mechanik pojazdow samochodowych 723[04] z1 05 n

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Adam Sabiniok

Wykonywanie montażu i demontażu układów zasilania
silników z zapłonem samoczynnym 723[04].Z1.05

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr Stanisław Kołtun
mgr inż. Jan Kania

Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Adam Sabiniok

Konsultacja:
mgr inż. Gabriela Poloczek

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 723[04].Z1.05
Wykonywanie montażu i demontażu układu zasilania silnika z zapłonem samoczynnym,
zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu mechanik pojazdów
samochodowych.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Mechaniczne układy wtryskowe

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Elektronicznie sterowane układy wtryskowe z pompami rozdziela-

czowymi EDC

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Pompowtryskiwacze UI/UP

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Zasobnikowe układy wtryskowe Common Rail

5.4.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazuję Państwu poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie mechanik pojazdów samochodowych
723[04].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

wiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami

nauczania–uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

Kolejność realizacji jednostek modułowych powinna być zgodna ze schematem układu

jednostek modułowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

723[04].Z1

Konstrukcja, montaż i demontaż

układów pojazdów samochodowych

723[04].Z1.02

Wykonywanie montażu

i demontażu silnika

dwusuwowego

723[04].Z1.03

Wykonywanie montażu

i demontażu silnika

czterosuwowego

723[04].Z1.04

Wykonywanie montażu

i demontażu układów zasilania

silników z zapłonem iskrowym

723[04].Z1.06

Wykonywanie montażu

i demontażu kół samochodowych

i naprawy ogumienia

723[04].Z1.01

Charakteryzowanie budowy

pojazdów samochodowych

723[04].Z1.05

Wykonywanie montażu

i demontażu układów

zasilania silników z zapłonem

samoczynnym

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

wyjaśniać podstawowe prawa i zasady mechaniki technicznej, termodynamiki
i elektrotechniki,

−

rozróżniać części maszyn,

−

rozróżniać zasadnicze zespoły samochodu,

−

wykonywać demontaż i montaż silnika dwusuwowego,

−

wykonywać demontaż i montaż silnika czterosuwowego,

−

przestrzegać zasady bezpiecznej pracy, przewidywać zagrożenia i zapobiegać im,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje,

−

współpracować w grupie,

−

oceniać własne możliwości sprostania wymaganiom stanowiska pracy i wybranego zawodu,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami ergonomii.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

wyjaśnić budowę oraz zasadę działania układu zasilania silnika z zapłonem
samoczynnym,

−

wyjaśnić budowę i zasadę działania pompy zasilającej, pompy wtryskowej rzędowej
i rozdzielaczowej oraz wtryskiwacza,

−

zdemontować pompę zasilającą, pompę wtryskową rzędową i rozdzielaczową na części,

−

rozróżnić elementy pompy zasilającej, wtryskowej rzędowej i rozdzielaczowej,

−

wyjaśnić zasadę działania pompy zasilającej, wtryskowej rzędowej i rozdzielaczowej
oraz rozróżnić rodzaje napędu,

−

określić warunki montażu pompy zasilającej, wtryskowej rzędowej i rozdzielaczowej,

−

dokonać montażu pompy zasilającej, wtryskowej rzędowej i rozdzielaczowej,

−

dokonać demontażu wtryskiwacza,

−

określić warunki montażu wtryskiwacza,

−

dokonać montażu wtryskiwacza,

−

scharakteryzować właściwości materiałów konstrukcyjnych, stosowanych na części
układu zasilania silnika z zapłonem samoczynnym,

−

zastosować przepisy bhp i ochrony ppoż. na stanowisku pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Mechanik pojazdów samochodowych 723[04]

Moduł:

Konstrukcja, montaż i demontaż układów
pojazdów samochodowych 723[04].Z1

Jednostka modułowa:

Wykonywanie montażu i demontażu układów
zasilania silników z zapłonem samoczynnym
723[04].Z1.05

Temat: Elektroniczne rozdzielaczowe pompy wtryskowe.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności charakteryzowania i rozróżniania elektronicznych

rozdzielaczowych pomp wtryskowych.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

omówić budowę układu wtryskowego,

−

omówić budowę części składowych układu wtryskowego,

−

wyjaśnić istotę działania rozdzielaczowych pomp wtryskowych,

−

rozróżnić wskazane części układu wtryskowego z elektroniczną pompą rozdzielaczową,

−

rozpoznać części składowe elektronicznej pompy rozdzielaczowej,

−

odnaleźć w samochodzie elementy układu wtryskowego.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

pracy w zespole,

−

prezentacji uzyskanych wyników,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

metoda tekstu przewodniego,

−

dyskusja w grupie.

Formy organizacji pracy uczniów:

−

praca w grupach 2–3 osobowych,

−

praca indywidualna.

