CAROLE NELSON DOUGLAS

 

 

DOBRANOC, PANIE HOLMES  

SPIS TREŚCI

Prolog: czerwiec 1894
Rozdział I Nowa znajomość
Rozdział II Przejmująca opowieść
Rozdział III Perfidia wśród draperii
Rozdział IV  Połyskliwe zlecenie
Rozdział VI Herbatka ze śmietanką
Rozdział VII Niespodziewani goście
Rozdział VIII Pas w sprawie pasa
Rozdział IX Niechciane podarki
Rozdział X Prawdziwa twarz pana Nortona
Rozdział XI Black Jack Norton
Rozdział XII Odkopany skarb
Rozdział XIII Zdumiewające propozycje
Rozdział XIV Pojawia się Casanova
Rozdział XV Tako rzecze Casanova
Rozdział XVI Wieści z zagranicy
Rozdział XVII Wolanie o pomoc
Rozdział XVIII Zatruty spokój
Rozdział XIX Miłość w tonacji molowej
Rozdział XX Kieszeń pełna pytań
Rozdział XXI Gorzka pigułka
Rozdział XXII Skandal w Bohemii
Rozdział XXIII Ucieczka
Rozdział XXIV Gąski, gąski do domu
Rozdział XXV Przymiarki
Rozdział XXVI Szeroki gest adwokata
Rozdział XXVII Poufałości
Rozdział XXVIII Powrót Sherlocka Holmesa
Rozdział XXIX Lekcje muzyki
Rozdział XXX Lektura obowiązkowa
Rozdział XXXI Ogród wieczorową porą
Rozdział XXXII Brylanty są wieczne

Rozdział XXXIII Zasłona dymna
Rozdział XXXIV Niezwykła kobieta
Rozdział XXXV Kurtyna opada
Epilog Zbytki i spytki

 

 
Dla S.H. od godnej rywalki, w podzięce za niezliczone godziny zachwytu i zafrapowania  

LISTA NAJWAŻNIEJSZYCH POSTACI  
Irene Adler Norton: Amerykanka w Londynie, diwa i detektyw, która pojawia się w 

pierwszym z sześćdziesięciu opowiadań o Sherlocku Holmesie autorstwa Arthura Conana Doyle’a, 
zatytułowanym Skandal w Bohemii, a teraz doczekała się książki o swoich przygodach.

Sherlock Holmes: światowej sławy londyński detektyw o niezwykłej zdolności dedukcji.
Penelope „Nell” Huxleigh: sierota po brytyjskim pastorze, zagubiona w ogromnym i 

nieprzyjaznym Londynie.

Dr John H. Watson: lekarz, niekiedy współlokator Sherlocka Holmesa i często jego 

wspólnik w rozwiązywaniu zagadek.

Wilhelm Gottsreich Sigismond von Ormstein: przystojny następca czeskiego tronu.
Godfrey Norton: brytyjski adwokat.
Oscar Wilde: znajomy Irene Adler, znany w Londynie dandys i kpiarz.
Bram Stoker: agent najznakomitszego londyńskiego aktora Henry’ego Irvinga i obiecujący 

pisarz, który zasłynie powieścią pod tytułem Dracula.

Quentin Emerson Stanhope: wujek podopiecznych Nell z czasów jej pracy jako 

guwernantki.

 

Prolog: czerwiec 1894 

Wspominki na Baker Street 
— Otóż zauważyłem, Watsonie, przeglądając stary numer magazynu „Strand”, który 

dziwnym trafem leżał pod ręką, że ujrzała światło dzienne kolejna opowieść o moich drobnych 
perypetiach, tym razem tych związanych z osobą Irene Adler — napomknął pewnego letniego 
wieczora mój przyjaciel Sherlock Holmes znad ostatków sutej kolacji przyrządzonej przez panią 
Hudson.

Skryłem uśmiech zadowolenia w kieliszku burgunda. Od dawna nie mogłem się nadziwić, 

że mój towarzysz, bodaj najbardziej spostrzegawczy człowiek na ziemi, tak uporczywie ignoruje 
stosy numerów „Stranda”, które sprowadzałem do naszych pokojów za każdym razem, gdy na 
łamach miesięcznika ukazywał się świeży tekst mojego autorstwa. Takie relacje pojawiały się 
drukiem już od trzech lat, poczynając od roku 1891, kiedy to Holmes został przedwcześnie uznany 
za zmarłego.

Miałem głęboką nadzieję, że mój przyjaciel, powstawszy z martwych, zainteresuje się 

moimi próbami upamiętnienia jego niezwykłego talentu. Lecz on jak zwykle podchodził 
lekceważąco do własnych osiągnięć. Tym bardziej ceniłem sobie każdą wzmiankę, która by 
świadczyła o tym, że czyta wychodzące spod mojego pióra relacje z jego przygód.

— Odnoszę wrażenie, ze te opowiastki cieszą się dużą popularnością — zauważyłem 

niewinnie.

— Popularnością, hm. — Ostre rysy Holmesa rozmyły się na chwilę, gdy szukał ręką 

poobiedniej fajki. — Zapewne przyczynił się do tego chwytliwy tytuł.

— Pomyślałem, że Skandal w Bohemii dobrze oddaje istotę tej sprawy. — W moim tonie 

pobrzmiewał odcień urazy, żaden bowiem początkujący autor nie pisze jedynie dla taniej sławy.

— Doprawdy?
Niewiara Holmesa tylko pobudzała mnie do dyskusji.
— A ty jak nazwałbyś tę sprawę, jeśli można wiedzieć? Holmes popatrzył bystrym 

wzrokiem przez niebieskawą mgiełkę dymu tytoniowego.

— Niezwykła kobieta —  odrzekł.
— Gdyby król czeski podzielał twoje zdanie o Irene Adler, toby ją poślubił.
— A gdyby detektywów oceniano według szlachetnego pochodzenia, Watsonie, zapewne 

nie byłoby mi dane rozwiązywać najciekawszych zagadek. Poza tym nie zapominaj — lubość na 
twarzy Holmesa zdradzała rzadki nastrój do wspomnień — że nawet Jego Królewska Mość 
wykrzyknął: „Czyż nie byłaby z niej wspaniała królowa?!”. Nawiasem mówiąc, była to jedyna 
mądra rzecz, jaką powiedział w toku całej sprawy. Ale nie zrozum mnie źle, Watsonie. Jestem 
świadom, że w świecie prasy odrobina przesady jest nieodzowna. Jeżeli coś w twojej relacji budzi 
moje zastrzeżenia, to przede wszystkim przeinaczenie pewnego bardzo istotnego faktu.

— Przeinaczenie? Istotnego faktu?
— W rzeczy samej.
— To niemożliwe. Artykuł jest oparty na moich notatkach, a pracując u twojego boku, 

nauczyłem się zapisywać wszystko w najdrobniejszych detalach. Go prawda, od tamtych wydarzeń 
minęło sześć lat, jednak…

— Nie podważam sposobu, w jaki zrelacjonowałeś szczegóły tamtej sprawy, Watsonie, lecz 

to, że przyjąłeś na wiarę inne, niezweryfikowane doniesienia.

— Ale które? — zapytałem, odsuwając na bok napoczęty kawałek pysznej cytrynowej tarty 

pani Hudson.

— Te dotyczące przedwczesnej śmierci Irene Adler — a właściwie pani Norton. W 

niewybaczalny sposób piszesz o niej: „nieżyjąca Irene Adler”.

— O jej śmierci donosił „The Times”. Straszliwa katastrofa kolejowa we włoskich Alpach. 

Ona i jej mąż Godfrey Norton byli na liście ofiar.

— Mój drogi Watsonie, nie wszystko, co się ukazuje w „The Times”, jest prawdą. — 

Holmes przybrał mentorski ton, z którym, przyznaję, często potykałem się niejako dla zasady. — 
Nieraz przedwcześnie obwieszczano  czyjąś śmierć. Rozważ choćby mój przypadek.

Holmes nawiązywał do wydarzeń nad wodospadem Reichenbach oraz mojego mylnego 

przekonania o jego zniknięciu i śmierci. Trwałem w tym błędzie aż do zeszłego kwietnia, kiedy to 
Holmes niespodziewanie „zmartwychwstał”. Teraz moja pisarska próżność zaczęła ustępować 
ciekawości, która powiodła mnie ścieżką wytyczoną przez bystry umysł Holmesa.

— Naprawdę uważasz, że Irene Adler nie zginęła? — spytałem z pewnym zdumieniem.
Spojrzenie Holmesa powędrowało w stronę oprawnej fotografii tejże kobiety, zajmującej 

honorowe miejsce wśród jego pamiątek.

— To jedna z czterech osób, które zdołały mnie przechytrzyć, Watsonie, i jedyna w tym 

gronie kobieta. Dlaczegóż więc miałaby nie przechytrzyć i śmierci?

Olbrzymia, choć nieumyślna próżność Holmesa bywała tak irytująca, jak godna podziwu 

była jego niewiarygodna zdolność wywodzenia daleko posuniętych wniosków z najmniejszego 
strzępka dowodu.

— Uważasz, że ona żyje? —  powtórzyłem pytanie.
— Tak podejrzewam, Watsonie — odparł krótko po długiej przerwie. — Nie 

przeprowadziłem śledztwa w tej sprawie, dlatego wyrażam jedynie przypuszczenie. Ale znasz 
przecież metody, na których opieram swoje przypuszczenia.

Co tu dużo mówić, Holmes posiadał iście fenomenalną zdolność rozumowania; jego intuicja 

była wyostrzona twardym zmysłem logicznej obserwacji.

Jeszcze raz przyjrzałem się zdjęciu kobiety w gablotce. Choć przed ucieczką z Londynu i 

konfrontacją z Holmesem wyszła za Godfreya Nortona — pod listem zostawionym dla Holmesa 
podpisała się „Irene Norton, z domu Adler” — niezmiennie myślałem o niej jako o Irene Adler, 
operowej primadonnie i awanturnicy.

Podobnie jak wiele innych aktorek była bardzo przystojną kobietą. W toku sprawy raz tylko 

miałem sposobność ją zobaczyć, i to z pewnej odległości, lecz fotografia, przedstawiająca panią 
Norton w koronie bogato ufryzowanych ciemnych włosów, wiernie oddawała jej królewski sposób 
bycia. Miała na sobie strój wieczorowy odsłaniający okolice biustu — a był to cudowny biust, 
musiałem to obiektywnie przyznać — natomiast suknia i klejnoty tylko podkreślały jej zgrabną 
sylwetkę i piękną, spokojną twarz.

Według notatek Holmesa Irene Adler była dojrzałą trzydziestoletnią pięknością, gdy ją 

spotkał po raz pierwszy w roku 1888, a więc przed sześcioma laty. Holmes miał wtedy ledwie 
czterdzieści trzy lata. Przyznaję, że jego nieskrywany podziw dla tej kobiety dawał mi nadzieję, że 
Holmes, ta żywa machina do rozwiązywania skomplikowanych zagadek, chowa jednak, wśród 
maszynerii umysłu, serca i duszy, jakiś cień męskiej podatności na kobiece wdzięki.

— Poza tym naplotłeś banialuk o mojej obojętności wobec płci pięknej w ogóle —  mruknął 

Holmes, wyrywając mnie z zadumy.

— Banialuk? Wydaje mi się, że dowiodłem tego wręcz naukowo.
— Miłość w moim życiu byłaby jak „piasek w delikatnym instrumencie” — przytoczył 

Holmes z dobrotliwą kpiną w głosie. — Co za sposób na opisanie uczuć, które powodują ogromną 
większością rodzaju ludzkiego, Watsonie! Na stare lata stajesz się romantykiem.

— Odrobina uczucia na tym surowym i często brutalnym świecie nikomu chyba nie 

zaszkodzi?

— Ależ bynajmniej —  pod warunkiem jednak, iż nie kłóci się ono z faktami.
— Kiedy nie może być inaczej! Fakty nie mają nic wspólnego z uczuciami.
Spójrz na tych, którzy kochają na przekór wszystkiemu — kochają nawet nikczemnych 

morderców.

— Otóż to. W tym względzie masz rację, Watsonie, nie mógłbym postąpić wbrew 

rozumowi. Nie mogę pozwolić, by powab ślicznej twarzy przesłonił mi fakty, które z całej duszy 
pragnę obnażyć. Poza tym, skąd u ciebie ta potrzeba tłumaczenia mojego samotnictwa? Nie ja 
pierwszy wyrzekłem się towarzystwa kobiet, by skupić się na wyzwaniach umysłowych.

— Jak zwykle dotykasz samego sedna! Bo i czemuż właściwie miałbyś stawiać znak 

równości pomiędzy towarzystwem kobiet a uszczerbkiem na władzach umysłowych?

— Ponieważ większość kobiet jest ciężarem.
— Ciężarem? Jesteś okrutny, Holmesie. Nawet ty masz chyba w sobie dość ludzkich uczuć, 

by nie traktować połowy ludzkości jak utrapienia.

Holmes zacisnął usta w pobłażliwym uśmiechu, który oznaczał, że przeciwnik wpadł w 

zastawione przez niego sidła.

— Wiem, że jesteś w tej kwestii trochę uprzedzony, zważywszy na twoje bliskie związki z 

nieszczęśliwie, i niewątpliwie, zmarłą Mary Watson, niegdyś Mary Morstan — rzekł ze 
współczuciem. — Swoją drogą, to była wspaniała kobieta. Ale spójrz na ogół, nie na chlubny 
wyjątek. Pomyśl! Czy przeciętna kobieta mogłaby bez skrępowania chodzić ze mną w nocy po 
ulicach? Jak poradziłaby sobie na przedmieściach, które razem złaziliśmy, wbita w suknię z 
trzydziestometrowym trenem i zawoalowany kapelusz? Czy mogłaby na moje wezwanie chwycić 
za rewolwer i wyjść z domu o północy, tak jak się to zdarzało tobie? Jak ktoś nauczony mdleć pod 
najmniejszym pretekstem miałby zachować przytomność w obliczu brutalnej śmierci?

— Przy okazji twoich śledztw spotykaliśmy wiele śmiałych kobiet — wtrąciłem.
— Właśnie. Poznaliśmy kilka godnych podziwu kobiet i na ogół były to samodzielne istoty, 

które z wyroku losu same musiały o siebie zadbać. Twoja Mary Morstan wykazała się dużą 
szlachetnością charakteru: przedłożyła uznanie dla mojego znajomego, skromnego lekarza, ponad 
swoje dziedzictwo. Ale czy i ona nie omdlała, gdy napięcie sięgnęło szczytu? Sam o tym napisałeś 
w opowieści, którą zatytułowałeś Znak Czterech.

Zapłoniłem się na wspomnienie tych drażliwych relacji przedmałżeńskich, które mój 

przyjaciel skwapliwie wydobył ze swej niezawodnej pamięci.

— Irene Adler nie zemdlała —  odparłem cicho w zakłopotaniu.
— Otóż to, Watsonie! Irene Adler nie zemdlała. Nie sprawia też wrażenia osoby, która 

zginęłaby w katastrofie pociągu, w każdym razie nie prędzej, niż ja spadłbym z urwiska, choćby 
nawet w śmiertelne objęcia profesora Moriarty’ego. Ludziom pokroju Irene Adler nie jest pisany 
tak bierny koniec.

— Trudno doszukać się w tym żelaznej logiki.
— Moje rozumowanie jest zupełnie logiczne. Rozważ fakty. Czyż Irene Adler nie dowiodła 

wielokrotnie i ponad wszelką wątpliwość, że umie zapanować nad wydarzeniami oraz ludźmi, 
którzy ją otaczają? Miała dość sprytu, by przewidzieć ślubne plany króla czeskiego, i dość rozumu, 
by uciec, kiedy się zorientowała, że król wyznaczył jej miejsce w swoim życiu, lecz nie w swym 
sercu.

Przewidziała i to, że grozić jej będzie niebezpieczeństwo, dlatego wzięła ze sobą 

kompromitującą fotografię króla w jej towarzystwie. Pięciokrotnie wymykała się jego najlepszym 
agentom. Gdy Jego Królewska Mość wtajemniczył moją skromną osobę w całą sprawę, nie tylko 
poznała, że próbuje się na nią zarzucić sieć, lecz także miała odwagę — odwagę, Watsonie! — 
podążyć za mną i za tobą w męskim przebraniu aż pod same drzwi numeru 221B przy Baker Street 
i pożegnać mnie śmiałym: „Dobranoc, panie Holmes”.

Holmes oparł się na krześle, dym unosił się znad jego rozpłomienionej twarzy jak para z 

przegrzanej lokomotywy.

— Z królem czeskim — dodał — zgadzam się tylko w jednej kwestii: „Co za kobieta!”.
— Moim zdaniem to zuchwała latawica — odparłem, wciąż poczuwając się do obrony 

mojej szlachetnej Mary.

Holmes uśmiechnął się smutno.
— Jakie to niesprawiedliwe, że nierząd zawsze ma twarz kobiety. Jak to ująłeś w swoim 

tekście, Watsonie? „Nieżyjąca Irene Adler, osóbka tajemnicza, o raczej podejrzanej przeszłości”? 
Nazywasz ją „awanturnicą”. Dwieście lat temu określano tym mianem kobiety odznaczające się 
sprytem; teraz przywodzi ono na myśl raczej zakusy, zwłaszcza w stosunku do wpływowych i 
bogatych mężczyzn. Uważam, że mylisz się w swej ocenie, choć jako autor masz prawo snuć 
domysły na temat jej charakteru. Natomiast jej śmierć jest tylko niepotwierdzoną pogłoską. 
Obawiam się, Watsonie, że w l’affaire Adler my wszyscy graliśmy jedynie role drugoplanowe, 
byliśmy tłem dla sprytu i charakteru tej kobiety. Gdyby była mężczyzną, od razu dostrzegłbym farsę 
w tamtym powitaniu —  i pożegnaniu — wieczorem na Baker Street. Ona wie, że należy do 
słabszej płci, i umie zwodzić nas, aroganckich mężczyzn, ukrywając przed nami swoją odważną 
naturę. Ta kobieta nie ma sobie równych.

— A więc jesteś nią zachwycony! — wytknąłem mu natychmiast, bo nie pierwszy raz 

podkreślał jej kobiecość.

— Dużo bardziej, niż gdybym się w niej durzył, Watsonie. Choć twoje staromodne serce i 

czytelnicy twoich historyjek z pewnością woleliby usłyszeć, że mój zachwyt jest zaledwie miłosny. 
Otóż uważam, że uciekła z Anglii nie tylko dlatego, że deptał jej po piętach król czeski, ani dlatego, 
że byłem bliski złapania jej w sieć. Przypuszczam, że miała inne powody, a niektóre z nich 
dotyczyły tajemniczego pana Godfreya Nor— tona. — Holmes raptem zmrużył oczy. — W każdym 
razie Irene Adler nie zginęła — o nie, Watsonie, jestem tego tak samo pewien jak istnienia 
Moriarty’ego. Dałbym sobie głowę uciąć!

Zamilkłem wobec takiego wyznania. Kiedy Holmes wypowiadał się z podobnym zapałem, 

zawsze miał rację. Na jego niezwykły talent detektywistyczny składało się logiczne rozumowanie, 
ale i znajomość ludzkiej natury — i to pomimo tego, a może właśnie dzięki temu, że sam nieludzko 
izolował się od wszelkich delikatnych uczuć.

— Musisz jednak przyznać — odezwałem się w końcu — że wiele spraw, którymi się 

zajmujemy, wymaga od nas wniknięcia w najgłębsze emocje. Być może zetknąłeś się w swej pracy 
ze zbyt wieloma przykładami nieodwzajemnionych uczuć i rodzinnych waśni, nagłych porażek i 
śmierci; nie powinieneś przenosić tego smutku do własnego życia.

— Trudno się z tobą nie zgodzić. Kluczem do wielu spraw jest cofnięcie się o całe lata, 

odkrycie rodzinnych sekretów i zaszłości, które czasem sięgają jeszcze poprzedniego pokolenia. W 
pewnym sensie to przeszłość kształtuje ludzi, którzy stają się ofiarami lub sprawcami w 

melodramatach, jakimi są moje sprawy. Ja występuję w roli dramatopisarza, muszę podnieść 
kurtynę i odtworzyć sceny w logicznym porządku. Każde zdarzenie musi znaleźć swoje miejsce w 
długim ciągu poprzedzających je wypadków, jak szczeble w drabinie logiki. Wiele bym dał, żeby 
się dowiedzieć, jakie pasma nieuchronnych zdarzeń kształtują takich ludzi jak Irene Adler. Pokaż 
mi sposób na stworzenie większej liczby takich kobiet, a zacznę się nimi bardziej interesować!

Mój wzrok znów natrafił na obramowaną fotografię. Przyznaję, że obudziło się we mnie 

jakieś nowe uczucie, zachwyt nad czymś dużo mniej uchwytnym aniżeli tylko zewnętrzny powab 
tej znajomej twarzy.

— Kiedy myślę o sprawie Adler, jednej rzeczy głęboko żałuję — przyznał Holmes, 

przeciągając słowa.

Wstrzymałem oddech. Czyżby oto nadeszła nieprawdopodobna chwila, w której ta 

„niemająca sobie równych” kobieta ostatecznie poskromi niezawodny intelekt wielkiego 
detektywa?

Holmes westchnął, przybierając wyraz rozmarzonego skupienia, jaki znałem jedynie z sal 

koncertowych. Spoglądało się wtedy na niego, zatraconego w narastających tonach orkiestry lub 
smutnej arii solisty, i widziało się, jak niewzruszona matematyka dźwięków buduje wspaniały 
muzyczny most nad przepaścią, jaka dzieliła jego intelekt od emocji.

— Żałuję — powtórzył smutno wielki detektyw — że nigdy nie słyszałem jej śpiewu.
Rozczarowany, patrzyłem, jak Holmes unosi kieliszek w stronę zdjęcia.
— Dobranoc, panno Adler — wzniósł toast z uśmiechem, którego nawet ja nie umiałem 

rozszyfrować. — Gdziekolwiek się podziewasz.

 

Rozdział I

 Nowa znajomość 

Wieczorem, gdy lampy gazowe migocą we mgle, a kamienie brukowe lśnią jak 

wyglancowane buty, Londyn wydaje się krainą z Księgi tysiąca i jednej nocy. Za dnia wygląda już 
dość zwyczajnie, a ulice pełne są omnibusów, jednokonek i przechodniów.

Ale właśnie to jasne, dzienne oblicze Londynu potrafi onieśmielać bardziej niż jego ciemna, 

wieczorna strona; w każdym razie takie wrażenie zrobił na mnie, porządnej panience, wiosną 1881 
roku. Spacerowałam londyńskimi ulicami z całym swoim dobytkiem upchanym w torbie podróżnej 
u boku, nie do końca jeszcze mogąc zrozumieć, jakim trafem znalazłam się w tym miejscu, pośród 
morza nieznajomych. Byłam sama, nie miałam żadnych przyjaciół i po raz pierwszy w życiu, czyli 
od dwudziestu czterech lat, byłam głodna i bez dachu nad głową.

Historia mojego życia jest zwyczajna. Jako jedyne dziecko owdowiałego pastora ze 

Shropshire chowałam się w domu bez luksusów, ale w atmosferze zupełnego bezpieczeństwa, 
zarówno fizycznego, jak i emocjonalnego. Gdy ojciec umarł, nie zgłosili się po mnie żadni krewni.

O ślubie mogłam jedynie pomarzyć — trudno było skusić potencjalnych zalotników 

ubogim, choć szacownym, pochodzeniem i wadą wzroku. Miałam nikłe pojęcie o mężczyznach i — 
wyjąwszy przybyłego niegdyś w odwiedziny wikariusza o pięknym głosie i nieco odstających 
uszach — nigdy nie patrzyłam na żadnego z uczuciem. Mężczyźni, rzecz prosta, odwzajemniali ten 
brak zainteresowania.

Od czasu do czasu rozpamiętywałam utraconego wikariusza — nazywał się Jasper 

Higgenbottom — który jednak, z powodu nieszczęśliwego ataku suchot, zmuszony był udać się na 
misję zagraniczną w cieplejsze strony. Może wciąż jeszcze pomaga tam zbawiać dzikie dusze 
melodyjnymi słowami pieśni Prowadź mnie, Światło.

Jeżeli o mnie chodzi, miejscowi parafianie szybko znaleźli dla mnie rodzinę poszukującą 

przyzwoitej i oczytanej panienki do opieki nad dziećmi — i tak zostałam guwernantką.

Jak było do przewidzenia, potrzeba stałej pracy przyciągnęła mnie w to samo miejsce, które 

skusiło wiele innych dziewcząt ze wsi. Moja rodzina przeniosła się do Londynu, do tej wielkiej 
piasty olbrzymiego kołowrotu Imperium Brytyjskiego, nad którym słońce nigdy nie zachodzi.

Po zmianie pracodawców trafiłam na Berkley Square do domu pułkownika Codwella 

Turnpenny’ego, gdzie zajmowałam się jego trzema układnymi córkami, a niekiedy również nieco 
mniej układnym pekińczykiem. Wiodłam wygodne, bezpieczne i przewidywalne życie, z którego 
byłam całkiem zadowolona — przynajmniej do czasu pewnego zdarzenia, które dało mi jedyny do 
tej pory posmak życia opisywanego na kartach romantycznych powieści.

Wujek moich podopiecznych, brat ich matki, pan Emerson Stanhope, był młodym i 

urodziwym dżentelmenem, dwudziestoczterolatkiem o wesołym usposobieniu. Jak bardzo wesołym 
— o tym przekonałam się pewnego razu, grając z dziewczętami w ciuciubabkę po żmudnych 
zajęciach z geometrii. Siostry zawiązały mi oczy, zakręciły mną jak pokrywką i puściły wolno w 
pokoju, w którym odbywały się lekcje. Nie mogłam znaleźć ani jednej, gdy nagle usłyszałam czyjeś 
syknięcie. Po chwili natknęłam się na nieruchomą przeszkodę. Zamiast jednak dotknąć 
bawełnianych sukienek moich podopiecznych, przesunęłam zbłąkanymi palcami po wełnianym 
surducie. Zawahałam się, ale słysząc chichotanie dziewcząt, powędrowałam rękoma wyżej, aż 
wyczułam satynową klapę, a potem parę bokobrodów… Zamarłam w bezruchu i aż bałam się 
pomyśleć, kto taki stoi przede mną w milczeniu, uległy wobec dotyku moich nieśmiałych dłoni. 
Dopiero po chwili uprzytomniłam sobie, że dziewczęta śmieją się ze swobodą, na jaką rzadko 
pozwalały sobie przy dorosłych, może z wyjątkiem mnie i…

— Pan Stanhope —  wyszeptałam.
— Brawo! —  odrzekł on, rozwiązując mi opaskę.
Ale nawet wtedy nie widziałam go zbyt dobrze z powodu wady wzroku. Pan Stanhope tonął 

we mgle, a jego niewyraźne rysy układały się w jakiś nieodgadniony wyraz.

— Panno Huxleigh — powiedział do mnie — wygląda pani całkiem jak pani podopieczne. 

—  I odgarnął mi kosmyk włosów z policzka.

Dziewczęta podbiegły i zaczęły mnie ciągnąć za ręce, błagając, byśmy nie przerywały 

zabawy. Zanim jako tako uładziłam zmierzwione włosy, pan Stanhope cofnął się do drzwi i mrugnął 
okiem na pożegnanie.

Kiedy w 1878 roku zaczęły się kłopoty w Afganistanie, najpierw oddział pułkownika 

Turnpenny’ego wysłano na wojnę, a niedługo potem pan Stanhope wyjechał z innym pułkiem. 
Wcześniej przedefilował ulicami w paradnym mundurze, ku wielkiemu rozbawieniu siostrzenic. 
Wkrótce żona i dzieci pułkownika wróciły do Indii — beze mnie. Dzieci osiągały już wiek, w 
którym aż nazbyt wyraźnie demonstrują swoją niezależność, i nie byłam dłużej potrzebna. Wojna 
sprawiła, że guwernantek było więcej niż wolnych posad i nawet moje świetne referencje na nic się 
zdały; nie znalazłam nowej pracy.

Bez powodzenia przeglądałam kolumny ogłoszeniowe w gazetach. Niekiedy mój wzrok 

zabłądził między doniesienia z pułków, ale zaraz karciłam się w myślach za nazbyt wybujałą 
wyobraźnię — i wczytywałam się w wiadomości z Afryki, gdzie przebywał mój pierwszy obiekt 
westchnień. Nic jednak nie było w stanie przesłonić powagi położenia, w jakim się znalazłam.

Zmalała nawet dostępność prac biurowych, po tym jak do Londynu zawitała mała czarna 

bestia — garbata, hałaśliwa maszyna, która jakby samoistnie wypluwała słowa na papier. Pismo 
miałam ładne i dość czytelne; cóż jednak z tego, skoro teraz wszyscy szukali osób ze stwardniałymi 
palcami do wciskania tych dziwacznych przycisków — w tym sensacyjnego klawisza, który 
umożliwiał pisanie zarówno wielkimi, jak i małymi literami — w tempie, które było ponad ludzkie, 
a przynajmniej ponad moje, siły.

W końcu znalazłam posadę w dużym sklepie u Whiteleya w Bayswater. Pensja była niska, 

lecz zapewniono mi pokój i wyżywienie. Delikatne perkale, które codziennie przewijały się przez 
moje dłonie, wywierały na mnie kojący wpływ, podobnie jak szmer kobiecych głosów, czysty 
dźwięk nożyczek i równe zwoje materiałów starannie odmierzanych na stołach krajalniczych.

Takie skromne życie wiodłabym zapewne aż do staropanieństwa, gdyby nie to, że po trzech 

latach pracy nagle i niezasłużenie wyrzucono mnie na bruk. Mówiąc pokrótce, zwolniono mnie bez 
ostrzeżenia, nie wystawiając referencji. Nie było nawet czasu na otrząśnięcie się z szoku, gdyż 
bardzo szybko przekonałam się, jak trudno żyć bez cotygodniowej wypłaty. Nadszedł dzień, w 
którym zmuszona byłam wybierać między jedzeniem a mieszkaniem. Właścicielka kazała mi 

natychmiast spakować moje rzeczy — nieważne w co —  i zwolnić pokój.

I oto błąkałam się po rojnych ulicach Londynu, a odgłos końskich kopyt przypominał mi 

stukot klawiszy czarnej bestii, wieszczących moją zgubę w takcie trzy czwarte. Ojciec zawsze 
wypominał mi wybujałą wyobraźnię, lecz tego dnia nie miałam pojęcia, dokąd pójdę ani co się ze 
mną stanie.

W tłumie kamiennych, obojętnych twarzy mijałam wystawy sklepów, w których jeszcze 

niedawno przyglądałam się towarom. Teraz czułam się tak, jakbym w ogóle nie miała wstępu do 
świata handlu i stosunków międzyludzkich. Byłam bez grosza przy duszy! Dla kogoś o mojej 
wrażliwości oznaczało to trwogę, której nie sposób wypowiedzieć.

Zaczęłam zwracać uwagę na brudnych chłopców włóczących się nawet po lepszych ulicach 

tego wielkiego miasta. Zastanawiało mnie, gdzie te chuderlawe istoty znajdują żywność i dach nad 
głową. Odkryłam w sobie nawet cień bolesnego współczucia dla nieszczęsnych, wynędzniałych 
kobiet, które uciekały się do kupczenia własnym ciałem na obskurnych uliczkach Whitechapel.

W takim to ponurym zamyśleniu przeciskałam się przez ciżbę przechodniów, z prawą ręką 

opartą na torbie, która z każdym krokiem obijała się o moją wełnianą sukienkę.

Ogarniał mnie już szczęśliwy stan, w którym człowiek jest tak osłabiony przez głód, że 

odczuwa go niezbyt dotkliwie. Nie wiedziałam, co ze sobą pocznę, gdy nastanie zmrok.

Z posępnego odrętwienia wyrwało mnie gwałtowne szarpnięcie, jakby ktoś pociągnął za 

moją torbę. Spojrzałam pod nogi i zobaczyłam przyczajonego u mego boku ulicznika; rozpalone 
oczka w umazanej brudem twarzy lśniły jak dwa miedziaki.

— Tak? — spytałam, zbyt oszołomiona, by potraktować to nędzne dziecię z surowością, na 

jaką zasługiwało.

Zanim jednak zdążyłam cokolwiek zrobić, a okropny malec odpowiedzieć, wmieszał się 

ktoś trzeci. Jakaś kobieta wynurzyła się z tłumu i chwyciła pędraka za ramię. Gdyby nie to, że była 
dobrze ubrana, odruchowo stanęłabym w obronie małego obdartusa.

Tymczasem ubiór tej kobiety był wspaniały — całe przedramię okrywała mufka z 

bobrowego futra. Elegancko przekrzywiony kapelusz z brązowego filcu zdobiły aksamitne kokardki 
oraz pawiego koloru ptaszek w pełnym locie.

Stała przed nami niczym wspaniała bogini, jej ciemne oczy migały płomieniami, 

bursztynowe kolczyki kołysały się szeroko. Dopiero po chwili anielską twarz wykrzywił 
nieprzyjemny grymas. Z ust damy popłynął potok królewskiej angielszczyzny tłumaczonej na język 
kucharek.

— Tu jesteś, ty parchaty nicponiu! Puszczaj bagaż tej pani, albo każę cię wyszorować i 

poskładać, tak że cię rodzona matula nie pozna!

— Nie mam matuli! — odszczeknął chłopiec w tej samej paskudnej gwarze. Przestał jednak 

ciągnąć moją torbę. Dopiero teraz dotarło do mnie, że chciał ją zabrać.

Dama wciąż trzymała go mocno za rękę.
— Nie powinno mnie to dziwić —  orzekła nieco łagodniej—  szym głosem.
— Masz tu ćwierć pensa. Choć przez chwilę trzymaj łapy z dala od porządnych ludzi. No, 

zmykaj!

Malec obdarzył swoją dobrodziejkę chytrym uśmiechem tchórzofretki. Potem jednak 

wcisnął monetę do kieszeni, zuchwale uchylił zatłuszczonej czapki, po czym wśliznął się między 
tłum.

Bezwiednie starałam się zacisnąć palce na uchwycie torby, ale przerażenie wypompowało z 

nich całą krew. Wysunął mi się z dłoni, lecz moja wybawicielka w okamgnieniu chwyciła za niego.

— Dzię… dziękuję — wyjąkałam. — Skąd pani wiedziała…? Jak pani spostrzegła…?
Jej twarz przybrała wyraz spokoju, jaki często gości na obliczach pięknych kobiet i niekiedy 

brany jest mylnie za oznakę samozachwytu.

— Mam dziwaczny zwyczaj — wyznała z uśmiechem. — Przyglądam się ludziom.
Oczarowana samym jej tonem, ledwie dostrzegłam osobliwość tych słów. Mówiła głosem 

głębokim i ekspresywnym jak wiolonczela — nie było w nim ani śladu londyńskiej gwary, choć z 
drugiej strony, jej akcent nie był też całkiem… czysty.

— Nazywam się Irene Adler — mówiła dalej wobec mojego niemego zdumienia. Oczy jej, 

koloru złotawo lśniącego brązu, który przywodził na myśl najdroższy bursztynowy aksamit z 
mojego byłego sklepu, obrzucały mnie spojrzeniem. — Jestem trochę roztrzęsiona po tym zajściu. 
Napijesz się ze mną herbaty w tamtej cukierni na rogu?

Zawahałam się. Czułam niemoc w kolanach, a w portfelu miałam jeszcze większą pustkę 

niż w brzuchu.

— Zapewniam cię, że jestem porządną kobietą. To znaczy, na ogół — dodała kpiąco. — 

A… damie nie przystoi przecież wchodzić do publicznych miejsc bez towarzystwa.

Nuta ironii w jej głosie kazała mi przypuszczać, że chodzi bardziej o mnie niż o nią. Ale w 

jej spojrzeniu wciąż było wiele serdeczności, aczkolwiek wymawiając słowo „porządna”, 
nieznacznie wydęła wargi.

— Daj się zaprosić — nalegała. Dłoń w rękawiczce zatrzymała się teraz delikatnie na moim 

łokciu, jak gdyby wcale nie tarmosiła przed chwilą ręki ulicznika. — Będę ci wdzięczna za 
towarzystwo, muszę ochłonąć ze strachu.

Jeżeli Irene Adler była przestraszona, to ja byłam chińską cesarzową. Mimo wszystko, z 

ociąganiem, pozwoliłam się zaprowadzić do cukierni i posadzić w przytulnym kącie pod oknem.

— Herbata. Niech będzie miętowa — powiedziała Irene do dziewczyny w fartuchu. — I 

talerz ciastek, największych, jakie macie.

Przyglądałam się jej w milczeniu jak widownia zapatrzona w aktora grającego na deskach 

teatru. Miała na sobie kostium z gęstej ciemnobrązowej tkaniny, właściwy na rześki marcowy 
dzień. Poloneska na płożącej się spódnicy przechodziła z tyłu w turniurę i przewiązana była 
mocnym jedwabnym paskiem, na którym widniał dominikański supeł. Lata spędzone w dziale 
bławatnym uwrażliwiły mnie na modniarskie niuanse, ale nic nie mogło mnie przygotować na 
wykwintny szyk mojej herbacianej towarzyszki.

Irene Adler zdjęła imponującą mufkę, po czym zwinnymi, eleganckimi ruchami zaczęła 

zsuwać skórzane rękawiczki, palec po palcu. Patrząc na jej twarz, doszłam do wniosku, że mogłaby 
reklamować mydełka — jej brązowe, głęboko osadzone oczy w zależności od emocji skrzyły się to 
czernią, to jasnym złotem, jak ten jubilerski kamień zwany tygrysim okiem; usta miała obficie 
wykrojone, nos prosty, rzęsy gęste, a cerę jak płatki kamelii. Spod kapelusza wystawały błyszczące 
kasztanowe włosy.

Cała jej aparycja tchnęła polorem, werwą i pewnością siebie.
Przestałam o niej myśleć, dopiero gdy poczułam w nozdrzach rześką woń herbaty. Jakaż 

była smaczna i rozgrzewająca! Obmyła moje podniebienie z przykrego posmaku ostatnich kilku 
dni. Wpatrywałam się jak mała dziewczynka w potrójną tacę obłożoną kanapkami z ogórkiem, 
ciastkami, kuszącymi herbatnikami o rozmiarach jednego kęsa. Głód ostry jak sztylet przeszył mnie 
nagle raz i drugi.

— Nie powiedziałaś mi, jak masz na imię — rzekła Irene, dziarsko sięgając po kanapkę z 

ogórkiem, aż sama odruchowo wyciągnęłam dłoń po jakiś przysmak.

— Penelope Huxleigh. Byłam… guwernantką. — Nie mogłam już dłużej powstrzymywać 

ani głodu, ani ciekawości. Włożyłam naraz do ust całe ciastko, po czym zapytałam: — Jak Pani to 
zrobiła? Nikt inny nie zwrócił uwagi, nawet po tym, Jak złapała pani to dziecko. Ja sama ledwie je 
spostrzegłam.

— Moja droga, mów mi Irene. W końcu razem walczymy z przestępczością. Ale wcale się 

nie dziwię, że nie zauważyłaś tego małego nicponia. Ja też go w pierwszej chwili nie dojrzałam — 
przyznała moja nowa znajoma. — Patrzyłam na ciebie.

— Jak to? Obserwowałaś mnie? Irene Adler roześmiała się.
— Nie tyle obserwowałam, ile spostrzegłam, z tego samego powodu, dla którego wypatrzył 

cię nasz mały złodziejaszek. Szłaś powoli, byłaś… zamyślona. Złodzieje torebek właśnie takie 
ofiary lubią najbardziej.

Zarumieniłam się, gdyż bezwiednie wyciągnęłam rękę po następne ciastko.
— Zjedz wszystko — nalegała moja dobrodziejka z wigorem, który pobrzmiewał we 

wszystkim, co mówiła. — Wszystko, co zostawimy, pożre obsługa kuchenna. Sądząc po talii naszej 

kelnerki, wcale nie potrzebują aż tyle.

Znów spąsowiałam i zaczęłam szukać wzrokiem obgadywanej dziewczyny.
— Nie słyszy nas — rzekła cicho Irene. — Jest na drugim końcu sali, przy barku z herbatą.
— Rzeczywiście przyglądasz się ludziom.
— Naturalnie. To moja praca. Jestem aktorką.
— Aktorką? — Moja ręka zawisła w bezruchu nad smakowitymi ptifurkami. Ojciec nigdy 

by mi nie pozwolił zadawać się z ludźmi teatru, a już na pewno nie chciałby, żebym jadła z nimi 
ciastka.

— Teraz ty mnie zakłopotałaś — rzuciła beztrosko Irene. — Co za przykry ton. Równie 

dobrze mogłaś powiedzieć „zamiataczka”. Tak, jestem aktorką, ale przede wszystkim śpiewaczką 
operową.

Odetchnęłam i chwyciłam upatrzony smakołyk.
— Ach, śpiewaczką. To co innego.
— Czyżby? —  Irene zacisnęła usta w tajemniczym kocim uśmiechu; — Opera to zupełnie 

przyzwoite rzemiosło.

— To miło, że tak uważasz.
— Muzyka nobilituje — rzekłam po chwili przerwy, bo z niewiadomej przyczyny nagły 

przypływ pożywienia przyprawił mnie o ból głowy. — Przedstawienie bez muzyki to tylko 
udawanie. Choć gdyby opery śpiewano po angielsku, ludzie przekonaliby się, że to dość okropne 
opowieści o niezbyt szlachetnych postaciach.

— W takim razie wypada się cieszyć, że śpiewam po francusku, włosku i niemiecku. O 

czym —  tego londyńczycy nie muszą wiedzieć.

— Mam wrażenie, że się ze mnie naigrawasz.
— Wprost przeciwnie, naigrawam się z samej siebie. Chyba taki już mój los, że nikt mnie 

nie rozumie. —  Jej żywe spojrzenie nagle się ociepliło, jak mocna herbata posłodzona miodem. — 
Ale, ale, miałaś trudny dzień, dużo chodziłaś. Powinnaś więcej zjeść.

— Już nie mogę — odparłam i była to prawda. Mój wyposzczony żołądek buntował się 

teraz przeciw nadmiarowi jedzenia. — Ale skąd wiedziałaś, że cały dzień chodzę po mieście?

— Rano padał deszcz. — Zerknęła w stronę mojej falbany z końskiego włosia, opadającego 

sztywno na podłogę. — Twoja spódnica przemokła, oblepiła się piaskiem, a potem wyschła. 
Wzdłuż rąbka widać ślad po kałużach.

— Och. —  Zaczęłam strzepywać brud rękawiczką. —  Nie zauważyłam.
— Na pewno miałaś inne rzeczy na głowie — powiedziała Irene w taki sposób, że 

popatrzyłam jej w oczy. Przenikały mnie bystrym spojrzeniem, które zdawało się mówić: wiem 
wszystko o twoim nędznym losie.

Zaczęłam się zbierać do wyjścia, mimo że nalegała, bym zjadła coś jeszcze. Zastanawiałam 

się, czy ona wie, jaka jestem głodna, i czy wiedziała od samego początku. Taca była jeszcze w 
połowie pełna; uprzytomniłam sobie, że choć Irene udawała, że je razem ze mną, to w 
rzeczywistości prawie nic nie zjadła. Mnie zostawiła większość.

Wyłożyła na stół parę monet, potem sięgnęła po bobrową mufkę i wstając, zaczęła wkładać 

rękawiczki.

Byłam zakłopotana dobrocią tej obcej mi osoby. Nie mogłam patrzeć, jak wykłada pieniądze 

na stół, więc ponownie zaczęłam otrzepywać rękawiczkami zabrudzoną spódnicę, rzecz jasna, bez 
najmniejszego skutku, ale przynajmniej zapanowałam nad wstydem i poskromiłam dziwny strach, 
który chwytał mnie za gardło na myśl, że wkrótce znów zostanę sama.

— Gotowa? — spytała wesoło Irene i wyjęła rękę z mufki, by wyprowadzić mnie na 

zewnątrz, jak gdybym wcale nie była w pełni zdrową sierotą po pastorze Huxleigh, lecz co 
najwyżej starą wdową po jego ojcu.

Na dworze rześkie powietrze przepojone zapachem dymu i węgla przypomniało mi o moim 

smutnym położeniu. Znów ogarnęło mnie posępne odrętwienie, tak jakby podwieczorek z Irene 
Adler był tylko snem, a moim prawdziwym światem były zamglone i mokre ulice.

— Proszę. — Policzki Irene zaróżowiły się na chłodzie, a może po prostu z 

podekscytowania. Zaciągnęła mnie do pierwszej z brzegu wnęki z drzwiami. — To na później.

Ku mojemu zdziwieniu, zaczęła ze swej pojemnej mufki wyciągać ciastka.
— Masz tylko tę torbę? — spytała. — Poczekaj. — Położyła mi górę pyszności w dłoniach i 

wyszła na ulicę. Po krótkiej rozmowie z pomarszczonym sprzedawcą kasztanów powróciła, 
wymachując pustą papierową torebką. — Włóż je tutaj. Zjesz sobie na kolację.

— Nie mogę! Irene, to jest kradzież. To tak samo nieuczciwe jak to, co chciał zrobić tamten 

gałgan! Jak ty to… kiedy to…? Nie, nie, muszę stanowczo zaprotestować.

— Tak, tak, wiem, że musisz — potaknęła Irene, wsypując łakocie do torebki, zupełnie 

głucha na moje oburzenie. — Ale pomyśl! Gdybyśmy były tak pulchne jak obsługa w tej cukierni, 
mogłybyśmy z łatwością spałaszować wszystko, co nam przyniesiono, i nie zapłaciłybyśmy ani 
pensa więcej. Czy mamy zostać ukarane za mniejszy apetyt? Po prostu zjemy te ciastka w innym 
miejscu i czasie.

— Wcale nie „my”! To ja będę winna tej… kradzieży.
— Nonsens. To ja je stamtąd zabrałam, nie ty. Biorę to na siebie — nalegała, potrząsając 

głową, aż potakiwały jej pióra sterczące z kapelusza. Utkwiła we mnie lśniące, a zarazem dziwnie 
przeszywające spojrzenie. — Poza tym, czyż nie mam racji, że niedługo znowu będziesz głodna? 
Czy nie zjadłabyś z chęcią całej swojej porcji, a potem jeszcze mojej, gdyby nie to, że żołądek 
skurczył ci się z głodu?

— Ja… ja… — zaczęłam, lecz nie potrafiłam znaleźć słów.
Nawet moja mocno już zszargana duma nie mogła znieść tego, że inna osoba, w dodatku 

nieznajoma, tak dobrze zdaje sobie sprawę z mojego żałosnego położenia.

Irene zwinęła torebkę i wcisnęła mi do rąk.
— Możesz je zjeść w domu. — Coś w mojej twarzy musiało drgnąć, bo nagle zmrużyła 

swoje pełne wyrazu oczy. —  A może —  rzekła raptem, podobna do improwizującej aktorki, która 
postanawia porwać swą publiczność — a może wstąpisz do mnie? Skoro to ja jestem główną 
winowajczynią. Skoro wrodzona dobroć odbiera ci apetyt, może chociaż popatrzysz, jak się 
zajadam, a wierz mi, że to zrobię, jeśli będę musiała. W każdym razie sumienie i tak masz czyste.

— Do ciebie? Do domu?
— Proponuję złapać dorożkę, zanim jakiś inny łapserdak wykradnie nam nasz łup. Oni są 

jeszcze głodniejsi niż ty.

Na swoją obronę mam jedynie to, że byłam zmęczona i zafrasowana bardziej niż 

kiedykolwiek w moim dotychczasowym życiu. Nieomalże mdlałam z głodu, a zmęczenie odarło 
mnie z wszelkiego honoru, jakim mogłabym się unieść.

Bóg mi świadkiem, że sama nie wiem, kiedy to się stało; w każdym razie, po chwili 

znalazłam się w jednokonnej dorożce turkoczącej po londyńskim bruku do niewiadomego celu, 
który Irene Adler, na co dzień aktorka i śpiewaczka operowa, a okazjonalnie złodziejka, nazywała 
domem.

 

Rozdział II

 Przejmująca opowieść 

Nie nawykłam do luksusu, jakim były dorożki, za to Irene Adler wdrapała się do zacienionej 

budy jak osoba mocno zżyta z wygodą.

— Eversholt Street — poinstruowała fiakra, ogorzałego, wychudłego jegomościa o 

zapadniętych oczach i nieprzyjemnym spojrzeniu.

Trzasnęły lejce i dorożka szarpnęła naprzód. Uliczne widoki, jeszcze przed chwilą boleśnie 

rzeczywiste, zaczęły przelatywać bokiem jak iluzyjne obrazy w latarni magicznej, ukazując na 
przemian biednych przechodniów i takich jak my uprzywilejowanych pasażerów.

Stukot końskich kopyt kamuflował wesołe burczenie mojego brzucha, który znów 

niegrzecznie domagał się jedzenia. Siedziałam bez słowa, próbując rozpoznać w pamięci adres 
wskazany przez Irene.

Dorożka skręciła na rogu, potem jeszcze kilka razy w krótkich odstępach. Droga się zwęziła 

i pociemniała w sztucznym mroku wyniosłych budynków i powoli zapadającym zmierzchu. Mdłe 
latarnie dorożki świeciły po bokach, w powietrzu wyczuwało się wymieszane zapachy niezdrowych 
potrawek duszonych w tłocznych domach czynszowych. Przypomniałam sobie groźną twarz fiakra i 
znowu pożałowałam, że zgodziłam się pojechać z Irene — lecz ona już wyciągała z mufki ozdobną 
torebkę i zaczynała wybierać z niej monety.

Wtem pojazd stanął tak gwałtownie, że omal nie spadłam z siedzenia. Irene otworzyła niskie 

drzwiczki i zeskoczyła w mroki ulicy. Natychmiast poszłam w jej ślady, bojąc się zostać całkiem 
sama w obcym miejscu.

Tymczasem woźnica oparł się całym ciałem o zadaszenie dorożki. Wodze luźne jak wstążki 

leżały na wychudłym końskim zadzie — biedne zwierzę, pomyślałam, miejskie szkapy zawsze 
mają ciężej niż ich kuzyni ze wsi.

Irene tymczasem skupiła się na osłabłym woźnicy.
— Ależ ten człowiek jest chory! Czy możesz stamtąd zejść, biedaku?
Słysząc ten żywy ton, mężczyzna uniósł głowę. Rozejrzałam się nerwowo wokoło, 

wypatrując pomocy. Była już pora, o której porządne osoby schodzą się do domów przed kolacją. 
Byłyśmy całkiem same z fiakrem, chorym… lub zwyczajnie pozorującym chorobę w jakimś 
niecnym celu.

Chwyciłam Irene za rękaw i szepnęłam dyskretnie:
— To może być podstęp, żeby nas okraść.
— Nie mamy nic cennego — odparła Irene. — Pomóż mi go podeprzeć, to chłop na schwał.
Ciężkie jak z ołowiu ramię zawisło mi na ramionach i woźnica zszedł na ulicę. Irene 

pokierowała go na niedawno przez nas zwolnione siedzenie dla pasażerów. Mężczyzna zaległ na 
nim jak martwy.

— Prędko, Penelope, masz chusteczkę?
— Ja? Chusteczkę? Oczywiście!
— Daj mi ją. Będzie potrzebna.
Przetrząsnęłam torbę i wydobyłam chusteczkę z irlandzkiego lnu, wyhaftowaną przez 

mojego kuzyna Hiacynta fiołkami w rzeczywistym kolorze, choć nieco dziwnych kształtach.

— Czy taka wystarczy?
Irene nic nie odpowiedziała, tylko przycisnęła moją nieskazitelnie czystą chusteczkę do 

zbójeckiej twarzy fiakra.

— Krwotok z nosa — orzekła ze znawstwem.
— Boże jedyny! — zaprotestowałam, widząc, jak moja cenna pamiątka tamuje falę ciemnej 

krwi.

Irene pochyliła się nad nieszczęśnikiem.
— Wszystko w porządku?
Na to mężczyzna roześmiał się — zbyt głośno i zbyt gorzko, jak na kogoś wycieńczonego. 

Przycisnęłam torbę do boku.

— Ani trochę — odparł szorstko i bez tchu. — Ale dziękuję, ze pani pyta. Mam taką 

przypadłość…

Irene odsunęła się nieco, jakby chciała zapamiętać jego napiętą twarz.
— Pan jest poważnie chory — orzekła. — Wycieńczeniu nie powinny towarzyszyć wypieki. 

To pewnie problemy z sercem? Ciężki przypadek choroby, która dotyka nas wszystkich.

Mężczyzna zdjął z twarzy moją powalaną chusteczkę i wpatrywał się w Irene.
— Niech mnie, czy pani jest… lekarką? Irene zaśmiała się z żalem.
— To chyba jedyny zawód, o jaki mnie jeszcze nie posądzano. Ale jestem Amerykanką. A 

pan? Pewnie z Zachodu, sądząc po nosowej wymowie. A te zgrubiałe dłonie podpowiadają mi, że 
nie miał pan lekkiego życia.

Nieborak wydawał się bardziej stropiony jej przenikliwością niż stanem własnego zdrowia. 

Znów utkwił w niej spojrzenie — dziwne, skupione, jak gdyby rozważał jakieś sprawy 
wykraczające poza to miejsce i czas. Wreszcie odezwał się głosem pełnym rozpaczliwej 

determinacji:

— Lekko nie było, a śmierć będę miał jeszcze cięższą, ale umrę szczęśliwy dzięki temu, co 

zrobiłem na Brixton Road. Ach. — Rozmasował lewy bok, po czym ciągnął z taką samą 
determinacją: — Zresztą, niedługo wyjeżdżam z Londynu, tak czy inaczej. Żywy czy martwy, to 
bez różnicy. Zrobiłem swoje.

— Nikt nie powinien pragnąć śmierci — wtrąciłam z poczucia obowiązku — jakkolwiek 

wielka jest pokusa, by spocząć na łonie Boga.

Czarne oczy woźnicy przeszyły mnie dzikim spojrzeniem, aż doszłam do wniosku, że 

powinnam trzymać język na uwięzi.

— Bogu chyba nie spodobałby się pomysł, aby Jefferson Hope spoczął na jego łonie, 

panienko — rzekł szorstko. —  Ale jesteś delikatną kobietką, jak moja zmarła Lucy, i masz prawo 
się łudzić.

Ból wykrzywił mu rysy; palce zbielały na kłykciach i zacisnęły się w pięści.
— Oddałbym wszystko, żeby móc ją znowu zobaczyć — wszystko prócz wiecznych mąk 

piekielnych.

— To pańska żona? — spytała łagodnie Irene.
— Lucy? — rzekł Jefferson Hope bez otwierania oczu. — Nie, ale powinna nią być i byłaby 

nią została, gdybym wrócił o dzień wcześniej, zanim Stangerson i Drebber, przeklęci obłudnicy, 
załatwili starego Johna Ferriera i siłą wzięli moją Lucy do mormońskiego haremu Drebbera.

Irene usiadła na podnóżku dorożki, jakby to był taboret. Nie tylko nie wyglądała na 

przerażoną, jak wypadało każdej kobiecie wrażliwego usposobienia, ale wręcz była zafascynowana. 
Ja zaś oparłam się o bok dorożki, zbyt otępiała, by cokolwiek powiedzieć.

 Jefferson Hope mówił dalej zmęczonym szeptem.
— Kiedy stary Ferrier znalazł moją Lucy, była jeszcze dzieckiem, zagubionym na Wielkiej 

Pustyni Słonej daleko na Zachodzie. Uszła z życiem z napadu na wozy osadników. Potem oboje 
znaleźli schronienie u mormonów — pod warunkiem, że wstąpią do tego ich przeklętego kościoła. 
John wychował Lucy jak własne dziecko. Przestrzegał tych dziwnych mormońskich zwyczajów, ale 
nigdy nie wziął sobie nawet jednej żony i bronił Lucy przed poligamią.

— Poligamią? — powtórzyłam słabym głosem, ale Hope mówił dalej, nie przerywając.
— Lucy wyrosła na jego spadkobierczynię, bo John Ferrier miał głowę na karku, a ta zgraja 

ceni sobie sukcesy w życiu doczesnym. Zajechałem w tę przeklętą dzicz w interesach i już tam 
zostałem, bo pokochałem Lucy, a ona mnie. Ale Stangerson i Drebber mieli chrapkę na majątek 
Ferriera, a Drebber ostrzył sobie zęby na moją Lucy, więc wzięli jedno i drugie, kiedy ja byłem w 
rozjazdach. Zabili starego Johna i zmusili Lucy — nie powiem, że „do ślubu”, chociaż odprawili 
jakąś bezwstydną ceremonię —  ale do życia z Drebberem.

Przekrwione oczy Jeffersona Hope’a zwęziły się jak u wilka.
— Przez dwadzieścia jeden lat tropiłem ich po pustynnych bezdrożach i po tej ogromnej 

brukowanej dziczy wielkich miast, amerykańskich i europejskich. Wiedzieli o tym i uciekali przede 
mną jak owce. Aż w końcu…

Struchlałam, dostrzegłszy w tej nieprzejednanej twarzy podobieństwo do samego charta 

gończego niebios

[1]

. Irene nachyliła się nad chorym, jej oddech poruszał woalką, która otaczała jej 

twarz.

— Czy i ją zabili?
— Pewnie by to zrobili. Ale po tym jak John zginął, a ja nie mogłem jej uratować — bo cała 

ta szajka dybała na mnie — Lucy… odeszła na zawsze; zmarła po paru miesiącach i tylko Bóg 
raczy wiedzieć, co przeszła. — Grymas wykrzywił mu twarz, lecz po chwili ustąpił nagle. — Lucy 
była ze mną duchem, przez cały ten czas, nawet kilka dni temu, gdy Enoch Drebber, którego 
tropiłem, zatrzymał moją dorożkę. Wywiozłem go do pustego domu przy Brixton Road i tam 
rozliczyłem z jego grzechów. Bóg mi świadkiem, że zrobiłem to dla mojej kochanej Lucy! I 
zrobiłbym to znowu.

— Co takiego dokładnie pan zrobił? —  spytała chłodno Irene.
Woźnica otworzył szeroko oczy, ponownie się jej przyglądając. Potem zaśmiał się, 

przysięgam na Boga w niebiosach.

— Pani też nie jest tchórzliwa, prawda? Trzeba mieć mocne nerwy, żeby się opiekować 

mordercą, i to w dodatku umierającym.

Mój stłumiony okrzyk przeciął ciemne i mgliste powietrze jak odległy bicz, ale nikt nie 

zwrócił na to uwagi. Irene Adler i Jefferson Hope wyglądali, jakby jedno udzielało drugiemu 
potajemnej spowiedzi. Doprawdy przedziwna scena rozgrywała się na mych oczach w tej cichej i 
zadymionej uliczce. Przy całej makabryczności tego przedstawienia nawet ja nie mogłam oderwać 
od niego wzroku.

— Co mi szkodzi wyznać prawdę — rzekł w końcu woźnica, nie odrywając oczu od Irene. 

— Może to moja ostatnia okazja. Niech jakaś dusza na tym świecie wie, że John i Lucy Ferrierowie 
doczekali się pomsty, że Jefferson Hope nie spoczął, dopóki nie wymierzył spóźnionej 
sprawiedliwości. — Naraz drgnął i przycisnął rękę do prawego boku. — Obrączka! Oby tam ciągle 
była! Nie chciałbym jej znowu zgubić, złażąc z kozła. Ledwie ją odnalazłem na Brixton Road.

Irene włożyła rękę do wskazanej przez niego kieszeni i wyciągnęła prostą złotą obrączkę 

zawiniętą w zmięty papier gazetowy.

— O tym pan mówi?
— Tak! Tak… Oto obrączka, którą siłą włożono Lucy na palec, odprawiając parodię ślubu. 

Teraz w końcu jest czysta. Obmyta w wilczej krwi, że się tak wyrażę. — Mówiąc to, posłał mi 
sardoniczne spojrzenie, od którego dreszcz przebiegł mnie pod gorsetem.

— Teraz mogę umrzeć w pokoju — ciągnął. — Ale nie myślcie, że nie dałem im szansy się 

bronić. Byłem dla nich dużo łaskawszy, niż oni dla Lucy i jej ojca. Miałem przygotowane dwie pary 
tabletek. Tylko jedna para, uważacie, była zatruta. Taka była moja dla nich propozycja. Wybierzcie 
tabletkę i niech Wszechmogący zdecyduje, kto będzie żył, a kto ma umrzeć. Oczywiście, mnie 
samemu zostało już wtedy niewiele dni, bo od dawna zżerała mnie choroba. Ale musiałem im się 
najpierw odpłacić i zobaczyć ich przerażone twarze. Bo nawet gdybym wówczas wykorkował — no 
cóż, przynajmniej przypomniałem im o śmierci, którą sprowadzili na drogich mi ludzi.

— Ale pan nie umarł, a oni tak —  odezwała się Irene refleksyjnym tonem.
— Chociaż inny na twoim miejscu w ogóle nie dałby im takiej szansy.
— O tak, umarli. Nie wiem, czy nie za prędko. Najpierw Drebber, a Stangerson później, w 

hotelu. Ale zgubiłem obrączkę, którą zdjąłem z martwej dłoni Lucy, zanim ją pochowali na pustyni. 
Na szczęście jakiś człowiek ogłosił w gazecie, że ją znalazł. Posłałem po nią znajomego, bo bałem 
S1ę, że może to władze zastawiły na mnie pułapkę.

— „Dziś na Brixton Road — czytała wolno Irene ze skrawka gazety rozjaśnionego 

migotliwym światłem dorożki — na Jezdni między karczmą Pod Białym Jeleniem i Holland Grove 
znaleziono gładką obrączkę ślubną ze złota. Zguba czeka na właściciela u doktora Watsona pod 
numerem 221B przy Baker Street, dziś wieczorem między ósmą a dziewiątą”. Czy to rzeczywiście 
była pułapka?

— Nie wiem. — Woźnica wyprostował się, jakby ponura spowiedź przywróciła mu siły. — 

Mój znajomy udał staruszkę i raz— dwa wyszedł stamtąd z obrączką. Powiedział, że oprócz tego 
doktora Watsona w domu był ktoś jeszcze, wysoki i szczupły, z bystrym okiem. Może jakiś 
detektyw ze Scotland Yardu. Jestem ścigany, droga pani. Możecie dostać nagrodę za wydanie mnie 
policji.

— Pańska opowieść jest wystarczającą nagrodą — odparła Irene w zamyśleniu. — Do tej 

pory sądziłam, że tacy ludzie jak pan istnieją tylko w tanich powieściach o Dzikim Zachodzie 
pisanych przez mieszkańców Filadelfii. Lucy Ferrier musiała być niezapomnianą kobietą, skoro 
wytropił pan tych ludzi na drugim końcu świata.

— Żałuję jedynie — rzekł tamten — że po takiej zemście pewnie już nigdy nie będzie mi 

dane zobaczyć jej ślicznej twarzy. Obawiam się, że Bóg panienki — tu znów przeraził mnie 
spojrzeniem w moją stronę — nie zechce u siebie mordercy.

— Ale Lucy na pewno wie! — Irene nachyliła się i ścisnęła jego chudy nadgarstek, jak 

gdyby pocieszała bliską krewną. — Ona wszystko widzi, o wszystkim wie i dzięki temu śpi 
spokojniej. Może nawet przekona Boga, by przebaczył panu winy. W końcu równie dobrze to panu 

mogła się trafić zatruta tabletka.

— Czy to był przypadek, czy boska sprawiedliwość wymierzona moją ręką?
— Woźnica uroczyście pokiwał głową. — Pewnie już wkrótce się o tym przekonam. — 

Jego blada twarz zmieniła wyraz. — Już mi przeszło — oznajmił, zerknąwszy w moją stronę. — 
Skoro nie chce pani wezwać stróżów prawa, będę jechał. — I na dowód odzyskanego zdrowia 
stanął ciężko na nogach.

Irene zadzwoniła torebką.
— Nie chcę zapłaty, szanowna pani. Tam, dokąd się wnet wybieram, nie będę potrzebował 

pieniędzy. Dzięki pani pozbyłem się ciężaru — wystarczyło opowiedzieć swoją historię drugiemu 
człowiekowi. Ale nie chciałbym umierać w celi, jak fretka w klatce. Wolę umrzeć jak człowiek. 
Dlatego dziękuję pani za te chwile wolności, które mi pozostały.

Podpierając się o koło dorożki, ruszył chwiejnie na tył pojazdu. Zatrzymała go wyciągnięta 

ręka Irene. Na odzianej w rękawiczkę dłoni leżały skażona piętnem zbrodni obrączka oraz skrawek 
wydarty z gazety.

Woźnica sięgnął po nie i zacisnął rękę.
— Dobra z pani kobieta, nie tak śliczna jak moja Lucy, ale x wielkim sercem. Niech pani 

zatrzyma tę obrączkę. Nie chcę, żeby zawisła ze mną na szubienicy ani żeby zginęła w stercie 
policyjnych dowodów.

— Czy możemy coś jeszcze dla pana zrobić? — zawołała Irene, patrząc, jak pomału wspina 

się na kozioł.

Jefferson Hope chwycił za zwieszone lejce.
— Dość już pani zrobiła. Pokazała mi pani, że istnieje serdeczność na tym świecie, na 

którym zbyt długo już pędzę mój ciężki żywot. — Opuścił ramiona i spoglądał ponad sylwetkami 
wysokich dachów na pociemniałe niebo. Wielki garniec z chmur i mgieł kipiał w ostatnich 
krwawych promieniach zachodzącego gdzieś hen daleko słońca. — Marzy mi się śmierć na 
wielkich równinach, ale taki już los wędrowca, że spoczywa gdzieś w obcej ziemi na polu 
garncarza. Dobranoc pani. — Potem skinął w moją stronę, dodając: — I panience.

Tak uprzejmie się pożegnawszy, smagnął wodzami zmęczone boki konia. Jednokonka 

potoczyła się w otaczający nas zewsząd mrok bezimiennej ulicy.

— Zdumiewające — szepnęła Irene. — Co za niezwykła opowieść! Co za wspaniały, 

tragiczny człowiek!

— Morderca — przypomniałam — a my, pozwalając mu odjechać, stałyśmy się 

wspólniczkami zbrodni. Co zrobisz z tą obrączką?

— I tak nie miałam czym zapłacić — powiedziała w zamyśleniu. — Po tym podwieczorku 

moja torebka jest prawie tak pusta jak twoja — dodała z rozbrajającą szczerością, wprawiając mnie 
w osłupienie.

— A co do obrączki — przekrzywiła głowę, ale zmierzch przesłaniał jej twarz skuteczniej 

niż delikatna tiulowa woalka. — Myślę, że… zachowam ją na pamiątkę miłości, oddania I zemsty, 
jakich nie dostarczyłaby żadna włoska opera.

Stała do mnie profilem na tle mętnej poświaty z głębi ulicy i patrzyła, jak ciemniejąca 

sylweta dorożki Jeffersona Hope’ a przesłania gazowe latarnie. Potem pojazd skręcił za róg, a 
latarnie znów zaświeciły w piekącej mgle, podobne do rozmazanych gwiazd. Nie mogłam dojrzeć 
wyrazu twarzy Irene, ale zdaje mi się, że była uśmiechnięta.

— Ewentualnie zastawię w lombardzie, jeżeli będzie trzeba.
Nie wiadomo po co wydałam z siebie kolejny stłumiony okrzyk wzburzenia.

 

Rozdział III

 Perfidia wśród draperii 

— Czy mogę ją zobaczyć? — spytałam w końcu tamtego wieczora, nie mogąc się dłużej 

powstrzymać.

Uśmiechnęła się w pomieszanym świetle gazowego żyrandola, lamp naftowych i ciepłego 

kominka, przed którym siedziałyśmy, ogrzewając przy palenisku stopy odziane w pończochy.

— Proszę. — Przedmiot naszej rozmowy powędrował do mych rąk. — To dość zwykła 

obrączka, nie licząc ponurej wartości sentymentalnej. Ale mnie bardziej ciekawi to ogłoszenie w 
prasie.

Obrączka, idealny złoty okrąg, leżała w mojej dłoni, lśniąc w blasku ognia. Kusiło mnie, by 

wsunąć ją na palec. Może wyczułabym duchową obecność skrzywdzonej i dawno już umarłej Lucy 
Ferrier, która nosiła ją przez krótki okres trwania haniebnego małżeństwa? Na samą myśl przeszedł 
mnie dreszcz podniecającej grozy.

— Kochał ją na swój rozpaczliwy, zawzięty sposób — wyraziłam swoje zdanie. — Ale 

zemsta to puste uczucie.

— Nie wiem, czy takie puste, skoro pan Hope wydawał się uszczęśliwiony — odparła Irene.
Podniosłam wzrok w jej stronę. Oto siedziałyśmy sobie w skromnym, lecz wygodnym 

wnętrzu, z obrączką, która skrywała historię śmierci czterech osób; z prezentem od mężczyzny, 
który sam już pukał do bram śmierci; tymczasem Irene wpatrywała się w drukowane maczkiem 
ogłoszenie.

— To już bez znaczenia — zauważyłam stanowczo. — Pan Hope odzyskał obrączkę, 

chociaż nie zachował jej dla siebie. Nigdy się nie dowiemy, czy znalazca próbował zastawić na 
niego pułapkę.

— Polecam ci lekturę rubryki anonsów — odparła Irene. — To jedyne strony 

wielkomiejskich gazet, na których drukuje się prawdziwe historie. — Zmarszczyła alabastrowe 
czoło. — 221B Baker Street… Gdzieś już widziałam ten adres. Ale gdzie?

Wstała i zaczęła chodzić tam i z powrotem przed kominkiem, szeleszcząc brokatowym 

szalem niby na wpół złożonymi skrzydłami. Skorzystałam z jej zamyślenia i ciekawym okiem 
rozejrzałam się po wnętrzu. Kiedy jakiś czas temu wchodziłam do środka, wspiąwszy się po 
schodkach tajemniczego budynku za rogiem od miejsca, w którym zostawił nas pan Hope, nie bez 
ulgi odnotowałam, że mieszkanie Irene jest zadbane i przytulne.

Z jakiegoś jednak powodu, może dla zamaskowania skromnego wnętrza, a może zwyczajnie 

dla lepszego efektu — Irene Adler sprawiała bowiem wrażenie osoby, która ceni sobie dobry efekt 
— gazowy żyrandol i stołowa lampa świeciły słabym światłem. Salon zdobiła mnogość oryginalnie 
rozmieszczonych mebli, a zewsząd otaczały nas rozmaite przedmioty, skryte w cieniu, lecz bliskie 
niczym dobrzy znajomi.

Wcześniej Irene zniknęła na parę chwil w sypialni, by rozwiązać gorset i zamienić strój 

wyjściowy na orientalną podomkę z pąsowego jedwabiu, godną zaiste członkini rodu Borgiów, 
zwłaszcza Lukrecji.

— Baker Street.
Irene stała zapatrzona w żyrandol, nieświadoma egzotycznego widoku, jaki sobą 

przedstawia.

— Widywałam już ten adres w gazetach w sąsiedztwie nietypowych ogłoszeń, w których 

proszono o informacje.

— To zaraz obok Regent Street — dorzuciłam.
— Wiem, gdzie to jest! Ciekawi mnie, co tam jest.
— Zapewne gabinet lekarski.
— W takiej odległości od Harley Street?
— To pewnie początkujący, niezamożny lekarz.
— Brawo, Nell! Przejawiasz talent do wyciągania wniosków, aczkolwiek niewielki.
— Nikt nigdy nie nazywał mnie „Nell”.
— I niesłusznie. Jesteś przecież najprawdziwszą Nell.
— Nie bardzo rozumiem, co chcesz przez to powiedzieć.
— O, proszę! Prawdziwa Nell właśnie tak by zareagowała. Zresztą, ty też znalazłaś dla mnie 

przezwisko.

— Nieprawda! Zwracam się do ciebie po imieniu.

— Nazywasz mnie „aj— n— ni”, gdy tymczasem w Ameryce moje imię wymawia się „aj— 

rin”.

— No tak, jakie to proste. Ale nie wydaje mi się, aby prawidłową angielską wymowę można 

było uznać za przezwisko.

— Kiedy ja wcale nie mam ci tego za złe. Gdybyś słyszała, jak to wymawiają Francuzi albo 

Rosjanie! Dlatego pozwalam ci nazywać mnie „aj— ri— ni”. Tym bardziej że taka bardziej 
kontynentalna wymowa może mi ułatwić zrobienie kariery.

— Anglia jest wyspą i nie leży na kontynencie! — poprawiłam ją, nie bardzo wiedząc, 

dlaczego właściwie dałam się zepchnąć do obrony, skoro zaczęło się od mojego imienia.

Irene uśmiechnęła się tak, jakby temat był zamknięty, i popukała palcem w gazetę.
— Ale wracając do doktora Watsona. Wcale nie musi mieć tam praktyki. Może to adres jego 

mieszkania.

— Czemuż by nie? To zupełnie porządny adres, nawet bardziej niż…
— Niż mój? Nie potrafisz ukryć tego tonu dezaprobaty, tego grymasu kota, który zjadł 

cytrynę. Ja nie tylko przyglądam się ludziom, ale też uważnie ich słucham.

— To nie tak, że nie jestem ci wdzięczna… Irene. — Wymówiłam jej imię tak, jak to 

robiłam do tej pory. — Gdybyś nie zaprosiła mnie do siebie, byłabym teraz… — urwałam w 
połowie to śmiałe wyznanie.

— A jak myślisz, dlaczego cię zaprosiłam?
— Bo wiedziałaś o tym?
— Zgadywałam, ale wychodzi na to samo. Byłaś taka samotna i zagubiona z tą swoją 

wytartą torbą i nadszarpniętą dumą. Uwierz mi, że gdybym ja cię nie wzięła do siebie, zrobiłby to 
ktoś dużo gorszy.

— Aleja wcale nie chciałam powiedzieć, że…
Irene pokręciła głową, odłożyła gazetę na zaśmiecony brzeg stołu i w jednej chwili zniknęła 

w sypialni.

Wróciła ze znajomą torebką i oznajmiła:
— Kolacja będzie na ciepło. — Zaczęła wykładać ukradzione ciastka przy ogniu. Na widok 

tych przysmaków zrobiło mi się mokro w ustach.

— Będziesz musiała je zjeść sama, Irene. Ja… nie mogę.
— Nie możesz czy nie zjesz?
— Sama powiedziałaś, że tobie też się nie przelewa.
— Nie przesadzajmy. Jak na razie mam gdzie mieszkać. I mam kolację. Oraz… — 

Teatralnym gestem wyciągnęła coś zza pleców. — Butelkę vin ordinaire. Chowana na specjalną 
okazję.

— Ja… nie piję napojów alkoholowych.
Irene przebiła korek groźnie wyglądającym haczykiem do zapinania guzików i wprawnym 

ruchem otworzyła wino.

— Dzisiaj powinnaś zrobić wyjątek ze względów zdrowotnych. To był długi dzień, 

zwłaszcza dla ciebie. Najpierw omal cię nie okradziono, później sama zostałaś wspólniczką 
złodziejki, a na koniec poznałaś prawdziwego mordercę.

— Prześmiewasz się ze mnie.
— A czemu by nie? Ktoś musi. Daj spokój, Nell. Wydarzenia przybrały nieoczekiwany 

obrót. Nie myśl teraz o tym, co byś zrobiła, gdybyś mogła, tylko rób to, co w tych okolicznościach 
nakazuje rozsądek.

— Czyli?
— Jedz, pij, a skoro już nie możesz się zdobyć na wesołość, to przynajmniej odłóż 

zmartwienia do jutra.

— To dość beztroska filozofia.
— Mało która filozofia skupia się na przyszłości, większość stale wraca do tego, co było. 

Ludzie roztrząsają swoje dawne grzechy i utracone szanse, tak że pozostaje im tylko bezmyślna 
wiara w niebo. Osobiście wolałabym piekło, bo tam można się przynajmniej spodziewać ciekawego 

towarzystwa. Zjedz babeczkę, już się ładnie przypiekła.

— Nie mam zamiaru! Irene, jeszcze parę godzin temu na moich oczach mówiłaś temu 

nieszczęśnikowi, że jego zmarły anioł, Lucy, patrzy na niego z góry…

— Gadka szmatka — wymamrotała Irene, przeżuwając spieczoną babeczkę, której 

odmówiłam.

— Przepraszam?
— I słusznie, że przepraszasz! Nie wolno powtarzać takich głupot. Ja tylko powiedziałam 

temu niezbyt mądremu biedakowi to, co pragnął usłyszeć, Nell. Po co się spierać z umierającym—  
Niedługo i tak się przekona. Napij się wina.

Byłam tak stropiona — a moje gardło tak wyschnięte od ciepła bijącego z kominka — że 

mimo woli uniosłam kieliszek do ust.

— Ale Irene, jak można nie wierzyć w niebo… w Boga.
— W takim razie pozwól, że ujmę to inaczej. Wierzę w ziemię i w ludzkość, a przynajmniej 

w jej część. — Uśmiechnęła się nagle. — Ty, mój skowronku, jesteś córką pastora i poczuwasz się 
do prawienia kazań, ale nie oczekuj tego ode mnie, czyli od zawodowego słowika. Ja nie potrafię 
mówić z powagą o ważnych sprawach. Ale dopóki ty sama jesteś pewna własnych poglądów, 
dopóty nie ma znaczenia, co ja myślę, czyż nie tak?

— Tak — zgodziłam się i poczułam, jak policzki pałają mi w blasku ognia. Kolejny łyk 

cierpkiego wytrawnego wina ochłodził moje gardło. Sięgnęłam po przypieczoną kanapkę z 
ogórkiem.

— W każdym razie myślę, że powinnaś przez jakiś czas ze mną pomieszkać — dodała 

Irene, chwytając od niechcenia następną babeczkę.

— Nie mam pieniędzy.
— Ja też nie — odparła z beztroskim uśmiechem. — Znajdziesz sobie inną posadę. 

Osobiście biorę nasze spotkanie z panem Hope’em za dobry omen. My, ludzie teatru, mamy 
skłonność do zabobonu. Tak się akurat składa, że pojutrze w Hopewell Theatre będą przesłuchania. 
Może dostanę jakąś rolę. Ty też prędzej czy później coś znajdziesz.

— Obawiam się, że nie — odparłam, ale nie zdołałam dokończyć myśli, bo wstrząsnęła mną 

czkawka.

— Oczywiście, że tak.
— Nie mam żadnych aktualnych referencji, nie licząc rodzin, które kiedyś zatrudniały mnie 

jako guwernantkę.

— W takim razie ja ci wystawię! —  Irene z rozmachem zakasała rękaw. Znów czknęłam, 

wydając z siebie odgłos dziwnie podobny do łkania.

— Ależ Nell… Penelope, nie chciałam ci sprawić przykrości. Jasna sprawa, że nie podrobię 

twoich referencji, choć jestem pewna, że nie miałabym z tym problemu. Tylko żartowałam.

— Nie mam aktualnych referencji, bo… zostałam zwolniona.
— Nie ty pierwsza i nie ostatnia.
— Za… kradzież! — wreszcie wyrzuciłam z siebie to paskudne słowo. Natychmiast 

przemyłam język kolejnym łykiem wina.

Pochylona Irene na tle spłowiałego brokatu fotela wyglądała jak jedna ze smutnych dam na 

obrazach pana BurneJonesa — do tego stopnia, że byłam zdziwiona, gdy otworzyła usta. Co 
prawda na krótko.

— Opowiadaj.
Opowiedziałam. Historia była wstrętna, lecz prosta. Dom handlowy Whiteleya przy 

Westbourne Grove w Bayswater oferował swej klienteli, dojeżdżającej częściej miejskim 
omnibusem niż prywatnym powozem, zawrotny asortyment dóbr. Założyciel sklepu, William 
Whiteley, zaczynał jako bławatnik, ale z czasem przekształcił kilka sąsiadujących sklepów w skład 
towarów w rozmaitym guście, a nawet zaczął się mienić „dobroczyńcą”, uważając się bez mała za 
Boga.

— Wstrząsające — nieszczerze bąknęła Irene.
— Nas, pracownice, kwaterowano po dwie lub trzy w pokojach przy Hatherly Grove 

niedaleko sklepu — kontynuowałam, pragnąc wyznać wszystko do końca. — Pod wieloma 
względami to nie była zła praca. Sześć dni w tygodniu żywiłyśmy się w stołówce w piwnicy sklepu 
i tylko w niedziele musiałyśmy opuszczać pokoje i podziać się gdzie indziej. Szłam wtedy do 
parku.

Płaca nie była wysoka, ale przynajmniej miałyśmy kwaterunek i wyżywienie. Sto 

siedemdziesiąt sześć punktów regulaminu, który osobiście ustanowił pan Whiteley, obejmowało 
każdy szczegół naszego życia podczas dwunastu czy czternastu godzin pracy w sklepie oraz poza 
nim. Za lekceważenie tych reguł groziły kary pieniężne potrącane z pensji. Co gorsza, każdego 
ranka wieszano w sklepie listę nieposłusznych pracownic z wyszczególnieniem ich przewin.

Wszystkie musiałyśmy podpisać dokument stwierdzający że zarówno dobrowolne odejście z 

pracy, jak i zwolnienie może nastąpić w każdej chwili, bez wypowiedzenia — i, oczywiście, bez 
wydania referencji.

— Wszyscy pracownicy musieli siedzieć jak na szpilkach — wtrąciła Irene, sącząc wino w 

kolorze idealnie pasującym do krwawego odcienia jej podomki.

