background image

 

Lew Tołstoj, Anna Karenina

 

 

BOHATEROWIE:

 

 

Anna Arkadiewna Karenina - z domu Obłońska, żona Aleksieja Karenina, matka ośmioletniego Sierioży oraz 
(później) maleńkiej Anny. Młodsza od Karenina o 20 lat. Wyszła za niego nie kochając go. Zamężna od 8 lat. Jej 
mąż  zajmuje  wysoką  posadę  urzędnika  w  Petersburgu.  Anna  obraca  się  w kręgach  liczących  się  rosyjskich 
rodów  i  salonów.  Pewnego  dnia  na  dworcu  spotyka  Aleksego  Wrońskiego,  w  którym  zakochuje  się,  ze 
wzajemnością. Wdaje się z nim w romans, którego owocem jest córka Anna. Dla kochanka porzuca męża i syna. 
Przez  pewien  czas  czuje  się  spełniona  i  kochana.  Karenin  nie  wyraża  jednak  zgody  na rozwód.  Anna  popada 
w depresję, jest zazdrosna o kochanka. W końcu postanawia popełnić samobójstwo. Ginie pod kołami pociągu. 

Aleksy Wroński – zdrobnienie – Alosza, rotmistrz kawalerii carskiej, stacjonuje w Petersburgu, w Moskwie jest 
na urlopie. Ma apartament w Petersburgu i posiadłość wiejską Wozdwiżenskoje, w pobliżu posiadłości Lewina. 
Kochanek  Anny Kareniny, dla niej porzucił dobrze zapowiadającą się karierę  wojskową. Z  Anną połączyła  go 
wielka  namiętność,  która  jednak  z  jego  strony  zaczęła  z czasem  wygasać.  Zazdrość  kochanki  przytłaczała  go 
i powoli  rozbudzała  w  nim  nienawiść.  Nieumyślnie  doprowadził  do  samobójstwa  Anny.  Po  jej  śmierci  życie 
stało się dla niego nieznośne, dlatego zaciągnął się do ochotniczej kampanii wojskowej, mając nadzieję na śmieć 
w czasie walk. 

Stiepan  Arkadiewicz  Obłoński  -  nazywany  Stiwą,  brat  Anny  Kareniny,  mąż  Darii  Aleksandrownej 
ze Szczerbackich, ojciec siódemki dzieci  (z czego przy życiu pozostała piątka) Ma 34 lata, od dziewięciu lat jest 
mężem najstarszej z sióstr Szczerbackich. Dopuszcza się jednak czynu haniebnego - zdradza żonę z guwernantką 
francuską. Dzięki pomocy siostry Anny godzi się z żoną. Mieszka i pracuje w Moskwie jako naczelnik jednego 
z rosyjskich  urzędów  (pracę  otrzymał  dzięki  protekcji    szwagra  Karenina).  Zaprzyjaźniony  i  spokrewniony 
z „połową Moskwy i Petersburga”;  ma dom w Moskwie i posiadłość wiejską Jerguszowo (posag Dolly) odległy 
o 20 mil od majątku Lewina (Pokrowskoje) 

Daria  Aleksandrowna  Obłońska  -  nazywana  Dolly,  pochodzi  z  rodu  książęcego  Szczerbackich.  Ma  33  lata, 
zamężna od 9 lat. Ma dwie młodsze siostry: Natalię i Jekaterinę (Kitty) oraz nieżyjącego już brata. Dolly jest 
małżonką Stiwy, który zdradza ją z pracownicą, jest bliska odejścia od niego.  

Dzieci Stiwy i Dolly – Tania (8 lat), Grisza, Masza, Lili, Wasia, szóste dziecko rodzi się w części III (w marcu:) 

Aleksiej Aleksandrowicz Karenin - mąż Anny Kareniny i ojciec Sierioży.  Zajmuje bardzo wysoką funkcję w 
ministerstwie. Ma dom w Petersburgu. Gdy dowiaduje się o romansie żony z hrabią Wrońskim, a także jej ciąży, 
nie chce wyrazić zgody na rozwód. Nigdy nie dał żonie poczucia miłości i spełnienia, a świadom romansu żony, 
dbał tylko o to, aby nikt się o tym nie dowiedział, co naruszyłoby jego reputację. 

Sieroża – syn Anny i Karenina, w 1872 roku ma 8 lat. 

Hrabina  Lidia  Iwanowna  –  przyjaciółka  Kareninów,  zainteresowana  (zgodnie  z obowiązującą  modą) 
zjednoczeniem cerkwi prawosławnej z Kościołem rzymsko-katolickim. 

Księżniczka Twerska (Betsy) – kuzynka Wrońskiego, żona kuzyna Anny. 

Jekaterina  Aleksandrowna  Lewinowa,  nazywana  Kitty  -  pochodzi  z  książęcego  rodu  Szczerbackich.  Na 
salonach  zaczęła  pojawiać  się  w  wieku  siedemnastu  lat,  a  mając  osiemnaście  przeżywała  pierwsze  trudne 
rozterki miłosne. Zakochana bez wzajemności w hrabim Wrońskim, wiąże nadzieje z tym uczuciem i odmawia 
ręki Konstantemu Lewinowi (zrobiła to pod wpływem matki, chociaż kochała Lewina). Wroński  nie oświadcza 
się,  wyjeżdża  i  wdaje  się  w  romans  z  Anną.  Ostatecznie  Kitty  zostaje  żoną  Lewina,  z  którym  ma  syna.  Mąż 
starszy jest od niej o czternaście lat. Jest najmłodszą spośród sióstr, dwie starsze to Daria i Natalie. 

Natalie Aleksandrowna Lwowa - druga córka księżnej i księcia Szczerbackich, młodsza siostra Darii i starsza 
siostra Jekateriny. Została żoną dyplomaty Lwowa. 