Czas trwania zajęć: 1 godzina dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

modele układów wtryskowych i ich części,

−

silniki z zapłonem samoczynnym,

−

tablice poglądowe,

−

prezentacje multimedialne,

−

dokumentacje techniczne pojazdu,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zadanie dla ucznia
Omów budowę elektronicznej rozdzielaczowej pompy wtryskowej.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego.
4. Podział grupy uczniów na zespoły.

Faza właściwa
Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I: Informacje
Pytania prowadzące:
1. Jak realizowany jest proces zasilania silnika z zapłonem samoczynnym?
2. Dlaczego wprowadzono elektroniczne układy wtryskowe?
3. Które z występujących elementów pomp elektronicznych są podobne do elementów

pomp mechanicznych?

4. Które elementy elektronicznych pomp wtryskowych nie występują w pompach

mechanicznych?

5. Po czym rozpoznajemy elektroniczne rozdzielaczowe pompy wtryskowe?

Faza II. Planowanie
1. Jakie cechy musi posiadać układ zasilania silnika z zapłonem samoczynnym?
2. W jaki sposób realizowana jest regulacja dawki w elektronicznych pompach

rozdzielaczowych?

Faza III. Ustalenie
1. Uczniowie pracując w zespołach ustalają zadania układów wtryskowych.
2. Uczniowie określają cechy charakterystyczne pomp wtryskowych.
3. Uczniowie wskazują podobieństwa w budowie elektronicznych i mechanicznych pomp

rozdzielaczowych.

4. Uczniowie zastanawiają się nad różnicą w budowie i działaniu układów elektronicznych

i mechanicznych.

5. Uczniowie zastanawiają się nad wadami i zaletami elektronicznych pomp

rozdzielaczowych.

6. Uczniowie konsultują z nauczycielem poprawność rozumowania.

Faza IV. Wykonanie
1. Uczniowie analizują schematy i modele pomp rozdzielaczowych.
2. Uczniowie charakteryzują elektroniczne pompy rozdzielaczowe.

Faza V. Sprawdzanie
1. Uczniowie przygotowują się do zaprezentowania swojej pracy. Zespoły uczniów

wyznaczają lidera grupy, który dokonuje prezentacji zadania.

2. Uczniowie sprawdzają w grupach poprawność wykonanych ćwiczeń. Nauczyciel

sprawdza poprawność rozumowania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Faza VI. Analiza końcowa
Uczniowie wskazują, które etapy rozwiązania zadania sprawiły im trudności. Nauczyciel
powinien podsumować całe ćwiczenie, wskazać, jakie wiadomości były poznawane, jakie
wystąpiły błędy i jak ich unikać na przyszłość.

Faza końcowa
Zakończenie zajęć i ocena poprawności wykonania ćwiczenia oraz aktywności uczniów.

Praca domowa
Porównaj mechaniczną i elektroniczną rozdzielaczową pompę wtryskową.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−−−−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności
podczas realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

……………………………………………….

Modułowy program nauczania:

Mechanik pojazdów samochodowych 723[04]

Moduł:

Konstrukcja, montaż i demontaż układów
pojazdów samochodowych 723[04].Z1

Jednostka modułowa:

Wykonywanie montażu i demontażu układów
zasilania silników z zapłonem samoczynnym
723[04].Z1.05

Temat: Demontaż i montaż wtryskiwaczy.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności demontażu oraz montażu wtryskiwaczy.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zorganizować stanowisko do wykonywania demontażu i montażu wtryskiwaczy zgodnie
z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

skorzystać z dokumentacji serwisowej,

−

dobrać konieczne narzędzia,

−

zdemontować wtryskiwacz na części składowe,

−

zmontować wtryskiwacz.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowania i planowania pracy,

−

sumienności i odpowiedzialności,

−

pracy w zespole,

−

prezentacji wyników swojej pracy,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniami,

−

wiczenia praktyczne,

−

dyskusja w grupie.

Formy organizacji pracy uczniów:

−

praca w grupach,

−

praca indywidualna.

Czas trwania zajęć: 1 godzina dydaktyczna.

Środki dydaktyczne:

−

wybrane wtryskiwacze,

−

zestaw narzędzi mechanika,

−

dokumentacja warsztatowa,

−

instrukcje bhp i ochrony ppoż.,

−

literatura zgodnie z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Przebieg zajęć:
1. Wprowadzenie.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Planowanie czynności związanych z demontażem i montażem wtryskiwacza:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

omówienie warunków technicznych,

−

omówienie sposobu demontażu i montażu wtryskiwaczy,

−

sporządzenie wykazu narzędzi niezbędnych do wykonania ćwiczenia,

−

sporządzenie planu działania.

4. Organizacja stanowiska pracy.
5. Wykonanie zaplanowanych czynności:

−

organizacja stanowiska,

−

dobór narzędzi,

−

demontaż wtryskiwacza,

−

montaż wtryskiwacza,

−

bieżąca kontrola wykonywanych czynności.