— Owszem. Nie muszę chyba mówić, że ja nigdy nie złamałam regulaminu…
— Naturalnie.
— Z wyjątkiem…
Irene nachyliła się w moją stronę.
— No, chyba wreszcie dochodzimy do najciekawszej części. Co ukradłaś?
— To nie byłam ja! To Lizzie.
— Lizzie?
— Liz Cheake, wstrętna, pospolita dziewczyna. Nie wiem, jak to możliwe, że przyjęto ją do 

pracy w sklepie, ale od początku za mną nie przepadała, zwłaszcza że to mnie klienci lubili bardziej 
i nigdy nie łamałam regulaminu. Lizzie łamała wszystkich sto siedemdziesiąt sześć reguł, ale nikt 
jej nie przyłapał — a gdy już przyłapał, to się z nią dogadywał, bo sam miał coś na sumieniu.

— A więc panna Liz była politykiem.
— Była kłamczuchą! — zaprotestowałam gorąco. Irene uniosła brew, ale ja ciągnęłam dalej. 

— Szybko się zorientowałam, że gdy jakaś klientka zbyt ochoczo przebiera w materiałach i na 
chwilę zostawia gdzieś torebkę…

— Coś znikało — dokończyła za mnie Irene. — A to banknot funtowy, a to srebrna 

portmonetka…

— Właśnie. Sklep zatrudniał prywatnych detektywów, którzy pilnowali, aby klientki nas nie 

okradały, ale nie było nikogo do pilnowania pracownic. Ja… byłam chyba jedyną osobą, która 
widziała sprawki Lizzie. Głowiłam się, jak postąpić, ale zanim zdążyłam cokolwiek postanowić…

— Ona oskarżyła ciebie o występek, który sama popełniła. Pod twoim łóżkiem znaleziono 

skradziony przedmiot, pogrożono ci policją. Zanim zdążyłaś się otrząsnąć ze swojego naiwnego 
zdumienia i zaprotestować, wylądowałaś na ulicy.

— Ty też pracowałaś dla Whiteleya? —  spytałam ze zdziwieniem. Irene wybuchnęła 

śmiechem.

— Pracowałam dla setek takich Whiteleyów, choć w moim wypadku były to głównie teatry. 

Moja ty biedna wiejska owieczko! Głowiąc się, jak należy postąpić, nie zajdziesz daleko na tym 
paskudnym świecie! Musisz zapomnieć to, czego się nauczyłaś na świątobliwych kolanach pastora 
Huxleigh! Londyn to nie Shropshire.

— Wiem — odparłam i znowu czknąwszy, poratowałam się łykiem wina.
— No ale sama powiedz —  dodałam z determinacją w głosie —  czy kiedykolwiek 

spotkałaś się z taką perfidią?

— Owszem, grałam ją nawet i śpiewałam o niej.
— Ja tylko robiłam to, co do mnie należało! Jakże mogłabym postąpić inaczej?
— Nie mogłaś. W tym cała tragedia. — Irena wstała z fotela z wyrazem nagłego zmęczenia.
Spojrzałam na nią z niekłamanym podziwem.
— Tyle wiesz o świecie — przyznałam potulnie. — Czy mogę zapytać… ile masz lat?
Uśmiechnęła się.

— Dwadzieścia dwa, ale wychowałam się w New Jersey.
— Ja mam dwadzieścia cztery — rzekłam, nie wychwyciwszy aluzji. — Powinnam być 

mądrzejsza.

— Poczekaj do rana — odparła Irene i pochylając się, wyjęła mi z dłoni pusty kieliszek. — 

Chodź, mam osłoniętą alkowę z kanapą, która może posłużyć za łóżko. Proponuję, żebyś 
odpoczęła. Jutro mamy wiele do zrobienia.

— Ale przecież obie jesteśmy bez pracy — zaprotestowałam, nie wiedzieć dlaczego coraz 

bardziej senna.

— To nie znaczy, że mamy próżnować — o nie, moja droga Nell. Musimy zważyć wiele 

rzeczy…

— Byłam bardzo dobra w ważeniu wstążek i koronek. We wszystkim w sklepie byłam 

naprawdę bardzo dobra.

— Oczywiście, że byłaś dobra. Za dobra, by pracować dla Whiteleya, nie rozumiesz tego? 

Chyba nie rozumiesz. Nieważne. Oto i alkowa. Pomogę ci się rozebrać.

* * *

Poranne słońce niczym brzdęk cymbałów uderzyło mnie przez rozsunięte story w oknach 

alkowy. Leżałam na kanapie, a nade mną jak wahadło z opowiadania Edgara Allana Poego wisiała 
wielka paproć. Od salonu oddzielały mnie zaciągnięte kotary.

— Wstałaś w końcu? — dobiegł mnie z pokoju głos Irene.
Kotary odskoczyły na boki. Irene była już ubrana, miała na sobie kostium z miedzianej tafty 

zdobnej w falbany podobne do marszczonych papierowych kołnierzyków, w jakie pakowane są 
francuskie pralinki.

— Chodź, Nell. Czeka na ciebie herbata i filiżanka gorącego mleka. Ubieraj się szybko.
— Dlaczego?
— Nie ma czasu na pytania. Musimy złapać omnibus.
Irene kipiała złowrogą energią. Piłam tak szybko, że poparzyłam sobie gardło. Chcąc nie 

chcąc, ubrałam się migiem.

— Taki prosty strój nie sprawdzi się tam, dokąd się udajemy, Penelope. Zaledwie skończyła 

wypowiadać te słowa, poczułam na głowie cudzy kapelusz, którego wstążki i woalka przesłaniały 
mi oczy. Irene chwyciła ozdobną wieczorową torebkę połyskującą czarnym gagatem. Wytworny 
kapelusz spoczął na jej misternej fryzurze i został do niej w mgnieniu oka przytwierdzony szpilką 
długą jak sztylet.

Poprzedniego dnia Irene Adler wprawiła mnie swoim wyglądem w onieśmielenie; teraz cała 

się skrzyła jak kiczowaty zachód słońca, zanadto wystrojona jak na tę porę dnia.

— Ale… — zaczęłam.
— Ani słowa — rzuciła Irene i stanowczym ruchem położyła na ustach odziany w 

rękawiczkę palec. — Rób to, co ja. Patrz, słuchaj i ucz się.

Nic więcej nie powiedziała, tylko sprowadziła mnie w pośpiechu po czteropiętrowych 

schodach na ulicę, gdzie owiały nas zapach nieświeżego czosnku i fala gorączkowej 
cudzoziemskiej mowy. Grupki młodych, smagłych osiłków rozpychały się w uległym tłumie, ale 
Irene sunęła wśród przechodniów tak pewnym krokiem, że wszyscy ustępowali jej z drogi.

Buon giorno — odzywał się niekiedy jakiś głos, a Irene machała dłonią w geście 

pozdrowienia. Sama wymawiała to włoskie wyrażenie z wigorem, jaki zdarzało mi się do tej pory 
słyszeć jedynie u przekupniów.

Niemalże wepchnęła mnie po spiralnych tylnych schodach omnibusu, trzymając mnie w 

ryzach jak woźnica konie. Uparcie skąpiła przy tym odpowiedzi na wszelkie moje pytania, i tak 
jechałyśmy przez poranną londyńską krzątaninę, to hamując gwałtownie, to znów ruszając ostro do 
przodu.

Już samo jej spojrzenie zamykało mi usta. Twarz zakryła maską ogromnego skupienia, w jej 

pięknych bursztynowych oczach tliła się determinacja i utajony gniew. Usta miała napięte, dłonie w 
rękawiczkach spoczywały jedna na drugiej na kolanach, lecz pod powierzchnią tego pozornego 

opanowania wyczuwałam żar jakichś potężnych emocji. Przyszło mi do głowy, że właśnie tak musi 
wyglądać tuż przed wyjściem na scenę — kiedy ujarzmia swoją energię, trzyma na wodzy 
wrodzoną siłę, jak lśniący rasowy arab wyczekujący chwili, w której zostanie puszczony na tor i 
będzie mógł dać folgę instynktowi gonitwy.

Nigdy wcześniej nie spotkałam osoby obdarzonej tak gwałtownym temperamentem i 

przyznaję, że nie mogłam się odnaleźć w jej towarzystwie. Siedziałam w milczeniu obok Irene i 
stosowałam się do jej rady — patrzyłam, słuchałam i uczyłam się.

Gdy wreszcie wysiadłyśmy z omnibusu, rozpoznałam okolicę i zrobiło mi się słabo.
— Irene… tylko nie sklep. Nie mogę…
Zaciągnęła mnie przed sklepową wystawę, w której niewyraźnie odbijały się nasze sylwetki.
— Jesteś całkiem niepodobna do siebie. Widzisz, jak wiele można zdziałać, zmieniając 

nakrycie głowy? Oczekuję od ciebie tylko jednego, Nell: wejdź ze mną do środka i ani przez chwilę 
nie bądź sobą. Kiwnij tylko głową, gdy zobaczysz cwaną Lizzie.

— Nie chcę jej więcej widzieć!
— Odwagi, moja droga przyjaciółko — powiedziała na zachętę.
— Ale Irene, ja nie mogę. Chyba umrę ze wstydu. Złapała mnie mocno za nadgarstek.
— Wierzysz w dobro i zło?
— Oczywiście!
— Wierzysz w sprawiedliwość? W naprawienie zła?
— Naturalnie.
— To chodź za mną i nie odzywaj się słowem.
Żaden podróżnik zagłębiający się w najciemniejszą afrykańską puszczę, żaden żołnierz 

stający naprzeciw nieznanego wroga nie zaznał większej trwogi niż ja, gdy znów przekraczałam 
próg domu handlowego Whiteleya.

Moje obcasy rozbrzmiewały echem na drewnianej podłodze, pod spojrzeniami wystrojonych 

manekinów spoglądających zimno zza balustrady na trzecim piętrze. Ludzie obracali głowy, ale nie 
peszyło mnie to, gdyż wszyscy patrzyli tylko na Irene.

Na parterze znajdowały się materiały sprzedawane na metry. Z trudem znosiłam widok 

znajomych zwojów i stanowisk mierniczych. Potem mój wzrok przykuła wysoka, obmierzła postać, 
chuda jak tyczka.

Moje palce znalazły miedziany rękaw Irene.
— Tam — szepnęłam.
Irene zerknęła w tamtą stronę i skinęła głową.
— Schowaj się w ozdobach i czekaj na mnie.
Posłusznie zanurzyłam się między szpule wstążek i koronek, patrząc za Irene przez mgłę 

mojej wytwornej woalki.

Szła w stronę najdroższych materiałów, szeleszcząc kostiumem. Leniwa Lizzie widocznie 

zwęszyła pieniądz, bo wyrosła nagle jak wąż u jej boku. Irene wyczuła jej obecność, ale cały czas 
spoglądała przed siebie.

— Szukam czegoś naprawdę ładnego — rzekła. — Jedwabiu, ale bardzo połyskującego, 

jeśli pani rozumie, co mam na myśli. Czegoś, co rzuca się w oczy z odległości dwudziestu metrów.

— Droższe tkaniny wystawiamy tutaj.
— Nie obchodzi mnie cena, kochaniutka — mówiła Irene głośno i monotonnie, z 

amerykańskim akcentem. — Mój Homer jest właścicielem kopalni Velvet Swing w Deadeye w 
Nevadzie, chciałoby się rzec: kopalni sławy i pieniędzy, dlatego cena nie gra roli. Co macie z 
mieniącej się jedwabnej tafty — powiedzmy, pawiej lub fioletoworóżowej?

— Łaskawa pani spojrzy tutaj. Wybór najlepszych chińskich jedwabiów — wdzięczyła się 

Lizzy. —  U Liberty’ego takich nie mają.

Kłamie! — syknęłam w duchu. Jedwabie od Liberty’ego nie miały sobie równych.
— Hm — Irene westchnęła i zamaszyście odłożyła torebkę na jeden ze zwojów materiału, a 

inny bezceremonialnie zrzuciła na podłogę. — Muszę zobaczyć, jak wygląda rozwinięty. Nie 
wszystko złoto, co się świeci. Czasem bela z wierzchu się błyszczy, a w środku jest postrzępiona. 

Zdarzyło mi się już wydać pieniądze na bubel udający chiński jedwab.

Lizzie słuchała i raz po raz swoim zwyczajem zerkała na pozostawioną torebkę. Z 

niepojętych dla mnie przyczyn zwyczaj ten uchodził uwagi wszystkich dokoła.

Irene przerzuciła połyskliwy jedwab przez ramię i mizdrzyła się przed tremem. Lizzy 

tymczasem prawie śliniła się nad torebką.

Weź ją — szepnęłam do niej w duchu, ku własnemu przerażeniu. Weź ją!
Nie wzięła. Irene obróciła się, by zadać pytanie, potem zapuściła się jeszcze dalej, ku 

jeszcze brzydszej tkaninie. Wstrzymałam oddech.

— Wezmę tę — postanowiła w końcu, zaciskając palce na jedwabiu w czerwone i zielone 

prążki, który chyba nawet na dżokeju wyglądałby zbyt krzykliwie.

Lizzie zataszczyła ciężką belę do stanowiska mierniczego, a Irene wróciła po torebkę i 

zaczęła w niej grzebać. Gdy tylko pojawiła się inna pracownica, by pomóc przy krojeniu materiału, 
Irene przybrała zatrwożoną minę.

— Och… zniknęła moja ulubiona puderniczka! Moja zabytkowa niemiecka puderniczka, 

którą wuj Horacy podarował mi z okazji otwarcia kopalni. Standardowe srebro! Z oliwinarni. 
Miałam ją w dorożce, gdy tu jechałam!

Wszystkie sprzedawczynie na widok tego wybuchu stanęły oniemiałe. Oburzenie i poczucie 

krzywdy targały szeleszcząco— błyszczącą postacią Irene. Po chwili utkwiła wzrok w Lizzie.

— To ty! Widziałam, jak kręciłaś się obok mojej torebki, kiedy grzebałam w tych belach. 

Wywróć kieszenie!

Lizzie przybrała swoją pozę królowej Syjamu.
— Nie mam zamiaru! Może to jakiś amerykański zwyczaj, ale jesteśmy w Anglii.
— Nie obchodzi mnie, gdzie jesteśmy, panienko. Jako jedyna kręciłaś się obok mojej 

torebki, a teraz nie ma w niej puderniczki…

Jeden ze sklepowych ochroniarzy, mężczyzna o chłodnym spojrzeniu, zwany przez 

dziewczęta „osobistym strażnikiem maharadży”, stanął obok Lizzie.

— Zaprowadzę ją do nadzorczyni — odezwał się. — Niech ona rzuci okiem.
— Dziękuję panu — westchnęła Irene. — Ufałam, że mężczyzna będzie wiedział, jak 

postąpić w takiej sytuacji. Proszę ją dobrze przeszukać.

Ochroniarz zabrał Lizzy do postawnej nadzorczyni z dużym biustem. Chwilę później 

pojawił się z powrotem, trzymając w ręku mały srebrny przedmiot.

— Szanowna pani zechce przyjąć nasze najszczersze przeprosiny. Znaleźliśmy to w jej 

mankiecie. Została natychmiast zwolniona z pracy. Proszę sobie wybrać dowolną tkaninę — na 
koszt firmy.

— Ależ to miło z państwa strony! W końcu to nie wasza wina, że trafiła wam się taka 

szachrajka. Co do mnie, to nie mogę już patrzeć na ten materiał, przez który omal nie straciłam 
prezentu od wuja Horacego. — Irene uśmiechnęła się promiennie do nadchodzącej nadzorczyni. — 
Ale za to może wezmę, hm, piętnaście metrów tamtego złocistożółtego aksamitu spod ściany.

Tkaninę odmierzono, odkrojono, złożono i zapakowano w atmosferze niczym niezmąconej 

powagi. Irene pokiwała głową dokoła w geście podziękowania, obiecując, że jeszcze wróci tu 
kiedyś na zakupy, po czym pewnym krokiem prze— paradowała do wyjścia. Na szczęście miałam 
dość rozumu, by bardzo dyskretnie pójść w jej ślady i dołączyć do niej dopiero przecznicę dalej.

— Ten złoty aksamit to nasza najlepsza tkanina — powiedziałam z zapartym tchem, wciąż 

się bojąc, że ktoś mnie rozpozna.

— Bez dwóch zdań. Myślisz, że ubrałabym się w tę okropną jedwabną taftę? Nawiasem 

mówiąc, Nell, to, czego przed chwilą byłaś świadkiem, to nie była prawdziwa amerykańszczyzna, 
wbrew temu, co sądzi większość londyńczyków.

— Nie obchodzi mnie, jak mówią Amerykanie! To było cudowne, Irene! Przyłapałaś ją na 

gorącym uczynku.

Doszłyśmy do przystanku omnibusów. Irene złożyła materiał na moich dłoniach jak 

niemowlę i zaczęła szukać w torebce pieniędzy na opłacenie przejazdu.

— Podziękuj srebrnej puderniczce wuja Horacego — powiedziała, wymachując rzeczonym 

przedmiotem. — To niemieckie srebro, Nell. Sam nikiel. Prawdziwego srebra jest w nim tyle, co 
kot napłakał. Taka sama bujda jak z tą kopalnią.

— Ale przyłapałaś Lizzie! Nie wiem, czy nie warto było stracić pracy, żeby móc to 

zobaczyć! — Przycisnęłam paczkę z materiałem do piersi. Irene zada w nim szyku, ale w moich 
oczach już teraz była boginią.

— Raczej złapałam w pułapkę. Ten uparciuch nie chciał się połakomić na moją torebkę. 

Musiałam… umieścić… puderniczkę w jej ubraniu… bez jej wiedzy.

— Jak to? Nic nie rozumiem.
— Posłuchaj. Lizzie i tak by ją wzięła, gdyby jej dać więcej czasu, którego jednak nie 

miałyśmy — tym bardziej że nawet dziecko nie dałoby się nabrać na ten twój niepoważny kapelusz. 
I dlatego… postanowiłam wszystko przyspieszyć. Nie przyszła góra do Mahometa, przyszedł 
Mahomet do góry.

— Co muzułmanie mają tu do rzeczy?
— Nie chodzi o muzułmanów, lecz o puderniczkę. Podrzuciłam ją Lizzie, a ona nie 

zauważyła, taka była zajęta zerkaniem na moją torebkę.

— Kto cię nauczył takich… nieuczciwych sztuczek?
— Otóż pewien sztukmistrz z Filadelfii — istny Napoleon lepkiego dotyku. Sama nigdy 

niczego nie dmuchnęłam, ale od czasu do czasu korzystam z tej umiejętności. Przestań się tak 
marszczyć, Nell, prawdziwi złodzieje nie rzucają się w oczy tak bardzo jak moja skromna osoba. 
Pamiętasz tę damę, która siedziała naprzeciwko nas w omnibusie?

Potrzebowałam  paru  sekund,  aby wyłowić  tę  minioną  chwilę  z  gąszczu świeżych 

wspomnień i wrażeń.

— Ta dostojna dama w pelerynce z karakułów? — przypomniałam sobie.
— Zauważyłam, że miała jeszcze większą mufkę niż twoja! Zastanawiałam się, dlaczego 

taka elegancka kobieta jeździ miejskim omnibusem.

— Dzięki stażowi w dziale tekstylnym i mojej troskliwej opiece stajesz się prawdziwą 

znawczynią mody, moja droga Nell. Trzeba ci jednak wiedzieć, że owa „elegancka kobieta” jeździ 
omnibusem, bo to jej zawód.

— Zawód? Jak to możliwe?
— Widziałaś jedynie fałszywą fasadę: ręce tej damy wcale nie znajdowały się w rękawach 

ani jej dłonie — w mufce.

— Jak to… nie miała rąk?
— To już lekka przesada. Jej ręce korzystały z tego modnego okrycia i okradały 

współpasażerów. Gdzieżby indziej grzebać ludziom po kieszeniach, jeśli nie w zatłoczonym 
omnibusie?

— Co za podłość! A wyglądała tak przyzwoicie.
— Zwitek banknotów, który wyciągnęła z kieszeni komiwojażera, tego w kraciastym 

garniturze, też wyglądał bardzo przyzwoicie.

— Starałam się nie patrzeć w jego stronę.
— I bardzo słusznie. To była brzydka kratka; połączenie żółtego i brązowego sprawdza się 

tylko w wypadku niektórych drozdów. Tak czy inaczej, wychodząc z omnibusu wyjęłam ten świeży 
łup z mufki szacownej damy i umieściłam z powrotem w kieszeni jegomościa, oczywiście nawet 
nie dotknąwszy ręką jego odzienia. To bardzo przydatna umiejętność, ręczę ci — Irene wywijała 
palcami przed moją twarzą; dopóki nie uśmiechnęłam się z jej słabego żartu. Jej beztroski styl bycia 
nie przestawał mnie zdumiewać.

— Nie mogłaś wezwać policjanta?
— I narobić niepotrzebnego zamieszania? A tymczasem nasza dama o rączych rączkach 

zdążyłaby się ulotnić. A tak będzie przetrząsać swoją mufkę w poszukiwaniu skarbu. Może dojdzie 
przy tym do wniosku, że wyszła z wprawy, i podejmie jakąś uczciwą pracę, na przykład w domu 
handlowym Whiteleya.

Uśmiechnęłam się mimowolnie.
— Może i rzeczywiście cel był zbożny, pomimo że środki… były dość niekonwencjonalne.

— Otóż to, moja droga Nell. Podobnie jak w twoim wypadku.
— Tylko że w moim wypadku… — Omnibus nadjeżdżał z tępym stukotem wielu par kopyt, 

od którego bolała głowa. Nie mogłam się skupić, ale wiedziałam, że w rozumowaniu Irene tkwi 
jakiś błąd. —  Lizzie nie ukradła torebki.

— Ale miała zamiar, chyba w to nie wątpisz?
— Nie… tak! Może…
— A gdyby nawet nie zabrała mojej, na pewno okradłaby kogoś mniej zaradnego, czyż nie?
— Być może, ale…
— A więc wszystko sobie wyjaśniłyśmy; zostałaś pomszczona, a to bardzo przyjemne 

uczucie, jak wiemy od pana Hope’a. Poza tym mam piętnaście metrów przepięknego aksamitu, na 
który zasłużyłam, pomagając sklepowi w pozbyciu się nieuczciwej sprzedawczyni.

Omnibus stanął przed nami. Irene żwawo pokonała schody, a ja otrząsnęłam się z otępienia i 

czym prędzej poszłam w jej ślady, bezmyślnie ściskając w ramionach tak chytrze zdobyty towar. 
Nie mogłam go puścić, tak samo jak nie mogłam się oprzeć wpływowi, jaki Irene wywierała na 
moją wyobraźnię, na moje podupadłe standardy moralne i… na mój splamiony, lecz pomszczony 
honor!

* * *

— No i spójrz tylko! — zapiała moja nowa przyjaciółka w kilka dni później, wręczając mi 

wczorajszy numer gazety „Echo”, który dostała od właściciela domu, pana Minucciego w zamian 
za lekcję śpiewu dla jego przygłuchej córeczki Sofii. —  A nie mówiłam?

W pierwszej chwili nie pojęłam, o co jej chodzi, dopiero po sekundzie dojrzałam na 

wskazanej stronie znajomo brzmiące nazwisko.

— Ach, tak. A więc umarł.
— Na śmierć. Ale nie to mnie zaciekawiło.
— Nieszczęśnik — mówiłam niezrażona, bo zawsze łatwiej współczuć martwym. — 

Popatrz, jak ci pismacy o nim piszą: „Śmierć Hope’a oznacza koniec smakowitej sprawy 
morderstwa Enocha Drebbera i Josepha Stangersona”. Jak w ogóle można uważać morderstwo za 
coś „smakowitego”!

— Można, gdy ofiarą jest Kaligula — stwierdziła Irene. —  Ale czytaj dalej.
— „Zbrodnia była wynikiem zadawnionej waśni, w której istotną rolę odegrały miłość i 

mormonizm”…

— To wiemy —  wtrąciła Irene.
— „Niech sprawność, jaką zademonstrowali nasi policjanci, będzie nauczką dla 

cudzoziemców, którzy chcą rozstrzygać swoje spory poza granicami własnego kraju”…

— Wolne żarty! Ale czytaj dalej. Szukaj znamiennego szczegółu, moja droga Nell, reszta 

jest nieistotna. Szukaj tego, co niedopowiedziane.

Czytałam w ciszy o tym, że „do powodzenia tej błyskotliwej akcji” najbardziej przyczynili 

się oficerowie Lestrade i Gregson ze Scotland Yardu i że Hope’a zatrzymano „w mieszkaniu pana 
Sherlocka Holmesa”, detektywa hobbysty, który „zapewne wiele się nauczył od znakomitych 
oficerów”.

— Pewnie nauczył się unikać na przyszłość takich sensacyjnych spraw — powiedziałam 

pod nosem.

— Kto?
— Ten cały Sherlock Holmes. — Wzdrygnęłam się dla lepszego efektu. — To musi być 

straszne, patrzeć, jak policja aresztuje mordercę w twoim mieszkaniu. Ja bym nie mogła tam 
zasnąć.

— Może nie mieszka tam sam.
— Nie wiem jak jemu, ale mnie nawet towarzystwo by nie pomogło.
— Zgoda… chyba że byłby to znawca/ sztuki medycznej, który potrafi ukoić zszargane 

nerwy —  rzekła tajemniczo.

— Irene! — Odłożyłam gazetę z nieodzownym trzaskiem. — Co też ci znowu przyszło do 

głowy?

Wzięła gazetę, uśmiechając się.
— Widziałam już nieraz nazwisko Sherlock Holmes W rubryce anonsów. Nie dziwię się 

więc, że posłużył się nazwiskiem współlokatora, dajmy na to, doktora Watsona. „Detektyw 
hobbysta”. Ciekawe, gdzie mieszka?

Znowu odebrałam jej gazetę.
— Tego nie napisali, a zresztą, jakie to ma znaczenie? Takie niezdrowe zainteresowanie 

adresem obcego mężczyzny nie należy do zajęć porządnej damy.

Irene najpierw się roześmiała, potem podparła się pod boki.
— Bycie damą, porządną czy nieporządną, nie jest moim głównym zajęciem.
Rzecz jasna, przyjęłam w tamtej chwili, że chodzi jej o aktorstwo. Nie pierwszy i nie ostatni 

raz myliłam się okropnie co do Irene Adler… i pana Sherlocka Holmesa… a nawet, o dziwo, co do 
samej siebie.

Irene poklepała mnie po dłoni i zabrała gazetę.
— Spokojnie, Nell. Tym lepiej dla ciebie, że wolisz widzieć jasną stronę tego nikczemnego 

świata.

Ale ja wcale nie byłam już o tym przekonana.

 

Rozdział IV 

 Połyskliwe zlecenie

— Zdaje się, Watsonie, że idzie do nas w odwiedziny jakiś znamienity Amerykanin — 

napomknął mój przyjaciel Sherlock Holmes, rozsuwając zasłony okna wychodzącego na Baker 
Street.

— Nie zdawałem sobie sprawy, że tacy istnieją — burknąłem w odpowiedzi. Przyznaję, że 

jego zwyczaj odgadywania statusu i profesji naszych gości tuż przed tym, zanim dzwonili do drzwi, 
bywał męczący, zwłaszcza gdy byłem akurat zajęty lekturą najnowszego numeru „Daily 
Telegraph”.

— A zatem bogaty Amerykanin — wesoło poprawił się Holmes. — Jak zwykle’dajesz 

dowód wielkiego talentu do trafnych spostrzeżeń. Dalejże, wyjmij nos z gazety i sam popatrz! 
Ciekaw jestem twojego zdania.

— Pewnie tylko po to, by móc je zakwestionować — odparłem, lecz wstałem, by spełnić 

jego prośbę. Jeszcze nigdy nie pokonałem Sherlocka Holmesa — ba, nawet mu nie dorównałem — 
w odgadywaniu ludzkich życiorysów na podstawie wyglądu.

— Ten rosły dżentelmen w czerni ma chyba kłopot z literą B w numerze naszego domu — 

zauważył Holmes — a to pewny znak, że przybył do nas zza morza.

— A przypuszczenie, że idzie do nas, opierasz zapewne na jego wahaniu.
— Brawo, Watsonie, widzę, że w mig chwytasz moje metody.
— Ale skąd wiesz, że to Amerykanin?
— Mam nad tobą pewną przewagę, mój przyjacielu; otóż Przyglądam mu się od dobrych 

kilku minut. On tu przyszedł Pieszo, Watsonie!

— Pieszo? To doprawdy niecodzienne.
— A jednak to człowiek wyrafinowany. To nie pusty portfel kazał mu przybyć tutaj per 

pedes, przeto taka musi być moda tam, skąd pochodzi. A chyba tylko Amerykanie dla zachowania 
formy udają się pieszo w miejsca, do których łatwo dojechać.

— Wygląda jak sędzia — dorzuciłem od siebie, patrząc na wysoki jedwabny kapelusz i 

sztywny kołnierz wystający zza aksamitnych klap czarnej dyplomatki.

— Jeżeli już, Watsonie, to sędzia pieniądza; człowiek handlu, który do wszystkiego doszedł 

własną pracą. Zwróć uwagę na godność, z jaką się nosi, to rzecz nabyta, bo nie jest tak wysoki, 
jakim się wydaje. Kapelusz i kołnierz powiększają go w oczach świata — swoją drogą, chyba tylko 
w Nowym Jorku kapelusznicy robią cylindry tak podobne do korony. Tak, nasz miły gość jest 

arystokratą wolnego handlu, czyli systemu, w którym ja jestem zaledwie nędzarzem. Ale też jego 
śmiałość ma granice; powiedziałbym, że pod pewnymi względami jest równie ostrożny jak ty. 
Popatrz, jak krótko przycina bokobrody; zapewne nic się w tym względzie u niego nie zmieniło od 
lat trzydziestych, kiedy nasza królowa Wiktoria była dziecięciem.

Po chwili rozbrzmiał dzwonek — raz, ale stanowczo. Parę sekund później pani Hudson 

wprowadziła dostojnego jegomościa do naszego salonu.

— Pan Sherlock Holmes? — spytał z bezsprzecznie amerykańskim akcentem, spoglądając 

to na mnie, to na Holmesa.

— Do pańskich usług… panie Tiffany — odezwał się Holmes, kłaniając się i uśmiechając.
— A więc agencja Pinkertona uprzedziła pana o mojej wizycie? — zagadnął jegomość, 

wyraźnie zaskoczony, iż się go spodziewano.

— Nic podobnego. Nie utrzymuję żadnych kontaktów z tą firmą.
— To z ich polecenia przychodzę do pana.
— Ach, słyszałeś, Watsonie? — Holmes zwrócił się do mnie z błogim wyrazem twarzy. — 

Najwyraźniej wieści o moich wysiłkach detektywistycznych dotarły za Atlantyk. Ale zaraz, 
przedstawiam panu mojego wspólnika, doktora Watsona. Watsonie, oto pan Charles Lewis Tiffany, 
człowiek, który przyprawia kobiety na całym świecie o taki zachwyt, że sam Casanova poczułby 
ukłucie zazdrości.

— Oczywiście — wymamrotałem uprzejmie, gdyż nazwisko Tiffany było w Londynie nie 

mniej znane niż w Nowym Jorku.

Żywe błękitne oczy Tiffany’ego zrobiły się twarde jak lapislazuli. Rzymski nos zdradzał 

upór, a rumiana cera odcinała się od śnieżnobiałych bokobrodów oplatających szczękę. Jak na 
człowieka po siedemdziesiątce był jednak okazem zdrowia.

— Skoro agencja Pinkertona nie kontaktowała się z panem w mojej sprawie, skąd pan wie, 

jak się nazywam? —  spytał.

Holmes wskazał odłożoną przeze mnie gazetę.
— Jeżeli naj… znamienitszy… i najbogatszy amerykański jubiler odwiedza Londyn, to 

zapewne szuka starych klejnotów dla nowych klientów. Gazety skwapliwie odnotowują takie 
wydarzenia, a mój zawód tego samego wymaga ode mnie.

— Nie przypominam sobie, aby ostatnio w londyńskiej prasie drukowano moją podobiznę.
— Szanowny panie, gdy ktoś nosi kapelusz, który mógł wyjść z jednego tylko zakładu 

kapeluszniczego w Nowym Jorku, nie trzeba się posiłkować czymś tak prozaicznym jak fotografia. 
Tym bardziej że ma pan przy dewizce diamentowy znak w kształcie odręcznej litery T. Ale proszę 
łaskawie usiąść — dodał Holmes z przymilnym wdziękiem, jakiego często używał, by zachęcić 
klienta do szczerej rozmowy. — Jestem złakniony historii, która sprowadza pana w moje skromne 
progi.

Jegomość zdjął kapelusz i po chwili wahania podał go Holmesowi, który zajrzał do 

wyściełanego jedwabiem wnętrza i pokiwał głową z uśrńiechem zadowolenia.

— Tak jak przypuszczałem — rzekł. — Czy przyszło panu kiedyś na myśl, że ze wszystkich 

elementów męskiego stroju najczęściej metkuje się kapelusze? Przeprowadziłem niegdyś pewne 
dochodzenie w tej kwestii, co powinno tłumaczyć moją wiedzę na temat czołowych firm 
kapeluszniczych Europy, a także, ma się rozumieć, Stanów Zjednoczonych i Kanady.

— Widzę, że jest pan w swym fachu równie skrupulatny jak jaw moim — powiedział 

TifTany. —  Ja również muszę się orientować na światowym rynku.

— Prawda jest jak brylant, łaskawy panie. Musi mieć odpowiedni kolor, wagę i 

przejrzystość, inaczej jest nic niewarta — no i trzeba jej szukać wszędzie. Na tym właśnie polega 
mój fach.

— To zabawne, że wspomina pan o brylantach — a może i to zdołał pan wydedukować? 

Pański talent do domysłów jest niepokojący.

Holmes rozłożył ręce w geście skromności.
— Obawiam się, że to czysty przypadek.
— W każdym razie to właśnie brylantów szukam, i to wielu — oznajmił Tiffany, 

usadawiając się w głębokim fotelu przeznaczonym dla klientów Holmesa. — Chodzi o bajońskie 
sumy.

Holmes uniósł brew i rozłożył swoje długie palce na znak pełnej uwagi.
Światowej sławy jubiler ciągnął dalej:
— Europa jest dla mojej firmy zasobnym źródłem kamieni. Klejnoty koronne różnych 

rodów monarszych mogą lada chwila pójść pod młotek. Rzecz jasna, wydobywamy mnóstwo 
pierwszorzędnych diamentów prosto z kopalni. Przyznaję, że mam słabość do półszlachetnych 
kolorowych kamieni, częstokroć lekceważonych, ale jest coś pięknego w historii wspaniałych 
diamentów, co przemawia do naszej romantycznej, spragnionej przygód wyobraźni.

— Istotnie — przytaknął Holmes z błyskiem w oczach i rumieńcem podekscytowania na 

smukłych policzkach.

— Czy słyszał pan kiedyś o brylantowym pasie?
— Watsonie, mój katalog!
Przyniosłem rzeczony tom, osobistą encyklopedię Holmesa, pełną strzępków informacji, 

jakie mogą się przydać jedynie niestrudzonemu badaczowi odwiecznej ludzkiej skłonności do 
zbrodni.

Holmes w milczeniu kartkował grube tomisko.
— Nie mam żadnej wzmianki na ten temat, ale chyba sobie przypominam, że miało to jakiś 

związek z nieszczęsną Marią Antoniną.

— Zadziwia mnie pan, panie Holmes. Nawet o rzeczach, o których nic pan nie wie, coś pan 

jednak wie. Tak, rzecz, o której mowa, należała do niej. Jak sama nazwa wskazuje, był to pas 
wysadzany brylantami. Żaden z tych klejnotów nie jest może sam w sobie wyjątkowy, ale razem 
tworzą piękny łańcuch. Maria Antonina nosiła ten pas w talii dworskich sukien, mówi się, że sięgał 
ziemi.

Gwizdnąłem pod nosem, gdyż taka ilość diamentów musiała wyglądać imponująco.
— Taka też była i moja reakcja — zwrócił się do mnie Tiffany — gdy o nim usłyszałem po 

raz pierwszy.

— Jak dawno temu zaginął? — spytał nagle Holmes. — Czyżby podczas rewolucji 

francuskiej?

— Nie, i właśnie na tym polega cała… pokusa, panie Holmes. Brylantowy pas przetrwał 

rewolucję. Przechowywano go z resztą królewskich klejnotów w Tuiłeries aż do 1848 roku, kiedy to 
wściekły motłoch wyległ na ulice i obalił Ludwika Filipa.

— Trzydzieści trzy lata temu — pomyślał głośno Holmes.
— Przypuszczam, że to niewiele dłużej niż pański pobyt na tej planecie — zauważył 

Tiffany.

— Diamenty powstają całe wieki — odrzekł rzeczowo Holmes — ale zapewniam pana, że 

umiejętność dedukcji dojrzewa w człowieku dużo szybciej. Przynajmniej tak było ze mną.

— Wierzę panu — powiedział Tiffany i uroczyście kiwnął głową. — Gotów jestem 

poruszyć niebo i ziemię, żeby odnaleźć ten przedmiot. Wedle mojej najlepszej wiedzy, trafił do 
Anglii. Zaangażuję w poszukiwania wszystkie moje środki. Korzystałem już wcześniej z usług 
detektywistycznych, głównie agencji Pinkertona, lecz oni nie mają niezbędnych w tym wypadku 
kontaktów zagranicznych.

— Szanowny panie — rzekł Holmes — nie zwykłem szukać zapodzianych rzeczy. Prawdę 

mówiąc, wybieram sprawy ze względu na ich niezwykłość. Zadanie wytropienia skradzionych dóbr 
jest rzeczą błahą; jestem pewien, że w tej materii może pan się z powodzeniem zwrócić do innego 
detektywa.

— Byłbym panu wdzięczny, gdyby jednak zapoznał się pan ze szczegółami. U Pinkertona 

wszyscy wyrażali się z dużym uznaniem o panu, a zwłaszcza o pańskiej umiejętności 
podejmowania niespodziewanych tropów. Czyż nie jest pan jedynym w świecie prywatnym 
detektywem, którego radzi się policja?

— Cóż, przynajmniej trop jest zimny, a osoby dramatu nieznane. — Długie, zwinne dłonie 

Holmesa zgodnie klasnęły o poręcze fotela. — Tak się składa, że mam teraz trochę wolnego czasu i 

nie zaprząta mnie żadna inna sprawa. Bardzo się w takich razach niecierpliwię i jestem chyba 
trochę nieznośny, co doktor Watson z pewnością poświadczy. Przy tym moje drzewo genealogiczne 
zahacza jednym czy dwoma korzeniami o Francję, jestem więc zainteresowany odnalezieniem 
diamentów francuskiej królowej i przywróceniem ich światu.

— Tak jak to niegdyś uczynili trzej muszkieterowie — dodał ze śmiechem Tiffany.
Holmes popatrzył na niego jak na wariata.
— No tak, trzej muszkieterowie — podchwyciłem prędko — i słynna sprawa diamentów 

królowej. — Oprócz mnie mało kto zdawał sobie sprawę z bezbrzeżnej ignorancji Holmesa, kiedy 
przychodziło do spraw niezwiązanych z jego dziedziną, takich choćby jak literatura. — Jeden za 
wszystkich, wszyscy za jednego!

— To zacna dewiza, Watsonie —  odparł z roztargnieniem Holmes, wstając z fotela. — 

Może pan być spokojny — zwrócił się do Tiffany’ego — że dołożę wszelkich starań, by odnaleźć 
pański zaginiony pas.

— A pan może być spokojny, że pański wysiłek zostanie sowicie nagrodzony. Oto czek na 

pokrycie pierwszych wydatków.

Holmes przyjął go, skłonił się, po czym podał gościowi kapelusz i odprowadził go do drzwi.
— Pomyśl o tym, Holmesie — rzekłem, gdy wrócił do pokoju — pas brylantów… musi 

mieć chyba ze dwa metry!

— Pod warunkiem że Maria Antonina wiązała go podwójnie, jak większość kobiet. Ale 

równie dobrze mógł być krótszy.

— Mimo wszystko jednak byłoby to niezwykłe znalezisko.
— Ach, rozumiem — odrzekł, sięgając po czarną glinianą fajkę i perski kapciuch woniejący 

nieubitym tytoniem. —  Wyczekujesz porywającej historii, którą będziesz mógł opisać— Twoje 
ambicje literackie wykraczają poza moje zwyczajne i nudne sprawy…

— Ależ skądże, mój drogi! — zaprotestowałem. — Znajomość z tobą nauczyła mnie, że 

każdy szczegół jest wart odnotowania i że nawet drobna sprawa potrafi być wielkim utrapieniem. 
Ale czy ani trochę nie palisz się do wyruszenia śladem tego niezwykłego artefaktu?

— Czy się nie palę, Watsonie? Do podążenia błyszczącym śladem oślizłego ślimaka przez 

zielone ogrody Anglii? Może to piękny i drogocenny pas, ale też jeden z tych, co pętają ludzi, a 
jego połysk zmatowiał, jak sądzę, od dotyku chciwych rąk, przez które niewątpliwie przechodził. 
Jego ślad to pasmo zdrady, smutków i zniszczenia, bądź tego pewien.

— Piękna rzecz to wieczna przyjemność

[2]

 — nieopatrznie przywołałem słowa poety. Ale to 

literackie nawiązanie, inaczej niż wzmianka o Dumasowskich trzech muszkieterach, nie trafiło w 
próżnię.

— Rzadko kiedy wielkie piękno i wielka cnota przestają ze sobą — odpowiedział Holmes 

cytatem z Petrarki. — Uważam, Watsonie, że to żałosne, iż owa „piękna rzecz”, brylantowy pas, 
niegdyś atrybut francuskiej królowej, stanie się zaledwie symbolem doczesnego bogactwa nowego 
właściciela. W naszych przemysłowych czasach książęta handlu i carowie celuloidu kupują takie 
błyskotki, aby schlebić własnej próżności oraz kobietom, tak by wszyscy dokoła widzieli, jacy są 
hojni. Lepiej, żeby się ten pas nigdy nie odnalazł, żeby nikogo nie wiódł na pokuszenie ani nie 
popychał do występnych czynów, których świat i tak ma już nadto.

— Może chociaż należałoby go wystawić w jakimś muzeum? Holmes roześmiał się.
— Pan Tiffany nie jest kustoszem, tylko kupcem. Najpewniej zechce podzielić pas i 

sprzedać kamień po kamieniu, zyskując w ten sposób dużo więcej, niż gdyby miał go zachować w 
pierwotnym kształcie.

— Na pewno by tak nie postąpił, Holmesie.
— Widzę, że nie opuszcza cię ochota na poszukiwanie skarbu. Przyznaję, jest w 

znajdowaniu rzeczy pewna przyjemność, która wykracza poza sam fakt ich znalezienia. W każdym 
współczesnym Angliku jest ślad chłopca, co zresztą jest poniekąd cechą pożądaną. Podejmę się tego 
zadania, Watsonie, ale wybacz mi, jeśli nie będę umiał wykrzesać z siebie wielkiego entuzjazmu. 
Szukając zaginionego skarbu, niechybnie dokopię się do ludzkich nieszczęść, a jeśli go znajdę, 
odkryję ich jeszcze więcej.

— Nie jeśli, lecz kiedy, Holmesie.
— Kiedy —  poprawił się z pokorą.
Rozdział V Posiłek u Tiffanyego Nigdy wcześniej nie poznałam nikogo, kto miałby tyle 

wzgardy dla przedmiotów, co moja nowa przyjaciółka Irene Adler. Rzecz nie w tym, że ich nie 
posiadała; przeciwnie, nawet za czasów naszego wczesnego wspólnego pomieszkiwania w 
dzielnicy włoskiej oba jej pokoje były zastawione po kinkiety nagromadzonymi przedmiotami.

Jak ciekawskie kocię, które zapomina o swej płochliwości, badałam krok po kroku 

wypchane zakamarki nowego domu. Moim pierwszym odkryciem był wyjątkowo nonszalancki 
stosunek Irene do wszelkich rzeczy znajdujących się w jej posiadaniu. Co było jej, było też moje. 
Wystarczyło, że zatrzymałam dłużej wzrok na egzotycznych wzorach jakiegoś szala, a już to 
spostrzegała i mówiła:

— Podoba ci się, hm? Możesz go sobie wziąć.
— Nie! — protestowałam co i rusz. Te żywe barwy i kołyszące się jedwabne frędzle nie 

przystawały do mojego stylu ani tym bardziej do mojej pozycji społecznej.

Wówczas Irene pokazywała mi inny szal, dajmy na to, ze zdobionego jedwabiu z 

delikatnymi, rzęsowatymi frędzlami; wyjmowała go z wiecznie rozdziawionego kufra, z którego 
wysypywały się na sypialniany dywanik nieprzebrane skarby sztuki krawieckiej.

— Może ten bardziej przypadnie ci do gustu — mawiała tak rozbawionym tonem, że 

miałam ochotę z czystej przekory Przyjąć którąś z tych jarmarcznych ozdób.

Nigdy jednak tego nie uczyniłam.
Raz, w przystępie frustracji spowodowanej obfitością rzeczy zalegających w obu naszych 

przestronnych pokojach, sporządziłam listę wszystkiego. Skromne umeblowanie ginęło w morzu 
akcesoriów. Wyróżniało się w tej zbieraninie pianino, jedyny bodaj uprzątnięty mebel, dzięki czemu 
dawało się unieść pokrywę klawiatury. Dwa głębokie fotele, jeden i drugi przeżarty przez mole pod 
kolorową narzutą, okalały kominek. Pod przeciwległą ścianą stała garbata kanapa, nad którą 
zamiast obrazu wisiał plakat Hamleta w reżyserii Henry’ego Irvinga, z Ellen Terry w roli Ofelii.

Kominek służył za półkę na rozmaite narzędzia kuchenne — będące przejawem swoistego 

bezprawia, gdyż gotowanie w mieszkaniu było zabronione. Jedyną ozdobą kominka była pusta 
butelka wina, którą opróżniłyśmy pierwszego wieczora. Teraz tkwiła w niej miotełka do kurzu 
wykwitająca bukietem zielono— miedzianych piór zastępujących świeże kwiaty.

Powinnam jeszcze dodać, że miotełka do kurzu nie była zbyt często niepokojona i dopiero 

ja, wprowadziwszy się, zaczęłam jej używać zgodnie z przeznaczeniem.

Pokój sypialny Irene —  do którego zapraszała mnie jak do uznanego salonu — był jeszcze 

dziwniejszy. Pierwszej wycieczki w to bizantyjskie zacisze omal nie przypłaciłam atakiem serca, 
dostrzegłam bowiem jakąś ciemną sylwetkę przyczajoną w niedoświetlonym kącie.

— Kogo jak kogo, Nell, ale jej nie musisz się obawiać — zapewniła mnie Irene. — Dama 

bez głowy jest nie tylko niegroźna, ale wręcz bezużyteczna, choć mało który mężczyzna to 
rozumie.

Przyjrzałam się naszej tajemniczej współlokatorce: był to manekin krawiecki z 

klepsydrowym tułowiem spowitym w czarny dżersej. Jak większość manekinów kończył się u szyi 
metalową nasadką, z której wyrastała ogromna lilia z blado— niebieskiego jedwabiu. Nic 
dziwnego, że w pierwszej chwili pomyślałam, że nawiedza nas duch z okaleczoną twarzą.

Irene stanęła w pozie za manekinem, położyła rękę na jego czarnym ramieniu i uśmiechnęła 

się szelmowsko.

— Mówię na nią Lilia z Jersey — powiedziała z fingowaną czułością, wbijając szpilkę w 

materiał.

— No tak, to przecież Lillie Langtry! — zawołałam i az podskoczyłam. Dowcip Irene 

potrafił zaskakiwać. Zbliżyłam się do manekina. — Myślisz, że ona naprawdę… no wiesz… z 
księciem Walii, jak mówią ludzie?

— Jeżeli nie, to by znaczyło, że jest głupia… albo że on jest jeszcze głupszy — orzekła 

Irene.

Nie spodziewałam się tak obrazoburczej odpowiedzi.

— Ale przecież ona ma męża!
— A książę jest żonaty.
— Poza tym jest córką duchownego.
— Córki duchownych często upadają w pierwszej kolejności. Bycie grzeczną szybko się 

nudzi, bo i jaki z tego pożytek?

— Irene! Gdyby nie to, że wiem, iż robisz sobie kpiny, bałabym się o twoją duszę, a 

przynajmniej o twoje dobre imię.

— Przecież ja nie mam ani jednego, ani drugiego, pamiętasz? —  zaripostowała. —  W 

końcu jestem aktorką.

— Ale chyba mi nie powiesz, że pochwalasz niemoralne postępowanie pani Langtry?
— Oczywiście, że nie. Ale też nie mogę powiedzieć złego słowa o jej inteligencji. Widziałaś 

ją kiedyś? Nie? Boja owszem.

— Jak wyglądała? —  spytałam z większym zaciekawieniem, niżbym chciała.
— Właśnie do tego zmierzałam — odparła Irene z uśmiechem. — Wcale nie jest taka 

piękna, jak się uważa, Nell. Jej profil przypomina piłę do metalu — ma ten grubo ciosany męski 
zarys, który malarze zwykli nazywać „greckim”.

— Ale na obrazku na mydle Pears…
— To tylko obrazek. Rysunek. Każdy wrażliwy na piękno mężczyzna przyznałby, że pani 

Langtry ma w sobie tyle urody, co pomocnik murarza. Natomiast trzeba jej oddać pewien rozmach. 
Tamtego wieczora, gdy poznała księcia Walii, nosiła żałobę — cała była w czerni, a włosy miała 
związane w koczek. Między kolorowo upierzonymi damami wyglądała jak wróbel wśród rudzików.

— I dlatego książę zwrócił na nią uwagę?
— W rzeczy samej. W lesie pełnym jesiennych liści lepiej być troszkę zieloną niż 

ognistoczerwoną jak wszyscy dokoła. Poza tym Lilia z Jersey ma zwyczaj chodzić na przyjęcia bez 
S°rsetu. Lubi pogardzać konwenansami, przynajmniej w błahych sprawach.

— Bez gorsetu. — Takie zachowanie przechodziło moje pojęcie. — Ale dlaczego…?
— Jej czas już minął. Teraz gdy jej romans z księciem dobiegł końca, próbuje zwrócić na 

siebie uwagę, bo chce wrócić na scenę i zepchnąć z niej tych, którzy wyszli z cienia wyłącznie 
dzięki talentowi i ciężkiej pracy. — Irene przez chwilę sprawiała wrażenie naprawdę poirytowanej.

— Niełatwo odnieść sukces w niemoralnej branży, Nell, w zderzeniu z zepsutymi 

karierowiczkami, które pchają się na scenę.

— Twój cynizm wcale nie szokuje mnie tak bardzo, jakbyś tego chciała — zapewniłam ją 

nieszczerze. — Ty na przykład nigdy nie wybrałabyś takiego życia jak ona, żeby sobie dopomóc w 
robieniu kariery śpiewaczki.

— To prawda — zgodziła się Irene, poważniejąc na twarzy. Szpilka przekłuła napięty 

czarny dżersej w innym miejscu. — Nie zamierzam zabiegać o poklask na leżąco, jak poduszeczka 
do szpilek, i dlatego pewnie mało w życiu zwojuję.

— Może wyjdziesz za mąż i zakończysz występy.
— Nigdy! Małżeństwo jest równie żałosną wymianą wolności na bezpieczeństwo, w 

dodatku fałszywe bezpieczeństwo, bo mężowi wolno decydować o wszystkim, co robi jego żona. 
Małżeństwo to umowa handlowa pieczętowana społecznym i religijnym rytuałem.

— A ja przez całe życie uważałam, że małżeństwo jest rzeczą świętą i najwyższym 

powołaniem kobiety. Inna sprawa, że nieosiągalnym dla niektórych kobiet, którym życie ułożyło się 
tak, a nie inaczej… — Tutaj smutne wspomnienie choroby i wyjazdu Jaspera Higgenbottoma 
odebrało mi głos i dopiero po chwili dokończyłam: — Ale przynajmniej możemy o nim czasem 
pomarzyć. A ty nawet związek małżeński nazywasz pułapką i złudzeniem. Słuchając ciebie, można 
całkiem stracić nadzieję.

— Ależ nie, nie trać nadziei, Nell. To, że większość kobiet daje się prowadzić przez życie 

jak stado owiec, wcale nie znaczy, że kilka zwinnych jagniątek nie może się zerwać z postronka i 
pobiec wesoło, gdzie im się spodoba.

Odwróciła się z uśmiechem od upiornej Lilii z Jersey.
— A propos zrywania się z postronka, musisz mi doradzić, w co powinnam się ubrać. W 

przyszły czwartek rano mam ważne przesłuchanie.

— Do tego nowego spektaklu w operze? Gilberta i Sullivana? Irene pokręciła głową.
— O nie, to coś dużo poważniejszego. Idę się zobaczyć z panem Tiffanym.
— Panem Tiffanym?
— Ze słynnym nowojorskim jubilerem! Na jakim świecie ty żyjesz?
— Niekiedy istotnie mam wrażenie, że na innym niż ty — odcięłam się, bardziej 

zaniepokojona implikacjami słowa „pan” aniżeli „Tiffany”. — Ale chyba nie wybierasz się do 
Nowego Jorku?

— Niezupełnie. Jestem rącza, lecz nie mam skrzydeł. Pan Tiffany przyjedzie do mnie, a 

właściwie to ja odwiedzę go w hotelu przy Trafalgar Square.

— Nie możesz.
— Dlaczegóż by nie?
— Pójść do jego hotelu? Sama? Rano? Ktoś gotów pomyśleć, że jesteś…
— Aktorką? Tak, wiem. Ale czy nie rozumiesz, jaka to wielka szansa? Charles Lewis 

Tiffany chce zasięgnąć mojej rady w poufnej sprawie! Skierowała go do mnie agencja 
detektywistyczna Pinkertona. Wolałabyś, żeby przyszedł tutaj?

— Broń Boże! To jeszcze bardziej nie wypada.
— Poza tym Morley to bardzo dobry hotel. Ludzie nie wezmą mnie na języki bardziej, niż 

gdyby to samo zrobiła pani Langtry, — Dobrze więc. Pójdę z tobą.

— Jeszcze nigdy nie słyszałam takiej determinacji w twoim głosie, Nell. Nie boisz się, że i o 

tobie zaczną kursować niemiłe plotki?

— To nieistotne. — Wyprostowałam ramiona. — Niech mówią o nas obydwu.
— Dobrze powiedziane — rzekła z uśmiechem. — Może twoja obecność przyda nieco wagi 

całej sytuacji. Mogę na przykład Przedstawić cię jako moją sekretarkę.

~ Ale to nieprawda — zauważyłam nieśmiało.
— Chyba że będziesz robić notatki — odparła triumfalnie.
— No tak, wtedy to co innego.
— W takim razie postanowione. Spotkamy się z panem Tiffanym w Morleyu w przyszły 

czwartek i będziesz notować. A teraz pomożesz mi wybrać odpowiedni strój na to ważne 
rendezvous.

Tak też uczyniłam, ubieranie Irene sprawiało mi bowiem coraz więcej uciechy. Przy całej 

obfitości jej garderoby było w niej zaskakująco mało zestawów. Dopiero stosy używanych ozdób 
złowionych na ulicznych targowiskach przekształcały je w stroje stosowne do danej okazji, nastroju 
czy pozycji społecznej.

Irene nie dbała też o środki, jakimi dokonywały się owe przemiany. Nieraz wieczorem ja, 

nauczona pajęczej staranności w posługiwaniu się nićmi, patrzyłam, jak Irene, dzierżąc w ręce igłę 
z wielkim uchem, zamaszystym ściegiem przyszywa mieniące się falbany do zgrzebnej sukni. Tym 
łatwiej jednak było potem zerwać luźne ściegi, by wedle potrzeby po raz kolejny przerobić suknię 
na inny styl.

Ustaliłyśmy, że na spotkanie ze słynnym jubilerem odpowiedni będzie ubiór, jak to ujęła 

Irene, „na dostojną mieszczankę”. Jeżeli o mnie chodzi, to jak zwykle przywdziałam strój 
stonowany i stateczny, choć muszę przyznać, że gdy wsiadałyśmy do omnibusu jadącego na 
Trafalgar Square, rękawiczki kleiły mi się do mokrych dłoni.

Stojący naprzeciw pomnika Karola I hotel Morley na zewnątrz wyglądał, Bogu dzięki, 

bardzo przyzwoicie. Najbardziej jednak zaintrygowała mnie tak zwana kula czasu na dachu urzędu 
pocztowego, po prawej od hotelu, czyli urządzenie podające dokładną godzinę w centrum Londynu.

Takie pomysłowe wynalazki wynagradzały mi gwar i zamęt miejskiego życia. Cynkową 

kulę o średnicy prawie dwu metrów unoszono na wysokość trzech metrów, skąd spadała codziennie 
o pierwszej po południu, uruchamiając w ten sposób prąd elektryczny biegnący prosto z 
obserwatorium w Greenwich. Dzięki temu cały Londyn mógł odpowiednio ustawić zegary i 
zegarki, czego i ja nie omieszkałam uczynić.

Po lewej nad bryłą hotelu górowała wieża kościoła Świętego Marcina wśród Pól, co również 

odczytałam jako pomyślny znak dla naszego przedsięwzięcia.

I tak wciśnięte między Boga i nowoczesną technikę weszłyśmy z Irene do środka. Ciężkie 

tureckie dywany tłumiły nasze kroki, gdy prowadzono nas do prywatnej sali jadalnej. Wreszcie 
rzeźbione podwójne drzwi otwarły się przed nami) ukazując dziarskiego starszego pana o twarzy 
surowej, lecz życzliwej.

— Pani Irene Adler? —  zagadnął, spoglądając to na mnie, to na nią.
— Do pańskiej dyspozycji — odezwała się Irene i wyciągnęła jedną dłoń z mufki, by się 

przywitać. —  A to moja sekretarka, panna Huxleigh.

Pan Tiffany zjeżył się trochę wobec tak śmiałego powitania, podobnie zresztą jak ja. Irene 

wyglądała jednak urzekająco w niebieskim brokatowym kostiumie i kapeluszu z kobaltowym 
strusim piórem opadającym ku policzkowi z dołeczkiem, toteż oboje natychmiast puściliśmy ten 
drobiazg w niepamięć.

— Nie spodziewałem się Amerykanki — przyznał pan Tiffany. — Łaskawe panie spoczną. 

Hotel przygotował dla nas posiłek. Jestem doprawdy bardzo zajęty, stąd spotkanie w porze 
śniadaniowej.

— Jakie pyszności — skwitowała Irene, siadając przy stole zastawionym delikatesami i 

porcelanowym imbrykiem w kształcie utuczonego królika.  — Nell, zechciej czynić honory, aja i 
pan Tiffany od razu przejdziemy do rzeczy.

Skwapliwie się zgodziłam. Jeżeli opanowałam któryś z obowiązków córki pastora — i to, 

nie chwaląc się, doskonale — to właśnie zaparzanie, nalewanie i podawanie herbaty.

Nasz gospodarz odrzucił: połę czarnego surduta i rozsiadł się nieco nerwowo w głębokim 

fotelu.

— Muszę przyznać, panno Adler — zaczął ze zmarszczonym czołem — że pomimo 

najwyższych rekomendacji Pinkertona wciąż mam wątpliwości, czy powinienem powierzyć Pani 
moją sprawę. Jest pani taka młoda…

~ Pan także był młody, kiedy zakładał swoją firmę. Czyż nie miał pan wtedy dwudziestu 

pięciu lat?

Zmarszczki na grzbiecie jego dumnego rzymskiego nosa zniknęły w jednej chwili.
— A przy tym rzecz jest poufnej natury, w najwyższym stopniu — dodał.
— Potrafię dochować tajemnicy, w najwyższym stopniu. A pani Huxleigh jest córką pastora 

i uosobieniem dyskrecji.

— Dobrze więc. Ale muszę zaznaczyć, że należy się w tej sprawie liczyć z pewnym… 

niebezpieczeństwem.

— Wyśmienicie! — Irene odebrała ode mnie pierwszą filiżankę herbaty i znad jej 

filigranowego brzegu uśmiechała się promiennie do pana Tiffany’ego. — Skoro trzeba się liczyć z 
niebezpieczeństwem, to znaczy, że chodzi o bardzo cenny przedmiot. Jaki to klejnot?

— Nie powiedziałem, że chodzi o klejnoty.
— Nie musiał pan, pańskie nazwisko mówi samo za siebie.
— Ale mógłbym przecież szukać pomocy w osobistej sprawie…
— Gdyby tak było, z pewnością nie szukałby jej pan u kogoś niesprawdzonego, 

czegokolwiek by ta sprawa dotyczyła.

— Jest pani bystra, panno Adler. Muszę to pani przyznać.
— Może zatem przekona się pan do kobiet i zacznie je zatrudniać w swoim nowojorskim 

sklepie?

Jegomość przez chwilę wyglądał tak, jakby dostał ataku apopleksji; oblał się nadzwyczaj 

czerwonym rumieńcem, o który trudno było winić zaparzoną przeze mnie łagodną herbatę.

— Moja firma cieszy się nienagannym wizerunkiem, zaprawdę godnym banku, panno Adler. 

Proszę też nie zapominać, że Tiffany jako pierwszy sklep po obu stronach oceanu wprowadził 
pokoje odpoczynkowe dla kobiet z dziećmi. Kobiety, choćby nie wiem jak były czarujące w salonie 
czy bawialni…

— Albo w sklepie —  wtrąciła Irene.
— Obecność pracownic… spowodowałaby pewien dysonans — rzekł w końcu 

rozstrzygającym tonem.

— I tu się z panem zgadzam. Mężczyźni pracujący w pańskim sklepie ubierają się jak 

przedsiębiorcy pogrzebowi.

— Czy odwiedziła pani kiedyś mój sklep przy Union Square?
— Kiedy mieszkałam w Ameryce — uśmiechnęła się Irene. — Ale, tak jak większość 

przechodniów, jedynie po to, by popatrzeć na te cuda.

— Jak na młodą kobietę jest pani bardzo śmiała! Jestem skłonny pomyśleć, że pani ze mnie 

pokpiwa. Ale może właśnie kogoś takiego mi trzeba, choć przyznam, że wciąż nie jestem pewien, 
czy dobrze robię, zatrudniając kobietę do tak delikatnej sprawy.

— Czyli do czego? —  spytała Irene bez ogródek. Zerknął na mnie, jakby moje dobre 

angielskie maniery dodawały mu otuchy w obliczu rozbuchanej swady Irene.

— Nie szukam jednego klejnotu — rzekł w końcu zniżonym głosem — lecz całego sznura.
— Perły! — wykrzyknęłam w przemożnym odruchu, lecz oboje tylko spojrzeli na mnie z 

politowaniem i wrócili do rozmowy.

— Zbyt oczywiste —  mruknęła do mnie Irene. Pan Tiffany skinął głową i mówił dalej:
— Chodzi o duże, starannie dobrane brylanty, połączone w długi sznur oplatający drobną 

kibić — i opadający na ziemię. Marszczy pani czoło, panno Adler. Czyżby przypadkiem wiedziała 
pani, o czym mówię?

Irene pokręciła głową.
— Bynajmniej, ale z opisu wnioskuję, że to przedmiot… w starym stylu.
— O ile koniec zeszłego wieku można uznać za dawne czasy — do czego pani, ze względu 

na swój wiek, ma pełne prawo.

— Klejnoty zaginęły?
— W rzeczy samej.
— A jeśli się odnajdą, czy nikt nie będzie rościł do nich pretensji? — Nikt. Irene nagle się 

uśmiechnęła.

— No tak. Po tylu latach jej krewni raczej nie mają szans na zwycięstwo w sądowych 

bataliach.

— Jej, czyli kogo, panno Adler?
— Właścicielki zaginionego pasa, nieżyjącej już królowej Marii Antoniny, głowy 

nieistniejącej od lat monarchii francuskiej.

— Skąd… skąd pani wiedziała? — Rumieniec odpłynął nagle z policzków i nosa 

jegomościa.

— Zgadywałam na podstawie pańskich mniej lub bardziej zamierzonych podpowiedzi. Tak 

drogocenny przedmiot musiał należeć do królewskiego rodu, takie kosztowności to teraz łatwe łupy, 
mówi się, że w niedalekiej przyszłości pod młotek pójdą francuskie klejnoty koronne, nic więc 
dziwnego, że rośnie zainteresowanie przedmiotem, którego pan szuka.

— Na Boga, jest pani dobrze zorientowana jak na domorosłego detektywa! Chyba jednak 

pani nie doceniłem. Uprzedzano mnie, że jest pani sprytna i lotna, ale teraz zaczynam się obawiać, 
czy nie zechce mnie pani wywieść w pole i zagarnąć nagrody dla siebie.

 — Nie czerpię mojej wiedzy z poufnych informacji, tylko ze zdrowego rozsądku. Nie mam 

pojęcia o pańskiej branży, ale znam się na modzie. Pas odpowiadający pańskiemu opisowi mógł 
należeć jedynie do królowej, i to wyjątkowo rozrzutnej. Co się tyczy francuskich klejnotów 
koronnych, to choć sama nigdy nie przywdzieję żadnego z nich, łapczywie chłonę wszelkie 
pogłoski na ich temat. Drogocenne kamienie fascynują większość kobiet, zresztą kto jak kto, ale 
pan powinien o tym wiedzieć.

— Tylko czy powinienem ufać komuś tak niepokojąco chytremu?
— Bez wątpienia. Poleciła mnie panu agencja Pinkertona. Jeżeli odnajdę pański skarb, nie 

zachowam go dla siebie, choćby mnie kazano włóczyć końmi.

Tak jak Jefferson Hope przed kilkoma dniami, Charles Lewis Tiffany pochylił się i wejrzał 

w cudowne ciemnozłote oczy Irene. Ona zniosła to spojrzenie z królewską obojętnością, 
najwyraźniej równie pewna swojej prawości jak Maria Antonina swej godności monarszej.

— Dobrze zatem. — W głosie pana Tiffany’ego dało się słyszeć lekką zadyszkę, jak gdyby 

wszedł na dużo wyższe schody, niż się spodziewał. — Mówimy o tak zwanym brylantowym pasie. 
Nie widziano go, odkąd zniknął z paryskiego pałacu Tuileries w 1848 roku, kiedy to gmin obalił 
Ludwika Filipa. Mówi się, że trafił potem do Londynu. Po niepokojach roku 1870 cesarzowa 
Eugenia uciekła z kraju, zabierając wiele klejnotów oraz swojego powiernika, hrabiego de 
Montglasa. Kosztowności miała później umieścić w Banku Anglii.

— Nie chcemy chyba wydrzeć tego cuda tak szacownej instytucji?
— Los klejnotów cesarzowej jest znany. Wspominam o nich jedynie po to, by podkreślić, że 

członkowie francuskiej rodziny królewskiej mają zwyczaj uciekania do Anglii w chwilach 
zagrożenia — i vice versa — co stanowi jeszcze jeden argument za tym, że brylantowy pas znajduje 
się w Londynie. Zleciłem już poszukiwania innym detektywom, jednak dostrzegam pewną mniej 
oczywistą drogę, do której pani jest zapewne lepiej predysponowana. Otóż nie wykluczam, że jakiś 
bogaty kolekcjoner dla własnej przyjemności trzyma ów pas w tajemnicy przed światem. Zarazem 
jednak należy przypuszczać, że nie może się oprzeć pokusie i od czasu do czasu pokazuje go jakiejś 
próżnej kobiecie…

— Dodajmy, że nie jest nią jego żona —  wtrąciła Irene. Pan Tiffany pokiwał głową, rad, że 

nie będzie musiał zagłębiać się w szczegóły tej niezręcznej sytuacji.

— Brawo, panno Adler! A ponieważ nie jest pani obcy świat teatru…
— W którym takich próżnych kobiet jest najwięcej… — uzupełniła Irene.
— W rzeczy samej. Pomyślałem więc, że będzie pani łatwiej wybadać ten temat. Jestem 

gotów zaoferować takiemu właścicielowi sowitą rekompensatę. A nuż uroki posiadania takiego 
przedmiotu na własność zdążyły mu się sprzykrzyć?

Irene w zamyśleniu napiła się herbaty.
— Szczerze powiedziawszy, mam wątpliwości, czy owa droga zawiedzie pana do tych 

klejnotów. Może się okazać, że to strata pańskich pieniędzy i mojego czasu.

— Wiem o tym. Mimo to zamierzam skorzystać ze wszystkich dostępnych możliwości. 

Muszę przyznać, że chociaż kobieca subtelność może pani pomóc w uzyskaniu informacji, których 
potrzebuję, to jednak mam wątpliwości, czy godzi się zatrudniać damę do tak niewdzięcznego 
zadania.

— Zapewniam pana, że to chleb powszedni aktorki, choć przyznaję, że ostatnimi czasy moja 

kariera stanęła w martwym punkcie — i dlatego przyjmuję takie zlecenia jak pańskie.

— Nie da się jednak ukryć, że sferą pani dociekań będzie, jeśli wolno się tak wyrazić, 

miękkie podbrzusze społeczeństwa…

(W tym miejscu, czyniąc gorączkowe notatki, żywo przytaknęłam głową).
— Nonsens, szanowny panie! Kto śpiewał w operach, ten dobrze zna ciemne zakamarki 

ludzkiej duszy. Zrobię, co w mojej mocy, żeby odnaleźć te diamenty; powinna do tego wystarczyć 
odrobina perswazji. Jak pan wie, natura nie skąpi kobietom tego daru, a zresztą, czyż nie jemu 
zawdzięcza pan swoją pełną kabzę? Czy bez niego panna Lillian Russell zdołałaby namówić pana 
Jamesa Brady’ego na podwiązki w kształcie pająków o szmaragdowych tułowiach oraz 
diamentowych i rubinowych nóżkach, które uświetniły jej — dodajmy, nie takie znowu filigranowe 
—  ciało?

— Znowu wykazuje się pani nadzwyczajnym znawstwem tematu — przyznał pan Tiffany. 

— Nawiasem mówiąc, pani sama, ośmielę się to powiedzieć, panno Adler, jest wyjątkowo 
przekonywającą przedstawicielką swojej płci. Proszę mi wytłumaczyć, dlaczego para się pani taką 
ciężką pracą, skoro zapewne mogłaby pani z łatwością przekonać jakiegoś zamożnego adoratora, by 
obdarzył panią brylantowym pasem?

— Dlatego że kupowanie czegokolwiek, nawet piękna, za cudze pieniądze nie sprawia mi 

satysfakcji — odparła bez namysłu. — Zamożni adoratorzy nie są wiele warci, jeśli nie mają skarbu 
zwanego honorem albo nie szukają go u kobiety. — Irene wstała i wyciągnęła przed siebie dłoń. — 
Dziękuję panu za zlecenie. Na jak długo zatrzyma się pan w tym hotelu?

— Do dwudziestego ósmego. Czasu jest niewiele.
— Akurat w tym przedsięwzięciu bardziej niż czasu będę potrzebowała szczęścia. Miejmy 

nadzieję, że będzie mi sprzyjało bardziej niż biednej Marii Antoninie, która nie tylko straciła głowę, 
ale najwyraźniej także ulubiony pas — oto kolejna tragedia w długiej historii kobiecego 
przyodziewku.

Pan Tiffany roześmiał się z tego żartu, wręczył jej czek i pożegnał nas ukłonem. Znalazłszy 

się za drzwiami, sprawdziłam godzinę na moim butonierkowym zegarku: nie było nawet jedenastej, 
a czułam się przecież, jakbym miała za sobą cały dzień, i to nadzwyczaj długi.

— Jak chcesz to zrobić? — zapytałam.
— Ale co? — Irene sunęła przez hotelowe lobby pewnym krokiem zadomowionego gościa, 

podczas gdy ja z wielkim trudem odnalazłam wzrokiem wejście.

— Znaleźć ten — zniżyłam głos —  zaginiony pas.
— Popytam o niego w kręgach teatralnej elity.
— Ale ty do nich nie należysz.
— To się wkrótce zmieni.
— Jak to?
Zatrzymała się przy drzwiach wychodzących na ulicę.
— Jak to tak to. Obmyślimy wszystko po drodze.
— My?
Irene uniosła czek od pana Tiffany’ego do światła wlewającego się przez okna w 

ołowianych ramach.

— Ach, jaki z niego hojny człowiek! To pokryje wszelkie koszty i jeszcze trochę zostanie.
— Jak? — powtórzyłam.
Irene smyrgnęła przed hotel. Na placu Rarol I siedział na koniu w brązowej chwale. 

Chłodny wiosenny wietrzyk runął między nogi rumaka i dmuchnął prosto w nas. Zadumałam się 
nad losem monarchów skróconych o głowę, nad bajecznymi klejnotami, łupami wojen i rewolucji, 
nad honorem, niebezpieczeństwem i śmiercią.

Irene zatrzymała się, aby wydobyć coś z ciemnych zakamarków mufki.
— Co to? — spytałam i wcale bym się nie zdziwiła, gdyby wyciągnęła koszmarne pajęcze 

podwiązki Lillian Russell. Okazało się jednak, że to coś gorszego.

— Racuszki pana Tiffany’ego! Irene, jak mogłaś!
— Nie tylko racuszki. Mam też babeczki i bułeczki.
— Jakim cudem?— jęknęłam.
— Podebrałam je, kiedy ty byłaś zajęta pisaniem, a on mówieniem. Ludzie rzadko ci się 

przyglądają, kiedy mówią, zwróciłaś na to kiedyś uwagę? Spoglądają tylko na początku i na końcu. 
A pan Tiffany sporo mówił.

— Irene, a co z twoim okrzyczanym honorem?
— Honor jest czymś zbyt wzniosłym, by dotyczył takich błahostek jak ciastka. Poza tym 

musimy coś jeść, jeżeli chcemy wykonać zadanie, jakie postawił przede mną pan Tiffany, a to 
najpyszniejsze wypieki, jakie w życiu jadłam. Nie mogłam znieść myśli, że miałyby tam zostać, a 
obie byłyśmy zbyt zajęte, by móc się najeść do syta…

— To prawda, nie miałam czasu, musiałam cały czas notować.
— No więc… wzięłam bułeczki.
Spojrzałam na Irene. Ona na mnie. Hotelowe wypieki rzeczywiście były przepyszne… 

Pierwsza się roześmiałam, ale Irene śmiała się dłużej.

 

Rozdział VI

 Herbatka ze śmietanką 

Wskutek nalegań Irene część środków wyłożonych przez pana Tiffany’ego posłużyła do 

opłacenia mojej nauki w szkółce maszynopisania. Uchwyciłam się myśli, że po takim kursie 
prędzej zarobię na własne utrzymanie, niż gdybym znowu próbowała szczęścia w szacownym 
zawodzie guwernantki.

Nie cieszyłam się na codzienną bitwę z czarnym potworem o twardych klawiszach, które co 

prawda pozwalały przemienić zawiłe ręczne pismo w schludne drukowane litery, ale wymagały 
przy tym zręczności pianistki. W miarę jednak podnoszenia swych umiejętności zaczęłam czerpać 
pewną satysfakcję z okiełznania krnąbrnej maszyny.

Kiedy tak zmagałam się w pocie czoła z niezgrabnością własnych palców, Irene znikała na 

długie godziny i w bardzo różnych strojach. Jednego dnia wyglądała jak sprzątaczka, innego jak 
cudzoziemka z arystokratycznego rodu. Podnosząc wzrok znad maszyny, nigdy nie mogłam być 
pewna, kogo ujrzę tym razem.

— Czy to Carmen? — spytałam pewnego popołudnia, gdy Irene przeglądała się w lustrze. 

Jej naturalny kasztanowy odcień ginął pod misterną konstrukcją ze splotów, poduszeczek i 
sztucznych hebanowych pasem.

Moje pytanie było, rzecz jasna, podszyte sarkazmem.
— Brawo, Nell! — odparła. — To Carmen w stroju współczesnym. Nie ma to jak ulepszona 

klasyka, co? Ale powiedz: czy wyglądam jak przekwitła aktorka o nie najlepszej opinii?

— Nie wiem, czy przekwitła, ale na pewno taka, która zaczyna gubić płatki.
— Chłonęłam wzrokiem róż na jej policzkach i przyczernione rzęsy. —  Czy to aby na 

pewno bezpieczne wychodzić w takim odzieniu?

— O, bez obaw. Buszowałam trochę w teatrach w przebraniu, tak by nikt mnie nie 

rozpoznał, i szybko zrozumiałam, że jeśli zdołam odnaleźć brylantowy pas, to tylko wśród 
śmietanki towarzyskiej.

— A więc tak się ubierasz na spotkanie ze śmietanką… Mój świętej pamięci ojciec słusznie 

mi radził, abym stroniła od ludzi teatru.

— Tak się ubieram, żeby się dowiedzieć, kiedy śmietanka się spotyka i spija śmietankę. O 

najlepszych rautach najwięcej wiedzą ci, którzy na pewno nie zostaną zaproszeni. Dlatego obecnie 
obracam się wśród chórzystów i komparsów.

— Komparsów?
— Statystów. Biedne duszyczki, dostają sześciopensówkę i nie wypowiadają żadnych 

kwestii, robią tylko tło, wymachują rekwizytami, ale to właśnie dzięki tym niemym i 
niedocenianym legionom współczesne opery i sztuki mogą wybrzmieć w całej swej okazałości… A 
więc?

— Wyglądasz strasznie, jeżeli o to pytasz.
Zapałała radością, jakby usłyszała najwyższą pochwałę.
— Jeszcze jeden taki wypad, moja droga, i będę gotowa do prawdziwej ofensywy. Musisz 

mi pomóc.

— Zrobię, co zechcesz, pod warunkiem że to nic zdrożnego.
— Nie bardziej niż pyszne bułeczki, obiecuję — odrzekła wesoło. —  A ile przy tym będzie 

zabawy!

Po tych słowach wymknęła się na ulicę.
Z czasem zrozumiałam, że był to nieodłączny etap każdego dochodzenia Irene, swego 

rodzaju zenit emocjonalny, po którym zaczynała wcielać swoje niebezpieczne zamierzenia w życie. 
Zawsze kiedy była bliska odkrycia prawdy, wpadała w stan uniesienia — czy tym razem jej plan się 
powiedzie? Była trochę jak żołnierz, który pomimo ryzyka woli działanie niż mozolny kierat 
przygotowań. A może zwyczajnie lubowała się w tych przebierankach i odliczała czas do występu 
w ostatnim akcie własnego spektaklu.

Tak czy inaczej, wróciła wtedy do domu z rumieńcami, które pokryły róż na policzkach, i 

objaśniła mi moją rolę w całym przedsięwzięciu, choć, o dziwo, zabrała się do tego z nietypową dla 
siebie ostrożnością.

— Bosko nalewasz herbatę. Wypisz, wymaluj córka duchownego —  zaczęła 

przypochlebnie.

— Mój ojciec był skromnym wiejskim pastorem, a nie duchownym. Ale to prawda, że 

umiem nalewać herbatę.

— I niczego więcej nie trzeba. Załatwiłam ci pracę.

— Jaką? Będę pisać na maszynie?
— Nie, będziesz nalewać herbatę!
— Nalewać herbatę?
— Na niedzielnym podwieczorku u pani Stoker na Cheyne Walk. Myślę, że nawet 

najdumniejsza rozlewaczka herbaty nie pogardziłaby debiutem w tak modnym domu, niedaleko 
domu pana Carlyle’a i tak dalej.

— Jeżeli o mnie chodzi, to mógłby tam mieszkać nawet Oliver Cromwell! Nie mogę się 

podawać za służącą, bo nią nie jestem.

— Ale przecież wspaniale nalewasz herbatę.
— Owszem, ale…
— Jeżeli się nie zgodzisz, będę zdana wyłącznie na siebie.
— A czy kiedykolwiek było inaczej ?
Irene wstała z krzesła, uklękła przy mnie i wzdychając, przybrała swoją najsmutniejszą 

minę.

— Przyznaję, że byłam niemądra. Niesłusznie… liczyłam na twoją pomoc. Może się 

przerachowałam…

— Owszem. Nie pójdę między obcych ludzi, aby udawać kogoś, kim nie jestem.
— Ależ wystarczy, że będziesz sobą —  i pięknie podasz herbatę. Tam będą wszyscy: Ellen 

Terry, Henry Irving, Jimmie Whistler, Oscar Wilde.

— Oscar Wilde! On jest… okropny!
— On też tam będzie, jak zwykle z lilią i długimi włosami. A także —  Irene zrobiła pauzę i 

po jej anielsko pięknej twarzy przebiegł iście diaboliczny uśmiech — o ile mi wiadomo, pani 
Langtry. Lillie Langtry.

— Czemuż miałoby mi zależeć na oglądaniu tak nieprzyzwoitej kobiety?
— Tego nie wiem, moja droga Nell, ale coś mi mówi, że jednak ci zależy. — Przysiadła na 

piętach i czekała, szczerząc zęby w uśmiechu.

— No dobrze. I tak boli mnie już głowa od nauki. — Odłożyłam podręcznik 

maszynopisania. — A ty w jakiej roli wystąpisz?

— Moja kochana Nell, wiedziałam, że się zgodzisz! — Irene zwykle nie była tak wylewna, 

lecz tym razem wzięła mnie w ramiona. Zaczęłam żałować swojej pochopnej decyzji, ale nie 
wiedziałam, jak się z niej wycofać. — Wierz mi, to będzie niecodzienny wieczór —  obiecała.

Akurat co do tego nie miałam wątpliwości.
Następnie Irene zamknęła się w pokoju i szyła. Byłam ciekawa, w jakim stroju mi się 

objawi.

— Lillie Langtry nosiła się już na czarno —  przypomniałam jej przez drzwi — a czarny to 

twój najlepszy kolor, jeżeli to zdanie ma jakiś sens.

— Mniejsza o to! —  wykrzyknęła w odpowiedzi.
Przez parę dni w zasadzie mogłam zajrzeć do sypialni i zaspokoić ciekawość, lecz nie 

pozwalała mi na to moja duma. W piątek Irene wyjęła swą najzwyklejszą czarną suknię z krepy, do 
której doprawiła jeszcze czysty biały kołnierz i mankiety, po czym przytknęła ją do mnie.