Mikołaj Szczerbacki - stryjeczny brat sióstr Szczerbackich. 

background image

 

Konstanty Dmitricz Lewin – zwany Kostią; Ma 32 lata, pochodzi ze starego szlacheckiego rodu Lewinów. Po 
wielu latach znajomości zakochuje się w dużo młodszej księżniczce Kitty z rodu Szczerbackich. Po pierwszych 
oświadczynach  zostaje  odrzucony.  Ostatecznie  żeni  się  z  Kitty.    Mieszka  na  wsi,  jest  dziedzicem,  chce 
przeprowadzić reformę rolną. Ma starszego przyrodniego brata oraz brata i siostrę z tego samego związku ojca. 
To alter ego Tołstoja w powieści! 

Sergiusz Koznyszew – brat Konstantego, autor filozoficznych i społecznych rozpraw 

Mikołaj Lewin – starszy, rodzony brat Konstantego, zmarł na gruźlicę 

Maria Nikołajewa (Masza) – kobieta Mikołaja Lewina, który zabrał ją z domu publicznego 

Agafia – stara niania Lewina, mieszka razem z nim, zarządza domem do czasu pojawienia się Kitty 

Anuszka – służąca Anny. 

TOM I Część I 

 

Daria Aleksandrowna dowiedziawszy się o romansie męża z francuską guwernantką nie chce już dłużej 

z  nim  być.  Stiwa  nie  kocha  żony,  ale  nie  chce  się  z  nią  rozstawać.  Mają  5  dzieci.  Stiwa  spotyka  się  z 
przyjacielem – Lewinem, który wyjawia mu cel przyjazdu do Moskwy – chce oświadczyć się Kitty. Stiwa mówi 
mu o Wrońskim, jego konkurencie do ręki Kitty. Lewin spotyka na lodowisku Kitty, która jest mu przychylna. 
Zostaje zaproszony na obiad. W czasie wizyty oświadcza się dziewczynie, ale zostaje odrzucony. Kitty robi to 
pod  wpływem  matki,  sprzyjającej  młodemu  i  przystojnemu  Wrońskiemu;  książę  natomiast  jest  zwolennikiem 
drugiego kawalera – Lewina. Między małżonkami ciągle dochodziło do kłótni na tym tle. Lewin poznaje u Kitty 
Wrońskiego,  który  uwielbiał  rozkochiwać  w  sobie  panny  bez  zamiaru  małżeństwa.  Następnego  dnia  Wroński 
pojechał  na dworzec  po  matkę. Obłoński czekał  tam  na  przyjazd siostry  –  Anny,  którą  poprosił o rozmowę  z 
Dolly  na  temat  jego  romansu.  Okazało  się,  że  panie  podróżowały  razem  i  przypadły  sobie  do  gustu.  Matka 
Wrońskiego zachwyca się Anną opowiadając o niej synowi. Ten z kolei zakochuje się w Kareninie. Na stacji ma 
miejsce pewien incydent – pod pociągiem zginął stróż kolejowy. Jego żona rozpacza, Anna wyraża współczucie, 
a Wroński daje dla  wdowy pieniądze (Anna ma wrażenie, że sprawiło to jej współczucie). Zdarzenie to Anna 
traktuje jak złą wróżbę. 

 

Dzieci Obłońskich uwielbiają Annę. Ciągle się do niej tulą. Anna spełnia swą misję i przekonuje Dolly 

do wybaczenia zdrady. U Obłońskich jest  też Kitty (siostra Darii), która zachwycona Anną, zaprasza ją na bal 
do siebie. Pragnie, by ta założyła liliową sukienkę, jednak ona zakłada czarną i zachwyca sobą wszystkich gości. 
Na  balach  Wroński  zawsze  tańczył  z  Kitty,  toteż  teraz  odmawiała  ona  kolejnym  kawalerom  proszącym  ją  do 
tańca czekając na Wrońskiego. Mężczyzna jednak najwięcej czasu poświęca Annie i to z nią najdłużej tańczy, 
nawet  kadryla, na  którego tak bardzo liczyła  Kitty i  w efekcie  została  bez partnera.  Jest rozżalona  i  wraca  do 
domu pod pozorem złego samopoczucia. 

 

Lewin  udaje  się  do  brata  Mikołaja,  mimo  że  ten  chce  zerwać  kontakty  rodzeństwem.  Mikołaj  ma 

partnerkę – Maszę, którą przygarnął z domu publicznego. Bracia rozmawiają o gospodarstwie – Mikołaj zarzuca 
Konstantemu i Sergiuszowi, że usprawiedliwiają jedynie istniejące zło nie podejmując żadnych działań, aby to 
zmienić, chociaż mają możliwości. Lewin chce zabrać chorego brata na wieś, ale ten odmawia, więc wraca więc 
sam do swego dworu. Wita go Agafia i pies Łaska. Dowiaduje się od zarządcy, że w gospodarstwie wszystko po 
staremu. Pozostając w samotności snuj refleksję na temat małżeństwa. Bardzo chce mieć żonę i dzieci, nie chce 
mieszkać w tym wielkim dworze samotnie.  

 

Anna  powraca  do Petersburga  (podróżuje  ze służącą Anuszką). W czasie postoju  pociągu postanawia 

zaczerpnąć świeżego powietrza i wychodzi na zewnątrz, gdzie spotyka Wrońskiego, który mówi jej że wyjechał 
ze względu na nią, że chce być tam gdzie ona. Na stacji czeka na Annę mąż  – kobieta jest nim rozczarowana, 
jego wyglądem (zwł. dużymi uszami :) i ironią z jaką się do niej odnosi. Anna zapoznaje ze sobą obu panów, a 
Wroński od razu wprasza się do nich na obiad. W domu Anna cały czas stara się przekonywać samą siebie, że jej 
mąż jest niezwykły – dobry, mądry, wybitny, przedsiębiorczy i ceniony. Wroński tymczasem wraca do swego 
mieszkania, które podczas jego nieobecności zajmował jego przyjaciel Petrycki. Wroński postanawia nawiązać 
nowe znajomości w salonach, w których bywa Anna. Udaje się m. in. do Betsy (żony swego brata). 

background image

 

Część II 

 

Po  ciosie  związanym  z  nagłym  wyjazdem  Wrońskiego  Kitty  zapada  w  ciężką  chorobę.  Za  namową 

lekarzy Szczerbaccy wyjeżdżają do źródeł. 