6. Ocena poziomu osiągnięć uczniów i ocena ich aktywności:

−

uczniowie prezentują swoją prace,

−

nauczyciel analizuje pracę ucznia i stwierdza czy czyni on postępy,

−

uczniowie wspólnie z nauczycielem dokonują oceny swoich prac.

Praca domowa
Opisz procedurę montażu wybranych wtryskiwaczy.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i zdobytych
umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Mechaniczne układy wtryskowe

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Przeanalizuj budowę i działanie układu przedstawionego na rysunku. Nazwij

przedstawiony układ zasilania oraz wskazane elementy. Znajdź w pojeździe wskazanym
przez nauczyciela elementy układu zasilania ZS.

Rysunek do ćwiczenia 1 [8, s. 168].

.....................................................................

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie lub w grupie 2–3 osobowej. Po wykonaniu ćwiczenia
wskazany przez nauczyciela uczeń prezentuje wykonaną pracę. Czas wykonania ćwiczenia
30 minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować budowę i działanie układu zasilania silnika ZS,
2) scharakteryzować części składowe układu,
3) nazwać wyszczególnione części,
4) zapisać nazwy części,
5) znaleźć w pojeździe elementy układu zasilania,
6) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

samochód z rzędową pompą wtryskową,

−

modele układów zasilania silnika ZS,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Dokonaj wymiany tłoczkowej pompy zasilającej w rzędowej pompie wtryskowej silnika ZS.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie lub w grupie 2–3 osobowej. Po wykonaniu ćwiczenia
wskazany przez nauczyciela uczeń prezentuje wykonaną pracę. Czas wykonania ćwiczenia 60
minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcjami stanowiska pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przeanalizować dokumentację serwisową,
4) dokonać analizy budowy pompy,
5) dokonać demontażu pompy zasilającej,
6) określić warunki montażu pompy zasilającej,
7) dokonać montażu pompy zasilającej,
8) odpowietrzyć układ zasilania,
9) sprawdzić jakość pracy (szczelność połączeń),
10) stosować obowiązujące przepisy bhp i ppoż.,
11) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

samochód z rzędową pompą wtryskową wraz z pompą zasilającą,

−

pompa zasilająca,

−

zestaw uszczelek,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zestaw narzędzi,

−

dokumentacja serwisowa układu zasilania ZS,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Dokonaj wymiany rozpylacza wtryskiwacza czopikowego. Przeanalizuj budowę

i działanie wtryskiwacza.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie lub w grupie 2–3 osobowej. Po wykonaniu ćwiczenia
wskazany przez nauczyciela uczeń prezentuje wykonaną pracę. Czas wykonania ćwiczenia 45
minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcjami stanowiska pracy,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) przeanalizować dokumentację serwisową,
4) dokonać demontażu wtryskiwacza,
5) dokonać analizy budowy i działania wtryskiwacza,
6) dokonać wymiany rozpylacza,
7) dokonać montażu wtryskiwacza,
8) stosować obowiązujące przepisy,
9) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

wtryskiwacz czopikowy,

−

rozpylacz,

−

próbnik wtryskiwaczy,

−

zestaw narzędzi,

−

dokumentacja serwisowa układu wtryskowego,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Elektronicznie sterowane układy wtryskowe z pompami

rozdzielaczowymi EDC

5.2.1 Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Korzystając z dokumentacji serwisowej elektronicznych układów wtryskowych

przeanalizuj budowę rozdzielaczowej pompy wtryskowej. Nazwij wskazane elementy.

Rysunek do ćwiczenia 1 [4, s. 20].

........................................................................

.......................................................................

.......................................................................

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie lub w grupie 2–3 osobowej. Po wykonaniu ćwiczenia
wskazany przez nauczyciela uczeń prezentuje wykonaną pracę. Czas wykonania ćwiczenia 30
minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować dokumentację techniczną,
2) wyjaśnić budowę oraz zasadę działania rozdzielaczowej pompy wtryskowej,
3) przeanalizować przedstawiony schemat układu,
4) nazwać przedstawione części,
5) zaprezentować rozwiązanie ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

modele pomp wtryskowych,

−

dokumentacje serwisowe układów zasilania ZS,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Dokonaj demontażu i montażu wtryskiwacza. Korzystając z dokumentacji serwisowej

układów wtryskowych przeanalizuj budowę oraz nazwij wskazane na rysunku części
wtryskiwacza.

Rysunek do ćwiczenia 2 [4, s. 41].

........................................................................

.......................................................................

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10 .....................................................................
11 .....................................................................
12 .....................................................................
13 .....................................................................
14 .....................................................................