— Czyż nie wygląda zachwycająco? Oczywiście jak na skromną purytańską suknię —  

zawyrokowała i znowu zniknęła u siebie.

Nastało niedzielne popołudnie. Przywdziałam przerobioną suknię oraz cierpiętniczy wyraz 

twarzy i tak czekałam, aż Irene ukaże się w swojej kreacji.

Obróciłam się na szelest dobiegający z sypialni. Wyszła spowita od stóp do głów w biały 

jedwab, lecz nie była to czysta biel, zwykłe przeciwieństwo czerni. O nie, była to suknia przybrana 
niczym tort weselny, tiulami, koronkami, strasami, tak że Irene migotała w niej jak opal.

— Wydaje mi się — odezwała się uprzejmie, przyjmując do wiadomości mój niemy podziw 

— że powinnyśmy wziąć dorożkę. Ty wysiądziesz nieco wcześniej. Pamiętaj adres: 27 Cheyne 
Walk. Nie dziw się niczemu, co będę robić, a przede wszystkim nie daj po sobie poznać, że się 
znamy.

— Nic mnie nie zdziwi —  zapewniłam ją z odcieniem złośliwości. Tak rozpoczęła się moja 

krótka kariera służącej.

* * *

Cheyne Walk była to modna ulica ciągnąca się nieco poza nadbrzeżem Tamizy, ceniona 

przez mieszkańców za urokliwy rzeczny pejzaż.

Pod numer 27 zaszłam pieszo, zgodnie z planem wysiadłszy z dorożki parę domów 

wcześniej. Udałam się prosto do tylnego wejścia, jak przystoi służącej. Lecz o dziwo, powitano 
mnie zupełnie jak gościa, i to mile widzianego.

— Przyszłam nalewać herbatę — oznajmiłam kucharce przybierającej półmiski pełne 

smakołyków.

— Jesteś pewnie panną Huxleigh, córką pastora! — zawołała z radością godną powtórnego 

przyjścia Mesjasza. — Chwała wszystkim świętym! Pani Stoker będzie wniebowzięta.

— Nie sądzę, by moje przyjście mogło aż tak ucieszyć naszą znakomitą gospodynię — 

odparłam skromnie.

Dorodna kucharka cmoknęła z dezaprobatą.
— Amy! — zawołała do służącej. — Powiedz pani, że panna Huxleigh już jest, i to 

punktualnie. Co za skarb — dodała i uszczypnęła mnie w policzki, aż mnie zapiekły.

Po chwili stanęła przede mną ładna i stanowcza kobieta w sukni z taftowym trenem 

szeleszczącym o kamienną posadzkę kuchni.

— Panna Huxleigh, czy tak? Będziesz nalewać?
— Tak.
— Bogu dzięki! Czy czegoś ci potrzeba? —  spytała, uroczo wywijając białymi dłońmi, na 

których mrugały pierścionki.

— Jedynie krzesła i naczyń. Dama roześmiała się.
— Pomyślisz, że to dom wariatów. Ale tydzień temu służąca oblała dłoń pana Whistlera 

filiżanką gorącej herbaty. Co też się tu działo! Łatwo sobie wyobrazić, jakie arcydzieła koloru nie 
powstały przez ten tydzień wskutek tego zdarzenia. Chodź, pokażę ci stół.

Wykręciła się na pięcie, tak by tren dobrze się ułożył, po czym powiodła mnie schodami na 

górę, do eleganckiego salonu z jeszcze elegantszym kompletem srebrnych sztućców pełniących 
straż na śnieżnobiałych obrusach przy regimentach spodków i filiżanek.

 — Irene, to znaczy pani Adler, mówiła mi, że masz najpewniejszą rękę w całym Londynie i 

że podawałaś herbatę u pastora w Shropshire, a my wiemy, jak niezdarne bywa ziemiaństwo. — 
Pani Stoker promieniała z radości. Usadowiłam się za białym obrusem i przybrałam najbardziej 
kompetentną minę, na jaką było mnie stać. — Czy jeszcze czegoś ci trzeba, skarbie?

— Tylko tyle, aby w samowarze nie zabrakło gorącej wody.
— Ach, akurat z tym służąca nie powinna mieć problemu. Najwięcej kłopotu sprawia jej 

porcelana.

Obróciła się i szeleszcząc suknią, odeszła w kierunku rudego brodacza, który przystanął w 

przejściu pod łukiem. Zostałam sama w pokoju.

Taki stan rzeczy nie trwał jednak długo. Gdy zegar wybił trzecią, zaczęli się zjawiać goście. 

Nigdy w życiu nie widziałam podobnego towarzystwa. Każda z tych osób wyglądała jak wyjęta 
żywcem z jakiegoś krzykliwego afisza. Siedziałam wśród tego kłębowiska nieznajomych i 
nalewałam herbatę, jak mnie nauczono, odzywając się jedynie trzema słowami: najpierw 
melodyjnym „Mleka?”, potem kwaśnym „Cytryny?”, wreszcie słodkim „Cukru?”.

Panie w powłóczystych sukniach w guście wiktoriańskiego estetyzmu, w poloneskach 

obszywanych meandrowymi ornamentami, z włosami związanymi złotymi wstążkami snuły się po 
pokoju, roztaczając minioną świetność starożytnej Grecji. Słoneczniki i lilie, ulubione kwiaty 
wyznawców estetyzmu, zdobiły suknie. W klapie jednego z panów wypatrzyłam nawet zielonego 
goździka; na tym tle ogromny rudy brodacz w konwencjonalnym stroju mimo niestandardowego 
wzrostu zdawał się ostoją przyjętych zwyczajów.

Zaczęłam się bawić w zgadywanie nazwisk znanych osób na podstawie ich rysunkowych 

podobizn drukowanych w „Punchu”: wytworny mały mężczyzna we fraku i monoklu, z siwym 

zygzakiem wśród gęstych czarnych włosów — był to nie kto inny jak pan James McNeill Whistler, 
ten sam, który sparzył się na mojej poprzedniczce.

Drżałam w duchu, kiedy podchodził do stołu.
— Herbaty? —  zapytałam.
Jego drobne dłonie, nader delikatne jak na dłonie mężczyzny, jakby drgnęły.
— Tylko jeżeli umiesz trafić do filiżanki, dobra kobieto — zaskrzeczał z amerykańska.
Nalałam jak należy, mimo że równocześnie szukałam wzrokiem jedynej znajomej osoby, 

jakiej oczekiwałam, czyli Irene. Gdzie się podziewała? Nie poprosiła chyba dorożkarza, żeby ją 
woził w nieskończoność po nadbrzeżu!

— Winszuję — rzekł pan Whistler tonem kwaśnym jak ocet, spoglądając w przejrzystą toń 

gorzkiej herbaty. — Niebieska porcelana — dodał, zerkając na filiżankę. — Widzę, że od ostatniego 
razu Florence poprawił się gust, nie tylko w kwestii zastawy, ale i służącej.

Po tym lapidarnym komplemencie oddalił się. Nagła wrzawa przy wejściu sprawiła, że 

wszystkie inne rozmowy ustały. Przyszła jakaś kobieta, lecz nie była to Irene. Widziałam tylko 
gęsto opadające włosy i omdlewające dłonie. Panowie zaroili się wokół niej jak pszczoły. 
Spoglądałam poza nich i snułam domysły o strasznych wypadkach, które opóźniały przybycie 
Irene.

— Twoje ruchy są płynne jak rytm vilanelli

[3]

— usłyszałam głęboki, melodyjny głos gdzieś 

za moim łokciem. Moim łokciem!

Opuściłam wzrok i ujrzałam rosłego młodego mężczyznę, który na wpół leżąc na dywanie, 

przyglądał mi się jak spaniel zza długich brązowych włosów.

— Przepraszam?
— I słusznie przepraszasz! To, jak nalewasz herbatę, to czysta poezja, której nie należy 

trwonić. Ten plebs i tak się na niej nie pozna. Powinnaś nalewać jedynie nielicznym wybrańcom, 
którzy potrafią to docenić.

— Doprawdy. — Będąc córką pastora, nauczyłam się, że to słowo jest odpowiednie niemal 

w każdej sytuacji.

— Masz rację, chowając swoje zdanie dla siebie, o nimfo popołudniowej libacji, chłodna jak 

marmurowa szachownica, niema jak skrywany ból.

— Panu zapewne chodzi o filiżankę herbaty?
Jego smukłe białe dłonie rozwinęły się w dziesięć samotnych palców — jak przekwitły 

kwiat zrzucający płatki. Wszystko w moim rozmówcy nagle zwiędło: włosy sięgające ramion, 
aksamitny krawat, zielony goździk w klapie, a nade wszystko wyraz jego twarzy.

— Szukam ambrozji — wyszeptał.
— Bardzo mi przykro, ale mam tylko herbatę. Może przy stole z ponczem…
— Nieczuła kapłanko prastarego rytu! Odchodzę, lecz pozostaję z podziwem.
To powiedziawszy, dziwny mężczyzna wstał — co musiało chwilę potrwać, gdyż podobnie 

jak rudy brodacz mierzył ponad metr osiemdziesiąt — i zniknął wśród szemrzącego tłumu.

Po chwili znów zrobiło się cicho. Tym razem przyszła osoba, na którą czekałam — Irene, w 

kaliowej bieli wspaniałej sukni. Towarzyszył jej mężczyzna, którego nigdy wcześniej nie 
widziałam. Zamrugałam z wrażenia i prawie uroniłam kroplę herbaty.

— Najmocniej pana przepraszam — zaczęła Irene, a ja podniosłam wzrok i nagle 

rozpoznałam w rudym brodaczu Abrahama Stokera, zwanego Bramem, asystenta wielkiego aktora 
Henry’ego Irvinga.

Nasza gospodyni patrzyła na Irene z nie mniejszym zdumieniem ode mnie i podeszła do niej 

z wolna, by obejrzeć ją z bliska. Wkrótce Irene miała już wokół siebie własny rój mężczyzn, 
między innymi pana Whistlera, który przenikliwym głosem nadrabiał niedostatki postury, pana 
Stokera, melancholijnego poetę, oraz pół tuzina innych dżentelmenów.

Jej towarzysz, człowiek o nijakiej prezencji, nie próbował rywalizować o uwagę i od razu 

podszedł do mojego stołu.

— Wszystko w porządku? — spytał ostrym szeptem, gdy szykowałam dla niego słabą 

herbatę z dwoma plasterkami cytryny, tak jak sobie zażyczył.

— Oczywiście.
— Kazała mieć panią na oku.
— Kim pan jest? — spytałam, domyślając się, kim jest „ona”.
— Pinkerton — szepnął i mrugnął do mnie, po czym odszedł z pełną filiżanką.
Nie rozumiałam, dlaczego kazała mu mieć mnie na oku, skoro wszystkie oczy były 

zwrócone na nią. Przemierzając wielki salon, żeglując od jednej grupki do drugiej, znaczyła swój 
szlak dźwięcznym głosem.

— Przyznaję, że moda na estetyzm ma swoje uroki, a już na pewno uroczy są jej wyznawcy 

— mówiła, kiwając głową do tych dziwacznie ubranych mężczyzn. — Parę dni temu pan Tiffany 
powiedział mi, że woli ciekawie wprawione kamienie półszlachetne niż bijące po oczach 
szmaragdy, szafiry, rubiny czy diamenty.

— Święte słowa — przytaknął pan, który jeszcze przed chwilą rozpływał się nad moją 

techniką nalewania herbaty. — Drogocenne klejnoty to zaledwie cztery kolory; gdzie im do tęczy 
barw kamieni półszlachetnych. Istotą sztuki nie jest sama tylko cena, lecz efekt i uczucie.

— Wszyscy znamy twoje wydumane poglądy, Oscarze! Pozwól wypowiedzieć się damie! 

—  rzucił ktoś z drwiną.

Siedziałam zbulwersowana. Każde słowo, jakie padało z ust Irene, było prawdą — 

aczkolwiek prawdą widzianą w krzywym zwierciadle. Wszystkie głowy wokół niej przytakiwały 
mądrym słowom pana Tiffany’ego, którego cytowała, jak gdyby to był jej dobry znajomy — to 
samo zresztą tyczyło się klejnotów.

— Ja sama jednak mam beznadziejną słabość do jarmarcznego uroku najdroższych kamieni, 

takich jak diamenty — rzekła tym razem, niewątpliwie szczerze.

— Bo i czemuż by nie? — zawtórował jej któryś. — Podkreślają ogień w pani oczach.
— Jej oczy to kryształy z miodowego topazu, a ognia szukałbym raczej w sercach jej 

żarliwych adoratorów — zaripostował inny kpiarz.

Irene uchyliła się przed tymi bezwstydnymi komplementami i wyrosła pośrodku innej 

grupy, podejmując jednak ten sam temat, czyli brylanty. Za każdym razem jej orężem była nasza 
krótka rozmowa z amerykańskim królem biżuterii.

— Pan Tiffany opowiadał mi o wspaniałym stroiku, który jego projektanci szykują na 

wystawę paryską —  szeptała w gronie pań.

Zwłaszcza jedna z nich nadstawiała ucha, by wszystko dosłyszeć. W jej stalowym profilu 

rozpoznałam po chwili osławioną Lillie Langtry.

— Och! — zawołała stojąca przy mnie młoda kobieta, której białe rękawiczki ochrzciłam 

paroma kroplami herbaty, zapatrzywszy się w Lilię z Jersey. Tak oto ciekawość prowadzi do 
upadku.

Pospiesznie wytarłam plamę serwetką i dalej nasłuchiwałam wieści o tajemniczym 

brylantowym stroiku, o którym wszakże pan Tiffany, rozmawiając z nami, nie wspomniał ani 
słowem.

— Stroik? — powtórzyła Lillie Langtry swym czystym głosem. — To ma być główna 

atrakcja wielkiej wystawy?

— Ależ moja droga, to nie będzie zwykły stroik na ramię, lecz koronka wysadzana dwoma 

tysiącami diamentów, upięta od ramienia przez pierś aż do przeciwległego biodra, o tak — 
wyjaśniła Irene, demonstrując koncept na własnej figurze, czym znowu przyciągnęła w swoją orbitę 
panów.

Kobiety wzdychały i wydawały stłumione okrzyki zachwytu.
— A ponadto na ramieniu, pośrodku biustu i na biodrze będą diamentowe różyczki — 

dodała Irene. — Oczywiście stworzenie takiego arcydzieła potrwa ładnych parę lat. Szkoda, że 
moda na brylanty akurat przemija. Pan Tiffany tylko marnuje czas.

— Niekoniecznie — wtrącił zażywny mężczyzna, który sączył poncz o czerwonym odcieniu 

podkreślającym kolor jego twarzy. —  Kilka lat temu mówiło się o niezwykłym pasie starannie 
dobranych brylantów opadających kaskadami na podłogę u stóp właścicielki.

— To się nazywa nowoczesne wykorzystanie mieszczańskich kamieni — orzekł młody 

poeta. — Przepasać nimi grecką szatę lub zrobić z nich siatkę na włosy.

— To bez wątpienia tylko legenda, Oscarze — rzucił kpiąco pan Whistler — podobnie jak 

ten stroik pana Tiffany’ego.

Uwierzę w te bajeczne akcesoria, gdy je zobaczę, a potem zetrę je na proch i dodam do 

moich farb. Najbardziej błyszczące francuskie klejnoty nie mogą się równać z chłodną prostotą 
błękitnej japońskiej zastaw)’.

— Myśli pan, że ten pas pochodził z Francji? — podchwyciła prędko Irene.
— Nie wiem, co to było za licho, panno Adler, o ile w ogóle istniało. Mało mnie to zajmuje.
— Nortona to ciekawiło — wtrącił mężczyzna o rumianej twarzy. — Kochał diamenty. 

Mawiał, że można na nich zbić fortunę. Teraz Holendrzy mają wszystkie diamenty i połowę Afryki 
Południowej, a my płacimy za nie grube pieniądze.

— Norton? — zagadnęła żywo Irene.
— Pewnie już nie żyje. Stary Norton. Jego żona trzymała rękę na pieniądzach. Była jedną z 

prawnuczek Sheridana — trzy śliczności o ciemnych skrzących oczach, a jakie mądre! Pisała 
poezje i powieści. Nawet porzuciła męża, prawnika, a nawiasem mówiąc, strasznego pieniacza i 
ostatniego łachudrę, ale to już inna historia. Nie miała może diamentów, ale zarabiała na 
powieściach dość, żeby stać ją było na strasy — dopóki Norton nie wygrał wszystkiego przed 
sądem.

— Proszę opowiedzieć coś więcej o tym wspaniałym stroiku — nalegała jakaś kobieta.
— Nie wolno mi — odparła szybko Irene. — To sekret. I tak już zbyt wiele powiedziałam.
— Dlaczego opowieści o rzadkich klejnotach są zawsze owiane tajemnicą?
— zapytał przeciągle blady lnianowłosy młodzieniec.
— Właśnie dlatego rzadkie klejnoty są takie rzadkie — spuentował poeta.
Towarzystwo się roześmiało, po czym rozmowa zeszła na inny tor. Irene sprawiała teraz 

wrażenie nieobecnej, jakby zastanawiała się, w jaki sposób powrócić do poprzedniego tematu. 
Tymczasem strumień pogaduszek szemrał bez ustanku, przerywany jedynie bystrzami złośliwego 
humoru pana Whistlera tudzież leniwego poety.

Goście jeden po drugim opuszczali przyjęcie. Zrozumiałam, że Irene skapitulowała, kiedy 

zobaczyłam, jak zabiera swego małomównego towarzysza i wychodzi pomimo licznych nalegań, by 
została jeszcze trochę. Dopiero wtedy wyszła też Lillie Langtry, a za nią ostatni mężczyzna.

Wreszcie pani Stoker podeszła do mojego stołu.
— Dobra robota, panno Huxleigh. Czy możemy na ciebie liczyć w następną niedzielę?
— Nie! To znaczy, obawiam się, że nie będę mogła przyjść.
— Och, doprawdy?
— To niemożliwe. Przykro mi.
— Czyżbyś miała posadę gdzie indziej? Ależ to tylko parę godzin. Może jednak się uda?
— Nie mogę — odparłam stanowczo, próbując się wymówić bez uciekania się do kłamstw. 

— Nie czuję się zbyt dobrze w tej roli.

— Ach, nie przypadli ci do gustu nasi goście. Cóż, to całkiem zrozumiałe, skoro pochodzisz 

z rodziny duchownego. Trudno z tym dyskutować. Zapłatę dostaniesz od kucharki przy wyjściu. Do 
widzenia.

Zapłacono mi aż pół suwerena i prawie zaczęłam się łamać w swym postanowieniu. 

Stanęłam w miejscu, w którym wcześniej wysiadłam, i wkrótce nadjechała z turkotem dorożka. 
Towarzysz Irene wyskoczył na bruk, aby pomóc mi wsiąść, po czym uchylił kapelusza na 
pożegnanie i poszedł ulicą.

— Wcale nie zamierzałaś przychodzić sama — zrobiłam wyrzut Irene. — Nic mi nie 

mówiłaś o panu Pinkertonie.

— Dama potrzebuje towarzysza, przynajmniej dla zachowania pozorów. Chciałam jednak 

mieć tam kogoś bardziej spostrzegawczego. Dzisiaj przy kominku przeprowadzimy autopsję 
podwieczorku. Udało ci się upolować jakieś przysmaki na kolację? Nie brakowało ci chyba ani 
motywacji, ani okazji. Och, już dobrze, nic nie szkodzi; prawdę mówiąc, spodziewałam się tego. 
Zjemy lasagne pani Minucci — znowu. Nawiasem mówiąc, to nie był ten Pinkerton. To tylko jeden 

z wielu Pinkertonów, również detektyw.

— Hm. Co zatem dzisiaj osiągnęłaś, robiąc z siebie widowisko, a ze mnie służącą?
— Bardzo wiele. Ktoś napomknął o pasie. Będę musiała dowiedzieć się czegoś więcej o 

„starym Nortonie”.

— Ale on nie żyje!
— Moja droga Nell, nieboszczycy to często najpewniejsze źródło informacji. Kiedy już 

wreszcie zapoznasz się z rubryką anonsów, koniecznie przejrzyj nekrologi. W tych zwięzłych 
trenach na cześć martwych zieleniarzy i suchotniczek zawierają się całe tomy powieści Thackeraya 
i Hardy’ego, dziesiątki Wagnerowskich oper oraz tyleż Białych diablic i Księżnych d’Amalfi 
Webstera. Spadkobiercy i dziedzice, stare rodzinne waśnie i całkiem świeże testamenty, małżeństwa 
i powtórne zamążpójścia, chciwość i żałoba. Czasem nawet mam wrażenie, że można tam odnaleźć 
ślady niewykrytych zbrodni — śmierci zadanej rękoma, a jeszcze częściej słowem. W tym ostatnim 
wypadku nie można, rzecz jasna, mówić o zbrodni, ale skutki są jednakowo zabójcze.

Ten elektryzujący monolog, wypowiedziany z wielką dramaturgią, na chwilę odebrał mi 

mowę, ale nie rozwiał wszystkich wątpliwości.

— To wszystko wyczytujesz z codziennych nekrologów? — spytałam z niedowierzaniem.
Irene uśmiechnęła się.
— Zmarli potrafią wiele opowiedzieć. Bo kto im teraz zaprzeczy?

Rozdział VII

 Niespodziewani goście 

Wizyta na Cheyne Walk nie zaowocowała odnalezieniem brylantowego pasa, za to 

pozwoliła mi obejrzeć Irene Adler w nowej roli: femme fatale.

Od początku przyjmowałam, że Irene bardziej niż ja oddana jest sprawom doczesnym, 

aczkolwiek powstrzymywałam się przed snuciem domysłów. Jej milczenie na temat własnej 
przeszłości było na miarę Sfinksa. Co zaś tyczy się teraźniejszości, utrzymywała z mężczyznami 
kontakty zawodowe i nie miałam żadnych powodów, aby przypuszczać, że mają one jakikolwiek 
inny charakter. Bogu dzięki, gdyż nie mogłabym mieszkać z kurtyzaną, choćby nie wiem jak 
dyskretną.

Zarazem jednak zastanawiało mnie, że tak piękna kobieta jak Irene pozostaje obojętna na 

pokusy nastręczające się kobietom wolnego stanu. Potrafiłam to wytłumaczyć jedynie dumą osoby 
wszechstronnie utalentowanej; nie chciała owych talentów sprzedać tanio — a większość kobiet, 
wychodząc za mąż (czy nawet staczając się do roli utrzymanki jakiegoś mężczyzny), bez reszty 
wciela się w nową rolę i rezygnuje z własnych ambicji.

Mogło być i tak, że Irene spotkał kiedyś srogi zawód miłosny i odtąd stroniła od sercowych 

wyznań, kwiatów czy bardziej przyziemnych spraw ukrytych pod koronką romantyczności. Nawet 
moje skromne doświadczenie w tym względzie uczyło, że uczuciowe porywy zamiast szczęścia 
przynoszą ból i zamęt.

W każdym razie — chociaż Irene, odkąd ją poznałam, zdążyła naruszyć wszystkie, nawet 

najdrobniejsze, konwenanse, jakie obowiązywały kobietę przyzwoitą, to jednak trzeba jej oddać, że 
ani razu nie otarła się nawet o postępki trącące brudnym skandalem, w jakich lubowały się gazety.

Wiosna 1882 roku —  i olśniewający debiut Irene wśród artystycznej socjety z Chelsea, 

gdzie błysnęła osobowością, i to pomimo braku angażu w teatrze — zaprowadziła gruntowne 
zmiany w naszym lokum nad ulicą Saffron Hill, rozbrzmiewającą operowymi trelami 
domokrążców.

Jeśli wolno mi zacząć od własnego skromnego sukcesu, otrzymałam dyplom „maszynistki”, 

gdyż tak nazywano teraz operatorki tego nowoczesnego urządzenia. Był to dokument sporządzony, 
o dziwo, w całości odręcznym pismem pełnym zawijasów.

Niedługo potem zaczęłam dostawać oferty tymczasowego zatrudnienia w biurach, zarówno 

w londyńskim śródmieściu, jak i w okolicznych miejscowościach, zatrudnienia polegającego na 
ręcznym przedzierzganiu kaligrafii w zimny druk. Była to nawet przyjemna praca, wyjąwszy 
konieczność noszenia binokli — gustownych, choć utrudniających oddychanie pince-nez, które 

długimi godzinami przesiadywały na grzbiecie mojego nosa — bez nich bowiem nie dałabym rady 
odcyfrować nieczytelnej często bazgraniny. Rozwikływanie tajemnic różnorakich charakterów 
pisma i nadawanie im czytelnej formy sprawiało mi osobliwą satysfakcję. W chwilach uniesienia 
wyobrażałam sobie, że na oczach całego świata odkrywam znaczenie zagadkowych alfabetów.

O dziwo, mój koczowniczy tryb pracy bardzo mi odpowiadał. Być może pod wpływem 

Irene sama nabrałam upodobania do takich nagłych zleceń. Myślę jednak, że to upokorzenie, 
jakiego doznałam w sklepie Whiteleya, przekonało mnie do uroków niejednostajnego życia: skoro 
w żadnej firmie nie bawiłam zbyt długo, nie musiałam się obawiać, że narobię sobie wrogów ani że 
się uwikłam w biurowe intrygi.

Stałam się nieustraszoną pasażerką wszędobylskich omnibusów i wkrótce znałam już 

wszystkie większe ulice Londynu, jakby mi je ktoś wyrysował na dłoni. Miałam drobne w 
portmonetce i pióra w nowym codziennym kapeluszu. Słowem, byłam niezależną kobietą.

Tak więc sierota po pastorze Huxleigh jakoś sobie radziła, natomiast Irene Adler wprost 

kwitła. Po herbatce u Brama Stokera zaproszono ją na przesłuchanie do najnowszej opery 
komicznej Gilberta i Sullivana w nowo zbudowanym Savoy Theatre przy nadbrzeżu. Wnet zdobyła 
rolę i choć powtarzała lekceważącym tonem, że postać, którą będzie grała, nie pasuje do jej głosu, z 
wyraźną przyjemnością zanurzyła się na powrót w świecie teatru — i nadal zawzięcie szukała 
brylantowego pasa wśród towarzyskiej śmietanki z Chelsea.

Denerwowałam się, że jeździ po mieście o tak późnych porach, ale jak zwykle mnie 

zbywała.

— Martwisz się o mnie, Nell? Ty, która o mało nie podarowałaś wszystkich swych 

doczesnych dóbr bezdomnemu dziecku z Whitechapel? Mój zawód wymaga swobodnego 
poruszania się po mieście. Muszę chodzić sama po zmroku, inaczej nie mogłabym uczestniczyć w 
próbach i spektaklach.

— Byłabym spokojniejsza, gdyby ktoś cię odwoził.
— Ach, to się da zrobić —  zauważyła Irene z błyskiem w oczach. — Wielu londyńskich 

dżentelmenów z wielką chęcią odwiezie nawet mniej znaną aktorkę do domu po przedstawieniu, 
zahaczywszy najpierw o jakąś restauracyjkę i przejechawszy okrężną drogą przez Hyde Park… Na 
pewno spałabyś spokojniej, wiedząc, że mam tak dobrą opiekę.

— Boże broń! Po prostu boję się, że coś ci się stanie.
— Spokojna głowa. Mam swoje sposoby.
— Nie z każdej opresji można się wykręcić sprytem —  ostrzegłam.
— Ale tym i owszem —  rzekła Irene, tym razem wyciągając z mufki nieduży, ale jednak 

przerażający rewolwer.

— Boże jedyny! Nigdy w życiu nie widziałam tak groźnego urządzenia. Boję się go jeszcze 

bardziej niż kiedyś maszyny do pisania.

— I właśnie o to chodzi, moja droga Nell.
— Potrafiłabyś z niego wystrzelić do człowieka?
— Jeżeli to by miało uratować mi życie.
— Odłóż go! Samo to, że istnieje, dowodzi, że mam rację. Wieczorem ulice Londynu nie są 

bezpieczne dla samotnej kobiety.

— Samotna kobieta nigdzie i nigdy nie jest bezpieczna — odparowała Irene. — Takie już 

mamy czasy i społeczeństwo. My, kobiety, same musimy to zmienić.

— Sama chcesz być niebezpieczna? — spytałam. — Zawsze myślałam, że kobieta nie jest 

bronią, lecz ostoją — i to domu, a nie całego społeczeństwa.

— Ależ wierz mi, Nell, jestem bardzo niebezpieczna. Nie masz pojęcia, z jaką artystką się 

zadajesz. Gdyby to zależało ode mnie, świat wyglądałby całkiem inaczej. —  Uśmiechnęła się i 
wetknęła lśniący czarny rewolwer z powrotem do wewnętrznej kieszonki mufki. — A ty chyba nie 
byłabyś zachwycona.

— Pff — prychnęłam, nie dając się wciągnąć w dłuższą rozmowę na ten temat. Irene 

popadała czasem w taki wywrotowy nastrój. Pilnowałam się wtedy, by moje stateczne poglądy nie 
stały się zapałką, która rozpali jej niebezpieczne pomysły.

Tak więc Irene wychodziła i wracała późnym wieczorem, ja zaś o bardziej normalnych 

godzinach. Bywało, że mijałyśmy się tak przez dobrych kilka dni. Zwykły przypadek sprawił, że 
byłam w domu pewnego wietrznego i mokrego kwietniowego popołudnia, kiedy dostarczono bilet 
wizytowy dla Irene, która późno wstała i właśnie popijała czekoladę w swoim egzotycznym 
szlafroku.

Nagły szelest sztywnego jedwabiu wyrwał mnie z lektury najnowszej powieści pani 

Oliphant, którą wypożyczyłam z objazdowej biblioteki.

— Nell, musimy się prędko oporządzić! Będziemy mieć  znakomitego gościa!
— Gościa? — podskoczyłam zawstydzona, odruchowo poprawiając ochraniacze na 

wytartych podłokietnikach fotela. Dotychczas naszymi jedynymi gośćmi byli państwo Minucci z 
córką Sofią, której natura poskąpiła jakichkolwiek talentów.

Zaczęłam zamiatać rozrzucone gazety do kominka, by nagrzać w salonie, a przy okazji 

pozbyć się bałaganu.

— Tylko nie anonse! — wykrzyknęła Irene, rzucając się na ratunek tych gorszących stron. 

— A przede wszystkim my same musimy się doprowadzić do ładu. Pan Oscar Wilde zjawi się o 
trzeciej.

— A. Ten. — Upuściłam naręcz wstążek na to samo krzesło, z którego je zebrałam. — To 

doprawdy niepoważna postać. Nie zdziwiłabym się, gdyby nieporządek był dla niego źródłem 
„natchnienia”.

Irene chodziła tam i z powrotem, wachlując się biletem.
— Mów sobie o nim, co chcesz, ale w kręgach artystycznych to teraz najbardziej 

rozchwytywany człowiek. Skandalista, owszem, ale skandale zapewniają… sławę. A właśnie tego 
potrzeba mojej zastałej karierze. A poza tym —  obróciła się do mnie z triumfalnym wyrazem 
błyszczących oczu — wspomniał, że szuka pomocy w pewnej osobistej sprawie. Może się więc 
okazać, że przychodzi do mnie jako klient.

— Prawdę mówiąc, Irene, wolę już chyba, żebyś jeździła po nocach na próby do opery, niż 

ciągnęła na boku to swoje żałosne dochodzenie. Niech już lepiej pan Wilde będzie twoim 
mecenasem.

— A dlaczego nie mecenasem i klientem jednocześnie? — odparła lekko.
— Poza tym jestem nieco rozgoryczona zastojem w sprawie brylantowego pasa. Jedyny trop 

prowadzi do „starego Nortona”, który nie tylko nie żyje, ale, jak Boga kocham, chyba w ogóle nie 
istniał. Może jeśli uda mi się pomóc Oscarowi Wilde’owi, otworzą się przede mną jakieś nowe 
drzwi?

— Nawet jeśli tak, to nie zaglądałabym do środka — wymamrotałam.
— Ale jak ja wyglądam! —  wykrzyknęła naraz, chwytając się za podomkę.
— Muszę włożyć coś przyzwoitego.
Ugryzłam się w język, a Irene pognała do sypialni, zostawiając na mojej głowie 

zabałaganiony salon z moją sypialną wnęką, osłoniętą wytartymi kotarami. Dzięki połączonym 
wysiłkom i rozbieżnym talentom — mojemu gospodarskiemu i jej kosmetycznemu — do trzeciej 
zdołałyśmy nadać sobie i mieszkaniu schludny, jeżeli nie zwyczajny, wygląd.

Pukanie do drzwi rozległo się dopiero dwadzieścia minut po trzeciej. W progu stanął ten 

sam młody, wysoki, blady mężczyzna, który na przyjęciu u Stokerów komplementował moją 
wprawę w nalewaniu herbaty. Rzecz jasna, nie przeszło mi nawet przez myśl, że mógłby mnie 
pamiętać.

— Panno Adler. — Przekładał z ręki do ręki bukiet owinięty bibułką, podczas gdy ja 

dyskretnie przejęłam od niego ciężki płaszcz i powiesiłam go na bezimiennej (i roznegliżowanej) 
kukle krawieckiej, spełniającej w mieszkaniu Irene funkcję wieszaka.

Pan Wilde na widok tego cudacznego rozwiązania pokiwał z uznaniem głową, po czym 

zaczął odlepiać mokrą bibułkę z wyziębłych na wietrze kwiatów. Wyglądało to jak obieranie cebuli.

— Przyznaję, że wybierając kwiaty na pani cześć, miałem poważny dylemat. Lilie 

odrzuciłem z oczywistych względów: zawłaszczyła je inna piękność. Słonecznik, jakkolwiek nader 
urodziwy, nazbyt jest rozwinięty, aby mógł oddać sprawiedliwość pani wytwornym powabom. 

Rozważałem królewskie irysy, ale to takie pospolite. Dlatego też…

Och, dość już tego! — pomyślałam ze złością, odsuwając się w głąb pokoju. Irene 

tymczasem uśmiechnęła się grzecznie w odpowiedzi na tę kwiecistą mowę, jak gdyby ciekawa 
tego, jakie kwiaty skrywa bibułka. Miałam ochotę jej przypomnieć, że każde zwiędną najdalej po 
tygodniu.

— Dlatego też zdecydowałem się na rzadkie holenderskie tulipany! — To wyrzekłszy, 

odrzucił resztkę bibułki, ukazując pęk krwawych kwiatów o wspaniałych jasnoczerwonych 
brzegach. Nawet mnie zaparło dech na ich widok.

— Nazywa się je Łzami Borgii, ale — niestety! —  nie pachną. Irene roześmiała się 

rozkosznie i przyjęła okazały bukiet.

— Jest pan nie tylko kpiarzem i poetą, lecz także najwyższego lotu dyplomatą. Nie mógł 

pan wybrać lepiej: królewska czerwień i aksamitny połysk operowej kurtyny. Czymże jest zapach 
wobec fabuły i zagadki!

— A dla pani uroczej towarzyszki… — Tu, ku mojemu przerażeniu, pan Wilde zwrócił się 

w moją stronę. — Bo widzę — rzekł do Irene — że pani również była pod wrażeniem jej posługi na 
herbatce u Stokerów i postanowiła ją stamtąd wykraść. Nie spodziewałem się wprawdzie jeszcze 
jednej damy, lecz tak się składa, że kupując kwiaty, nie mogłem sobie odmówić konwalii do 
własnego mieszkania. Czy przyjmie pani ode mnie ten bukiecik, panno…

Stałam oniemiała ze zdumienia.
— Huxleigh — zaświergotała głośno Irene, wkładając tulipany do białego dzbana. — Panna 

Penelope Huxleigh, do niedawna mieszkanka Shropshire.

— Penelopa! — Poeta rzucił się na moje klasyczne imię jak terier na kość.
— Mądra i wierna żona, lojalna opiekunka domowego ogniska. Te drobne kwiaty odurzają 

zapachem i podobno zwabiają do sypialni kląskające słowiki. Obawiam się jednak, że będzie 
musiała się pani zadowolić skromnym słowikiem w ludzkiej skórze.

Blada na samo wyobrażenie pana Oscara Wilde’a kląskającego przy moim łóżku, odebrałam 

od niego bukiecik i umieściłam go w szklance na stole.

— Penelopa nie była mądra — wymamrotałam nieuprzejmie. — Nie powinna była 

przyjmować z powrotem tego drania Odysa, po tym jak się włóczył dookoła Wrekin.

— Wrekin? — Poeta zamrugał, skonfundowany.
— Tak się mówi w Shropshire — wyjaśniłam. — Wrekin to tamtejsza góra. Pan próbuje mi 

wmówić, że moje zalety są jak ta góra, lecz zapewniam pana, że właściwszym porównaniem byłby 
kreci kopiec. A teraz przepraszam, ale muszę się zająć moimi sprawami. — Po tych słowach 
wycofałam się do alkowy i zaczęłam cerować.

Moje wyjście — jakkolwiek wciąż byłam w zasięgu głosu i zostawiłam szeroko rozsunięte 

kotary — sprawiło, że kwiecisty polor poety jakby przywiądł, aż wreszcie całkiem opadł niczym 
żółta jedwabna chusta u jego szyi. Irene zaprowadziła go do przykrytej cienką tkaniną kanapy, na 
której rozsiadł się leniwie. Ona, skrępowana gorsetem, nie mogła przyjąć tak wygodnej pozy.

— W liściku wspomniał pan o sprawie prywatnej. Nasz gość spojrzał w moją stronę.
— Panna Huxleigh jest wzorem dyskrecji, jak pewnie od razu pan odgadł. Prędzej 

męczennica zaparłaby się Boga, niż moja Nell wyjawiła cudzy sekret.

— Oczywiście. Uprzedzam jednak, że sprawa jest niezwykle… drażliwa i nader osobista.
— Ach tak — odrzekła Irene niezbyt zachęcającym tonem— — Zdarzało mi się rzucać 

światło na zagadkowe wydarzenia, ale nigdy nie rozświetlałam mroków serca. Nie pośredniczę w 
takich sprawach.

— Ależ nie w tym rzecz! Co prawda wszystko zaczęło się od sprawy sercowej, teraz jednak 

sprowadza się wyłącznie do zwrotu prawowitej własności.

— Wiele tak zwanych spraw sercowych na tym właśnie się kończy. O jakiej własności 

mowa w tym wypadku?

— O złotym krzyżyku, zapewne niezbyt wartościowym, ale to dla mnie cenna pamiątka. 

Może pani nie wiedzieć, że pod koniec lat siedemdziesiątych adorowałem tę niezrównaną piękność 
Florence Balcombe. Z tego właśnie powodu podarowałem jej krzyżyk, a także wybór wierszy, a 

nawet portret mojego ołówka. — Pociągła, smutna twarz poety uniosła się w uśmiechu. — Jeszcze 
w styczniu potajemnie przesłałem jej kwietny wianek z okazji debiutu w roli jednej ze stu westalek 
w Pucharze. Sama Ellen Terry wręczyła go Florrie, nie zdradzając jednak nazwiska ofiarodawcy.

— Ale dziś Florence Balcombe nie jest już westalką — zauważyła Irene. — Jest panią 

Stoker, żoną Brama Stokera, z którym ma syna, Noela, czyż nie?

— Tak. Już od ładnych paru lat. Szczerze powiedziawszy, byłem gotów się z nią ożenić, ale 

wybrała innego Irlandczyka. Jakże miałbym dyskutować z tak doskonałym wyborem? Bram to tak 
serdeczny i prostolinijny człowiek, że aż nie wypada żywić urazy. Chciałbym jednak odzyskać mój 
krzyżyk.

— Proszę więc poprosić o jego zwrot.
— Ach, pani jest taka bezpośrednia. Ale tak właśnie uczyniłem, po tym jak wszystkie moje 

aluzje zdały się na nic. Tyle że Florrie odmówiła.

— Odmówiła? Rozumiem, że należy do niej, ale przecież nie jest wiele wart? — Pan Wilde 

pokiwał głową, a Irene ciągnęła z kamiennym wyrazem twarzy: — Czy przyszło panu do głowy, że 
czarująca Florence może wciąż żywić do pana uczucie i dlatego nie jest skłonna wyrzec się 
pańskiego podarunku?

— Takie było moje pierwsze przypuszczenie — przyznał — I szanuję ten zrozumiały 

sentyment, jednakże w niepojęty dla mnie sposób ona unika wszelkiej rozmowy na ten temat. 
Krzyżyk jest dla mnie skarbem przeszłości, skoro więc teraz Florrie nie jest już moja, chciałbym go 
odzyskać, a ona nie powinna czynić po temu przeszkód. Jej odmowa jest nader… frapująca.

— Czego pan oczekuje ode mnie?
— Proszę porozmawiać z Florence. Proszę się przynajmniej dowiedzieć, dlaczego trwa w 

tym niemądrym uporze. Może świadomość jej motywów wynagrodzi mi utratę krzyżyka.

— Łatwo pana usatysfakcjonować. Zobaczę, co się da zrobić, choć w gruncie rzeczy jest 

pan zdany na jej łaskę.

— Naturalnie. — Poeta wstał i podał jej rękę, nisko się nad nią chyląc. — Będę niezmiernie 

zobowiązany.

— Dlaczego przyszedł pan z taką sprawą właśnie do mnie?
— Jest pani rozumną kobietą. Byłaby pani dobrą poetką, bo umie pani wejrzeć w ludzką 

duszę, ale cóż, woli pani zachować to, co zobaczy, dla siebie i swoich celów. Innymi pani zaletami 
są upór i ciekawość. Świadczą o tym pani dociekania na temat mężczyzny nazwiskiem Norton. 
Sprawia pani wrażenie osoby gotowej podjąć dowolny temat z dowolnym człowiekiem. No ale nie 
powinno mnie to dziwić — jest pani przecież Amerykanką.

— Istotnie — przyznała Irene, odprowadzając gościa do drzwi i zdejmując z wieszaka jego 

płaszcz. —  Przyjrzę się sprawie i powiadomię pana o rezultatach.

— Fircyk — rzuciłam z mojego kąta, gdy tylko drzwi się zamknęły. — Nie wstyd ci będzie 

podpytywać Florence Stoker? I czym on ci zamierza zapłacić? Chyba metaforą i komplementami.

— Przychylność Wilde’a jest warta setki funtów. Od jego słowa zależy, co jest modne. 

Zauważ, jaki jest lojalny wobec Lillie Langtry, a to jemu przecież w dużej mierze zawdzięcza 
rozgłos.

Irene rozłożyła się na wznak na kanapie w charakterystycznej sztywnej pozie znanej z 

fotografii Sary Bernhardt tudzież obrazów prerafaelitów. „Kwiaty” w gorsetach nie są zbyt giętkie; 
nic więc dziwnego, że Lilia z Jersey wystrzegała się fiszbinów. Lecz mimo tej niewygodnej pozycji 
Irene wyglądała nawet dość swobodnie.

— Ach, ta jego irlandzka próżność! — rzekła po namyśle. — Idę o zakład, że Florence 

Stoker ma bardzo rzeczowe powody, żeby nie oddawać tego krzyżyka. Ciekawa jestem jakie. W 
każdym razie mam już dość tego głupiego brylantowego pasa! — wybuchnęła, przykładając dłoń 
do czoła, jakby nękała ją migrena. — Tak jak się obawiałam, to ślepy zaułek. Nie chcę się 
przyznawać do porażki — dodała ponuro — ale muszę to zrobić, bo pan Tiffany niedługo 
wyjeżdża.

Przerwało jej pukanie do drzwi. Otwarłszy je, zobaczyłam na korytarzu małą Sofię o 

chudych policzkach — wyglądała jak wysuszony królik.

— Jakiś pan kazał to doręczyć.
Wzięłam od niej bilet i podeszłam do słabego światła z dogasającego kominka.
— To… dziwne.
— Kolejny gość? Nie mam siły! Jeden poeta dziennie mi wystarczy. Odpraw go, 

kimkolwiek jest. To bardzo niegrzeczne, zjawiać się bez zapowiedzi.

— Jeżeli chcesz, mogę napisać na odwrocie, że go nie przyjmiemy, i kazać Sofii odnieść 

bilet, ale pan Norton może więcej nie przyjść…

— I dobrze! Niech idzie w diabły… pan Norton! — Irene poderwała się na kanapie, jakby 

na przekór nieugiętej logice gorsetu. — Na Boga, Sofio, poproś pana Nortona na górę! Nell, co jest 
na bilecie?

Podbiegła i wyrwała mi go z ręki.
— Tylko nazwisko i adres — powiedziałam.
— Tempie! Jest adwokatem — wszystko się zgadza!
— Na odwrocie prosi o spotkanie.
— Pismo jest zamaszyste, pospieszne. Ani śladu słabości. Stary Norton nieźle się trzyma. 

Dlaczego nikt nic o nim nie wiedział? Czemu do mnie przyszedł? Prędko, Nell, potrzebuję 
bezstronnego świadka. Schowaj się za arrasy, kochana. Musisz robić notatki; jestem trochę 
przyćmiona i tym razem mogę nie podołać zadaniu. Ukryj się! Siedź tam cicho jak nieboszczka, 
bądź moimi uszami. Może jednak zaniosę Tiffany’emu dobre wieści. A to dopiero!

— Nie jestem podsłuchiwaczką! — zaprotestowałam przez grube zasłony i równocześnie 

rozległo się głośne pukanie do drzwi.

Zanim Irene zdążyła otworzyć, łomot się powtórzył. Usłyszałam odgłos obracanej gałki i 

skrzypienie zawiasów. Potem zrobiło się cicho. Uznałam, że stary Norton musi mieć dużo wigoru, 
skoro mimo podeszłego wieku potrafi tak potężnie zapukać do drzwi.

— Panna Adler? —  ostro rozbrzmiał głęboki męski głos.
Pomyślałam, że mimo wyśmienitego zdrowia jest jednak człowiekiem nerwowego 

temperamentu.

Irene odpowiedziała głosem jakby zdławionym od zaskoczenia:
— Tak, to ja. Proszę… proszę wejść.
Jej ostatnie słowa zbiegły się z głuchym odgłosem butów na naszych nie dość grubych 

dywanikach. Wyobraziłam sobie tęgiego jegomościa o rumianej twarzy najeżonej białymi 
bokobrodami, z brzuchem sterczącym jak waza ponczu. Słowem, istny ojciec William

[4]

 ze znanego 

wierszyka.

Ta dickensowska persona była oczywiście wytworem mojej wyobraźni, ale trudno było nie 

popaść w takie fantazyjne domysły, kiedy się polegało wyłącznie na słuchu. Przysunęłam ucho 
bliżej kotary.

— Wydaje się pani zaskoczona moją wizytą —  zauważył jegomość.
— Istotnie. Zechce pan usiąść?
— To nie będzie konieczne. To, co mam pani do powiedzenia, nie wymaga uprzejmych 

form. Pani może usiąść, jeżeli tak pani wygodniej. Może nawet tak będzie dla pani lepiej.

— Doprawdy — odparła cicho, jakby nie swoim głosem. Widocznie posłuchała rady, gdyż 

usłyszałam szelest spódnicy. Pan Norton zaczął chodzić tam i z powrotem przed kominkiem, teraz 
już pewnie całkiem wygasłym.

— Czemu zawdzięczam pańską wizytę? —  spytała Irene.
— Własnej impertynencji! Wtykaniu nosa w moje życie rodzinne!
— Pańskie życie rodzinne?
— Niech pani nie udaje, że nie wypytywała wszystkich wkoło o niejakiego Nortona! Nie 

pozwolę, żeby rozdmuchiwała pani ten skandal, teraz gdy ludzie wreszcie przestali strzępić język 
na mojej rodzinie! Ostrzegam panią — jestem adwokatem i umiem sobie radzić z osobami pani 
pokroju!

— Czyli z jakimi osobami, jeśli wolno spytać? —  spytała Irene nazbyt nieśmiało.
Mężczyzna raczył odpowiedzieć, lecz jego ton był lekceważący:

— Z jakąś artystką, z tego, co rozumiem. To nieważne. Nie obchodzi mnie pani zajęcie, 

może pani nawet zamiatać ulice, ale to podłe węszenie wokół mojej rodziny musi się skończyć!

— Dla mnie, szanowny panie, moje zajęcie jest bardzo istotne. A tak się składa, że jestem 

śpiewaczką i aktorką.

Pan Norton prychnął.
— Mówi pani jak Lillie Langtry.
— Ona jest karierowiczką. Ja uczę się mojego rzemiosła od dawna. I nie reklamuję mydła.
— Mało mnie obchodzi, co pani robi — byle się pani nie wtrącała w moje sprawy rodzinne. 

Jeśli o mnie chodzi, może pani nawet jeździć konno na oklep i gwizdać Yankee Doodle Dandy.

— Poza tym — ciągnęła Irene ze spokojem — zdarza mi się pracować jako prywatny 

detektyw. Być może moje działania właśnie na tym polu tak pana uraziły.

Odgłosy nerwowego stąpania ustały.
— Ktoś pani zapłacił za grzebanie w mojej przeszłości? Nie wierzę!
— A z jakiego innego powodu miałabym wnikać w historię tak nieciekawego klanu? —  

zapytała Irene. —  Oczywiście, że dla pieniędzy.

Wyobraziłam sobie wściekłe rumieńce na jej policzkach i zrobiło mi się żal pana Nortona.
— To jeszcze bardziej perfidna sprawa, niż sądziłem — zagrzmiał. — Jeżeli pani się 

wydaje, że bycie na usługach jakiegoś plotkarza daje pani prawo do strojenia się w piórka 
zawodowego detektywa, to jest pani w błędzie. W świetle prawa jest pani nikczemną oszczerczynią 
— zwykłą plotkarką. Jeżeli dowiem się, że nie zaprzestała pani swych podłych usiłowań, nie 
zawaham się pani powstrzymać, czy to na drodze prawnej, czy to innymi środkami. Czy wyraziłem 
się jasno, panno Adler?

Wężowy szelest jedwabiu; Irene wstała z miejsca. Ośmieliłam się lekko rozsunąć kotarę i 

przycisnąć rzęsy do malutkiej szczeliny. Profil Irene wyglądał jak wyrzeźbiony w alabastrze. 
Policzki jej płonęły. Z całego pana Nortona widziałam jedynie parę mokrych czarnych butów 
przydeptujących rąbek jej spódnicy.

— Myślałam, że darujemy sobie uprzejmości — wytknęła mu chłodnym, aksamitnym 

tonem.

— Przekona się pani, jak bardzo potrafię być nieuprzejmy, jeżeli jestem do tego zmuszony. 

Proszę zaprzestać swojego dochodzenia, dopóki nie jest za późno.

— A więc to jest znak rozpoznawczy pańskiego fachu — pogróżki?
— Odpłacam pięknym za nadobne każdemu, kto grozi mnie i moim bliskim.
Buty ruszyły pospiesznie w stronę wyjścia, drzwi zaskrzypiały na zawiasach i zamknęły się 

z hukiem. Ciężkie kroki na schodach ucichły i zlały się z deszczem stukającym o dach. Obróciłam 
się w stronę okna i pochylając się nad moją kozetką, przycisnęłam nos do mokrej szyby.

Na ulicy czekała dorożka, lśniła czarno w coraz silniejszym deszczu. Z budynku wybiegła 

postać w pluszowym kapeluszu, przystając tylko na chwilę, by obrócić się i spojrzeć w nasze okno. 
Oderwałam się od szyby i przylgnęłam do ściany, ale obawiam się, że mnie dojrzał.

Kiedy znów wyjrzałam na ulicę, mężczyzna żwawo znikał w dorożce. Musiał rzeczywiście 

bardzo się zezłościć, skoro wybiegł na deszcz w tak eleganckim kapeluszu.

Lejce zatańczyły na śliskich bokach konia i dorożka odjechała z turkotem. Obok mnie coś 

zaszeleściło jak dalekie uderzenie pioruna — to taftowa suknia Irene gniotła się o ścianę.

Przysunęła rozpalony policzek do lodowatej szyby i spojrzała za znikającą w dali dorożką. 

Nigdy jeszcze nie widziałam jej tak poruszonej — czy z gniewu, czy z radości, trudno było orzec.
— Co za wstrętny, nieznośny mężczyzna! — zawołała. — Ale niebacznie ujawnił coś, z czym na 
pewno nie zamierzał się zdradzić.

— Co takiego?
— To mianowicie, że cała ta historia o brylantowym pasie jest coś warta. Nawet jeżeli nie 

zdążę dociec prawdy dla Tiffany’ego i tak będę drążyć tę sprawę na własną rękę. „Osoby pani 
pokroju”, powiedział! Nie wie, co to znaczy, jeżeli myśli, że Irene Adler można łatwo nastraszyć.

 

Rozdział VIII

 Pas w sprawie pasa 

Skrzypce spoczywały w otwartym futerale wyściełanym aksamitem. Fajka leżała 

przechylona w pustej sosjerce. Rozrzucone strony „Daily Telegraph” wyglądały jak namioty 
okupacyjnych wojsk.

Widok takiego bałaganu w mieszkaniu przy Baker Street wzbudził moje podejrzenia. 

Otworzyłem szuflady i przetrząsnąłem papiery w poszukiwaniu obciążającej strzykawki, lecz nie 
znalazłem żadnego dowodu na to, że mój przyjaciel Sher— lock Holmes zwalczał nudę i 
bezczynność pewnym siedmio— procentowym roztworem.

Usiadłem w fotelu i zacząłem czytać uprzednio pozbieraną gazetę, gdy drzwi się otwarły i 

do środka wtargnął zapach węgla drzewnego i cebuli.

W progu stała zgarbiona siwobroda postać o natchnionej twarzy i zapadniętych oczach, 

podkrążonych granatowymi workami gruzełkowatej skóry.

— Pan wybaczy! — rzekłem z oburzeniem wobec tego niezapowiedzianego najścia.
Upiorna postać ruszyła wolno w moją stronę, szeleszcząc wytartym czarnym ubraniem. 

Pomyślałem o ponurym kruku z wiersza Edgara Allana Poego, gdy nagle dojrzałem w oczach 
widziadła chytry błysk.

— Holmesie? Gdzieś ty się, na Boga, podziewał?
Śmiech rozległ się z ust mojego przyjaciela; wyprostował plecy, zdjął bezkształtny kapelusz 

i opadł ciężko na fotel.

— W Whitechapel, mój drogi Watsonie. Wygląda na to, że przestałeś się nabierać na moje 

przebrania. Na szczęście nie można tego samego powiedzieć o ludziach, których śledzę.

— Whitechapel! Cóż cię zaprowadziło w tak nędzną okolicę?
— Brylanty, mój przyjacielu. Klejnoty w ilościach godnych królowej.
— Odnalazłeś brylanty dla Tiffany’ego? Gdzie?
— Oho! Od razu zakładasz, że je znalazłem i przekazałem naszemu klientowi. Obawiam się, 

że sprawa jest dużo bardziej skomplikowana. Ale ustaliłem, że istotnie trafiły z Paryża do Londynu 
i że od tamtego czasu nie pojawiły się na rynku, a to znaczy, że pierwotny nabywca wciąż jest w ich 
posiadaniu.

— Wiesz, kto je ma?
— Oczywiście. To było bardzo proste.
— To chyba w pełni usatysfakcjonuje pana Tiffany’ego.
— Niezupełnie, Watsonie, i tu zaczyna się prawdziwa zagadka. Otóż domniemany 

właściciel tych brylantów przepadł bez wieści przed pięcioma laty. A one razem z nim.

— Mógłbyś łaskawie relacjonować zdarzenia w porządku chronologicznym — fuknąłem — 

zamiast najpierw rozbudzać czyjeś nadzieje, a potem je studzić.

— Pewnie wciąż liczysz na materiał na kolejną opowieść? Zaryzykuję stwierdzenie, że tym 

razem twoja symfonia nie zostanie ukończona. Zastanawia cię moje przebranie, ale powinno stać 
się bardziej zrozumiałe, jeżeli powiem, że nikt nie wie o drogocennych kamieniach tyle, co 
żydowscy handlarze diamentów z Holandii.

— W takim razie chyba już rozumiem, kogo udawałeś —  starego rabina.
— Starego i uczonego rabina, Watsonie. W takim przebraniu mogę chodzić między kupców 

i zbierać cenne informacje. Kto by uwierzył, że wąskie uliczki Whitechapel, pełne szczurów i mgły 
znad rzeki, to nie tylko miejsce pracy sprzątaczy, ladacznic i złodziei, lecz także handlarzy drogimi 
klejnotami? Chrześcijańskie narody świata same sobie zaszkodziły przed paroma wiekami, 
zabraniając Żydom wszystkich zajęć prócz zarządzania pieniądzem. Jak pokazują przykłady 
Rothschilda i Disraelego, wielcy zawsze dojdą do celu, niezależnie od wyznania.

— Ale Holmesie, tylko najbiedniejsi Żydzi mieszkają w Whitechapel. Czego miałbyś się 

dowiedzieć od ludzi tak niskiego stanu?

— Wszystkiego na temat wędrówek brylantowego pasa, Watsonie, o ile można mówić o 

wędrówkach martwego przedmiotu. —  Holmes zaczął się pozbywać kleju z wklęsłych policzków, 

zdejmując brodę z twarzy niby opakowanie z mydła.

— I co?
— Tylko praca cię dzisiaj interesuje, Watsonie? Nie masz czasu na towarzyskie dygresje? I 

pomyśleć, że to ty zarzucasz mi obojętność wobec ważkich zagadnień politycznych? Oto fakty. 
Kalendarz podróży brylantowego pasa jest uporządkowany jak rozkład jazdy Wielkiej Kolei 
Zachodniej.

Wiemy, że pas zniknął w 1848 roku, kiedy lud paryski obalił Ludwika Filipa, przy okazji 

zabierając nieco kosztowności z podziemnych królewskich skarbców, co, jak wiemy, zdarza się 
nawet najsłuszniej oburzonym tłumom. Pierwszym znanym właścicielem pasa był Jean Claude 
Renard

[5]

, człowiek sprytny nie tylko z nazwiska. Ów szczwany lis natychmiast przewiózł skarb do 

Londynu. Tutaj nawiązał kontakt z holenderskim handlarzem diamentów Zellersteinem, który 
powiedział mu, że pas w obecnej swej postaci jest tyleż skarbem, co ciężarem. Renard nalegał, by 
Zellerstein znalazł kogoś gotowego natychmiast odkupić pas, nawet gdyby pośpiech miał oznaczać 
istotne obniżenie ceny. —  Tu Holmes przerwał swą opowieść i skinął głową w moją stronę. — Czy 
będziesz tak uprzejmy i podasz mi fajkę, Watsonie? Po całym dniu garbienia się odczuwam 
potrzebę rytualnego relaksu.

Czekałem niecierpliwie, aż Holmes nabije i zapali fajkę. Dopiero gdy aureola dymu zawisła 

nad jego na wpół ucharakteryzowaną twarzą, podjął opowiadanie.

— Z mojego punktu widzenia była to szczęśliwa okoliczność. Gdyby Renard postanowił 

rozsprzedać wszystkie kamienie z osobna, przepadłyby jak ziarno w kurniku. Na szczęście Renard 
miał w sobie dość uczuć patriotycznych, by ocalić to wspaniałe dzieło francuskich jubilerów. 
Oświadczył, że sprzeda pas jedynie w całości, czym utrudnił zadanie Zellersteinowi. Młodszy 
Zellerstein — czyli mój rozmówca — był wtedy jeszcze dzieckiem, podobnie jak my, ale pas 
zapadł mu w pamięć. „Tęczowy warkocz” —  tak go nazwała jego dziecięca wyobraźnia.

W każdym razie Zellerstein rozpuścił wiadomość o pasie wśród arystokratów i bogatych 

kupców, którzy nie dbali o pochodzenie nabywanych przedmiotów. W 1849 kursowały już 
pogłoski: pas miał być dosłownie wszędzie, jak polny chwast. Z bardziej znanych niedoszłych 
właścicieli należy wymienić Alfreda Kruppa, cara Aleksandra II, naszego nieżyjącego księcia 
Alberta, Jenny Lind i Waltera Scotta. Był też na tej liście dość niespodziewany pretendent: niejaki 
John Chap— ple Norton, zwany Black Jackiem. Człowiek małego formatu, żerujący na obrzeżach 
śmietanki towarzyskiej. Złowił nadspodziewanie dobrą partię: jedną z wnuczek Sheridana, tego dra
— matopisarza. Porzuciła go później z nieznanych powodów…

— Porzuciła? Nawet w dzisiejszych czasach tylko aktorki i awanturnice odchodzą od 

mężów. W połowie wieku to musiał być ogromny skandal.

— Otóż nie, mój drogi Watsonie, wszystko przebiegło bardzo dyskretnie. To była kobieta 

artystycznego chowu. Zabrała ze sobą trzech synków.

— W takim razie ten człowiek musiał być potworem!
Holmes wzruszył ramionami. Szczegóły życia rodzinnego interesowały go jedynie o tyle, o 

ile miały jakiś związek ze sprawą.

— Kimkolwiek był, wkrótce ogarnęła go obsesja na punkcie brylantowego pasa. 

Przypuszczam, że miał kochankę, kobiety bez honoru i szemrane klejnoty często idą w parze albo 
raczej w trójkącie z chciwym mężczyzną. Black Jack był nie tyle mądry, ile chytry. Nie miał 
środków, podczas gdy koneksje żony pozwoliły jej utrzymać dzieci i zrobić karierę pisarki 
romansów.

W swej konsternacji musiałem chyba zmarszczyć brwi, gdyż Holmes zaraz dodał na 

marginesie:

— Nie, tytuły nic by ci nie powiedziały. Z pisarzami jest tak, ze w jednej dekadzie są 

rozchwytywani, a w następnej nikt już o nich nie pamięta. Tak czy inaczej, pani Norton zarobiła 
Przyzwoitą sumkę, dzięki czemu mogła utrzymać dom i chłopców. Aż Black Jack pozwał ją do 
sądu.

— Domagał się jej pieniędzy?
— Wciąż była jego żoną. Wszystko, co miała, należało do niego. A przynajmniej tak orzekł 

sąd.

— Oburzające! A potem łajdak wydał te pieniądze na pas?
— Dlaczego oburzające, Watsonie? Jak sam raczyłeś zauważyć, tylko „aktorki i awanturnice 

odchodzą od mężów”. Sąd przychylił się do twojego zdania.

— Zgoda, jednak w tym wypadku… A ci trzej synowie, co się z nimi stało?
— Podobnie jak matka zniknęli w odmętach historii, tej najzwyklejszej. Pani Norton zmarła 

w latach siedemdziesiątych w takiej samej nędzy, jaką niegdyś klepała z Black Jackiem. Jej 
powieści wyszły z mody, a profity z kieszeni.

— A co z Nortonem?
— Hm. — Holmes pociągnął z cybucha i między kolejnymi słowami wypuszczał kółka z 

dymu. — Dobre pytanie. Otóż Norton znów zaczął się trochę udzielać wśród wyższych sfer, był 
zadowolony z siebie, jak gdyby posiadanie brylantowego pasa — nawet w tajemnicy przed światem 
— poprawiło jego samoocenę. Uprawiał hazard, chodził na wyścigi, angażował się w różne 
podejrzane przedsięwzięcia i cieszył się skromnymi owocami pracy swojej żony, i to nawet po jej 
śmierci, bo prawa autorskie nie wygasają wraz ze zgonem autora.

— Doprawdy wstrząsająca nikczemność, Holmesie. Krew się we mnie gotuje, kiedy myślę, 

że to wszystko uszło kanalii na sucho — i to w majestacie prawa!

— Jeszcze zrobię z ciebie sufrażystkę, Watsonie — odrzekł Holmes z cieniem 

sardonicznego uśmiechu. — Ale nie ułomność prawa nas teraz interesuje.

Pochyliłem się, rozumiejąc, że powoli zmierzamy do sedna.
— Mówiąc krótko, Norton niezbyt naprzykrzał się światu, aż pięć lat temu zniknął. Bez 

śladu. Dom w Brompton sprzedano, a dochodem ze sprzedaży zarządzał nieżyjący już prawnik. 
Starzy znajomi Nortona, nie lepsi od niego samego, nigdy więcej go nie widzieli. Brylantowy pas 
nigdy nie ujrzał światła dnia. W chwili zniknięcia Norton miał już siedemdziesiąt parę lat, lecz 
żaden nagrobek w Londynie i okolicy nie upamiętnia jego śmierci. Zupełnie jakby coś — cap! — 
chwyciło go za kark i porwało razem z królewskimi diamentami. Taką też historię będę musiał 
przedstawić panu Tiffany’emu.

Nastała cisza, w czasie której rozmyślałem o tym, co usłyszałem. Przyznaję, że podczas 

mowy Holmesa zrodziła się w mojej wyobraźni dramatyczna opowieść o skrzywdzonej kobiecie, 
zmuszonej zabrać dzieci z domu nikczemnego męża. Jej niespodziewany sukces pisarski obraca się 
wniwecz, kiedy drań zagarnia ciężko przez nią zarobione pieniądze. Biedaczka umiera w nędzy, a 
po latach… złoczyńcę dosięga ramię sprawiedliwości w osobie mojego przyjaciela Sherlocka 
Holmesa, który przedstawia zdumionemu światu zaginiony brylantowy pas… „Nic z tego” — 
zdawał się jednak mówić stanowczy ton niezrównanego detektywa. Kto jak kto, ale jeżeli Holmes 
twierdził, że sprawa jest przegrana, to widocznie tak było.

Czasem ogarniał mnie lęk na myśl, że mój przyjaciel nie jest człowiekiem, lecz mózgiem 

bez serca, niedościgłym w dedukcji, lecz całkiem pozbawionym zdolności współczucia. 
Uprzytomniłem sobie nagle, że jego awersja do kobiet jest zaledwie symptomem głębszego 
wyobcowania. Nigdy nie mówił o relacjach międzyludzkich. Zacząłem przypuszczać, że Holmes — 
ze wszystkich ziemskich istnień — stanowi wyjątek od poetyckiej reguły Johna Donne’a, który 
pisał, ze „żaden człowiek nie jest samotną wyspą”.

Muszę więc na zawsze wyzbyć się naiwnej wiary w to, że uda mi się kiedyś zabarwić 

odrobiną romantyzmu ascetyczną formułę życiową mojego przyjaciela. Już dawno powinienem był 
zrozumieć, że choćby nie wiem ile razy jeszcze Holmes zdumiał mnie i wszystkich wokół na polu 
dedukcji, to na arenie prywatnej nie należy oczekiwać niespodzianek po człowieku wiodącym 
żywot maszyny, gardzącym wszelkim uczuciem i zażyłością.

— Głowa do góry, Watsonie! Jak wiesz, węszenie za klejnotami znajduję nużącym i 

niewdzięcznym. Ostrzegałem naszego szanownego klienta, że prędzej wpadnę na ślad jakiegoś 
łotrostwa niż samych brylantów. Takie feralne kamienie zwykle giną na brakujących kartach historii 
i nie jest w naszej mocy odczarować to przekleństwo. Z przyjemnością umywam ręce od tej sprawy. 
Powiem to naszemu wybitnemu amerykańskiemu gościowi, kiedy się zjawi o czwartej.

— Mimo wszystko trochę szkoda. To by jednak było coś.

— Czekają nas większe splendory. Mamy ładny letni dzień. Proponuję spacer około godziny 

szóstej, do Klubu Diogenesa, najdziwniejszego miejsca w Londynie, gdzie niechybnie spotkamy 
mojego brata Mycrofta — i jakiś ciekawy problem.

— Brata? W Klubie Diogenesa? O jednym i drugim pierwsze słyszę. Jak to możliwe, 

Holmesie…?

Rozdział IX

 Niechciane podarki 

— Jest szkaradna! Bezkształtna. Okropna.
— Nietypowa — przyznała Irene, przyciskając ozdobę do ramienia i przeglądając się w 

lustrze.

Była to wielka, emaliowana brosza z opali w kształcie rozgwiazdy z mackami wysadzanymi 

perłami.

— To ma być pożegnalny prezent od pana Tiffany’ego i dowód jego wdzięczności? — 

zdumiałam się. — Boję się pomyśleć, co by ci podarował, gdyby nie był wdzięczny.

— To brosza zaprojektowana przez jego syna Louisa.
— Rozumiem. Pozbawiony talentu syn ćwiczy się w rzemiośle pod zaślepionym okiem 

ojca.

— Nie przesadzaj. — Irene wbiła szpilkę w klapę żakietu, postanowiwszy najwyraźniej 

nosić to okropieństwo. Obróciła się do mnie z wąskim, cynicznym uśmiechem. — W nowojorskim 
sklepie Tiffany’ego można dostać wszelkie dzieła Louisa Comforta Tiffany’ego, lecz w ogóle się 
nie sprzedają, mimo że sprzedawcy dostają od takiej transakcji specjalną dziesięcioprocentową 
prowizję. Wręczając mi jedną z tych błyskotek, stary Tiffany upiekł dwie pieczenie przy jednym 
ogniu.

— Ale widocznie był naprawdę wdzięczny. Mógł przecież poprzestać na zapłacie.
Irene westchnęła.
— Żałuję, że nie miałam dla niego żadnych konkretów.
— Powiedział, że lepsi od ciebie nie poradzili sobie z tym zadaniem. Roześmiała się.
— Tak. Wzięłabym to za przejaw poczucia humoru, gdyby nie to, że on zawsze wszystko 

mówi z pozycji męskiego szowinizmu, choć w ogóle nie zdaje sobie z tego sprawy. Wspomniał, że 
nawet Sherlock Holmes próbował odnaleźć ten pas.

— Holmes? To nazwisko coś mi mówi.
— I słusznie, bo czytałaś o nim w gazetach. Pamiętasz tego detektywa pomagającego 

policji? Tego, który brał udział w zatrzymaniu biednego pana Hope’a.

— Ach, tak. No cóż, w każdym razie sprawa jest zamknięta, możesz zapomnieć o 

brylantowych pasach i skupić się na karierze.

— Tak samo jak ty, moja droga Nell — odparła Irene z czarującym uśmiechem. — 

Obawiam się, że moje skromne dochodzenia odciągają cię od poważnego zajęcia, jakim 
niewątpliwie jest maszynopisanie.

— Bynajmniej. Dzisiaj po południu jadę do Strandu.
— A ja — rzekła Irene, przywdziewając wykończony futrem kapelusz dla ochrony przed 

listopadowym wiatrem i mocując go złowieszczo długą szpilką — mam spotkanie z panią Stoker na 
Cheyne Walk w sprawie złotego krzyżyka Oscara Wilde’a.

Rozstałyśmy się więc, ruszając za własnymi sprawami, przy czym jak zwykle moja sprawa 

była o wiele bardziej prozaiczna.

Aptekarz w Strandzie chciał, bym przepisała od nowa wykaz jego niezliczonych mikstur. 

Przez całe popołudnie przerabiałam obce i częściowo zakryte plamami terminy na czytelne pismo 
drukowane. Takie terminy jak chlorowodór, alginian, arszenik czy niecierpek sprawiły mojej 
maszynie niemało kłopotu.

Wróciłam do domu rozdrażniona, ze zdrętwiałą szyją i bolącą głową. Irene jeszcze nie było, 

za to był jakiś obcy mężczyzna, który rozgościł się w naszym mieszkaniu jak u siebie.

— Przypuszczam, że nazywa się pan Pinkerton i że szuka pan Irene — rzekłam szorstko od 

progu. — I że pani Minucci wpuściła pana tutaj przez omyłkę.

Młody mężczyzna pokiwał głową i wzruszył ramionami, czym zwrócił moją uwagę na 

wyjątkowo nijaki garnitur w szkocką kratę.

— W każdym razie, niezależnie od sprawy, jaka pana sprowadza, nie widzę powodu, aby 

siedział pan w naszym mieszkaniu w meloniku i butach oblepionych wyschniętym błotem.

— Przepraszam — bąknął obojętnie, po czym z jednej kieszeni wyjął papierośnicę, z drugiej 

zapałkę i zapalił egipskiego papierosa.

Ostentacyjnym gestem odgoniłam dym sprzed nosa i dopiero teraz dotarło do mnie, że ów 

człowiek może nie być gościem, lecz intruzem.

— Muszę pana poprosić, aby pan wyszedł. To moje mieszkanie i chcę znać powód, dla 

którego tak śmiało się pan w nim rozgościł. W przeciwnym razie będę zmuszona wezwać 
właściciela kamienicy, pana Minucciego.

Dopiero te słowa przymusiły go do reakcji.
— Nie robiłbym tego —  odrzekł przesłodzonym, chropawym tonem.
— Aja owszem — oznajmiłam hardo, a ponieważ w głosie nieznajomego pobrzmiewała 

zawoalowana pogróżka, czym prędzej wycofałam się na korytarz, żałując, że nie uczyniłam tego 
natychmiast, kiedy tylko spostrzegłam, że ktoś wtargnął do naszego mieszkania.

— Proszę zostać, panno Huxleigh — odezwał się przymilnie, najwidoczniej przestraszony, 

że naprawdę ucieknę. — Irene Adler, moja bliska znajoma, wyrażała się o pani jak najlepiej. Proszę 
nie wpadać w panikę.

— Nie wpadam w panikę! — Poniechałam ucieczki, by odeprzeć zarzut tchórzostwa. 

Szybko jednak tego pożałowałam.

Mężczyzna roześmiał się cicho. Długim, lekkim krokiem dzikiego kota pokonał już 

większość dzielącego nas dystansu. W mętnym świetle samotnego żyrandola trudno było dojrzeć 
coś więcej prócz rudawych bokobrodów i wąsów, pozbawionego wyrazu garnituru w kratę oraz 
dziwnie delikatnych rysów twarzy.

— Niech pan chociaż łaskawie zdejmie kapelusz, jak wypada mężczyźnie w obecności 

damy — rzekłam z szorstką nutą w głosie, starając się stworzyć pozory zwyczajnej rozmowy.

W skrytości ducha lękałam się, że następne, co uczyni, to uniesie hebanową laskę i 

zamachnie się na mnie — choć nie wiem doprawdy, dlaczego ktokolwiek chciałby obrabować Irene 
i mnie.

Wyobraziłam sobie, że staczam się po czterech piętrach krętych schodów, uderzając biedną, 

zbolałą głową o coraz to kolejne zakurzone stopnie; od razu też mignęły mi w głowie wzmianki na 
dalszych stronach gazet: „Tajemniczy wypadek przy Saffron Hill: córka pastora zepchnięta ze 
schodów przez nieznanego sprawcę”; i wreszcie wyobraziłam sobie Irene chodzącą tam i nazad, 
załamującą ręce jak Lady Makbet, przyrzekającą ścigać bandytę choćby i na koniec świata, aby 
pomścić moją przedwczesną śmierć.

— Dobrze, jak pani sobie życzy — niezbyt uprzejmie rzekł nieznajomy, po czym wyjął z ust 

brązowego papierosa i równocześnie zdjął kapelusz.

Kaskada cynamonowych loków opadła na jego męskie barki.
— Irene! Jesteś potworem. Ale mi napędziłaś strachu! — Stałyśmy teraz oko w oko i 

papierosowy dym jak mgła owiewał mi twarz. — Czemu ma służyć ta maskarada? Nie dostałaś 
chyba męskiej roli?

— Bynajmniej — zapewniła swoim normalnym głosem, obracając  się, abym mogła 

podziwiać jej kostium. —  Ale zmyliłam cię?

— Prawie mnie wyprawiłaś na tamten świat!Jak to zrobiłaś, że wyglądałaś — że wyglądasz 

jak mężczyzna?

Irene zaczęła chodzić wszerz korytarza — Przede wszystkim: długie kroki. Zdumiewające, 

o ile łatwiej się człowiekowi poruszać bez pantalonów, halek i tysiąca falban. — Przystanęła i 
poklepała się po ramionach.

— Poduszki i rękawiczki, jak widać. Z dłońmi jest najwięcej roboty. Ale wystarczy trochę 

kleju i sztucznych włosów z krepy — podobam ci się w tym rudym odcieniu? Nie? Melonik 

zakrywa mi uszy, a szal prawie sięga melonika, przez co sprawia wrażenie szerokiego karku. No i 
najważniejsze — fantazyjnie machnęła papierosem ściśniętym między dwoma palcami — ten oto 
mały rekwizyt. Tylko mężczyźni palą publicznie.

— Tylko mężczyźni palą w ogóle!
— Tak sądzisz? — Irene uśmiechnęła się tajemniczo i lekko zaciągnęła się plugawym 

zwitkiem tytoniu, a ja omal się nie pochorowałam, taka byłam wrażliwa po długim popołudniu 
wśród wonnych aptekarskich mikstur.

— Ale po co to wszystko? — spytałam, ostrożnie przechodząc próg, podczas gdy Irene 

wróciła na swój fotel.

— Wieczorem jadę do miasta. Rozmowa z panią Stoker była niezwykłe owocna, przechodzę 

zatem do następnego etapu mojego dochodzenia.

— Naprawdę zapytałaś ją o krzyżyk pana Wilde’a i nie wyrzuciła cię za drzwi za 

bezczelność?

— Dlaczego miałaby to zrobić? Nie byłam bezczelna.
— Boli mnie głowa i mam zszargane nerwy, więc lepiej powiedz, co się wydarzyło. I tak nie 

zdołasz bardziej zepsuć mi humoru.

— Usiądź zatem i wysłuchaj tej zdumiewająco prostej opowieści. — Irene uniosła wzrok ku 

żyrandolowi. — Pan Oscar Wilde byłby rozczarowany: Florence Stoker wcale nie trzyma tego 
głupiego krzyżyka z powodu tajemnego uczucia.

— Dlaczego więc nie chce go zwrócić?
— Ponieważ go nie ma! Zapodział się albo, jak przypuszczam, został skradziony. Pani 

Stoker wstydzi się przyznać, że w tak niefrasobliwy sposób utraciła cenną pamiątkę po boskim 
Oscarze. Wyobraź sobie jego rozgoryczenie na wieść o tym, że jego wspaniały prezent był 
efemerydą! To by go zabiło. Przez tydzień nie mógłby wydobyć z siebie aforyzmu.

— Jak myślisz, dlaczego ktoś ukradł ten krzyżyk?
— Florence Stoker prowadzi dom w jak największym porządku. To jej mąż, człowiek teatru, 

wprowadza element rozprężenia. Przypuszczam, że ona nie zgubiłaby nawet włosa, a tym bardziej 
cennej pamiątki. Ale taki maty krzyżyk to rzecz, na którą mogła się połakomić służąca — zapewne 
w nadziei, że nikt nie zauważy jego zniknięcia.

— Masz podejrzaną.
— Owszem. Twoją poprzedniczkę.
— Moją poprzedniczkę? Co właściwie chcesz przez to powiedzieć?
— Dziewczynę, która nalewała herbatę na poprzednich niedzielnych podwieczorkach w 

domu Florence Stoker. Przypuszczam, że rozmyślnie oblała Jimmiego Whistlera gorącą herbatą, 
żeby jak najszybciej stracić posadę. Zniknęło jeszcze kilka domowych drobiazgów. Bram Stoker 
twierdzi, że to robota skrzatów.

— No tak, w końcu jest Irlandczykiem.
— Ja też —  wtrąciła Irene. —  W połowie.
— Nie chciałam obrazić twoich przodków, Irene. Muszę powiedzieć, że Irlandczycy są 

całkiem…

— Niezrozumiani — dokończyła za mnie. — Zdaję sobie sprawę z twojej słabości do tej 

rasy, tym większej, że należy do niej przecież i pan Wilde.

Niezależnie od tego, jakich miała przodków, Irene była z urodzenia Amerykanką i choćby z 

tego tylko powodu nie podzielała mojej brytyjskiej niechęci do hałastry zza Morza Irlandzkiego. 
Mogłabym powiedzieć o Irlandczykach wiele rzeczy, przy których słowo „niezrozumiani” byłoby 
wręcz uprzejmością. Nie ciągnęłyśmy dalej drażliwego tematu, jednak przyznaję, że schowałam w 
zanadrzu ten cenny szczegół na temat pochodzenia Irene, tak jak się chowa czystą chusteczkę, która 
nie wiadomo kiedy może się przydać.

— Nie poszłaś chyba w odwiedziny do pani Stoker w tym stroju? — zauważyłam.
— Oczywiście, że nie. Porozmawiałam z nią jak kobieta z kobietą. Powiedziałam, że 

przychodzę w imieniu wspólnego znajomego, któremu zabrakło śmiałości. — Irene lekko 
wzruszyła ramionami. — Pan Wilde nie powinien żałować, że ją stracił. To chłodna kobieta, Nell, 

śliczna, ale chłodna. Jestem skłonna przypuszczać, że mieszkanie z nią nastraja człowieka ponuro.

— Może po prostu mylnie bierzesz angielską rezerwę za coś gorszego. Nie wszyscy mamy 

tyle joie de vivre, co ty.

— Joie de necessite — poprawiła mnie Irene, wstając z fotela i kreśląc w powietrzu łuk 

papierosem. — Idę wytropić niezdarną Sarę Jane w jej nowej kryjówce.

— Czyli gdzie?
— Dostała posadę przy Berkeley Square. Pani Stoker wydawała się tym mocno zdziwiona, 

za to ja wcale. Chelsea to modna dzielnica, ale tam dopiero można się obłowić. Jestem pewna, że 
podczas tych niedzielnych herbatek Sara Jane nawiązała kontakty z bogatymi gośćmi Stokerów.

— Ale dlaczego idziesz do niej wieczorem, i to w piątek?
— Bo wtedy nie ma pana domu i będę mogła porozmawiać z panną Sarą w cztery oczy. 

Chyba przedstawię się jako pan Pinkerton. Jak zwykle miałaś dobry pomysł, Nell. — Zwinęła i 
upięła włosy, a następnie zawadiacko nasunęła melonik. — Nie martw się, w takim stroju jeszcze 
nigdy mnie nie nagabywano.