 

Anna  obraca  się  wśród  trzech  kół  z  wyższych  sfer  –  urzędowego,  złożonego  z  kolegów  jego  męża, 

drugim  było  koło  skupione  wokół  hrabiny  Lidii,  któremu  to  Karenin  zawdzięczał  karierę,  a  trzecim  było 
towarzystwo,  w  którym  znajdowała  się  Betsy  (żona  jej  kuzyna).  Postać  Betsy,  u  której  odbywały  się  obiady 
zbliżyła Annę i Wrońskiego. Podczas jednego z takich spotkań Anna i Wroński oddzielili się od towarzystwa i 
rozmawiali osobno, co oburzyło zgromadzonych. Karenin natomiast nie widział (albo raczej nie chciał widzieć) 
w  tym  nic  złego.  Powrócił  sam  do  domu,  ponieważ  Anna  chciała  zostać  jeszcze  na  kolacji.  Karenin  nie  był 
zazdrosny. Uczucie to uważał za poniżające. Przestrzega jednak żonę przed tego typu zachowaniem (aby nie stać 
się powodem plotek towarzystwa), zauważa jednocześnie, że Anna robi się wobec niego coraz bardziej obojętna. 
Bardzo często spotykała się przy tym z Wrońskim, a on wiedząc o tym nie może nic na to poradzić. Anna czuła, 
że źle robi wdając się w romans, ale nie była w stanie tego powstrzymać. Nie chciała. 

 

Lewin,  aby  zapomnieć  o  odmowie  Kitty,  zajął  się  gospodarstwem.  Zauważa  w  nim  wiele 

niedoskonałości  –  chłopi  nie  chcą  pracować  w  jego  gospodarstwie,  pracują  nierzetelnie,  specjalnie  psują 
narzędzia  i  przy  każdej  sposobności  starają  się  oszukać,  okraść  Lewina.  W  tym  samym  czasie  przybywa 
Obłoński,  w  celu  sprzedania  lasu  Riabininowi.  Lewin  jest  oburzony  zbyt  niską  ceną,  na  jaką  zgodził  się 
przyjaciel. Gdy przybywa Riabininow i chce się jeszcze targować, Lewin wpada w złość i sam chce kupić las, 
ale przestraszony Riabinin szybko płaci i odchodzi. Przyjaciele rozmawiają o Kitty (Lewin dowiaduje się o jej 
chorobie i wyjeździe). 

 

Na  początku  matka  Wrońskiego  była  zadowolona  z  romansu  syna  (sama  w  młodości  miała  wielu 

kochanków),  ale  kiedy  zaczęto  o  nim  plotkować,  nakazała  mu  zerwać  z  Kareniną,  a  kiedy  to  nie  pomogło, 
przestała  wysyłać  synowi  pieniądze.  Wroński  zgłosił  się  do  oficerskiego  wyścigu  konnego  i  kupił  klacz.  Był 
szczęśliwy, ponieważ miał tylko jednego poważnego rywala i spore szanse na wygraną, a ponadto Anna obiecała 
mu po wyścigu spotkanie. Wroński otrzymał list od brata z wyrzutem, że nie przyjeżdża do domu i  od matki z 
informacją, że przestała wysyłać mu pieniądze. Wroński postanawia odwiedzić Annę jeszcze przed wyścigiem. 
Sieroża,  który  jest  obecny  przy  ich  rozmowie  wydaje  się  Wrońskiemu  przeszkodą  pomiędzy  nim  i  ukochaną 
(muszą się przecież przy nim pilnować). Później Anna oświadcza mu, że jest w ciąży… Wroński proponuje jej, 
by opuściła męża i została z nim. Wroński jedzie na wyścig, na który później przybywa również Anna z Betsy 
oraz  Karenin.  Wroński  prowadzi,  ale  jego  nieumyślny  ruch  sprawia,  że  koń  łamie  sobie  kręgosłup  i  pada. 
Karenin obserwował żonę w czasie gonitwy – widział za kim wodzi wzrokiem, a później jej reakcję na upadek 
Wrońskiego. Karenin zabiera ja do domu, bo źle się poczuła. Podczas podróży Anna przyznała się do romansu. 
Karenin zażądał zachowania pozorów przyzwoitości do czasu, aż nie podejmie decyzji co  zrobić z tą sytuacją.  
Stał się bardzo oziębły nie tylko w stosunku do Anny (nie chciał przebywać z nią sam na sam), ale i Sieroży, do 
którego zaczął się zwracać „młody człowieku”. 

 

Szczerbaccy  tym  czasem  bawili  w  Niemczech.  Ich  stałym  towarzystwem  była  Maria  Jewgieniewna 

Rtiszczewa. Na Kitty jednak kto inny zrobił duże wrażenie. Była to Warieńka, która przybyła z pewną damą  – 
panią  Stahl,  która  po śmierci  swej córki opiekowała  się  nią jak  własnym dzieckiem.  Stahl nie  mogła  chodzić, 
jeździła na wózku. Kitty zaprzyjaźnia się z dziewczyną. Podziwia jej oddanie się i pomoc jaką okazuje innym. 
Kitty  postanowiła  od  tej  pory  pomagać  potrzebującym  i  nieszczęśliwym,  zaczęłą  przy  tym  naśladować 
Warieńkę. Dziewczyna ukrywała przed rodzicami swe nowe poglądy. Pewnego razu Kitty zauważyła, że Anna 
Pawłowa, z którą wcześniej utrzymywały ciepłe stosunki, stała się wobec niej nagle bardzo oziębła. Okazało się, 
ze to przez jej męża, który niegdyś chciał jak najszybciej wracać do domu, a teraz nie chciał wyjeżdżać. Kitty 
przypomniała sobie jego spojrzenia, kiedy przynosiła mu np. pled do okrycia i w ogóle pomagała mu (tak samo 
zresztą  jak  innym  osobom).  Kitty  czuła  się  winna  tej  sytuacji.  Ojciec  Kitty,  który  znał  panią  Stahl  jeszcze  za 
czasów gdy chodziła, powiedział córce, że kobieta nie chodzi, bo ma brzydką figurę, której się wstydzi i ukrywa 
ją  pod  pledem.  Cały  zachwyt  Kitty  dla  madame  Stahl  prysł.  Kitty  wróciła  do  Rosji  zupełnie  zdrowa.  Waria 
obiecała przyjechać na jej ewentualny ślub. 