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie lub w grupie 2–3 osobowej. Po wykonaniu ćwiczenia
wskazany przez nauczyciela uczeń prezentuje wykonaną pracę. Czas wykonania ćwiczenia 45
minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować dokumentację techniczną,
2) dokonać demontażu wtryskiwacza,
3) wyjaśnić budowę oraz zasadę działania wtryskiwacza,
4) dokonać montażu wtryskiwacza,
5) przeanalizować rysunek wtryskiwacza,
6) określić zadania przedstawionych elementów,
7) zapisać nazwy części składowych wtryskiwacza,
8) zaprezentować rozwiązanie swojego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

wtryskiwacze,

−

zestaw narzędzi,

−

katalogi wtryskiwaczy ZS,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Dokonaj

wymiany

rozdzielaczowej

pompy

wtryskowej.

Przeanalizuj

rodzaj

zastosowanego napędu pompy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie lub w grupie 2–3 osobowej. Po wykonaniu ćwiczenia
wskazany przez nauczyciela uczeń prezentuje wykonaną pracę. Czas wykonania ćwiczenia
120 minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z dokumentacją techniczną demontażu i montażu układu wtryskowego,
3) przygotować samochód do ćwiczenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4) sprawdzić stan techniczny narzędzi przez ich wzrokowe oględziny,
5) dokonać demontażu osłon napędu pompy wtryskowej,
6) ustawić wał korbowy silnika w zwrocie zewnętrznym,
7) dokonać demontażu paska rozrządu,
8) dokonać montażu i regulacji napięcia paska rozrządu,
9) sprawdzić prawidłowość montażu paska napędowego,
10) sprawdzić położenie znaków ustawczych,
11) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz z objaśnieniem,

–

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

samochód z silnikiem z rozdzielaczową pompą wtryskową z napędem paskiem zębatym,

−

dokumentacja serwisowa układów wtryskowych,

−

zestaw narzędzi,

−

klucz dynamometryczny,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Pompowtryskiwacze UI/UP

5.3.1 Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Odszukaj w pojeździe elementy układu zasilania pompowtryskiwaczami UI. Przeanalizuj

budowę układu. Nazwij wskazane na rysunku elementy.

Rysunek do ćwiczenia 1 [6, s. 22].

........................................................................

.......................................................................

.......................................................................

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie lub w grupie 2–3 osobowej. Po wykonaniu ćwiczenia
wskazany przez nauczyciela uczeń prezentuje wykonaną pracę. Czas wykonania ćwiczenia 30
minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować dokumentację serwisową układu zasilania pojazdu,
2) odszukać elementy układu wtryskowego w pojeździe,
3) wyjaśnić budowę oraz zasadę działania układów wtryskowych UI,
4) przeanalizować rysunek układu zasilania UI,
5) nazwać przedstawione części,
6) określić cechy przedstawionych części elementów,
7) zaprezentować swoje ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

wiczenie praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rodki dydaktyczne:

−

samochód lub silnik z zespołem wtryskowym z pompowtryskiwaczami UI,

−

dokumentacje serwisowe układów zasilania pompowtryskiwaczami,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 2

Dokonaj wymiany wtryskiwacza zespołu wtryskowego UP.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie lub w grupie 2–3 osobowej. Po wykonaniu ćwiczenia
wskazany przez nauczyciela uczeń prezentuje wykonaną pracę. Czas wykonania ćwiczenia 90
minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z dokumentacją serwisową układu zasilania UP,
3) przygotować samochód (silnik) do ćwiczenia,
4) sprawdzić stan techniczny narzędzi przez ich wzrokowe oględziny,
5) dokonać demontażu pokrywy zaworów,
6) dokonać demontażu przewodu wtryskowego,
7) dokonać wybudowania kompletnego zespołu wtryskiwacza UP,
8) dokonać montażu części w odwrotnej kolejności do demontażu,
9) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

samochód (lub silnik)z zespołem wtryskowym UP,

−

dokumentacja serwisowa układu zasilania UP,

−

zestaw narzędzi,

−

klucz dynamometryczny,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

Ćwiczenie 3

Dokonaj analizy sposobu napędu pompowtryskiwaczy w silniku.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie lub w grupie 2–3 osobowej. Po wykonaniu ćwiczenia
wskazany przez nauczyciela uczeń prezentuje wykonaną pracę. Czas wykonania ćwiczenia 45
minut.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zapoznać się z dokumentacją serwisową układu zasilania,
3) przygotować samochód do ćwiczenia,
4) dokonać demontażu pokrywy zaworów,
5) odszukać pompowtryskiwacze oraz ich elementy napędowe,
6) opisać sposób napędzania pompowtryskiwaczy,
7) dokonać montażu pokrywy zaworów,
8) opisać i zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja w grupie,

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

samochód lub silnik z pompowtryskiwaczami,

−

dokumentacja serwisowa układów zasilania UI oraz UP,

−

zestaw narzędzi,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Zasobnikowe układy wtryskowe Common Rail

5.4.1 Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Znajdź w pojeździe wskazane elementy układu zasilania silnika ZS. Scharakteryzuj

zastosowany rodzaj i właściwości użytych materiałów korzystając z dostępnych katalogów.