— Robiłaś to wcześniej? —  spytałam słabo.
— Często — przyznała Irene w drzwiach, wychylając się do tyłu i puszczając 

konspiracyjnie oko niczym śpiewaczka schodząca ze sceny. — Szczerze polecam!

Nie potrafiłam posłuchać jej rady i przestać się martwić. Patrząc w czarne lustra okien, 

trudno było nie widzieć w nich czegoś więcej niż tylko swoje blade odbicie. Wyobrażałam sobie 
Irene w tłumie przechodniów rozpychających się bez krzty uprzejmości, jaka się należy kobiecie. 
Zastanawiałam się, czy ciąży jej w kieszeni ten okropny rewolwer. Ujrzałam nawet chytrą Sarę Jane 
w towarzystwie krzepkiego opryszka, rzucającego się na Irene jak na mężczyznę, za którego się 
podaje.

Tak mi upłynął wieczór, z wyciągiem z atropiny w przekrwionych oczach i leczniczym 

okładem wokół szyi dla odpędzenia grypy po ciężkim dniu w aptece. Okład otrzymałam w podzięce 
od aptekarza, podobnie jak kilka innych cuchnących remediów.

Im później w noc, tym słabsze zdawało się światło, choć może było to tylko złudzenie 

sennych oczu. Wreszcie na schodach rozległy się lekkie odgłosy wbiegania na górę. Rzuciłam się 
do drzwi, by wpuścić Irene.

— I co?!
— Nie dziwię się, że mężczyźni na ulicy bywają tacy obce— sowi — powiedziała, zrywając 

z głowy melonik. — W tak przyciasnym kapeluszu trudno zachować pogodę ducha. — Rzuciła 
laskę na kanapę i czym prędzej rozpięła ciasny kołnierzyk frakowej koszuli, który przynajmniej po 
części tłumaczył ten jej męski, chropawy głos.

— No i? Jak było?
— Okazało się, że panna Sara Jane bywa teraz w kuchni nader wytwornego domu. 

Awansowała do rangi pokojówki, co niewątpliwie sprzyja drobnym kradzieżom. Kiedy jednak 
dowiedziała się, że „jakiś pan” o nią pyta, natychmiast zeszła do mnie z pokoju na poddaszu. 
Zamknęłyśmy się w spiżarni, po czym nastraszyłam ją Pinkertonami — z takim oto rezultatem…

Irene zaczęła sięgać do licznych kieszeni i wyjmować świecidełka: złoty łańcuszek od 

zegarka, srebrną broszkę, bursztynowe kolczyki, pierścionki z granatami.

— Oto cała kolekcja panny Sary Jane. Pobiegła do swojego pokoju i pokazała mi wszystkie 

zrabowane łupy. Kazałam jej przysiąc, że odłoży na miejsce wszystkie przedmioty, które podebrała 
obecnym pracodawcom. A ponieważ co do reszty nie była pewna, skąd je zabrała… dokonałam 
konfiskaty.

— A co z krzyżykiem pana Wilde’a?
Irene uśmiechnęła się szerzej i wydobyła z kieszeni ostatnią zdobycz. Na delikatnym jak 

rzęsa łańcuszku wisiał wąski krzyżyk celtycki, pięknie grawerowany, choć tak cienki, że raczej nie 
przedstawiał dużej wartości.

— Dostanie go z powrotem przy najbliższej okazji.
— A co z resztą? — Obrzuciłam wzrokiem kosztowności skrzące się na spłowiałym 

tureckim dywaniku okrywającym nasz stół.

Irene uśmiechnęła się do mnie z nadzieją w oczach.
— Potraktujmy to jako… niespodziewaną prowizję? Skoro nie sposób ustalić właścicieli, a 

pan Wilde płaci jedynie kwiecistymi komplementami.

— Kradzione przedmioty? Nie ma co do tego żadnych wątpliwości, Irene.
— Spodobały mi się te granaty — powiedziała, wyciągając palce w stronę lśniącego 

kłębowiska biżuterii.

— Kradzione — powtórzyłam z naciskiem.
— No dobrze. Niech to będzie nasz datek dla kościoła Świętego Grobu przy Nowej Bramie. 

Mówi się, że to „kościół muzykantów”, a więc pewnie wspomogą jakąś biedną, nikomu nieznaną i 
przymierającą głodem śpiewaczkę, która wszystko, co ma, zawdzięcza własnemu sprytowi oraz 
łaskawej opiece aniołów stróżów napotkanych na swej drodze.

— Ani trochę mi ciebie nie żal, natomiast cieszę się, że pan Wilde odzyska swój krzyżyk i 

nie będzie nas więcej nachodził.

— Miłość bliźniego, moja droga Nell. Pamiętaj, że to największa z cnót. Okazałam ją 

potrzebującym, których nawet nie znam; teraz ty okaż ją panu Oscarowi Wilde’owi, którego znasz, 
lecz nie szanujesz. Kto wie, czy kiedyś nie zrobi jakiegoś lepszego pożytku ze swojego irlandzkiego 
humoru?

Irene umilkła i bacznie mi się przyjrzała. W moim przeciwgrypowym szalu musiałam 

istotnie przedstawiać sobą niecodzienny widok.

— Gdzie jutro pracujesz, droga Nell? —  spytała. — Znów u aptekarza?
— Tak. Jeszcze więcej werbeny i naparstnicy zapisanych drobnym maczkiem 

średniowiecznego alchemika.

— Teraz kiedy masz już fach w ręku, powinnaś poszukać przyjemniejszego zatrudnienia. 

Myślałaś o reklamowaniu się w jakimś miejscu, w którym mogłabyś liczyć na pewniejszą pracę i 
lepsze wynagrodzenie?

— Gdzież jest ów raj kobiety pracującej?
— Myślałam o siedzibie palestry.
— O Tempie? To tylko nagromadzenie kancelarii. Mają tam swoich sekretarzy.
— A czy sekretarze piszą na maszynie?
— W tym cały ambaras, że piszą odręcznie i jeszcze zadzierają nosy. Przypuszczam, że 

większość kancelarii nie chce mieć u siebie maszyn do pisania.

— Mogłabyś nosić własną w futerale, jak skrzypce.
— Nosić własną? —  Sięgnęłam po filiżankę gorącej czekolady, którą podała mi Irene. Była 

gęsta i spieniona. — Pewnie bym mogła.

— Powieś tam ogłoszenie — na pewno mają jakąś centralną tablicę ogłoszeń —  i poczekaj, 

a nuż coś z tego wyjdzie?

— To świetna rada — przyznałam. — Bardzo fachowa.
Uśmiechnęła się, nie odrywając ust od brzegu filiżanki. Dopiero po chwili dotarło do mnie, 

kto pracuje w Tempie.

— Irene, skąd ci przyszło do głowy, że uda mi się wśliznąć do kancelarii pana Nortona?
— Masz talent, moja droga Nell. Osoby z talentem prędzej czy później wypływają na 

powierzchnię jak piana w gorącej czekoladzie. Jeśli tylko się przyłożysz, niedługo będziesz 
rozchwytywana. Jestem tego pewna.

 

Rozdział X

 Prawdziwa twarz pana Nortona 

Irene jeszcze nigdy tak bardzo się nie omyliła.
Skrzętnie umieściłam moje krótkie i rzecz jasna napisane na maszynie ogłoszenie na 

zatłoczonej tablicy ogłoszeń w Middle Tempie. Dyspozycyjna maszynistka z własną maszyną.

Tablica górowała nad jednym z rozlicznych zaułków pośród labiryntu gmachów. W tej 

odosobnionej części Londynu miały swoją siedzibę dwie z czterech londyńskich korporacji 
adwokackich: Middle Tempie oraz Inner Tempie.

Pan Norton, jak łatwo ustaliłam, miał swoją kancelarię w Inner Tempie, czyli w okolicy 

nieco oddalonej od harmide—  ru pobliskiej Fleet Street.

Słaby punkt Irene — jej optymizm — jeszcze nigdy nie objawił się tak wydatnie. Przez 

ponad dwa tygodnie próżno wyczekiwałam jakiegokolwiek odzewu. Ilekroć odwiedzałam to 
miejsce, znajdowałam moją skromną reklamę bez odpowiedzi, ukrytą w powodzi innych 
komunikatów.

Irene omyliła się w swych rachubach. Adwokaci rzeczywiście zapisywali ogromne ilości 

papieru kancelaryjnego i przynajmniej na pozór potrzebowali mechanizacji, lecz siedziba palestry 
była środowiskiem zamkniętym dla kobiet, wyjąwszy jedynie sprzątaczki. Nowy gatunek kobiet 
maszynistek, do którego i ja teraz należałam, nie był w tym świętym miejscu mile widziany i 
przeczuwałam, że tak pozostanie jeszcze przez wiele, wiele lat, o ile w ogóle to się kiedyś odmieni.

Zachodziłam tam coraz rzadziej, jedynie przy okazji, gdy pracowałam w sąsiedztwie, co 

nieraz mi się zdarzało. Pewnego dnia zatrzymałam się przed tablicą ogłoszeń i ze zdumieniem 
odkryłam, że ktoś zagarnął moje miejsce, najzwyczajniej w świecie przypinając swoje ogłoszenie 
bezpośrednio na moim.

Już miałam z oburzeniem zdjąć ów skrawek papieru, gdy spostrzegłam, że to czyjaś 

wizytówka. Na widok nazwiska zamarłam w bezruchu niczym jeden z kamiennych posągów 
rycerzy zdobiących tamtejszy kościół. Utkwiłam wzrok w tym jednym najważniejszym słowie: 
Norton. Dopiero potem przeczytałam pozostawioną na wizytówce wiadomość i jeszcze bardziej 
struchlałam: Panno Huxleigh, proszę mnie odwiedzić w Inner Tempie pod numerem 17.

Rozejrzałam się po pustych uliczkach, żałując, że nie ma obok mnie Irene i że nie mam 

przed kim wyrazić swojego zdumienia. Ze też akurat on jako pierwszy — jako jedyny — złapał się 
na moją przynętę! Szczęście nie mogło mi chyba bardziej sprzyjać.

A jeśli to nie był czysty zbieg okoliczności? Jeżeli pan Norton jakimś sposobem dowiedział 

się, że mieszkam z Irene — i że ja także mieszam się w jego sprawy? Zaraz przypomniałam sobie 
jego gniewny ton sprzed kilku tygodni, grzmiący za kotarą, oraz jego wściekły bieg po schodach i 
przez ulicę do czekającej dorożki.

Przypomniało mi się, jak bardzo byłam ciekawa jego wyglądu. Sądząc po paskudnym 

usposobieniu, stary Norton musiał być dość szpetnym indywiduum. Na pewno śmiertelnie uraził 
Irene, a to było nie łada wyczynem, zważywszy na jej wielkoduszną naturę.

Zdjęłam wizytówkę z tablicy i ruszyłam energicznie po zaułkach, obok okazałego kościoła 

(przy którym w pośpiechu pomodliłam się pod nosem o własne bezpieczeństwo), aż w końcu 
stanęłam na kwadratowym dziedzińcu przed drzwiami oznaczonymi numerem 17.

W odpowiedzi na pukanie usłyszałam baryton:
— Proszę!
Pomieszczenie, do którego weszłam, rozmiarów przykuchennej komórki, tonęło w 

papierach. Zgarbiony za biurkiem zastawionym książkami siedział mężczyzna o kruczoczarnych 
włosach. Na stojącym za nim wieszaku dostrzegłam palto i — Poznałam z dreszczykiem emocji — 
pluszowy cylinder. Wielu mężczyzn nosiło takie nakrycie głowy, ale tylko jeden wtargnął jak burza 
do spokojnego mieszkania Irene przy Saffron Hill.

— Tak? — odezwał się teraz, nie podnosząc wzroku znad biurka.
— Z— zdaje się, że szuka pan maszynistki.
Spojrzał na mnie wreszcie — i całkiem zaniemówiłam. „Stary Norton” miał co najwyżej 

dwadzieścia pięć lat — mało jak na adwokata, mało nawet jak na dziecko podstarzałego potwora, 
którego sobie wyobrażałam. Popatrzyłam tępo na wizytówkę i dopiero teraz ujrzałam przed 
nazwiskiem imię Godfrey. A więc od samego początku to był Godfrey, a nie John. Dlaczego Irene 
nic mi nie powiedziała? Przecież ja, w przeciwieństwie do niej, nie wiedziałam, jak on wygląda. Co 
więcej, Godfrey Norton był najprzystojniejszym mężczyzną, jakiego w życiu widziałam — w 
każdym razie w prawdziwym życiu, a nie na deskach teatru, kiedy poszłam obejrzeć Irene.

Zwykle jestem odporna na męską urodę; w końcu wiele pięknych jabłek jest zepsutych w 

środku. Moje doświadczenie wręcz potwierdzało, że im gładsza i bardziej lśniąca skórka, tym 
więcej zgnilizny pod spodem — przecież zacną duszę Jaspera Higgenbottoma kamuflowało 
rojowisko piegów oraz uszy, które, niestety, nasuwały jednoznaczne skojarzenie ze słoniem. Lecz 
młody pan Norton był wyjątkowo przystojny, tak bardzo przystojny, jak Irene piękna. Nie chciało 
mi się wierzyć, że i o tym oczywistym fakcie Irene po prostu zapomniała.

— Proszę usiąść — rzekł uprzejmie, podrywając się zza biurka, by odgarnąć stertę 

dokumentów zalegających na dębowym krześle.

— Nie ma pan miejsca na maszynistkę ani nawet na maszynę — palnęłam, przerażona 

zwałami papierzysk.

— Ale będę miał, jeżeli przepisze pani to wszystko — powiedział z ujmującym uśmiechem. 

— Gdzieś pod tymi aktami kryje się stół, a nawet jeszcze jedno krzesło.

Spiętrzone akta jakby czekały, aż na nie spojrzę: zaszeleściły, zatrzeszczały i powoli, acz 

nieuchronnie posypały się na podłogę.

Pan Norton znowu się zerwał i ja również. Rzuciliśmy się oboje naprzeciw tej fali, aby ją 

zatrzymać, po czym roześmialiśmy się, w równej mierze zadowoleni i zakłopotani.

— Sama pani widzi, że rozpaczliwie potrzebuję pomocy.
— Dlaczego jest pan tak zasypany papierami?
— Ponieważ jestem zasypany pracą. Stawiam pierwsze kroki w zawodzie i muszę 

zajmować się papierkową robotą, z której moi starsi koledzy adwokaci już wyrośli. Dlatego 
potrzebuję lotnej maszynistki.

— Skąd pan weźmie pieniądze na moje wynagrodzenie, jeżeli dopiero pan zaczyna?
Odchrząknął i uciekł wzrokiem, ukazując wyrazisty profil, jaki sam Cezar zapragnąłby mieć 

na swoich monetach.

— Mam pewne… zobowiązania, jeszcze przez jakiś czas. Zapewniam panią jednak, że 

nigdy nie byłem bardziej wypłacalny niż teraz. Ale — omiótł wzrokiem rozgardiasz — 
porozmawiajmy o tym w ogrodach. Tam jest o wiele przyjemniej.

Tak oto znalazłam się w ogrodach Tempie na spacerze z Godfreyem Nortonem. 

Pomyślałam, że Irene będzie… no właśnie, jaka? Nawet ja nie potrafiłam sobie wyobrazić, jak 
zareaguje na te wieści.

— Na pewno zdaje pan sobie sprawę, że pomysł zatrudnienia maszynistki w Tempie jest 

dość radykalny. Nikt oprócz pana nie odpowiedział na moje ogłoszenie.

— Jak pani myśli, dlaczego ja odpisałem?
— Może z przekory? Zaśmiał się lekko.
— Nie. Po prostu domyślam się, że skoro taka osoba jak pani szuka takiej pracy, to znaczy, 

że bardzo jej potrzebuje.

— To prawda. Wcześniej byłam guwernantką.
— A jeszcze wcześniej?
— Córką pastora.
— Aha. Domyślam się, że zmarł.
— Tak. — Przed oczyma stanęło mi życzliwe oblicze mojego °jca. Brakowało mi go, choć 

myślałam o nim rzadko. Uczucia Godfreya Nortona względem własnego rodziciela były zapewne 
mniej tkliwe, bez względu na to, jak żarliwie bronił swojej — I zostawił panią bez grosza przy 
duszy —  dodał z lekką goryczą.

— To nie jego wina! Kościół to nie przedsiębiorstwo, które ma przynosić zyski. Zanim 

przyjechałam do Londynu, opiekowali się mną parafianie. Sama jestem sobie winna.

— Może jednak było warto — odparł, biorąc mnie za rękę w tak uprzejmy sposób, że mimo 

jego urody nie miałam serca protestować. — Będzie pani pierwszą maszynistką w Inner Tempie, 
proszę pomyśleć, jaki to zaszczyt! Poza tym dzięki pani pomocy może nie zakopię się żywcem w 
papierach nierychliwego sądu.

Był zabójczo uroczy, zupełnie jak Irene. Nawet gdybym nie wiedziała, że to właśnie z 

powodu tego człowieka kazała mi szukać pracy w Tempie, i tak uległabym jego namowom — w 
oczywisty sposób potrzebował kobiecej ręki. Mogłam go uratować, tak jak ratowałam ojca, gdy nie 

radził sobie z kazaniami i natłokiem korespondencji.

— A więc postanowione — stwierdził pan Norton, ściskając moją dłoń.
— Kiedy zaczynam?
— Jutro. Od akt. Gdy się z nimi uporamy, będziemy mieli wolny stół. Stertą na krześle sam 

się zajmę dziś wieczorem.

Zaśmiałam się, uderzona absurdalnością całej sytuacji — malutkiego pokoju, bliskości 

potencjalnego rywala Irene w staraniach o brylantowy pas, mojej obecności w samym sercu na 
wskroś męskiej instytucji.

Pan Godfrey Norton uznał mój śmiech za wyraz radości ze znalezionej pracy.
Irene śmiała się dłużej i głośniej, gdy tego samego wieczora wszystko jej zrelacjonowałam.
— Wyśmienicie! Tylko  jedna  ryba  chwyciła  przynętę i  akurat  ta,  którą chciałyśmy 

złowić. Ile ci zapłaci?

— Hm… zapomniałam spytać —  odrzekłam ze wstydem. Wstrząsające odkrycie, iż pan 

Godfrey wcale nie jest tym Nortonem, którego się spodziewałam, a także jego przyrodzony urok 
sprawiły, że kwestie praktyczne całkiem wypadły mi z głowy, jakkolwiek wstydziłam się do tego 
przyznać przed Irene. Na niej Godfrey Norton widocznie nie wywarł większego wrażenia, bo jakże 
wytłumaczyć to, że ani słowem nie wspomniała o jego młodym wieku i miłym dla oka wyglądzie?

— Pamiętaj, żeby domagać się swojej najwyższej stawki, Nell — jeżeli nie lepszej.
— Pan Norton oczekuje, że niebawem ubędzie mu obciążeń. Zrobił na mnie wrażenie 

człowieka o niespożytej pracowitości. Nadal jednak nie rozumiem, dlaczego mnie nie uprzedziłaś, 
że spotkam nie ojca, lecz syna.

Irene wzruszyła ramionami.
— Norton to Norton, przynajmniej z punktu widzenia naszego śledztwa, syn jest ulepiony z 

tej samej paskudnej gliny co ojciec. Poza tym dobry detektyw powinien sam sobie wyrobić własne 
zdanie.

— Tak też uczyniłam i nie wydaje mi się, aby ten Norton miał wiele wspólnego ze swoim 

ojcem. Zacznijmy od tego, że utrzymuje się z własnej pracy, i to najwyraźniej już od dłuższego 
czasu, a to oznacza, że nie czerpał żadnych korzyści z brylantowego pasa. Jest młody jak na 
adwokata…

— Nie taki znowu młody — zaprzeczyła Irene. — Mniej więcej w moim wieku, a ja mam 

już coraz bardziej ustaloną pozycję w zawodzie.

— Przyznasz jednak, że musiał zacząć studia w bardzo młodym wieku, a raczej nie mógł 

liczyć na pomoc ojca.

— Zaiste godne podziwu — odparła lodowatym tonem. — Wszyscy napotykamy jakieś 

przeszkody. Moje bywają lekceważone. Uważaj, żeby nie zlekceważyć twojego nowego 
pracodawcy. Jest adwokatem i Nortonem, a to już dwa powody, żeby mu nie ufać.

To powiedziawszy, udała się do Lyceum Theatre, ja natomiast zaczęłam się przygotowywać 

do nowej pracy w Tempie.

Następnych kilka dni” potwierdziło, że Godfrey Norton nie zamierza odgrywać przypisanej 

mu przez Irene roli czarnego charakteru. Traktował mnie wręcz po rycersku: podkładał mi poduszkę 
pod plecy, podarował daszek chroniący oczy przed światłem, pomagał odcyfrować okropny 
charakter pisma urzędników sądowych… Był równie życzliwy jak mój wikariusz, pan 
Higgenbottom, wobec wiernych; nie miałam wątpliwości, że jeszcze troskliwszą opieką otaczałby 
wybrankę swojego serca — ach, gdyby tak łaskawy los pozwolił, aby nasze drogi życiowe nie tylko 
się przecięły, lecz zeszły!

Nie śmiałam tego przyznać przed Irene, ale w mojej nowej pracy czułam się wprost idealnie. 

Siedziba palestry była wyspą spokoju wśród strasznego londyńskiego zgiełku. Strumień miejskiego 
życia przetaczał się bokiem i tylko łagodny szmer z Fleet Street wlewał się przez wąskie bramy na 
oba tamtejsze dziedzińce. Po drugiej stronie tej ruchliwej ulicy jeżyły się gotyckie wieże Sądów 
Królewskich, otwartych przez królową Wiktorię tego samego 1882 roku.

Wystarczyło jednak odejść kawałek od tej wrzawy, by przechadzać się w spokoju 

dziedzińcami, które przywodziły na myśl Oxford i Cambridge — w każdym razie tak je sobie 

wyobrażałam — stąpać po wyślizganym bruku pamiętającym czasy królowej Elżbiety, włóczyć się 
po ogrodach wzdłuż leniwej rzeki czy nawet odwiedzić wspaniały kościół Templariuszy z 
dwunastowieczną okrągłą nawą z kamiennymi wizerunkami rycerzy. Pierwsi hrabiowie Pembroke i 
Essex spoczywali tam wraz z. innymi szlachetnymi mężami, obojętni na rozgwar Fleet Street.

Aby oszczędzić mi trudu przenoszenia maszyny, pan Norton zakupił własną. Niczym 

księżniczka Roszpunka zaplatałam kosmyki odręcznego pisma w błyszczący warkocz drukowanych 
znaków — schludnych, zwartych, zużywających dużo mniej papieru. Pan Norton często wychodził 
i jak wszyscy adwokaci — w podwianych togach i przekrzywionych perukach — kursował między 
swoją kancelarią a Sądami Królewskimi po drugiej stronie Fleet Street, codziennie w iście 
samobójczym zapamiętaniu przedzierając się przez rwący miejski nurt.

Płaca, jak się wkrótce okazało, była bardzo godziwa, a ponieważ herbaciarnia Twininga 

znajdowała się nieomal za rogiem, sekretna spiżarnia Irene powiększyła się o nowe orientalne zioła 
do parzenia.

Ku mojemu zaskoczeniu praca dla pana Nortona zaowocowała ofertami z innych kancelarii, 

i to równie dobrze płatnymi. Z czasem nauczyłam się osobliwej składni prawniczej i szybko 
opanowałam długie łacińskie wyrażenia. Świętej pamięci ojciec zwykł mnie zapędzać do nauki 
łaciny, bynajmniej nie z sympatii do katolików, lecz dlatego, że to na niej zasadzał się język 
angielski. Dopiero teraz doceniałam jego dalekowzroczność. Moja kariera w Tempie była w 
rozkwicie — i tylko na temat brylantowego pasa wciąż nie dowiedziałam się nic a nic.

— Co za strata czasu! — utyskiwała Irene, gdy po kilku tygodniach nadal nie miałam 

żadnych ciekawych wieści. — Ten cały Godfrey Norton jest nudny jak flaki z olejem. Nie ma 
nałogów, nie łajdaczy się, nawet jego klienci wydają się całkiem uczciwi, chociaż można by się 
bliżej przyjrzeć tej firmie Pod Jaworami w Hammersmith, skoro ciągle wysyła tam jakieś pieniądze. 
Bądź tak miła i wejrzyj w tę sprawę. Całe szczęście, Nell, że nie jesteś zawodową szantażystką, nie 
wyżyłabyś z tego. Od dwóch miesięcy prawie każdy dzień spędzasz sam na sam z mężczyzną i 
dowiedziałaś się jedynie, jak się ubiera. To wprost niewiarygodne — powiedziała i ziewnęła.

— Wiem o nim całkiem dużo! Jest niezwykle uprzejmy…
— To rzeczywiście mocno podejrzane! —  odparła z przekąsem.
— Sumienny w pracy…
— Patrzcie go, prawdziwy święty!
— Dba o swój wygląd, może bardziej niż o biuro, a przy tym nie jest ani trochę próżny.
— Chodząca cnota, bez dwóch zdań.
— Co do próżności —  zareplikowałam —  to mogłabyś brać z niego przykład.
— Próżność jest mi potrzebna w pracy.
— W której?
— Zaczynasz mnie przesłuchiwać jak świadka, chyba za dużo przebywasz wśród 

adwokatów. Próżność przydaje się i w zawodzie detektywa, i artystki. W jednym i drugim zależy mi 
na poklasku, choć w dochodzeniach, rzecz jasna, widownia jest mniej liczna.

— Zastanawiam się, która z tych ról jest dla ciebie ważniejsza.
— Naturalnie, że śpiewanie! Detektywa gram z konieczności, to moje zabezpieczenie 

finansowe. Jak tylko poczuję się pewniej jako śpiewaczka, rzucę te łamigłówki. Niech je rozwiązują 
ludzie do tego stworzeni: Scotland Yard albo szanowny pan Sherlock Holmes.

— Czy aby na pewno? Brylantowy pas jakoś nadal cię kusi, choć minęło już sporo czasu, a 

trop jest zwietrzały.

— Pas — Irene uniosła brew. — Tej zagadki nie zamierzam tak zostawić. Ale to wyjątkowa 

sprawa, bo dotyczy rewolucji, rodziny królewskiej i zaginionych klejnotów koronnych. Cała reszta 
mało mnie obchodzi. Kiedy już ustalę swoją reputację jako śpiewaczka, zagadkowe sprawy tyle 
mnie będą interesowały, co zeszłoroczny śnieg.

Chociaż oznajmiła to z powagą, właściwym sobie nonszalanckim tonem głębokiej 

pewności, nie omieszkałam głośno prychnąć. Udała jednak, że tego nie słyszy, i wyszła dumnym 
krokiem.

— Pani jest dzisiaj zamyślona, panno Huxleigh. Oderwałam oczy od wierzchołków drzew 

za oknem.

— Najmocniej pana przepraszam. Ale niewiele mi zostało. — Zaczęłam surowo uderzać w 

klawisze.

— Nie chodziło mi o to, żeby pani atakowała tę bezbronną maszynę — rzekł ze śmiechem. 

— Pozwoli pani, że ujmę to inaczej: Pani jest dzisiaj w melancholijnym nastroju, panno Huxleigh. 
Czy coś panią trapi?

— Ależ nie, skąd… Po prostu myślałam.
— Czy istotnie myślenie jest tak smutnym zajęciem?
— Nie, tylko że… myślałam o moim ojcu.
— Ach — odparł nagle zobojętniałym tonem.
— I jeszcze… o winie. Rozmyślałam o tym, czym jest wina.
— No tak, to chyba normalne u córki pastora — zauważył z lekkim uśmiechem.
— Czy panu się kiedyś zdarzyło… czuć się winnym?
Zaśmiał się krótkim, ostrym śmiechem, podobnym do warknięcia.
— Czy jest w ogóle ktoś dorosły, kto nie zna tego uczucia? Czy i pani swego czasu, będąc 

guwernantką, nie wpajała mnym poczucia winy?

— To prawda. Wyrzuty sumienia mogą być użyteczne. Ale teraz, gdy sama ich 

doświadczyłam, jest mi… głupio… ze wywoływałam je w innych, nawet jeśli to było w imię 
dyscypliny.

— Z jakiegoż to, na Boga, powodu tak bardzo gryzie panią sumienie?
Zdjęłam dłonie z maszyny i złożyłam je na kolanach, wpatrując się w ciąg klawiszy: Q— W

— E— R— T.

— Nie byłam z panem całkiem szczera co do powodów, dla których podjęłam się pracy u 

pana.

— To mi pachnie spowiedzią. Muszę jednak panią uprzedzić, że adwokat to nie to samo co 

duchowny.

— Trudno, nie ma innej rady. Powinien pan wiedzieć, że… że mieszkam z kimś.
— Mieszka pani… z kimś. — Nastała długa cisza, potem pan Norton odchrząknął. — Ale 

chyba nie chodzi o… nieprawy związek…?

Podniosłam wzrok zawstydzona.
— Ależ nie! Mieszkam z inną kobietą, oczywiście.
— Oczywiście — odparł z wyraźną ulgą w głosie. — Ale to całkiem normalne wśród 

kobiet, które przyjeżdżają z prowincji do Londynu w poszukiwaniu pracy. Nie ma w tym nic 
zdrożnego…

— Moja współlokatorka jest… aktorką.
— Rozumiem. To z pewnością… nietypowa towarzyszka dla córki pastora, lecz w Londynie 

jest wiele bardzo dobrych, a nawet porządnych aktorek, jestem tego pewien.

— Poza tym zdarza jej się… przyjmować klientów…
— Klientów! Ach tak.
— Nie! Zupełnie przyzwoitych klientów, choć czasem nieco dziwnych.
— Przyzwoitych, lecz dziwnych — powtórzył zmieszany, wysilając się na obojętny ton.
Był teraz całkiem zagubiony i nie miał pojęcia, do czego zmierzam. Mimo to zachowywał 

spokój i patrzył na mnie bez surowości. Nie bardzo wiedziałam, jak zakończyć tę niezręczną 
spowiedź.

— Jakich klientów? — spytał pan Norton jakby na zachętę. ~ W jakim celu?
— Ona… szuka dla nich rzeczy.
— Szuka rzeczy? Zagubionych?
— Lub skradzionych.
— To by oznaczało, że jest prywatnym detektywem. Wielu adwokatów korzysta niekiedy z 

usług takich osób. Bywają dość przydatne. Zwykle są to mężczyźni… i właśnie o to pani chodzi, 
prawda? Pani współlokatorka jest kobietą detektywem, do tego aktorką…

Pan Norton nagle doznał olśnienia i wyprostował się, jakby występował przed sądem.

— To ta kobieta nazwiskiem Adler, która grzebała w historii mojej rodziny i próbowała 

odnaleźć mojego ojca!

— Obawiam się, że tak.
— I przysłała panią na przeszpiegi!
Nie śmiałam podnieść wzroku i spojrzeć mu w twarz. Grzmiał oburzeniem i dopiero teraz 

mój obraz „starego Nortona”, oparty na rozmowie podsłuchanej zza kotary, połączył się z obrazem 
człowieka, którego znałam z codziennych spotkań.

— To haniebne, panno Huxleigh! Nie spodziewałem się tego po pani.
— Ja też nie. Proszę wierzyć, że wcale na pana nie donosiłam, bo i nie było czego. To samo 

powiedziałam Irene. Była tym bardzo poirytowana.

— Co za diabelski plan! — Zaczął chodzić tam i z powrotem. — Nie do pomyślenia. 

Zdeprawować córkę pastora i nękać człowieka w jego własnym biurze…

Załamałam ręce.
— Tak, to straszne. Kiedy Irene usiłuje rozwikłać tajemniczą sprawę, nie ma żadnych 

skrupułów.

— Tajemniczą sprawę! A cóż ciekawego jest w historii rodziny Nortonów prócz zwykłego 

ludzkiego nieszczęścia, tyle że w nadmiarze?

— Pan nie wie? Ten pas.
— Pas?
— Brylantowy — wyrzuciłam z siebie i przełknęłam ślinę. Godfrey Norton patrzył na mnie, 

jakbym postradała zmysły. — Brylantowy pas królowej Marii Antoniny, który pański ojciec miał 
zakupić w latach pięćdziesiątych i który pan Tiffany chciałby odkupić.

— Brylanty? Maria Antonina? Tiffany? — Pan Norton obciągnął poły surduta i usiadł na 

dokumentach wyściełających jedyne wolne krzesło. — Proszę mi lepiej opowiedzieć wszystko, 
panno Huxleigh. Im mniej wiem, tym bardziej mylne wnioski mogę wyciągnąć.

— Pan Tiffany zasłyszał, że jakiś człowiek nazwiskiem Norton kupił tanio brylantowy pas 

po rewolucji w 1848 roku.

— Jeszcze mnie wtedy nie było na świecie.
— Mnie też nie. Ani Irene. Ale właśnie dlatego interesowała się historią pańskiej rodziny. To 

był jedyny trop. Szukała pańskiego ojca, lecz najwyraźniej znalazła pana.

— Brylanty — pokręcił głową — co za… bajki! Ależ nie wątpię, że jakieś pogłoski kursują. 

To nawet lepiej, niż gdyby znano obrzydliwą prawdę o przeszłości mojej rodziny. Może 
powinienem się cieszyć, że ten wspaniały pas przesłonił swym blaskiem to, co w niej najgorsze. — 
Spojrzał na mnie z ukosa. — A zatem wiadomo pani o mojej wizycie u pańskiej współlokatorki.

Skinęłam milcząco głową, lękając się, że jedno nierozważnie wypowiedziane słowo może 

sprawić, iż będę musiała wyznać jeszcze jeden wstydliwy grzech — grzech podsłuchiwania.

Pan Norton westchnął i palcem wskazującym pogładził ciemny wąs. Potem znienacka się 

roześmiał.

— Panna Adler musi mnie uważać za niebezpiecznego rywala, który nie może ścierpieć, że 

inne charty także wyruszyły na polowanie. A może sądzi, że jestem w posiadaniu tego pasa?

— Przypuszcza raczej, że nikt go nie posiada, gdyż po nikim nie widać takiego bogactwa, 

aczkolwiek, rzecz jasna, nie udało się nam — jej — odnaleźć pańskiego ojca.

— Mojego ojca. — Twarz pana Nortona nabrała dziwnego wyrazu. Udarł skrawek papieru z 

rogu jakiegoś aktu i coś na nim zapisał. — Proszę, oto jego adres. Może pani Adler powinna 
zwrócić się bezpośrednio do rzekomego właściciela owego bajecznego skarbu. Proszę to zabrać! 
Mieszka pod tym adresem. Życzę pani powodzenia, panno Huxleigh. Niech pani niezmordowana 
przyjaciółka uda się wprost do źródła. Życzę jej szczęścia!

— Nie mówi pan chyba serio?
— Sugeruje pani, że nie jestem szczery? Ależ jestem! — Uśmiechnął się ponownie z 

odcieniem goryczy. — Chciałbym zapomnieć o mojej rodzinie, a zwłaszcza o nim. Chciałbym, aby 
wszyscy o nim zapomnieli. Niech pani Adler odnajdzie ten przeklęty pas i dostarczy go panu 
Tiffany’emu, i niech wszyscy zapomną, że ktoś taki jak Black Jack Norton w ogóle istniał. 

Przynajmniej moja matka już nie żyje i więcej nie będzie cierpieć.

— Tak mi przykro, proszę pana. To, co zrobiła Irene, było całkiem nieodpowiedzialne. Ona 

łatwo zatraca miarę w dążeniu do nieosiągalnych celów…

— Jak my wszyscy. Chce pani wiedzieć, co jest naprawdę nieosiągalne, jeśli chodzi o moją 

pożałowania godną rodzinę? Szczęśliwe wspomnienia. Matka odeszła od ojca, kiedy byłem mały. 
Dopiero później, dorastając, zacząłem rozumieć, jaki to był skandal, że mieszkamy osobno. 
Rozumiałem nawet, jak wielką cenę matka za to płaci, mimo sukcesów pisarskich. Kiedy ojciec 
pozwał ją o dochody z książek —   i wygrał —   wszystko w domu się pogorszyło: jedzenie, 
ubrania. Mojej matce pękało serce, bo prawo naszego kraju wzięło stronę łajdaka.

— Jest mi niewypowiedzianie przykro. Nie musi pan kontynuować.
— Muszę komuś opowiedzieć, jak to było naprawdę, ponieważ od młodości słyszę same 

kłamstwa na temat mojej rodziny. Teraz pani przyjaciółka szerzy te kłamstwa, powtarzając bajki o 
utraconych brylantach. Powinna raczej opowiadać o utraconym honorze, miłości i nadziei. Ale to 
zbyt nudne, zbyt wstrętne i przyziemne, by mogło zachwycić rzesze ciekawskich.

— Ale do mnie przemawia dużo mocniej — powiedziałam cicho. Uśmiech na jego cienkich 

ustach przyoblekł się smutkiem.

— Pani zapewne czuje się rozdarta, panno Huxleigh? Córka pastora na pewno zwykła 

stąpać po twardszym gruncie. Może ma pani złe zdanie o mojej matce, tak jak wielu…

— Z tego, co mi wiadomo, została dotkliwie skrzywdzona.
— Owszem, przez angielskie prawo, które głosi, że cały majątek żony należy do męża, 

nawet gdy nie mieszkają razem, bo mąż jest skończonym łotrem. Właśnie dlatego zostałem 
adwokatem, bo choć w moich oczach zawsze będzie to zawód skalany przez ojca, chciałem 
pracować na rzecz lepszego prawa i bronić kobiet bezbronnych wobec chciwości własnych mężów.

— To godne najwyższego podziwu — wybąkałam zawstydzona. — Teraz rozumiem, 

dlaczego nie może pan ścierpieć obcych ludzi wtrącających się w pańskie rodzinne sprawy. Powiem 
Irene o wszystkim i będę nalegać, by natychmiast zaprzestała swojego dochodzenia.

— Nie! — Chwycił mnie za nadgarstek, gdy wstawałam, lecz zaraz puścił, uświadomiwszy 

sobie własną siłę. — To też naruszyłoby moją prywatność. Niech ta rozmowa pozostanie między 
nami. Ja również proszę panią o dyskrecję.

Otworzyłam dłoń z pomiętym adresem demonicznego ojca.
— A co z tym?
Uśmiechnął się z tajemniczą lubością.
— Proszę to dać przyjaciółce. Niech podąży za tropem do końca. Z tego, co pani mówi, 

wynika, że Irene Adler nie spocznie, dopóki nie uzna, że wyczerpała wszelkie możliwości. Skoro z 
takim uporem tropi potwora, niechaj stawi mu czoło.

Jego gorzki ton i mroczne spojrzenie przyprawiły mnie o ciarki. Znałam i lubiłam Godfreya 

Nortona, teraz jednak zdałam sobie sprawę, że to, co przed chwilą słyszałam o przeszłości jego 
nieszczęsnej rodziny, to jedynie czubek góry lodowej. Zaczęłam się zastanawiać — z nowymi 
wyrzutami sumienia — czy powinnam pozwolić Irene podążyć tropem, który pan Norton tak 
niespodziewanie przed nią odkrył.

 

Rozdział XI

 Black Jack Norton 

— Jesteś pewna, że właśnie na ten adres w Croydon Godfrey Norton wysłał tyle pieniędzy?
— Tak — odrzekłam, choć czułam się trochę jak zdrajczyni, wiodąc Irene w to nieznane 

miejsce. Nic jej nie powiedziałam o rewelacjach pana Nortona. Samo przekazanie jej adresu zajęło 
mi pełny miesiąc. — Dlaczego zadajesz mi to pytanie teraz, kiedy już wybrałyśmy się w kosztowną 
podróż koleją i wynajętym powozem? Skoro miałaś wątpliwości, czy należy wnikać w tę sprawę…

— Nie — Irene uniosła podbródek, tak jak to miała w zwyczaju na chwilę przed 

rozpoczęciem pieśni. Przyciągała tym gestem uwagę i jednocześnie wyrażała pewność siebie. — Ta 

wyprawa może raz na zawsze rozwikłać starą zagadkę.

— Pan Norton jest bardzo wyrozumiałym i wielkodusznym pracodawcą — rzekłam 

nieśmiało. — Może nie powinnyśmy rozwiązywać starych zagadek jego kosztem.

— Nie roztkliwiaj mi się, Nell, trochę na to za późno. Pan Norton nie był tak wyrozumiały i 

wielkoduszny, kiedy rozmawiał ze mną. Mówisz, że wie, że mieszkamy razem. Pewnie wciąż 
uważa mnie za wścibskiego płatnego detektywa bez krzty rozumu. Ale niech poczeka, jeszcze 
zmieni zdanie.

— A więc wiesz, czego się spodziewać w Croydon.
— Nie czego, Penelope, lecz kogo.
Po tym krótkim wyjaśnieniu z rzadkim przywołaniem mojego pełnego imienia zaległo 

ponure milczenie.

Letnie słońce przezierało przez przydrożne listowie, okrywając jej twarz koronkowym 

woalem światła i cienia. Była głucha na moje nieśmiałe zastrzeżenia. Z jakiegoś powodu 
wycieczka, którą odbywałyśmy, potrącała w niej jakąś ważną strunę. Kto lepiej niż ja mógł 
wiedzieć, kiedy Irene Adler nie zamierza ustąpić?

Pojazd zwolnił przed zdobną bramą z kutego żelaza. Ogrodzenie było równie imponujące 

jak to wokół siedemnastowiecznego szpitala królewskiego w Chelsea, lecz tutaj wszystko było 
schowane wśród urokliwego wiejskiego krajobrazu. Uszu nie dochodził żaden hałas prócz wołania 
drozdów i sporadycznego pokrzykiwania czarnopiórych gawronów przycupniętych na jaworach.

Szyld na prawym słupie bramy potwierdzał, że jesteśmy we właściwym miejscu. Z kolei 

pojawienie się dozorcy nasuwało pytanie, czy aby nie fatygowałyśmy się na próżno.

— W jakiej sprawie? —  spytał szorstko.
Irene wychyliła się z powozu, z wprawą przechylając głowę, tak by nie naruszyć 

słomkowego kapelusza koloru ecru zdobionego niebieskim aksamitem i kremowymi piórami.

— Przyjeżdżamy z wizytą do jednego z mieszkańców — odparła Irene tonem tyleż 

władczym, ile czarującym.

— Muszą się panie zapisać w dzienniku na portierni.
— Naturalnie. A pan musi otworzyć bramę, żeby mój stangret mógł przejechać. — Niedługo 

potem usłyszałam skrzypienie zawiasów, dziwnie zardzewiałych jak na tak dobrze utrzymaną 
posiadłość. —  Ślicznie dziękuję i miłego dnia!

— zawołała Irene, machając na pożegnanie, gdy wjeżdżałyśmy z chrzęstem na żwirowy 

podjazd w szpalerze platanów.

— Prawdę mówiąc, Irene — odezwałam się — nie wiem, dlaczego w takich razach nie 

mówisz po prostu „Sezamie, otwórz się”, zamiast wdawać się w niepotrzebną pogawędkę.

Uśmiechnęła się na ten cierpki komplement, lecz nic nie powiedziała. Wyczuwałam w niej 

ledwie skrywane podniecenie, większe niż na to zasługiwała nasza wycieczka do sielankowego 
Croydon. W oddali po prawej ukazał się dom: masywne jakobickie gmaszysko pośród 
nieskazitelnej zieleni.

— Domyślam się — rzekła Irene — że część funduszy pana Godfreya Nortona posłużyła do 

przystrzyżenia tych bukszpanowych żywopłotów.

— Dlaczego? Przecież to człowiek z miasta. Po co miałby łożyć na wiejską posiadłość?
Irene obdarowała mnie swoim najbardziej tajemniczym i wszechwiedzącym spojrzeniem.
— Kiedy już będziemy w środku, patrz i nie odzywaj się.
— A czy kiedykolwiek było inaczej? — odparowałam, wysiadając w ślad za nią z powozu i 

wchodząc po niskich schodach na szeroki chodnik prowadzący do wejścia.

Irene szarpnęła za dzwonek. Dom był tak ogromny, że usłyszałam tylko daleki, nikły brzęk. 

Ktoś odsłonił wizjer i popatrzył na nas zaczerwienionymi oczyma.

— My do pana Nortona — powiedziała stanowczo Irene.
Starałam się nie drgnąć, ale pióra w moim kapelusiku chyba się trochę zatrzęsły. Skąd Irene 

wiedziała, kogo się spodziewać, skoro tylko ja rozmawiałam o tym z młodszym panem Nortonem? 
Serce mi zatrzepotało na wspomnienie jej przenikliwości — oraz mojego sekretu.

Kaprawe oczy za drzwiami otworzyły się szerzej.

— Czyli panie nic nie wiedzą, proszę wejść.
— Dziękuję. — Irene czekała po królewsku, aż wszystkie zamki, sztaby i pozostałe 

mechanizmy przestaną zgrzytać.

Wreszcie drzwi się otwarły i kamerdyner — albowiem przyjęłam, że w tak okazałym domu 

nie może go zabraknąć — wprowadził nas do hallu wyłożonego marmurową szachownicą.

— Pan Edgewaithe jest w biurze na piętrze —  oznajmił.
— Czego nie wiemy? — szepnęłam, idąc krok w krok za Irene. — Po co w prywatnej 

rezydencji biuro i czy ten kamerdyner nie był nazbyt poufały?

— To nie kamerdyner, tylko odźwierny, a ta rezydencja jest bardziej publiczna i zarazem 

bardziej prywatna, niż przypuszczasz — musiało mi wystarczyć za całą odpowiedź.

Kiedy weszłyśmy do biura, pan Edgewaithe wstał zza barokowego sekretarzyka.
— Szanowne panie zechcą usiąść. Jesteście Pod Jaworami po raz pierwszy…
— Tak, pierwszy raz — potwierdziła Irene, siadając z cichym szelestem na krześle. — 

Nazywam się Clytemnestra Saunders, a to moja kuzynka Henrietta Rushwimple. Jesteśmy dalekimi 
krewniaczkami pana Nortona i dopiero niedawno dowiedziałyśmy się, że zamieszkuje tutaj.

— Pana Nortona? — upewnił się, marszcząc czoło. Był to szczupły, przygarbiony człowiek 

w surducie. Wytworny gruby łańcuszek od zegarka biegnący w poprzek zapadłego brzucha był jak 
echo pozłacanych okularów na jego zafrasowanej twarzy.

— Wielka szkoda, że nie przyszłyście panie wczoraj, kiedy był tu jego syn.
— Godfrey był tutaj? — czujnie podchwyciła Irene. — A zatem przypuszczam, że nasz 

krewny…

— Przeniósł się do wiecznej chwały — dokończył uroczyście nasz gospodarz.
— Słowem, nie żyje? Od wczoraj?
W odpowiedzi na ten rzeczowy ton pan Edgewaithe spojrzał boleśnie spod nienagannie 

zmarszczonego czoła.

— Był już w podeszłym wieku. Zapewniam panią, że nikt nie zawinił. Jego syn może 

poświadczyć.

— Och — Irene uroczo zamrugała, jakby walczyła ze łzami — przebyłyśmy taki szmat 

drogi. Czy możemy… przynajmniej go zobaczyć?

— Zobaczyć? Obawiam się, że nie. Tutaj, Pod Jaworami, jesteśmy przyzwyczajeni do 

nagłych śmierci. Miejscowy lekarz podpisał akt zgonu i pan Norton został pochowany. Możecie 
panie zwiedzić mauzoleum położone w szczególnie malowniczym zakątku naszej posesji…

— Oczywiście. — Irene wyjęła z torebki chusteczkę i pomachała nią wymownie. — 

Musimy z kuzynką Henriettą zobaczyć to… miejsce pochówku. Ale pomyśleć, że przebyłyśmy tak 
długą drogę i… nie było nam dane go pożegnać. To takie smutne. Może chociaż mogłybyśmy 
zobaczyć pokój, który wynajmował?

Po tych ostatnich słowach twarz pana Edgewaithe’a przybrała dziwny wyraz. Również Irene 

od razu to spostrzegła.

— A właściwie pokój, w którym go trzymano — poprawiła się. — Proszę się nie obawiać, 

że nas pan nieprzyjemnie zaskoczy. Kiedy powiedziano nam o miejscu pobytu kuzyna, nie tajono 
stanu jego zdrowia. Jesteśmy w prywatnym domu dla obłąkanych, nieprawdaż?

— Dla chorych umysłowo, zgadza się. Kuzyn pań cierpiał ciosy i strzały starczego wieku. 

Zawodziła go pamięć i rozum. Nie poznawał nawet własnego syna, więc trudno się dziwić, że ten 
młody człowiek tak rzadko przyjeżdżał. Ale pan Godfrey do końca łożył na opiekę nad ojcem, tak 
samo jak my do końca otaczaliśmy go troską.

Irene schowała twarz w chustce.
— Możliwość obejrzenia miejsca, w którym dożył swych ostatnich dni, bardziej by ukoiła 

nasze dusze aniżeli wizyta w miejscu wiecznego spoczynku.

— Skoro paniom na tym zależy. Nie mamy nic do ukrycia, oferujemy naszym pacjentom 

najlepsze warunki. Pozwólcie panie za mną.

Przemierzając odkurzone, woskowane halle i lśniące schody doszłyśmy do korytarza z 

szeregiem drzwi uzbrojonych w małe wizjery.

Ten ostatni szczegół, ponury ciąg zaryglowanych drzwi z dziurkami do szpiegowania 

pacjentów, zmącił uczucie pachnącej woskiem czystości. Jeszcze większym niepokojem 
przejmowały mnie dziwaczne świergoty i jęki dobywające się ze środka.

Najwyraźniej pacjenci słuch mieli całkiem zdrowy, albowiem gdy przechodziłyśmy 

korytarzem, dało się słyszeć ciche błagania, drapanie i bicie pięściami w drzwi.

Dopiero po chwili zdałam sobie sprawę, że to nie nasze kroki są przyczyną takiego 

poruszenia wśród niewidocznych mieszkańców, lecz radosny brzęk kluczy w dłoni dozorcy. Pan 
Edgewaithe kroczył przed siebie w milczeniu, jakby nic nie słyszał. Wyraz twarzy Irene był 
spokojny, całkowicie nieruchomy, jak do zdjęcia.

Nareszcie nasz przewodnik przystanął przed drzwiami, a klucze brzękły po raz ostatni. 

Odnotowałam mosiężny numer na tabliczce: 12. Klucz obrócił się w zamku; zdawało mi się, że 
słyszę jęki na całym korytarzu, zza wszystkich pozostałych drzwi. Te przed nami otwarły się 
bezgłośnie na dobrze naoliwionych zawiasach.

Irene weszła do środka. Żaden dywan nie tłumił naszych kroków. W zakratowanych oknach 

nie było zasłon. Jakże mogłam przeoczyć te kraty, kiedy jechałyśmy podjazdem? W pokoju stało 
łóżko bez pościeli, z oznaczonym materacem. Goły stół. Metalowy dzbanek i miska, mosiężny 
nocnik.

Nie było tam ani jednej książki, ani lustra, ani obrazka na ścianie. Jeszcze przed chwilą nie 

mogłam się nadziwić, że Godfrey Norton ma tak królewski gest wobec znienawidzonego ojca — 
dopóki nie ujrzałam tego pustego pokoju.

Irene podeszła do okna.
— Czy… kuzyn John… mógł zażywać uroku tej pięknej okolicy?
— Oczywiście. — Pan Edgewaithe z dużym zapałem wyliczał wygody swojej placówki. — 

Wszyscy mieszkańcy są regularnie prowadzani na spacery, o ile pogoda temu sprzyja. Pani kuzyn 
lubił zwłaszcza przesiadywać nad kaczym stawem.

— Pod tym wielkim bukiem, który stąd widać?
— Właśnie tam. To było jego ulubione miejsce. Skąd pani wiedziała?
— To jedyne godne uwagi miejsce, jakie stąd widać. Zapewne potrafił godzinami wyglądać 

przez okno. Każdy, nawet najbardziej zszargany umysł, zwraca się ku rzeczom wyjątkowym. Bo jak 
inaczej wytłumaczyć to, że wszyscy zachwycamy się zachodzącym słońcem, choć przecież ono 
zachodzi tak często?

— Okno pana Nortona nie wychodziło, niestety, na zachód.
— No to na wschód — natychmiast odrzekła Irene. — Dla pana Nortona to pewnie było 

jedno i to samo.

Pan Edgewaithe ściągnął brwi, jakby wyczuwając jakąś nieuchwytną krytykę.
— Czy mogę jeszcze jakoś paniom służyć, zanim odwiedzicie mauzoleum, które znajduje 

się za tym stawem?

— Chyba widzę tam mostek. Ach, Henrietto, czy tu nie jest uroczo? Nasz kuzyn w końcu 

znalazł wymarzone miejsce do pożegnania się z życiem.

Wyszłyśmy na korytarz, Irene jak zwykle z niezrównanym wdziękiem, szumiąc halkami, a 

ja tylko zamiatałam po niej podłogę spódnicą. Na dole w głównym hallu powrotu pana 
Edgewaithe’a oczekiwał już inny gość, spacerując tam i nazad po czarno— białej posadzce.

— Życzę paniom miłego dnia i stokrotnie dziękuję za czułą troskę o kuzyna. Słów pana 

Edgewaithe^ nie można było rozumieć inaczej niż jako pożegnanie. Odwrócił się już do następnego 
gościa, dżentelmena o wydatnych kościach i jastrzębim nosie, w szkockiej pelerynie i myśliwskiej 
czapce. Mimo zakurzonego wiejskiego ubrania jego zwięzła wymowa i niecierpliwe spojrzenie 
zdradzały, że przyjechał z miasta.

Kiedy go mijałyśmy, otaksował nas wzrokiem, ale bez niegrzecznego wścibstwa — jak 

gdyby mimochodem, z wyuczoną czujnością, katalogował nowe gatunki drzew. Irene znowu 
schowała twarz w chustce — tak wzruszona własnymi krokodylimi łzami, że nie mogąc dojść do 
siebie, zaciągnęła mnie pod ścianę boazerii.

— Irene, po co ten teatr? — szepnęłam. — Pan Edgewaithe już nas nie widzi…

— Psst! —  Chwyciła mnie za gardło, jakby chciała udusić.
— …Holmes — dobiegł moich uszu szorstki ton przedstawiającego się gościa. — 

Przeczytałem dzisiejszy nekrolog w „The Telegraph” i przyjechałem natychmiast.

— Nekrolog pana Nortona? — domyślił się Edgewaithe.
— Tak. Przez ostatnich parę lat niewiele o nim było słychać. Jego starzy wspólnicy 

pragnęliby się upewnić, że dobrze się miewa, to znaczy, miewał.

— Zapraszam pana do mojego gabinetu — powiedział Edgewaithe z serdecznością, jakiej 

nam poskąpił. —  Chętnie służę panu wszelką pomocą. Nigdy nie wiadomo, czy i ktoś z pańskiej 
rodziny nie będzie kiedyś potrzebował opieki. Tragedia może spotkać każdego, nawet młodych 
ludzi, na przykład żonę…

— Nie jestem żonaty, szanowny panie, ani też nie mam takich planów. Interesują mnie 

natomiast szczegóły na temat pobytu pana Nortona i ostatniej jego choroby…

Szerokie drzwi zamknęły się, kładąc kres dalszemu podsłuchiwaniu.
— O tak, przypuszczam, że wegetuje tu niejedna kłopotliwa żona — rzekła ponuro Irene. — 

Tylko w Anglii można przykryć zielenią tyle fałszu i chciwości! Ale co tu robi Holmes? Właśnie 
teraz? Najwyraźniej on też nie zapomniał o pasie.

— Mówiłaś coś o chciwości — wyrzekłam cicho. Irene spojrzała z niedowierzaniem.
— To nie chciwość nim kieruje — nie bardziej niż mną. Chyba że wyższa forma chciwości, 

czyli żądza wiedzy, od której ani ja, ani on nie jesteśmy wolni. Jest młodszy, niż sądziłam, i ma taką 
ciekawą, inteligentną twarz. Szkoda, że uważa kobiety za niewarte uwagi.

— Ale na nas zwrócił uwagę!
— Jak na jedną ze stu odmian ogórka, Nell. Kiedyś zresztą pożałuje tej nieuwagi, 

aczkolwiek nie sprawia wrażenia człowieka głęboko uprzedzonego — po prostu jest zbyt pewny 
siebie i własnej inteligencji.

— Niektórzy mogliby to samo powiedzieć o tobie.
— Penelope! Zaskakujesz mnie swoją przenikliwością. Powinnam cię postawić na King’s 

Road ze szklaną kulą, na pewno wiele osób chciałoby poznać twoje wróżby. Może nawet 
zarobiłabyś więcej, niż pisząc na maszynie.

— Nie, dziękuję. Czy możemy już wracać?
— Oczywiście. Ale najpierw piknik.
— Piknik? — Stanęłyśmy ponownie na chodniku przed wejściem. Krzaki rozbrzmiewały 

trelami godnymi cesarskiego słowika. Wiciokrzewy i bzy kwitły wzdłuż alejek, ich woń owiewała 
nas wraz ze słonecznymi zefirkami. Dzień mienił się kolorem pomarańczowej herbaty.

— Piknik — powtórzyła Irene, kierując się w stronę karety. — Mam ochotę na małą ucztę 

pod tym ogromnym bukiem. Czy możecie przynieść z powozu kosz —  zwróciła się do stangreta — 
i czy macie może łopatę?

Prosta twarz woźnicy zastygła w zdumieniu.
— To może chociaż łom? — nagląco pytała Irene. — Na pewno wozicie jakieś narzędzie na 

wypadek nieprzewidzianych trudności w drodze. Nasze sardynki w puszkach same się nie otworzą 
— zakończyła z wyrazem kobiecej bezradności, tak samo fałszywym jak róż na jej policzkach.

Woźnica bez słowa wydobył spod kozła krótki rydel.
— Znakomicie! — zawołała Irene i ochoczo chwyciła za trzonek. — Przyniesiemy wam 

resztki. — Po czym wsunęła narzędzie pod pokrywę koszyka (trzonek wystawał dość mocno, ale 
zaraz przykryła go moim najlepszym chińskim szalem) i ruszyłyśmy we dwie po bzowej alejce 
przedzielone rozhuśtanym koszykiem.

Przez jakiś czas nic nie mówiłam, lecz w końcu nie wytrzymałam.
— Powiedz — rzekłam błagalnym tonem — że nie zamierzasz ekshumować biednego pana 

Nortona!

Nic nie odpowiedziała.

 

Rozdział XII

 Odkopany skarb 

Większość piknikowego prowiantu spałaszował na koźle pan Beaverholt, nasz woźnica, 

kiedy jechałyśmy z turkotem po cienistym gościńcu.

W powozie Irene i ja podskakiwałyśmy jak owe sardynki w puszce, trzymając się uchwytów 

ubłoconymi rękoma. W miejscu piknikowego koszyka, który Irene obiecała panu Beaverholtowi 
pod warunkiem, że pomknie jak strzała na dworzec kolejowy, stał niewielki, zapięty na sprzączki 
kufer, równie brudny jak nasze dłonie.

— Zniszczyłaś swój najlepszy strój! —  lamentowałam.
— I tak wymagał przeróbki — ucięła.
— Mój chiński szal jest w strzępach!
— Musiałyśmy jakoś zakryć kufer.
— Twoje paznokcie wyglądają jak brzeszczot piły!
— Będzie mi się łatwiej grało na pianinie.
Irene uniosła zrobioną z kości słoniowej rączkę parasola i zastukała w dach powozu. Koń 

jeszcze zwiększył i tak już szaleńcze tempo, a w otwartym oknie mignęła nam puszka po 
sardynkach.

— Co za cudowny dzień, Nell! — zawołała Irene ponad szumem wiatru, turkotem pojazdu i 

jazgotaniem wszelakiego ptactwa. — Pomyśl tylko! Wyprzedziłyśmy samego Sherlocka Holmesa.

Spojrzałam w ciszy na wysłużony kufer u naszych stóp… w ciszy przerwanej wyjątkowo 

gwałtownym szarpnięciem, wskutek którego metalowa krawędź uderzyła mnie w goleń.

— Co takiego może być w tej diabelskiej skrzyni, co jest warte podstępu, okłamywania 

młodego pana Nortona i zniszczenia naszych ubrań?! — wykrzyknęłam, nie posiadając się ze 
zdenerwowania.

Przyznaję, że sam projekt odkopywania kości zmarłego pana Nortona tak bardzo mną 

wstrząsnął, że wydobywanie spod jawora niespodziewanego znaleziska, które szczęśliwie ani 
trochę nie przypominało człowieka, do reszty mnie wyczerpało.

— Skarb! —  odparła Irene z szelmowskim uśmiechem.
— Nadal nie rozumiem, skąd wiedziałaś, gdzie należy kopać.
— Nie wiedziałam, dopóki nie wczułam się w umysł wariata. Jak raczył zauważyć pan 

Edgewaithe, z jego… celi, bo chyba możemy ją tak nazwać, przez jedyne okno otwierał się widok 
na wschód słońca. Drzewo było jedynym charakterystycznym punktem, jakiego mógł się uchwycić 
nadwątlony umysł starego Nortona. Jestem pewna, że podczas spacerów na świeżym powietrzu 
pracownik domu na pewien czas spuszczał go z oka, śliniącego się nad stawem…

— Irene!
— No i ten dziwny, rozłożysty układ korzeni, jak rozbłysk słońca. To też musiało się rzucać 

w oczy. Stary Norton nie miał hyzia, był tylko zniedołężniały. Musiało mu się od czasu do czasu 
rozjaśniać w głowie. W takich właśnie chwilach ukrywał najdroższe mu rzeczy w kufrze, który 
potem zakopał.

— Brylantowy pas? — Nagle popatrzyłam na podskakujący kufer z większym respektem. 

—  Naprawdę myślisz, że jest w środku?

— I to my go mamy, a nie Sherlock Holmes! — zapiała Irene. — Charles Tiffany go nie ma. 

Godfrey Norton go nie ma. Jest mój.

— Chciwość — wyrzekłam, lecz serce mi łomotało na samą myśl o zajrzeniu do środka. 

Oto jak musiała się czuć Pandora.

— Nie chciwość — droczyła się ze mną Irene. —  Chluba.
Jak przetrwałam ów szaleńczy powrót do Londynu, tego nigdy nie pojmę. Kufer był ciężki, 

co dodatkowo rozbudzało naszą wyobraźnię. Musiałyśmy go taszczyć jak nieporęczny sakwojaż 
przez cały dworzec Wiktorii. Dorożkarz, którego zatrzymałyśmy przed stacją, zaoferował pomoc z 
bagażem, lecz Irene odmówiła z taką stanowczością, że wcale bym się nic zdziwiła, gdyby nabrał 
podejrzeń i zagwizdał na policjanta.

Nasza jednokonka objechała z turkotem pałac Buckingham i przez Trafalgar Square dotarła 

na Charing Cross Road. Byłam już wtedy tak zdjęta poczuciem winy, że oczekiwałam pojawienia 
się królewskich gwardzistów, którzy rozkażą nam oddać nieuczciwą zdobycz. Zdawało się, że 
każdy nadjeżdżający z naprzeciwka dorożkarz wiezie agenta Scotland Yardu. Każdy postój w 
ulicznym zatorze jawił się jako spisek przeciw nam.

— Zabawne, jak blisko jest od naszego domu do Baker Street — napomknęła Irene, gdy 

skręcałyśmy w New Oxford Road, zostawiając w tyle północno— zachodnią część miasta. Nic nie 
odrzekłam, tylko zastanawiałam się, czy nasze wysiłki, aby zasypać dół pod jaworem, ujdą uwagi 
pana Sherlocka Holmesa.

— Na pewno będzie coś podejrzewał — powiedziała Irene, jakby czytając w moich 

myślach. — Może nawet znajdzie nasze wykopalisko. Ale co z tego? Niech sobie szuka pań 
Saunders i Rushwimple, jeśli ma ochotę.

— Nasze rysopisy…
— …pasują do tysiąca londyńskich kobiet, co ja mówię, pewnie co najmniej do pół miliona 

spośród tych zabieganych czterech milionów dusz! A zresztą, łup jest w naszych rękach, nawet jeśli 
kiedyś Sherłock Holmes nas odnajdzie.

Nieśmiało dotknęłam kufra czubkiem bucika.
— Owszem, jest dość brzydki — przyznała Irene. — Lecz wielkie piękno nieraz kryje się 

pod wstrętną powłoką, czyż nie tego uczy nas Pismo? Ziemia, połknąwszy szczątki starego 
Nortona, zwraca nam to, co miał najlepszego, czyli zdobycz, dla której —  jak głosi fama i co zdaje 
się potwierdzać Godfrey Norton — poświęcił żonę i synów.

— Co zamierzasz z tym zrobić?
Irene zapatrzyła się we mnie nietypowym dla siebie szklanym wzrokiem.
— Nie myślałam o tym! Dotąd myślałam tylko, jak go zdobyć. Przecież nie zastawię czegoś 

takiego, a nie wiem… Jeszcze… jak to sprzedać. Może będę w nim występować. To bardziej 
honorowe niż wychodzić na scenę w klejnotach od bogatych absztyfikantów.

— Na razie ciągle śpiewasz w chórze.
— To nie będzie trwało wiecznie.
— Och, Irene — mimo woli zaczęłam się śmiać, wyczerpana dniem pełnym 

niespodziewanych wrażeń. — Jesteś taką optymistką. Dlaczego nie mierzysz trochę niżej i nie 
zadowolisz się rolą drugoplanową zamiast głównej? Szczęśliwym małżeństwem zamiast tej 
gorączkowej niezależności? Skromnym garniturem granatów zamiast brylantami Marii Antoniny? 
Rzeczami, które są w twoim zasięgu?

— Rzeczy, o których mówisz, są w zasięgu każdej kobiety — i właśnie dlatego tak mało 

kobiet robi cokolwiek ze swoim życiem. Ja przynajmniej spróbuję.

Rozparła się na siedzeniu i bez słowa spoglądała na znajome ulice przesuwające się w 

oknie. Czułam jednak, że ją uraziłam — a co gorsza, zmąciłam jej chwilę triumfu. Po prostu 
chciałam jej oszczędzić rozczarowania; zawsze sięgała bardzo wysoko i było dla mnie jasne, że 
prędzej czy później spotkają zawód.

— Człowiek powinien sięgać dalej niż dosięga, inaczej na cóż mu niebo? — zadeklamowała 

raptem ze swojego kąta. — Czy kobieta nie jest człowiekiem?

Bolesna wspinaczka dwóch kobiet i jednego niemiłosiernie ciężkiego bagażu po czterech 

piętrach parowiekowych schodów nie wymaga opisu. Dawniej, w osiemnastym wieku, nasze 
pokoje wynajmowano ciężko pracującym robotnikom służebnym. Tak jak oni po dniu mozołu, tak i 
my ledwie powłóczyłyśmy nogami, wtaszczywszy przeklęty kufer za próg. Stanęłam w drzwiach 
zdyszana, z rozpuszczonymi włosami płożącymi się po twarzy niczym zielsko, a Irene pospiesznie 
zaświeciła żyrandol i lampy.

— Myślisz, że damy radę postawić go na tym stole?
— Możemy spróbować — odparłam, przymierzając się do dźwignięcia kufra ze swojej 

strony.

Wreszcie spoczął na stole, niby siermiężna dekoracja, połyskując wytartymi ćwiekami w 

świetle wiszącego nad nim żyrandola.

— Wygląda jak skrzynia z Kupca weneckiego —  zauważyła Irene.

— Ta ołowiana — nie omieszkałam dodać.
Irene roześmiała się i chwyciwszy za nóż, przeciągnęła ostrzem pod skórzanymi paskami. 

Sprzączki były do głębi zardzewiałe, a skóra sztywna jak fiszbin.

Musiało się ułamać jeszcze kilka paznokci, zanim przeciągnęłyśmy rzemienie przez stalowe 

klamerki.

— No — powiedziała Irene, zatrzymując się, by odgarnąć przedramieniem kosmyk włosów 

z czoła.

Nie było w niej śladu eleganckiej damy, która tego ranka wybrała się ze mną za miasto; 

pominąwszy błoto, przypominała teraz praczkę po wielu godzinach nad parującą balią.

— No — powtórzyła, napierając na wieko.
Stawiało opór. Znów chwyciła nóż i przeciągnęła nim wzdłuż szczeliny, dopychając trzonek 

nasadą dłoni.

Rozległ się trzask, buchnął kurz i pokrywa odskoczyła do tyłu.
— Masz dar proroczy —  orzekła Irene, z kamienną twarzą przyglądając się zawartości 

skrzyni. Wyjęła z niej kilkanaście szarych metalowych sztabek.

— Ołów —  powiedziałam głośno.
Reszta zawartości okazała się lżejsza, lecz nie mniej zaskakująca: było tam pudełko 

krochmalu, ogromny pęk kluczy i kawałek jagnięcej skóry.

Irene poskrobała nożem po sztabkach ołowiu, jakby strugając ziemniaki, ale spod spodu nie 

wyzierało złoto.

— Może to jest brylantowy pas, tylko że zakamuflowany— powiedziałam, unosząc długi 

sznur zakurzonych korali.

Irene podniosła je do światła.
— Rosyjskie bursztyny. Nie przepadam za takimi. Można za nie dostać kilka funtów, ale…
— Ale to nie jest odkrycie stulecia?
— Robisz się bardzo sarkastyczna, Penelope. To do ciebie nie pasuje.
— A do ciebie nie pasuje gorycz porażki.
— A jednak stary Norton musiał się dobrze natrudzić, żeby to wszystko ukryć. Wyobraź 

sobie tego starowinę taszczącego I zakopującego to monstrum. Musiał mieć w tym jakiś cel.

— Cel? Chyba farfocel! Pomieszało mu się w głowie, nie rozumiesz tego? Nawet jeśli 

kiedyś miał brylantowy pas, to dawno zapomniał, gdzie on jest. Znalazłyśmy kilka żałosnych 
„skarbów” z ostatnich lat jego życia — i nic więcej.

— Myślisz, że to tylko pamiątki? Jagnięca skóra i krochmal mogą oznaczać perukę i 

sztywne kołnierzyki adwokata.

— Nie wątpię, że ten naszyjnik wyłudził od swej nieszczęsnej żony!
— A sztabki ołowiu, a klucze?
— To klucze do królestwa niebieskiego, gdzie po śmierci spotkał się ze swoim Stwórcą. 

Pewnie na swój niedorzeczny sposób rozmyślał przed śmiercią o zbawieniu. A te ołowiane 
sztabki… to ciężar grzechów, jakich dopuścił się wobec rodziny i bliźnich — jak kajdany ducha 
Marleya!

— Brawo, Nell! Znalazłaś w tych rupieciach materiał na kazanie, ale w twoim wywodzie 

jest ład, na jaki nie byłoby stać obłąkanego umysłu starego Nortona. Był co prawda na tyle 
przewidujący, żeby obciążyć swój kufer ołowiem, w razie gdyby woda ze stawu podmyła kiedyś 
drzewo…

Irene zamknęła wieko.
— Jeszcze o tym pomyślimy. Przynajmniej uprzedziłyśmy Sherlocka Holmesa, a to lepsze 

niż nic. Może jakieś inne znalezisko pomoże nam zrozumieć, o co chodzi w tej skrzyni…

— Idę spać — oznajmiłam, znużona jej niewyczerpanym optymizmem. — Może Titelitury

[6] 

do rana przemieni bursztyny w diamenty.

Ostatnią rzeczą, jaką widziałam przed zaciągnięciem kotary, była Irene pochylona nad 

szkaradnym kufrem, kontemplująca go smętnie niczym Hamlet wpatrzony w czaszkę Yoricka. 
Pomyślałam, że wbrew swym nadziejom będzie miała z niego tyle pożytku, ile smutny Duńczyk z 

blazeńskiego czerepu.

 Rano kufra już nie było; domyśliłam się, że został mozolnie zagrzebany w gąszczu rzeczy 

w pokoju Irene. Nic już później o nim nie mówiła, lecz wiedziałam, że nieprędko o nim zapomni.

 

Rozdział XIII

 Zdumiewające propozycje 

Szczególną cechą życia jest to, że konieczność staje się nieraz wyborem, a wybór — 

koniecznością. Ową regułę można dojrzeć zarówno w niektórych co sławetniejszych przygodach 
miłosnych, jak i w codziennych zwyczajach ludzi usposobionych zgoła nieromantycznie.

Moja czteroletnia znajomość z Irene Adler obfitowała w niespodzianki, nawet wstrząsy, a 

moje losy w tym czasie nieraz przybierały całkiem nieoczekiwany obrót. Wiodłyśmy skromne, lecz 
nieskrępowane życie bohemy — używając łatki, jaką znawcy nowoczesnego społeczeństwa 
przypinają ludziom, którzy w imię sztuki gardzą konwenansami. I choć Irene niepowstrzymanie 
pięła się po drabinie londyńskiego świata teatralnego, coraz częściej śpiewając i coraz rzadziej 
imając się aktorstwa, dostatek ani na chwilę nie stępił w niej silnego poczucia niezależności.

Naszego lokum przy Saffron Hill nie opuściłyśmy nawet wówczas, gdy było nas stać na 

przeprowadzkę. Co prawda, garderoba Irene stale się powiększała i wzbogacała, lecz było nam 
dobrze w tym przytulnym mieszkaniu w mało prestiżowej dzielnicy. Przywykłam już do tego, że 
rano budzą mnie włoscy przekupnie uliczni wyśpiewujący swoje serenady, a nawet zdołałam — ja, 
osoba całkiem niemuzykalna —  wyrobić sobie namiastkę słuchu muzycznego.

Irene wciąż przyjmowała zagadki do rozwiązania czy wręcz ich szukała. Ja stale 

pracowałam jako „maszynistka”, skoro takie właśnie słowo ukuto w owym czasie na określenie 
moich umiejętności. Muszę przyznać, że w duchu szczyciłam się tym, iż nazwa mojego zawodu 
nasuwa skojarzenie z takimi profesjami, jak pianistka czy artystka (choć od razu też przychodziły 
mi do głowy mniej chlubne podobieństwa, jak choćby ateistka).

Należy pamiętać, że to Irene jest artystką, przedstawicielką bohemy, wolnym duchem. Ja od 

początku byłam jedynie kronikarką. A jednak w miarę trwania naszej przyjaźni skruszało wiele 
moich najmocniej zakorzenionych uprzedzeń, nierzadko ku mojemu zaskoczeniu — a nawet ku 
zdumieniu Irene.

Nic wszakże bardziej nie wystawiło na próbę mojej nie— złomności i oddania niż długi ciąg 

zdarzeń zapoczątkowany w mokrym i posępnym październiku roku 1885.

Zaczęło się dość niewinnie. Nigdy nie zapomnę przezroczystej szarej zasłony deszczu i 

mgły dzień po dniu bijącej w nasze okna. Buty miałam bez przerwy mokre, mimo że co wieczór 
skrzętnie kładłam je przy kominku. Zleceń było co niemiara. Używając porównania Irene, byłyśmy 
obie jak okręty transatlantyckie: nasze drogi krzyżowały się tylko wówczas, gdy biegły w 
przeciwnych kierunkach.

Któregoś czwartkowego popołudnia grzałam sobie stopy w zmoczonych pończochach, 

kiedy Irene wpadła do mieszkania w pelerynie zimna i wilgoci. W ogromnym pośpiechu zdjęła 
kapelusz i rękawiczki, a nieodłączną mufkę położyła tak blisko płomieni, że futro niechybnie by się 
przypaliło, gdybym go nie uratowała.

— A niech spłonie! Mam szansę zarobić tyle pieniędzy, że będzie mnie stać na tuzin takich 

mufek. — Zaczęła z ożywieniem krążyć po pokoju, rozsupłując przyniesiony ze sobą plik gazet 
dużego formatu.

— Wysusz chociaż buty —  nalegałam. — Usiądź i napij się herbaty…
— Do licha z herbatą! Do licha z butami! Od teraz zamierzam chodzić tylko w szklanych 

pantoflach, Nell.

Podbiegła do pianina, usiadła na taborecie, obracała się przez chwilę z boku na bok, 

wreszcie zwróciła się twarzą do instrumentu i zawiesiła dłonie nad klawiszami.

— Irene, dobrze się czujesz? —  spytałam skonsternowana, wstając z fotela.
— Dobrze to mało powiedziane. Spójrz! Muzyka spisana własnymi rękoma przez 

kompozytora. Posłuchaj!

Oparła jakieś nuty na pulpicie i zaczęła je odczytywać. Nieśmiałe pierwsze dźwięki szybko 

przeszły w żywą i urozmaiconą melodię.

— Całkiem ładne. To chyba wiejski motyw?
— Zgadza się, moja droga. Ale z jakiego kraju? — spytała Irene, nie przerywając grania.
— Nie jest angielski? W takim razie… pewnie z Niemiec.
— Bardzo blisko. Przyjrzyj się słowom.
Irene urwała melodię, a ja podeszłam i włożyłam pince—  — nez— — Jaki dziwny język, 

prawie same spółgłoski. Chybabym zwariowała, gdyby kazano mi tak pisać na maszynie. To nie 
może być niemiecki ani nawet holenderski.

— To czeski — oznajmiła Irene z promiennym i nie wiedzieć dlaczego triumfalnym 

wyrazem twarzy.

— Czeski? A kto pisze pieśni po czesku?
— Pan Antonin Dvorak, znany czeski kompozytor, skoro już chcesz wiedzieć. A ja je 

zaśpiewam. W każdym razie co najmniej jedną.

— Ale ty nie mówisz po czesku.
— Nie będę przecież mówić, tylko śpiewać.
— Będziesz potrafiła… wymówić takie niemożliwe dźwięki?
— Skorzystałam z pomocy pewnego czeskiego skrzypka bawiącego w Londynie i 

zanotowałam sobie zasady wymowy. Do niedzieli do popołudnia muszę to mieć w małym palcu. 
Będę śpiewać na koncercie na cześć pana Dvoraka w domu Henry’ego Littletona. To coś więcej niż 
zaszczyt —  to niebywała okazja.

— Nie mogli dać ci więcej czasu na przygotowanie? Ja bym odmówiła. Jak można 

oczekiwać, że w tak krótkim czasie nauczysz się nowej muzyki i obcego języka?

— Mam doświadczenie — odrzekła Irene tym samym surowym tonem, którym pouczała 

gapowatą Sofię, przeciągając palcami po klawiaturze. — Mam nadzieję, że jutro i pojutrze 
pracujesz, bo będę musiała ćwiczyć intensywniej niż kiedykolwiek. Do niedzieli do południa będę 
chyba jadła i spała przy pianinie.

— W takim razie ja wcale nie zasnę — odparłam. — Czy mogę ci jakoś pomóc?
— Umiesz szyć?
— Oczywiście, że… aha! — Przysiadłam na poręczy fotela. — Już rozumiem. Do niedzieli 

musisz nie tylko nauczyć się czeskiego i nowej pieśni, lecz także wynaleźć oszałamiającą kreację. 
Zrobię, co w mojej mocy. Jak jeszcze mogę pomóc?

Irene czarującym głosem wyśpiewała jakieś bełkotliwe zdanie, jakby miała usta pełne 

kartofli.

— Mówiąc mi, że śpiewam jak rodowita Czeszka.
— Moja droga Irene, ja bym nie potrafiła odróżnić Czesz—  ki od ateuszki. To rzekłszy, 

wymknęłam się z domu, by załatwiać sprawy w szerszym i nieskończenie bardziej zrozumiałym 
świecie.

Do niedzielnego poranka znałam już czeski lepiej, niżbym chciała. Pieśń Irene pochodziła z 

czwartego opusu Dvoraka, była to ludowa śpiewka zatytułowana Kdyz mne stara matka. Nie jestem 
w stanie przekazać tutaj wszystkich przedziwnych znaków diakrytycznych, jakimi tekst był 
upstrzony niby muchami. Irene powiedziała, że w przekładzie na angielski tytuł brzmi Pieśni, 
których nauczyła mnie moja matka. Jeżeli o mnie chodzi, to skłaniałam się ku bardziej dowolnemu 
tłumaczeniu, jak choćby „Pieśni, które nie dają mi spać”.

Sam Antonin Dvorak był jednak człowiekiem godnym największego poważania. Ten czeski 

kompozytor w poprzednich latach stał się w Londynie swego rodzaju sensacją. Pamiętałam, że jego 
opera pod tytułem Ślubna koszula została dobrze przyjęta, toteż entuzjazm Irene dla tej muzyki był 
zrozumiały. Przychylność Dvoraka mogła być dla młodej śpiewaczki rzeczą wielkiej wagi, tym 
bardziej że skostniały świat londyńskiej opery nie ułatwiał kariery artystce zza oceanu.

Irene uparła się, bym pojechała na ten prywatny koncert razem z nią. Nie miałam na to 

najmniejszej ochoty. Źle znosiłam napięcie — a szczerze się obawiałam, że tym razem Irene 

porwała się na przeszkodę, której nawet ona nie zdoła przeskoczyć. Nie chciałam być świadkiem jej 
klęski.

Moja przyjaciółka zaprzęgła mnie do zrywania ozdób ze swej najlepszej granatowej sukni z 

mory: falbany, żaboty i galony wiły się u moich nóg, a nieznośne sylaby pieśni, których moja matka 
na pewno mnie nie uczyła, bez ustanku atakowały me bezbronne uszy. Trudno się dziwić, że w 
operze najlepiej sprawdzają się języki, w których roi się od samogłosek, jak włoski i francuski; 
trzeba jednak przyznać, że w ustach Irene to niefortunne nagromadzenie spółgłosek brzmiało coraz 
dostojniej, wręcz wzruszająco.

Robiła wyraźne postępy, za to ja traciłam nadzieję, że uda mi się wykończyć suknię na czas. 