Część III 

 

Do  Lewina  przyjeżdża  w  odwiedziny  Sergiusz.  Lewina  denerwowało  jego  podejście  do  chłopów,  w 

których  nie  widział  żadnych  negatywnych  cech.  Kiedy  Agafia  zwichnęła  sobie  rękę,  trzeba  było  sprowadzić 
lekarza  z  miasta.  Sergiusz  jest  zwolennikiem  reform  i  wprowadzenia  powszechnego  szkolnictwa,  opieki 

background image

 

lekarskiej,  a  Konstanty  przeciwny  temu.  Sprawy  ogółu  są  mu  obojętne.  Wierzy,  że  motorem  działalności  jest 
interes osobisty. Następnego dnia Konstanty udał się na sianokosy i razem z chłopami kosił trawę, bo bardzo to 
lubił. Obawiał się, by brat nie śmiał się z niego oraz by chłopi nie drwili, jeżeli nie starczy mu sił, ale dał sobie 
radę :) Po powrocie do domu otrzymał list od  Obłońskiego – Dolly przebywała  w Jerguszowie (wsi położonej 
obok  wsi  Lewina)  i  Obłoński  prosił  przyjaciela,  by  odwiedził  ją.  Sam  tymczasem  wyjechał  do  Petersburga  w 
celach    służbowych.  Dolly  na  początku  było  bardzo  ciężko  na  wsi,  ponieważ  dom  wymagał  remontu.  Lewin 
dowiedział się od  Dolly, że przyjedzie do niej Kitty. Pokłócili się też o to, że Lewin unika ich rodziny. Daria 
zarzuciła mu, że unika ich, bo została urażona jego miłość własna, tymczasem Kitty cierpi jeszcze bardziej, jest 
w jeszcze gorszej sytuacji. Lewin będąc w polu zauważył jadącą w powozie do siostry Kitty. 

 

Karenin nie wiedział co począć w obecnej sytuacji. Rozważał wyzwanie na pojedynek Wrońskiego, ale 

wydało się mu to niedorzeczne. Myślał też o rozwodzie, ale potrzebował do tego dowodów zdrady. Zdecydował 
ukarać Annę i okazać jej wspaniałomyślność, której ona nie chciała. Postawił jej warunek, że wszystko będzie 
jak  dawniej,  ale  musi  zerwać  z  kochankiem,  przestać  się  z  nim  widywać.  Rodzina  nie  może  przecież  ulec 
rozpadowi z takiego powodu. Anna udaje się do Betsy. Jest tam też Striemow – polityczny przeciwnik jej męża. 
Wroński  został  w  trudnej  sytuacji  finansowej  –  matka  przestała  przysyłać  mu  pieniądze,  zrzekł  się  awansu 
mniemając,  że  dzięki  temu    zwróci  uwagę  na  swoją  osobę,  co  w  przyszłości  obficie  zaprocentuje.  Ponadto 
zrzekła  się  sporej  części  majątku  na  rzecz  swego  brata.  Obecnie  miał  długi…  Doszedł  do  wniosku,  że  gdyby 
Anna rzeczywiści chciała odejść od męża, musiałby podać się do dymisji. Karenin odnosił sukcesy zawodowe.  

 

Daria zapraszała Lewina, ale on odmawiał. W końcu poprosiła go o pożyczenie siodła i przywiezienie 

go osobiści. Lewin nie odpisał, siodło wysłał, a sam wyjechał. Doszedł do wniosku, że ciągle kocha Kitty i nie 
może zajmować się  gospodarstwem. Polecił je  wiec zarządcy i wyjechał do swego przyjaciela Swiażskiego, u 
którego nawiasem mówiąc mieszkała siostra jego żony – Nasti, z którą chcieli go zeswatać. Znowu toczą się tu 
rozmowy na temat prowadzenia gospodarstwa i emancypacji chłopów. Wnioski są następujące: „gospodarka w 
Europie idzie dobrze, bo lud jest tam oświecony, więc w Rosji również trzeba dać chłopstwu oświatę”. Lewin 
postanowił  przekształcić  swe  gospodarstwo,  podporządkowując  je  nie  interesom  prywatnym,  a  zbiorowym. 
Podzielił  gospodarstwo  na  3  części  i  oddał  je  chłopom.  Sam  zajął  się  pisaniem  książki  na  temat  reformy. 
Postanowił  też  wyjechać  zagranicę,  aby  zbadać  problem  u  źródła.  Wcześniej  jednak  przyjechał  do  niego  brat 
Mikołaj, by odebrać należne mu pieniądze ze sprzedaży ziemi, którą mieli do podziału. Mikołaj był bardzo blady 
i słaby. Chorował coraz bardziej. Zbliżała się do niego śmierć i obaj doskonale o tym wiedzieli, ale żaden nie 
chciał  o  tym  mówić.  Mikołaj  zarzucił  Lewinowi  wykorzystywanie  chłopów  do  celów  prywatnych,  o  co  się 
pokłócili i brat wyjechał. Lewin również wyjechał – zagranicę. Ciągle prześladowała go myśl o śmierci. Zaczął 
się jej bać. 