Nazwa zespołu,
podzespołu lub części

Właściwości materiałów konstrukcyjnych

Zbiornik paliwa

Wkład filtra paliwa

Przewody zasilające

Przewody wtryskowe

Wtryskiwacz

Korpus pompy wysokiego
ciśnienia

Sekcja tłocząca pompy
wysokiego ciśnienia

Zasobnik paliwa wysokiego
ciśnienia

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie lub w grupie 2–3 osobowej. Po wykonaniu ćwiczenia
wskazany przez nauczyciela uczeń prezentuje wykonaną pracę. Czas wykonania ćwiczenia 45
minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z dokumentacją serwisową układu zasilania ZS,
2) odszukać wskazane części w pojeździe,
3) przeanalizować katalogi wyrobów aparatury wtryskowej,
4) zapisać charakterystykę materiałów,
5) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja w grupie,

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

samochód z układem wtryskowym Common Rail,

−

dokumentacja serwisowa układów zasilania ZS,

−

katalogi aparatury wtryskowej Common Rail,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Odszukaj w pojeździe wtryskiwacze układu Common Rail. Zwróć uwagę na ich zasilanie

paliwem i sterowanie. Na podstawie przedstawionego schematu opisz działanie wtryskiwaczy
układu Common Rail.

Rysunek do ćwiczenia 2 [8, s. 177].

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres.

Uczniowie pracują samodzielnie lub w grupie 2–3 osobowej. Po wykonaniu ćwiczenia
wskazany przez nauczyciela uczeń prezentuje wykonaną pracę. Czas wykonania ćwiczenia 30
minut.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z dokumentacją serwisową układów Common Rail,
2) odszukać wtryskiwacze w pojeździe,
3) przeanalizować i opisać sposób działania wtryskiwaczy Common Rail,
4) zaprezentować wyniki swojej pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja w grupie,

−

wiczenie praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

samochód z układem wtryskowym Common Rail,

−

dokumentacja serwisowa układów wtryskowych Common Rail,

−

literatura zgodna z punktem 7 poradnika dla nauczyciela.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Wykonywanie montażu
i demontażu układów zasilania silników z zapłonem iskrowym”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1–15 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 16–20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. d, 2. a, 3. c, 4. b, 5. d, 6. b 7. a, 8. b, 9. a, 10. d, 11. d,

12. a, 13. b, 14. b, 15. c, 16. a, 17. c, 18. b, 19. c, 20. d.

Plan testu

zadania.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Określić budowę układu zasilania

Określić budowę części
wysokociśnieniowej

Scharakteryzować sposób napędu pompy

Rozpoznać budowę pompy rzędowej

Wyjaśnić budowę pompy rzędowej

Scharakteryzować sposób zmiany dawki

Rozpoznać budowę pompy
rozdzielaczowej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scharakteryzować zadania
tłokorozdzielacza

Wyjaśnić sposób napędu pompy
wtryskowej

10.

Określić cel stosowania regulatora

11.

Wskazać zastosowanie wtryskiwaczy
otworowych

12.

Scharakteryzować wtryskiwacze ZS

13.

Rozpoznać rozpylacz czopikowy

14.

Rozróżnić rodzaje wtryskiwaczy

15.

Scharakteryzować

sposób

regulacji

ciśnienia otwarcia wtryskiwacza

16.

Określić rodzaj rozpylacza

17.

Rozróżnić schemat części elektronicznej
pompy wtryskowej

18.

Określić typ rozpylacza na rysunku

19.

Scharakteryzować układy Common Rail

20.

Rozpoznać schemat wtryskiwacza układu
Common Rail

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań dotyczących wykonywania montażu i demontażu układów

zasilania silników z zapłonem samoczynnym. Zadania są wielokrotnego wyboru i tylko
jedna odpowiedź jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi:

−

w pytaniach wielokrotnego wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku
pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie
zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Czas trwania testu – 45 minut.
9. Maksymalna liczba punktów, jaką można osiągnąć za poprawne rozwiązanie testu

wynosi 20 pkt.

Celem przeprowadzanego pomiaru dydaktycznego jest sprawdzenie poziomu wiadomości

i umiejętności, jakie zostały ukształtowane w wyniku zorganizowanego procesu kształcenia
w jednostce modułowej Wykonywanie montażu i demontażu układów zasilania silników
z zapłonem samoczynnym. Spróbuj swoich sił. Pytania nie są trudne i jeżeli zastanowisz się,
to na pewno udzielisz odpowiedzi.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja dla ucznia,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. W skład układu zasilania silnika z zapłonem samoczynnym nie wchodzi

a) wtryskiwacz.
b) pompa wtryskowa.
c) filtr paliwa.
d) alternator.

2. W skład części wysokociśnieniowej wchodzi

a) wtryskiwacz.
b) zbiornik paliwa.
c) pompa podająca.
d) filtr paliwa.