Irene bagatelizowała sprawę.

— Trzeba improwizować, Nell. Gdy nie ma czasu, trzeba improwizować.
W niedzielę rano odrzuciła moje ostatnie sugestie i udekorowała suknię jedynie białym 

koronkowym kołnierzem i mankietami. Pomimo wystawnej mory i delikatnych koronek wyglądała 
tylko nieco bardziej dystyngowanie niż dobrze ubrana służąca.

— Swego czasu Lillie Langtry z powodzeniem nosiła zwyczajne czarne stroje — pocieszała 

mnie. — Granat jest bliskim kuzynem czerni, a pan Dvorak lubi prostotę, ostatecznie to ludowe 
melodie.

W końcu wsiadłyśmy do dorożki czarnej jak moje przeczucia i ruszyłyśmy przez szary 

dzień ku mieszkaniu pana Littletona w Victoria Mansions. Pierwszy raz mimowolnie przyćmiłam 
Irene, miałam bowiem na sobie jasnobeżo— wą popołudniową suknię z eleganckiej popeliny, 
ozdobioną bursztynowym aksamitem od Whiteleya, którą Irene zawsze kazała mi wkładać na 
szczególne okazje. Suknia miała rękawy do łokci, do których nie byłam przyzwyczajona, i wąskie 
wycięcie obrzeżone koronką.

Tym razem więc to ja byłam pawiem, a Irene wróblem, co —  w połączeniu z jej krótkimi 

przygotowaniami do występu — napawało mnie dużym niepokojem.

Irene była na liście zaproszonych, a ja dostałam się na przyjęcie jako jej przyjaciółka. 

Umeblowanie przestronnego i widnego mieszkania pana Littletona stanowiły osiemnastowieczne 
antyki, wśród nich fortepian. W programie były występy wielu śpiewaków. Niecierpliwie 
wyczekiwałam ustania pogaduszek, usadowienia wszystkich gości, w tym mnie, i rozpoczęcia 
części muzycznej.

Przedstawiano kolejne niewymawialne tytuły utworów, a potem je wykonywano. Wszyscy 

pozostali wykonawcy byli mężczyznami i występowali przed Irene. Ściskając w napięciu sznurki 
ozdobnej torebki, czekałam i patrzyłam, jak tenorzy i barytony odśpiewują jedną pieśń po drugiej. 
Muzyka była czarowna — i całkiem różna od naszych angielskich melodii ludowych — lecz 
wszyscy panowie śpiewali z operowym zadęciem, niepasującym do prostej bądź co bądź tematyki, 
choć wyrażonej w niezrozumiałym języku.

Katastrofa. To jedno słowo dzwoniło mi w myślach. Bolała mnie głowa i było mi zimno w 

szyję i przedramiona, nieprzywykłe do braku okrycia, aczkolwiek wszystkie obecne panie były 
ubrane podobnie jak ja.

Wreszcie rozpoznałam znajomy tytuł, a Irene podniosła się w pierwszym rzędzie i stanęła w 

miejscu osłoniętym łukiem fortepianu. Akompaniator czekał na jej skinienie. Niepozorną 
śpiewaczkę wyraźnie znudzona widownia przywitała ciszą.

— Mogłyśmy były przynajmniej użyć chwostów — mruknęłam do siebie. Lecz było już za 

późno na wykończenie sukni, dnia, okazji. Wszystko stracone.

Irene skinęła do pianisty, uniosła podbródek i zaczęła śpiewać. Nie używała całej mocy, ale 

jej ciemny kontralt lekko snuł się po melodii. Tak powściągnięty głos sprawiał, że całość, mimo że 
w obcym języku, brzmiała bardzo przejmująco.

Jeżeli chodzi o ubiór — Irene trafiła w dziesiątkę. Biały kołnierz i mankiety zwracały 

spojrzenia widzów na jej ekspresyjną twarz i gesty; granatowa morowa suknia była jak 
dramatycznie ciemna kotara, na jej tle blade dłonie przedstawiały emocje, których nie trzeba było 
tłumaczyć na słowa.

Ponieważ Irene występowała jako ostatnia, zaczynało już zmierzchać. Dokoła niej pokój 

ciemniał, łagodny blask świec przybierał na sile i migotał na jej twarzy prawie w takt ciemnych, 
słodkich jak głos wiolonczeli dźwięków coraz mocniej płynących z jej gardła.

Kiedy pieśń się skończyła, słuchacze potrzebowali jeszcze kilku sekund, aby się z tym 

pogodzić. Potem zagrzmiały brawa. Aż wstałam z radości, śmiejąc się, klaskając i płacząc — 
podobnie jak ludzie wokół mnie.

Irene jedynie skinęła głową, spuściła wzrok i wróciła na swoje miejsce. Ruszyłam prędko w 

jej stronę, lecz uprzedził mnie niski, tęgi pan.

— Prze— pięknie! Prze— pięknie! — mamrotał ze łzami w oczach, potrząsając jej dłonią 

jak ramieniem pompy. — Kiedy panią usłyszałem w Savoyu, pomyślałem, że to jest utwór dla pani. 
Zwykle wolę tenor i baryton. Dla pieśni najgorszy jest drżący kontralt, który — jak to mówią 
Włosi? — ciągle używa porłamento, rozumie pani?

— Si — odparła prędko Irene z nadzwyczaj skromnym uśmiechem. — Za dużo płynnych 

przejść z jednego dźwięku do drugiego kosztem pełnego brzmienia sylab i tonów. Czy mój czeski 
był znośny?

— Znośny? Co to znaczy…? — niski jegomość rozejrzał się wokół.
— Wystarczająco dobry —  podpowiedział mu kto inny.
— Prze— pięknie! — powtórzył tamten, machając ręką, jakby chciał rozwiać jej 

wątpliwości. — Dopóki to będzie ode mnie zależało, pani będzie jedyną kobietą, która śpiewa moje 
pieśni. Musimy jeszcze porozmawiać. Adler — powiedział w zamyśleniu, mrużąc oczy. — Wiem, 
że pani jest Amerykanką. Adler to niemieckie nazwisko, prawda?

Irene zrobiła dyskretny unik, jak zwykle, kiedy ktoś — również ja — pytał ojej 

pochodzenie.

— Nie — odrzekła i już nic więcej nie dodała. Pan Dvorak poklepał ją po dłoni.
— To nieważne. Pani ma w duszy coś słowiańskiego. Nas łatwo wzruszyć. Ale tylko tym, co 

jest dobre. Idę teraz do innych ludzi, niestety.

Miejsce zwolnione przez kompozytora szybko zajęli nowi wielbiciele. Ruszyłam na obchód 

po wytwornych pokojach, chciwym uchem łowiąc pochwały pod adresem głosu, frazowania, 
manier i stroju Irene.

Jak mogłam w nią wątpić? Po tylu latach znajomości? Irene była mistrzynią w urabianiu 

świata siłą własnej woli. Ja, która byłam świadkiem i współuczestnikiem wielu jej przygód, od 
paskudnej sprawy utopionego marynarza, do dziś niewyjaśnionej, po zawojowanie koncertowej 
publiczności, jak mało kto powinnam była rozumieć, że nie trzeba się o nią martwić.

* * *

Występ w domu pana Littletona był pierwszą fanfarą obwieszczającą zmiany w naszym 

harmonijnie zaaranżowanym życiu domowym. Nic już nie miało być takie samo, aczkolwiek 
największa zmiana nie nastąpiła od razu.

Zanim nastał ów dzień, zimna i mokra aura jesienna ustąpiła zimnej i suchej srogości zimy. 

Pożyczyłam mufkę Ireny i udałam się w długą podróż omnibusem do Tempie, do biura Godfreya 
Nortona, który wciąż jeszcze niekiedy korzystał z mojej pomocy.

Irene, odkąd wróciła do domu z wieścią o udanym występie przed Dvorakiem, nie patrzyła 

już na swoją mufkę z dawnym respektem. Często poniewierała się ona po mieszkaniu, porzucona 
niczym zwierzę, które się znudziło właścicielowi. W końcu sama ją włożyłam, nie tylko dla ciepła, 
lecz także dlatego, że nie mogłam dłużej patrzeć, jak niegdyś nieodzowny przedmiot popada w 
okrutne zapomnienie.

Pan Norton usłyszał moje kroki i otworzył mi drzwi, zanim zdążyłam zapukać.
— Proszę, panno Huxleigh. Zimny wiatr wieje dzisiaj na Fleet Street —  ale co się pani 

stało? Ma pani całkiem czerwoną twarz!

— To… ten wiatr. Rzeczywiście bardzo zimny.
— O tak. Proszę usiąść i napić się herbaty.
Parę miesięcy wcześniej pan Norton przeniósł się do większej siedziby i dlatego mogłam się 

usadowić w zacisznym kącie w opiekuńczych ramionach dużego skórzanego fotela i tam się 

rozkoszować dymiącym napojem.

Woń miętowej herbaty owiewająca mój pąsowy nos — to było zbyt wiele. Wyjęłam z głębi 

mufki chusteczkę — Irene już dawno pokazała mi wszystkie ukryte kieszenie — i utopiłam twarz w 
jej miękkich fałdach.

— Moja droga panno Huxleigh, co się dzieje? Proszę mi powiedzieć.
— To ta herbata — odparłam szczerze, choć niezbyt sensownie, pociągając nosem. — Taką 

samą kupiła mi Irene, po tym jak mnie uratowała przed chłopcem z ulicy, rozumie pan? Miętową — 
wyjaśniłam i zaniosłam się upokarzającym szlochem.

— Przyznam, że nie rozumiem, ale będę się starał. Może zacznie pani od początku?
Spojrzałam na pana Nortona bardzo czerwonymi, jak się domyślałam, oczyma. Muszę 

wyznać, że jego troska zrobiła na mnie miłe wrażenie, gdyż nie przywykłam do tego, aby 
dżentelmeni, czy to bardzo przystojni, czy to wcale, okazywali mi zainteresowanie. Czułam, że 
naprawdę się o mnie martwi. Zapomniałam o tym, że poznałam go w związku z dochodzeniem 
prowadzonym przez Irene, i ku własnemu zdumieniu popatrzyłam na niego jak na przyjaciela.

— Irene znowu się powiodło — rzekłam. — Wczoraj się dowiedziałam. — Zesztywniał 

nieco, jak zawsze, kiedy o niej wspominałam. — Pewnie płaczę, bo cieszę się z jej sukcesu.

— Ach tak? Czyżby znalazła sobie następnego wpływowego klienta?
— Wpływowego mecenasa.
Twarz pana Nortona stężała. Zdawałam sobie sprawę, że wciąż nie darzy Irene ufnością.
— Ależ nie, nic z tych rzeczy! Chodzi o jej karierę śpiewaczą. Jesienią pan Antonin Dvorak, 

ten kompozytor, usłyszał, jak śpiewa, i tak się rozkochał — zachwycił — jej talentem, że polecił ją 
dyrektorowi La Scali. Irene dostała zaproszenie do Mediolanu w charakterze dublerki. —  Zrobiłam 
przerwę na czknięcie.

— Potrzebują jej natychmiast. Będzie ćwiczyć wszystkie partie kobiece, do których się 

nadaje, jest bardzo wszechstronna i na pewno prędzej czy później zostanie primadonną.

— Chyba już opanowała swoją rolę —  zaryzykował mój rozmówca.
— Nie zna pan Irene… od serdecznej strony — odparłam. ~ Ani nie słyszał pan jej śpiewu. 

Ma niebiański głos, niekiedy trudny do zaszeregowania, między ciemnym sopranem a kontraltem, 
dlatego ta najnowsza okazja to jest to, na co czekała i pracowała…

— A więc wyjeżdża do Mediolanu…?
— W ciągu tygodnia. Och, żeby ją pan wtedy widział! Przyszła do domu taka… tryskająca 

energią. Nawet mówiła jakby śpiewająco. Chyba nie do końca zdawałam sobie sprawę, jak ciężkie 
ma życie — to bezustanne ćwiczenie głosu i walka najmniejsze role śpiewane, te „sprawy”, jak pan 
je nazywa, była jak ptaszek wypuszczony z klatki, śmiała się i fruwała po mieszkaniu. Zupełnie jak 
słowik.

— Hm. — Pan Norton spojrzał znacząco na filiżankę stygnącej herbaty w mojej dłoni, a ja 

posłusznie upiłam łyk. — Ale sama nie ma skrupułów, zostawiając panią w klatce.

— Ależ to nie tak! — wyprostowałam się na brzegu fotela, otrzeźwiona tym posądzeniem. 

— Chciała, wręcz założyła, że pojadę z nią do Mediolanu. Musiałam jej przypomnieć, że nie 
rozumiem włoskiego i że nie znajdę tam pracy.

— Nie pomyślała o tym.
— Nie. Miała rzadką minę, gdy to do niej dotarło. Nie rozważyła wszystkiego od strony 

praktycznej. — Napiłam się herbaty, pokrzepiona miętowym smakiem tak jak przed czterema laty, 
kiedy również czułam się samotna i zagubiona. Pomyśleć, że to właśnie Godfrey Norton pocieszał 
mnie teraz, gdy traciłam Irene.

Pokiwał sztywno głową.
— Pamiętam, jak matka cieszyła się ze sprzedaży powieści. Też była w dzikiej euforii.
— Irene odpowiedziała, że będzie mnie utrzymywać, ale od razu jej wytknęłam, że przecież 

jako dublerka będzie miała ledwie dość pieniędzy, aby godziwie żyć na obczyźnie. Poza tym ja 
zawsze brałam na siebie część naszych wydatków spłacałam dług z wczesnych dni mieszkania 
razem, kiedy nie miałam własnych pieniędzy. Nie zamierzam teraz zrezygnować z tej niezależności.

— I słusznie, panno Huxleigh. Panna Adler nie jest jedyną gwiazdą na firmamencie kobiecej 

niezależności. Pani ma własne nieocenione zalety.

— Tak pan uważa? — Muszę przyznać, że szczera troska pana Nortona była tyleż 

niespodziewana, co przyjemna. Spoglądał na mnie z serdecznością, a w głębi jego niebieskoszarych 
oczu widać było błysk wesołości, niczym refleks zimowego słońca na wodzie.

— Wiem to. I gotów byłbym bronić tego twierdzenia w sądzie. Zastanawia mnie, jak panna 

Adler poradzi sobie bez pani?

— Bez najmniejszego problemu, jestem o tym przekonana. To była przyjaźń z rozsądku, 

bynajmniej nie oparta na podobieństwie charakterów. Ale mimo wszystko…

Poczułam w oczach wzbierające łzy i szybko dopiłam letnią już herbatę.
— Co pani teraz zrobi?
— Pomogę Irene przygotować się do wyjazdu. Zamierza zabrać niewiele rzeczy, lecz czasu 

jest mało.

— Wyprowadzi się pani z mieszkania przy Saffron Hill? To dość nieprzyjemna okolica.
— Nie jeśli mieszka się tam od dawna. Podchwyciłam nawet kilka włoskich zwrotów i 

przywykłam do… tej swobodnej atmosfery. A dzięki dobrze płatnej pracy w Tempie stać mnie na 
czynsz.

— W każdym razie będzie to dla pani wielka zmiana. Aż się dziwię, że w tych 

okolicznościach stawiła się pani na moje wezwanie.

Odłożyłam filiżankę i zaczęłam głaskać mufkę, która jak zwierzę leżała na moich kolanach.
— Prawdę mówiąc, musiałam stamtąd uciec, przynajmniej na chwilę, by przestać myśleć o 

jej wyjeździe.

— To nie będzie trudne — podchwycił żwawo, przygarniając stertę dokumentów z rogu 

biurka. — Te papiery powinny panią zająć bez reszty.

— Właśnie tego mi trzeba. — Odłożyłam szal i wyjęłam okulary z mufki.
— Już mi lżej, po tym jak wszystko panu opowiedziałam. Pewnie zajęłam panu cenny 

czas…

— Nic podobnego! Jestem zaszczycony pani zaufaniem. Rozumiem takie położenie 

bardziej, niż się pani zdaje, nawet jeśli nie umiem docenić niezwykłej Irene Adler.

— Polubiłby ją pan, gdyby ją poznał — dodałam nieśmiało.
— Jaka pani pewna swego! — uśmiechnął się. — Ale chyba już nie będę miał po temu 

okazji? Ona stanie się bożyszczem kontynentu, a my zostaniemy na tej nudnej wysepce i będziemy 
dalej przepisywać akta.

Obraz, który odmalował, był tak niedorzeczny, że zaśmiałam się i nie uroniłam już potem 

ani łzy.

Wróciłam do domu przed zapadnięciem zmroku — pan Norton nalegał, bym nie szła po 

ciemku — i ujrzałam, jak parafernalia

[7]

 z sypialni Irene zalewają salon niby odpady minionych lat.

— Co ja mam zabrać, moja droga Penelope?! — wołała w roztargnieniu. — Tam jest inny 

klimat. Rzeczy letnie, oczywiście, ale to jednak północne Włochy. Niestety, czuję się, jakbym przez 
pomyłkę trafiła do nie swojej opery, więc muszę improwizować, bo nie znam roli.

— Pomogę ci — rzekłam, przejmując ster. — Trzeba podzielić rzeczy według pór roku, a 

potem na kategorie: bielizna, odzież wierzchnia, staniki, żakiety, spódnice, kapelusze, buty.

— Tak, słusznie. Masz rację. — Irene wyjrzała spod rozczochranych loków; od rana 

odkopywała ubrania i taszczyła pudła i skrzynie.

Usiadłam z nią na podłodze i zaczęłam sortować tę powódź rzeczy.
— Będzie mi ciebie okropnie brakować — przemówiła nagle.
— A mnie ciebie. Ale to szansa, której nie wolno ci zmarnować.
— Nie będziesz… samotna?
— Będę. — Pomyślałam o miętowej herbacie i zebrałam się w sobie. — Może kupię sobie 

ptaszka. Kanarka. Przywykłam do muzyki w mieszkaniu.

Nastała długa cisza.
— Biedna Sofia — odezwałam się z niby— śmiechem, który przypominał szloch. —  Kto 

jej teraz będzie uczył śpiewania gam?

— Ty! Bóg świadkiem, że mój dobry słuch w tym wypadku na nic się nie zdał. Na pewno 

jej nie zaszkodzisz. Możesz też… sprzedać pianino, jeśli zechcesz.

— Nie… wolę je przykryć i postawić na nim klatkę z ptaszkiem.
— Przepraszam, że zostawiam ci na głowie taki bałagan. — Irene z rozrzewnieniem 

przyglądała się stertom ekscentrycznych ubrań, bezwiednie błądząc po nich palcami, jakby żegnała 
się ze starymi przyjaciółmi. Wiedziałam, że każda wstążka to jakaś historia: skąd się wzięła, gdzie 
została kupiona, ile ważnych ról odegrała w kameleonowej garderobie Irene? — Możesz to 
wszystko sprzedać na Portobello Road.

— Lepiej nie. Możesz kiedyś czegoś potrzebować. Skinęła potakująco głową.
— Jak sobie poradzisz sama?
— To nie będzie kłopot. Zwłaszcza teraz. — Nie mogłam się powstrzymać, żeby nie 

przybrać zadowolonej miny. Irene nie miała wyłączności na pomyślne wieści.

— Och, ty chytrusie! Masz jakieś nowiny! Mów, o co chodzi.
— Tylko tyle, że znalazłam stałą posadę, więc nie będę się musiała martwić o stały dochód.
— Stałą posadę? Jesteś z niej zadowolona?
— O tak. Praca jest znośna, a okolica spokojna.
— W Tempie? —  Pytanie Irene było podszyte niepokojem.
— Tak…
— W Inner Tempie? Och, Nell, chyba nie zamierzasz pracować wyłącznie dla niego?
— Owszem, zamierzam. Uważam, że pan Norton jest bardzo porządnym pracodawcą.
— On cię wykorzystuje —  odparła Irene z błyskiem w oczach.
— Jak? — podchwyciłam. — Ciebie już tu nie będzie. Twoje poszukiwania brylantowego 

pasa spełzły na niczym. Niczego się ode mnie nie dowie.

— Nie ufam mu.
— Nie sądzisz, że może chcieć mnie zatrudnić ze względu na mój talent i zdolności, a nie 

tylko znajomość z tobą? Pracuję dla niego już od paru lat. Przez większość tego czasu wiedział, że 
mieszkamy razem, i nigdy nie próbował tego w żaden sposób wyzyskać.

 — Przepraszam cię, Nell! Oczywiście, że szuka wprawnej i bystrej maszynistki, takiej jak 

ty. A że byłaś moją wspólniczką w kilku dochodzeniach, tym bardziej nadajesz się na pomocnicę 
adwokata. Nie chciałam niczego sugerować… tylko tyle, że ja sama boję się ciebie zostawić.

— Jestem teraz bardziej samodzielna niż przed tym, zanim cię poznałam — powiedziałam 

cicho.

— Dziękuję — odrzekła Irene z dziwnie ściśniętym gardłem. — Dziękuję ci, moja droga 

Nell. — W milczeniu składałyśmy halki. Potem nagle Irene dodała: — Może pomyliłam się co do 
pana Nortona. Historia jego rodziny jest bardzo smutna. Potrafię nawet zrozumieć, dlaczego uważa, 
że to jemu należy się brylantowy pas.

— Hm? — Nie pamiętałam, aby Irene kiedykolwiek przyznała, że kto inny ma prawo do 

zaginionego skarbu. — Dziwne tylko, że on sam jakoś nigdy o tym nie pomyślał. Obawiam się, 
Irene, że pan Norton w przeciwieństwie do ciebie nie wierzy w jego istnienie. Rozumiem, że 
zabierasz tamten kufer ze sobą?

Stanęła na nogach, sztywnych od całodziennego grzebania w szafach i komodach.
— Czy go zabieram? Tak, chyba powinnam. Z pewnością nie należy go zostawiać tutaj z 

tobą; mógłby ściągnąć nieproszonych gości.

— Śmiem wątpić; minęło już dużo czasu. Zresztą, nawet ty nie potrafisz rozszyfrować jego 

zawartości.

— To prawda. Ale musi mieć jakieś bardzo konkretne znaczenie. — Jej głos ucichł, 

przechodząc w zamyślenie. Po chwili spojrzała na mnie z góry i obdarowała najcieplejszym 
uśmiechem. — Chodź, Penelope! — powiedziała, podając mi dłoń. — Zjemy ciasteczka opiekane 
przy kominku jak za dawnych czasów — kupiłam trzy pełne torebki — i wypijemy butelkę 
szampana.

— Alkohol? — spytałam zaniepokojona, gdyż nadal nie byłam pewna, czy damy powinny 

spożywać takie rzeczy.

— Ambrozja! — nalegała Irene. — W tej konkretnej postaci pokrzepi cię bardziej niż 

miętowa herbata.

Nawet po tych wszystkich latach przenikliwość Irene wprawiała mnie w osłupienie. Skąd 

wiedziała, czym poczęstował mnie tego ranka pan Norton? Dopiero po chwili zrozumiałam, że ona, 
podobnie jak ja, pamięta po prostu początek naszej znajomości, naszą wspólną przeszłość, po której 
niebawem pozostanie już tylko wspomnienie.

* * *

Odprowadziłam Irene na dworzec Waterloo, skąd miała wyruszyć do Southampton, stamtąd 

statkiem do Francji i dalej koleją do Mediolanu.

Jakaż była przystojna i zachwycająca w kapeluszu ze szkarłatnymi piórami! Ostatecznie 

wzięła też mufkę, która strzegła teraz jej ręki jak talizman. Drugą rękę Irene unosiła w 
pożegnalnym geście.

Już teraz ledwie ją widziałam za zakurzoną szybą wagonu; po chwili pociąg ruszył z 

warkotem, tonąc w obłokach pary. Tak oto Irene Adler zniknęła we mgle, z której się kiedyś 
wyłoniła. Odwróciłam się i powlokłam przez ponure gmaszysko dworca Waterloo, kierując kroki w 
stronę Tempie.

Spacer był to długi, ale potrzebny. W kancelarii zastałam Godfreya Nortona podpartego pod 

boki, stojącego naprzeciw dużego przedmiotu, który swym ciężarem przygniatał rozrzucone na 
biurku papiery.

Gdy to ujrzałam, zaparło mi dech. Pan Norton, także zdumiony, podniósł wzrok, po czym 

podał mi list. — Przyniósł mi go kurier, razem z tym. Od razu rozpoznałam zamaszysty podpis 
Irene, nakreślony charakterystycznym zielonym atramentem.

Szanowny Panie — rozpoczynał się ów list — wyruszam do nowego kraju, by zacząć nowy 

rozdział w mojej karierze artystycznej. Nie sadzę, abyśmy mieli się jeszcze kiedykolwiek spotkać, 
niech więc zawartość tego kufra, który należał do pańskiego zmarłego i nieopłakiwanego ojca, 
będzie dla Pana jakąś pociechą.

Czytając ostatnie zdanie, zdawało mi się, że słyszę zjadliwy ton Irene. Pan Norton pokiwał 

głową, a ja na powrót utopiłam wzrok w tekście.

Wiem, że nie dowierza Pan istnieniu takiego trofeum, jednakże ośmielam się twierdzić, że 

zawartość tego kufra stanowi wskazówkę do odnalezienia zaginionego brylantowego pasa Marii 
Antoniny. Nie udało mi się jej odczytać. Być może Pan, lepiej zapoznany z historią własnej rodziny, 
będzie miał więcej szczęścia.

Co się tyczy owych niesmacznych dochodzeń, za które mnie Pan zgromił, chciałabym 

oświadczyć, że to już przeszłość. Z radością uwalniam się od takich konieczności, życząc Panu 
powodzenia w pańskich zamiarach.

Jeżeli szuka Pan porady, wsparcia lub spolegliwej przyjaźni, znajdzie Pan to wszystko w 

osobie Penelope Huxleigh. Ona jest prawdziwym skarbem, jaki Panu zostawiam. Proszę ją docenić 
tak, jak na to zasługuje.

Z poważaniem, Irene Adler Pozbyłam się już wszystkich łez, toteż kiedy skończyłam czytać, 

tylko się uśmiechnęłam. Godfrey Norton był bardziej rozstrojony. Nieoczekiwany gest ze strony 
Irene wprawił go w konsternację. Widząc jego chłopięco zakłopotaną minę, miałam ochotę potargać 
mu te piękne ciemne włosy, tak jak bym to uczyniła z młodym podopiecznym, który nabił sobie 
guza o wyrosłą spod ziemi przeszkodę — ale oczywiście nie mogłam tak postąpić.

— Po jakiego diabła to zrobiła? — spytał. — Brylantowy pas, jeżeli naprawdę istnieje, jest 

wart tysiące funtów. O co jej chodzi?

Po czym znowu zaczął się głowić, doszukując się jakiegoś ukrytego zamiaru, ale nie 

znajdując innego motywu. Jeżeli Irene Adler z jakiegoś powodu pragnęła zbić Godfreya Nortona z 
pantałyku, nie znalazłaby po temu lepsze go sposobu niż ten zgoła niespodziewany i pozornie 
wielkoduszny gest.

Pokrywszy uśmiech, bo przecież nie godziło się, aby pracownica patrzyła z góry na swojego 

pracodawcę, przerwałam ten potok mamrotanych pytań.

— Przepraszam pana, ale gdyby zechciał pan zdjąć ten kufer, a wiem, że jest okropnie 

ciężki, mogłabym zacząć przepisywać te dokumenty, które leżą na pańskim biurku.

Spełnił moją prośbę i usiadłam do pracy — i tak oto Irene Adler i ja śmiałyśmy się razem po 

raz ostatni.

 

Rozdział XIV

 Pojawia się Casanova 

Wpływ, jaki wyjazd Irene Adler wywarł na moje życie, jest szczególnie widoczny w mych 

pamiętnikach z tamtego okresu. Prowadziłam notatki z codziennych spraw, odkąd w wieku 
dwunastu lat dostałam swój pierwszy pamiętnik. Te twarde, oprawne w czerwone sukno tomy były 
przeze mnie pomyślane jako źródło wiedzy moralnej, do którego będę mogła wracać.

Teraz, kiedy mieszkałam bez Irene, wracałam do nich w niezliczone wieczory cichej 

samotności. To, czy owe ręcznie zapisane strony poświadczały o moim rozwoju moralnym, było 
kwestią dyskusyjną; nie da się ukryć, że pod wpływem Irene Adler wielokrotnie zbaczałam z 
prostej i wąskiej drogi, do której przygotowano mnie w rodzinnym domu.

Przede wszystkim jednak w moich pamiętnikach roiło się od fascynujących nazwisk, miejsc 

i wydarzeń z ostatnich pięciu lat. Drobne pismo tłoczyło się między pozłacanymi brzegami strony, 
by w pełni oddać najdrobniejsze szczegóły takich spraw, jak zniknięcie krzyżyka Oscara Wilde’a, 
nieoględna sprawa zwolennika regulacji urodzeń czy tajemnica ponurego Sabaudczyka.

Przed nastaniem tych cudownych dni moje zapiski były skromne i, co tu dużo mówić, nudne 

ponad wszelką miarę. Teraz nieobecność Irene pobudzała mnie do wypełnienia mojego życia 
rzeczami godnymi odnotowania. Utrzymywałam kontakty z paroma bardziej dystyngowanymi 
członkami teatralnej socjety, którzy wręcz sami dokładali starań, bym nie czuła się zaniedbywana 
— nie wiem tylko, czy robili to z własnej ochoty, czy na prośbę Irene.

Owe stosunki towarzyskie, jakkolwiek rzadkie, prowadziły do tak niecodziennych, a 

zarazem zabawnych historii, jak choćby moja mimowolna rola w umizgach do Oscara Wilde’a, 
nieprzyjemne spotkanie z hipnotyzerem z Mayfair i wiele innych zdarzeń, dla których nie ma 
miejsca w tej opowieści.

Najbardziej cieszyło mnie jednak to, że mam więcej czasu na dobre uczynki. Zaczęłam 

uczyć angielskiego Sofię i jej przyjaciółki; trzpiotowata gromadka w każdy wtorek na dwie godziny 
ożywiała mieszkanie przy Saffron Hill, skutecznie uszczuplając moje zapasy gorącej czekolady. 
Zachęcona przykładem nieustraszonej Irene, zaczęłam pomagać Armii Zbawienia w Whitechapel. 
Zobaczyłam tam tyle nędzy i rozpaczy, że gdybym tylko miała dar pióra, mogłabym napisać kilka 
powieści dickensowskich.

 Lecz mimo moich wszechstronnych zajęć to częste listy od Irene dostarczały mi 

najciekawszych tematów do dziennika. W pewnym sensie pozostawała ona częścią mojego życia, 
choć jej głos był teraz cichy i daleki. Od początku dzieliłam się wybranymi fragmentami z 
Godfreyem Nortonem: była to logiczna konsekwencja naszych codziennych spotkań, mojego 
osamotnienia i jego adwokackiej podejrzliwości.

— Ma pani jakieś wieści od swojej zagranicznej wspólniczki? — zagadywał. —  Nie pyta, 

czy udało mi się coś zdziałać z kufrem?

— Nie. Nie pytała nawet o pańską reakcję na jego doręczenie. Już o tym wszystkim 

zapomniała.

— To wątpliwe. — Bębniąc palcami po blacie z mahoniu, odsunął swoje krzesło od biurka, 

na którym postawiłam jego poranną herbatę. — A więc podoba jej się we Włoszech?

— Cieplejszy klimat jesf dużo łaskawszy dla jej głosu niż londyńska mgła i słota.
— No tak, to zrozumiałe, ale jak sobie tam radzi?
— Jest w La Scali od niedawna i musi się wiele nauczyć. Przypuszczam, że przekona ich do 

siebie, tak jak wszystkich do tej pory.

— Wszystkich?

— Uważa się pan za wyjątek?
— Przyznaję, że jej pożegnalny gest mocno mnie zaskoczył, ale nie zapominajmy, że jest 

aktorką. Gesty to jej specjalność.

— Byłam w Sądach Królewskich i widziałam pana w pracy. Wygląda pan bardzo dostojnie 

w todze i pudrowanej peruce, ale jeżeli chodzi o skłonność do teatralnych gestów, co najmniej 
dorównuje pan Irene.

— Tak pani uważa? —  Pochylił się w moją stronę z bacznym spojrzeniem.
— Stwierdzam, że jest pani bezlitośnie przenikliwa w swych obserwacjach.
— Jak większość ludzi, jestem bardzo krótkowzroczna co do samej siebie — odrzekłam 

skromnie.

— A co do pani przyjaciółki?
— Może stronnicza, ale na pewno nie ślepa.
— Ciekawe —  skwitował i na tym zakończył.
Ale ten sam temat raz po raz powracał w naszych rozmowach. Zaczęłam przynosić do 

kancelarii listy od Irene i czytać mu najciekawsze fragmenty. Szybko stało się to cotygodniowym 
rytuałem: zasiadaliśmy we dwoje do porannej herbaty z sążnistym listem od Irene.

— Myśli pani, panno Huxleigh, że rozwikłam kiedyś zagadkę tego przeklętego kufra? — 

zwykł pytać z dłońmi założonymi na karku, opierając się na krześle i wyglądając przez okno na 
koronkowy ażur nagich gałęzi.

Każda wzmianka o Irene przypominała mu o zagadkowej spuściźnie po nieboszczyku ojcu 

— i o brylantowym pasie.

— Prawdę mówiąc, nie wiem. Czy uczynił pan jakieś postępy? Spojrzał na mnie z ukosa 

jasnymi oczyma, którym nic nie umykało.

— Chodziło mi to po głowie, panno Huxleigh.
Rzecz jasna, nie ufał mi, w każdym razie nie do końca. W kwestiach związanych z 

kancelarią ufał mi całkowicie, w sprawie Irene, swojej rodziny i zaginionych klejnotów —  wcale.

Toteż gdy pewnego dnia wpadłam do biura, szczebiocząc jak skowronek, zastałam Godfreya 

Nortona zachmurzonego jak głodny sęp.

— Okazuje się, że pani heroina wciąż lubi diamenty.
Rzucił poranne wydanie „Daily Telegraph” na opasły stos dokumentów przewiązanych 

czerwoną taśmą. Sięgnęłam po gazetę złożoną na interesującym go artykule. Nad tekstem widniał 
rysunek jakiegoś anonimowego włoskiego artysty przedstawiający piękną Irene w sukni 
wieczorowej.

Poniżej nagłówek trąbił: Wybrylantowana amerykańska śpiewaczka zastąpiła La Cahetari w 

operze Rossiniego. Mniejszy nagłówek donosił, że Diwę eskortowało trzech detektywów 
Pinkertona.

— Ach, cudownie! — zawołałam, siadając do lektury artykułu. — Co za szansa! Niech pan 

posłucha: „Ciemna barwa głosu pani Adler, graniczącego z kontraltem, nadała mezzosopranowej 
partii Kopciuszka niezwykle przejmujący ton, rzadko spotykany na deskach opery”.

Czytałam dalej, złakniona szczegółów, podczas gdy Godfrey Norton ostentacyjnie 

pobrzękiwał filiżanką. Wobec tak wybornych wieści zaniedbałam swoje obowiązki. Wreszcie sam 
przyniósł mi herbatę i przysiadł na skraju zawalonego biurka z własną filiżanką schowaną w 
dłoniach.

— To chyba włoska wersja Kopciuszka — trajkotałam. — W rzeczy samej, Irene zrobiła 

karierę jak w bajce, jeszcze niedawno była ledwie dublerką, a teraz jest królową balu. Proszę tylko 
posłuchać: „Wspaniały koloraturowy śpiew panny Adler odkrywa przed nowym pokoleniem 
przemożne uroki nieco już zapomnianego arcydzieła Rossiniego. Nawet okazałe brylanty zdobiące 
szyję panny Adler w sekwencji balowej nie są w stanie przyćmić jej błyszczącego talentu, a 
zwłaszcza wyszlifowanego ognia, z jakim wyśpiewuje ostatnie, nader trudne rondo Naqui 
all,,iqffano”. Ach, ona jest wielka!

— Niewątpliwie znalazła się w centrum uwagi.
— Czyż nie po to jechali do Włoch?

— Teraz rozumiem, dlaczego przestała się interesować brylantowym pasem i porzuciła 

kufer mojego ojca — powiedział niemalże dotknięty. — Jakże mogłyby konkurować z bogatym 
adoratorem, który może ją — tu podniósł gazetę i wydymając pogardliwie usta, przeczytał: —  
wybryłantować.

Potem wstał i podszedł do okna, by po chwili kontynuować jak oskarżyciel wobec świadka 

przeciwnej strony:

— Wiem, panno Huxleigh, że uważa pani swoją byłą współlokatorkę za kogoś w rodzaju 

bohaterki. Nie chciałbym powoływać się na rady pani świętej pamięci ojca, ale czy nie przeszło 
pani przez myśl, że może jednak oddaje pani pokłony komuś, kto na to nie zasłużył? Większość 
aktorek i śpiewaczek operowych przybiera się klejnotami, aby dowieść zainteresowania wielbicieli 
zabiegających o ich tak zwaną przychylność. Najwyraźniej niezrównana Irene Adler po raz kolejny 
odniosła sukces na polu, które nie przynosi jej chluby. Sprzedała się, aby zyskać jednodniowy 
rozgłos w prasie. Klejnoty są, rzecz prosta, darem od jakiegoś zamożnego wielbiciela, który w 
zamian… otrzymał inne dary.

Widziałam tylko zarys twarzy pana Nortona spoglądającego przez okno. Ręce jego, 

złączone za plecami, pracowały z właściwym sobie zapałem. Pokryłam oburzenie woalem 
łagodności. Irene w takiej sytuacji odpowiedziałaby leniwym, mruczącym głosem, lecz mój brzmiał 
dość sztywno.

— Te brylanty to coś więcej niż zwykłe błyskotki. Muszą być bardzo drogie, wręcz… 

bezcenne — wyszeptałam, przytaczając artykuł: „…dwa tysiące diamentów splecionych na 
podobieństwo koronki od prawego ramienia do lewego biodra, przypiętych u dekoltu wspaniałą 
brylantową różą”.

— To jasne, że kosztowały fortunę — uciął szorstko. — Ale czy nie przeszkadza pani to, 

skąd je wzięła?

— Od wielbiciela — przyznałam jakby niechętnie.
— Bogaci wielbiciele są jak sępy: gdzie pojawi się jeden, tam natychmiast zlatują się inni.
— Jest pan na pewno bardziej ode mnie obyty w świecie. Ale to nie zmienia faktu, że do 

Irene uśmiechnął się los. Domyślam się, że żaden debiut operowy nie wzbudził takiego 
zainteresowania. A recenzje są znakomite.

— Recenzje! — Zwrócił na mnie rozpłomienione oczy, jakbym zeznawała w sądzie. 

Byłabym się pewnie przestraszyła, gdyby nie to, że znałam go dobrze od innej strony, a na dodatek 
miałam w zanadrzu pewien atut przemawiający na korzyść Irene. — W takich okolicznościach 
sugeruje się pani recenzjami? Jestem zszokowany, panno Huxleigh!

Uśmiechnęłam się. Jeszcze nigdy nikogo nie zszokowałam. Wypadało mi się zgodzić z 

Irene, że uczucie było całkiem przyjemne.

— Nie widzę nic złego w postępowaniu Irene. Zachowała się bardzo mądrze, rzekłabym, że 

na miarę P.T. Barnuma

[8]

, zwracając uwagę na swój debiut. Przy tak ograniczonych środkach…

— Nie licząc bogatych wielbicieli!
— No cóż… owszem.
Godfrey Norton stał w bezruchu, zdumiony moim beztroskim nastawieniem do całej 

sytuacji. Jego piękna twarz pałała słuszną pogardą, jasne oczy świeciły jak błyskawice. W 
przystępie gniewu stawał się jeszcze przystojniejszy.

— Pani wie, kto jej sprezentował te diamenty! — zdecydował znienacka, zmieniając 

taktykę. —  Wcale to pani nie zaskoczyło.

Skinęłam potakująco głową.
— Przejrzał mnie pan. Ów bogaty wielbiciel Irene to pan Charles Tiffany, amerykański 

jubiler.

— Co takiego?! — Teraz gdy jego podejrzenie się potwierdziło, zdawał się jeszcze bardziej 

oburzony.

Byłam jak kot bawiący się myszą. Sprawiało mi to wielką przyjemność. Pan Norton zniżył 

głos, lecz mówił z wyraźną pogardą:

— Jak to możliwe, że kobieta twardych zasad przyjaźni się z taką… awanturnicą?

Odpowiedziałam jeszcze ciszej:
— Jak to możliwe, że syn kobiety tak niesprawiedliwie osądzonej przez ludzi wydaje 

równie krzywdzący sąd nad inną kobietą?

Przez chwilę patrzyliśmy sobie w oczy; gniew i niedowierzanie powoli ustępowały z jego 

twarzy, a moja rozpogodziła się w uśmiechu.

Raptem Godfrey Norton usiadł.
— Być może dałem się zwieść pozorom. W moim zawodzie to niewybaczalny błąd. Niech 

mnie pani oświeci, panno Huxleigh.

Obróciłam gazetę z powrotem do siebie. Rysunek był prześliczny. Irene wyglądała na nim 

ładniej niż Lillie Langtry. Pas połyskujących brylantów tylko podkreślał jej urodę. Zarazem była to 
postać jakby z innego świata, niemająca nic wspólnego ze mną czy z panem Nortonem, z Inner 
Tempie i Londynem ani nawet z minionym czasem, który razem spędziłyśmy. Irene Adler 
wydawała się odległa jak jasnoniebieska Wenus na wieczornym niebie.

Wygładziłam gazetę.
— Irene jest biedna, podobnie jak pańska matka w chwili, kiedy opuściła męża, zabierając 

trójkę dzieci. Nie może konkurować z diwami, które zdobywają nie tyłko laury, ale przede 
wszystkim szmaragdy, rubiny, szafiry…

— Oczywiście, że może! Nie ustępuje nikomu pięknością. Nigdy tego nie podważałem. 

Urodziła się po to, by świat ją podziwiał.

— Ale nie będzie o to zabiegać. Nie w taki sposób. Zmrużył oczy z niedowierzaniem.
— Nie w taki sposób — powtórzyłam stanowczo. — A to znaczy, że znalazła inne 

rozwiązanie. Jestem pewna, że przekonała pana Tiffany’ego, by użyczył jej tego diamentowego 
stroika, nad którym jego jubilerzy pracowali od kilku lat. On jest pełen podziwu dla niej — szukała 
dla niego brylantowego pasa — i zarabia krocie. A przy tym ma dość sprytu, by pomiarkować, że 
taki głośny debiut z udziałem Pinkertonów zaostrzy u potencjalnych klientów apetyt na ten 
bezcenny komplet biżuterii. Te brylanty na pewno wróciły już do jego sejfu. Irene dzięki swej 
zaradności zadebiutowała, że się tak wyrażę, na równi z innymi śpiewaczkami, które w 
przeciwieństwie do niej można kupić — i czy komuś z tego powodu stała się jakaś krzywda?

— Ludzie będą o niej źle mówić — odrzekł cicho pan Norton. Widziałam, jak jego jasne 

oczy pociemniały na wciąż bolesne wspomnienie znieważonej matki.

— Irene nie dba o to, co ludzie o niej myślą.
— Mężczyzna może się w życiu kierować takim śmiałym kredo, ale w wypadku kobiety to 

niemożliwe.

— W moim wypadku, owszem, ale z Irene jest inaczej. Ona nie jest zwykłą kobietą. Musi 

pan o tym pamiętać, w przeciwnym razie jeszcze nieraz pana zadziwi.

— Moja matka bardzo cierpiała — powiedział nagle. — Oczywiście do wszystkiego robiła 

dobrą minę, nie tylko publicznie, lecz także w domu, przy nas. Ale ja czułem, jakie to dla niej 
upokarzające, że musi porzucić tego człowieka. A jeszcze większym upokorzeniem był proces i 
decyzja sądu, aby wszystko, co sama zarobiła, oddać jemu…

— Przykro mi. Nie ma nic gorszego, niż patrzeć, jak ktoś, kogo kochamy, cierpi 

niesprawiedliwość na oczach całego świata. Dlatego właśnie nie mogę dopuścić, aby źle pan myślał 
o Irene, w każdym razie nie w tej kwestii.

— Szkoda tylko, że nie wszyscy mogą wysłuchać pani wywodów, panno Huxleigh. Byłaby 

pani niezgorszym adwokatem.

Miałam dość ogłady, by się zarumienić wobec takiego komplementu, ale nie pozwoliłam się 

wybić z rytmu.

— W tej sprawie mało mnie obchodzi zdanie wszystkich. Pracuję u pana. Jeżeli będzie się 

pan upierał, że Irene jest kimś, kim tak naprawdę nie jest, będę zmuszona odejść. To prawda, że nie 
mogę bronić każdego jej postępku, ale wiem, że ona by się nie sprzedała, bez względu na to, jak to 
wygląda na pierwszy rzut oka.

— Oby pani wiara nigdy nie została wystawiona na próbę — odpowiedział, wstając z 

krzesła. — Im mocniej w coś wierzymy, tym większa gorycz rozczarowania. Herbata nam 

wystygła, tak czy inaczej, nie była dobrze naparzona. Może chciałaby pani zachować ten artykuł 
jako pamiątkę?

— Ależ bardzo chętnie, dziękuję panu. Chyba że wolałby pan go zatrzymać jako przestrogę 

przed pochopnymi sądami…? — Wyciągnęłam gazetę w jego stronę, ale machnął na to ręką.

— Nie, nie. Dostałem nauczkę i nie potrzebuję, aby mi o niej stale przypominano.
Tego wieczora, wróciwszy do domu, wkleiłam rysunek Irene do dziennika. Zajął większość 

strony i oszczędził mi pisania o nieciekawym dniu. Nie byłam pewna, czy udało mi się całkiem 
przekonać pana Nortona, człowieka bystrego, ale bądź co bądź młodego i nawykłego do swych 
uprzedzeń. Poza tym nie zdawał sobie sprawy z potęgi wiary. Choć Jaspera Higginbottoma znałam 
bardzo krótko, ani razu przez ten czas nie rozczarował mnie swoim zachowaniem; gdziekolwiek 
teraz przebywał — czy to nadal w Afryce w służbie Kościoła, czy to w boskiej chwale — byłam 
pewna, że mnie nie zawiódł. Co zaś tyczy się spraw bieżących, otrzymałam wkrótce list od Irene, w 
którym opisywała cała historię zgodnie z moimi przewidywaniami. Zaczynałam się czuć wcale 
dobrym detektywem, na swój skromny sposób.

Nie wiem, czy po tym zdarzeniu Godfrey Norton zrewidował swoje zdanie na temat Irene, 

za to niewątpliwie zmienił się jego stosunek do mnie. Pojął, że jestem bezstronna, lecz wyczulona, i 
zaczął zasięgać mojej rady na temat charakteru niektórych swoich klientów. Zdarzało mu się nawet 
prosić mnie o „sporządzanie notatek”, co za każdym razem budziło utajony uśmiech na mojej 
twarzy.

Pierwsza z takich sytuacji była najdziwniejsza. Starsza kobieta w żałobnej czerni, nakrytej 

równie czarną pelisą podbitą karakułowym futrem, wkroczyła do kancelarii z nieporęcznym 
zielonym workiem zwieszonym u boku. Na jego widok przypomniała mi się moja nędzna torba, z 
którą przed laty błąkałam się po ulicy. Od razu pomyślałam, iż to jedna z tych na poły obłąkanych 
istot, przekonanych o tym, że fenianie

[9]

  szykują zamach na życie królowej Wiktorii albo że duch 

zmarłego wujka nawiedza posiadłość rodziny.

Tacy dziwaczni klienci rzadko wstępowali do nas bez uprzedzenia; zwykle byli zapowiadani 

przez doradców prawnych, którzy wiedzieli, że pan Norton prawie nigdy nie odmawia pomocy w 
sprawach dotyczących starszych kobiet, i chętnie przedkładali mu akta takich spraw lub zasięgali 
jego rady osobiście.

— Pani nie jest doradcą prawnym! — zawołała staruszka, wypatrzywszy mnie w kącie przy 

maszynie zza grubych jak kwarc okularów.

— Istotnie. Podobnie jak pan Norton, który jest adwokatem. To duża różnica.
— Mój Boże! Mam już dość chodzenia od drzwi do drzwi po tym labiryncie murów, uliczek 

i zabieganych ludzi. Czy dowiem się w końcu od kogoś, co mam zrobić?

Uśmiechnęłam się na myśl o tej kruchej osobie w tłumie adwokatów ciągnących do Sądów 

Królewskich po drugiej stronie Fleet Street.

— Szanowna pani zapewne szuka doradcy prawnego do sprawy rodzinnej, a nie sądowej. 

Taki prawnik zwróci się w pani imieniu do adwokata, jeżeli uzna, że istnieją podstawy…

— O co chodzi, panno Huxleigh? — Pan Norton wyjrzał ze swojego gabineciku, na który 

teraz było go już stać.

— Ta pani szuka prawnika…
— Nie wiem, kogo szukam, ale wiem na pewno, że potrzebuję pomocy — wtrąciła, siadając 

na krześle w sposób tak zdecydowany, że liczne warstwyjej garderoby zaszeleściłyjak stado kur.

— Pomocy? — Pan Norton wyszedł za próg i obrzucił wzrokiem płócienny worek. — 

Proszę wejść do mojego gabinetu i wyjaśnić, na czym polega pani kłopot.

Westchnęłam, widząc, że pan Norton znowu wpada w sidła wrodzonego współczucia.
— Panno Huxleigh, zechce pani naparzyć herbaty.
Westchnęłam jeszcze głośniej. Teraz gdy już odzwyczaiłam pana Nortona od nudnych 

mieszanek, jakie kupowało się w sklepach Liptona, i przekonałam go do wybornych herbat 
Twininga, skąpiłam ich przypadkowym i ubogim gościom, a na takiego właśnie wyglądała 
staruszka.

Wkrótce stanęły przed nimi dwie filiżanki dymiącego naparu. Już chciałam się wycofać, 

kiedy pan Norton znów się do mnie zwrócił.

— Może zechciałaby pani również sobie przynieść filiżankę tej przepysznej herbaty, a przy 

okazji trochę papieru, tak by mogła pani zanotować wszystko, co pani Mutterworth ma do 
powiedzenia.

— Ależ naturalnie, to dla mnie żaden kłopot — odrzekłam tonem, który mówił zupełnie co 

innego.

— Przestań gdakać! — zaskrzeczała staruszka półgłosem przeznaczonym wyłącznie dla 

moich uszu.

— Nie dość, że poplątana, to jeszcze niegrzeczna — utyskiwałam pod nosem, zbierając 

herbatę, papier i ołówki, po czym wróciłam do gabinetu pana Nortona.

— Szanowna pani jest wdową? —  pytał pan Norton.
— Wdową! — zahuczała. — Co to to nie. Nigdy nie wyszłam za mąż, ani za jednego. Ani 

za dwóch.

— A zatem, panno Mutterworth, w czym kłopot?
— W czym pański kłopot, młody człowieku, skoro jeszcze pan tego nie widzi? Skoro już 

muszę mieć doradcę prawnego, to chciałabym takiego, który ma oczy i uszy. Pan chyba ma 
problemy z jednym i z drugim.

— W takim razie bardzo panią proszę o wyjaśnienie mi tych oczywistości — zasugerował 

pan Norton z podziwu godną cierpliwością, zamiast przypomnieć, że nie jest doradcą prawnym, 
lecz adwokatem, i że nie ma obowiązku wysłuchiwać jej lamentów, a właściwie jest to sprzeczne z 
protokołem jego zawodu.

Starsza pani wskazała niezgrabny pakunek przyciśnięty do spódnicy.
— Proszę. To wszystko, co mi zostawił mój jedyny brat. Wyobraża pan sobie coś takiego? 

Nie minęły dwa dni od jego śmierci, a jego prawnik — dosłownie wypluła ten wyraz z chrapliwą 
pogardą — każe mi usiąść i mówi, że nie dostanę na starość nic prócz tego.

Pan Norton i ja przypatrywaliśmy się zielonemu płótnu, które sterczało na podłodze, jakby 

zakrywało ul.

— Prawnik! —  wymamrotała starucha skrzekliwym, niegrzecznym głosem.
— Prawnik!
— Pan Norton jest adwokatem — przypomniałam w jego obronie. Dla panny Mutterworth 

to rozróżnienie najwyraźniej nie istniało.

— Dom trzeba będzie sprzedać — ciągnęła. — Po śmierci Cavendisha nie mam ani grosza. 

Będę musiała spać na ulicy… z tym.

— Co to takiego? — spytał ostrożnie pan Norton z miną, jakby wcale nie był ciekaw.
— Szkaradzieństwo! — Kobieta zatrzęsła się, aż zastukały gagatowe paciorki na brzegu jej 

kapelusza. Dłoń w rękawiczce uniosła płótno na długość ramienia niczym ogromniasty ocieplacz do 
imbryka.

— Przestań gdakać! —  zaskrzeczał jakiś głos. — Przestań gdakać!
Za brudnymi mosiężnymi prętami klatki jaskrawozielona papuga szurała pazurami o żerdź.
— Jaka elokwentna — zauważył pan Norton.
— Casanova — przedstawiła ptaka panna Mutterworth, nie kryjąc wstrętu.
— Gdy ten stary głupiec ją kupił, jakoś to przebolałam. Siedział z nią całymi godzinami. 

Uczył ją skakać z deseczki do wazy jak skazańca na morzu. Ćwiczył z nią wszystkie paskudne 
wyrazy, jakie słyszy się na ulicy, te najgorsze, od których nawet koniom więdną uszy. Dobrze 
wiedział, że nie znoszę tej bestii, i proszę —  zapisał mi ją w spadku.

— Tippecanoe i skarb! Tippecanoe i skarb! — zawrzeszczało uprzejme ptaszysko. —  

Zamknij dziób!

Nie mogłam powstrzymać uśmiechu. Twarz pana Nortona przybrała zdeprymowany wyraz 

człowieka, który przez swoją nieuwagę stał się zabawką Mojr. Miał teraz na głowie zarówno 
ekscentryczną i charakterną pannę Mutterworth, jak i ptaka o niewyparzonym języku. Trudno 
przypuszczać, by jedno lub drugie kiedykolwiek miało jak Szekspirowska Kordelia głos „łagodny, 
miękki i cichy” — rzecz piękną nie tylko w niewieście, lecz także w papudze. Jestem pewna, że 

wielki dramaturg byłby się przychylił do mojego zdania, gdyby miał okazję poznać Casanovę.

— A co innego pani brat miał do zapisania w spadku? — spytał z nadzieją pan Norton.
— Majątek! Całą naszą rentę po ojcu. Cavendish zawsze dostawał najwięcej, ale część tych 

pieniędzy była przeznaczona dla mnie. Teraz nagle wszystko gdzieś przepadło, a mnie zostało 
jedynie to szkaradzieństwo!

Najwyraźniej „szkaradzieństwo” było jednym z ulubionych słów panny Mutterworth, skoro 

papuga natychmiast zadarła krzykliwy łeb i wykrakała: „Szkaradzieństwo, szkaradzieństwo! 
Nadchodzą fenianie, nadchodzą!” — a w każdym razie coś równie nonsensownego.

Pan Norton zmarszczył brwi, ale nie z powodu ptasiego trajkotu.
— A więc pani brat posiadał konkretne zasoby, które zniknęły?
— Otóż to. Jego prawnicy mówią, że Cavendish sam sprawował pieczę nad wszystkim 

prócz tego nędznego testamentu. Ale co się z nimi stało?

— Nie wiem. O ile prawnicy nie mają nic na sumieniu…
— Brackenberry, Fettiplace i Mumbray.
Rozpoznałam nazwiska właścicieli szanowanej kancelarii.
— Nie — orzekł pan Norton — w takim razie to chyba jednak nie była sprawka prawników. 

A skoro tak… — Wstał, zarazem roztargniony i pełen wigoru. — Może zechce pani na jakiś czas 
pozostawić u mnie, hm, spadek po bracie. Chciałbym zobaczyć ten dom, o którym pani 
wspominała. Czy możemy się tam spotkać jutro?

— Hm. O ile jutro jeszcze będę tam mieszkała! A co do tego szka… — Zerknęła na ptaka, a 

on na nią. Przez chwilę szukała jakiegoś określenia, które nie sprowokuje kolejnej skrzekliwej 
przemowy. —  Tego nic niewartego stworzenia.

Papuga poruszyła piórami, szurnęła pazurem i wydała ostry jak brzytwa dźwięk. Pan Norton 

niezwłocznie przykrył klatkę.

— Oto wizytówka mojego zmarłego brata z adresem. A zatem jutro o drugiej, bez drzemki 

nie siadam do herbaty.

Odprowadziłam ją do wyjścia, po czym wróciłam do pana Nortona, który z bliska 

przypatrywał się wizytówce.

— Dziwny człowiek z tego zmarłego Cavendisha Mutterwortha. Proszę spojrzeć.
Na całej szerokości wizytówki, powyżej zwyczajowej linijki z adresem, widniał rysunek: 

coś jakby grota wisząca nad porcelanowym talerzem obok… masła i sterty monet.

— Jaskinia i talerz… —  zaczęłam.
— Jaskinia na talerzu. Czyli Cavendish

[10]

!

— Masło i pieniądze… Wartość masła w pieniądzach?
— Mutterworth

[11]

 — uśmiechnął się szeroko pan Norton. — Widziałem już w życiu kilka 

testamentów, panno Huxłeigh, i coś mi podpowiada, że mamy tutaj do czynienia z przykładem 
testamentowej zemsty. Teraz gdy już wiem, że zmarły pan Mutterworth był człowiekiem z 
nietypowym poczuciem humoru i słabością do kalamburów, domyślam się, jaką należy obrać drogę 
postępowania.

— Mamy do czynienia? — powtórzyłam z lekka oszołomiona.
— Panno Huxleigh, obawiam się, że muszę przewalczyć pani poczciwość.
W jego słowach było coś z podszeptów Irene, która nieraz namawiała mnie do uczynków 

diametralnie sprzecznych z moimi pierwszymi, a nawet drugimi i trzecimi odruchami. Pan Norton 
patrzył na mnie figlarnym wzrokiem, z chłopięcym wyrazem twarzy, który przystojnemu 
mężczyźnie w jego wieku dodaje nieodpartego uroku.

Podniósł zakrytą klatkę z podłogi.
— Trzeba gruntownie zbadać zasób słów tego niezwykłego ptaka. I sporządzić notatki. 

Pomogę pani przetransportować, hm, Casanovę, do pani mieszkania, jeżeli podejmie się pani 
spisania wszystkiego, co powie, do jutra do, powiedzmy, pierwszej po południu. Wtedy też po panią 
przyjdę. Zgoda? — Uśmiechnął się jak Lancelot do Elaine, Pani Nenufarów z Astolat — a każdy, 
kto czytał poemat Alfreda Tennysona, wie, jak marnie ona skończyła.

— Tego… potwora —  odrzekłam słabo.

— Byłbym pani bardzo zobowiązany. Może dzięki niemu uda się naprawić 

niesprawiedliwość…

Jak każdy dobry adwokat, pan Godfrey Norton nie tylko wiedział, kiedy zacząć, ale też 

kiedy skończyć. Miałam teraz do wyboru: odwrócić się plecami do damy z mieczem, wagą i 
przepaską na oczach — albo przystać na towarzystwo nie— obyczajnej papugi.

Wzruszyłam ramionami i udałam się do większego pokoju, by zabrać stamtąd żakiet. Pan 

Norton podążył za mną z dziwnie bezgłośną klatką. Jednokonka zawiozła nas prędko na Saffron 
Hill. W tak swobodnej dzielnicy nie podniósł się żaden głos sprzeciwu wobec zainstalowania 
Casanovy w moim lokum — pominąwszy jedynie parę nieprzyjemnych okrzyków z wnętrza klatki, 
rozkołysanej jak wahadło w zdrętwiałej ręce pana Nortona, kiedy wchodziliśmy po schodach na 
czwarte piętro.

— Zostawiła pani wszystko tak, jak było — zauważył ze zdziwieniem pan Norton, 

rozglądając się po mieszkaniu.

Sama byłam zaskoczona, widząc tyle rzeczy Irene; wcześniej nie zwracałam na nie uwagi.
— Niewiele ze sobą zabrała — wyjaśniłam. — To prawda, że ma słabość do piękna, ale nie 

przywiązuje zbytniej wagi do rzeczy materialnych.

Pan Norton uniósł klatkę i odsłonił Casanovę niczym sztukmistrz ukazujący bez mała 

tęczowego gołębia.

— Ciekawe, co by powiedziała o tej tutaj rzeczy?
— Nie mam pojęcia. Proszę postawić tego krzykacza na stole. Niech przynajmniej ma 

widok z okna. Ważniejsze od tego, co by powiedziała Irene, jest to, co on sam powie. Mam notować 
wszystko, co mu przyjdzie na język?

— Bez wyjątku.
— W takim razie im szybciej zostawi nas pan samych, tym lepiej. Podejrzewam, że ten 

pierzasty donżuan ma wiele do powiedzenia.

Kiedy pan Norton wyszedł, nalałam świeżej wody do papuziego poidełka. Trudno wymagać 

od ptaka, nawet od papugi, by śpiewał o suchym gardziołku. Następnie usiadłam z papierem i 
ołówkiem, skrycie zafascynowana wyzwaniem, jakim było wydobycie z ptaka pełnego zasobu 
słownictwa. Postanowiłam zacząć od podstaw, tak jak to czyniłam z dziećmi, będąc guwernantką.

— Polly, chcesz krakersa? —  zaświergotałam radośnie.
— Przestań gdakać! —  zaskrzeczał Casanova, ostrząc straszny dziób o pręty. Nic 

dziwnego, że mosiądz był mocno wytarty.

Skrzętnie zanotowałam „przestań gdakać”. Od czegoś przecież trzeba zacząć.

 

Rozdział XV

 Tako rzecze Casanova 

Godfrey Norton czytał mój protokół z ptasiej paplaniny, o szyderczym tytule Casanovy 

refleksje o niedostatkach współczesnej mowy, w najętym powozie wiozącym nas do Hammersmith.

— Była pani, jak widzę, zmuszona zapisać kilka wyrażeń nieprzyjemnych dla uszu damy 

—  skonstatował.

— Mogę tylko dziękować szczęściu i mojemu skromnemu wychowaniu, że nie znam 

bardziej ordynarnych znaczeń tych słów. Dzięki temu nawet najgorsze przekleństwa nie budzą 
mojego zgorszenia.

— Przypuszczam, że panna Mutterworth również nie zrozumiałaby tej wymowy.
— O, chyba jeszcze mniej niż ja — zaryzykowałam. — Ja przynajmniej miałam okazję 

współpracować z…

— Irene Adler? —  dokończył za mnie.
— Chodziło mi raczej o kancelarie adwokackie, w których często poznaje się nieobyczajną 

stronę życia.

— Zgoda, że większość postępków, które wymagają interwencji prawa, zasługuje na to 

miano.

— Jako adwokat powinien pan wiedzieć, że nieobyczajne jest również mieszanie się w 

prywatne sprawy —  ale tak jak Irene, zrobi pan, jak zechce.

— Czasem liczy się dobra wola —  albo raczej ostatnia wola. Uśmiechnął się do mnie po 

szelmowsku, ale nie dałam się kupić.

— Jak pan zamierza rozwikłać sprawę testamentu Mutterwortha?
— Liczę na moje niezawodne wyczucie ludzkiego charakteru.
Tylko spojrzałam, bo ileż razy można mu było przypominać, że pomylił się co do Irene. On 

jakby odgadł moje myśli.

— W tym wypadku, panno Huxleigh, mamy do czynienia z mężczyzną, pozwoli pani zatem, 

że uznam się w tej mierze za bardziej doświadczonego. Nieboszczyk Cavendish Mutterworth był 
człowiekiem zgorzkniałym, kawalerem przez całe życie skazanym na bliskość niezamężnej siostry, 
aż stali się parą nienawidzących się ludzi, których nie łączy nic prócz wspólnego domu. 
Przypuszczam, że papuga — nieprzypadkowo nazwana Casanovą, gdyż, jak się dowiedziałem od 
prawników, pan Cavendish miał też cały harem papuzich samic, rozpędzony przez pannę 
Mutterworth podczas jego choroby — że owa papuga została kupiona tylko i wyłącznie na złość 
pannie Mutterworth.

— Z jakiegoż innego powodu ktokolwiek miałby kupować takiego potwora?
— spytałam ponuro.
— Widzę, że Casanova oczarował panią tak samo jak pannę Mutterworth?
— Przez pół nocy wyciągałam z ust, to znaczy z dzioba tego ptaszyska listę obelżywości, 

którą przed chwilą pan przeczytał. Żadna dobrze wychowana dama nie wytrzymałaby godziny w 
jego towarzystwie.

— I nie byłaby ani trochę ciekawa tych ptasich urągań?
— Z całą pewnością nie. Gdyby to nie należało do moich obowiązków…
— Bardzo się cieszę, że podjęła się pani tego niewdzięcznego zadania. Ale kiedy już zaczęła 

pani słuchać tego stworzenia, czy nie zwróciła pani uwagi na jakieś powtarzające się słowa i 
zwroty?

— Owszem. Wszystkie co do jednego plugawe.
— Spostrzegam, że wyróżniła pani te najczęstsze. Może po zobaczeniu domu i całej 

posiadłości Mutterworthów nabierzemy lepszego pojęcia.

W tym punkcie z przesłoniętej klatki u mych stóp dobył się zdławiony skrzek i zaczęłam w 

duchu rozważać kwestię walorów smakowych duszonej papugi.

Dostrzegałam u mojego pracodawcy podobne symptomy jak u Irene: niecierpliwość, 

przyczajona poza ogara czekającego, aż się go spuści ze smyczy i będzie mógł pobiec za lisem, a 
także pewien rodzaj upojenia niezwiązanego z mocnymi trunkami.

Takie też emocje, choć w mniejszym natężeniu, towarzyszyły mnie samej, kiedy nachyliłam 

się do okienka, by spojrzeć na wyłaniającą się naprzeciw rezydencję pana Mutterwortha.

— Ponure, odludne miejsce — zauważył pan Norton tonem, jakiego z powodzeniem używał 

przed sądem dla wywołania dramatycznego efektu.

— Prawie jak Wichrowe Wzgórza —  dodałam od siebie.
— Dobrze powiedziane, panno Huxleigh — rzekł półgłosem, rzucając spojrzenie w moją 

stronę — gdyż panna Mutterworth sprawia wrażenie osoby mocno zwichrowanej. Biedny 
Casanova, musiał patrzeć, jak na jej rozkaz znika jego harem.

— Pan chyba usiłuje zrobić z tej kobiety główną winowajczynię.
— Nie ja, lecz stary Mutterworth. To on napisał w testamencie: Mojej siostrze, Izebel…
— Izebel

[12]

?!

— Obawiam się, że imię dla papugi było bardziej trafione. W każdym razie: Mojej siostrze, 

Izebel, zostawiam najcenniejszy mój skarb, papugę Casanovę, by nie musiała rozmawiać sama ze 
sobą.

Powóz wjechał w stojącą otworem żelazną bramę i zatrzymał się na końcu podjazdu przed 

domem. Kominy na tle posępnego nieba podobne były do zgrai uliczników. Samotny gawron krakał 

smętnie na gołej bukowej gałęzi opodal domu. Przebiegł mnie dreszcz.

— To miejsce panią niepokoi?
— To tylko wiatr — odparłam krótko i korzystając z pomocy woźnicy, wysiadłam z 

powozu.

Panna Mutterworth czekała w bawialni, do której zaprowadził nas kamerdyner.
— To chyba dom z czasów jakobickich — odnotował pan Norton.
— To tylko pozory — prychnęła staruszka. — Mój brat wybudował go czterdzieści lat temu, 

żeby nabrać takich nowobogackich jak pan.

Rozglądał się dokoła z wyrazem niewinnej przyjemności.
— Pierwszorzędna robota. Czy wszystko jest nowe, nawet ogrodzenie i ogród?
— Wszystko ma czterdzieści lat — odrzekła panna Mutterworth, pochylając się w stronę 

okrągłego stołu, na którym pan Norton postawił klatkę z papugą. — Mówią, że te ptaki mogą tyle 
żyć. A nawet dłużej — dodała z głębokim smutkiem.

— Od jak dawna ten ptak był w posiadaniu pani brata?
— Tylko kilka lat, może pięć.
— Ale pan Cavendish zdążył w tym czasie nauczyć go mnóstwa zwrotów.
— Dziesiątek, a przecież to pyskate ptaszysko już wcześniej znało całą litanię wyzwisk. 

Niektórzy twierdzą, że musiało należeć do jakiegoś marynarza. Mój brat bardzo się z nim spoufalił, 
karmił go ziarnem i szeptał do ucha coraz to nowe okropności, jakby razem knuli jakąś zbrodnię.

Pan Norton zerknął na mnie spod uniesionej czarnej brwi — przysięgam, że musiał się tego 

nauczyć jeszcze w kołysce.

— Czy możemy rozejrzeć się po domu i okolicy?
— Jak pan sobie chce, chociaż jeszcze trochę i nie będę mogła pana wpuścić do środka, bo 

nie będzie mój.

— To się okaże — powiedział pan Norton, podnosząc klatkę z papugą ze stołu. Poprowadził 

mnie w stronę hallu wejściowego, gdzie dwie pary schodów rozwidlały się i spotykały znowu na 
górze.

— To jego własna budowla —  szepnął do mnie i mrugnął.
Podążyłam w ślad za nim na górę, opierając rękę na orzechowej balustradzie, dopóki się nie 

zorientowałam, że na każdym słupku wyrasta twarz wykrzywiona groteskowym grymasem. Kiedy 
wspomniałam o tych maszkaronach panu Nortonowi, tylko pokiwał głową i wskazał na gipsowy 
fryz pod sufitem hallu.

Widniał na nim ów dziwaczny piktogram z wizytówki pana Cavendisha, po wielekroć 

powtórzony w gipsie.

Na drugim piętrze służąca zaprowadziła nas do pokojów zmarłego gospodarza, gdzie nawet 

nocnik zdobiła wykrzywiona twarz — oraz para uniesionych dłoni pełniących funkcję uchwytów. 
Nie byłam pewna, czy zwrócić na to uwagę pana Nortona, który właśnie odkrywał papugę i stawiał 
klatkę na przygotowanym pustym stojaku.

— Dzi! — Casanova jakby odchrząknął i przemknął po żerdzi, aż dotknął prętów 

pomarszczoną stopą. — Dziwnie — zaskrzeczał, nadstawiając opierzonych uszu w moją stronę.

— Bardzo dziwnie — zgodziłam się.
— Szybko się uczy — powiedział z uznaniem pan Norton, pocierając dłonie. —  Używałaś 

tego słowa w powozie i proszę —  spodobało mu się.

— Dziwnie się tutaj czuję.
Rozejrzałam się po sypialni, poruszona myślą, że całkiem niedawno zmarł tu człowiek, co 

prawda w sposób naturalny.

Powietrze w pokoju miało cierpki zapach choroby i rozkładu. Zauważyłam laskę opartą w 

ciemnym kącie, koszulę nocną i czapkę zmarłego złożone u stóp łóżka z baldachimem.

— Niech spojrzę jeszcze raz na pani listę — odezwał się w zadumie pan Norton.
Z szelestem rozprostował kartkę, a Casanova nieco się przybliżył, aby dobrze słyszeć każde 

słowo.

— Tippecanoe i skarb — przeczytał w zadumie pan Norton.

— Idź się utop! —  zaskrzeczało ptaszysko. —  Idź się utop!
— Tippecanoe — powtórzyłam głośno, gdyż bardzo chciałam wnieść jakiś wkład do naszej 

wyprawy. —  Czy to nie amerykańskie?

— Jeśli się nie mylę, to chyba amerykański slogan polityczny sprzed wielu lat. Tippecanoe i 

Tyler. Ale canoe to także indiańskie czółno z kory brzozowej.

— Tippecanoe i skarb. To bardzo w stylu pana Mutterwortha.
— Jaki pan, taki kram. — Pan Norton niebacznie wetknął wskazujący palec między pręty 

klatki. Papuga doskoczyła do niego, zacisnęła na nim stalowoszary dziób i tym razem to pan Norton 
załopotał i zaskrzeczał.

— Mocny dziób!
— Przestań gdakać! —  odkrzyknął Casanova.
Podeszłam do okna i otworzyłam je na oścież, by odetchnąć świeżym powietrzem i 

zapomnieć na chwilę o tym upierzonym mięsożercy.

Wyjrzawszy na dół, napotkałam uśmiechnięte spojrzenia zielonych twarzy — krzewów 

ukształtowanych w nieludzkie oblicza, biegnących szpalerem w stronę właściwego ogrodu 
skupionego wokół sztucznego stawu i przestronnej drewnianej altany w kształcie ptasiej klatki.

— Cóż to za przedziwny ogród! —  zdumiałam się na głos.
— Te twarze… „ni zwierzęce, ni ludzkie” — zacytowałam Edgara Allana Poego, jednego z 

moich ulubionych poetów.

— Maszkary.
Pan Norton natychmiast zjawił się u mojego boku, co bardzo mi się spodobało. Współcześni 

mężczyźni jakby zatraci li dawną rycerskość względem kobiet. Z drugiej strony wcale nie byłam 
pewna, czy to moje groźne położenie przyciągnęło go do okna, czy może jednak zatrważające 
odkrycie, jakiego dokonałam.

— Twarze… tak. Ni zwierzęce, ni ludzkie, lecz… ptasie, Penelope! — wykrzyknął w 

zachwycie, trochę się zapominając.

— Brawo! — dodał, poklepując mnie po ramieniu w sposób tyleż familiarny, co bezmyślny. 

— Byłem przekonany, że wskazówek należy szukać wewnątrz domu. Jak wpadłaś na to, żeby 
szukać w ogrodzie?

Jak na to wpadłam? Przypomniało mi się, jak Irene głowiła się nad tym, gdzie na wpół 

obłąkany starzec mógł ukryć swój najcenniejszy skarb —  i zdałam sobie sprawę, że całkiem 
nieświadomie posłużyłam się jej metodą. Wyjrzałam poza więzienny pokój, ku światu i otwartej 
przestrzeni. Nie mogłam jednak przyznać przed Godfreyem Nortonem, że natchnęła mnie sprawa 
jego ojca nieboszczyka.

— W domu nie zauważyłam nic interesującego — odparłam krótko i stanowczo.
Pan Norton najpierw pokiwał, a potem, spoglądając na ogród, pokręcił głową. Tymczasem 

dwóch ogrodników w obszernych i uwalanych gliną spodniach szło z nożycami ku ozdobnym 
krzewom.

— Zdążyliśmy w ostatniej chwili — powiedział pan Norton.
— Te krzewy podzielą los papuziego haremu. To przecież nieodżałowane towarzyszki 

naszego Casanovy, poznajesz je? A tam, na końcu, siedzi on sam, kropka w kropkę.

Powtórnie przyjrzałam się zielonym twarzom o garbatych nosach, z liśćmi uniesionymi jak 

pióra. Pan Norton miał rację. Na końcu alejki, w idealnej proporcji do klatkowej altany, przycupnął 
najbardziej siwy i potargany okaz — zielony Casanova w pełnej krasie, z rozpostartym jednym 
skrzydłem, iskający sobie zmierzwioną pierś.

Prędko zeszliśmy na dół i wybiegliśmy do ogrodu. Po drodze pan Norton czytał z mojej 

listy:

— „Zamknij dziób, chlup, chlup, chlup” — czyżby pan Mutterworth rozpijał papugi? 

„Zielone” —  to chyba te krzewy?

— Staw! — wykrzyknęłam, przystając w deszczu opadających liści. Ogrodnicy na 

drabinach cięli już w najlepsze.

— Zielone, czyli dolary! —  podchwycił pan Norton. Spojrzeliśmy na siebie w niemym 

zachwycie.

Mniej więcej pół godziny później dwaj ogrodnicy pod okiem pana Nortona wydobyli ze 

stawu klatkę zawiniętą w ceratę. Wówczas z otwartego okna sypialni dobiegł wrzask:

— Tippecanoe i skarb!
Po przeniesieniu klatki do salonu okazało się, że kryje ona wewnątrz dużą ilość 

amerykańskich dolarów, zbiór rzadkich znaczków i monet, kilka paczek papierów dłużnych 
najsolidniejszych angielskich firm oraz wiele innych wartościowych dokumentów. Panna 
Mutterworth krążyła wokół zdobnej chusty, na której wykładano wszystkie skarby, i szczebiotała w 
podnieceniu. Wreszcie klatkę całkiem opróżniono. Była mocno zardzewiała, lecz cerata uchroniła 
znaczki, monety i papiery przed zniszczeniem.

Kiedy już była pusta, pan Norton pod wpływem impulsu obrócił ją do góry dnem.
— Jeszcze jedna wskazówka — oznajmił — choć nie potrafię jej odczytać. Przyłożyłam do 

oka moje wierne pincenez i wpatrzyłam się w słowo, nazwisko producenta, wyryte w pokrytym 
rdzą metalu.

— Tyler. Tippecanoe i skarb Tylera! — wyrecytowałam równocześnie z panem Nortonem.
Cichy i skrzekliwy głos zawtórował nam z głębi domu.

 

Rozdział XVI

 Wieści z zagranicy 

To prawda, że raz wypowiedziane słowa często nas później prześladują — ale z pewnością 

nie drażnią uszu tak bardzo jak papuga.

Panna Mutterworth, jak łatwo się domyślić, nie miała ochoty zatrzymać Casanovy jako 

jeszcze jednego skarbu po bracie.

— Zawsze chciała pani mieć kanarka, panno Huxleigh — podchodził mnie pan Norton. 

Byliśmy z powrotem w kancelarii, pracy było w bród, a wisząca tuż obok mnie klatka z papugą nie 
pomagała mi się skupić. — Kto wie, czy Casanova nie ukrywa przed nami talentu muzycznego.

— Śmiem wątpić — odparłam z niesmakiem, lecz koniec końców, z braku innych 

kandydatów, ptaszysko trafiło pod moją opiekę.

Nie chciałam słuchać jego syrenich skrzeków podczas pisania na maszynie w biurze pana 

Nortona; pozostało więc wybrać mniejsze zło i zabrać ptaka do domu. Przynajmniej miał pióra i 
głos, jakkolwiek nieprzyjemny, a ja — o czym bez przerwy mi przypominał z półokrągłego 
wykuszu, w którym go umieściłam — zawsze „chcia— łam ka— narr— ka, chcia— łam ka— narr
— ka!”.

Przyznaję, że przyzwyczaiłam się do jego towarzystwa i myśl, iż mógłby się dostać w 

nieżyczliwe ręce, była mi nieprzyjemna. Często zastanawiałam się, co by na to powiedziała Irene; 
zapewne nauczyłaby go palić papierosy. Wkrótce jednak Casanova zszedł na dalszy plan.

Przeglądając moje pamiętniki z roku 1886, stwierdzam, iż nic lepiej nie podsumowuje 

szybkich zwrotów zagranicznej kariery Irene Adler niż jej własne listy, w których zdawała mj 
relację z najważniejszych wydarzeń.

Dlatego też przytaczam jej słowa bez ingerencji; pozwoliłam sobie jedynie poprawić kilka 

potknięć ortograficznych i przestankowych. Irene Adler pisała tak, jak mówiła i żyła: bystro i z 
polotem, lecz niezbyt starannie. Ponadto w stosownych miejscach dodałam swoje adnotacje.

Dramaturgię pierwszego Wielkiego Wydarzenia, z dwudziestego pierwszego stycznia 1886 

roku, opisała zielonym atramentem na trzech stronach peluru:

Moja Droga Nell!
Najnowsze dobre wieści wprawią Cię w zdumienie. Wybacz mi, proszę, ten niepewny 

charakter pisma, zapewne szokujący dla mistrzyni maszynopisania; piszę do Ciebie wprost z 
jadącego pociągu. W dodatku, przyznaję, serce wciąż jeszcze bije mi dość nierówno. Trudno 
wyciszyć umysł wśród łoskotu pociągowych kotłów i łomotania mojego własnego wewnętrznego 
bębenka.

Jesteś pewnie ciekawa, dokąd tym razem zmierza twoja wędrowna przyjaciółka. Daleko, 

moja droga Nell, jak przystało na niespokojną duszę! Aż do… nie wiem, czy dasz wiarę! Zacznę 
może od tego, że nie jestem już związana z mediolańską La Scalą. Po moim niedawnym debiucie ^ 
doszło do pewnych nieporozumień wśród sopranistek. Dość powiedzieć, że znalazłam utłuczone 
szkło w mojej puder— niczce. Niech ci to wystarczy. Moje tamtejsze koleżanki sopranistki to w 
końcu Włoszki, trudno od nich wymagać powszechnie przyjętej uprzejmości, bo ta — jak twierdzą 
— kłóci się ze sztuką. Mamma mia, że tak to ujmę.

Ale przeciwności tylko przysporzyły mi szczęścia. Przekraczam Alpy niczym Hannibal, tyle 

że na pokładzie wielkiego czarnego słonia o napędzie parowym. Niebawem przemknę przez 
Austrię, Morawy i kawałek Śląska, by zostać primadonną w Operze Warszawskiej! Tak, tak, twoja 
przyjaciółka i współlokatorka będzie diwą — nareszcie! Jestem uradowana bez miary. Upojona! 
Lecz kończy mi się atrament…

(W tym miejscu jej słowa przechodziły w chmurę zielonych kropelek powstałych od 

potrząsania piórem, jak gdyby takie znęcanie się nad wyschniętym narzędziem mogło dać taki sam 
skutek jak zanurzenie go w świeżym inkauście —  P.H.).

O. Napiłam się atramentu i mowa mi wróciła. Jestem właśnie jak to pióro, moja Penelope: 

mam wszystko, czego mi trzeba, i chcę obdarzyć świat najpiękniejszymi słowy i muzyką. Nie tylko 
koguty umieją piać z zachwytu!

