Techniki wykonywania elementów artystycznych wyrobów kowalskich.
Organizacja prac kowalstwa artystycznego.
Wykonywanie kalkulacji robót kowalstwa artystycznego.
Przepisy bezpieczeństwa pracy przy robotach kowalskich.
Komunikowanie się ze współpracownikami na stanowisku pracy.

3. Ćwiczenia

• Wykonywanie żyrandola ozdobnego.

• Wykonywanie kinkietu ozdobnego.

• Wykonywanie świecznika ozdobnego.

• Wykonywanie wieszaka ozdobnego.

• Wykonywanie ozdobnego kosza na odpady.

• Wykonywanie ozdobnego stołu i ławki ogrodowej.

• Wykonywanie ozdobnego segmentu ogrodzenia.

• Wykonywanie przyrządu do gięcia elementów powtarzalnych do

produkcji galanterii metalowej.

• Wykonywanie kutych elementów meblowych.

• Wykonywanie elementów miniaturowych kowalstwa artystycznego

(biżuteria, elementy ozdobne, okucia, itp.).

• Wykonywanie ozdobnej biżuterii stalowej.

• Wykonywanie drobnych elementów dekoracyjnych.

• Wykonywanie elementów wypukłych z blachy miedzianej.

• Wykonywanie elementów wypukłych z blachy stalowej.

• Wykonywanie cyzelowania powierzchni wyrobu.

• Wykonywanie inkrustowania powierzchni wyrobu.

• Wykonywanie wyrobu poprzez kształtowanie powierzchni za pomocą

wygniatania na matrycy.

• Wykonywanie wyrobu przy pomocy stempli i nacinania powierzchni

przecinakami kowalskimi.

• Wykonywanie elementów galanterii metalowej przez dopasowanie

i zgrzewanie ogniskowe dwóch elementów kutych.

• Wykonywanie matrycy kuźniczej do wykonywania wyrobów

kowalskich.

• Wykonywanie dekoracji wybranego elementu galanterii metalowej.

4. Środki dydaktyczne

Zestaw wzorów ozdobnych elementów kutych.
Filmy, tablice, foliogramy do wykonania kowalskich elementów
artystycznych.
Dokumentacja techniczna, szkice elementów artystycznych.
Zestaw Polskich Norm, katalogów i cenników.
Instrukcje bhp i ochrony ppoż.
Podstawowe przyrządy pomiarowe.
Podstawowy zestaw narzędzi i sprzętu do wykonania prac kowalskich.

5. Wskazania metodyczne do realizacji programu jednostki

Program jednostki modułowej powinien być realizowany przy

zastosowaniu aktywizujących metod nauczania: tekstu przewodniego
i ćwiczeń praktycznych. Przed rozpoczęciem ćwiczeń należy zwrócić
uwagę na bezpieczeństwo pracy podczas posługiwania się narzędziami
kowalskimi. Każdy uczeń powinien wykonać zestaw ćwiczeń

dotyczących wykonywania przedmiotów galanterii metalowej.
Szczególną uwagę należy zwrócić na wykonanie połączenia i nadanie
kształtu elementom zgodnie z rysunkiem artystycznym lub szkicem, na
sposób wykończenia i zabezpieczenia powierzchni poszczególnych
elementów.
Zajęcia powinny odbywać się w pracowni kowalskiej,

na wydzielonych stanowiskach ćwiczeniowych. Uczniowie powinni
pracować w zespołach 2 – 3 osobowych. Stanowiska ćwiczeniowe
powinny być wyposażone w niezbędny sprzęt, narzędzia, materiały
i pomoce dydaktyczne. Wyposażenie stanowiska powinno umożliwić
wykonanie różnych ćwiczeń z zakresu galanterii metalowej. Uczniowie
powinni korzystać z różnych źródeł informacji (normy, instrukcje,
poradniki, atesty, rysunki, katalogi).

6. Propozycje metod sprawdzania i oceny osiągnięć

edukacyjnych ucznia

przystąpieniem do realizacji praktycznej części zadania należy

sprawdzić znajomość teoretycznych podstaw wykonywania procesu.
W zależności od warunków organizacyjnych, może to być sprawdzian
ustny lub pisemny. Wskazane jest stosowanie pomiaru osiągnięć
edukacyjnych z zastosowaniem testu osiągnięć dla każdego
wyodrębnionego celu kształcenia jednostki, a także na zakończenie
realizacji programu jednostki modułowej.

Ocenę poprawności wykonania ćwiczenia należy przeprowadzić

i wykorzystanie narzędzi pomiarowych, stosowanie zasad bhp i ochrony
ppoż. Podstawą uzyskania przez ucznia pozytywnej oceny jest między
innymi poprawne wykonanie ćwiczeń zaproponowanych w programie
jednostki modułowej.

Oceny należy dokonać zgodnie z obowiązującą skalą ocen.