3. Napęd pompy wtryskowej nie może być przekazywany poprzez

a) pasek rozrządu.
b) łańcuch rozrządu.
c) pasek wielorowkowy.
d) koła zębate.

4. Na rysunku przedstawiono

a) rozdzielaczową pompę wtryskową.
b) rzędową pompę wtryskową.
c) pompę Common Rail.
d) pompo-wtryskiwacze.

5. W pompie rzędowej ilość sekcji odpowiada ilości

a) suwów pracy.
b) zaworów silnika.
c) pomp zasilających.
d) cylindrów.

6. Wielkość dawki w pompach rzędowych jest zmieniana poprzez

a) ruch przepustnicy.
b) obrót tłoczka.
c) zmianę ciśnienia.
d) zmianę czasu wtrysku.

7. Na rysunku przedstawiono

a) pompę rozdzielaczową.
b) pompę rzędową.
c) pompowtryskiwacze.
d) pompę zasobnikową.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Tłokorozdzielacz ma za zadanie

a) tłoczyć i rozdzielać paliwo w pompie rzędowej.
b) tłoczyć i rozdzielać paliwo w pompie rozdzielaczowej.
c) zasysać paliwo z filtra i podawać do przewodów wtryskowych.
d) odprowadzić nadmiar paliwa od dawki głównej.

9. W układach wtryskowych stosuje się pompy z napędem

a) mechanicznym.
b) pneumatycznym.
c) elektrycznym.
d) hydraulicznym.

10. Regulator prędkości obrotowej w układach wtryskowych ZS stosowany jest w celu

a) regulacji kąta wtrysku.
b) regulacji kąta tłoczenia.
c) regulacji ciśnienia paliwa.
d) regulacji wielkości dawki paliwa.

11. W układach wtrysku bezpośredniego stosuje się wtryskiwacze

a) jednopunktowe.
b) czopikowe.
c) czopikowe dławiące.
d) otworowe.

12. Wielkością charakterystyczną wtryskiwacza jest

a) ciśnienie otwarcia.
b) czas otwarcia.
c) skok iglicy rozpylacza.
d) ilość podkładek regulacyjnych.

13. Na rysunku przedstawiono

a) wtryskiwacz czopikowy.
b) rozpylacz czopikowy.
c) wtryskiwacz otworowy.
d) rozpylacz otworowy.

14. Na rysunku przedstawiono przekrój

a) wtryskiwacza otworowego.
b) wtryskiwacza czopikowego.
c) tłokorozdzielacza.
d) sekcji tłoczącej.

15. Regulacja ciśnienia otwarcia wtryskiwacza polega na zmianie

a) ciśnienia paliwa.
b) zaworu regulacyjnego.
c) grubości podkładek.
d) sprężyny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16. Rysunek przedstawia rozpylacz

a) otworowy ze studzienką.
b) otworowy z gniazdem przylgni.
c) stopniowy.
d) czopikowy.

17. Rysunek przedstawia schemat obwodu niskiego ciśnienia

a) pompowtryskiwacza UI.
b) pompowtryskiwacza U.
c) elektronicznej pompy wtryskowej.
d) pompy Common Rail.

18. Na rysunku przedstawiono rozpylacz

a) otworowy ze studzienką.
b) otworowy z gniazdem przylgni.
c) stopniowy.
d) czopikowy.

19. Układy Common Rail należą do grupy układów

a) pompowtryskiwaczy.
b) niskiego ciśnienia.
c) zasobnikowych.
d) UPS.

20. Na rysunku przedstawiono wtryskiwacz układu

a) pompowtryskiwacza.
b) rozruchowego.
c) pompy rozdzielaczowej VR.
d) Common Rail.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……………………………………………………..

Wykonywanie montażu i demontażu układów zasilania silników z zapłonem
samoczynnym

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZADANIE TYPU PRÓBA PRACY:

Próba pracy ma w zamierzeniu spełnić dwa zadania:

1) sprawdzić stopień opanowanych umiejętności praktycznych, jakie uczniowie powinni

zdobyć przy realizacji materiału nauczania tej jednostki modułowej,

2) przygotować uczniów do zdawania części praktycznej egzaminu zewnętrznego

potwierdzającego

kwalifikacje

zawodowe

zawodzie

mechanik

pojazdów

samochodowych.
W tym celu zadanie praktyczne musi umożliwić ocenę w zakresie czterech ocenianych

obszarów: planowania, organizowania, wykonywania oraz prezentowania.

Pojedyncze zadanie wykonuje jeden uczeń, a pozostali uczniowie wspólnie z nauczycielem

obserwują jego pracę. Po zakończeniu zadania nauczyciel szczegółowo omawia wykonane
czynności oraz popełnione błędy.