Ponownie zawdzięczam moje szczęście rekomendacji pana Dvoraka, któremu bardzo 

zaimponował mój głos —  oraz smykałka do języków. Oczywiście, Warszawa to nie to samo co 
Wiedeń. Ach, marzę o wspaniałym życiu w mieście Franciszka Józefa i cesarzowej Eugenii — ale 
słyszałam, że w Warszawie sporo osób zna niemiecki, i mam nadzieję, że będę mogła śpiewać w 
języku, który znam, zamiast uczyć się na dokładkę polskiego — i całe szczęście, bo te wszystkie 
spółgłoski wychodzą mi już bokiem.

A zatem będę primadonną! Moja droga, jaki to triumf dla głosu takiego jak mój, do którego 

bez przerwy przyczepia się niewłaściwe nazwy: „kontralt” — jak gdybym pragnęła do końca życia 
śpiewać role wiernych matek i cygańskich staruszek — albo „mezzosopran” — który co prawda 
stwarza widoki na pyszne partie „w spodniach”, czyli role kobiet przebierających się za mężczyzn 
— a wiesz dobrze, że to moja mocna strona — ale nie daje większych nadziei na role 
pierwszoplanowe. Tak czy inaczej, dyrektor Opery Warszawskiej, usłyszawszy hymny pochwalne 
na moją cześć z ust pana Dvoraka, postanowił obejrzeć mój debiut w La Scali — i stało się! Będą 
teraz musieli dostosować repertuar do mojego stylu i głosu, ot co.

(W tym miejscu Irene popada w podróżniczą dygresję na temat rozległych krain Cesarstwa 

AustroWęgierskiego i środkowej Europy, wygłaszając peany, które więcej mówią o entuzjazmie 
autorki aniżeli o faktycznych urokach tamtejszych wiejskich krajobrazów. Przechodzę więc do 
następnego listu, w którym Irene opisuje klimat życia w Warszawie —  P.H.).

No, no! Warszawa jest dużo piękniejsza, niż się spodziewałam. Zdawało mi się, jak chyba 

większości Amerykanów, że Europa to jakby lustrzane odbicie Stanów Zjednoczonych — że i tutaj 
wysoka cywilizacja skupia się u wybrzeży Atlantyku, a dalej ciągną się już tylko pustkowia. 
Myślałam, że podróż tak daleko na wschód będzie jak wyprawa na amerykański Dziki Zachód.

Owszem, jest jakaś dzika świetność w Polakach i w tym mieście, które pamięta czasy 

najazdów Dżyngis -chana. To szlachetni ludzie, którzy kochają pokój prawie tak bardzo — ale nie 
tak bardzo — jak własny kraj. Symbolem Warszawy jest syrena, pół ryba, pół kobieta uzbrojona w 
tarczę i miecz! Podobno syreny wabią mężczyzn w śmiertelną pułapkę swym nieziemskim głosem 
—  jeżeli tak, to nie wątpię, że ta waleczna syrena warszawska, zbrojna w miecz i krtań, mogłaby 
śpiewać w La Scali!

Tak jak Londyn ma Tamizę, tak i Warszawa ma swoją rzekę, a jej poblakłe żółte budynki 

wyglądają wesoło nawet w niepogodę. Stare Miasto jest urocze, podobnie jak tradycyjne ludowe 
stroje. Z pewnością czeka mnie występ w jakiejś pastoralnej operze w krótkiej spódnicy godnej 
cyrkowego ujeżdżacza. Polski hymn narodowy nie jest żadną uroczystą pieśnią procesjonalną, tylko 
żwawym mazurkiem, podobnym do tych, jakie komponował niezrównany Chopin.

Nawiasem mówiąc, geniusz Chopina nie był dziełem przypadku; to kraj przepojony 

muzyką. Nawet proste wiejskie melodie to hołd składany szemrzącym strumykom, turkotowi 
kołowrotka i beczeniu owiec.

Ale mimo tych wiejskich korzeni (dość egzotycznych z amerykańskiego punktu widzenia) 

muzyka jest w tym kraju prastarym bóstwefn i ma wiele świątyń. Dużo tu wspaniałych parków i 
pałaców, a Opera Warszawska to już prawdziwy rokokowy przepych — stoi nad wodą, zapewne po 
to, by te waleczne syreny mogły przyłączać się do śpiewu.

(Pomimo długiej znajomości z Irene Adler nie jestem wielbicielką opery. Większość jej 

listów zawierała szczegółowe opisy mozolnych prób i podniecenie towarzyszące spektaklom 
premierowym. Pominę techniczne detale i przejdę od razu do fragmentów o polskim społeczeństwie 
—  P.H.).

Nieszczęsna Polska straciła swych monarchów, choć kilku wciąż jeszcze panuje nad ulicami 

z wyniosłych cokołów. Lecz mimo to, droga Nell, udało mi się poznać pewnego króla!

Z pewnością uniosłaś brwi w niedowierzaniu i muszę teraz wysłowić się precyzyjniej, aby 

się nie narazić na zarzut przesady. Dobrze więc. Człowiek ów nie jest w istocie królem — lecz jest 
następcą tronu. Nie jest Polakiem, ale Niemcem. A jego królestwem nie będzie ani Polska, ani 
Niemcy, lecz — Czechy, zwane również Bohemią!

Czy już dość Cię skonfundowałam, moja zacna Nell? Człowiek, o którym piszę, to Wilhelm 

Gottsreich Sigismond von Ormstein, wielki książę CasselFelstein i przyszły król czeski. (Po takim 
sznurze obco brzmiących słów ucieszy Cię zapewne, że znajomi mówią na niego Willie).

To swojsko brzmiące zdrobnienie jest w istocie bardzo potrzebne, gdyż osoba księcia może 

na pierwszy rzut oka bardzo onieśmielać. Mierzy prawie dwa metry, a tężyzna jego ciała idzie w 
parze ze wzrostem. Oczy ma bardziej niebieskie niż tutejsza rzeka Wisła, przede wszystkim jednak 
bardzo gustuje w przedstawieniach operowych. Co niedzielę zabiera mnie na przejażdżkę otwartym 
powozem, którego drzwi ozdabia rodowy herb von Ormsteinów (nawiasem mówiąc, wygląda dość 
jarmarcznie), wzdłuż ulicy Miodowej, gdzie przechadzają się najzamożniejsi mieszkańcy miasta. 
Takie przejażdżki budzą, rzecz jasna, nie lada zainteresowanie. Książę nie jest może zbyt dowcipny, 
ale to chyba mankament wspólny ludziom królewskiego urodzenia.

Często widuję się także z Antoninem Dvorakiem. I chociaż ambicjami wybiegam na zachód, 

w stronę Wiednia czy nawet Paryża, to pan Dvorak ostatnimi czasy namawia mnie, bym przyswoiła 
sobie więcej czeskich pieśni jego autorstwa. A że mam pewną łatwość do języków, nie wyłączając 
tych, w których kaleczy się spółgłoski, spełniam jego zachcianki — bądź co bądź to znamienity 
kompozytor o wielkiej renomie w Londynie. Z drugiej strony jednak nie zamierzam trwonić życia i 
talentu „na prowincji”, choćby i w królewskim towarzystwie.

(W takich fragmentach doczytywałam się od razu chęci powrotu mojej przyjaciółki. Szybko 

jednak straciłam nadzieję, gdyż kolejne listy traktowały o jej roli w szykowanej premierze Carmen; 
pisała, że zatrudniła niemieckiego nauczyciela śpiewu, by jak najlepiej nauczyć się cyklu pieśni 
Schumanna, jakby stworzonych dla jej głębokiego, ciemnego głosu; pisała o tańcach, kolacjach i 
przejażdżkach w towarzystwie Williego… Nie byłam więc zaskoczona, kiedy pewnego 
grudniowego dnia, gdy rok 1886 skurczył się do dwóch kartek kalendarzowych, przyszedł ważny 
list ogłaszający nagły zwrot w planach Irene —  P.H.).

Nareszcie wyruszam z powrotem na zachód, moja droga Penelope — choć bliżej, niż 

przewidywałam. Za namową pana Dvoraka — który potrafi być dość zaskakująco władczy — 
postanowiłam zostać primadonną nowej Opery Narodowej w Pradze. (Tak, będę śpiewać wyłącznie 
po czesku, wyjąwszy koncerty. O tym, jak duże to będzie wyzwanie, niechaj świadczy imię mojej 
garderobianej: Petronilla Anckvicz — w całym nazwisku są tylko dwie samogłoski!).

Książę, oczywiście, również był niezwykle przekonywający. Zapewnia, że Praga to stare i 

światowe miasto i że nie będę tęsknić za Warszawą ani nawet za Londynem. (Zawsze jednak będę 
tęsknić za Tobą, moja droga; nawet książęta nie zdołają mnie przekonać, bym zapomniała o mojej 
najlepszej i najbardziej oddanej przyjaciółce!).

Nie sposób wyrazić, moja kochana Nell, jak bosko się czuję, teraz gdy już nie tylko nie 

muszę się martwić o chleb, ale wręcz jestem obsypywana kwiatami. Fetowana, chwalona, 
rozpieszczana, sowicie opłacana i traktowana jak królowa. Wreszcie znalazłam swoje miejsce na 

tym świecie i choć przebywam w obcym kraju wśród obcych ludzi, to czuję się jak w domu.

Jeżeli się o mnie martwiłaś z powodu tych dalekich i egzotycznych wojaży, teraz już nie 

musisz. Pozostaję Twoją szczerze oddaną i dozgonnie wdzięczną przyjaciółką (lecz chyba 
nieprędko ujrzę znowu Londyn), Irene (W tym miejscu, na samym końcu listu, atramentowe słowa 
nieco się rozmazały, lecz nie tyle z winy autorki, ile z powodu melancholii osoby czytającej… — 
P.H.).

 

Rozdział XVII

 Wolanie o pomoc 

Pąki gęstniały na każdej nagiej gałęzi, pokrywając drzewa delikatnym woalem zieleni. Nie 

padało, lecz wilgotne kamienie brukowe lśniły jak lukrecja w bladym świetle. Mgła znad rzeki 
włóczyła się po uliczkach Tempie, gdy spiesznym krokiem zmierzałam do kancelarii pana Nortona.

Pora była wczesna, lecz drzwi zastałam otwarte, a pan Norton, ubrany i wyczesany, siedział 

w gotowości za biurkiem i kontemplował otwarty kufer, który wraz z Irene uratowałyśmy przed 
wiecznym pochówkiem Pod Jaworami. Była wiosna roku 1887, a więc mijał już rok, odkąd Irene 
opuściła mieszkanie przy Saffron Hill, powierzając to brzydkie znalezisko pieczy pana Nortona.

— Droga panno Huxleigh, wcześnie się pani dzisiaj zjawia! Przyłapała mnie pani na 

roztrząsaniu starej zagadki. Proszę jeszcze raz spojrzeć do środka, może tym razem coś pani 
zauważy.

Nie wydawał się zadowolony, że go zastałam z tajemniczym kufrem; od dłuższego czasu 

wcale o nim nie wspominał. Byłam jednak zbyt zaprzątnięta własnymi wiadomościami, by się nad 
tym zastanawiać.

— Nie jestem zbyt dobra w rozwiązywaniu łamigłówek —  zaczęłam.
— Nonsens! To pani zainteresowanie ogrodem Mutterwortha i ukrytymi tam wskazówkami 

przypomniało mi o tym kufrze. Mój ojciec, podobnie jak Cavendish Mutterworth, był 
zdziecinniałym starcem, może więc rozumowali w identyczny sposób. Jeśli zastosujemy taki sam 
brak logiki do przedmiotów, które pozostawili, może zdołamy… Ale panno Huxleigh, pani jest 
jakaś blada! Proszę usiąść, mniejsza o ten kufer. Czy dobrze się pani czuje?

— Dziwnie — przyznałam. — Od wczoraj, kiedy otrzymałam ten list od Irene… list! To 

chyba za dużo powiedziane…

— Niech spojrzę — powiedział, wyrywając mi kopertę z dłoni. Zaraz jednak się zatrzymał. 

— Przepraszam panią. Przyzwyczaiłem się, że dzielę pani troski jak brat. Nie mam prawa pani 
wypytywać ani się wtrącać.

— Ach, kiedy ja bardzo chętnie poznam pańską trzeźwą i wyważoną opinię. Taka jestem… 

zamroczona. Przychodząc tu dzisiaj, czułam się omalże jak klientka — bo rzeczywiście potrzebuję 
rady.

— Pani mówiła o liście — rzekł po chwili, ostrożnie wyjąwszy kartki z koperty. —  Ale to 

przecież ledwie kilka zdań.

— Właśnie to mnie zaskoczyło. Irene jest na ogół bardzo wylewna. A te puste strony…
Przybliżył papier do okna, do światła sączącego się przez całun szarej mgły, i przeczytał na 

głos kilka pospiesznie skreślonych słów, które wypełniały całą pierwszą stronę: „Nell — jak 
najprędzej przyjedź do Pragi! Potrzebuję cię, Irene”.

Pan Norton obrócił się twarzą do mnie. Za jego plecami mgła napierała na szybę jak widmo. 

Nie mogłam nic wyczytać z jego zaciemnionej twarzy.

— Przy tak zwięzłej wiadomości szybciej i rozsądniej byłoby nadać ją telegrafem, chyba 

że…

— Otóż to — wyprostowałam się na brzegu krzesła i zacisnęłam dłonie na torebce. — Irene 

pisze do mnie prawie co tydzień. Kolejny list raczej nie zwrócił niczyjej uwagi, za to kablogram…

— Kablogram mógłby wzbudzić podejrzenia, ale jeszcze jeden gruby list — już nie, stąd te 

puste strony.

— Ale… kto miałby coś podejrzewać? I co sprawiło, że bała się wysłać zwykły kablogram? 

Pisała, że Praga to nowoczesne miasto…

— W porównaniu z czym? — spytał. — Te wszystkie wschodnioeuropejskie ksiąstewka to 

tylko frędzle na halkach większych mocarstw: Rosji, AustroWęgier, a nawet Turków. pani 
przyjaciółka porusza się po śliskim gruncie, a nigdy nie stroniła od ryzyka.

— O nie! Irene ostatnio prowadzi bardzo ustatkowane i…  konwencjonalne życie. Śpiewa w 

Operze Narodowej w Pradze…

— Nazywanej „Narodową” tylko dlatego, że Czesi wymusili na Austrii tolerowanie ich 

rodzimego języka obok zwycięskiego niemieckiego. Ten sielankowy kraj z bukoliczną operą to w 
rzeczy samej oko politycznego cyklonu!

— Irene przyjaźni się z królem! A raczej z przyszłym królem! Może chyba liczyć na jego 

pomoc?

— Ach.
Godfrey Norton starannie złożył list i schował go do koperty. Poczułam się nagle 

opuszczona.

— To nie tak, jak pan myśli! —  odparowałam, prawie gniotąc zwrócony mi list.
— Może i nie —  odrzekł z pewną rezerwą w głosie —  ale sytuacja z pewnością 

przedstawia się inaczej, niż pani przypuszcza.

Niespodziewanie położył rękę na moim ramieniu.
— Moja droga… panno Huxleigh. Zamiast trzeźwo oceniać rzeczywistość, patrzy pani na 

świat zaślepionymi oczyma przyjaciółki. Nic dziwnego, że przyzywa panią do siebie tak naglącym 
tonem, najpewniej uwikłała się w jakąś dworską intrygę lub co najmniej powstanie chłopskie. A 
może przyszły król zawiódł jej oczekiwania. Cokolwiek stało się przyczyną jej zmartwienia, jako 
pani przyjaciel oraz… adwokat… będę panią odwodził od tej podróży.

— Kiedy ja muszę! Muszę!
— Sama? Do nieznanego kraju, nie wiadomo w jakiej sprawie? Powinna była przynajmniej 

wyjaśnić…

— Widocznie bała się, że ktoś przechwyci ten list!
— Skoro miała powody do takich obaw, to niechże się pani zastanowi, co to oznacza! Jeśli 

rzeczywiście znalazła się w tak trudnym położeniu, to nie powinna pani do tego narażać jeszcze 
siebie. Jeżeli to ulży pani sumieniu, może jej pani wysłać wiadomość…

 — Irene umie wysłać telegram — oznajmiłam, wstając. — I wie, że ja mogę wysłać 

telegram do niej. Ale nie o to mnie prosi, chce, abym do niej przyjechała — i to jak najprędzej! I tak 
zrobię.

Cisza trwała długą chwilę.
— Nie mogę tego pochwalić — powiedział w końcu. — Moja matka była nieustępliwą 

kobietą i słono za to zapłaciła. Nie spodziewałem się po pani takiej determinacji.

— Ja też nie — wyznałam. — Stało się coś złego, skoro Irene nie może sobie z tym 

poradzić.

— A czy pani sobie z tym poradzi? Zesztywniałam.
— Być może. Irene nie zwracałaby się o pomoc do kogoś, w kogo nie wierzy.
To go skłoniło do zastanowienia się.
— Zapewne ma pani rację. No dobrze.
Westchnął głęboko, a ja złagodniałam na twarzy. Widać było, że się o mnie troszczy. Nie 

spotkałam w życiu wielu osób, które by się o mnie troszczyły w jakikolwiek sposób, nie licząc 
Jaspera Higgenbottoma — i jeszcze jednej osoby, o której nie śmiem wspomnieć. Tym bardziej 
więc musiałam okiełznać strach i odpowiedzieć na zagadkowe wezwanie Irene.

Godfrey Norton obracał w palcach złoty łańcuszek od zegarka, jakby rozmyślając o naturze 

czasu. Wreszcie i on powziął decyzję.

— Zajmę się wszystkim, co związane z pani wyjazdem, a będzie z tym trochę pracy. Proszę 

tylko nie zapomnieć, jak się nadaje telegram, bo spodziewam się, że napisze pani do mnie 
natychmiast po przyjeździe — a może wcześniej, w razie gdyby zaszły jakieś nieprzewidziane 

zdarzenia.

— Oczywiście! Jest pan bardzo uprzejmy.
— Godfrey — rzekł krótko. — Każdy, kto ma odwagę zignorować moją szczerą radę, 

powinien się do mnie zwracać po imieniu.

Spuściłam wzrok i wyciągnęłam rękę przed siebie.
— Nell.
Uścisnęliśmy sobie dłonie. Na koniec spojrzał na mnie z czułością i pokręcił głową.
— Mam tylko nadzieję, że panna Irene Adler wie, co robi. Obawiam się, że droga, którą 

pani wybrała, prowadzi w sam środek strasznej zawieruchy.

Jak się miało wkrótce okazać, co do tego pan Norton —  to znaczy Godfrey — miał rację.

* * *

Z pomocą Godfreya opłaciłam czynsz na kilka tygodni wprzód, zamknęłam mieszkanie na 

klucz i niedługo potem wyruszyłam ze stacji Charing Cross w kierunku Dover, stamtąd 
przepłynęłam do Ostendy, a dalej podróżowałam na wschód pociągami, krętym szlakiem przez 
Brukselę, Kolonię, Frankfurt i Norymbergę.

Uśmiechałam się do własnego odbicia w oknie przedziału, wspominając, jak tuż przed 

wyjazdem zwróciłam Godfreyowi uwagę na konieczność znalezienia zastępczego mieszkania dla 
niesfornego Casanovy.

— Jak to? Czy nie można…? — zaczął mówić zdziwiony.
— Sprzedać pamiątki po tamtej sprawie? W dodatku z dnia na dzień? Nigdy.
— Na pewno ktoś…
— Nie mam odpowiednich przyjaciół. Godfrey. — Skrzywił się na dźwięk swojego imienia. 

— Teraz ty będziesz musiał się zająć Casanovą. Na pewno trochę ożywi kancelarię podczas mojej 
nieobecności.

Godfrey jęknął.
— Uczyłam go abecadła, bo ileż można słuchać samych wyzwisk. Po trzy litery. Ostatnio 

przerabialiśmy j, k, I .

— Zmiłuj się, Nell. Zanim wrócisz, dostojny Casanova wpędzi mnie w obłęd.
— Nadchodzi czas próby dla nas obojga: ja muszę stawić czoło niebezpieczeństwu za 

granicą, a ty —  w domu.

Na tym sprawa się zamknęła. Lecz nawet myśl o Godfreyu zmuszonym dzielić swoje 

kawalerskie życie z Casanovą nie potrafiła mnie zająć dłużej niż na kilka chwil, gdy tak jechałam z 
gwizdem przez Europę, by odpowiedzieć na tajemnicze wołanie o pomoc.

Ren prezentował się niezmiernie malowniczo, lecz moje obawy mąciły każdy, nawet 

najładniejszy pejzaż. Nie zatrzymywałam się nigdzie po drodze, spałam w pociągach, kołysana do 
snu miarowym stukotem kół na torach jak niemowlę usypiane grzechotką. Wyobrażałam sobie Irene 
piszącą do mnie z pierwszego etapu tej tasiemcowej podróży; spoglądającą na te same krajobrazy 
— na pofałdowane lasy i ruiny zamkowych wież sterczących na wzgórzach jak palce artretyka.

Nic nie było w stanie odwieść mnie od celu wyprawy, nawet przepełniony wagon, który 

niósł mnie i szesnaście innych osób z Norymbergi do Pragi w chmurze aż nazbyt swojskich 
zapachów.

Na pierwszy rzut oka Praga była kłębowiskiem łamanych dachów, wież i średniowiecznych 

budynków otaczających rzekę zwaną Wełtawą. Mosty spinające oba brzegi niczym szczeble drabiny 
przywodziły na myśl Wenecję, a okazały zamek na wzniesieniu nasuwał skojarzenie ze śliwką na 
świątecznym puddingu. Ta wielka barokowa bryła to niechybnie jeden z największych pałaców 
Europy. Rozdziawiłam usta na myśl, że moja przyjaciółka przyjaźni się z człowiekiem, który kiedyś 
zasiądzie tam na tronie — nawet jeśli jego królestwo będzie małe i, co tu dużo mówić, nieco 
bajkowe.

Otrząsnąwszy się z tego zdumienia, zwróciłam się myślami ku kwestiom praktycznym: 

należało znaleźć Irene. O Teatr Narodowy zaczęłam pytać jeszcze w pociągu. Wysiadając w Pradze, 
wiedziałam już, że stoi on nieopodal mostu Karola. Na dworcu skinieniem dłoni poprosiłam 

tragarza, by zajął się moim bagażem, a sama udałam się pieszo w głąb miasta.

Nie przeszkadzała mi nieznajomość języka, gdyż wystarczyło iść brzegiem rzeki. Kręte 

średniowieczne uliczki zmawiały się przeciw mnie i próbowały wywieść — czy też wywabić — nie 
wiadomo dokąd, lecz w końcu wypatrzyłam ogromną budowlę z rzędem stłoczonych spółgłosek na 
frontonie. Weszłam dziarsko do środka i po chwili znalazłam się w ciemnym i pustym hallu.

Nikt mnie nie zatrzymywał. Ostrożnymi krokami przemierzyłam pluszową wykładzinę i 

przecisnęłam się przez pozłacane drzwi. Przed moimi oczyma ukazała się w całej okazałości sala 
operowa, niczym pudełko pralinek, z którego zdjęto pokrywę. Wszystko błyszczało pozłotą jak 
słodycze zawinięte w ozdobny papierek. Podziwiałam czerwony aksamit foteli oraz kurtyny, a w 
głębi sali, tuż pod sceną, dostrzegłam grupkę ludzi na widowni.

Na skąpo oświetlonej scenie rysowały się jakieś malutkie postacie, drobne jak marionetki. 

Ruszyłam wzdłuż opadających rzędów krzeseł, wsłuchując się w niemelodyjne głosy, to 
wzmagające się, to znów cichnące. Śpiewano głównie w gardłowym czeskim narzeczu, którego 
nasłuchałam się z bliska w pociągu. Ale też co jakiś czas wśród władczych męskich tonów 
odzywało się jakieś angielskie słowo. A w odpowiedzi rozlegał się kobiecy głos mówiący — tak! — 
po angielsku…

Irene!
Popędziłam ku scenie, nieco się zapominając, taka byłam szczęśliwa, że ją widzę zdrową i 

pracującą. Uczestnicy próby jeden po drugim odwracali się w moją stronę.

Irene obróciła się na końcu — wyglądała tak samo, ale… inaczej. Jej fryzura, misterny splot 

loków i warkoczy, powstała z pewnością przy pomocy służącej; wytworny, lecz spokojny strój był 
ponad codzienne zmagania z igłą i nożyczkami. Kiedy jednak podeszła do niezapalonej rampy i — 
mimo że dzieliła nas głęboka fosa orkiestrowa — wyciągnęła do mnie ręce, uśmiechała się jak 
dawniej.

— Moja droga Nell, jak miło, że przyszłaś — powiedziała z takim wyrazem twarzy, jakbym 

mieszkała nie za morzem, lecz za rogiem.

W jej głosie nie było słychać najmniejszego zaskoczenia.

 

Rozdział XVIII

 Zatruty spokój 

Rozejrzałam się po eleganckim apartamencie.
— To chyba jednak nieprzyzwoite…
— Przyzwoitość! Typowo angielskie pojęcie. Nie słyszałam tego słowa od roku. — Irene 

roześmiała się i położyła stopy na szezlongu obitym brokatem ze złotymi wzorami. Popatrzyłam na 
jej wąskie satynowe pantofle. Musiały kosztować przynajmniej dziesięć funtów.

— Sześćset pięćdziesiąt koron — oznajmiła, spostrzegłszy, że utopiłam w nich spojrzenie.
Przepych, w jakim teraz mieszkała, przyćmiewał wystrój opery. Mój wzrok błądził 

niespokojnie pomiędzy malowanym sufitem, na którym nagi mężczyzna figlował w towarzystwie 
nimf, a rzeźbionymi w drewnie podobiznami cherubinów —  a wszystko to lukrowane złotem.

Na ścianie naprzeciw okien, na toaletce z koronkowym baldachimem połyskiwały 

kryształowe flakoniki pełne różnokolorowych płynów.

— Nigdy nie używałaś tylu kosmetyków —  bąknęłam.
— To cała gama mikstur — powiedziała Irene, stając obok. — Do pielęgnowania gardła. 

Prastare wiejskie tradycje tego kraju wciąż mocno się trzymają. Jak myślisz, dlaczego słowo 
„bohema” stało się równoznaczne z „cyganerią”? Cygańskie ziołowe lekarstwa znajdziesz tutaj na 
każdym targu, a nawet w pałacach.

Irene wskazywała kolejno buteleczki.
— Dam ci korzeń tataraku, to ta plątanina w karafce — na czysty głos i mocne gardło, 

nasiona szarańczynu do żucia, przynoszą podobny efekt, na podrażnione gardło pięciornik do 
płukania i żywica kadzidłowca do wdychania. Tutaj stoją: heliotrop, wiciokrzew, lawenda i 

lukrecja, i jeszcze krwawnica —  pięć łagodnych i przyjemnych mikstur również przeznaczonych 
do skromnej sztuki płukania gardła, co potrafię robić w trzech oktawach. Nie masz pojęcia, do 
czego musi się uciekać śpiewaczka, żeby chronić swój głos.

— Ale przecież w domu piłaś tylko gorącą herbatę z miodem!
— W domu nie byłam diwą — odparła Irene z błyskiem autoironii w oczach. — Tutaj 

wszyscy muszą widzieć, że podchodzę do rzeczy poważnie. Tak jak grenadier ustawia swoje 
garłacze, tak i ja muszę trzymać moją broń w schludnym rządku.

— Rozumiem, że stosujesz tutejsze lekarstwa, ale nie odpowiedziałaś mi na główne pytanie. 

Czy to wypada, żebyś mieszkała w zamku?

— Zamek to hotel, a nie dom, Nell. Gdybyś wiedziała, ilu gości tu zjeżdża — i mieszka 

dniami, tygodniami, miesiącami — a potem wyjeżdża, tobyś zrozumiała. Poza tym Willie bardzo 
nalegał.

— W pewnym sensie to jest dom mężczyzny…
— To jest dom ojca mężczyzny, dopóki ojciec żyje. Mieszka tutaj cała rodzina von 

Ormsteinów i mają tylu służących, że starczyłoby ich do wagnerowskiego chóru. To chyba dość 
przyzwoitek nawet dla najsłynniejszej praskiej kurtyzany, a co dopiero dla Bogu ducha winnej 
śpiewaczki operowej. Moje problemy nie są rodzaju obyczajowego, jakkolwiek bardzo bym tego 
chciała.

— W takim razie na czym polega twój kłopot? Co sprawiło, że kazałaś mi przebyć tysiące 

kilometrów…?

— Podróż jest męcząca^ wiem o tym, moja droga Nell. Odpocznij lepiej, zanim zapoznam 

cię ze szczegółami tej… sytuacji.

— Nie przyjechałam tutaj z Anglii na wypoczynek!
— Spokojnie, Penelope! Nie podnoś głosu. Pamiętaj, że to jednak pałac. Nawet arrasy mają 

uszy.

Zerknęłam na ciężkie gobeliny zdobiące łóżko, ściany, okna.
— Miał rację, mówiąc, że to pałacowa intryga — powiedziałam cicho do siebie samej.
— Kto taki? — spytała ostro Irene.
Zawahałam się.
— Godfrey. Pan Norton. Mój pracodawca, adwokat.
— Wiem, kim jest i czym się zajmuje. Nie wiedziałam tylko, że jesteś z nim tak spoufalona, 

żeby mówić o nim Godfrey. Może to ja powinnam się teraz dopytywać o twoje sprawy zawodowe, 
a nie ty o moje mieszkaniowe.

— Och, proszę cię, Irene. Nie przyjechałam tutaj po to, żeby cię denerwować. Okropnie się 

martwiłam.

Irene podniosła się nagle z leniwej pozycji i wpiła palce we włosy na skroniach, jakby 

zmagała się z migreną.

— Nell, przecież wiem, że przyjechałaś do mnie całkiem bezinteresownie. Prócz oddania 

okaż mi też, proszę, trochę cierpliwości. Muszę cię zaznajomić z osobami mojego skromnego 
dramatu.

— Mówisz jak postać z wielkiego przedstawienia operowego.
Irene zaśmiała się jakoś inaczej niż zwykle, z gorzką nutą. Wstała i krążyła po pokoju bez 

celu, a koronkowe falbany podążały za nią jak morska piana.

— Z wielkiego? Nie, to nie jest wielka fabuła ani nie ma w niej partii śpiewanych. Często tu 

o tobie wspominałam, nazywałam cię moją starą przyjaciółką z lat szkolnych — nie rób zdziwionej 
miny, gdy usłyszysz coś podobnego. Ci… szlachetnie urodzeni ludzie nie mają pojęcia o tym, że 
niezależne kobiety w Londynie muszą się trzymać razem, by przetrwać, znalazłam więc prostsze 
wyjaśnienie. Chodź, pokażę ci twój pokój. Rozpakujesz się, zaaklimatyzujesz, odpoczniesz… a 
potem zjemy razem kolację.

Wzięła mnie za rękę i poprowadziła szerokim korytarzem pełnym pozłacanych mebli do 

apartamentu prawie tak okazałego jak jej własny.

— Jak mam się zachowywać podczas kolacji? — spytałam w moich nowych progach.

— Przyglądaj się i módl — odparła tajemniczo Irene i odeszła bez  wyjaśnienia.
W środku, oprócz bagażu, zastałam niską, krępą osobę, która przedstawiła się jako Ludmiła, 

moja pokojówka. Po tym jak rozsznurowała mi gorset i przebrała w przepyszną suknię — należącą 
bez wątpienia do Irene — przekonałam ją, że może odejść. Następnie usiadłam na łożu z 
baldachimem — albo raczej próbowałam siedzieć, bo wielka, wzdęta pierzyna sięgała mi prawie do 
talii.

Tak usadowiona, ze stopami w górze, aby krew lepiej dopływała do głowy i pomogła mi się 

skoncentrować, zaczęłam się głowić nad sytuacją. Nie miałam najmniejszej ochoty na spotkanie z 
przerośniętym Williem i jego klanem ani na kolację przy królewskim stole, tym bardziej że bałam 
się, iż nie będę potrafiła odróżnić widelca do ryb od kamertonu. Klasnęłam w dłonie, by ścisnąć w 
nich narastający niepokój. Były wilgotne. Gdy spróbowałam wrócić stopami na podłogę, jeszcze 
bardziej zapadłam się w puchu. Pomyślałam wtedy, że cała ta sytuacja, w którą tak śmiało 
wmaszerowałam, przypomina niezwykle wytworne… ruchome piaski.

Irene najwyraźniej takie odczucia nie trapiły, gdyż przy kolacji promieniała. Posługiwali 

nam lokaje gotowi na każde skinienie, a więc znajomość dobrych manier otrzymałam niejako na 
tacy. W tak sprzyjających okolicznościach nie sposób było popełnić gafy.

Wcześniej, przed posiłkiem, kiwnęłam głową z szacunkiem i godnością, gdy mnie 

przedstawiano rodzinie królewskiej. Następca tronu był taki, jakim go Irene opisała w listach; na 
jego widok na chwilę odjęło mi mowę. Jego matka, kobieta zdumiewająco drobnej budowy, miała 
kobaltowe oczy i jasne włosy. Jego bratowa, nieszczęsna księżna Hortensja, była osobą, w której 
wszystkie rodzinne cechy znalazły niekorzystny wyraz, a młodszy brat Bertrand, stanu wolnego, 
ustępował co prawda wzrostem następcy tronu, ale za to łysiał i był jąkałą.

Drugi z trzech braci przebywał obecnie w majątku rodzinnym na południu Czech; łatwo to 

było zrozumieć, spoglądając na kanciaste rysy Hortensji. Ojciec, czyli król, był niedomagający i 
leżał w swych komnatach, co tłumaczyło, dlaczego wszystkie kobiety, nie wyłączając Irene, 
przywdziały stonowane barwy. Ja, rzecz jasna, zawsze nosiłam poważne odcienie, toteż moja 
grafitowa suknia z aksamitną lamówką w kolorze wina była jak znalazł, nawet w królewskim 
pałacu.

Mimo lekkich pogawędek wyczuwało się napięcie. Dla mnie był to właściwie stracony 

wieczór, gdyż po kolacji wszyscy konwersowali po niemiecku. Rzeczywiście niewiele mogłam 
robić prócz przyglądania się i modlitwy, jak mi przykazała Irene.

Popadłam w znużenie, z którego wybawiło mnie dopiero niezapowiedziane pojawienie się 

małego szarego psa o zjeżonej sierści, który wlazł mi w fałdy spódnicy. Ta psia samowola wywołała 
ogólne rozbawienie, a ja nawet się ucieszyłam, że wreszcie zjawił się ktoś, z kim potrafię się 
porozumieć. Mimo woli wróciłam myślami do Londynu i zastanawiałam się, czy Godfreyowi 
dobrze się układa z Casanovą.

— Spaetzl znalazł sobie nową przyjaciółkę —  oznajmiła Irene po angielsku.
— Sznaucerkę — dodała. — Zabierzemy go na spacer do galerii portretów, a przy okazji 

opowiem mojej przyjaciółce o przodkach rodu von Ormsteinów.

— Wyśmienicie — rzekła królowa z twarzą bladą i pomarszczoną jak antwerpskie płótno 

pod posrebrzonymi przez wiek włosami. Książę wstał, jakby zamierzał nam dotrzymać 
towarzystwa.

— Ależ nie, Wasza Wysokość — powstrzymała go szybko Irene. — Nie wolno ci opuszczać 

rodziny. Sama zajmę się moją przyjaciółką.

Wyprowadziła mnie z jadalni tak prędko, że nie dało się z godnością podążyć za nami. 

Szary piesek deptał nam po piętach, skubiąc aksamitne kokardki zdobiące tren jej sukni.

Irene, nie zważając na te przyziemne ataki, prowadziła mnie w pośpiechu po marmurowych 

schodach szerokich jak praskie ulice (które wszakże, ogólnie biorąc, były dość wąskie) ku długiej 
galerii. Światło z rozłożystych kandelabrów rozjaśniało zawieszone na ścianach obrazy i odbijało 
się tu i ówdzie od fantazyjnie rzeźbionych złotych ram.

— Popatrz na ten — powiedziała, ciągnąc mnie w stronę przyćmionego olejnego malowidła.
Utkwiłam wzrok w kałuży jasnych odcieni kobiecej skóry — jakaś bezimienna renesansowa 

dama leżała w dezabilu nad strumykiem. Tylko mężczyzna mógł uznać to skłębione cielsko za coś 
artystycznego.

— Naprawdę muszę? —  spytałam.
— To Rubens! Jestem tego pewna! A tutaj — nie mówię o tym panu w gronostaju z zajęczą 

wargą, bo to akurat jakiś przodek Williego —  ale ten, popatrz!

Rzuciłam okiem na dominującą na obrazie czerwień i zaryzykowałam:
— Tycjan?
— Właśnie! — Irene wodziła zmrużonymi oczyma po całej galerii. — A wszystkie są 

podpisane: autor nieznany! To zbrodnia. Ten korytarz jest pełen takich źle opisanych arcydzieł. 
Gdybym to ja była królową, natychmiast sprowadziłabym jakiegoś znawcę sztuki z Luwru. Te 
obrazy są warte fortunę, a całkiem o nich zapomniano. Domyślam się, że to przeoczenie nastąpiło 
pod koniec siedemnastego wieku, kiedy Habsburgowie przenieśli swoją stolicę z Pragi do Wiednia. 
Zamierzali zabrać ze sobą wszystkie kosztowności, ale jak wszystkie rodziny królewskie zmuszone 
do nagłej przeprowadzki niezbyt starannie się spakowali.

Wstąpiło we mnie straszne podejrzenie: Irene traktowała zagubione skarby historii jako 

łatwy łup.

— Irene. Chyba nie zamierzasz… sama… uratować tych obrazów?
— Uciec z nimi? Ależ cię ponosi wyobraźnia! To, że mi się powodzi, nie znaczy, że jestem 

zdeprawowana. Nie, ja tylko próbuję powiedzieć, że potrzeba tu silnej ręki.

— To niewątpliwie sprawa króla.
— Jest poważnie chory. Odkąd poznałam Williego w Warszawie.
— W takim razie królowej.
— Powiedziałam: silnej ręki.
— Rozumiem… a więc książę.
Wzięła mnie pod rękę i poprowadziła wzdłuż galerii portretów. Piesek, znudzony naszym 

towarzystwem, udał się z powrotem do dużej sali.

— Nie powiedziałam jeszcze Williemu o tych obrazach.
— A to dlaczego?
— Ponieważ on mi nie powiedział, kim chce dla mnie być.
— Być?
— Albo nie być — wzruszyła ramionami.
— Na litość boską, Irene, spędziłam pięć dni w podróży i przez cały czas się zamartwiałam! 

Nie mam ochoty się teraz bawić w kalambury. Casanova powiedziałby: „Przestań gdakać!”.

Irene cofnęła się i otworzyła szerzej topazowe oczy. Potem się roześmiała, jej perlisty 

śmiech odbijał się od marmurów, a twarze na obrazach jakby się uśmiechały razem z nią.

— Nie wiedziałam, że się przyjaźnicie —  zakpiła. Ucięłam echo tupnięciem.
— Casanova to pewna paskudna papuga o niewyparzonym języku. Ale przynajmniej wyraża 

się jasno.

— Masz rację. Zbyt długo mieszam ci w głowie, ale to dlatego że sama nie wiem, co mam o 

tym myśleć. Usiądźmy na tej nadzwyczaj niewygodnej marmurowej ławce. Chwała temu, kto 
wymyślił turniury.

— A więc?
Irene westchnęła.
— Willie zakochał się we mnie na zabój.
— To dość oczywiste. Uśmiechnęła się w podzięce.
— Obsypuje mnie podarunkami — z których większość odrzuciłam. Woził mnie już po 

dwóch starych europejskich miastach, jakby się na stałe przyczepił do mojej spódnicy. Był 
zachwycony, kiedy Dvorak zaproponował mi występy w operze praskiej. Rozmawia ze mną tak, 
jakbyśmy mieli się już nie rozstawać do końca życia…

— No i…?
Irene przyglądała się obrazom.
— Mogę mieć okazję do przywrócenia światu tych zapomnianych dzieł. To by wiele 

znaczyło dla królewskiej kiesy i dla dumy czeskiego ludu, który bardzo polubiłam.

— Więc na co czekasz?
— Sęk w tym, że Willie się nie zdeklarował.
— Czyli wet za wet?
— Nie… — Irene obróciła się z powrotem do mnie. — Zbyt długo walczyłam, by teraz 

odkryć swoją najmocniejszą kartę, gdy druga strona trzyma karty przy orderach. Twój Norton ma 
rację, te stare wschodnie miasta kipią dworskimi intrygami— to przyczółki wielkiego imperium 
AustroWęgier, ale mają własne tradycje i opierają się obcemu jarzmu. Dopiero niedawno, po 
dwustu latach, pozwolono Czechom znowu posługiwać się własnym językiem. — Tupnęła stopą o 
marmurową posadzkę. — Nie zrobię kroku, dopóki nie będę pewna, że mam twardy grunt pod 
nogami.

— I właśnie po to mnie sprowadziłaś — żebym nakłoniła Wilhelma Gottsreicha Sigismonda 

von Ormsteina do zaręczyn?

Irene potrząsnęła mnie karcąco za ramię.
— Nell, pamięć wciąż cię zawodzi. Wiedz w takim razie, że nie potrzebuję pomocy z 

Williem. Wedle wszelkich oznak…

Nachyliła się z błyskiem w oczach.
— Nie jest żadnym sekretem, że większość primadonn występuje nie w strasach, lecz w 

prawdziwych klejnotach od bogatych wielbicieli. Ani że są kochankami tychże wielbicieli. Nie 
przyjmowałam prezentów od Williego — nawet cudownego kompletu granatów — gdyż musiałam 
strzec swej niezależności. Są rzeczy, które można przyjąć od pana Tiffany’ego, bądź co bądź kupca, 
lecz nie od króla, ponieważ król — a nawet książę — ma władzę i nie wolno mu dawać do 
zrozumienia, że może ją wykorzystać w relacjach z kobietą. Willie nie zwykł spotykać się z 
odmową. To była dla niego przykra niespodzianka. Któregoś wieczora po kolacji zabrał mnie do 
pokoju w tym zamku i pokazał mi klejnoty koronne. Własnymi rękoma założył mi je na szyję, a 
potem klasnął w dłonie i z sąsiedniego pokoju wyszedł fotograf. Zrobił nam zdjęcie razem: moje 
nadgarstki, szyja i głowa są na nim przystrojone rubinami i diamentami. Podarował mi to zdjęcie, 
mówiąc, że mogę je zatrzymać do czasu, aż postanowię przyjąć jego dary naprawdę…

— A więc chce się z tobą ożenić! Ale Irene, zostałabyś wtedy królową! Tak się nie godzi!
— Niby dlaczego? Czy nie jestem królową na scenie, nawet gdy śpiewam rolę hiszpańskiej 

dziewczyny z cygarami?

— Na scenie jesteś wspaniała, ale… jesteś Amerykanką! Nie pociągają cię chyba tytuły, 

skoro tak wysoko cenisz niezależność…

— Niezależność! Niezależność to jedynie droga do władzy. Zamierzam się wznieść 

najwyżej, jak potrafię. Zresztą, czy widziałaś księcia? To człowiek uprzejmy i oddany, pewny 
siebie, odebrał europejskie wychowanie, uwielbia muzykę…

— Właśnie o to mi chodzi. To Europejczyk, w jego żyłach płynie szlachetna krew. Choćby 

nie wiem jak bardzo cię adorował, nie może z ciebie zrobić królowej.

niej.
Wyprostowała się jak smagnięta biczem, aż jedwabna suknia zaszeleściła na — Nic o nim 

nie wiesz —  ani o tym, co nas łączy. Darzy mnie najgłębszym szacunkiem. Inny na jego miejscu 
już dawno żądałby ode mnie względów. Ale jak taka skromnisia jak ty miałaby to zrozumieć…? 
Tę… niewypowiedzianą obietnicę, która łączy mężczyznę i kobietę? Nie po to cię tu sprowadziłam!

— Irene…
Nigdy nie widziałam jej tak wzburzoną i drażliwą. A przecież to ja powinnam była się 

obrazić. Irene nonszalancko wytknęła mi brak doświadczenia w sprawach damsko— męskich, choć 
zarazem jej słowa obudziły we mnie bardzo wyraziste wspomnienie jedynej chwili romantycznego 
uniesienia, przed laty w pokoju zabaw w domu przy Berkeley Square, kiedy łuska spadła mi z oczu 
wraz z opaską. Na moment wstrzymałam oddech, lecz Irene była zbyt pochłonięta własnymi 
rozterkami, by to zauważyć.

— Tak czy inaczej, moje ewentualne małżeństwo nie jest w tej chwili najważniejszym 

problemem.

— A co nim jest?
— Król.
— Nie miałam okazji go poznać. Zdaje się, że zaniemógł.
Irene wstała, oddaliła się o kroczek, przystanęła, po czym zbliżyła się znowu, jeszcze 

bardziej niż przedtem. Patrzyła na mnie z góry takim samym bystrym spojrzeniem, do jakiego mnie 
kiedyś przyzwyczaiła.

— Król… jest umierający. Wszyscy to wiedzą.
— Och. Bardzo mi przykro, ale nie wiem, jak mogłabym pomóc…
Irene nachyliła się do mnie, jedwab jej sukni zaszeleścił jak dalekie błyskawice, a potem jej 

ściszony głos odezwał się niczym kontraltowy grzmot.

— Jest coś, o czym nikt nie wie — a właściwie nikt prócz mnie i jeszcze jednej osoby. 

Jestem przekonana, że ktoś go truje!

 

Rozdział XIX

 Miłość w tonacji molowej 

Patrzeć na moją przyjaciółkę Irene Adler i następcę czeskiego tronu w początkach 1887 

roku — to było jak oglądać sielankowo wystawioną operetkę wiedeńską lub walca Straussa. Nawet 
ja, która z początku mocno powątpiewałam w ten związek, powoli miękłam, w miarę jak 
dotrzymywałam im towarzystwa pośród wspaniałych barokowych zabytków starej Pragi.

Cały czas jednak w obecności księcia nie potrafiłam wykrztusić słowa. Mimo że był on, 

podobnie jak Irene, o dwa lata młodszy ode mnie, czułam się całkiem onieśmielona jego 
cudzoziemskimi zwyczajami, niewiarygodną posturą czy wreszcie samym tytułem. Podziwiałam 
jego nadludzką doskonałość; przy Wilhelmie von Ormsteinie bledły wszystkie znane mi wspaniałe i 
romantyczne postacie, czy to prawdziwe, czy to zmyślone.

Nie tylko nieśmiały Jasper Higgenbottom kurczył się w mojej pamięci, jakby spalony 

afrykańskim żarem, lecz nawet szykowny pan Stanhope tracił swój wyrazisty urok w zestawieniu z 
księciem.

Z kolei pan Dvorak był mężczyzną bardziej w moim guście, zwłaszcza odkąd zrozumiałam, 

że dwie pionowe zmarszczki przedzielające jego czarne brwi znamionują nie tyle wybuchowość, ile 
wrażliwość. Wygląd jego był tak nieatrakcyjny, jak imponująca była powierzchowność księcia, 
jednak z twarzy emanowała serdeczność, mimo nierówno przystrzyżonej brody i włosów. Uwielbiał 
ze mną ćwiczyć swoją czarująco kaleką angielszczyznę, jakby odczytywał w moim zachowaniu 
jakąś anielską cierpliwość. Bez przerwy rozpływał się w zachwytach nad Irene — chwalił jej głos, 
zrozumienie roli, ciężką pracę, jaką włożyła w opanowanie jego muzyki i obcego języka.

— Urodzona językoznawca — mawiał, machając przy tym palcem dla podkreślenia. — I 

ton… dźwięk… anioł by zapłakał. — Nigdy za to ani słowem nie wspominał ojej urodzie. !

Oglądając Irene w towarzystwie księcia, czułam, że jest mi teraz jeszcze dalsza, niż kiedy 

dzieliła nas cała zachodnia Europa. Zawsze była silną kobietą, ale wobec imponującej sylwetki 
księcia przypominała porcelanową laleczkę — na szczęście z własnym rozumem.

Stanowili wspaniałą parę; temu nie można było zaprzeczyć. On: potężny, wąsaty blondyn, 

zwykle w galowym mundurze; ona: piękna, kobieca, o ciemnych włosach. Razem wyglądali jak 
marcepanowy żołnierzyk i balerina z mlecznej czekolady. Nawet królowa chętnie podążała za nimi 
wzrokiem, aczkolwiek już Hortensja i Bertrand zachowywali powściągliwy dystans. Sam książę 
miał bzika na punkcie Irene — jego uwielbienie znajdowało głośny wyraz w każdym geście, w 
każdym słowie, jakie do niej wypowiadał.

Pewnego razu tej wiosny, po tym jak niespodziewane opady śniegu ubiły miasto jak 

śmietanę, Irene bała się przejść przez ulicę w miejscu, w którym koła powozów zmieniły topniejący 
puch w szarą breję. Wówczas książę zarzucił na ramię swoją podszytą jedwabiem pelerynę i — 
uniósł Irene, tak jak stała. Przeniósł ją na drugą stronę wśród Zatrzymujących się pojazdów, sadząc 
przez kałuże w lśniących czarnych oficerkach niczym w siedmiomilowych butach.

Nie był to gest, jakiego mogłabym się spodziewać po wiejskim wikarym, niemniej 

roztkliwił mnie — tak jak ckliwy melodramat porusza widownię.

Przestało mnie dziwić, że Irene, która w końcu tak długo radziła sobie sama, cieszy się z 

tego sukcesu i z roztoczonej nad sobą opieki, nawet jeśli musi poświęcić część swej wojowniczej 
niezależności. Ale też, z którejkolwiek strony na to spojrzałam, dostrzegałam zagrożenia… 
wietrzyłam niebezpieczeństwo w podupadającym zdrowiu nieobecnego króla, w kwaśnych 
spojrzeniach z ukosa księżnej Hortensji, w dąsach Bertranda, w przelotnym ojcowskim grymasie na 
twarzy Dvoraka, kiedy widział Irene w towarzystwie księcia.

— Ja znam Anglików — powiedział mi podczas jednej z prób. — Dużo razy byłem w 

Londynie. Pięć — zsumował z dumą. —  Lubią moją Ślubną koszulę i Świętą Ludmiłę. Pani 
przyjaciółka jest Amerykanką. Jest inna niż Angielki albo Czeszki… albo Niemki. Martwię się o 
nią. Jest zbyt pewna siebie. Amerykanie nie wiedzą, jakie kompromisy my, Europejczycy, musimy 
robić w naszej ziemi, w naszym języku — przez wieki. Stare uczucia się budzą. Polityka. Duma. 
Teraz to niedobre miejsce dla pani przyjaciółki.

— Ale przecież sam ją pan zaprosił…
— Tak, tak. Dla głosu. Dla talentu. Nie dla… — Pan Dvorak zerknął na księcia, którego 

potężny cień tarasował drzwi. —  Nie dla… niebezpieczeństwa.

Nieporadna angielszczyzna pana Dvoraka wyrażała moje najskrytsze obawy. Nie miałam 

okazji oglądać jesiennych występów Irene w Królu i węglarzu, ale tej wiosny śpiewała w praskiej 
inscenizacji Świętej Ludmiły, wykonując partię, którą jesienią poprzedniego roku śpiewała w Leeds 
kontraltem Janet Patey.

W dniu premiery zasiadłam w wyściełanej aksamitem loży królewskiej, trzymając w 

gotowości podarowaną przez Irene lornetkę wysadzaną masą perłową. Rodzina królewska nie 
dopisała; z powodu choroby króla jej członkom nie wypadało wystawiać się na widok publiczny. 
Willie siedział obok mnie w olśniewającym stroju wieczorowym, opasany od ramienia do biodra 
szkarłatną szarfą, z kiścią ciężkich medali na piersi. Dałam się porwać muzyce i prawie ze sobą nie 
rozmawialiśmy, tak dalece byliśmy oboje pochłonięci wyglądem i śpiewem Irene.

Była cudowna, podobnie jak rzewna, pełna rozmachu i dramaturgii muzyka Dvoraka. Te 

piękne dźwięki, zrodzone w sercu śródlądowego kompozytora, nacierały na słuchacza jak fale 
przypływu. Poczułam, że i we mnie wzbiera słona woda, i zerknęłam na księcia. W ciemnościach 
opery białka jego oczu lśniły jak perły. Słuchał w nabożnym skupieniu. Przełknęłam ślinę ze 
wzruszenia i odwróciłam wzrok. Teraz, kiedy miał łzy w oczach, wydał mi się bardziej ludzki niż 
kiedykolwiek i w jednej chwili zaskarbił sobie moją sympatię, skuteczniej niż gdyby o nią zabiegał 
z rozmysłem. Przyrzekłam sobie w duszy, że uczynię wszystko, co w mej mocy, aby dopomóc 
Irene, nawet jeśli miałoby to prowadzić do aliansu, który nie wróżył nic dobrego.

— Jak wypadłam? — spytała zdyszanym głosem Irene, kiedy już napiłyśmy się 

premierowego szampana i wróciłyśmy do zamku, gdzie nasze służące Rozdziały nas ze strojnych 
toalet.

— Wspaniale! Teraz już nie będzie się mówić o „Boskiej Sarze”,  lecz o „Cudownej  

Irene”.  Mówię  całkiem  poważnie.  Jeszcze  nigdy  twój  głos  nie brzmiał tak mocno i głęboko. To 
chyba…

— Tak? — zaciekawiła się Irene, po szelmowsku przekrzywiając głowę.
— …muzyka pana Dvoraka.
— To wyjątkowo skromny człowiek, jak na takiego geniusza. Biedni Czesi, tak bardzo byli 

uciskani przez niemieckich panów, że teraz wracają do korzeni z pierwszorzędnym zapałem. To 
słychać w muzyce pana Dvoraka — ten zachwyt nad odnalezieniem samego siebie, to uczucie 
braterstwa z innymi patriotami.

— Czy to nie trudne — spytałam — uczestniczyć poprzez muzykę w odrodzeniu czeskiego 

narodu, a jednocześnie mieszkać w zamku obcego władcy?

— Och, to… to są kwestie polityczne. Bardzo zadawnione. — Irene potrząsnęła puklami, 

które jej garderobiana po południu fryzowała przez godzinę rozgrzanymi szczypcami. — Ostatnia 
rewolucja była tutaj w 1848 roku, czyli w tym samym czasie, kiedy i Francja dostała politycznej 

czkawki, a brylantowy pas zniknął bez śladu. Austriacy wiedzą, co robią, pozwalając narodom, 
żeby same się rządziły, jedynie w ten sposób można uniknąć powstania.

Westchnęłam tylko. Irene była jak jarmarczny jeździec, który stoi w rozkroku na dwóch 

koniach, ale najwyraźniej tego nie dostrzegała. W swej beztrosce nie widziała sprzeczności między 
radosną wiosną czeskiego odrodzenia i nachodzącą wielkimi krokami jesienią związaną z 
wstąpieniem księcia na dziedziczny tron. Zastanawiałam się, jak długo jeszcze Czechami będą 
władać królowie, choćby nawet i tacy, którzy są tylko marionetkami wiedeńskiego cesarza 
Franciszka Józefa.

— To prawda — rzekła Irene po chwili, gdyż myślała o czymś zupełnie innym — że pobyt 

w Pradze w dość niespodziewany sposób pogłębił moje doświadczenie jako śpiewaczki. Wiesz 
dobrze, że moje ambicje sięgają wielkiej opery i Wiednia. Ale będąc tutaj, nabrałam upodobania do 
Lieder, do tych prostych i pięknych pieśni miłosnych, jakie pisał Schumann, i do krzepkich melodii 
ludowych pana Dvoraka. Z jakiegoś powodu są one bliższe mojemu sercu niż efektowne arie 
wielkiej opery. Ale kiedy już pewne sprawy się wyjaśnią, będę musiała znowu skupić się na 
karierze operowej.

— Nie zamierzasz chyba występować na scenie jako królowa czeska?
— A czemuż by nie? Samo bycie królową to też jeden długi występ. To będzie coś nowego, 

co na pewno przyniesie mi rozgłos. Zresztą, jak sama zauważyłaś, Czechy są prawie jak królestwo z 
bajki, jak malutki Liechtenstein. Kogo to obchodzi, na co sobie pozwala czeska królowa? Tutejsza 
monarchia to jedynie forma. Uroczy przeżytek.

Podniosłam z nocnego stolika zdjęcie Irene i księcia, umieszczone w małym, wyściełanym 

aksamitem puzderku, tak by można je było zamykać i otwierać jak książkę. Odpięłam drobniutki 
złoty zatrzask, by się przyjrzeć. Czeskie klejnoty koronne — przede wszystkim korona — na 
jednostajnie szarej fotografii nie robiły wrażenia, za to sama Irene była królową w każdym calu, 
idealną towarzyszką następcy tronu. Podałam jej puzderko.

— Gdyby monarchia rzeczywiście była przeżytkiem, po co by ci dawał to zdjęcie w 

medalionie? Dlaczego leży na stoliku zamknięty, tak by służąca nie widziała, co jest w środku?

Irene zabrała puzderko i zamknęła.
— Chodzi o dyskrecję. Królowa ma o mnie jak najlepsze zdanie, ale szpetna Hortensja i 

niechluj Bertrand już nie. Willie poprosił mnie, żebym nikomu nie pokazywała tego zdjęcia. Jesteś 
jedyną osobą, która je widziała.

— A więc książę jedną ręką daje, a drugą odbiera.
Irene potrząsnęła głową i wyjęła egipskiego papierosa z podłużnego blaszanego pudełka. 

Nachyliła się nad świecą, by go zapalić, po czym prostując się, wydmuchnęła kłąb niebieskiego 
dymu.

— Był taki czas, kiedy członkowie czeskiej rodziny królewskiej wżeniali się w 

najznakomitsze europejskie rody, ale to było pięćset lat temu. Willie nie jest pod takim naciskiem. A 
zresztą, gdyby nawet był, i tak bym sobie poradziła.

Dla Irene to zamykało temat.
Lecz następnego dnia, jakby chcąc dowieść swojego przemożnego wpływu, Irene zabrała 

mnie w odwiedziny do rodziny królewskiej. Komnaty królowej były jeszcze okazalej ozłocone niż 
pokoje Irene. Ugoszczono nas herbatą w bladej porcelanie. Królowa miała wyraz twarzy ponury i 
zmartwiony. To, co księciu dodawało urody, w jej starszych, kobiecych rysach zaznaczało się 
nazbyt ostro. Żałowałam, że nie mogę zobaczyć króla, by go porównać z herkulesowym dziedzicem 
tronu.

— Jak się czuje Jego Królewska Mość? —  spytała Irene.
— Wciąż niedomaga i wciąż nie wiadomo, co mu dolega —  odparła królowa.
— A czy… próbowano już tradycyjnych lekarstw? — wypaliła Irene z taką beztroską, że aż 

zastrzygłam uszami jak spaniel, próbując uchwycić prawdziwe znaczenie tych słów.

Królowa westchnęła i przycisnęła do ust chusteczkę tak misternie zdobioną, że koronki było 

w niej więcej niż materiału.

— Hortensja na to nastaje. A Bertrand zaklina się, że lekarstwa, które zażywa na porost 

włosów, działają cuda.

— Doprawdy? — Irene zerknęła w moją stronę spod uniesionej brwi, podczas gdy ja 

próbowałam się doszukać w słowach królowej jakiegoś sensu.

Z moich obserwacji wynikało, że łysiejąca głowa Bertranda domagała się czegoś więcej niż 

ów magiczny płyn i urojona czupryna. Powiedziałam to Irene, gdy już pozostawiłyśmy królową 
sam na sam z letnią herbatą i skierowałyśmy szeleszczące kroki do innego skrzydła zamku.

— Ale czy nie jest tak, jak ci mówiłam? — wtrąciła. — Nawet pałac ucieka się do 

ziołowych receptur. Fascynuje mnie to.

— Ja nie widzę w tym nic dziwnego. Sama powiedziałaś, że w Czechach mądrość ludowa 

trzyma się mocno, i to w takiej obfitości, jak kwiaty na alpejskich łąkach. Rodzina królewska też 
jest łatwowierna.

— Albo sprytna —  Irene nachmurzyła się w skupieniu. —  Diabelnie sprytna.
Druga w kolejności była wizyta u nieszczęsnej Hortensji. Jej pokoje wychodziły na 

południe, dlatego na ciężkie dywany z francuskiego Aubusson, płowiejące w ostrym słońcu, padały 
przecinające się cienie ram okiennych. Mimo jasnego światła było w jej komnatach coś ponurego, 
jakby emanacja jej duszy, zapewne zezowatej, sądząc po ukradkowych spojrzeniach, jakie rzucała 
nam obydwu i — jak się domyślam — całemu światu.

— Królowa, pani matka, powiedziała nam, że stan zdrowia pani ojca nadal się pogarsza — 

powiedziała Irene cichym tonem współczucia.

Hortensja, która siedziała przy oknie i coś wyszywała, odkopnęła na bok kłębek wełny, omal 

nie trafiając tłustego pieska o krótkich nóżkach, który natychmiast poczłapał gdzieś w kąt, 
widocznie przyzwyczajony do jej humorów.

— Lekarze są bezradni — poskarżyła się nam. — Moim zdaniem należy wrócić do prostego 

reżymu: napary ziołowe i zupy oczyszczające organizm. I może wyjazd do Marienbadu.

— Ach, tak, to uzdrowisko, które Czesi nazywają Marianske Lazne, obok lasu na granicy z 

Niemcami. Kąpiele błotne i wody mineralne, świetny pomysł. Książę Walii bardzo je sobie chwalił.

Aprobata ze strony Irene nieco ożywiła blade policzki Hortensji. Jeżeli jej wygląd miał 

świadczyć o skuteczności ziołowych receptur, to sprawa była przegrana.

— Proszę mi powiedzieć, panno Adler, czy jest pani zadowolona z lawendy i lukrecji, które 

poleciłam do płukania gardła?

— O tak, stokrotnie dziękuję. Śpiewam po nich jak słowik. Czy Wasza Książęca Mość też 

ich próbowała?

Hortensja sięgnęła do koszyka na stole i wyjąwszy jabłko, wgryzła się pożółkłymi, 

wystającymi zębami w czerwoną skórkę.

Resztki tego samego owocu leżały na talerzyku z miśnieńskiej porcelany, z pestkami 

ułożonymi na brzegu w schludny kopczyk.

— Dla mnie głos nie jest narzędziem pracy, panno Adler. A ponieważ mój mąż tak często 

bawi na południu, nie muszę go nawet podnosić.

Irene roześmiała się bardziej, niż na to zasługiwał marny żarcik, a księżna unurzała 

chusteczkę w butelce przejrzystego płynu i natarła sobie skronie.

— To na ból głowy —  wyjaśniła. —  Konwalia rozcieńczona w białym winie.
— Myślałam, że białe wino może co najwyżej wzmóc ból głowy —  zauważyłam mimo 

woli.

Księżna przygwoździła mnie surowym spojrzeniem.
— To wino austriackie —  odrzekła, jak gdyby to była rękojmia najlepszych właściwości.
Dokończywszy jabłko, odłożyła ogryzek na talerzyk, ale najpierw bezmyślnie wydłubała z 

niego pestki i ułożyła je paznokciem w stosik.

Kiedy się pożegnałyśmy i wyszłyśmy z powrotem na pusty korytarz, Irene była dziwnie 

milcząca.

— O czym myślisz? —  zapytałam nieroztropnie.
— O tym, jak by tu się zakraść do pokoju jej braciszka i obejrzeć jego środki na porost 

włosów.

— No nie, to już całkiem nieprzyzwoite! Wręcz niebezpieczne. Zabraniam ci!
— No cóż —  odparła Irene z przekąsem —  w takim razie, oczywiście, posłucham cię.
— Oczywiście, że nie posłuchasz… Och, Irene, jesteś w praskim zamku, nie możesz się 

tutaj zachowywać tak samo jak na Saffron Hill.^Jeżeli ktoś cię przyłapie na takim postępku, 
będziesz mogła zapomnieć o księciu. On ma bzika na punkcie dobrego wizerunku.

— Tak sądzisz?
— Jestem pewna. I domyślam się, co knujesz. Gdyby książę zastał cię w męskim 

przebraniu, nawet pod pretekstem przeszukania pokoju Bertranda…!

— Rzecz jasna, nie wedrę się do jego pokoju w prążkowanym surducie! — powiedziała 

Irene ze zniecierpliwieniem. — Jeżeli nie będę mogła wejść tam sama, będę musiała posłużyć się 
kimś innym. Na przykład jego służącym.

Na tym dyskusja się skończyła. Dwa dni później znalazłam Irene w ogromnej i zatęchłej 

zamkowej bibliotece. Była to przedziwna sala w wieży z wysokim sufitem i żelaznymi balkonami, 
które ciągnęły się wokół jak falbany na wytwornej spódnicy.

Irene siedziała pod spiralą żelaznych schodów i trzymała w rękach niewielki, bardzo stary 

tom.

— Jaborandi — przywitała mnie z wyrazem triumfu.
— Przepraszam? Czy to po czesku?
— O nie, za dużo samogłosek. To nazwa specyfiku, który braciszek Bertrand wylewa na 

swoją bilardową kulę, zwaną również jego głową. I kto wie, czy to nie jest szatańsko sprytna głowa.

— Bertrand? Sprytny? Irene, powiedz mi wreszcie coś, w co będę mogła uwierzyć.
— Jaborandi — powtórzyła. — To zioło stymulujące porost włosów, jak powiedział mi 

lojalny i niczego niepodejrzewający sługa imieniem Kurt. Natomiast ta oto książka — znajdująca 
się, odnotujmy to, w zamkowej bibliotece — uczy, że to także śmiertelna trucizna. Głównym 
złoczyńcą jest w tym wypadku substancja zwana pilokarpiną. Powiedz, czy to nie cudowne słowo? 
Brzmi jak wyzwisko z jakiegoś melodramatu: „Precz z mego domu, ty pilokarpino!”.

— Trucizna? — Nie zważając na jej komedianckie gesty, usiadłam na twardym żelaznym 

schodku, moszcząc siedzenie spódnicami. — Jak to możliwe, skoro Bertrand stosuje ją na co dzień?

— Zewnętrznie. — Irene poklepała się po bujnych lokach. — Ale jaborandi to płyn, a więc 

łatwo domieszać go do zupy podawanej choremu. Tym bardziej że i Hortensja, i Bertrand wykazali 
się wiedzą zielarską.

— No a… Willie?
— Willie?
— Przecież to on jest dziedzicem tronu. Tamci dwoje nic nie zyskają.
— Willie nie zniżyłby się do czegoś podobnego, to całkiem wbrew jego charakterowi, on 

jest ponad takie rzeczy. Kiedy pragnie kogoś wyprawić w drogę, mówi mu to bez ogródek i 
oczekuje, że sama jego dezaprobata wystarczy, by nieszczęśnik zapadł się pod ziemię.

— Albo nieszczęśnica — dodałam. Trudno było dyskutować z Irene, która lepiej znała 

księcia, lecz trudno też było nie wzdrygnąć się na te słowa. — Mówisz o nim jak o kimś 
bezwzględnym.

— Jest członkiem królewskiego rodu, a oni wszyscy mają bezwzględność we krwi. Ty też 

nie jesteś całkiem wolna od tej cechy, Nell.

— Owszem… kiedy ci się zdaje, że masz rację.
— Najwyraźniej to ty masz rację. Jaborandi może zabić, a mieszkańcy pałacu mogą je 

zdobyć bez większego trudu. Ale jak zamierzasz oskarżyć młodego księcia?

— Nie zamierzam, moja droga Nell. Nie ze strachu, lecz dlatego że o wiele bardziej 

niepokoi mnie zachowanie Hortensji…

— O Hortensję można się niepokoić z wielu powodów, ale to jeszcze nie znaczy, że jest 

morderczynią.

— A czy nie zwróciłaś przedwczoraj uwagi na te jej jabłka? Zjadła chyba pół koszyka — i 

ma w zwyczaju pożerać ich mnóstwo każdego dnia. Wywiedziałam się, dyskretnie, w kuchni.

— Nie widzę nic podejrzanego w jedzeniu jabłek.

— A w gromadzeniu pestek? W dużej ilości stają się trucizną.
— Ale w jaki sposób można zaaplikować choremu dużą ilość pestek?
— Wystarczy je zemleć i wrzucić do zupy czy herbaty. W tej książce opisano ciekawy 

przypadek pewnego człowieka, który tak bardzo lubił pestki, że zjadał codziennie nasiona z kilku 
jabłek —  bez szkody na zdrowiu, ponieważ małe i regularne dawki uodparniają organizm. Aż 
któregoś dnia, w istnej orgii owocowego łakomstwa, pożarł naraz całą filiżankę pestek. Nazajutrz 
był już w zaświatach, i to pomimo wcześniejszej odporności. Zastanawiam się, czy aby Hortensja 
nie podaje mu niniejszych, osłabiających dawek, po to by później zadać ostateczny cios. Dla kogoś 
w tym wieku i tak osłabionego wystarczy zapewne pół filiżanki, a taką ilość można łatwo ukryć w 
szarlotce albo zrobić z niej uderzającą do głowy herbatę.

— Czyli to Hortensja chce otruć króla? Ale dlaczego? Irene zmarszczyła brwi, zamykając 

książkę i wsuwając ją do kieszeni fałdzistej spódnicy.

— W obu wypadkach odpowiedź brzmi: nie jestem pewna. Jak sama trzeźwo zauważyłaś, 

motywy zdają się mocno wątpliwe. Nie jestem może zachwycona perspektywą powinowactwa z 
Bertrandem i Hortensją, ale to jeszcze nie powód, żeby oskarżać ich o zbrodnię.

— Ty i Willie pasujecie do siebie — skwitowałam. — Oboje przestrzegacie konwenansów.
— Otóż to, moja droga Nell. Muszę więc dobrze się namyślić i popytać służbę, co i jak 

podają choremu…

— Nie wzbudzając niczyich podejrzeń! Irene, jeśli król umrze od trucizny, podejrzenie 

prędzej padnie na ciebie niż na kogoś z rodziny.

— Na mnie? — Taka ewentualność najwyraźniej nie zaświtała dotąd w jej na ogół trzeźwej 

głowie, co świadczyło jedynie o przemożnym wpływie księcia.

— Niby dlaczego?
— Chcesz wejść do rodziny królewskiej, ale nie jesteś szlachetnie urodzona. Może to być 

obojętne twojemu księciu, ale nie jego bliskim. A król, gdyby był w zdrowiu, mógłby was nakłonić 
do rozstania się.

Irene wstała.
— Tym bardziej muszę rozwikłać tę zagadkę. Ze względu na siebie i na ciebie.
— Na mnie?
— Oczywiście, moja bystra Nell. Któż inny przybył niedawno z  dalekich stron, jeśli nie 

moja bezcenna —  a może bezecna? —  przyjaciółka, panna Penelope Huxleigh? Na kogo padnie 
podejrzenie o współudział w zbrodni?

— Ja? Ojejku…
— Człowiek nigdy nie widzi palca, który jest wymierzony w niego — uśmiechnęła się Irene 

i wzruszyła ramionami. — Jeżeli utrzymam w moim dochodzeniu takie tempo jak do tej pory, 
najpóźniej pojutrze będę wszystko wiedziała. O nic się nie martw.

Rozdział XX

 Kieszeń pełna pytań 

Wyszłyśmy z biblioteki bogatsze o tajemniczą książkę i zadowolone z własnego sprytu.
Nie minął dzień, a Irene przeklinała chwilę, w której postanowiła ją stamtąd wynieść. Król 

zmarł. W zamku huczało od pogłosek na temat otrucia, niewątpliwie podsyconych przez dyskretne, 
ale zapadające w pamięć pytania, jakie Irene zadawała służącym.

W ciągu kilku godzin po śmierci monarchy rozesłano telegramy i dalecy krewni z 

najodleglejszych zakątków cesarstwa austrowęgierskiego wyruszyli przez malownicze rubieże na 
uroczysty pogrzeb. Następca tronu był właściwie nieosiągalny, nawet dla Irene.

Chodziłyśmy nerwowo po swoich pokojach niby więźniowie zaplątani w sieć oficjalnych 

uroczystości. Nie mogłyśmy ogłosić naszych podejrzeń ani dowodzić własnej niewinności. Zamek 
był poddawany metodycznej, choć potajemnej rewizji, gdyż Hortensja prędko ustaliła, że z 
biblioteki zniknęła książka zielarska.

— Wezmę ją i gdzieś ukryję —  zadeklarowałam się.
— Nie, to by tylko oznaczało jeszcze większe ryzyko. Jak do tej pory nie odważyli się 

jeszcze przeszukać naszych pokojów. — Irene stała przed nakrytą koronką toaletką i przyglądała się 
strzelistym flakonikom oraz ich kojącej zawartości. — Ciekawi mnie, czy któryś z tych eliksirów 
nie jest bardziej szkodliwy, niż sądziłam.

— Albo czy nie dolano do nich czegoś, co rzuci na ciebie podejrzenie?
— Praga wyostrzyła twoją wyobraźnię, Nell, to iście barokowy koncept. Podaj mi tamtą 

świeczkę i sama weź jedną.

Wstrzymałam oddech, patrząc, jak Irene przechyla knot i czeka, aż skapnie z niego wosk.
— Zniszczysz koronkę!
Nie przejęła się tym wcale, chwyciła jakiś flakonik i podsunęła styk szyjki z korkiem pod 

kapiący wosk. Kiedy już dokoła utworzył się pierścień z twardniejącego wosku, odłożyła 
buteleczkę i sięgnęła po następną, by ją także zapieczętować.

— Przerwą plombę, jeśli będą chcieli sprawdzić zawartość —  ostrzegłam.
— Przynajmniej będziemy wtedy wiedziały, że ktoś tu czegoś szukał.
— A co z twoim gardłem? —  spytałam. Irene przyłożyła rękę do serca i przysięgła:
— Od dziś będę je pielęgnować wyłącznie herbatą z miodem, nigdy więcej cudzoziemskich 

ziół. Muszę ustalić okoliczności śmierci króla. A ponieważ książę jest zajęty przygotowaniami do 
pogrzebu i nawet ja nie mogę liczyć na to, że mnie przyjmie, muszę skorzystać z okazji, jaką będzie 
kolacja.

— Irene! Nie możesz przecież przy kolacji wypytywać rodziny o to, czy nie podejrzewają 

zbrodni.

— Muszę, Penelope, albo zabójca ujdzie kary, a cień oskarżenia padnie na kogoś całkiem 

niewinnego. Na przykład na ciebie.

Zważywszy, że Irene swoim zwyczajem zamierzała kuć żelazo, póki gorące, żałowałam, że 

nie mogę tego wieczora ubrać się do kolacji w stalową kolczugę, czarną, rzecz jasna, zamiast w 
żałobną suknię z krepy.

Aksamitna czarna suknia Irene połyskiwała gagatową lamówką; żałobny naszyjnik z dużych 

fasetowanych onyksów oplatał ciasno jej szyję. Nawet strój żałobny tak jak każdy inny zdawał się 
podkreślać jej urodę. Świeżo upieczony król, siedzący u szczytu stołu, posyłał jej maślane 
spojrzenia; Hortensja z dezaprobatą machała wachlarzem, podobnym do ogona wściekłej pantery.

— Czy dopełniono już wszystkich formalności, Wasza Królewska Mość? — spytała Irene.
— Niemalże —  odrzekł z westchnieniem.
nej.
Irene przeciągnęła łyżką po czystej powierzchni zupy ogonowej.
— To musi być dla was wszystkich wielki ciężar —  a zwłaszcza dla księż— Tak — 

przyznał — ale dlaczego akurat dla Hortensji? Nie była nadto przywiązana do ojca.

— Willie! —  zaprotestowała zainteresowana.
Król zbył jej złość wzruszeniem ramion. Dla człowieka tej postury i ważności obiekcje 

innych tyle były warte, co bzycze—  nie komara.

— Nie chcę przez to powiedzieć, że skąpiłaś mu córczynej miłości, a jedynie to, że ojciec 

nie oczekiwał wylewnych uczuć. Znajdzie to wyraz w uroczystościach pogrzebowych.

— Ale mnie, mnie… — Irene zająknęła się uroczo, po czym obrzuciła Hortensję 

ukradkowym i zmieszanym spojrzeniem — …mnie chodziło o stan księżnej.

— Stan? — powtórzyła oburzona Hortensja piskliwym tonem. Królowa matka zawtórowała 

jej ptasim trelem, a Willie —  gromkim basem.

— Zdawało mi się — ciągnęła nieśmiało Irene — zważywszy na ilość jabłek spożywanych 

ostatnimi czasy przez Jej Książęcą Mość… To chyba jasne, że… To znaczy…

Pierwszy raz widziałam, by Irene tak ostrożnie przebierała w słowach. Jej wyrachowane 

milczenie zmusiło Hortensję do wypowiedzenia na głos myśli, którą Irene zasiała w głowach 
wszystkich zgromadzonych.

— Nie jestem, panno Adler — odrzekła spurpurowiała — w stanie, o który tak zuchwale 

mnie pani podejrzewa. Mam po prostu niezmierną słabość do jabłek.

— Ach, niezmierną — bąknęła Irene. — Proszę mi więc wybaczyć to błędne mniemanie.
— Mam wrażenie, że ma pani błędne mniemanie o wielu sprawach — orzekła chłodno 

Hortensja.

Wszyscy przy stole utkwili wzrok w zupie ogonowej. Twarz króla powoli oblewała się 

szkarłatem. Przyszło mi do głowy, że Irene — podobnie jak ja — zawdzięczała obecność na kolacji 
jedynie temu, iż Willie zlekceważył panujące w rodzinie obyczaje. Byłyśmy plebejuszkami, 
intruzami, a przede wszystkim wygodnymi kozłami ofiarnymi.

Po raz pierwszy przeszedł mnie dreszcz prawdziwego strachu. Jakże łatwo byłoby teraz 

oskarżyć Irene o zabójstwo króla z zamiarem przedwczesnego wyniesienia Wiłliego na tron! Jakże 
by to było na rękę wszystkim zgromadzonym, może i nie wyłączając samego króla, teraz kiedy już 
objął panowanie.

Willie przerwał ciszę słowami, które zabrzmiały jak królewski rozkaz.
— Panno Adler, po kolacji pani i panna Huxleigh napijecie się ze mną koniaku w bibliotece.
Irene uniżenie skinęła głową. Tylko ja i zupa ogonowa widziałyśmy grający na jej twarzy 

maleńki uśmiech.

— I awanturą przy kolacji można zabłysnąć — wymamrotała pod nosem, nie spoglądając w 

moją stronę.

Nigdy wcześniej nie odchodziłam od stołu z taką ulgą. Niedługo potem stałyśmy obydwie w 

półmroku biblioteki niczym uczennice wezwane na dywanik; król chodził tam i z powrotem, 
rzucając długi karbowany cień na rzędy książkowych grzbietów.

— Moja droga Irene —  zaczął mówić, zerkając na mnie z ostrożna.
— Penelope potrafi zachować dyskrecję, Willie. Ręczę za nią głową.
Król najpierw uraczył mnie przeszywającym spojrzeniem, a następnie zwrócił się do Irene, 

jakby w ogóle mnie tam nie było.

— To się może okazać konieczne. Czy wiadomo ci, że śmierć mojego ojca, króla, wzbudziła 

podejrzenia?

— Tak —  odparła chłodno. Przyglądał się jej spokojnej twarzy.
— A czy wiadomo ci, że niektóre pogłoski stawiają ciebie w roli podejrzanej?
Kąciki jej ust podniosły się w żałosnym uśmiechu.
— Dopiero od niedawna. To kolejny dowód na to, jak nieoceniona jest moja niezawodna 

Penelope.

— Czy wiedziałaś — podjął król, coraz bardziej grzmiącym głosem — że z tej oto biblioteki 

zginęła książka o ziołowych recepturach?

— Tak… to znaczy, nie — powiedziała Irene, zginając się i unosząc rąbek spódnicy. Czarny 

aksamit podnosił się wolno jak kurtyna, odsłaniając pomarszczone czarne halki z rafii. Oniemiały 
król przyglądał się temu teatralnemu pokazowi falban i spowitej w czarną pończochę kostki —  lecz 
Irene tylko wyciągnęła z kieszeni halki niewielki przedmiot i wręczyła go królowi.

— Jak widać, wcale nie zginęła.
— A więc to tyją zabrałaś! Hortensja miała rację!
— Owszem, lecz sama musiała często do niej zaglądać, bo jak inaczej wytłumaczyć to, że 

odkryła zniknięcie jednego małego tomiku wśród tylu innych książek?

Stali tak naprzeciw siebie, oboje skonfundowani tym, co usłyszeli. Miałam wrażenie, że 

Irene czuje się obrażona oskarżeniami króla, on zaś — jej ciętymi odpowiedziami.

— A więc twierdzisz, Irene, że… Hortensja… zaglądała do tej książki. Nie chcesz chyba 

przez to powiedzieć, że twoim zdaniem członek rodziny królewskiej…

— A Wasza Królewska Mość chyba nie chce powiedzieć, że ja lub ktoś z mojej rodziny… 

— zaripostowała Irene, perfekcyjnie przedrzeźniając jego nadąsany głos, czego jednak król nie 
wychwycił. — Poza tym — dodała — podejrzenia w kwestii choroby twojego ojca nie są dla mnie 
niczym nowym. Jak myślisz, po co ściągnęłam tutaj Penelope? Potrzebowałam pomocy w 
śledztwie.

— W śledztwie! — wyrzucił z siebie król, po czym w milczeniu rozejrzał się za 

pozostawioną przez służącego tacą z francuską brandy.