Część IV 

 

Anna  mieszkała  z  mężem,  ale  ciągle  spotykała  się    z  Wrońskim,  o  czym  Karenin  wiedział.  Wroński 

miał  za  zadanie  przez  tydzień  zapoznawać  zagranicznego  księcia  z  wszelkimi  rozrywkami  Petersburga.  Po 
powrocie  pojechał  do  Anny  na  jej  wezwanie.  Męża  miało  nie  być  w  domu,  ale  Wroński  miną  się  z  nim  w 
drzwiach.  Anna  jest  okropnie  zazdrosna  o  kochanka,  robi  mu  wyrzuty,  co  denerwuje  Wrońskiego.  Zauważa 
zmiany jakie zaszły w jego ukochanej, również zewnętrzne („rozrosła się wszerz”). Czuje, że już jej nie kocha. 
Anna jest bardzo rozdrażniona, bo śniło się jej że umrze przy porodzie. Karenin w tym czasie postanawia wnieść 
sprawę  o  rozwód  na  podstawie  listów  Wrońskiego,  które  znajduje  u  Anny  (żona  nie  dotrzymała  warunków 
umowy i spotyka się z Wrońskim, a nawet zaprasza go do domu narażając się na plotki). Aby dodatkowo ukarać 
Annę  chce  zabrać  ze  sobą  Sierożę  i  oddać  go  na  wychowani  swej  siostrze.  Ma  jednak  wątpliwości  natury 
religijnej (co do rozwodu). Karenin wyjeżdża do Moskwy w celach służbowych. Spotyka Darię z mężem, którzy 
zapraszają go do siebie. Obłoński romansuje  z  baletnicą. Karenin odmawia  przyjścia  na  obiad do Obłońskich, 
informuje  szwagra,  że  wszczął  sprawę  rozwodową  z  jego  siostrą.  Stiwa  prosi  go  o  rozmowę  z  Darią  zanim 
podejmie ostateczną decyzję. Karenin w efekcie godzi się przybyć na obiad. U Obłońskich rozmowa toczy się na 
temat praw kobiet. Jest u nich również Lewin i Kitty, ale nie wdają się oni w ogólną dyskusję. Są zajęci sobą… 
Grają w „sekretarza” – rozmawiają ze sobą pisząc pierwsze litery słów (np. ż. p. m. z. i. p. t. c. b. = żeby pan 
mógł  zapomnieć  i  przebaczyć  to  co  było  :)  Okazuje  się,  że  oboje  się  kochają  i  następnego  dnia  odbędą  się 
oświadczyny. Tymczasem Dolly rozmawia z Kareninem, który nie daje się przekonać szwagierce. Mówi też, że 
nie wierzy żonie do tego stopnia, że wątpi nawet, czy Sieroża jest jego synem.  

 

Nazajutrz  Lewin  oświadcza  się  Kitty  i  zostaje  przyjęty  z  wielką  radością  całej  rodziny.  Postanowił 

jednak wyznać ukochanej całą prawdę o sobie, tzn., że jest niewierzący (nie zrobiło to na niej wrażenia) i że nie 
jest „tak czysty i niewinny jak ona” dając jej jednocześnie do przeczytania swój pamiętnik, co przyprawiło Kitty 
o łzy, ale nie zmieniło jej uczuć. 

background image

 

 

Karenin  otrzymuje  list  od  żony  z  prośbą  aby  przyjechał  i  przebaczył  jej,  bo  ona  umiera.  Karenin 

przyjeżdża. Pragnie śmierci żony. Okazało się, że Anna urodziła i ma teraz połogową gorączkę. Jest przy niej 
również Wroński, ale ona ciągle przywołuje męża, mówi tylko o nim. Prosi o przebaczenie… Szczerze żałuje. 
Prosi męża o odsłonięcie zawstydzonej twarzy Wrońskiego i o podanie mu ręki, co też Karenin czyni. Szczerze 
wybacza żonie i chce przy niej pozostać i nigdy jej nie opuszczać, o czym mówi Wrońskiemu, który czuje się 
poniżony  i  zawstydzony.  Wraca  do  domu  i  chce  popełnić  samobójstwo.  Strzela  do  siebie,  ale  chybił  –  kula 
przeszłą obok serca. Rannym opiekuje się Waria.  

 

Karenin  po  raz  pierwszy  w  życiu  doświadcza  współczucia  cierpiącemu.  Wcześniej  łzy  innych 

denerwowały go. Zajmuje się córeczką Anny, która również ma na imię Anna. Okazało się, że mała jest chora, 
Karenin martwi się o przyczynę. Pada podejrzenie, że to wina mamki, która może nie mieć pokarmu, a dziecko 
może być po prostu głodne. Do Anny przybywa Betsy, która informuje ją, że Wroński strzelił do siebie. Teraz 
chce wyjechać do Taszkienu, a wcześniej pożegnać się z Anną, o co prosi ją właśnie przez Betsy. Kobieta jednak 
nie chce go już  widzieć. Karenin jest jej wdzięczny za taką decyzję, ale dociera do niego, jak bardzo żona go 
nienawidzi.  Karenin  tymczasem  zrozumiał,  że  powinien  był  przedsięwziąć  jakieś  drastyczne  środki  –  albo 
wywieźć  żonę  i  zamieszkać  z  nią  gdzieś  daleko,  albo  dać  jej  rozwód.  Anna  nawet  nie  pragnęła  rozwodu,  bo 
otrzymanie go nie wydawało się jej nawet możliwe. Karenin rozmawia z Obłońskim, który w obecnej sytuacji 
mimo wszystko doradza mu rozwód. Wroński dowiedziawszy się od Betsy, że Karenin zdecydował się dać żonie 
rozwód  przyjeżdża  do  Anny.  Jest  bardzo  szczęśliwy.  Podał  się  do  dymisji.  Anna  zrzekła  się  rozwodu, 
pozostawiła Sierożę w domu z mężem i wyjechała z Wrońskim do Włoch. 

TOM 

II Część

 V 

 

Lewin szanował  przywiązanie  Kitty do  wiary, toteż  przed ślubem odbył spowiedź  (bez tego i tak nie 

dostałby  ślubu).  W  przeddzień  ślubu  jadł  kolację  w  hotelu  z  przyjaciółmi,  którzy  nie  mogli  zrozumieć  jego 
spokoju i tego, że nie żałuje utraty wolności. Dla niego z kolei było to największym szczęściem. Ogarnęły go 
jednak wątpliwości, czy aby Kitty nie  wychodzi za  niego aby w ogóle  wyjść za mąż? Może ona wcale go nie 
kocha…? Narzeczona przestraszyła się nieco takiej zmiany nastroju Lewina, ale przekonała go o swojej miłości 
:)  Nazajutrz  Lewin  spóźnił  się  na  własny  ślub,  ponieważ  służba  zawiozła  już  jego  rzeczy  na  wieś  (mieli  tam 
jechać zaraz po ślubie) i zapomniano zostawić koszuli do ślubu. Kitty była już pewna, że Lewin rozmyślił się. 
Na  ślubie  młoda  para  ciągle  się  myliła,  nie  wiedzieli  jakie  maja  wykonywać  gesty  itp.  ale  Dolly  i  Obłoński 
podpowiadali im :) Istniał przesąd, że kto pierwszy stanie na dywanie w kościele, ten będzie głową rodziny, ale 
ani Kitty, Anie Lewin nie myśleli nawet o tym. 