Ocenianie:
niedostateczny do 14 pkt.
dopuszczający – 15 pkt.
dostateczny – 16 pkt.
dobry – 17 do 18 pkt.
bardzo dobry – 19 do 20 pkt.

Wyposażenie stanowiska do przeprowadzenia próby pracy:

Wyposażenie na stanowisku

Ilość

Samochód z rozdzielaczową pompą wtryskową

Zestaw narzędzi

1 kpl

Dokumentacja serwisowa

Lampa warsztatowa

Czyściwo

Informacja dla ucznia
1. Sprawdź, czy arkusz egzaminacyjny, który otrzymałeś jest kompletny. Ewentualne

braki stron lub inne usterki zgłoś nauczycielowi.

2. Na arkuszu egzaminacyjnym i PLANIE DZIAŁANIA wpisz swój numer ewidencyjny

PESEL, datę urodzenia i numer stanowiska egzaminacyjnego.

3. Zapoznaj się z treścią zadania egzaminacyjnego, instrukcją do jego wykonania,

stanowiskiem egzaminacyjnym i jego wyposażeniem. Masz na to czas – 20 minut. Czas
ten nie jest wliczany do czasu trwania zadania.

4. Po upływie tego czasu przystępujesz do wykonania zadania.

5. Czas rozpoczęcia i zakończenia zadania nauczyciel zapisze w widocznym dla Ciebie

miejscu (czas zadania wynosi 90 minut).

Pamiętaj, że podczas wykonywania zadania jesteś oceniany przez nauczyciela, który

obserwuje wykonywane przez Ciebie czynności i nie będzie udzielać Ci żadnych wskazówek.
Nauczyciel interweniuje tylko w przypadku naruszenia przez Ciebie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i może w takim przypadku
przerwać wykonywanie zadania.

Powodzenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zadanie

Wymień rozdzielaczową pompę wtryskową zainstalowaną na silniku. Na wykonanie
zadania masz 180 minut.

Instrukcja do wykonania zadania

Aby bezpiecznie i poprawnie wykonać zadanie:
1. Przeanalizuj dokładnie treść zadania.
2. Zapisz w formularzu Plan Działania:

a) wykaz kolejnych czynności związanych z wykonywanym zadaniem,
b) wykaz narzędzi i części zamiennych potrzebnych do wykonania zadania.

3. Zapoznaj się z instrukcjami użytkowania przyrządów i narzędzi.
4. Przystąp do zorganizowania stanowiska pracy: zgromadź potrzebne narzędzia i materiały

niezbędne do wykonania zadania.

5. Podczas wykonywania zadania przestrzegaj zasad BHP.
6. Przygotuj samochód do wykonania zadania: załóż ochraniacze na błotniki i siedzenie

oraz pokrowiec na kierownicę.

7. Przyrządy i narzędzia obsługuj zgodnie z zasadami ich eksploatacji.
8. Dokonaj wymiany wskazanego elementu.
9. Dokonaj sprawdzenia własnej pracy.
10. Utrzymuj ład i porządek podczas wykonywania zadania.
11. Po zakończeniu pracy uporządkuj stanowisko pracy, wyczyść narzędzia i rozlicz pobrane

i zużyte części i materiały.

12. Omów sposób wykonania zadania.
13. Oceń jakość wykonanego zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zawód:

Mechanik pojazdów samochodowych

Symbol cyfrowy:

723 [04]

Oznaczenie
tematu:

Oznaczenie
zadania:

Wpisuje zdający

Data urodzenia

Nr stanowiska

PESEL

dzień miesiąc rok

PLAN DZIAŁANIA

1. Zapisz wykaz czynności wykonywanych podczas wymiany rozdzielaczowej pompy

wtryskowej.

.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................
.............................................................................................................................................................

2. Zapisz wykaz części i narzędzi niezbędnych do wykonania zadania.

................................................................................................................................................

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zadanie praktyczne

Wymień rozdzielaczową pompę wtryskową. Na wykonanie zadania masz 180 minut.

Obszar

CZYNNOŚCI I KRYTERIA WYKONANIA

Liczba pkt

0–1

Czynność 1: Sporządzenie wykazu czynności koniecznych podczas
wymiany rozdzielaczowej pompy wtryskowej

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń zapisał co najmniej 6
rzeczy:

−−−−

przygotowanie stanowiska do wykonania zadania,

−−−−

demontaż przewodów paliwowych,

−−−−

demontaż osłon paska rozrządu,

−−−−

ustawienie wału silnika wg znaków ustawczych,

−−−−

demontaż paska rozrządu,

−−−−

demontaż pompy wtryskowej,

−−−−

montaż pompy wtryskowej,

−−−−

montaż paska rozrządu,

−−−−

montaż osłon paska,

−−−−

montaż przewodów,

−−−−

odpowietrzenie układu.

Czynność 2: Sporządzenie wykazu części i narzędzi potrzebnych do
wykonania zadania.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń zapisał:

−

pompa wtryskowa,

−

zestaw kluczy.