— Usiądźcie — odezwał się z nagła, jakby sobie przypomniawszy o dobrych manierach.
Wręczył nam dwa kieliszki, potem sztywnym krokiem podszedł do spiralnych schodów i 

oparł się o ich krętą sylwetę, trzymając w ogromnej dłoni przepastny kielich mrugający niczym 
klejnot.

— Chyba powinnaś przedstawić swoje argumenty. Irene napiła się brandy i uśmiechnęła.
— Mam pewne doświadczenie w prowadzeniu dochodzeń dla prywatnych osób w 

Londynie. Jednym z moich byłych klientów jest pan Charles Tiffany…

— Ten Amerykanin, który dostarcza klejnoty połowie rodów królewskich w Europie!
— Właśnie ten. W istocie prosił mnie, bym przyjrzała się sprawie zniknięcia pewnych 

klejnotów koronnych.

Król uniósł krzaczastą brew i czekał na dalszy ciąg.
— Miałam podejrzenia co do choroby ojca Waszej Królewskiej Mości, jeszcze zanim 

rozeszła się plotka. Nie byłam wtajemniczona w diagnozy lekarzy, ale doszłam do wniosku, że ktoś 
aplikuje umierającemu królowi trujące zioła.

— Zdumiewające! Właśnie tak orzekli wczoraj lekarze. Irene uśmiechnęła się kwaśno.
— I dlatego moje dobre imię jest teraz narażone na szwank. Król oparł się o balustradę 

schodów.

— Mówiło się o tym w mojej rodzinie — przyznał — ale to nie mogła być Hortensja.
— Zgoda, to mógł być książę Bertrand.
— Co proszę?! Mój brat? Posuwasz się zbyt daleko! Zapominasz się…
— Bynajmniej, choć ty najwyraźniej o mnie zapomniałeś! — odparowała Irene. — Jakie to 

łatwe, wskazać palcem na jedyną obcą osobę między bliskimi. Tylko że jaki byłby mój motyw?

— Sprawić, bym wstąpił na tron.
— No cóż, Wasza Królewska Mość, to wprawdzie bardzo przyjemny widok — rzekła Irene, 

przywołując na usta przekorny uśmiech — ale jako następca tronu byłeś równie atrakcyjny.

— To prawda — przyznał Willie, odwzajemniając uśmiech.
— Zgoda, że to ja zabrałam stąd tę książkę. Penelope była przy tym i wie, że prowadziłam 

dochodzenie w sprawie trujących mikstur, które już wtedy znajdowały się w zamku.

— I ? —  naciskał król, chmurząc czoło.
— Czy wiadomo Waszej Królewskiej Mości, że pestki jabłek są zabójcze w dużych 

ilościach? Czy zauważyłeś, że Hortensja ostatnimi czasy jadła mnóstwo jabłek — i że gromadziła 
pestki?

— Tak, ale… to tylko dziwny zwyczaj. Hortensja zawsze miała neurotyczne usposobienie. 

Ona… nie panuje nad tym. Zbiera też pestki pomarańczy.

— Hm. A czy wiesz, że Bertrand używa płynu na porost włosów? Król się roześmiał.
— Mój młodszy brat jest próżny. Nie dość, że jest nikczemnego wzrostu, to jeszcze 

przedwcześnie łysieje. Ale co z tego?

— Jaborandi, czyli środek, który stosuje, jest śmiertelny przy spożyciu. Król podszedł do 

stołu i dolał sobie koniaku.

— A zatem twierdzisz, że mój brat lub moja siostra mogli maczać palce w śmierci własnego 

ojca. To niemożliwe. To wykluczone. — Mówił ze stanowczością, tonem przestrogi. — To 
absolutnie wykluczone, choćby nawet miało mnie oczyścić z podejrzeń. Albo moją najdroższą 
przyjaciółkę.

Irene westchnęła i napiła się koniaku. Jej kieliszek jaśniał jak wielki topaz na tle czarnego 

aksamitu.

— W takim razie, Wasza Królewska Mość, będę musiała poszukać innych podejrzanych.
Przesunęłam się na krawędź krzesła, szeleszcząc halkami z tafty jak mysz w ciemnym 

zakamarku; ale żadne z nich nie zwracało na mnie uwagi.

— Czy mogłabyś to zrobić, moja droga? —  spytał król chropawym głosem.
— Oczyścić się z podejrzeń?
— Postaram się — odrzekła Irene, wstając z miejsca. Spoglądała na króla w taki sposób, 

jakby byli sobie równi, na przekór różnicy wzrostu i sfery. Zaryzykowałabym stwierdzenie, że 
przewyższała go w sensie moralnym. — Ale nie wysunę oskarżenia przeciw niewinnej osobie, 
choćby nie wiem ilu członkom rodziny królewskiej miałoby to uratować skórę. Albo złamać serce.

— Miejmy nadzieję — odparł ponuro król — że niczyja skóra ani serce nie ucierpią 

wskutek tego śledztwa.

Tak nas zostawił. Słuchałyśmy jego cichnących ciężkich kroków, a cienie wokół nas jakby 

się rozproszyły.

— Irene, potrafisz to zrobić? Znaleźć innego podejrzanego? Dowieść jego winy?
— Tak jak powiedziałam Williemu: mogę spróbować. Na pewno zdajesz sobie sprawę, że 

jego rodzina będzie próbowała wykorzystać ten incydent jako pretekst do rozerwania naszego 
związku. Do głowy im nie przyszło, że mogę mieć dość sprytu, by obrócić to przeciw nim.

— Ale król nigdy nie pozwoli, by postawiono zarzuty komuś z jego bliskich! Przecież 

słyszałaś, co powiedział.

Teraz to Irene przybrała władczy ton, napełniwszy wcześniej swój kieliszek.
— Jeżeli ktoś z rodziny zamordował króla, Willie nie powstrzyma mnie przed 

powiedzeniem prawdy. Ale modlę się, żeby to nie była prawda, mimo całej niechęci, jaką żywią do 
mnie Hortensja i Bertrand. Bo czy baśniowa przygoda w Bohemii powinna się kończyć 
oskarżeniem przyszłych szwagrów o zabójstwo? Pięknie dziękuję za taką operę komiczną!

Rozdział XXI

 Gorzka pigułka 

— Wybieram się do miasta — oznajmiła Irene jeszcze tego samego ranka.
— Chcesz mi potowarzyszyć?
— Naturalnie, że tak. Ale dlaczego do miasta, skoro zbrodnię popełniono tutaj?
— Chcę porozmawiać z lekarzami na neutralnym gruncie, będą wtedy bardziej szczerzy. 

Oni także na pewno się obawiają królewskiego gniewu. W końcu nie umieli postawić trafnej 
diagnozy. A potem spotkam się z panem Dvorakiem…

— Irene, ja też lubię odwiedzać Teatr Narodowy, ale czy na pewno mamy dość czasu, by go 

trwonić?

— Nie będziemy go trwonić.
— Rozmawiając z panem Dvorakiem o muzyce?
— Rozmawiając z panem Dvorakiem o polityce — poprawiła mnie, naciągając jasne 

lawendowe rękawiczki, które pasowały kolorem do rzędów koronek zdobiących jej kostium. — A 
potem zamierzam się poradzić Cyganki. Pan Dvorak mnie do niej zaprowadzi; to jej starym uszom 
zawdzięcza swoje ludowe pieśni.

— Cyganki? Irene… po co?
— Jak to po co? Żeby poznać swoją przyszłość! — rzekła w odpowiedzi, spoglądając’ 

ukradkiem zza fioletowego woalu. — Wszystkie przyszłe panny młode są przesądne.

I tak wyruszyłyśmy zamkowym powozem w dół stromego wzgórza, między gęsty las 

czerwonych dachówek zwany Pragą.

Lekarze rezydowali w nad podziw malowniczym domu ze skrzynkami kwitnących fiołków 

na parapetach. Ich długie i niewymawialne niemieckie nazwiska zaczynały się od liter S i D, toteż 
Irene, z niepojętych dla mnie powodów, kazała mi oznaczać ich w notatkach przydomkami „Sturm” 
i „Drang”. Parterowe poczekalnie były zatłoczone, lecz Irene od razu napisała coś na swoim bilecie 
i podała go komuś. Chwilę później gospodarz wprowadził nas do pokoju, gdzie czekali już obaj 
lekarze.

— Jaborandi, panno Adler? — odezwał się doktor Sturm. Był niski, pulchny, miał 

bokobrody i nawoskowane wąsy podobne do mysich ogonków.

— Pestki jabłek? —  dodał doktor Drang, człowiek wysoki, chudy i bez brody.
— Powiedzcie, panowie, czy wasze badania wykazały obecność którejś z tych trucizn?
Lekarze  w  tej  samej  chwili  potarli  dłonie i  wymienili  się  spojrzeniami. Pierwszy 

przemówił doktor Sturm.

— Znalezienie tego rodzaju trucizny nie jest łatwym zadaniem, kiedy się zaczyna od końca.
Doktor Drang żywiołowo potakiwał, a po chwili rzekł:
— Tak, podejrzewamy otrucie. Udało nam się nawet wykluczyć najbardziej pospolite 

trucizny: arszenik, cyjanek, atropinę.

Wtedy odezwał się doktor Sturm:
— Jednakże badanie zawartości żołądka —  wybaczą mi panie dosadność — nie wykazało 

obecności żadnych niepożądanych substancji.

— Nawet naparu z jabłek? — dopytywała się z nadzieją Irene.
— Ani śladu jabłek — potwierdził doktor Sturm.
— Ani jaborandi?
— Jest pani prawdziwą znawczynią zielarstwa — odparł z ukłonem pan Drang.
— Niezupełnie — sprostowała Irene. —  Tylko tych ziół, które znajdują się w zamku. A 

zatem król został otruty inaczej, niż podejrzewałam, a trucizna mogła pochodzić spoza pałacu. Co 
go zabiło?

Lekarze wymienili między sobą niespokojne spojrzenia.
— Został uduszony —  orzekli unisono.
Irene i ja popatrzyłyśmy po sobie. Zaczęło mnie ogarniać wrażenie, że oglądam teatrzyk 

kukiełkowy, tak zgrane były drewniane ruchy szacownych doktorów.

— Czy trucizna może człowieka udusić? — spytałam. Lekarze jednomyślnie zmarszczyli 

brwi.

— Wszystko wskazuje na to — rzekł doktor Drang — że uduszenia dokonano przez skórę. 

Potem płuca przestały pracować. Zgon mógł sprawiać wrażenie całkiem naturalnego, nawet dla 
świadków.

Irene wstała z miejsca.
— Niech mi panowie wierzą, że król zawsze umiera przy świadkach; zbyt wiele osób ma w 

tym jakiś interes. Nie mógł umrzeć niepostrzeżenie. Dziękuję panom za pomoc. Życzę miłego dnia.

Wkrótce potem stałyśmy na roziskrzonym od słońca placu i słuchałyśmy szczebiotania 

jerzyków spod dachów.

— To musiała być jakaś inna trucizna, Nell — rzekła Irene. — Może Willie ma rację, 

szkaradna Hortensja i łysy Bertrand są niewinni — przynajmniej o tyle, że nie popełnili 
ojcobójstwa.

Zatrzymała wzrok na młodym stangrecie, który natychmiast zeskoczył z kozła, by pomóc 

nam wejść do grubo tapicerowanego wnętrza.

— Ci Niemcy są tak przywiązani do swoich wygód — mruknęła, gdy już usadowiłyśmy się 

na pluszowych siedzeniach. — Tacy spokojni o wszystko, nieświadomi tego, że diabeł tkwi w 
szczegółach.

Zrozumiałam, że przetrawia nowe okoliczności, milczałam więc przez całą wyboistą drogę 

nad rzekę do Teatru Narodowego, gdzie zwykle można było zastać pana Dvoraka, o ile tylko 
pracował nad jakąś produkcją.

Za dnia teatr jest miejscem opuszczonym, jak porzucona marionetka z luźno zwisającymi 

sznurkami. Cały jego mechanizm zostaje zatrzymany. Przypomina osiadły na mieliźnie ogromny 
okręt z milczącym silnikiem.

Weszłyśmy w ten wielki, nieruchomy przestwór i wyłożonym wykładziną przejściem 

między rzędami doszłyśmy do gromadki ludzi zebranych przy fosie orkiestrowej. Jakiś skrzypek 
bezlitośnie stroił swój instrument. Dyrygent gromił basistę. Pan Dvorak siedział zapadnięty w fotelu 
i notował coś na partyturze.

Pojawienie się Irene docierało do niego stopniowo, jak ledwie uchwytny zapach bzu w 

majowy dzień. Podniósł wzrok, rozejrzał się wkoło, wreszcie spostrzegł ją, stojącą w grzecznej 
odległości.

— Panna Adler i panna Huxleigh! Dwie panie wiosny. Jaka miła niespodzianka. Głowa 

mnie boli z tego wszystkiego zamieszania.

— Czy możemy z panem porozmawiać?

— Oczywiście, panno Adler, porozmawiać. Lubię ćwiczyć angielski. Dobrze, prawda?
Irene przysiadła na poręczy wolnego fotela, podpierając się zrobionym z kości słoniowej 

trzonkiem parasolki. Ja nie potrafiłam opanować tak chwiejnych i niedbałych póz i jak zwykle 
stałam sztywno za jej plecami, lecz nie czułam się lekceważona, gdyż pan Dvorak często zerkał w 
moją stronę. Irene konfidencjonalnie zniżyła głos.

— Przychodzę do pana w imieniu czeskiego króla. Pomyślałam, że Irene chyba ma na myśli 

zmarłego króla.

— Ach tak?
— Martwią go pewne kwestie polityczne i czeski ruch odrodzeniowy.
— O, bardzo słusznie — odparł surowo kompozytor.
— Te niemieckie rody od dawna panują nad innymi narodami w tej części świata — nad 

Polakami, Litwinami, Rumunami. Wiem, że nawet czescy… patrioci… nie opłakiwaliby tych 
władców.

— Moje opery ożywiają bohaterów starych legend — rzekł pan Dvorak. — A jeśli rozpalają 

nowych… — Wzruszył ramionami, a jego ciemne oczy spoglądały zarazem obojętnie i wymownie.

— Książę —  zaczęła Irene i od razu się poprawiła — król…
— To nowy człowiek, nowy bohater ludu. Nic mu nie grozi — chyba że będzie despotą…
— Ale czy stary król…?
— To inna historia — uciął szorstko pan Dvorak. — Inna muzyka, inne libretto. Ja nie piszę 

współczesnych dramatów. Moje opery są o dawnym czasie. Antysznym —  dobrze mówię?

— Antycznym —  poprawiła go z uśmiechem Irene. —  A więc… to możliwe?
— W Czechach wszystko jest możliwe. Nawet diwa może być królową, kto wie?
— A czy mógłby pan mnie pokierować do tej prawdziwej cygańskiej wróżki?
— Ja myślałem, panno Adler, że pani jest, jak to się mówi —  kowalem własnego losu?
— To prawda, lecz nawet Makbet miał swoje wiedźmy. Od innych jego grzechów jestem 

wolna.

Pan Dvorak roześmiał się i pokiwał głową. Doszli z Irene do jakiegoś porozumienia bez 

wyrażania myśli słowami. Musiałam przez nieuwagę pozwolić sobie na jakiś gest zniecierpliwienia, 
gdyż pan Dvorak nagle aż podskoczył i zwrócił się do mnie.

— Moja biedna, zaniedbana panna Huxleigh, ona jest jak górska kalmia, tak mocna i urocza, 

że nikt jej nie docenia. O, proszę, mój podpis na tej stronie, i tak muszę przepisać od nowa. Dla 
pani, dla „panny Huxleigh, którą pamiętam”.

— Ach, jak miło z pańskiej strony!
— Zwinąć w rulon jak studentka muzyki, żeby się nie pogniotło i nie zmokło na wiosennym 

deszczu. — Potem kompozytor zwrócił się do Irene. — Wie pani, gdzie jest Wieża Prochowa przy 
placu Wacława?

Irene skinęła głową.
— Przy bramie Starego Miasta.
— Dalej jest uniwersytet i żydowska dzielnica Józefów, gdzie przed wiekami rabin Jehuda 

Low ben Becalel podobno stworzył potwora: Golema.

Irene kiwnęła głową, lecz ja spytałam:
— Co to jest ten Golem?
Pan Dvorak zwrócił się z zapałem w moją stronę.
— Dobra historia. Bardzo stara. Może do opery Dvo?aka? Ten rabin, on ulepił wielkiego 

człowieka i kierował nim przez święte słowa na kawałku papieru w jego ustach. Aż pewnego dnia 
rabin zapomniał wyjąć papier i Golem idzie przez Stare Miasto, niszczy wszystko po drodze. Wasza 
pani pisarz, Mary Shelley, napisała o tym znaną opowieść, tak mi się zdaje. Do dzisiaj przesądni 
ludzie chodzą do grobu rabina w Józefowie i zostawiają karteczki z modlitwą i problemami do 
rozwiązania.

— I mamy iść tam, gdzie powstał ten… Golem? — zapytałam. — Tu w okolicy nie ma 

żadnych cygańskich wróżek?

— Nie ma takich wróżek, co znają starą tradycję —  odparł pan Dvorak.

— Tylko takie nas interesują — zapewniła stanowczo Irene. — Dziękujemy panu za pomoc 

w sprawach przyziemnych i tajemnych. Politycznych i magicznych — dodała, widząc grymas 
niezrozumienia na jego twarzy. — Obawiam się, że jedne i drugie są przeceniane, ale wymagają 
zbadania. Do widzenia.

Z przyjemnością opuściłam chłodną martwotę gmachu teatralnego i wyszłam na pełne 

światła i kolorów nadbrzeże. Irene powiedziała stangretowi, by zawiózł nas do Wieży Prochowej. 
Kiedy dotarłyśmy na miejsce, kazała mu po nas wrócić za dwie godziny.

Sprawdziłam godzinę na moim butonierkowym zegarku.
— Dwie godziny?
W cieniu ogromnej gotyckiej wieży rozciągał się labirynt zaułków, krętych uliczek, do 

których złote palce słonecznego blasku nie dosięgały nawet w samo południe. Prześladował mnie 
obraz olbrzymiego cienia Golema snującego się po tej okolicy.

— Dwie godziny? — powtórzyłam. — Wiesz, Irene… to, co pan Dvorak mówił o sile i 

rozmiarach Golema, skojarzyło mi się z księciem.

Nie poprawiła mnie, choć użyłam nieaktualnego tytułu.
— Nell, zwierzyna, którą ścigamy, to nie Willie. Jestem tego bardziej pewna niż 

kiedykolwiek. Nie daj się ponieść wyobraźni. Udawaj, że spacerujesz po londyńskim bazarze, i 
powiedz mi, jeśli zauważysz jakieś tajemnicze znaki.

Dzielnica pełna była ludzi i wozów. Wiele budynków górujących nad naszymi głowami 

pamiętało czasy renesansu, wszędzie widać było stłoczone domy, arkady z szybami w ołowianych 
ramach, spadziste czerwone dachy przerywane oknami mansard.

Porównanie z londyńskim bazarem było dość trafne, gdyż w tej starej dzielnicy unosiły się 

zapachy — choćby rosołu i makowców — oraz dźwięki powszedniego handlu. Wozy sprzedawców 
osiadały w krętych uliczkach, oferując rozmaite towary od szklanych paciorków po dzwonki 
brzęczące wśród rejwachu.

— Przynajmniej nazwa tego miejsca pochodzi z Biblii — stwierdziłam z powagą, bardziej 

dla dodania sobie otuchy niż w celu nawiązania rozmowy.

Irene rzuciła mi rozbawione spojrzenie.
— Niestety, nie ma ona nic wspólnego z biblijnym właścicielem kolorowego płaszcza. 

Dzielnica Józefów wzięła nazwę od cesarza Józefa II Habsburga, który na początku swego 
panowania nadał Żydom pełnię praw. Chcąc mu podziękować, nazwali jego imieniem to getto. 
Polityka zadziwia mnie bardziej niż magia, Nell.

Minęłyśmy rozległy cmentarz, którego stare nagrobki sterczały w zbitych gromadach 

niczym krzywe zęby jakiegoś potwora. Na jednym z kamieni wyryto spiętrzone kościotrupy; 
zdawało się, że walczą o miejsce, podobnie jak ich nagrobki.

— To, jak się domyślam, grób rabina Lówa. — Irene kiwnęła głową na okazały grobowiec, 

przed którym stało kilka osób. — Może powinnyśmy zostawić na nim karteczkę z naszą zagadką?

— To może od razu zapytamy, gdzie jest brylantowy pas? Nie, Irene, ja bym nie ryzykowała 

obudzenia Golema. Mam nadzieję, że pan Dvorak nigdy nie napisze tej opery. Zresztą, kto chciałby 
zagrać rolę mechanicznego potwora?

— Pierwszy lepszy romantyczny tenor — odrzekła Irene. — Oni wszyscy są tacy wielcy, że 

mogliby grać trzy postacie naraz, z tym że mają więcej centymetrów w pasie aniżeli wzrostu.

Wchodziłyśmy coraz głębiej w labirynt brukowanych uliczek, coraz dalej w ponury cień. 

Straciłam zupełnie poczucie kierunku; wreszcie moje gorączkowe rozglądanie się przyniosło 
skutek.

— Tam! Znak w kształcie ręki, a na nim jakieś liczby — to chyba nie gospoda?
— Właśnie tego szukamy — powiedziała Irene, ruszając w stronę drogowskazu i bez 

namysłu zanurzyła się w cieniu.

Podążyłam za nią ze słowami przestrogi na ustach. Znalazłyśmy się w ciemnym i wąskim 

zaułku. Osobliwe zapachy przecinały powietrze i uderzały po nozdrzach, jak gdyby przybrały 
materialną postać. W oddali dzwonki dzwoniły swymi szklanymi zębami. Irene szła pewnie 
naprzód niczym ogar po śladzie. Nic sobie nie robiła z moich szeptanych ostrzeżeń i pociągnięć za 

rękaw.

Kierowała się zapachem i dźwiękami, a ja za nią.
Weszłyśmy do jakiegoś pokoju — w każdym razie wyglądał jak pokój. Było to miejsce tak 

przyozdobione udrapowanymi zasłonami, chustami i dywanami, że równie dobrze mogło być 
jaskinią. W pełgającym po tkaninach blasku naftowej lampy orientalne wzory wiły się jak robaki w 
rozkopanej ziemi. Utkwiłam wzrok w źródle tego światła i struchlałam, gdyż mleczny klosz lampy 
miał kształt czaszki. Dzwonienie, które już wcześniej dochodziło naszych uszu, wydobywało się z 
czerwonych kryształowych wisiorków zwisających z opuszczonej luźno szczęki.

— Angielki? —  zagadnął z ciemnego kąta głos stary jak Wieża Prochowa.
— Angielka i Amerykanka — zaćwierkała Irene i za nic mając bałagan, zbliżyła się do 

potwornej lampy.

Dopiero wtedy spostrzegłam, że lampa stoi na stole nakrytym dywanem i że wyspę mętnego 

światła otaczają taborety.

— Zapłacimy pani hojną ręką — zaproponowała Irene — jeżeli nam pani powróży. To 

znaczy, mnie — poprawiła się po tym, jak szarpnęłam ją za rękaw.

Kilka chust oderwało się od ściany, zakołysały się frędzle i zgarbiona postać zbliżyła się do 

stołu. Przeciąg poruszył jarmarczne ozdoby i znów uporczywie dzwoniły. Martwy uśmiech czaszki 
jakby się rozszerzył.

— Usiądźcie — poleciła starucha.
Zrobiłam to bez ociągania. Irene usiadła wolniej, tak samo teatralna w swych wykwintnych 

manierach jak Cyganka w swojej abnegacji. Miałam wrażenie, że jestem świadkiem pojedynku 
dwóch sztukmistrzów z dwóch bardzo różnych światów.

Kobieta wyciągnęła dłoń porytą zmarszczkami. Irene uhonorowała ją złotą monetą. Zdało 

się, że oczy czaszki jakby pojaśniały, kiedy pazurzaste palce staruchy zacisnęły się na pieniądzu. 
Irene wysunęła dłoń przed siebie. W migoczącym blasku lampy zdawała się gładka jak gips. 
Zastanawiałam się, czy z takiej nieskazitelnej dłoni w ogóle można coś wyczytać.

Cyganka nachyliła się do światła z makabrycznej lampy. Czas poorał jej delikatną skórę 

siateczką zmarszczek, lecz włosy miała czarne, ostre, sięgające za ramiona.

— Widzę — zaczęła w tradycyjny sposób — niespodziewaną i niebezpieczną podróż.
Irene spojrzała w moją stronę i przewróciła oczyma.
— Widzę wysokiego, przystojnego arystokratę, bardzo bogatego. Zabiega o ciebie ze 

wszystkich sił.

Irene puściła mi oko.
— Widzę… śmierć. Gwałtowną śmierć. I wielką, lecz ukrytą fortunę. Irene ziewnęła.
— Widzę mnóstwo brylantów u twoich stóp, młoda damo, a nawet całe królestwo… i małą, 

czarną skrzynię, niezmiernie cenną.

Irene poprawiła się na taborecie, by ulżyć zmęczonym plecom.
— Widzę wiele trudów i smutków, ale wszędzie pojawia się ten wysoki przystojny 

mężczyzna. Jego imię zaczyna się na literę… G.

Irene wolną ręką odgarnęła woal z twarzy.
— Niech się pani wróżka dobrze przyjrzy. Czy aby na pewno nie jest to litera W?
— G —  powtórzyła starucha. —  Mówię to, co widzę, a nie to, co chciałabyś zobaczyć.
— A może to, co pani zdaniem chciałabym usłyszeć —  odcięła się Irene.
— Nie — odparła stanowczo wróżka. — Mówię to, co widzę.
Ja tymczasem nieco się namyśliłam i pociągając Irene za rękaw, szepnęłam:
— Gottsreich. Drugie imię Williego. Jej brwi uniosły się.
— Przecież do tej pory wszystko akuratnie się zgadzało. Po co więc nagle używać drugich 

imion? —  Pochyliła się nad stołem i spojrzała w oczy staruszce.

— Przychodzę spytać o coś ważniejszego niż moja przyszłość.
— Ja zajmuję się tylko przyszłością. Afrodyzjaków nie sprzedajemy.
— Nie, nie —  odrzekła Irene ze śmiechem. —  Takich mikstur mi nie trzeba.
— Nie tobie, to może… tobie? —  ciemne jak jagody oczy wiedźmy utonęły w moich.

— Co to to nie! —  zaprotestowałam.
— No to czego chcesz? —  wzruszyła ramionami, gotowa nas pożegnać. — Za jednym 

razem wywróżyłam ci więcej niż niektórym przez dziesięć lat.

Irene uniosła otwartą dłoń i zacisnęła palce.
— Może widzi pani role, które odgrywam na scenie. Tak czy owak, nie wierzę w ani jedno 

słowo. Za moją złotą monetę żądam prawdy, a nie obiecanek.

— U mnie to jedno i to samo.
— Co to jest? — spytała Irene, wyciągając z torebki chusteczkę i kładąc na stole.
Starucha sięgnęła pazurem i odsłoniła jej zawartość.
— Pestki jabłek! Zróbcie z nich ciastka.
— A co gdybym zrobiła napar i podała przyjaciółce?
— Nie wolno! Jabłko jest słodkie, ale pestki trują. Wiesz o tym. Irene pokiwała głową i 

schowała chusteczkę.

— Nie wiedziałam, czy pani o tym wie.
— O życiu roślin wiem tyle samo, ile o życiu ludzi.
— Mam zagadkę — powiedziała Irene. — Ktoś umarł od trucizny, ale wiadomo, że nie były 

to pestki jabłek ani korzeń jaborandi.

— Bardzo źle. — Kobieta odwróciła głowę, jakby nie chciała słyszeć tych ostatnich słów. 

— Jak na Angielkę wiesz już całkiem dużo; co ja ci mogę jeszcze powiedzieć?

— Coś więcej o innych ziołach — na przykład takich, które przenikają przez skórę, zatykają 

pory, duszą płuca pyłem, zapachem… ale których się nie połyka. O czymś bardzo groźnym i prawie 
niewidzialnym.

Kobieta podniosła się z miejsca. W pierwszej chwili pomyślałam, że wcale nie zamierza 

odpowiedzieć na pytanie zadane przez Irene. Podeszła do wiszących na sznurze dywanów i 
używając siły, o jaką bym nie podejrzewała kogoś tak mizernej postury, odepchnęła jeden z nich na 
bok.

Naszym oczom ukazała się zakurzona kolekcja butelek i napojów, eliksirów i uschniętych 

korzeni.

— Nie połyka się — powtórzyła Cyganka, po czym odwróciła się i posłała Irene wąski, 

przejmujący uśmiech. — Niełatwo takie znaleźć. To coś… wyjątkowego. — Uniosła jedną z wielu 
oszroniałych od kurzu fiolek i czekała chwilę, aż Irene jej się przyjrzy.

— Gorzknik — wyszeptała. — Lepiej nie dotykać zatyczki, bo można tego gorzko 

pożałować!

Irene zbliżyła się do fiolki jakby przyciągana przez magnes.
— Ile potrzeba? —  spytała.
Dzwoneczki pod czaszką brzęczały niby zęby szczękające ze strachu.
— Niewiele, byle często.
— Nie da się go wykryć?
— A czy widać puder na twarzy damy? Irene pokiwała głową w zamyśleniu.
— Czy mogłabym dostać próbkę? Jedną malutką fiolkę, doprawdy, nie po to, rzecz jasna, 

żeby jej użyć, lecz… dla porównania.

Kobieta przyciskała buteleczkę do płaskiej piersi. Irene czekała z wysuniętym kciukiem i 

palcem wskazującym.

— Tylko jedną.
— To nie zabije nawet wróbla.
— Ale pomoże schwytać mordercę.
Zwątpienie malowało się na twarzy Cyganki, takie samo, jakie wcześniej widać było w 

oczach Irene, kiedy słuchała przepowiedni.

— Więcej złota.
Irene ściągnęła brwi. Już pierwsza moneta stanowiła szczodrą zapłatę.
— Dobrze, w takim razie jeszcze jedna moneta. Cyganka skinęła głową i zniknęła w kurzu i 

bałaganie, zaciągając za sobą dywan. Chwiłę potem spomiędzy grubych zasłon wysunęła się jej 

ręka z flakonikiem złotawego proszku. Irene zapłaciła za niego prawdziwym złotem.

Kiedy wyszłyśmy z obwieszonej zasłonami jamy na wiosenne światło, okazało się, że czas 

pognał do przodu bez nas. Gołębie gromadziły się już na dachach, by uchwycić najcieplejsze 
promienie słońca. Szłyśmy pogmatwanymi uliczkami, orientując się według Wieży Prochowej. 
Choćby od tego zależało moje życie, nie potrafiłabym drugi raz odnaleźć drogowskazu do siedziby 
wróżki; zresztą, Irene pewnie także miałaby z tym kłopot. Tak czy inaczej, sprawiała wrażenie 
ukontentowanej.

W cieniu wieży czekał już nasz powóz. Do praskiego zamku nie wracałyśmy z pustymi 

rękoma. Ja tuliłam jak niemowlę partyturę podpisaną przez pana Dvoraka, Irene zaś chowała w 
torebce niczym broń fiolkę z gorzknikiem.

* * *

Tego wieczora w komnacie zmarłego monarchy Irene dała królewskie przedstawienie. Na 

widowni oprócz mnie byli obecni król wraz z królową matką, jego brat i bratowa — najwyraźniej 
według Irene trzeci z braci nie liczył się w tej sprawie — a także znany nam tandem usłużnych 
lekarzy oraz osobisty lokaj i pokojówka nieboszczyka króla.

Choć znajdowaliśmy się w królewskim apartamencie, pokój wydał mi się tak upiorny jak 

oświetlony czaszką gabinet cygańskiej wróżki. Migotliwy kandelabr rysował fantastyczne cienie na 
pozłacane i rzeźbione meble i wykrzywiał uśmiechy cherubinów na suficie. Wszyscy zgromadzeni, 
włącznie ze służbą, byli ubrani na czarno.

— Penelope, będziesz notować przebieg spotkania — rzekła Irene poważnym tonem.
Skinęłam głową i od razu, przy drżącym płomieniu pobliskiej świecy, poczyniłam notatkę. 

Polano w kominku przełamało się z odgłosem pękającego kręgosłupa. Nie tylko ja się 
wstrząsnęłam.

— Pytanie brzmi — zaczęła Irene — jakie były dokładne okoliczności śmierci Jego 

Królewskiej Mości. Znamy ogólną przyczynę — była to jakaś trucizna, zapewne ziołowa, 
niewątpliwie zabójcza.

Pochyliła się i podniosła kandelabr. Niespokojne płomyki malowały ostre cienie na jej 

twarzy, wyciągając rysy i nadając im jakiś piekielny wyraz. Z tym konarzystym świecznikiem 
podeszła do królewskiego rodzeństwa.

— Trucizna ziołowa. Mogło to być coś tak niewinnego jak zmiażdżone pestki jabłek 

domieszane do jedzenia… — Zatrzymała się nad bladym licem wyniosłej Hortensji. —   Albo 
egzotyczna mikstura na porost włosów dolana do całkiem  nieszkodliwego  napoju,  na  przykład  
do  herbaty.  — Twarz  Bertranda skrzywiła się w grymasie.

— Mogła to być jakaś inna, bardziej wyszukana substancja, zaaplikowana choremu przez 

innych, mniej oczywistych kandydatów. — Irene minęła króla i jego matkę, kandelabr na moment 
oświetlił ich zastygłe w zdumieniu twarze.

Bałam się, że Irene poczyna sobie zbyt śmiało i że von Ormsteinowie szybko stracą 

cierpliwość do takich zgadywanek.

Irene przystanęła przed lekarzami, przypatrując im się milcząco. W mojej głowie powstało 

straszne podejrzenie. Nikt nie pomyślał o królewskich medykach! Czyżby to właśnie oni byli 
owymi „patriotami”, którzy wedle domysłów Irene otruli króla?

— Panowie doktorzy — przemówiła, wtrącając pauzę — panowie doktorzy twierdzą, że 

zmarły nie zjadł trucizny ani jej nie wypił. O ile można im wierzyć.

— T— tak! S— stanowczo! —  wyjąkali obaj równocześnie.
— Jeżeli im wierzyć — powtórzyła z naciskiem — trucizna została wchłonięta… przez 

skórę. Cokolwiek to było, musiało S1? tutaj znajdować niemal bez przerwy, jak puder dla 
niemowląt. Ktoś najpierw stopniowo osłabiał króla, a potem — w odpowiedniej chwili — 
zaaplikował potężną, zabójczą dawkę. Ukradkiem. Niezauważenie. Albo… prawie niezauważenie.

Królowa matka zaniosła się cichym łkaniem.
— Dość! — zagrzmiał król, otaczając drobniutką matkę olbrzymim ramieniem.
Irene, nic sobie z tego nie robiąc, podeszła do królewskiego łoża. Odgarnęła zasłony, jakby 

odsłaniała scenę w teatrze.

— Od śmierci króla nic się tutaj nie zmieniło. Nic. Nawet rzecz, którą wcześniej zmieniano 

codziennie, bo przecież królowi nie szczędzono żadnego luksusu. Bielizna pościelowa!

Irene długim i płynnym gestem odgarnęła narzutę i pościel, tworząc coś na kształt fali z 

pianą w postaci koronek. Na tak śmiałe odsłonięcie opustoszałego łoża wszyscy zareagowali 
stłumionym okrzykiem. Irene przysunęła kandelabr do białej pościeli. Na tkaninie połyskiwał 
drobny złoty pył.

Królowa matka chwiejnym krokiem zbliżyła się do posłania.
— Złoto… złoty pył.
— Złota śmierć, Wasza Wysokość — oznajmiła Irene. — To ziele zwane gorzknikiem. Dusi 

ofiarę, a przy tym jest prawie niewykrywalne.

— Pościel —  poderwał się doktor Sturm. —  Tak… ofiara była zawinięta w truciznę. Z 

każdym ruchem trucizna wnikała coraz głębiej.

— Takie śmiercionośne okłady można było zmieniać co dzień! —  uzupełnił doktor Drang. 

—  Sprytne, ach, jakże sprytne.

— Kto by podejrzewał —  odezwała się Irene —  że to pokojówka?
Zwróciła rozłożysty świecznik w stronę milczącej młodej kobiety stojącej w cieniu 

ogromnej szafy. Pokojówka była chłopskiego pochodzenia, czerstwa i niezbyt urodziwa. W 
melodramatycznym blasku świec jej twarde rysy przybrały nagle wyraz niedowierzania.

— To niemożliwe! — wykrzyknęła. — Sama zmieniłam później pościel, mimo że lekarze 

mi zabronili! Nie powinien zostać najmniejszy ślad!

Irene zniżyła głos i kandelabr.
— Dlaczego?
Pokojówka zwiesiła głowę na piersi. Kiedy ją powtórnie uniosła, jej głos był już grobowy i 

obojętny.

— Reszta stwierdziła, że wschodnie królestwa mogłyby się odłączyć od cesarstwa i że 

trzeba skorzystać z każdej okazji, by obalić króla. A ja akurat byłam w zamku.

— Zrobiłaś to, ponieważ byłaś najbliżej? —  zagrzmiało pytanie króla.
— Jesteśmy tu od zawsze. Czekaliśmy — odparła. — Jesteśmy waszymi poddanymi — 

dodała gorzko —  waszymi sługami.

Królowa matka wreszcie odzyskała głos.
— Gdybyśmy nie odkryli sprawcy, poczekałaby znowu… na okazję do zabicia Williego… 

lub mnie… kogoś z nas.

— Mein Gott! — wyjąkał Bertrand, zdając sobie sprawę, że mógł stracić coś więcej niż 

tylko włosy.

— Wasza Wysokość — rzekła Irene — pozwoliłam sobie postawić w pogotowiu kapitana 

zamkowej straży, aby można było morderczynię natychmiast zabrać do aresztu.

— Doskonale! — ryknął król. — Niech czym prędzej zniknie z miejsca, które pohańbiła. 

Nie chcemy jej więcej oglądać.

Dziewczynę wyprowadzono, a razem z nią wyszedł także lokaj starego władcy.
— A on? —  spytał król.
Irene pokręciła głową i postawiła ciężki kandelabr na posadzce, potrząsając zmęczonym 

nadgarstkiem.

— Do tej zbrodni wystarczyła jedna osoba.
Hortensja, która dotychczas oglądała z bliska pościel, odwróciła się od niej z pozłoconymi 

koniuszkami palców i rzekła:

— Jak to się stało, że pył nie zniknął w praniu?
Irene uniosła smukłą, w połowie pustą fiolkę gorzknika.
— Naturalnie, że zniknął. Ale musiałam jakoś wydobyć z niej wyznanie winy. Co prawda, 

wytłumaczenie tego fortelu w sądzie będzie dość niezręczne…

— W sądzie? — powtórzył król tonem najwyższego zdumienia. — Moja droga — rzekł, 

lecz zaraz spojrzał w stronę rodziny i przybrał ton bardziej oficjalny — moja droga panno Adler, nie 

będzie żadnego sądu.

— Nie będzie…? Co w takim razie zamierzacie z nią zrobić?
— Przesłuchać. Wypytać o nazwiska i miejsce pobytu jej wspólników. Zamknąć pod 

kluczem, tak by nie mogła nam znowu zaszkodzić.

— Ale… — Irene dźwignęła kandelabr, aby przyjrzeć się czterem wpatrzonym w nią 

królewskim twarzom.

— Jesteśmy niezmiernie wdzięczni — odezwała się królowa matka, występując naprzód, by 

wyprowadzić nas z komnaty. —  Rozwiązała pani tajemnicę wielkiego występku i uwolniła się od 
ciężaru podejrzeń. Teraz trzeba nam o wszystkim zapomnieć.

— O wszystkim — powtórzyła Hortensja, wydzierając mi notatki spod nie dość czujnych 

palców.

— Porozmawiamy jutro rano — oznajmił król, pochylając się i całując Irene w rękę. —  

Tymczasem.

— Tak — rzucił na odchodnym niepiękny Bertrand, jakby oganiał się od ulicznych 

handlarzy — teraz kiedy mamy to za sobą, rodzina musi wiele rzeczy przedyskutować. Trochę 
zaniedbaliśmy ostatnio sprawy królestwa. Dobranoc paniom.

Irene i ja znalazłyśmy się na korytarzu — niefetowane i niedocenione. Udałam się z nią do 

jej pokoju, gdyż nie chciałam wracać do siebie, nie ochłonąwszy uprzednio ze wszystkich 
niespodzianek tego wieczora.

— O ludzka naiwności! — powiedziała gorzko Irene, gdy tylko znalazłyśmy się same za 

drzwiami jej pokoju. W pierwszej chwili pomyślałam, że mówi o sobie.

— To było pierwszorzędnie zagrane — rzekłam, aby ją pocieszyć po tym rozczarowującym 

zakończeniu wieczora.

— Trochę przedobrzyłam, ale na szczęście chłopska mentalność jest wciąż bardzo podatna 

na melodramat —  odpowiedziała Irene i raptem się roześmiała.

— Kiedy zaczęłam spacerować ze świecznikiem, myślałam, że Willie każe mnie zamknąć w 

zakładzie dla obłąkanych.

— Nikt się nie domyślał, do czego zmierzasz. Ja sama byłam pewna, że oskarżysz 

Hortensję.

— Gdybym już była zmuszona oskarżyć kogoś z rodziny królewskiej, wybrałabym do tego 

jakąś bardziej publiczną sytuację. Tak czy inaczej, ta biedna naiwna patriotka zapłaci straszną cenę 
za swoją — owszem, haniebną — zbrodnię.

Irene rozłożyła się na szezłongu i zapaliła papierosa leżącą na stole zapałką.
— Nie patrz na mnie z taką dezaprobatą, Nell. Miałam straszny wieczór. — Odrzuciła 

głowę do tyłu i zaciągnęła się dymem, a potem wypuściła go leniwie.

— Do głowy mi nie przyszło, że ta naiwna dziewczyna nie stanie przed sądem.
Przysiadłam pochylona na otomanie.
— Jak myślisz, gdzie ją będą więzić?
— Głęboko — stwierdziła ponuro. — Pod całym tym bogactwem i blaskiem na pewno jest 

jakieś ciemne i wilgotne miejsce. Ech… to wielka łycha dziegciu w mojej beczce miodu — 
wyrzuciła z siebie — to arbitralne i potajemne decydowanie o losie zdrajców. To ja sprawiłam, że ta 
dziewczyna przyznała się do zbrodni, i nie zapomnę o cenie, jaką ona za to płaci! — Stopa Irene 
zaczęła postukiwać o ramę szezłongu, niczym kruk z wiersza pana Poego; kłęby dymu zataczały 
kręgi wokół jej głowy.

— A więc nie tak sobie wyobrażałaś zwycięstwo? —  spytałam.
— Nie spodziewałam się tego zakulisowego finału. I niewdzięczności. Rodzinie von 

Ormsteinów bardziej chyba zależy na zatuszowaniu przestępstwa niż wymierzeniu sprawiedliwości.

— Dworska intryga i powstanie chłopskie — wymamrotałam.
— Co takiego? —  spytała Irene.
— Godfrey mnie przestrzegał, że właśnie w to się wplątałaś.
— Godfrey?
— Norton. Mój pracodawca.

— A.
Była zbyt zaprzątnięta niepokojącym obrotem sprawy, aby pamiętać starych znajomych z 

Londynu czy w ogóle myśleć o Anglii.

— Może pora wrócić do domu, Irene? Pan Dvorak bardzo się o ciebie martwi.
— Występuję w Ślubnej koszuli, nie mogę stąd wyjechać. Poza tym sytuacja z Williem 

nadal jest niejasna.

— Masz na myśli… wasze relacje?
— Mam na myśli jawną pogardę dla prawa. — Pociągnęła dym z papierosa i zgniotła 

niedopałek w kryształowej popielniczce. — Muszę z nim o tym porozmawiać z samego rana. Może 
gdy już nie będzie jego rodziny…

— Zrób to jak najszybciej — przytaknęłam, podnosząc się z miejsca. — A teraz pozwól, że 

będę twoją pokojówką, skoro ta prawdziwa już dawno gdzieś zniknęła…

Irene obrzuciła mnie spojrzeniem pełnym niepokoju.
— Wypadałoby, Penelope, żebyśmy wiedziały, gdzie chodzą nasze służące po pracy —  

może na poddasze z kratami w oknach?

— Na pewno nie. Z pewnością na poddasze, ale nie tak ponure. I ty mi mówisz, że moja 

wyobraźnia stała się barokowa!

— Może to po prostu moja była ślepa, Nell. Może widziałam jedynie to, co widzieć 

chciałam. Oto pierwsza cena, jaką się płaci za mrzonki o byciu królową.

 

Rozdział XXII

 Skandal w Bohemii 

Rankiem król odwiedził Irene w chwili, gdy w jej salonie rozkoszowałyśmy się gorącą 

czekoladą i mnóstwem ciastek.

— Dzień dobry miłym paniom —  przywitał nas w sposób ogromnie pogodny.
Sprawiał wrażenie człowieka, któremu ujęto wielkiego ciężaru, w dużej mierze dzięki 

dochodzeniu Irene. Szykowny czarno— szkarłatny mundur, który tak sobie upodobał, był idealnie 
wyszczotkowany, a jego buty lśniły jak smoła węglowa.

Irene, widząc króla w dobrym nastroju, poweselała. Zaczynała się bowiem lękać, że jej 

dobry uczynek i pomoc w zdemaskowaniu zabójczyni starego króla odniosły wbrew jej woli bardzo 
zły skutek.

Król zaczął tonem serdecznej przekory:
— Irene, anioły w niebie wzdychałyby z zazdrości na twój widok. Muszę cię porwać do 

Wiednia i tam kupić ci więcej kobiecych fidrygałek.

— Do Wiednia! Och, Willie, a już się obawiałam, że to ja będę musiała porwać ciebie, żeby 

znów odwiedzić to miasto. Od razu po Ślubnej koszuli.

Król mlasnął językiem i usiadł na otomanie, kładąc dłonie na kolanach, paltami do 

wewnątrz, łokciami na zewnątrz.

— Pojedziemy w przyszłym tygodniu. Musimy zapomnieć o niedawnych problemach. 

Wycieczka do stolicy będzie jak tonik wypłukujący nieczystości. Może mogłabyś pojechać już teraz 
z panną Huxleigh, a ja bym do was dołączył później.

— Willie, jesteś niemożliwy! Najpierw mówisz jedno, a potem to cofasz i proponujesz 

zupełnie co innego. Nie mogę teraz wyjechać z Pragi, dobrze wiesz, że mam próby Ślubnej koszuli. 
Moje przygody w roli detektywa nie powinny ci przesłaniać mojej kariery operowej. Zapewniam 
cię, że dla mnie zawsze były i będą na drugim planie.

— Twoje przygody, tak. — Westchnienie dobyło się z nadludzkiej piersi króla, niby 

podmuch z kowalskiego miecha. — Lepiej o nich zapomnieć. Operą się nie przejmuj, wszystko 
załatwione. Jesteś wolna! Nie musisz już chodzić na próby. Zespół znajdzie inną sopranistkę.

— O czym ty mówisz? — Irene wstała, omal nie przewracając swojej filiżanki czekolady, 

którą w ostatniej chwili zdążyłam przytrzymać. — Nie może być! Pan Dvorak liczy na mnie!

— Pan Dvorak przesyła ci swoje błogosławieństwo. „Dobrze, dobrze”, powiedział, „nie 

mogę jej stawać na drodze”. — Król zobrazował to pożegnanie, machając dłonią z nadgarstka, 
jakby przepędzał kury z podwórka.

— Ależ Willie! Pan Dvorak chyba mnie nie zwolnił?
Król wzruszył ramionami, wyglądając przez chwilę jak mały chłopiec, który przyznał się do 

winy. Spoglądałam to na bladą twarz Irene, to na jego silną, zadowoloną facjatę i miałam ochotę 
natrzeć mu uszu. Dosięgłabym ich bez trudu, jako że siedział na otomanie.

— Pan Dvorak cię nie potrzebuje, Irene. To całe operowe szaleństwo… to przecież tylko 

pretekst, prawda? Chciałaś przenieść się z Warszawy do Pragi przez wzgląd na mnie. Doceniam 
twoją dyskrecję, ale…

Irene zacisnęła dłonie, aż jej pobielały kłykcie.
— Twoja obecność była dodatkową zachętą, nie przeczę, ale zawsze — zawsze! — 

największą wagę przywiązywałam do kariery. A teraz przychodzisz i mówisz mi, że mnie 
wyrzucono jak śmieć…

— Ależ skądże, nic podobnego! Pan Dvorak po prostu poszedł nam na rękę, to wszystko.
— Nam? Czyżby to było pluralis maiestaticus? — Ton Irene był złowieszczo spokojny.
Król odchrząknął.
— Mówię o naszej przyszłości. Nie będziesz musiała śpiewać. Nie będziesz musiała 

zarabiać pieniędzy, bo ja cię będę utrzymywał. A co do widowni, to we mnie będziesz miała 
najbardziej oddanego i ekskluzywnego wielbiciela.

To rzekłszy, przycisnął rękę do medali, które migotały mu na piersi w okolicach serca. 

Wstrzymałam oddech. Jak większość arystokratów, Willie nauczył się traktować jak powietrze 
osoby z niższych sfer takie jak ja. Tylko w ten sposób potrafię wytłumaczyć to, że stałam się 
świadkiem takiej deklaracji króla czeskiego wobec mojej przyjaciółki. Irene Adler nie była 
zachwycona.

— Ekskluzywny wielbiciel kojarzy mi się z pustą widownią, Willie.
— A mnie z całym pałacem, Irene, z pięknym pałacem na zielonych wzgórzach południa. 

Będzie cały twój, Irene. Mogłabyś tam zabrać swoją angielską przyjaciółkę, ulubione zwierzęta, co 
tylko zechcesz.

Słuchała jego słów z głową na wpół odwróconą, jakby łowiąc jakiś inny głos, jakby nie 

wierząc w to, co słyszy.

— Południa? Będziemy mieszkać… na wsi?
— W pięknej okolicy, Irene. Będziesz panią własnego pałacu i wszystkiego wokół, jak 

okiem sięgnąć.

— Panią?
— W dodatku Wiedeń! Będziemy jeździć do Wiednia — a czasem nawet do Paryża. Tak, w 

Paryżu łatwiej o dyskrecję.

— Dyskrecję? Czy w Pradze nie jest wystarczająco dyskretnie?
Król zagryzł obfitą dolną wargę. Był chyba nie tyle niezdecydowany, ile urażony. Jako 

długoletnia guwernantka od razu wyczułam jakieś knowanie i aż włosy zjeżyły mi się na głowie. 
Duży Willie chciał coś zbroić. Miałam ochotę dać mu za to klapsa, lecz oczywiście nie wypadało, a 
przy tym, podobnie jak Irene, nie mogłam go do końca przejrzeć.

— Chodzi o śmierć twojego ojca — odezwała się raptem. ~ Twoja rodzina chce zatuszować 

morderstwo, boisz się, że me spełniłabym waszej woli. Dlatego kazałeś mnie zwolnić z Teatru 
Narodowego, a teraz chcesz mnie wypędzić na wieś, Willie, na litość boską, nie trzeba mi zamykać 
ust w ten sposób! Ostatecznie to sprawa twojej rodziny, a mnie nie zależy na takim rozgłosie. 
Muszę uszanować waszą wolę, chociaż nie pochwalam tego, jak się obchodzicie z morderczynią. A 
teraz przepraszam, ale muszę znaleźć pana Dvoraka i odzyskać pracę…

Rozejrzała się po pokoju, jakby za pokojówką i rzeczami. Ona także nie zwracała na mnie 

żadnej uwagi, choć z innych niż król powodów. Była całkiem wytrącona z równowagi, widziałam 
to po niej. Straciła głowę, nie wiedziała, co się dzieje. Jej przenikliwy umysł, przyzwyczajony do 
wyciągania niezbitych wniosków z drobiazgowych faktów, nie potrafił sprowadzić grubiańskiej 

zmiany w zachowaniu króla do niczego prócz… absurdu.

Król wstał, dudniąc obcasami, które znów musiały dźwigać jego ciężar.
— Nie pojedziesz do Dvoraka. Zabraniam ci.
— Zabraniasz!
— Jestem królem.
— Bez wątpienia, lecz ja nie jestem Czeszką.
— Irene, musisz mnie posłuchać; proszę cię jako przyjaciółkę!
— Niby dlaczego? Wytłumacz mi, Willie.
Odwrócił twarz i spuścił oczy; możliwe, że ujrzał wtedy własne malutkie odbicie na 

czubkach wyglansowanych butów.

— Nie możesz dłużej mieszkać w zamku.
— Dobrze, w takim razie wynajmę coś w mieście. Już dawno mogłam to zrobić, to ty od 

początku nalegałeś…

— Nie możemy się dłużej obnosić z naszą znajomością.
— Obnosić? Parę przejażdżek na płac Wacława nazywasz obnoszeniem się?
— Nie może być nawet podejrzenia, że coś nas łączy.
— Na to już chyba trochę za późno, nie uważasz, Willie?
— Irene, jesteś mądrą kobietą. Rytuał zalotów mamy już za sobą i dobrze wiesz, jaka jest 

dalsza kolej rzeczy. Nie będę ci niczego skąpił; będziesz żyła w zbytku i wygodzie. Będę 
przyjeżdżał na południe najczęściej, jak się da…

— A tu, w Pradze? Co będziesz robił? Chodził do Teatru Narodowego i patrzył, jak kto inny 

śpiewa moje partie w Ślubnej koszuli? Zabierał jakąś inną kobietę na przejażdżki? — W głosie 
Irene zabrzmiała nagle przykra pewność. — Będziesz mieszkał w zamku… z jakąś inną kobietą?

Król zesztywniał. Nie było w tym nic dziwnego, bo chyba każdy mężczyzna zareagowałby 

podobnie na słowa tak mocno zaprawione pogardą.

— Klotylda Lothman von SaxeMeningen nie jest „jakąś inną kobietą” — odrzekł. —  To 

druga córka króla Skandynawii i moja przyszła żona.

— Ach… — po twarzy Irene rozlał się wyraz zrozumienia.
— Po śmierci mojego ojca — i nieważne, jak do niej doszło — mam inne powinności 

rodzinne i państwowe. Muszę mieć na względzie sukcesję, królewski…

— …rodowód? Czy to aby nie rodzinie tak bardzo zależy na tym,  żebyś prędko się ożenił?
— Owszem, ale to i tak było nieuniknione. Wiedziałem o tym od dziecka. To nie znaczy, że 

ją kocham, Irene…

— Nie przyszło mi to do głowy. A więc wiedziałeś o tym od…
— Od zawsze, lecz nie lubię o tym rozmyślać. Ty zawsze będziesz królową mojego serca — 

ale jestem królem, niedługo skończę trzydzieści lat. Nie mogę czekać w nieskończoność, całe życie 
być twoim zalotnikiem. Musiałaś sobie zdawać sprawę.

— Powinnam była, istotnie. Czy… twój ślub… odbędzie się wkrótce?
— Nie wcześniej niż za rok — teraz jest okres żałoby — a przez ten czas możemy się razem 

pysznie bawić. Musimy jednak zachować dyskrecję, gdyż Klotylda von SaxeMeningen jest kobietą 
delikatnej natury i odmówiłaby ślubu w razie choćby cienia skandalu.

— Skandalu — powtórzyła Irene, znowu tym niedowierzającym tonem, od którego krajało 

mi się serce.

Obserwowałam ich w przedłużającej się ciszy. Oboje mieli spuszczone głowy —  król ze 

wstydu, a przynajmniej taką miałam nadzieję. Głowa Irene zwisała jak zwiędły kwiat — zamyślona 
czy też pogrążona w smutku, a może jedno i drugie. Koniuszkami szeroko rozłożonych palców 
dotykała stołowego obrusa, jakby potrzebowała takiego lekkiego kontaktu z rzeczywistością. 
Zdawało się, że jest gdzieś bardzo daleko —  z dala od króla i ode mnie.

Wreszcie król raczył spostrzec jej oszołomienie. Pochylił się lekko i sztywno, jak to mają w 

zwyczaju mężczyźni z kontynentu.

— Pójdę już i pozwolę ci się przygotować do wyjazdu na południe. To wielka zmiana i 

należy ją przeprowadzić prędko. Jestem pewien, że jak zwykle zademonstrujesz klasę.

Irene podniosła wzrok. Jej usta podniosły się w uśmiechu tak nikłym, że trzeba by go 

oglądać przez szkło powiększające.

— Tak. Klasę.
Król pokiwał głową, zadowolony, i wyszedł, nawet nie spojrzawszy na mnie. Kiedy ucichł 

stukot królewskich obcasów na marmurowej posadzce, dało się słyszeć zaledwie tykanie 
kominkowego zegara i, od czasu do czasu, zgrzyt towarzyszący przesunięciu się o centymetr 
wskazówki minutowej.

Palce Irene na obrusie najpierw drgnęły, potem zabębni— ły, wreszcie zaczęły bezgłośne 

wygrywać jakąś melodię, którą tylko ona słyszała. Nalałam jeszcze trochę czekolady i podsunęłam 
jej spodek z filiżanką. Nie zareagowała. Stała tak ze zgiętą głową, zatracona w rozmyślaniach 
niczym Pani z Shal— lot z poematu Tennysona. Martwiłam się o nią, bałam się, że i ona ujrzała, jak 
„zwierciadło pęka w odłamków stos”. Ze jej także grozi obłęd i rozpacz.

— Irene… —  zaczęłam w tej samej chwili, kiedy ona podniosła wzrok i rzekła:
— Nell…
— Co zrobisz? — spytałam. Zacisnęła usta.
— Spakuję się.
— A więc wyjedziesz z Pragi?
— Stanowczo.
— Bo tego sobie życzy król?
— Bo tego żąda.
Stałam z wyschniętym gardłem.
— Irene, pomogę ci w pakowaniu, ale jeśli chodzi o wyjazd do tego pałacu i dotrzymywanie 

ci towarzystwa w tak uwłaczających okolicznościach, to bardzo mi przykro, ale nie mogę… nie 
mogę… — wzruszenie ścisnęło mi gardło.

Irene patrzyła na mnie, jak gdybym oszalała.
— Nell, ty głuptasie, chyba nie myślisz, że mogłabym przystać na tę odrażającą propozycję?
— No cóż…
Irene zaczęła chodzić po pokoju w takiej furii, że tren jej porannej sukni skręcił się w gruby 

ogon.

— Chociaż właściwie… dlaczego miałabyś zakładać, że zostało mi choć trochę rozsądku, 

po tym — szaleństwie! — jakim się wykazałam wobec Jego Królewskiej Mości Wilhelma 
Gottsreicha von Ormsteina… „G”, powiedziała wróżka. Ty mówisz, że to jego drugie imię: 
„Gottsreich”. A czy wiesz, że to po niemiecku znaczy… „Boże panowanie”! Willie może być 
królem całej tej przeklętej Bohemii, ale jego władza nie sięga nawet centymetra w głąb mojej 
duszy. Prędzej ucieknę na drugi koniec świata, niż poświęcę duszę, ciało lub karierę dla jego 
królewskiej wygody!

Ciskała się w złości, a jej tren razem z nią.
— Ależ się co do niego pomyliłam! To mały chłopiec owinięty wokół palca rodziny i jej 

interesów.

— Tak samo uważam —  wtrąciłam. —  To nadzwyczaj niedojrzałe.
— Ale i groźne, moja droga Nell. — Irene zatrzymała się i utopiła we mnie wzrok. — Tacy 

rozpieszczeni chłopcy nie lubią, kiedy się im zabiera zabawki. Zwłaszcza chłopcy zasiadający na 
tronie. Musimy wyjechać, to jasne — ale dyskretnie. Na tyle dyskretnie, aby Willie nie domyślił się, 
że zamiast jechać do czeskiego grajdołka wracamy do Anglii.

— Ale… kiedy?
— Teraz! Jak najszybciej. Musimy wykorzystać to, że jest tak pewny siebie, tak… pyszny, 

że w ogóle nie przyjdzie mu do głowy, że kobieta mogłaby od niego uciekać jak od zarazy. O, 
będzie wściekły, kiedy się dowie. Królestwo zadrży w posadach. Nell! Nie musisz jechać ze mną. 
Możesz wyruszyć w drogę sama, tak będzie chyba bezpieczniej! Albo poczekaj, aż odkryje moje 
zniknięcie — chociaż nie, mógłby cię wtedy wykorzystać do tego, by mnie zmusić do powrotu.

— Jesteś pewna, że będzie aż tak zdeterminowany?
— Nell, człowiek, który jest gotów zamknąć wolną kobietę w zamku pośrodku jakiejś 

czeskiej dziczy, bo mu się zdaje, że jego sporadyczne atencje jej wystarczą… taki człowiek 
najpewniej nie będzie się liczył z niczym prócz swej kolosalnej próżności. Dobrze mnie zrozum: 
Willie będzie bardzo groźny, kiedy mu pokrzyżujemy plany. Nie cofnie się przed niczym, żeby 
mnie porwać. Jestem całkiem jak ta głupia dziewczyna, która otruła jego ojca, bo uwierzyła w 
polityczne bajki. Nie myślisz chyba, że ona jeszcze kiedyś ujrzy światło dnia?

— Och, Irene, jak my się w to wplątałyśmy? Po jej ustach przemknął smutny uśmiech.
— Czy to pluralis maiestaticus, droga Nell? Jesteś o wiele bardziej wielkoduszna niż władca 

Bohemii. To przeze mnie wpadłyśmy w opały i przysięgam ci, że nas z nich wyciągnę.

— Ufam ci całkowicie — odparłam, tłumiąc w sobie tysiąc wątpliwości i nieprzyjemne 

uczucie zdenerwowania w żołądku.

Ścisnęła w dłoniach moje ręce.
— Jaka ja byłam niemądra — i jak mądrze uczyniłam, sprowadzając cię tutaj. Myślałam, że 

będziesz świadkiem mojego triumfu, obawiałam się tylko knowań jego rodziny. A tymczasem 
ujrzałaś moją całkowitą ruinę…

— Dlaczego ruinę? Przecież nie straciłaś uznania w oczach pana Dvoraka. On chciał dla 

ciebie jak najlepiej, wiem o tym. A twoja kariera? Przecież nadal pięknie śpiewasz i byłaś diwą w 
dwóch europejskich operach. Nie masz się czego wstydzić, nie zrobiłaś nic złego, przeciwnie, 
uciekasz przed złem.

— A moja duma? — spytała.
Uśmiechnęłam się.
— Duma może tylko skorzystać na tym, że jej trochę ubyło, a przynajmniej tak mawiał mój 

ojciec, kiedy mu się wydawało, że mam o sobie zbyt wysokie mniemanie.

— Błogosławiony pastor Huxleigh! Masz rację, nie ma tego złego. Chodź, trzeba 

zaplanować naszą kampanię, bo Willie jest jak te wielkie srebrne wilki w prastarych czeskich 
borach: gdziekolwiek się udamy, będzie nas ścigał co tchu.

 

Rozdział XXIII

 Ucieczka 

Nie minęło parę godzin, a wszystkie znajdujące się w posiadaniu Irene kapelusze, wszystkie 

halki i pończochy, wszystkie przystrojone koronkami kombinacje gorsetów i pan— talonów leżały 
rozrzucone po całym jej apartamencie.

Otwarte kufry czyhały na nieuważne piszczele. Wszędzie roztaczała się woń naftalinowych 

kulek i saszetek z fiołkami. Do tego rozgardiaszu pielgrzymowali kolejno członkowie rodu von 
Ormsteinów, by na własne oczy zobaczyć ujarzmioną Irene. Najpierw przyszła Hortensja, z 
uśmieszkiem.

— Przepraszam, że ci przeszkadzam, moja droga. Jak ci się wydaje, kiedy będziesz gotowa 

wyruszyć?

Irene z roztargnieniem przeczesała dłonią kasztanowe loki, wprowadzając zamęt w swą 

nienaganną fryzurę.

— Może pojutrze? Po prostu nie sposób spakować prędzej tylu rzeczy.
— Twoja pokojówka na pewno cię wyręczy.
— Kiedy najpierw muszę jej wytłumaczyć, co ma robić! Wszystko dzieje się tak szybko — 

dodała Irene i westchnęła, rozmyślnie unikając spojrzenia Hortensji. Tylko ja widziałam na twarzy 
księżnej okrutny wyraz triumfu, ani trochę zresztą niedodający jej wdzięku.

— Mam kilka saszetek z kalmią. Cudnie pachną — powiedziała z szyderczym uśmiechem. 

— Każę mojej Andżelice je przynieść. Niech to będzie mój prezent pożegnalny.

— Jej Książęca Mość jest taka hojna —  mruknęła Irene. Jak krowa dojna — dodała po tym, 

jak królewska bratowa wyszła.

— Czy to jakiś cytat? — spytałam.
— Owszem. Z moich przyszłych pamiętników. Pospiesz się! Im większe będą góry moich 

ubrań, tym więcej zyskamy czasu.

Kopałyśmy więc w pudłach i szufladach niczym oszalałe małpy, rozrzucając rzeczy na 

wszystkie strony. Podobało mi się to rozgrzebywanie jej przepastnej garderoby. Nigdy w życiu nie 
widziałam odzieży w takiej ilości i jakości; byłam wręcz bliska omdlenia, pomimo że mój własny 
gust był nader skromny.

— Na szczęście nie wydałam wszystkiego na ubrania —  powiedziała Irene, wyjmując z 

kąta szuflady ciężką giemzową torbę.

W środku monety przesunęły się z wiele mówiącym brzękiem, tak drogim uchu i sercu 

każdego dusigrosza.

— Irene! Trzymałaś tutaj wszystkie swoje pieniądze?
— Dobrze mieć sejf z zamkiem, ale jeszcze lepiej — zamek z sejfem. Poza tym ja lubię 

mieć wszystko pod ręką. Widzisz, w czasie moich podróży nazbierałam różnych cudzoziemskich 
monet i całkiem sporo starych dobrych angielskich funtów. Przydadzą się podczas ucieczki.

— Wolałabym, abyś używała jakiegoś innego słowa, Irene. A może… on o tobie zapomni?
— Hm. Wolę się przygotować na najgorsze.
— Jak głęboko mam zapakować te szale? Nie wiem, które naprawdę chcesz zabrać.
— Ani jednego.
— Ani jednego? Przecież są piękne!
— Jak wszystkie te rzeczy. — Irene rozejrzała się po zarzuconym salonie.
— Ale to piękny balast, na który nie możemy sobie pozwolić w tak brzydkich 

okolicznościach. Oto nasz prawdziwy bagaż.

Pochyliła się i wyciągnęła coś spod falban spódnicy.
— Torby!
— I to jakie — powiedziała z przewrotną dumą. — Skromne i wysłużone.
— Skąd je zdobyłaś?
— Odkupiłam od pokojówek. „Biedna panna Irene, tak się przejęła tym, że ją wyganiają z 

zamku, że całkiem straciła głowę do pakowania”. Mamy po dwie; powinny nam wystarczyć. 
Przekupiłam woźnicę, żeby wywiózł potajemnie część kufrów, ale ma je wysłać do mojego 
znajomego w Paryżu — to dla zmylenia ewentualnego pościgu.

Przerwałam zwijanie bawełnianej halki, tak cienkiej, że lśniła jak jedwab.
— W takim razie kiedy właściwie wyjeżdżamy?
— Wieczorem.
— Po co ten pośpiech, Irene? Możesz przecież łatwo uśpić czujność króla na wiele dni, 

pokazując mu ten bałagan.

— Mogę, ale nie chcę. Nie mam zamiaru sypiać pod tym zabytkowym dachem dłużej niż 

trzeba.

Powiedziała to z takim naciskiem, że nie potrafiłam nic odpowiedzieć. Z roztargnieniem 

poprawiła włosy, które wcześniej celowo potargała, i ponownie spojrzała na torby.

— W jednej będziemy trzymać pieniądze. Weźmiemy tylko jeden strój na zmianę: 

najważniejsze, żeby uciec. No i jeszcze…

Irene wzięła ze stolika nocnego zamknięte puzderko ze zdjęciem. Otworzyła je w dłoniach i 

wpatrywała się jak w modlitewnik.

— To jest ochłap, Nell. Ochłap rzucony mojej domniemanej chciwości, albo raczej 

chciwości wszystkich kobiet. Mnie nie chodziło o klejnoty koronne, Nell. One są tak naprawdę nic 
niewarte; to małe, źle dobrane kamienie dla źle dobranej pary. Niechaj… delikatna… Klotylda 
cieszy się ich posiadaniem. Zmarły król był dość gruby, Nell. Willie też przytyje, jak książę Walii 
— powiedziała nie bez satysfakcji — ale na szczęście to nie ja będę musiała na niego patrzeć.

Zatrzasnęła puzderko teatralnym gestem i zważyła je w dłoni.
— Wezmę ze sobą tę fantazję zaklętą w zdjęcie.
— Na pamiątkę rozczarowania?
— Na pamiątkę królewskiej głupoty. Nie powinien był mi tego dawać. Teraz to będzie moje 

zabezpieczenie. — Wsunęła puzderko do najbrzydszej z toreb i w tej samej chwili do pokoju weszła 

królowa matka.

— Nie chciałabym ci przeszkadzać, moja droga, pragnę tylko powiedzieć, że jestem ci 

niezwykle wdzięczna za twój udział w zdemaskowaniu zabójczyni króla. Musisz też wiedzieć, że 
nigdy nie będę o tobie źle myślała z powodu… twojego układu z Williem. Wielce żałuję, że ten 
związek nie może być oficjalny. Będzie mi brakowało twojego śpiewu, kiedy ćwiczyłaś w sali 
muzycznej. Namawiam Williego, żeby ci zrobił niespodziankę i wysłał jeden z fortepianów na 
południe. Nie mów mu, proszę, że wiesz, iż to mój pomysł.

— O nie, nie chciałabym zepsuć niespodzianki — odrzekła Irene dobrze mi znanym tonem 

dwuznaczności.

Jednakże po wyjściu królowej matki sprawiała wrażenie zamyślonej, siedziała i sortowała 

rzeczy w roztargnieniu, a raz jej prawa ręka zatrzymała się, by zagrać na narzucie jakieś tajemne 
dźwięki.

— Jaki utwór ćwiczysz? —  zapytałam wreszcie. Irene spojrzała na mnie z ironią.
— Melodię wiedeńską, moją ulubioną. Wciąż mi chodzi po głowie.
W porze kolacji nie przerwałyśmy pakowania, lecz poprosiłyśmy, aby nam ją podano do 

salonu. W istocie obie już brzydziłyśmy się jedzeniem w towarzystwie von Ormsteinów. 
Zaczynałam podzielać pośpiech Irene. Wszystko i wszyscy w tym zamku przypominali nam o 
czasie, który nieodwołalnie przeminął.

Willie odwiedził nas po kolacji, gdy świece były już mocno wypalone i dodawano drew do 

kominków. Był przygaszony, ale szczęśliwy.

— Podziwiam twoją energię, Irene! Jesteś doprawdy jak generał z tymi wszystkimi pudłami, 

skrzyniami i fatałaszka— mi, uszeregowanymi jak żołnierze. Rad jestem, że tak prędko przystałaś 
na mój plan. Prawdę powiedziawszy, obawiałem się trochę, że wpadniesz w szał.

— W szał, doprawdy? — zdziwiła się słodko. — Skąd w ogóle taki pomysł?
— Cóż, czasem kobiety potrafią rozpętać burzę o jakiś urojony afront. Ale i pod tym 

względem jesteś wyjątkiem, Irene. Jesteś tak cudownie po kobiecemu rozsądna. Coś mi mówi, że 
będę często uciekał na południe.

— Uciekał! Jakże trafnie powiedziane. Ja też w takim razie będę myślała o… wyjeździe z 

Pragi jak o ucieczce.

Nie śmiałam podnieść wzroku znad koronkowych chustek, które układałam w obciągniętych 

tkaniną pudełkach. Lecz nawet ostrze ironii nie zdołało przekłuć balonu królewskiej próżności.

Willie ujął Irene za dłonie i poderwał na nogi, jak władca, który rozkazuje poddanemu 

powstać z klęczek. Struchlałam nad moimi chustkami, gdyż wyczuwałam wzbierający w niej gniew 
i bałam się, że nie zdzierży tego protekcjonalnego traktowania. Ale moje obawy były płonne.

Znakomicie grała swoją rolę, mimo że chyba jeszcze nigdy nie musiała fingować emocji tak 

różnych od tego, co naprawdę czuła. W jej głosie nie było ani jednej fałszywej nuty, a król w ogóle 
nie zwrócił uwagi na to, że przestała się do niego zwracać po imieniu.

— Przyniosłem ci prezent, moja droga.
— Prezent? Zadziwiasz mnie, Wasza Królewska Mość.
— Nie dziękuj. Nigdy nie dałem ci klejnotów. Za każdym razem odmawiałaś, mówiąc, że na 

scenie wolisz nosić strasy, bo nie chcesz, aby myślano, że jakiś bogaty wielbiciel łoży na twoją 
karierę. Teraz kiedy nie jesteś już na publicznym widoku, nie musisz się tym przejmować.

Musiałam to zobaczyć. Podniosłam oczy i spostrzegłam zielonkawy połysk szmaragdu 

zdobiącego królewski pierścień w kształcie węża. Na jego wyciągniętej lewej dłoni spoczywało 
pudełeczko. Nie widziałam jego zawartości. Jak by tu dyskretnie zmienić pozycję, tak żeby nie 
wyjść na ciekawską? Na szczęście Irene oszczędziła mi tego kłopotu.

— Rubiny! — zawołała, unosząc w moją stronę broszkę w kształcie gwiazdy. —  Ach, 

Wasza Królewska Mość, cóż to za zbytek. Ale…

— Twój dziwny i uporczywy pogląd na temat prezentów jest dla mnie niepojęty. Musisz ją 

przyjąć, Irene — powiedział z niecierpliwością, a po twarzy przemknął mu cień wyrzutu sumienia. 
— Teraz już nie masz powodów, by odmówić.

— Rzeczywiście… już nie — odrzekła chłodno. — Jest piękna i w dodatku w moim 

kolorze. — Podbiegła w podskokach do lustra i przyłożyła sobie broszkę pod szyją do bladożółtej 
szmizjerki. Rubinowa gwiazda błyszczała jak krwawa rana. — Brakuje mi słów, by wyrazić moje… 
zdumienie i wdzięczność za ten hojny podarunek.

— Nie ma o czym mówić — zapewnił król, teraz już wyraźnie odprężony, jakby nareszcie 

udało mu się podpisać ważną umowę. — Będziesz dostawać mnóstwo świecidełek. Wierz mi, że 
nie pożałujesz swojego wyboru.

— Nie żałuję i wiem, że nie będę żałowała — odparła z uśmiechem. — Przenigdy.
— Będziesz gotowa wyruszyć nazajutrz? Irene rozejrzała się bezradnie po bałaganie.
— Mam taką nadzieję…
— Nie martw się — poklepał ją po dłoni. — Nie będę na ciebie naciskał. Nic się nie stanie, 

jeśli wyjedziesz pojutrze. Chcę, by moja droga przyjaciółka była dobrze ubrana, gdy przyjadę do 
niej w odwiedziny.

To rzekłszy, stuknął obcasami, kłaniając się na pożegnanie, po czym wyszedł. Niedługo 

potem zjawiły się nasze pokojówki. Kazałyśmy im spakować kufry, które miały pojechać do 
Paryża. Wróciłam do swojego pokoju i upewniwszy się, że pokojówki poszły już do siebie, 
wyciągnęłam spod łóżka dwie schowane tam wcześniej torby. Zmieściłam do nich większość 
rzeczy, które zabrałam w pośpiechu z Anglii.

Potem usiadłam przy oknie i słuchałam tykania kominkowego zegara z pozłacanego brązu. 

Księżycowy blask nadawał dachówkom kolor zimnej stali. Wszystko malowało się w szarościach, 
zupełnie jak mgliste rysy Irene i króla na wspólnej fotografii. W pokoju nie było światła, z 
wyjątkiem ognia dogasającego w kominku. Kiedy zegar wybił północ, pogubiłam się w rachubach i 
doliczyłam się godziny trzynastej.

Po kwadransie, zgodnie z planem, obróciła się gałka w drzwiach. W progu stanęła jednak 

jakaś niespodziewana postać. Ujrzałam światło z korytarza między nogawkami spodni. Zacisnęłam 
dłonie w pięści.

 

Rozdział XXIV

 Gąski, gąski do domu 

Sapiący pociąg zagłębiał się w piękne doliny i wznosił się ponad malownicze niemieckie 

wzgórza. Często wyobrażałam sobie ogromną smugę dymu, ciągnącą się za lokomotywą, która 
niczym stalowy pług przecina zielony pejzaż.

Z każdym stukiem kół po torach i sapnięciem komina Bohemia, czeski król i nasze przykre 

wspomnienia pozostawały coraz dalej w tyle. Westchnęłam i spojrzałam na mojego towarzysza 
podróży, w zamyśleniu gładził bursztynowego smoka, który wieńczył jego laskę.

— Niewiele brakowało, a wyprawiłabyś mnie do grobu jeszcze przed wyjazdem — rzekłam 

z wyrzutem. — Muszę ci jednak oddać sprawiedliwość, że podróżowanie w takim przebraniu było 
znakomitym pomysłem.

Rdzawe wąsy mojego współpasażera uniosły się w cienkim uśmiechu. Mimo całego światła 

wpadającego przez okno do przedziału nie widać było ani kropli kleju, na którym się trzymały.

— Wizyty w szalecie są trochę krępujące — przyznała Irene — ale zalety podróżowania 

incognito przeważają nad niewygodami.

Byłam zbyt zakłopotana, by zapytać, jak sobie radzi w takich trudnych sytuacjach. Nie 

musiałam zresztą znać wszystkich szczegółów. Jak zwykle była niewiarygodnie autentyczna w swej 
męskiej roli. Jej krok, postura i ogólny sposób noszenia się ulegały w takich razach całkowitej 
zmianie. Na samą myśl o tym, że ten narcyzowaty despota chciał zamknąć tak utalentowaną aktorkę 
w jakimś zapomnianym zamczysku w południowej Bohemii, burzyła się we mnie krew.

Ale teraz Willie jest już daleko — powtarzałam sobie — jak szatan i wszelkie sprawy jego. 

Wszystko szło gładko. Wymknąwszy się z zamku, na stromej drodze schodzącej do miasta 
zastałyśmy czekający powóz, wynajęty przez Irene dla „Rudolfa i Hedwigi Hoffmanów”, 
rodzeństwa udającego się do Drezna. (Wolała unikać praskiego dworca kolei żelaznej, gdyż tam 

szukano by nas w pierwszej kolejności). Ponieważ przyzwoicie mówiła po niemiecku, nasza 
mistyfikacja nie budziła podejrzeń. W Dreźnie zatrzymałyśmy się o kilka przecznic od dworca, tak 
by woźnica uwierzył w to, że odwiedzamy tutejszych krewnych.

Irene chwyciła cztery torby, które woźnica zrzucił z dachu, a mnie dla niepoznaki pozwoliła 

nieść tylko jedną. Męskie przebranie jakby dodawało jej siły. Kiedy już wsiadłyśmy do naszego 
pociągu, składającego się z nowych angielskich wagonów, jakie sprzedawano do Niemiec i Belgii, 
zataszczy— ła nasze rzeczy ciasnym korytarzem do przedziału, wrzuciła je bez ociągania na górną 
półkę, a widząc moje zdumienie, głośno się roześmiała.

— Bycie silniejszą płcią wcale nie jest takie trudne, Nell! Zwłaszcza gdy nie masz na sobie 

ciasnych fiszbinów i szwów, które pękają przy każdym ruchu gwałtowniejszym niż salonowe 
dygnięcie.

Irene usiadła obok mnie, założyła nogę na nogę i zapaliła papierosa z wyrazem uznania dla 

samej siebie za sprawną ucieczkę. Nie mogłam jej zganić za to palenie, gdyż było częścią jej 
przebrania i naszego fortelu.

Do wieczora sielankowy niemiecki krajobraz ustąpił stłoczonej miejskiej zabudowie 

Norymbergi. Po niekończącym się postoju na dworcu ruszyłyśmy w zupełny mrok, przerywany tu i 
ówdzie rozświetlonym oknem czyjegoś domu. Lecz nawet owe iskierki światła prędko zniknęły 
nam z oczu niby spadające gwiazdy.

Ranek zastał nas gdzieś na wsi. Przemierzałyśmy grubą szyję południowych Niemiec, 

szeroki przestwór pól uprawnych, od czasu do czasu przerywany miastem: najpierw Norymbergą, 
potem Frankfurtem, aż wreszcie, trzeciego dnią, dotarłyśmy do Kolonii, wspaniałego miasta 
katedralnego.

Tam też miałyśmy się przesiąść i przyznaję, że serce biło mi w nieopanowanym tempie.
Irene dostrzegła moje podenerwowanie.
— Masz rację, Nell. Najbardziej narażone jesteśmy w trakcie przesiadania. Dworzec 

kolejowy jest jak akwarium, w którym łatwo nas dojrzeć, a każdy przechodzień może się okazać 
królewskim szpiegiem.

— Ale przecież nie mógł nas dogonić!
— Może nas wręcz wyprzedzić: oczywiście korzystając z telegrafu. Na pewno ma swoich 

agentów w każdym większym niemieckim mieście, bo tak nakazuje zwykła roztropność. A już na 
pewno jego tutejsi kumotrzy mają swoich zaufanych pomagierów, na których mogą polegać w 
takich szczególnych sytuacjach.