 

Wroński  z  Anną  tymczasem  podróżowali  po  Europie.  zamieszkali  we  Włoszech.  Spotkali  tam 

Goleniszczewa  (dawnego  kolegę  Aleksego).  Anna  nie  czuła  się  skruszona  z  powodu  swojego  postępku. 
Przyłapała  się  nawet  na  tym,  że  nie  myślała  za  często  o  synu.  Wroński  postanowił  powrócić  do  swej 
młodzieńczej  pasji  –  do  malarstwa.  Zaczął  malować  portret  ukochanej.  Za  sprawą  Goleniszczewa  trafili  do 
pracowni malarza Michałowa, który na zamówienie namalował zachwycający portret Anny. Wroński dostrzegł 
swą  niedoskonałość  (porównując  się  do  Michałowa)  i  rzucił  malarstwo.  Postanowili  pojechać  do Petersburga. 
Wroński miał tam jakieś interesy a Anna chciała zobaczyć syna. 

 

Kitty u Lewina miała wszystko czego tylko zapragnęła, ale i tak ciągle się kłócili (np. dlatego, że Lewin 

spóźnił się o pół godziny do domu). Lewin dla żony zaniedbał gospodarstwo… Denerwowało go również to, że 
Kitty  nie  ma  żadnych  poważnych  zainteresowań.  Oddaje  się  jedynie  rozrywkom.  Lewin  dostała  list  od  Marii 
Nikołajewny z informacją, że jego brat Mikołaj umiera. Postanowił do niego jechać, a Kitty uparła się jechać z 
nim, co Lewina niesamowicie zdenerwowało, bo wydawało mu się, że Kitty nie chce po prostu zostać w domu, 
aby się nie nudzić. Ostatecznie Kitty osiągnęła cel i pojechała. Mikołaj leżał w brudnym, zaniedbanym pokoju 
hotelowym. Kitty od razu wszystkim się zajęła – pielęgnowała chorego, posprzątała pokój, urządziła go. Robiła 
wszystko, aby zmniejszyć  cierpienie  szwagra. Mikołajowi  było już  wszystko jedno, ale  widząc  starania  Kitty, 
doceniał  je,  utwierdzał  ją  w  przekonaniu,  że  bardzo  mu  pomogła.  Kitty  namówiła  go  nawet  na  ostatnie 
namaszczenie.  W  końcu  rozchorowała  się  –  sądzono  że  to  z  przemęczenia.  Lekarz  stwierdził  ciążę.  Mikołaj 
zmarł… 

 

Karenin  nie  miał  nikogo,  komu  mógłby  się  szczerze  zwierzyć  ze  swego  cierpienia.  Prawie  nikogo  – 

przybyła  hrabina  Lidia  Iwanowna  zapewniając  go  o  swojej  przyjaźni.  Postanowiła  zająć  się  jego  domem  i 
synem, któremu nawiasem mówiąc wmawiała, że jego matka nie żyje. Hrabina podkochiwała się w Kareninie. 
Pewnego  razu  dostała  list  od  Anny  z  prośba  zobaczenia  się  z  synem.  Nie  odesłała  odpowiedzi.  Karenin 
tymczasem  dostał  odznaczenie  cesarskie.  Lidia  zajęła  się  edukacja  Sieroży.  Wynajęła  pedagogów.  Mimo 
wszelkich starań Chłopic uczył się źle. Karenina najbardziej złościło to, że jego syn nie rozumiał zasad Pisma 

background image

 

Świętego. Po otrzymaniu listu od Anny wezwała do siebie Karenina, który chciał zgodzić się na widzenie żony z 
synem, ale hrabina skutecznie odradziła mu taka decyzję (Sieroża przecież wierzył, że jego matka nie żyje…). 
Lidia  odpisała  więc  Annie, posyłając odpowiedź  odmowną. Sieroża nie  wierzył  w  śmierć  matki i przy  każdej 
okazji, podczas spacerów na ulicach szukała jej wzrokiem. Zbliżały się jego dziewiąte urodziny – był pewien, że 
Anna  go  odwiedzi.  Modlił  się  o  to.  Istotnie  –  Anna  mimo  wszystko  postanowiła  zobaczyć  się  z  synkiem. 
Przyszła  do  domu  bardzo  wcześnie  rano.  Chciała  wejść  nierozpoznana,  ale  nie  zdołała  ukryć  się  przed  starą 
służbą.  Sieroża  jeszcze  spał.  Anna  obudziła  go.  Po  uściskach  i  pocałunkach  nakazała  synowi  kochać  ojca, 
mówiąc,  że  jest  on  lepszy  od  niej.  Służba  nie  chciała  dopuścić  do  spotkania  małżonków,  ale  było  to 
nieuniknione. Anna wychodząc natknęła się na Karenina, który tylko skłonił głowę. Po powrocie do domu Anna 
uświadomiła  sobie,  że  tak  naprawdę  nie  kocha  córki…  Zaczęła  doskwierać  jej  samotność  –  Wroński  ciągle 
przebywał w towarzystwie, a ona była odrzucana. Podejrzewała go również o zdradę. Pewnego dnia Anna miała 
dosyć  siedzenia  w  domu  i  udała  się  do  teatru  (Wroński  też  tam  był,  ale  poszli  osobno  :)  Dama  z  loży  obok 
oburzyła się i powiedziała Kareninowej, że wstyd jest jej siedzieć obok upadłej kobiety i wyszła z teatru. Annę 
bardzo to upokorzyło. 