Suma punktów w obszarze 1 – planowanie

Czynność 3: Zgromadzenie niezbędnych części i narzędzi.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń zgromadził:

−−−−

pompa wtryskowa,

−−−−

zestaw kluczy.

Czynność 4: Sprawdzenie stanu technicznego zgromadzonego
sprzętu.
Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−

organoleptycznie sprawdził stan pobranego sprzętu.

Czynność 5: Dobranie odzieży roboczej

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−

przystąpił do wykonywania zadania w kompletnym ubraniu
roboczym.

Suma punktów w obszarze 2 – organizowanie

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czynność 6: Zabezpieczenie pojazdu

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−−−−

zabezpieczył pojazd przed zabrudzeniem,

−−−−

podłożył kliny pod koła pojazdu,

−−−−

włączył hamulec postojowy oraz ustawił dźwignię zmiany
biegów w pozycji neutralnej.

Czynność 7: Demontaż przewodów paliwowych.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−−−−

odkręcił przewody zasilające,

−−−−

odkręcił przewody wtryskowe.

Czynność 8: Demontaż osłon paska rozrządu

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−−−−

odkręcił i usunął osłony paska rozrządu.

Czynność 9: Ustawienie wału korbowego w ZZ.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−−−−

pokręcając wałem korbowym ustawi silnik w ZZ,

−−−−

ustawi pierwszy cylinder w suwie pracy.

Czynność 10: Demontaż paska rozrządu.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−−−−

poluźnił naciąg paska rozrządu,

−−−−

usunął pasek rozrządu.

Czynność 11: Demontaż pompy wtryskowej.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−−−−

zdemontował koło pasowe pompy wtryskowej,

−−−−

odkręcił i zdjął pompę wtryskową.

Czynność 12: Montaż pompy wtryskowej.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−−−−

założył pompę wtryskową i równomiernie dokręcił śruby
mocujące przepisowym momentem,

−−−−

użył klucza dynamometrycznego,

−−−−

założył koło pasowe.

Czynność 13: Montaż paska rozrządu.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−−−−

założył w prawidłowy sposób pasek rozrządu

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Czynność 14: Regulacja naciągu paska rozrządu.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−−−−

prawidłowo wyregulował naciąg paska rozrządu,

−−−−

dokręcił przepisowym momentem napinacz paska rozrządu.

Czynność 15: Montaż osłon paska rozrządu.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−−−−

założył i zakręcił osłony paska rozrządu.

Czynność 16: Montaż przewodów paliwowych.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−−−−

zakręcił przewody zasilające pompę,

−−−−

zakręcił przewody wtryskowe.

Czynność 17: Sprawdzenie poprawności wykonania zadania.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−−−−

odpowietrzył układ paliwowy,

−−−−

stwierdził brak wycieków paliwa.

Czynność 18: Uporządkowanie stanowiska pracy.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−−−−

oczyścił narzędzia i odłożył je na wyznaczone miejsce,

−−−−

odłożył na wyznaczone miejsce części zamienne,

−−−−

usunął zabezpieczenia pojazdu,

−−−−

na bieżąco utrzymywał ład i porządek,

−−−−

uporządkował stanowisko pracy.

Suma punktów w obszarze 3 – wykonywanie

Czynność 19: Omówienie sposobu wykonywania zadania.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−−−−

omówił technologię wymiany pompy wtryskowej.

Czynność 20: Ocena jakości wykonanego zadania.

Kryterium wykonania: 1 pkt. – jeżeli uczeń:

−−−−

ocenił jakość wykonanej pracy, zwrócił uwagę na popełnione
błędy.

Suma punktów w obszarze 4 – prezentowanie

RAZEM:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Falkowski H.: Aparatura wtryskowa. WKiŁ, Warszawa 1990
2. Janiszewski T.: Elektroniczne układy wtryskowe silników wysokoprężnych. WKiŁ,

Warszawa 2004

3. Kasedorf J.: Zasilanie wtryskowe olejem napędowym. WKiŁ, Warszawa 1990
4. Informator techniczny Bosch. Promieniowe rozdzielaczowe pompy wtryskowe VR.

WKiŁ Warszawa 2000

5. Informator techniczny Bosch. Układ wtryskowy Common Rail. WKiŁ Warszawa 2000
6. Informator techniczny Bosch. Układy wtryskowe UIS/UPS. WKiŁ Warszawa 2000
7. Peszak J.: Systemy zasilania silników samochodowych. Politechnika Śląska, Gliwice 1992
8. Rychter T.: Mechanik pojazdów samochodowych. WSiP, Warszawa 2006

Literatura metodyczna

1. Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

2. Niemierko B.: Pomiar wyników kształcenia. WSiP, Warszawa 2004
3. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. Instytut Technologii Eksploatacji,

Radom 2000

4. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Wyższa Szkoła Inżynierska,

Radom 1995