— Nie pomyślałam, że… może wysłać telegram.
— To ta czeska sielanka uśpiła twoją czujność. Wyobrażałaś sobie pościg rodem z książek 

pana Waltera Scotta: król w butach z ostrogami pędzi co tchu na spienionym koniu przez góry i 
doliny, a za nim jego kawalerzyści. A nasza biedna i bezbronna ciuchcia wlecze się po torach, ciuch
— ciuch— ciuch… Nie, żyjemy w nowoczesnych czasach i król będzie korzystał z nowoczesnych 
metod, żeby nas wyśledzić. Na pewno z telegrafu.

— Nie wiem, czemu nie pozwalasz mi nadać telegramu do Godfreya, tak jak to zrobiłam tuż 

po przyjeździe do Pragi.

Irene skrzywiła się w kłębach dymu owiewających rondo jej melonika.
— To i tak o jeden telegram za dużo. Jeżeli królowi przyjdzie do głowy zasięgnąć języka na 

poczcie, na pewno natrafi na ślad tamtej wiadomości — i pozna jej adresata.

— Ale przecież potrzebujemy kogoś w Londynie, kto nam pomoże: chociażby znajdzie 

mieszkanie, bo przecież nie możemy wrócić na Saffron Hill.

— To niestety prawda.
— Może i zabrakło mi wyobraźni, by przewidzieć wszystkie ruchy księcia — 

przekonywałam dalej — ale za to ty zdajesz się nie rozumieć problemów związanych z naszym 
przyjazdem. Bez dyskretnej pomocy będzie nam trudno zataić nasz powrót do Londynu, a przecież 
król z pewnością się domyśla, że właśnie tam zamierzamy się udać.

— Niekoniecznie. Nie kojarzy mnie jednoznacznie z Londynem, poznaliśmy się w 

Warszawie, do której przyjechałam z Mediolanu. A pochodzę z Ameryki. W każdym razie byłoby 

dobrze, gdyby jak najdłużej nie znał celu naszej podróży.

— Skoro tak, to błagam cię, pozwól mi wysłać telegram do Godfreya!
Spojrzała na mnie krzywo spod melonika.
— Jesteś chyba bardzo przywiązana do naszego niegdysiejszego rywala.
— Po prostu wiem, że możemy na niego liczyć, a jeśli król rzeczywiście jest tak groźny, jak 

sądzisz…

— Nawet bardziej.
— …to czułabym się dużo bezpieczniej, wiedząc, że możemy liczyć na Godfreya.
Brwi Irene uniosły się w delikatny, mało męski sposób.
— Jako adwokat jest zapewne lojalny wobec swoich klientów — przyznała w zadumie. — 

W każdym razie bardziej niż król wobec kobiety.

— Znam go lepiej niż ty, Irene. Godfrey był dla mnie jak brat. Poza tym…
— urwałam, gdyż nigdy jej o tym nie pisałam w listach. — Poza tym pomagałam mu… w 

sprawach… podobnych do tych, jakie wcześniej badałyśmy we dwie. To mądry człowiek. 
Zawierzyłabym mu własne życie.

Uśmiech poruszył jej wąsami.
— Właśnie widzę — odparła krótko. — Dobrze więc, napisz telegram do nieocenionego 

pana Nortona, ale dopiero gdy miniemy Brukselę i dotrzemy do portu w Ostendzie. — Mięśnie jej 
twarzy napięły się od niepokoju. — Wielka szkoda, że z Pragi do Londynu wiedzie tylko jedna trasa 
i na dodatek trzeba się przesiadać!

Irene uderzyła jedną pięścią w skórzanej rękawiczce o drugą, tak bardzo wczuwając się w 

rolę, że byłam przygotowana na soczyste przekleństwo. Niepotrzebnie, jak się okazało. Irene oparła 
się o tapicerkę i odpłynęła gdzieś wzrokiem. Roztropnie milczałam, nie chcąc przerywać jej 
rozmyślań, bo mogło od nich zależeć powodzenie naszej ucieczki.

W Kolonii miałyśmy przymusowy przestój; następny pociąg do Brukseli odjeżdżał bowiem 

dopiero nazajutrz. Zmierzch dodatkowo maskował Irene, która wyszła obronną ręką z 
niebezpiecznej rozmowy z kasjerem, kupiła bilety na dalszą podróż i wywiedziała się o 
przydworcowy hotel. Trzy torby zostawiła w przechowalni, upewniwszy się, że będą trzymane pod 
kluczem.

Przyznaję, że tamtej nocy nie zmrużyłam oka, choć pokoje były nieskazitelnie czyste, a 

łóżko z pościelą spiętrzoną jak bita śmietana zapowiadało słodki sen. Irene, którą złościło każde 
opóźnienie w podróży, całą noc czuwała przy oknie.

W pewnej chwili usłyszałam złowieszczy szczęk: był to jej mały rewolwer, wyjęła go z 

kieszeni i oglądała. Zapomniałam już o tej broni, którą nosiła jeszcze w Londynie; z jakiegoś 
powodu przyjęłam, że porzuciła ten niebezpieczny zwyczaj, po tym jak zmieniło się jej życie.

Rankiem, gdy zbliżałyśmy się do dworca, Irene odciągnęła mnie na stronę.
— Nell, musisz sama wejść na dworzec. Masz tu kwitek bagażowy i trochę niemieckich 

pieniędzy.

— Ale ja nie mówię po niemiecku!
— Torby możesz odebrać bez słów. Pieniądze będą mówić za ciebie. Numerowy zaniesie 

bagaż do pociągu. Lepiej się rozdzielić, osobno nie wzbudzimy podejrzeń. Ja mam swój bilet, ty 
weź swój. Wsiądę tuż przed odjazdem.

Po tych słowach Irene zniknęła w tłumie wlewającym się do wielkiego kamiennego 

budynku dworca. Zacisnęłam palce na kwitku i cudzoziemskiej walucie, czując się trochę jak 
kobieta porzucona w mało dżentelmeński sposób. Przynajmniej Irene wzięła ze sobą najcięższą 
torbę, w której trzymała pieniądze oraz pamiątkowe zdjęcie i z którą nie rozstawała się ani na 
sekundę.

Strumień podróżnych porwał mnie jak nurt rzeki niosący drzazgę. Nie miałam 

doświadczenia w tego rodzaju zadaniach: ostatnim razem Godfrey był tak uprzejmy i dopilnował 
wszystkich spraw związanych z moją podróżą. Jąkałam się Przed bagażowym, ale w końcu 
dostałam wszystkie trzy torby. Potem zaczęłam się rozglądać w tłumie za czapką tragarza.

Wcześniej widziałam ich mnóstwo, teraz jak na złość ani jednego. Wreszcie ściągnęłam 

wzrokiem wątłego człowieczka, który na oko mógł unieść nie więcej niż paczkę herbaty, a i to pod 
warunkiem, że zjadł duże śniadanie. Mimo wszystko zdołał dowlec się ze mną do pociągu, a nawet 
do mojego przedziału, za co obsypałam go wszystkimi monetami, jakie miałam. Kiedy odszedł, 
gdakając jak zadowolona niemiecka kura, rozsiadłam się przy oknie i zaczęłam wypatrywać w 
tłumie sylwetki Irene w jej maskaradowym stroju.

Serce biło mi jak szalone, a czoło zrosiło się nieprzystojnie. Para z buchającej lokomotywy 

przemykała za oknem niby zwiewny szal. Według mojego zegarka do odjazdu pociągu zostały już 
tylko dwie minuty, a wiedziałam, że niemiecka kolej żelazna to przede wszystkim żelazna 
punktualność. Jak mogłam w ogóle dopuścić do tego, byśmy się rozdzieliły? Łajałam się w myślach 
i wyobrażałam sobie coraz bardziej zatrważające scenariusze zdarzeń.

Obróciłam się na skrzypnięcie drzwi do przedziału. Ciasny korytarz wypełniała sylwetka 

mężczyzny, lecz tym razem nie była to Irene.

— Przykro mi, ale ten przedział jest zajęty —  poinformowałam. Nieznajomy uśmiechnął 

się jak wariat i wszedł do środka.

— Nie, nie! — zaprotestowałam, wymachując rękoma w stronę wolnego miejsca. — 

Czekam na kogoś.

Podszedł do wiszącej nade mną mosiężnej półki, lecz nie dołożył tam swojego bagażu —  

gdyż takowego nie miał —  tylko sięgnął po jedną z moich toreb.

— To moje, proszę pana! — Wstałam, by bronić dobytku, co prawda dość onieśmielona 

krępą tężyzną nieznajomego. Jego grube, owłosione dłonie już ściskały uchwyty. Złapałam za róg. 
Kapelusz spadł mi na czoło, zasłaniając oczy, a szwy na ramieniu zapłakały w przeczuciu rychłej 
rozłąki.

Zanim jednak wydały ostatni krzyk, rozległ się ostry dźwięk laski uderzającej po kłykciach. 

Odgarnęłam kapelusz i włosy z oczu. Natręt ssał zaciśniętą pięść. Irene stała w przejściu z laską 
uniesioną w powietrzu.

Wyrzuciła z siebie potok niemieckich słów tak ostrych jak londyńska gwara, jaką 

potraktowała ostatnią osobę, która próbowała mnie okraść: ulicznika sprzed wielu lat.

Mężczyzna nie odzywał się, tylko ponuro patrzył w jej stronę, nie tyle na laskę, ile na 

metaliczny połysk rewolweru, który Irene wyciągnęła z kieszeni.

Pociąg szarpnął.
— Może się pomylił —  powiedziałam.
— Bez wątpienia — odparła surowo po angielsku, tak dobrze wchodząc w swoją męską 

rolę, że prawie się jej bałam, choć może właśnie o to jej chodziło.

Pociąg znowu zadrżał, ruszając z wolna. Straciłam równowagę i wylądowałam z powrotem 

na siedzeniu, ale Irene i nasz nieproszony gość stali prosto, zaparłszy się nogami. Czujne spojrzenie 
jego zwężonych oczu jakby szukało w niej słabego punktu.

Za oknem, na peronie przesuwały się coraz bardziej rozmazane twarze. Tłum rzedniał. 

Jechaliśmy w cieniu dworcowego dachu, towarzyszyły nam tylko tory i dalekie pociągi. Przez 
chwilę myślałam, że Irene przetrzyma tego człowieka przez całą drogę do Brukseli. Ona jednak 
rzuciła swoją torbę na wolne miejsce naprzeciwko mnie, po czym cofnęła się na korytarz i pokazała 
mu, by szedł w stronę końca wagonu.

— Poczekaj tutaj — powiedziała do mnie.
Mężczyzna spojrzał na czwartą torbę jak głodny Irlandczyk na talerz jedzenia, lecz 

posłusznie opuścił przedział, rozmasowując zaczerwienione z bólu, a może i ze wstydu, kłykcie. Po 
chwili oboje zniknęli mi z oczu. Wstałam z miejsca i wyjrzałam na korytarz, ale był już pusty.

Nie mogąc ustać, postanowiłam wrócić na siedzenie i co chwila zerkałam na zegarek. 

Minęła jedna, druga minuta. Pociąg jadący z naprzeciwka zahuczał na sąsiednich torach, zdwajając 
wrażenie prędkości oraz tempo, w jakim biło moje serce. Po chwili zasłona pędzącej stali zniknęła 
równie niespodziewanie, jak się pojawiła. Irene wciąż nie wracała.

Wreszcie nadeszła i usiadła naprzeciwko mnie, przełożywszy laskę przez klamkę 

przedziału, tak by nikt nie wszedł nieproszony. W milczeniu potarła zapałką o podeszwę buta i 
znajoma mgiełka spowiła jej blade rysy.

— I co? —  spytałam w końcu.
— Już nie jedzie z nami. Musiałam się upewnić.
— Jak to? Przecież pociąg jest już w pędzie.
— Nasz uroczy złodziej też był w pędzie, kiedy go żegnałam. Wolałam poczekać, aż 

rozpędzimy się na tyle, żeby nie zdołał wskoczyć z powrotem.

— Ale… przecież mógł zginąć.
— Ja również — odparła Irene i wzdrygnęła się, bodaj pierwszy raz, odkąd ją poznałam. —  

To nie był żaden przyjemniaczek z tych, co snują dworskie intrygi. To był kawał zbira z zadaniem 
do wykonania. Musiałam go trzymać na muszce przy drzwiach wagonu: zapewniam cię, że gdybym 
straciła równowagę, to ja wypadłabym z tego pociągu. Zresztą, wylądował z gracją niedźwiedzia 
grizzly. Od razu wstał i powlókł się z powrotem do miasta. Będzie miał długi spacer i tyle.

Wypaliła papierosa i uchyliła okno, by pozbyć się niedopałka, przy okazji wyciągając szyję i 

wypatrując naszego prześladowcy.

— No, chyba możemy o nim zapomnieć — rzekła — ale obawiam się czego innego. —  

Ściągnęła wszystkie trzy torby i zaczęła je przeglądać.

— Irene, myślisz, że nasz bagaż…
— Był przeszukiwany, zgadza się. W jednej torbie jest bałagan, ale pozostałe dwie wydają 

się nietknięte. Długo musiałaś na nie czekać?

— Oczywiście, że długo! W końcu nie mówię po niemiecku i bagażowy ledwie zrozumiał, o 

co mi chodzi.

— Pewnie mu zapłacono, żeby był mało pojętny. A więc wytropili nas tuż przed odjazdem. 

Pościg zawsze przebiega skokowo, moja droga Nell. W Brukseli będą już na nas czekać.

Rozsiadła się znowu, przytulając czwartą torbę do boku, tak jak się przytula dziecko.
— Nasz nowy znajomy, niech mu buty ciężkie będą, zdążył się dobrze przyjrzeć tej 

strasznej, a co za tym idzie, rzucającej się w oczy hinduskiej tkaninie. Trzeba będzie zmienić plany.

Pokiwałam tylko głową, bo nie miałam siły mówić. Dramatyczne przeżycie w połączeniu z 

bezsenną nocą wpędziły mnie w stan dziwnego otępienia. Patrzyłam, jak przedmiejskie domy 
Kolonii znikają za nami, ustępując znowu wiejskiemu krajobrazowi. Przejrzysta zieleń wiosny 
migała za oknem w mgiełce pary i zmęczenia. Usnęłam.

Kiedy się zbudziłam, cienie były długie, a zachodzące słońce jaśniało nad widnokręgiem. 

Irene nadal siedziała na swoim miejscu, światło przedziałowych lamp wysmuklało jej twarz.

— Bruksela? — poderwałam się.
— Niedługo.
— Co zrobimy?
— Przesiądziemy się najszybciej, jak się da. Dobrze byłoby zmienić przebranie, ale niestety 

nie mamy na to czasu. — Posłała mi krótki uśmiech. — Dobrze, że się przespałaś, Nell, będziesz 
miała więcej sił na ostatniej prostej. Bądź dobrej myśli, z każdej pułapki jest jakieś wyjście. Pomyśl 
o zwykłej myszy.

— Widziałam zwykłą mysz nieraz —  skróconą o głowę!
— Tylko głupie myszy dają się złapać, Nell.
Kiedy pociąg zwolnił, Irene zesztywniała. Mijałyśmy ciemne budynki w mierzchnącym 

świetle.

— Nie możemy się z niczym ociągać. Ja biorę tę torbę, ty weź tę ze wzorem. Niestety, dwie 

musimy zostawić.

Pokiwałam głową. Parę chwil później zasapany pociąg zatrzymał się na stacji. 

Wyskoczyłyśmy z niego czym prędzej i przez labirynt schodów i korytarzy dotarłyśmy do 
głównego budynku dworca. I tym razem niemiecki Irene zdał egzamin przy kupowaniu biletów. Z 
wyrazem zadowolenia odwróciła się od brązowej kratki.

— Nasz pociąg wyrusza za trzy kwadranse. Schowamy się gdzieś na uboczu, a potem w 

ostatniej chwili wsiądziemy do wagonu. Po dotarciu do Ostendy pociąg wjedzie prosto do 
przystani, gdzie wszyscy pasażerowie przesiadają się na parowiec. Kiedy wysiądziemy w Dover, 
będziemy już na ziemi angielskiej i łatwiej nam będzie wymknąć się pościgowi.

Ziemia angielska. Dwa błogosławione słowa. Powtarzałam sobie w duchu, że już nigdy 

więcej nie opuszczę ojczystej wyspy. Brnęłyśmy przez dworzec, dołączając do gromad 
nieznajomych niczym cieniutkie drżące frędzle przyszyte do wielkiej chusty.

— Irene, poczta! Mogę?
Okazja do wysłania kablogramu do Godfreya jawiła mi się jako lina rozsądku rzucona na 

ratunek tonącej sprawie. Należało dziękować Bogu za te nowoczesne kable, biegnące dnem kanału 
La Manche i połączone z naziemnymi drutami, które biegły już prosto do Londynu. Anglia i 
Godfrey, a nawet, przysięgam na wszystkie świętości, ten żałosny i grubiański Casanova, byli dla 
mnie w tamtej chwili ziszczeniem raju na ziemi.

Irene popatrzyła na mnie, potem na budynek poczty, następnie obrzuciła wzrokiem wnętrze 

dworca. Skinęła głową, ale jej spojrzenie było naglące. Szybkim krokiem weszłam do środka. 
Mężczyzna w okienku mówił, Bogu dzięki, po angielsku; Bruksela leżała bowiem blisko kanału i 
Ostendy, która służyła za główny punkt przeprawy do Dover.

Zatrzymałam pióro nad wiadomością: Przyjeżdżamy na Wiktorię jutro o 10. Potrzebna 

bezpieczna kwatera. Ściśle tajne. Nie byłam pewna, czy podpisać się własnym imieniem, bo 
przypomniałam sobie przestrogę Irene o tym, że telegramy zostawiają ślady. Wreszcie 
uśmiechnęłam się z triumfem i zakończyłam: Casanova.

Mężczyzna wyłuskał belgijską walutę z mojej międzynarodowej kolekcji monet i wróciłam 

co tchu do Irene. Czekała na mnie z ustami zaciśniętymi w uśmiechu.

— Ciekawe, co Godfrey Norton powie o naszych przygodach —  rzekła.
— Ciekawe, czy zdołamy bezpiecznie wrócić do domu i mieć luksus zastanawiania się, co 

powie Godfrey!

— Masz rację, Nell. Tymczasem musimy się wprawnie powałęsać. Jesteśmy jak statyści, 

nasz kunszt polega na wtapianiu się w tło. Nie możemy być nazbyt świadome otoczenia, ale też ani 
na moment nie wolno nam stracić czujności. Musimy udawać to, co udawać najtrudniej. Mamy 
wyglądać zwyczajnie. Musimy zagrać rolę na miarę wielkiej Ellen Terry.

— Ojej!
— Innymi słowy: bądź sobą.
— Ty nie jesteś sobą — odparłam cierpko, przemierzając ogrom dworca. Odpowiedziała mi 

głosem pełnym zadumy.

— Widocznie nie byłam sobą już od jakiegoś czasu.
Na dziesięć minut przed planowym odjazdem pociągu dotarłyśmy do bramy, za którą 

rozciągały się tory. Za nimi stał już nasz rozedrgany pociąg. Irene trzymała pod łokciem egzemplarz 
„Daily Telegraph”. Niosła obie torby i laskę, balansując nimi w jakiś magiczny i nie do końca dla 
mnie zrozumiały sposób. Moje palce same wędrowały po zegarek, ale powstrzymywałam się od 
spoglądania w jego wyrokującą tarczę. Czułam niemalże, jak tyka do wtóru mojego szybko 
bijącego serca.

Ktoś potrącił Irene, omal jej nie przewracając.
— Ejże! —  zaprotestowała ostro, jak przystoi mężczyźnie.
Ktoś inny wpadł na mnie, po czym podparł mnie pewnym ramieniem. Zostałyśmy naraz 

otoczone i przyparte do muru przez grupkę nieznajomych.

Irene nie zdążyła upuścić toreb i sięgnąć po rewolwer. Dwóch mężczyzn wzięło ją w 

kleszcze i schwyciło mocno za ręce. Trzeci złapał mnie za ramię, a czwarty stanął naprzeciw Irene z 
wyrazem całkowitej satysfakcji.

Niemieckie słowa buchnęły jej w twarz. Gorączkowo próbowałam coś zrozumieć, ale 

rozpoznawałam tylko męską formułę Mein Hen. Dopiero po chwili dotarło do mnie, co się dzieje. 
Rozpoznali mnie, lecz dali się zwieść przebraniu Irene i teraz wypytywali ją — o nią samą!

Odpowiadała płynną niemczyzną, co rusz potrząsając głową. Zdawała się mówić, że nic nie 

wie, gdyż otaczające nas twarze stawały się coraz bardziej ponure i nabiegłe krwią. Czułam palce 
zaciskające się boleśnie na moim ramieniu, ale nic nie mówiłam, tak byłam pochłonięta okropnym 
położeniem Irene.

Byli to rośli mężczyźni z wielodniowym zarostem. Wionęło od nich przepoconym ubraniem 

i zwietrzałym piwem. Stali przed nami we czterech jak las. Byłyśmy bezsilne wobec tego 
mocarnego kręgu.

Herszt cały czas zadawał Irene pytania, na które ona odpowiadała przecząco. Raptem 

zamachnął się i wymierzył jej cios pięścią w okolice brzucha. Chciałam krzyknąć, lecz słona, 
trącąca sardynkami dłoń zamknęła mi usta. Cofnęła się dopiero wówczas, gdy z całej siły ugryzłam 
jej szorstki paluch.

Irene wydała stłumiony odgłos i skuliła się od ciosu, ale wciąż stała mocno na nogach. 

Napastnik cofnął pięść i z szacunkiem popatrzył na jej drobną męską sylwetkę. Strzepnął piekącymi 
palcami, po czym znów zacisnął je w pięść i przysunął do jej twarzy.

 Nie mogłam na to patrzeć. Byłam pewna, że lada moment ją uderzy, nie otwartą dłonią, jak 

to robią złoczyńcy na deskach teatru, lecz pięścią, po męsku. Nie miałam też wątpliwości, że Irene, 
całkiem zanurzona w swej męskiej roli, zniesie to jak mężczyzna.

Niemieckie słowa wypełniły mi uszy: brzydkie i ostre groźby w brzydkim i ostrym języku. 

Zaczynałam już nawet wyławiać z nich powtarzający się refren:

„Gdzie ona jest?”.
Zobaczyłam, że brutal znów bierze zamach. Irene przygotowała się na cios.
— W Paryżu, głupcze! — wykrzyknęłam po angielsku. — Pojechała do Paryża ze swoimi 

walizami. Nie myślicie chyba, że pozbyłaby się najlepszych ubrań?

Mężczyzna opuścił pięść, najwyraźniej biorąc ten rozpaczliwy okrzyk za prawdę, która 

wyrwała się ze słabej piersi. Przypomniałam sobie ironiczną wskazówkę Irene: „Masz wyglądać 
zwyczajnie, Nell; innymi słowy, bądź sobą”. I rzeczywiście, nie potrafiłabym tak dobrze udawać 
przerażenia i tego, że pragnę czym prędzej zażegnać tę groźną sytuację.

Herszt warknął coś do Irene, która przybrała pozę zdradzonej, kolana jej omdlały i 

wymamrotała po niemiecku coś, co widocznie odpowiadało z grubsza moim słowom. 
Wychwyciłam wśród nich „Paryż”.

Wreszcie herszt skinął głową i nagle poczułam, że mam wolną rękę. Zbiry trzymające w 

kleszczach Irene także ją puściły, za to wzięły nasze torby.

Potem cała zgraja, równie szybko, jak się pojawiła, wtopiła się w skłębiony nurt obojętnego 

tłumu.

— Twój zegarek! —  krzyknęła do mnie Irene.
Tym razem nie miałam już oporów, żeby na niego spojrzeć.
— Dwie minuty!
— Prędko! — Irene ruszyła wyciągniętym krokiem w stronę bramy i schodów. Trzymała w 

ręku bilety i w biegu szukała numeru toru.

— Tam! —  zawołała.
W obłoku pary ujrzałam ciemne stalowe cielsko pociągu wynurzającego się z cienia w 

światło dnia. Odjeżdżał.

— Szybko! —  Irene złapała mnie za rękę.
Pobiegłyśmy. Boże drogi, jak my biegłyśmy! Irene była w lepszej sytuacji, bo miała niskie 

obcasy, ale przynajmniej nie miałyśmy już żadnego balastu i biegłyśmy, biegłyśmy, goniąc żelazne 
poły znikającego pociągu.

Wśród obłoków pary zobaczyłam okna, obojętne twarze pasażerów, schodki, a na nich Irene 

— biegłam do nich z sercem w gardle, sadząc dużymi susami, gubiąc oddech w białej mgle.

— Nell! Wskakuj! Dalej!
Spośród pary wynurzyła się bursztynowa głowa smoka. Chwyciłam się jej niczym liny 

ratowniczej i szarpnęło mnie naprzód. Skoczyłam we mgłę, wylądowałam stopą na schodku i 
kucając, przylgnęłam do dudniącej ściany z drewna i metalu…

— Sole trzeźwiące były w tej paskudnej torbie, którą oddałyśmy siepaczom króla Bohemii 

— powiedziała Irene. —  Przykro mi.

— Nie potrzebuję soli trzeźwiących — odrzekłam z oburzeniem, podnosząc się do pozycji 

siedzącej. Nierównego siedzenia w przedziale nie zamieniłabym teraz na żadne inne; w 
rozkolebanym pociągu gnającym pięćdziesiąt kilometrów na godzinę czułam się bezpiecznie jak w 

kołysce. Nie byłam Pewna, jak się tam znalazłam, i nie chciałam tego wiedzieć.

— Jesteśmy…?
— W naszym pociągu, jedziemy nad kanał La Manche —  triumfowała Irene.
— Ale nasze torby! Pieniądze! Zdjęcie —  twoje jedyne ubezpieczenie! Uśmiechnęła się na 

te ostatnie słowa i dotknęła brzucha na wysokości talii.

— Żebyś wiedziała.
— Och, Irene! Nie wiem doprawdy, jak wytrzymałaś to straszne uderzenie. Byłam 

przerażona. Powiedz, nie ćwiczyłaś chyba pięściarstwa? Ten brutal musiał się mocno zdziwić, że 
masz tyle siły.

— I całkiem słusznie, Nell. Prawość będzie twoją zbroją w obozie nieprzyjaciół.
— Irene, za każdym razem, kiedy cytujesz Pismo Święte — albo kiedy ci się wydaje, że to 

robisz — nabieram podejrzeń.

— Ech, wy ludzie małej wiary… — Ponownie poklepała się po kamizelce.
— Owszem, miałam ukryty atut. Bardzo ładny, wyściełany i oprawny w skórę, tuż nad 

splotem słonecznym, mówiąc delikatnie, a w każdym razie po lekarsku.

— Puzderko ze zdjęciem! Wyjęłaś je z torby i założyłaś na siebie!
— Istotnie.
W zamyśleniu oparłam się o tapicerkę.
— Ale straciłyśmy wszystkie pieniądze, które zarobiłaś w Warszawie i Pradze, pieniądze, 

które są przecież twoją własnością!

— Toteż nie zamierzam ich nikomu oddawać.
Po tych słowach zdjęła kapelusz, lecz tym razem nie w uprzejmym geście, a jedynie po to, 

by pokazać mi napakowany woreczek ukryty w jego wnętrzu.

— Gdyby ten bandzior uderzył mnie w twarz, na peron posypałyby się banknoty i złote 

monety.

— I tylko tym się martwiłaś? On cię traktował jak mężczyznę! Nie miałby litości.
— Ale na szczęście ty zachowałaś się jak kobieta! Lepiej bym tego nie zrobiła. Serce mi się 

ścisnęło, kiedy patrzyłam, jak się przed nimi uginasz i mówisz wszystko, co wiesz. Przyznaję, że 
nie spodziewałam się po tobie kłamstwa. Ale udało się! Oto jesteśmy w drodze do Dover. Całe i 
zdrowe. Oby tak było do końca.

— Kłamstwo w obronie przed złem to co innego. Nie wywiozłaś z Czech niczego, co nie 

należało do ciebie, czego byś nie dostała w prezencie lub jako zapłaty. Och, a co się stało z 
królewską broszką?

Jej twarz znieruchomiała. Z kieszeni, w której nosiła rewolwer, wydobyła teraz połyskujące 

rubiny.

— Niektóre prezenty są jak ciernie, ale może przynajmniej czegoś nas uczą. Nie chciałabym 

zapomnieć lekcji, jaką otrzymałam w Bohemii.

— To znaczy jakiej?
Irene rozłożyła dłonie w bezradnym geście.
— Jeszcze nie wiem, ale na pewno to była lekcja.

* * *

Ostenda była już tylko niewyraźną plamą. Podróż rozkołysanym parowcem — prawdziwą 

męczarnią dla mojego wrażliwego organizmu.

Dworzec Wiktorii wyglądał jak jeszcze jedna ogromna stacja kolejowa — pałac dla 

arystokracji podróżników — lecz dla nas był Domem. Nie spodziewałam się, że Godfrey będzie nas 
oczekiwał na peronie, i w pierwszej chwili mocno się przestraszyłam na widok wysokiego, 
ciemnego mężczyzny idącego ku nam przez tłum. Kątem oka spostrzegłam, że Irene odruchowo 
sięga do prawej kieszeni.

— Moja droga panno Huxleigh! Penelope! Nell!
Godfrey ujął i uścisnął moje dłonie w rękawiczkach. Irene szła dalej. Ruszyłam za nią, 

wiedząc, jak bardzo jest zmęczona i jak wiele wysiłku kosztuje ją ta maskarada.

— Nie miałem najmniejszego pojęcia, jakich wam trzeba pokojów — wyjaśniał Godfrey, 

kiedy przeciskaliśmy się przez labirynt ludzi — ale znalazłem coś przyzwoitego w spokojnej 
okolicy. Gdzie wasze bagaże?

— Nic nie mamy — przyznałam.
— Zgubiły się?
— W czasie przesiadki w Brukseli — mruknęła Irene dobitnym barytonem. Godfrey 

spojrzał na nią zmieszany.

— Rzeczywiście przesiadek na tej trasie jest co niemiara. To musiała być bardzo 

wyczerpująca podróż! —  zwrócił się do mnie.

Skinęłam głową. Zrozumiał i nie zadawał więcej pytań, tylko zaprowadził nas do najętego 

powozu. Irene poczekała, aż Godfrey pomógł mi wsiąść. Spojrzeli po sobie, po czym ona weszła do 
środka i usiadła przy mnie. Patrzyła w okno, kiedy Godfrey usiadł naprzeciwko i stuknął laską w 
sufit budy na znak, że woźnica może ruszać.

— Zdaje mi się, że wyjechałyście z Czech w pośpiechu —  skonstatował. — I w tajemnicy. 

Twój kablogram, Nell, był równie krótki jak ten list, który nakłonił cię do wyjazdu. I ten podpis!

— Jak on się miewa? —  spytałam natychmiast.
— Kto? —  spytała Irene szorstkim, zdziwionym głosem.
— Casanova — wyjaśnił Godfrey, uśmiechając się do mnie. Wszyscy troje 

powymienialiśmy się zmieszanymi spojrzeniami.

— Jednego nie rozumiem — odezwał się wreszcie Godfrey. — Z twojej wiadomości 

wywnioskowałem, że twoja przyjaciółka, Irene Adler, przyjedzie razem z tobą. Oboje wyglądacie 
na zmęczonych i jestem pewien, że długo by o wszystkim opowiadać, ale chyba jednak najwyższa 
pora, żebyś nas sobie przedstawiła. — To rzekłszy, spojrzał wymownie na Irene.

Co mogłam powiedzieć? Nasza historia była tak długa i pełna zawiłości, podobnie jak 

przygody i przebranie Irene…

Wreszcie ona sama obróciła się do niego i uniosła z głowy melonik, a następnie woreczek z 

pieniędzmi. Potem wyjęła z włosów długie szylkretowe szpilki i strząsnęła włosy na ramiona.

Reakcja Godfreya Nortona była godna adwokata. Ani jeden mięsień na jego twarzy nie 

drgnął, kiedy Irene odsłaniała swoje prawdziwe oblicze. Przez chwilę lustrował ją od stóp do głów, 
po czym zagadnął:

— Panna Adler, jak sądzę?
Irene w odpowiedzi wyciągnęła papierosa z górnej kieszeni. Zanim jednak zdążyła 

wyciągnąć zapałkę, Godfrey w okamgnieniu zapalił własną. Irene drżącą ręką, długo się zaciągając, 
odpaliła od niej papierosa, po czym znów usiadła.

— Sam bym zapalił — rzekł Godfrey.
Irene wysunęła w jego stronę papierośnicę. Zdołał jeszcze odpalić papierosa od zwęglonej 

zapałki i zgasił ją potrząśnięciem. Bliźniacze mgiełki błękitnego dymu wiły się i mieszały w 
powietrzu.

Pomachałam błagalnie dłonią.
— Niedługo będę musiała wyjść i pójść pieszo, a wierzcie mi, że wcale nie mam na to 

ochoty.

— Przepraszam — powiedział Godfrey, uchylając okno, tak że dym ulatywał teraz w 

cudownie mgliste londyńskie popołudnie. — Przyznaję, że jestem trochę zbity z tropu.

Irene spojrzała na mnie. Ja na nią. Zaczęłyśmy się śmiać. Wyrzuciła papierosa przez szparę 

w oknie. Śmiałyśmy się coraz głośniej. Śmiechowi nie było końca, aż wreszcie wpadłyśmy sobie w 
ramiona z uczuciem ulgi oraz histerycznej wesołości.

Godfrey Norton przyglądał się temu i przezornie milczał.
Nasze lokum znajdowało się w czteropiętrowym domu przy dość obskurnej ulicy w 

Chelsea. Godfrey wprowadził nas do w miarę dużego, lecz nieciekawie umeblowanego mieszkania.

— Zdaje się, że macie jakieś pieniądze. Skinęłam potakująco głową.
— Nowy dzień — powiedziała Irene sprzed okna, do którego podeszła jak trzymany w 

klatce i spragniony światła ptak.

To skojarzenie przypomniało mi o Casanovie. Z pewnym zdumieniem stwierdziłam, że 

moim uszom brakuje tej papuziej serenady: skrzeków, gderania i ostentacyjnego czyszczenia piór, 
dźwięku tak podobnego do szelestu taftowych halek.

Godfrey zerkał na sztywną postać w męskim stroju, z kaskadą kasztanowych włosów 

spływających na ramiona. Posłał mi jeszcze milczące spojrzenie wyrażające radość i powitanie, po 
czym ukłonił się i wyszedł.

Zostałyśmy z Irene same w naszych obcych pokojach, za cały dobytek mając ubranie, 

pieniądze oraz pamiątkowe zdjęcie i rubinową broszkę od króla czeskiego. Irene wyjmowała to 
wszystko z kapelusza i z kieszeni i wykładała na szerokim parapecie niczym dary dla gołębi. Ze 
zdziwieniem spostrzegłam, że uratowała także potworną, podobną do ośmiornicy broszkę 
młodszego pana Tiffany’ego. Splątana z rubinową rozgwiazdą od króla, stanowiła jakby zaczątek 
jakiejś dziwnej mariny.

— To był dobry pomysł, żeby nadać telegram do pana Nortona —  przyznała Irene, 

pozostając przy oknie. — Byłam już na skraju wyczerpania.

Dołączyłam do niej i znów patrzyłam na dach powozu oraz znikający w środku melonik. 

Tym razem to ja wiedziałam, kto jest jego właścicielem. Irene patrzyła tępo przez okno. Zbliżyła 
czoło do szyby.

— Jestem zmęczona, Nell. Bardzo, bardzo zmęczona.

Rozdział XXV

 Przymiarki 

Godfrey dotrzymał słowa i w ogóle nam się nie narzucał.
Z tego powodu zaczęła mi doskwierać niepewność. Martwiło mnie, że nie spytał nawet, czy 

i kiedy będę mogła wrócić do pracy; oszczędności Irene nie były przecież niewyczerpane, a poza 
tym chciałam sama się utrzymywać. Nie zapytał też, kiedy odbiorę od niego szpetnego Casanovę. 
Czułam się niepotrzebna.

Irene, oczywiście, nie przejmowała się jego nieobecnością. Przez pierwszych kilka dni po 

powrocie skupiała się na wymianie zagranicznych walut na funty.

Kiedy już miała pieniądze na utrzymanie, zaczęła odtwarzać utraconą garderobę. Zamiast 

jednak jak dawniej z łowiecką pasją nawiedzać targowiska z używaną odzieżą, kupowała 
znakomite, lecz niczym się niewyróżniające ubrania z domów handlowych (nigdy od Whiteleya), 
przy czym robiła to z tak nikłym entuzjazmem, jakby to były łachmany od ulicznego przekupnia.

W ogóle jej zachowanie w tych pierwszych kilku dniach charakteryzowało się jakimś 

ustawicznym otępieniem. Po naszej brawurowej ucieczce z Czech sprawiała wrażenie spotulniałej.

Pewnego wieczora, po kolacji w dobrej restauracji, siedziałyśmy obie po cichu w naszych 

żałosnych pokojach. Tęskniłam za swojskim nieładem naszego mieszkania przy Saffron Hill i 
robiło mi się smutno na myśl, że te wszystkie rzeczy, które kiedyś tak wiele znaczyły dla Irene, 
teraz leżą tam odłogiem.

Irene poruszyła się i westchnęła.
— Będę potrzebować agenta.
— Impresaria? — podchwyciłam szczebiotliwie. Ucieszyło mnie, że Irene myśli o 

wznowieniu kariery śpiewaczki.

Uśmiechnęła się niewyraźnie.
— Nie mam teraz głowy do występów. Nie, musimy znaleźć większe lokum, na dłużej. I 

chcę, by ktoś, nie zdradzając miejsca mojego pobytu, dowiedział się u mojej paryskiej znajomej, 
czy walizki dotarły bez przeszkód. Jak myślisz, Nell, czy twój przyjaciel adwokat, pan Norton, 
mógłby mnie reprezentować w tych i różnych bardziej delikatnych sprawach?

Byłam zdumiona tym, że Irene zaczęła myśleć o Godfreyu jak o „moim przyjacielu”, a nie 

tylko jej dawnym rywalu w staraniach o brylantowy pas i moim (być może byłym) pracodawcy.

— Z przyjemnością go zapytam — odrzekłam uradowana pretekstem do odwiedzin. 

Poszłam do niego następnego dnia z rana.

Jakiż piękny był ten dzień majowy — rześki, pełen pączkujących liści znaczących każdy 

krzew i każdą gałąź. Jasno— błękitna misa nieba rozciągała się nad wiecznym zgiełkiem i zamętem 
Londynu.

— Moja droga Penelope! — przywitał mnie szczerze uradowany Godfrey.
— Wejdź, proszę, usiądź i napij się herbaty! Martwiłem się o ciebie przez ostatni tydzień, 

ale nie chciałem was nachodzić nieproszony.

Przechodząc w stronę jego gabinetu, dostrzegłam za biurkiem dependenta o mdłej twarzy. 

W zaciszu gabinetu, wśród wygodnych i zarazem praktycznych mebli, spiętrzonych papierów i 
otwartych książek, poczułam się swojsko jak w pracowni mojego świętej pamięci ojca.

— Nigdy bym tego w ten sposób nie odebrała — zapewniłam — a co do zjawiania się 

nieproszonym… przychodzę, żeby spytać w imieniu Irene, czy byłbyś gotów ją reprezentować w 
kilku, jak sądzę, mniejszych i większych sprawach, aczkolwiek muszę przyznać, że nie zdradziła mi 
jeszcze pełni swoich zamiarów.

Godfrey oparł się na krześle, ciepłe letnie słońce grało miękko na jego wyrazistych rysach.
— Reprezentować! To dopiero zmiana tonu.
— Nie tylko jej ton się zmienił — odrzekłam, a słysząc znajome powitanie, wstałam i 

podeszłam do klatki Casanovy. Stary hultaj wytknął w moją stronę czarny jęzor, lecz niezrażona 
poczęstowałam go herbatnikiem ze śniadania. Potem zwróciłam się znowu do Godfreya. — 
Martwię się o nią. Nie zwykła siedzieć w miejscu i zdawać się na łaskę losu, a odkąd wróciłyśmy 
jest dziwnie melancholijna…

— Domyślam się, że to była podróż obfitująca w mocne wrażenia.
— Nie mnie to oceniać — odrzekłam skromnie. — W każdym razie w Czechach została 

bardzo źle potraktowana, i to przez kogoś, kto powinien jej raczej bronić aniżeli krzywdzić. Nie 
wiem, jak wiele zechce ci powiedzieć, ale proszę cię, nie bądź dla niej zbyt surowym sędzią. Irene 
w niczym nie zawiniła, poza tym że nie dostrzegła perfidii ukrytej pod maską przyjaźni.

Godfrey bawił się białą peruką z końskiego włosia, leżącą krzywo na szczycie wieży 

prawniczych tomów.

— Wyjeżdżając, mówiłaś, że pani Adler potrzebuje twojej pomocy. Czy miała jakiś pożytek 

z twojego przyjazdu?

Uśmiechnęłam się.
— Myślę, że miała. Przede wszystkim dlatego, że czuła się odpowiedzialna za moje 

bezpieczeństwo. Obawiam się, że właśnie tego jej teraz brakuje — czegoś, na czym mogłaby skupić 
swój talent i energię. Wróciła do Londynu właściwie z niczym, nie licząc pieniędzy, i sprawia 
wrażenie, jakby w ogóle nie chciała odzyskać tego, co straciła.

— Powiedziałaś, że czuła się odpowiedzialna za twoje bezpieczeństwo. Czy to znaczy, że 

sprawy przybrały niebezpieczny obrót?

— Irene była tego zdania. Sam ją o to zapytaj. Ja nie mam prawa przemawiać w jej imieniu.
— Dobrze więc. Mam rozprawę na Fleet Street, ale powinna się zakończyć do jutra po 

południu. Przyprowadź ją wtedy do mnie.

Odprowadził mnie do drzwi, mówiąc wesoło pod nosem: ,,Adieu, Casanovo”. Nie rzekł 

jednak ani słowa o pierzastym imienniku włoskiego libertyna, co wzbudziło mój niepokój. Godfrey 
stawał się równie zagadkowy jak Irene!

Zasugerowałam Irene, abyśmy zjadły lunch na Fleet Street i wstąpiły do Sądów 

Królewskich na rozprawę, w której uczestniczył Godfrey. Przystała na to z niepodobną do siebie 
uległością. Obawiałam się, że ta jej bezproblemowość jest przejawem nie tyle poprawy nastroju, ile 
zobojętnienia wobec wszystkiego, co ją otacza.

Nieraz wślizgiwałam się do galerii dla gości w Sądach Królewskich, by oglądać Godfreya w 

akcji. Był bez wątpienia najmłodszym spośród wszystkich adwokatów i wyglądał bardzo szykownie 
w czystej białej peruce i czarnej todze — inaczej niż ci starsi, w pożółkłych perukach, 
przypominający opasłe barany i niemogący się nawet zapiąć pod szyją, gdyż zawadzały im 
podwójne, potrójne i poczwórne podbródki.

Tego dnia Irene włożyła perłowoszary kostium ozdobiony fiołkowym haftem. Na głowie 

miała kapelusz z fioletowego aksamitu ze stojącym czerwonym strusim piórem, o wiele bardziej 

buńczucznym niż ona sama. Do tego torebka z solidnej czarnej skóry — taka, jakiej dawna Irene 
nawet by nie dotknęła, a tym bardziej nie kupiła.

Na rozprawie przyglądała się Godfreyowi bez słowa, podczas gdy ja tak jak zazwyczaj 

promieniałam dumą, patrząc, jak się kłania i wymawia swoje „milordowie”. W moim odczuciu był 
jedynym adwokatem, który miał styl; oglądając jego wystąpienia, przenosiłam się w czasy, kiedy 
upudrowane peruki były oczywistością, kiedy grzeczność uchodziła za sztukę, a sztuka 
dyskutowania ubrana była zawsze w grzeczne formy.

Kiedy Godfrey przesłuchiwał świadka oskarżenia, Irene pochyliła się ku mnie.
— Czy możemy stąd wyjść? Duszno tutaj.
Po cichu opuściłyśmy salę sądową i przekroczyłyśmy Fleet Street. Przeprowadziłam Irene 

do Inner Tempie pod łukiem, na którym widniało godło krzyżowców: owca i złoty krzyż.

— Musisz przyznać, że Godfrey bardzo zręcznie prowadził przesłuchanie — odnotowałam.
— Ma talent dramatyczny —  skwitowała Irene wymijająco.
— W twoich ustach to zarzut?
— Po prostu stwierdzenie. Przyznaję, że moje myśli krążyły bardziej wokół moich własnych 

spraw.

Szłyśmy niespiesznie wskroś placu Middle Tempie w stronę rzeki, wśród trzepotu wróbli 

fruwających od jednego rynsztoku do drugiego.

— Rozumiem, dlaczego uwielbiasz te stare ogrody — rzekła Irene wpatrzona w spokojny, 

pomarszczony nurt Tamizy w łagodnym świetle. Westchnęła głęboko. — To miejsce jest takie 
urocze. Jakby nie miało nic wspólnego z jarmarczną krzątaniną współczesnego Londynu.

— Uwielbiam tutejszy kościół — powiedziałam, prowadząc ją w stronę tej sędziwej 

budowli. Szła za mną jak dziecko, posłusznie wpatrzona w podobizny pierwszych arystokratów, 
żyjących w czasach, kiedy rycerzom nieobcy był ciężar tarczy, miecza i świętej krucjaty. 
Prezbiterium było prawie całkiem opustoszałe. Podziwiałyśmy ogromne sklepienie, gdy nagłe 
wystraszył nas piskliwy dźwięk.

Dysharmonijne akordy dobywające się z masywnych, wolno stojących organów przeszły 

niebawem w łagodniejsze tony. Samotny sopran wzniósł się ponad majestatyczny pomruk 
organowych basów. Obok tego potężnego instrumentu stała jakaś kobieta, trzymała w rękach 
otwarte nuty, a z jej zaokrąglonych ust płynęły słowa pieśni.

Irene stanęła jak wryta, jak gdyby ujrzała ducha. Potem zawróciła do wyjścia, w pośpiechu 

lekko mnie trącając. Znalazłam ją przed kościołem, ponuro zapatrzoną w otwartą przestrzeń placu.

— Godfrey pewnie już skończył —  odezwałam się.
— Tak, chodźmy i miejmy to za sobą.
Godfrey rzeczywiście zdążył już wrócić do siebie, peruka i toga wisiały na wieszaku 

wciśniętym w kąt. Nie poczęstował nas herbatą, bo wyczuł, że Irene jest w bardzo rzeczowym 
nastroju.

— Proszę usiąść, panno Adler — wskazał skórzany fotel naprzeciw swojego biurka. Dla 

mnie pozostało tylko krzesło stojące z boku, ale wcale mi to nie przeszkadzało. Przyprowadziłam 
Irene do Godfreya, tak jak sobie tego życzyła. Nie miałam pojęcia, czego od niego chce ani jak 
wiele zamierza wyjawić o sobie i naszej pożałowania godnej przygodzie.

— Jak zapewne pan się domyśla, wyjechałyśmy z Czech nie całkiem jawnie — zaczęła.
Godfrey pokiwał głową. Jak większość prawników opanował do perfekcji sztukę 

delikatnego potakiwania i oględnego „hm”.

— Potrzebuję kogoś, kto skontaktuje się z moją znajomą w Paryżu, dokąd wysłałam kilka 

kufrów z rzeczami. Jeżeli tam dotarły, chciałabym je dyskretnie sprowadzić tutaj.

— Jeżeli? —  zdziwił się Godfrey.
Cień uśmiechu przemknął po jej twarzy, ale nie odpowiedziała na to pytanie. Zamiast tego, 

położywszy torebkę na kolanach, jakby to był grzeczny piesek, otwarła ją i wydobyła kawałek 
papieru.

— To nazwisko i adres mojej znajomej. Zna pan francuski?
— Nie tylko znam, ale od czasu do czasu nawet co nieco czytam.

— No proszę. —  Irene była lekko zaskoczona. — Balzaka i Sand?
— Dumasa ojca i syna. I Baudelaire’a —  odrzekł Godfrey ze śmiechem. Irene uniosła brwi.
— Ma pan śmiały gust jak na adwokata.
— A pani ciekawe przygody jak na śpiewaczkę operową.
Uśmiech na ustach zgasł. Znowu westchnęła. Godfrey zerknął z niepokojem w moją stronę. 

Nie znał jej zbyt dobrze, ale dużo słyszał ode mnie i wiedział, że w kobiecie, która przed nim siedzi, 
zaszła dziwna zmiana.

— Sama nie wiem, jak dalej postąpić. Gdyby istniała jakaś inna droga, zapewniam pana, że 

nie zwracałabym się o pomoc do kogoś takiego jak pan.

Wzdrygnęłam się na ten pogardliwy ton. Co prawda rozumiałam, że był skierowany przeciw 

niej samej, a nie przeciw Godfreyowi czyjego profesji. On jednak mógł sobie nie zdawać sprawy, 
jakie to irytujące dla osoby tak samodzielnej jak Irene, prosić kogoś o pomoc.

W jego odpowiedzi nie było słychać urazy.
— Zapewniam panią, panno Adler, że może pani liczyć na pełną dyskrecję z mojej strony.
Skinęła głową, krzykliwe czerwone pióro zatrzęsło się w świetle wpadającym przez okno.
— Główny problem polega na tym, że są w Czechach ludzie, którzy mogą próbować mnie 

wytropić.

— W jakim celu?
— Tego nie jestem pewna. Może nawet po to, by mnie uprowadzić na kontynent. To mało 

prawdopodobne, ale możliwe.

— A jeżeli nie w tym celu, to w jakim?
— Być może po to, by odzyskać to. —  Zwilżyła usta i wyjęła z torebki puzderko ze 

zdjęciem. Dopiero teraz pojęłam, po co jej była ta niezgrabna torba.

— Czy mogę obejrzeć?
— Nie ma takiej potrzeby.
Godfrey natychmiast oparł się w fotelu, jakby chciał pokazać, że wcale go ten przedmiot nie 

zaciekawił.

— To moja własność. Prezent — wyjaśniła Irene z lekką drwiną w głosie.
— Osoba, która mi go podarowała… rozmyśliła się. Teraz… chciałaby go odzyskać. 

Zapewne wydaje się jej, że w moich rękach ten… przedmiot… stanowi dla niej zagrożenie.

— W takim razie proszę go zwrócić.
— Nie mogę. To moje zabezpieczenie. Ten człowiek pozbawił mnie już angażu w praskiej 

operze.

— Pozbawił? — Godfrey pochylił się nad biurkiem, błyskając oczyma. — Ingerował w pani 

karierę, w pani życie? Dlaczego?

— Nie podobało mu się, że śpiewam.
— Doprawdy! Czy wolno mi spytać o nazwisko tego wroga muzyki? Uśmiechnęła się mimo 

woli.

— Wolno panu. Ale nie wiem, czy powinnam odpowiedzieć.
— Jak pani uważa.
— Och, proszę mi wybaczyć to wzdychanie i brak zdecydowania, lecz sprawa jest bardzo 

złożona. Może i ma pan prawo znać tożsamość swojego przeciwnika i zasięg jego wpływów, skoro 
podejmuje się pan pomocy. To nie kto inny jak sam król Czech.

— Król! Jak to możliwe, że zapałał tak wielką wrogością do pani?
— To dlatego że najpierw zapałał do mnie całkiem innym uczuciem. Czyż nie taka jest 

właśnie kolej rzeczy na tym świecie? Wszystko, co dobre, z czasem się wypacza.

— Nie zawsze — zaprzeczył Godfrey, słodko marszcząc brwi. — To bardzo ponura 

filozofia, panno Adler. Być może to pani pogląd jest w tej chwili wypaczony. — Zerknął na 
zamknięte puzderko. — Co się tyczy tego przedmiotu, mógłbym go zamknąć w jakimś bankowym 
sejfie…

— Nie! Muszę go mieć stale pod ręką.
— …miałem właśnie powiedzieć, że takie rozwiązanie nie byłoby satysfakcjonujące. Na 

razie nosi go pani ze sobą?

— Wszędzie.
— Niech się zastanowię. Czego jeszcze pani potrzeba?
— Nie jestem pewna, jak powinnam dalej postępować, teraz gdy już wróciłam do Londynu. 

Na pewno chciałabym się gdzieś wprowadzić na stałe.

— Ale nie może pani wrócić na Saffron Hill ze względu na ryzyko?
— Tak.
— Nowe mieszkanie wcale nie musi przyciągać uwagi, jeżeli przeprowadzka odbędzie się 

dyskretnie. Czy ma pani środki?

Irene skinęła głową.
— Całkiem sporo, na razie wystarczy.
— Tym bardziej więc powinna pani zmienić mieszkanie, odzyskać utracone ubrania i rzeczy 

znajdujące się wciąż na Saffron Hill i zadbać o swoją nieocenioną… podopieczną.

— W pełni się z panem zgadzam.
— A zatem proszę to wszystko zostawić mnie —  wszystko z wyjątkiem fotografii.
Godfrey podniósł się, by nas odprowadzić. Irene stanęła jak rażona.
— Skąd pan wie, że to fotografia? Przecież to równie dobrze może być klejnot.
— To bardzo proste, droga panno Adler, zważywszy na rozmiar i  wygląd pudełka oraz na 

to, że jest ono w stanie zaszkodzić byłemu przyjacielowi. To musi być jakiś niezbity dowód czegoś, 
o czym król czeski najchętniej by zapomniał. Wynajdując płytkę fotograficzną, pan Daguerre 
objawił ludziom potężną broń.

Irene skinęła głową i wyszła, kurczowo ściskając brzydką torbę. Obejrzałam się na 

Godfreya. Był uśmiechnięty, jego bystre oczy pałały przypuszczeniami, a ostry nos jakby się 
poruszał, wiedziony kuszącym zapachem zagadki.

Uderzyła mnie myśl, że Irene nie potrafiła lub nie chciała dostrzec, iż Godfrey Norton był 

wcale nie mniej olśniewający od czeskiego króla.

 

Rozdział XXVI

 Szeroki gest adwokata 

Nie minął tydzień, a Godfrey odwiedził nas w Chelsea.
Kiedy się zjawił, Irene wylegiwała się na szezlongu. Nie wstała, by się przywitać, leżała jak 

królowa łaskawie przyjmująca poddanego.

Godfrey aż kipiał energią i wiadomościami. Nie zważając na leniwą pozę Irene, chodził po 

pokoju, zacierał ręce i przekazywał nam najświeższe informacje.

— Zacząłem działać w sprawie pani kufrów, panno Adler. Napisałem do zaprzyjaźnionego 

paryskiego prawnika, który dyskretnie skontaktuje się z pani znajomą. Jak dotąd nie otrzymałem 
odpowiedzi, ale to pewnie dlatego, że wolę polegać na tradycyjnej korespondencji zamiast 
korzystać z telegrafu. Kablogram doszedłby szybciej, ale też, rzecz jasna, pozostawiłby ślad. 
Spodziewam się odpowiedzi w ciągu tygodnia.

Irene po królewsku skinęła głową.
— Tymczasem uczyniłem pewne postępy na miejscu. Wynająłem dom: dwupiętrową willę 

w St. John’s Wood z uroczym ogrodem na tyłach. Pokoje są przestronne i dobrze urządzone. Jest też 
garaż dla powozu. Ponieważ to wiejska okolica, pozwoliłem sobie zatrudnić gospodynię, służącą i 
stangreta.

— St. John’s Wood? —  spytała Irene, ściągnąwszy brwi.
— Na północ od Regent’s Park — uściślił Norton. — Obok Edgware Road. To w pewnym 

sensie dzielnica bohemy, że się tak wyrażę, ale bardzo przyzwoita. A przede wszystkim na tyle 
wiejska, że powinna umknąć uwagi osób, które by próbowały przeczesywać Londyn w 
poszukiwaniu pani. Właściwie to chciałbym wam pokazać to miejsce jeszcze dzisiaj, jeśli to nie 
kłopot.

— Podziwu godna skuteczność — rzekła ospale Irene, wyciągając do niego rękę, by pomógł 

jej wstać. — Trudno za panem nadążyć.

Godfrey ku mojemu zaskoczeniu uśmiechnął się i pokłonił, całując ją w nadgarstek. A kiedy 

zbierałyśmy się do wyjścia, mrugnął do mnie okiem.

Powoził nasz nowy stangret John Jewett. Był to krzepki mężczyzna w średnim wieku, 

ujmująco opiekuńczy w stosunku do swoich pasażerek. Przyznaję, że byłam wielce 
podekscytowana, i to nie tylko myślą o pierwszej od sześciu lat prawdziwej przeprowadzce. 
Wyczuwałam w powietrzu jakieś napięcie, bardziej ze strony Irene niż Godfreya. Była milcząca, jej 
zazwyczaj wnikliwe oczy zamykały się pod ciężarem sennych powiek, tchnęło od niej jakimś 
groźnym duchowym znużeniem, obcym tej Irene, jaką znałam. Przypominała mi teraz niektóre 
fotografie Sary Bernhardt: była jak dostojny, leniwie zwinięty wąż czekający na właściwy moment 
do ataku.

Nocą willa w St. John’s Wood prezentowała się obiecująco. Długie parterowe okna, 

sięgające podłogi na wzór włoski, jarzyły się ciepłym światłem. Stangret zatrzymał powóz i czekał, 
a my udaliśmy się na obchód posesji.

— Nazywa się Briony Lodge —  oznajmił Godfrey.
— Jaka piękna nazwa! —  rzekłam natychmiast.
Irene nic nie mówiła. Godfrey wprowadził nas do środka. Wnętrze odpowiadało 

zapowiedziom: było przestronne i dobrze urządzone. Oglądając pokoje na parterze i na piętrze, 
spostrzegłam, że Godfrey przywiózł tu nasze meble z mieszkania przy Saffron Hill. Z niemym 
krzykiem utkwiłam wzrok w Lilii z Jersey, stojącej na straży górnego przedpokoju. Tymczasem 
Irene cały ten wysiłek i troskę skwitowała oględnym „hm”.

Kuchnia w suterenie była czysta i dobrze wyposażona. Kucharka udała się już na nocny 

spoczynek, ale nie mieliśmy powodów, by wątpić w jej umiejętności. Wreszcie Godfrey zabrał nas 
z powrotem do eleganckiego salonu. Podszedł do wysokich okien, w których wcześniej z dworu 
widziałyśmy światło gazowych lamp, i teatralnym gestem zaciągnął zasłony.

— Na koniec, moje drogie panie, pragnę wam zaprezentować bodaj największą zaletę tego 

domu. — Podszedł do ściany z kominkiem, gdzie zwisał sznurek dzwonka.

— Widziałam już takie dzwonki — oznajmiła sardonicznie Irene — chociaż sama nigdy nie 

korzystałam z takiej wygody.

Godfrey nic nie odpowiedział, tylko nacisnął malowaną boazerię. Jedna z desek z cichym 

trzaskiem odskoczyła do tyłu i naszym oczom ukazała się ciemna wnęka — na tyle duża, by można 
w niej było ukryć puzderko ze zdjęciem.

Klasnęłam w dłonie zachwycona.
— Moje uznanie — mruknęła Irene, zbliżając się do schowka. — Czy to już tu było?
— Obawiam się, że nie. Sam musiałem o to zadbać.
— Doprawdy?
Godfrey z rozbawieniem patrzył w jej obojętną twarz.
— Stolarze przyjechali tu powozem, z zawiązanymi oczyma, i tak też odjechali. Widzieli 

tylko ten pokój, a w dodatku wieziono ich w obie strony przez Greenwich i Battersea, żeby stracili 
orientację. O tym schowku wiemy jedynie my troje.

— A człowiek, który ich wiózł? —  dociekała Irene.
Godfrey przybrał minę, którą mogę porównać jedynie do miny chórzysty w katedrze 

westminsterskiej.

— Nie było woźnicy. Sam ich przywiozłem.
Irene spuściła oczy. Poza tym jej twarz nawet nie drgnęła. Dotarło do mnie, że wszystko 

zależy od jej zgody.

W końcu podniosła naraz, jakby jednym ruchem, głowę i dłoń. Była mistrzynią wytwornych 

gestów. Czytelny ruch jej nadgarstka przywodził na myśl spokój i moc boskiej ręki wyciągniętej w 
stronę Adama na sklepieniu Kaplicy Sykstyńskiej. Tak artystycznie ułożoną dłoń trzymała Irene na 
wysokości ramienia, niby królowa okazująca łaskę. Jej usta unosiły się jak usta Mony Lizy.

Godfrey, który darzył kobiety szacunkiem, ale nie zwykł oddawać im hołdu, zawahał się. W 

końcu ujął jej dłoń, obrócił ją i musnął ustami wewnętrzną stronę nadgarstka.

Nie mogłam się nadziwić, że udało jej się nie roześmiać, gdy ją połaskotał wąsami. Wyraz 

twarzy miała poważny i wyglądała na dość zaskoczoną. Obróciła się do nas plecami, by raz jeszcze 
obejrzeć schowek.

— Dobra robota — wymamrotała zapatrzona w puste miejsce. — Jestem pod dużym 

wrażeniem.

— Wszystkiego? —  spytał.
Obróciła się do niego bokiem, zwracając ku niemu twarz.
— Wszystkiego.
Przez długą chwilę oboje stali w milczącym bezruchu.
Ja również całkiem zastygłam, jak widownia w kulminacyjnym punkcie przedstawienia. Po 

chwili wszystko wróciło do normalności, Godfrey i Irene zwrócili się twarzami do mnie. Z wielkim 
trudem powstrzymywałam się od oklasków.

— Moja droga Nell — rzekł Godfrey, jakby dopiero teraz na nowo mnie zauważył. Szeroki 

uśmiech sprawił, że jego ciemne wąsy wydawały się dłuższe i cieńsze. — Całkiem zapomniałem: 
mam dla ciebie specjalną niespodziankę.

— Och, doprawdy! Nie trzeba było — odparłam skromnie, choć przebiegł mnie dreszczyk 

radości.

Zaprowadził mnie do jadalni, Irene poszła za nami. Przystanął w ciemnym kącie i 

odrzucając na bok dziwnie ukształtowaną płachtę, odsłonił mosiężną klatkę Casanovy.

— Iks, i Grek, zet —  zaświergotało ptaszysko. Spojrzałam na Godfreya, który uśmiechał 

się szeroko, z kruczą głową przekrzywioną pod tym samym kątem co czerwono— żółta grzywa 
Casanovy.

— Przed wyjazdem zaczęłaś go uczyć abecadła. Casanova jest starym nicponiem i opornym 

uczniem, dlatego pozwoliłem sobie przejść z J— K— L od razu do X— Y— Z. Przynajmniej 
można teraz powiedzieć, że zna alfabet od a do zet.

— Zamknij dziób! —  zaskrzeczał Casanova.
Usłyszałam czyjś śmiech. To Irene się śmiała, zapominając o dobrych manierach.
— Och, Godfrey —  rzekłam — naprawdę nie musiałeś się z nim tak prędko rozstawać. 

Jestem pewna, że pod twoim okiem jeszcze wiele by się nauczył.

— Fleurs du mal, Fleurs du mal —  odezwał się pierzasty szatan.
— Baudelaire! Ależ to pyszne! —  Irene bez skrępowania wyła ze śmiechu.
— Papuga Nell recytująca Baudelaire’a!
— To nie jest moja papuga — zaznaczyłam. — Poza tym prawie nie znam francuskiego, 

więc nie rozumiem przyczyny twojego rozbawienia. — Oboje śmiali się do rozpuku. Godfrey 
musiał się podeprzeć o ścianę, a Irene ze łzami w oczach zakrywała usta obiema dłońmi. — 
Zresztą, jestem ciekawa, Irene, czy będzie ci do śmiechu, kiedy będziesz musiała znosić te wokalizy 
na co dzień.

Wreszcie Irene zwróciła się do Godfreya.
— Czy to już wszystko?
— Niezupełnie. Czy mogę panie na chwilę przeprosić?
Skinęła głową z zaciekawieniem. Godfrey wyszedł z pokoju, a następnie z domu.
— Nie licząc Casanovy —  wyznałam — bardzo mi się to wszystko podoba.
— Tak —  odparła Irene, podchodząc do klatki. —  Co za okropne stworzenie. Ma na sobie 

wszystkie kolory tęczy.

— Uważam, że Godfrey świetnie się spisał — naciskałam.
— Ach, tak, Godfrey spisał się znakomicie. Bardzo dużo wziął na siebie. Taka 

perfekcyjność mrozi mi krew w żyłach.

— Może do niej nie przywykłaś. Wyjąwszy, rzecz jasna, twój własny perfekcjonizm.
Spieszne kroki Godfreya rozbrzmiały w korytarzu. Wy— szłyśmy mu naprzeciw. Godfrey 

niósł coś w ramionach jak dziecko.

— Po prawej jest mały salonik —  powiedział i prędko wszedł do tego pokoju, ostatniego, 

którego jeszcze nie widziałyśmy.

Poszłyśmy za nim i zobaczyłyśmy, jak z głuchym hukiem stawia ciężar na stole. Była to 

skrzynia jego ojca.

Irene natychmiast wysunęła się naprzód i przesunęła dłońmi po drewnie, jakby potrafiła w 

ten sposób wyczuć nie tylko kształt skrzyni, lecz także zawartości.

— Jeszcze jedna wasza rzecz —  rzekł Godfrey.
— Oddałam ją panu — przypomniała.
— Oddaję ją z powrotem, podobnie jak tę przeklętą papugę. Nie udało mi się nic wymyślić. 

Może pani zechce spróbować raz jeszcze?

Irene odwróciła się plecami do kufra i do przekonywającego głosu Godfreya. Samotna 

lampa rzucała więcej cienia niż światła. Irene podeszła do zaciemnionego wykuszowego okna i 
stanęła obok wielkiego, przyczajonego mebla. Migoczące światło lampy wydobywało różany wzór 
na ogromnej frędzlowatej chuście.

Raptem Irene odgarnęła chustę, odsłaniając jeszcze jedną niespodziankę. Był nią fortepian.
— To część umeblowania? — spytała sztywno.
Przypomniałam sobie kojące mikstury na gardło, które zostawiła w Czechach, i 

pomyślałam, że żadna z nich nie zaradziłaby wzruszeniu, jakie dało się słyszeć w jej pytaniu.

— Na wyposażeniu — odparł Godfrey stanowczym tonem.
— Rozumiem. — Irene przez dłuższą chwilę milczała. — Dobrze więc, proszę zamknąć to 

miejsce na klucz i zabrać nas do domu. Jestem zmęczona.

Tak wróciłyśmy do Chelsea. Obie pragnęłyśmy jak najprędzej opuścić to bezduszne lokum, 

a zarazem trochę bałyśmy się tych niezwykłych darów, jakie Godfrey sprawił nam w naszym 
nowym domu.

— Możemy trzymać papugę pod płachtą — powiedziała Irene tego wieczora, rozczesując 

lśniące włosy.

— A fortepian pod chustą? — spytałam z przekąsem.
— Widzę, że ty i ten Norton macie zadatki na aniołów stróżów.
— Przynajmniej w niebie będziemy się czuć jak w domu odrzekłam, gasząc światło.

 

Rozdział XXVII

 Poufałości 

Nie potrafię powiedzieć, która z trzech rzeczy była przez następny tydzień najbardziej 

ignorowana: skrzynia starego Nortona, fortepian czy papuga.

Casanovę trzeba było karmić i poić (nasza gospodyni, pani Seaton, sprzątała klatkę). Witał 

mnie ze zwykłą sobie nieuprzejmością, ale z czasem odkryłam, że duże ilości obranych winogron 
(do których Irene miała słabość) nieco łagodzą jego wymowę. Zaczął nawet powtarzać pytanie: 
„Cassie chce racuszka?”.

Irene czasem przystawała obok klatki i gruchała coś po francusku w nadziei, że wydobędzie 

z niego jakieś pikantne zwroty. Jeśli o mnie chodzi, nie rozpoznałabym żadnego francuskiego 
bluźnierstwa. Może właśnie tym należy tłumaczyć to, że ludzie tak chętnie posługują się w takich 
sytuacjach obcymi językami. Jestem skłonna przypuszczać, że Francuzi wyrażają swoje 
najsprośniejsze myśli po angielsku bądź niemiecku.

Wyjąwszy codzienne popołudniowe przejażdżki przez Regent’s Park, nasze wspólne życie 

było typowym przykładem domowej monotonii. Dopiero teraz doceniałam to, że zarabianie na 
chleb nadaje życiu strukturę, a nawet pewien urok.

Raz lub dwa razy w tygodniu odwiedzał nas Godfrey, niezbyt zachwycony naszym 

marazmem. Chmurzył się na widok zamkniętej skrzyni oraz przykrytego fortepianu i szeptał coś po 
francusku, zapewne nieobyczajnie, do Casanovy.

Dopiero za trzecim razem jego wizyta miała inny przebieg. Kiedy pani Seaton otworzyła mu 

drzwi, wpadł do salonu, gdzie ja siedziałam nad robótką, a Irene czytała.

— Nowe wieści! — zawołał, wymachując egzemplarzem „Daily Telegraph”.
Irene pochyliła się w fotelu.
— O królu? Przyjechał do Anglii?
— Nie, o pani byłym pracodawcy Tiffanym. Jest we Francji. A dokładniej w Paryżu, gdzie 

zamierza licytować na aukcji francuskich klejnotów koronnych.

— I to wszystko? —  spytała, niechętnie odkładając książkę.
— To będzie licytacja stulecia. Wystawiają diamenty z czasów kardynała Mazarina i te 

pozostawione nieumyślnie przez uciekającą cesarzową Eugenię.

— Jakie to ma dla mnie znaczenie? — zdziwiła się Irene. — Owszem, mam trochę 

pieniędzy, ale nie aż tyle, by móc przelicytować pana Tiffany’ego.

— Panno Adler, mówimy o tym samym zbiorze klejnotów, z którego zniknął brylantowy 

pas. Można powiedzieć, że to są siostrzane kamienie. Proponuję, abyśmy udali się do Paryża i 
obejrzeli tę aukcję. Oboje znamy francuski. Może dowiemy się czegoś, co naprowadzi nas na trop 
pasa Marii Antoniny.

— Do Paryża? — Irene wzięła złożoną gazetę, którą Godfrey wymachiwał jej przed nosem, 

i przestudiowała rzeczony artykuł. — Aukcja odbędzie się za trzy dni.

— Możemy tam dojechać w dobę.
— Najlepsza wskazówka na temat brylantowego pasa jest ukryta w skrzyni pańskiego ojca.
— Wiem, ale skoro w teraźniejszości utknęliśmy w martwym punkcie, to może powinniśmy 

spojrzeć głębiej w przeszłość.

— To szaleństwo! — Irene roześmiała się od niechcenia. — Nie można tak po prostu się 

zebrać i pojechać do Francji, szukać wiatru w polu…

— Dlaczego by nie? Tak jak pani jestem panem swojego czasu, w najbliższych dniach nie 

czekają mnie żadne sprawy. Moglibyśmy osobiście odebrać pani bagaże. A poza tym Paryż w maju 
jest przepiękny.

Irene w zamyśleniu gniotła w dłoniach tasiemkę spódnicy. Jeszcze nigdy nie widziałam jej 

tak niezdecydowanej. Potem nagle podniosła wzrok.

— Dobrze. Skoro pan w to wchodzi, ja również. Ale nadal uważam, że to szalony pomysł.
— Ja też! — wtrąciłam od siebie. — Irene, to nie uchodzi, żebyś podróżowała z Godfreyem 

bez towarzystwa, a ja nie mam zamiaru jechać z wami do tego miasta grzeszników!

— Wielka szkoda — odrzekł na to Godfrey — bo gdybyś pojechała, tobyś się przekonała, 

że Paryż to miasto nie tyle grzeszne, ile powabne, a zatem wina, podobnie jak piękno, jest w oku 
patrzącego. Ale może to i lepiej, że tu zostaniesz: zajmiesz się biurem pod moją nieobecność. 
Zwolniłem twojego następcę.

Byłam szczerze zachwycona perspektywą codziennego rygoru pracy, zarazem jednak nie 

mogłam uwierzyć w to, że Godfrey tak łatwo zrezygnował z mojego towarzystwa. Spojrzałam na 
Irene, która z nie mniejszym zdumieniem przyglądała się jego stanowczej twarzy.

— Irene?
Na dźwięk swojego imienia otrząsnęła się jak ze snu.
— Pan Norton ma słuszność. To będzie szalona podróż, nieprawdaż? — Godfrey potaknął 

jej skinieniem głowy. — Moja droga Nell, miałabym wielkie wyrzuty sumienia, ciągając cię z 
miejsca w miejsce, tym bardziej że dopiero co wróciłyśmy z przygodami z Czech. A z drugiej 
strony… możemy się czegoś dowiedzieć na temat brylantowego pasa.

— A więc pojedzie pani? — spytał Godfrey z nadzieją w głosie. Irene pokiwała głową.
— Mimo że pańska propozycja ma jedną zasadniczą wadę. I nie chodzi tu bynajmniej o 

konwenanse — dodała, spoglądając na mnie — bo nie dbam o zwyczaje, które ograniczają moją 
wolność. O nie, ubolewam jedynie nad tym, że wskutek naszej pospiesznej ucieczki nie mam ani 
jednego porządnego stroju na moją pierwszą wizytę w Paryżu.

— Droga panno Adler, pani zawojowałaby Paryż nawet w łachmanach, jak dobra 

republikanka. Jeżeli zostanie pani w tym, co ma na sobie w tej chwili, Paryż padnie do pani stóp.

— To przesada — odparła kostycznie Irene — doprawdy niegodna adwokata. Kiedy byśmy 

wyjeżdżali…?

Wzruszył wesoło ramionami.
— Pojutrze. Powrót za trzy dni. Jutro z samego rana wszystko załatwię.
Niedługo potem Godfrey wyszedł. Jeszcze przez chwilę nie mogłam wydobyć z siebie 

słowa.

— Pewnie moje narzekanie będzie równie daremne jak paplanina Casanovy — rzekłam w 

końcu — ale muszę wyrazić swoje zdanie, nawet jeśli wyda ci się niesmaczne. Otóż uważam, ze ta 
wycieczka z Godfreyem jest wielce niestosowna.

Irene wróciła już do lektury, widziałam tylko czubek jej głowy z kosmykiem kasztanowych 

włosów rozpłomienionym w blasku lampy. Popatrzyła na mnie z dawnym ogniem.

— Moja droga Nell, gdyby ten wyjazd nie był szalony i wielce niestosowny, pewnie bym się 

nie zdecydowała! Twój przyjaciel Godfrey dobrze o tym wie. Chciał mnie pobudzić do działania, 
bo stwierdził, że tu marnieję.

— Najwyraźniej mu się udało — fuknęłam. Irene uśmiechnęła się.
— Najwyraźniej, choć nie sądzę, by zdawał sobie sprawę z moich prawdziwych pobudek.
— Czy to znaczy, że nie zależy ci na aukcji diamentów?
— Nie bardziej niż jemu.
— W takim razie na czym?
Lecz Irene tylko się uśmiechnęła i wzruszyła ramionami. Później słyszałam, jak po 

francusku nuci Panie Janie do Casanovy.

* * *

Nawet niebiański spokój panujący w Tempie nie zdołał uśmierzyć moich wyrzutów 

sumienia. W dodatku miałam do przepisania cały stos odręcznych dokumentów, gdyż tymczasowy 
sekretarz zatrudniony przez Godfreya na moje miejsce zostawił po sobie bałagan i mnóstwo 
zaległości.

Jak zwykle stukałam w klawisze dość żwawo, tym bardziej ze był to sprawdzony sposób na 

wyładowanie złych emocji. Kartki jedna po drugiej przewijały się przez wałek, wchodziły do 
maszyny nieskazitelnie białe, a wychodziły zabrudzone czarnym drukiem.

Tak też w pierwszej chwili myślałam o dobrym imieniu Irene, potem jednak doszłam do 

wniosku, że jej przygoda z królem czeskim, choćby nie wiadomo jak niewinna, najpewniej trwale 
owo dobre imię zrujnowała. A skoro już wbrew obyczajom moja przyjaciółka udała się w podróż w 
towarzystwie mężczyzny, to przynajmniej należało się cieszyć, że był nim Godfrey Norton. W tych 
gorszących okolicznościach stanowił najmniejsze zło.

Zarazem doskwierało mi uczucie osamotnienia, podobne do tego, jakiego doznałam, kiedy 

Irene po raz pierwszy udała się na kontynent. Tym razem odczuwałam to podwójnie: oto dwoje 
najdroższych mi ludzi najwyraźniej potrafiło się świetnie obejść bez mojego towarzystwa. Zdarzało 
mi się przez to uronić kilka łez w czasie pisania, za co sama siebie strofowałam, a także pomylić się 
parę razy, wyrzucić na wpół zapisaną kartkę i zacząć od nowa…

Ktoś wszedł do kancelarii akurat w chwili, kiedy nie miałam najmniejszej ochoty na 

rozmowy z ludźmi. Dopisawszy zdanie do kropki, obróciłam się, aby wyładować frustrację na 
osobie, która niebacznie wstąpiła w moje progi.

Był to wysoki, szczupły mężczyzna o wyrazistych rysach. Cylinder z pluszu trzymał jak 

należy w ręku, jednakże przyglądał mi się z nadzwyczajną uwagą; zapewne dojrzał łzy w moich 
oczach.

— Rozumiem, że pan Norton wyjechał na kilka dni — powiedział prędko. Zerknęłam przez 

otwarte drzwi do gabinetu Godfreya. Jego peruka i toga wisiały na swoim miejscu, również biurko, 
zarzucone papierami, których widocznie w pośpiechu nie zdążył uprzątnąć, wyglądało zupełnie jak 
co dzień.

— Pojechał na kontynent — oznajmiłam z wielką powagą. — Ale skąd…?
Nieznajomy uśmiechnął się ze znużeniem, jakby słyszał to pytanie po raz tysięczny.
— Na podłodze przy drzwiach leży pusta koperta z nazwiskiem ajenta biura podróży z Fleet 

Street. Pan Norton musiał ją wyrzucić tuż przed wyjazdem.

— I pan to zauważył w tym oceanie papierów?
— Mój zawód wymaga ode mnie spostrzegawczości.
— Cóż. Wiele osób może tak powiedzieć. Gdybym nie przyglądała się dokładnie tym 

dokumentom, nie zdołałabym ich przepisać bez błędów. A że mam ich jeszcze mnóstwo, dlatego 
proponuję, aby przyszedł pan…

— Być może kolejna wizyta nie będzie konieczna. Czy może mi pani powiedzieć, czy pan 

Norton jest synem nieżyjącego Johna Chapple’a Nortona?

To pytanie podziałało na mnie jak wiadro lodowatej wody.
— Skąd niby miałabym wiedzieć takie rzeczy?
— Pracuje pani dla pana Nortona od dłuższego czasu, choć z przerwami. Poza tym jest pani 

spostrzegawcza, panno…

— Huxleigh! — wycedziłam. — To prawda, że… nie było mnie tu przez jakiś czas, ale… 

— O nie, pomyślałam, pod żadnym pozorem nie spytam tego mętnego jasnowidza, skąd tyle wie o 
przebiegu mojego zatrudnienia.

Uśmiechnął się krótko, lecz nie był to uśmiech, który mógłby zmiękczyć jego twarde rysy.
— Porządkuje pani dokumenty na półce nad swą głową. Połowa tych akt stoi w pionie, a 

druga połowa leży, ale najgrubsze — czyli najstarsze — stoją w pionie. Nie ulega wątpliwości, że 
jakiś leniwy zastępca, któremu nie chciało się sięgnąć trochę wyżej, zmącił pani podziwu godny 
system, panno Huxleigh.

— To chyba jasne, skoro powiedziałam, że mam dużo pracy. To widać na pierwszy rzut 

oka.     .

Nieznajomy znowu się uśmiechnął.
— Ale nie odpowiedziała pani na moje pytanie.
Cóż, biedna, miałam począć? Nie mogłam skłamać, ale też nie chciałam zdradzić żadnej 

informacji, którą Godfrey nie chciałby się dzielić z nieznajomym.

— To nie moja sprawa. Czy chodzi o… kwestie spadkowe? — Oczywiście wiedziałam, że 

Black Jack Norton umarł bez grosza przy duszy, ale pomyślałam, że takie pytanie zabrzmi 
naturalnie.

— To z kolei nie moja sprawa — odparł — ale od jakiegoś czasu próbuję odnaleźć 

krewnych zmarłego pana Nortona.

Pokręciłam głową.
— Musi pan poczekać, aż pan Norton wróci, i porozmawiać z nim osobiście.
— A kiedy wraca?
— W czwartek.
Mężczyzna kiwnął głową i włożywszy kapelusz, skierował się do wyjścia.
— Proszę pana! Jak mam pana zapowiedzieć?
— Ach, nie sądzę, aby moje nazwisko coś mu powiedziało. Ale nazywam się Holmes, 

Sherlock Holmes. Zostawię bilet wizytowy.

Wzięłam go bez słowa i patrzyłam, jak wysoka postać z kocią precyzją przewija się między 

bałaganem. Patrzyłam w drzwi jeszcze długo po tym, jak je za sobą zamknął. Potem opuściłam 
wzrok na bilet, na którym widniało nie tylko nazwisko rywala Irene w staraniach o brylantowy pas, 
lecz także niepokojąco znajomy adres, mający coś wspólnego z pamiętnym dniem, kiedy poznałam 
Irene i razem spotkałyśmy nieżyjącego już pana Jeffersona Hope’a.

— Dwieście dwadzieścia jeden B, Baker Street — szepnęłam jakby w nadziei, że numer 

zniknie, gdy go wypowiem na głos. Ale wciąż tam był, czarno na białym.

 

Rozdział XXVIII

 Powrót Sherlocka Holmesa 

— Sherlock Holmes! —  zawołała Irene.
Byłam tak zaprzątnięta niedawnymi odwiedzinami znanego detektywa, że kiedy Irene