Część VI  

 

Do Lewinów zjechała się prawie cała rodzina Kitty, aby dopilnować jej przed porodem. Była tam też 

Warieńka  (znajoma  Kitty  z  Niemiec)  i  brat  Lewina  –  Sergiusz.  Mieli  się  ku  sobie,  ale  Sergiusz  kochał  się 
niegdyś  w  panience,  która  zmarła  i  obiecał  nigdy  nie  zdradzić  jej  pamięci.  Był  bliski  oświadczyn  (na  co 
Warieńka bardzo liczyła), ale rozmyślił się. Matka nie chce się zgodzić, by Kitty rodziła na wsi i chce zabrać ją 
do  Moskwy,  co  z  kolei  nie  podoba  się  Lewinowi.  Do  całego  towarzystwa  dołącza  się  jeszcze  Stiepan  z 
przyjacielem  –  Wasieńką  Wiesłowskim.  Przyjechali  na  polowanie.  Lewin  jest  o  niego  zazdrosny,  ponieważ 
flirtuje  z  Kitty,  co  się  jej  z  kolei  podoba.  Poza  tym  denerwuje  go,  że  dla  zgromadzonych  każdy  dzień  jest 
świętem, a on musi pracować. Po rozmowie z żoną na temat gościa, czuje się winny. Postanawia zabrać Stiwę i 
Wasieńkę  na  polowanie,  ale  obawia  się,  aby  nie  wypaść  na  nim  źle,  a  tak  właśnie  się  dziej  pierwszego  dnia. 
Wasieńka na dodatek wjeżdża bryczką w błoto. Lewin sam ze stangretem muszą ją wyciągać, co bardzo drażni 
Konstantego.  Panowie  zatrzymują  się  na  nocleg  u  pewnego  chłopa.  Nocą  Wasieńka  i  Stiwa  wychodzą 
„poswawolić”  z  dziewkami  dworskimi.  Namawiają  też  na  to  Lewina,  ale  ten  stanowczo  odmawia.  Koledzy 
zarzucają mu, że dał się zniewolić żonie. Rano tylko on jest zdolny iść na polowanie, ponieważ jego towarzysze 
bardzo późno wrócili i śpią. Polowanie udało się. 

 

Po powrocie do domu Lewin zgadza się z księżną co do przeprowadzki do Moskwy. Znowu wkurzają 

go umizgi Wasieńki do Kitty, mimo że tak tłumaczy mężowi, że to takie typowe „światowe zachowanie”, a on 
powinien uważać to za pochlebstwo. Lewin wyprasza Wasieńkę ze swojego domu, co na początku oburza Stiwę 
i księżną. 

 

Dolly  wybiera  się  w  odwiedziny  do  Anny.  Uświadamia  sobie,  że  wszystkie  kobiety  wkoło  są 

szczęśliwe,  żyją  pełnią  życia,  a  ona  poświęca  się  dzieciom  i  mężowi.  Postanawia  zwierzyć  się  ze  swego 
nieszczęścia  Annie.  Myśli  o  Koznyszewie  i  Turcynie,  który  w  czasie  choroby  jej  dzieci  pomagał  się  nimi 
opiekować. Rozważa rozwód. Żałuje, że po zdradzie męża nie odeszła od niego. U Anny jest Wasieńka i księżna 
Barbara  (ciotka  Stiwy  i  Anny),  której  Dolly  nie  lubiła.  Dolly  wyglądała  bardzo  źle  w  porównaniu  z  Anną. 
Zaczęła jej zazdrościć pięknego wyglądu, wspaniałego domu, nawet dziecka. Wroński również wzbudził w niej 
podziw  (budował  we  wsi  szpital,  gdy  Anna  zarzuciła  mu  skąpstwo).  Wroński  poprosił  Dolly  o  pomoc  w 
przekonaniu Anny do zażądania od Karenina rozwodu. Mężczyzna pragnął, by jego córka nosiła jego nazwisko, 
a nie nazwisko Karenina. Dolly była niezadowolona, gdy Wroński skrytykował Lewina, wg którego maszyny w 
gospodarstwie  przynoszą  same  szkody.  On  sam  ciągle  inwestował  w  udogodnienia.  Kolejna  rozrywką  była 
wykwintny obiad, a później gra w tenisa. Dolly udawała, że się świetnie bawi. W czasie rozmowy z Dolly Anna 
wyjawiła,  że  już  nigdy  nie  będzie  mogła  mieć  dzieci  po  przebytej  chorobie.  Nie  chce  też  rozwodu,  bo  kocha 
Wrońskiego i Sierożę, a oni wzajemnie się wykluczają. Biorąc rozwód zamknęłaby sobie drogę do syna. Dolly 
postanowiła wyjechać wcześniej niż planowała. 

 

Wroński wyjeżdża na wybory marszałka szlachty guberni. Przed wyjazdem pokłócił się z Anną. Lewin 

nudząc  się  w  Moskwie,  również  wybrał  się  na  wybory.  Nie  rozumiał  jednak  tych  szlacheckich  wyborów  (ja 
też… Wiem jedynie, że wygrała nowa partia, w której był Wroński :) Wroński miał się udać na bal, ale dostał 
list od Anny – już od poprzedniego dnia miał być w domu. Napisała mu, że dziecko jest bardzo chore. Z ciężkim 
sercem  ruszył  w  drogę.  W  istocie  córeczka  była  zdrowa,  co  Anna  miała  jej  za  złe…  Jedynym  wyjściem 
zatrzymania przy sobie ukochanego był rozwód, więc Anna napisała do Karenina. Tymczasem przenieśli się do 
Moskwy.

 

background image

 

Część VII 

 

Lewinowie od 3 miesięcy mieszkali w Moskwie, a Kitty nie rodziła… Chociaż już powinna :P    U swej 

chrzestnej  spotkała  się  w  Wrońskim.  Lewin  tymczasem  powrócił  do  pisania  ksiązki.  Nie  chce  nigdzie 
wychodzić, chociaż żona namawia go na teatr, operę… Prosi go również, by udał się do Lwowów (jej siostry z 
mężem), w celu ustalenia działań mających na celu pomoc finansową Dolly. Po odbyciu obowiązkowych wizyt 
pojechał do kluby, gdzie było zebrane doborowe męskie towarzystwo Moskwy (np. Koznyszew, Wroński, ojciec 
Kitty).  Po  rozmowie  z  Wrońskim  okazuje  się,  że  Lewin  nie  zna  Kareniny,  toteż  jadą  do  niej.  Lewin  ma 
wątpliwości  (co  Kitty  na  to  powie…).  Anna  tymczasem  pisze  książkę  dla  dzieci  i  opiekuje  się  2  chłopcami  i 
dziewczynką, które wzięła na wychowanie. Lewin przekonuje się, że to niezwykła osoba. Jest nią zachwycony. 
Mówi  o  tym  Kitty,  a  ta  wybucha  płaczem  podejrzewając,  że  kobieta  rzuciła  na  jej  męża  urok.  Kitty  zaczyna 
rodzić… Lewin jest przerażony – załatwia lekarza, akuszerkę, opium w aptece (na uśmierzenie bólu)… Wszyscy 
znoszą to spokojnie, jak coś zupełnie normalnego, a on zachowuje się jak w obłędzie. Ciągle biega i modli się 
(chociaż  jest  niewierzący).  Kitty  krzyczy…  Trwa  to  już  ponad  5  godzin.  Już  dawno  przestał  chcieć  dziecka. 
Znienawidził je za to, że przynosi cierpienie ukochanej. Gdy lekarz powiedział, że wnet koniec, był przekonany, 
że koniec oznacza śmierć. Urodził się chłopczyk! :D Nazwano go Dymitr (Mitia). 

 

Obłoński  z  powodu  długów  zaczął  szukać  lepszej  posady.  Chciał  ją  zdobyć  dzięki  protekcji. 

Równocześnie stara się u Karenina o zgodę na rozwód. Zostawszy sam z Sierożą, pyta go czy pamięta matkę. 
Chłopiec  zawstydza  się  i  mówi,  że  nie  pamięta.  Betsy  wyjawia  Obłońskiemu,  że  księżna  Lidia  ma  bzika  na 
punkcie  pewnego  jasnowidza  i  wciągnęła  w  to  również  Karenina,  toteż  decyzja  dotycząca  rozwodu 
najprawdopodobniej będzie zależała właśnie od niego. Karenin odmówił rozwodu… 

 

Wroński nieopatrznie wyjawiła Annie, że matka chce go zeswatać z księżna Sorokin. Od tej pory Anna 

nie dawała mu spokoju. We wszystkim upatrywała zdradę. Aby zabić ból, zażywała opium. Anna chcąc oddalić 
ukochanego od matki (gdzie spotykał się z księżną), zapragnęła wyjazdu na wieś. Wroński otrzymał telegram od 
Stiwy  z  informacją  o  odwlekaniu  decyzji  dotyczącej  rozwodu  przez  Karenina.  Nie  chciał  martwić  tym  Anny, 
więc  nie  pokazał  jej  telegramu.  Anna  zażądała  go  zobaczyć  i  pomyślała,  że  w  taki  sposób  może  on  ukrywać 
przed nią korespondencję z innymi kobietami. Po kłótni Wroński zgodził się na wszystko (na szybki wyjazd na 
wieś).  Okazało  się  jednak,  że  nie  może  wyjechać  tak  szybko,  jak  życzyła  sobie  tego  Anna,  ponieważ  musi 
załatwić jakąś formalność z matką. Anna wpada w furię… Mówi służbie, że boli ja głowa i by nikogo do niej nie 
wpuszczać. Miała jednak nadzieję, że Wroński przyjdzie do niej. Upewniło ją to w przekonaniu, że nie kocha jej. 
Następnego dnia przed dom zajechał powóz. Była to księżna, która na polecenie matki Wrońskiego przywiozła 
mu dokumenty. Wroński wyjechał… Anna nie wiedziała dokąd. Napisała do niego z prośbą, by wracał. Było za 
późno, bo wsiadł on już do pociągu. Jechał do swojej matki. Anna aby nie oszaleć udała się do Dolly. Była u niej 
również Kitty, która niechętnie się z nią przywitała. Anna czuła się upokorzona, zawstydzona i poniżona przez 
Wrońskiego. Postanowiła jechać za  nim. Chciała  go  ukarać. Na  dworcu zauważyła  człowieka  ze  swojego snu 
zwiastującego śmierć… Przeraziła się. Wyobrażała sobie Wrońskiego po swojej śmierci – jak będzie jej żałował, 
jak bardzo będzie ją wtedy kochał i rozpaczał po stracie… Rzuciła się pod przejeżdżający pociąg… 

Część VIII 

Koznyszew  ukończył  pisanie  swej  książki,  ale  nie  zrobiła  ona  żadnego  wrażenia  na  społeczeństwie. 

Przyjeżdża do Lewina  na  wieś. Na stacji informuje brata, że właśnie tym pociągiem jedzie Wroński na  wojnę 
serbską z  wyekwipowanym na własny koszt szwadronem (na pomoc Serbom ciemiężonym przez Turków). Po 
śmierci Anny był zrozpaczony. Przez 6 tygodni nic nie mówił. Jego córką zajął się Karenin. Wroński miał sobie 
za złe, że oddał własne dziecko, ale było już za późno na zmianę decyzji. 

Stiwa prosi Dolly o sprzedanie majątku, by spłacić jego długi. Po głębokim namyśle kobieta sprzedaje 

tylko część. Lewin proponuje Kitty, by odstąpiła siostrze swoją część majątku. Konstanty szuka odpowiedzi na 
temat  istnienia  siły  wyższej.  Zagłębia  się  w  różne  filozofie.  Dochodzi  do  wniosku,  że  życie  zależne  jest  od 
istnienia zła… Postanawia zerwać tę zależność i powieść się. W porę jednak dochodzi do właściwych wniosków 
dotyczących organizacji świata – nie można być swawolnym, robić tylko tego, na co ma się ochotę, bo miałoby 
to  negatywny  skutek.  Trzeba  trzymać  się  jakichś  zasad.  Lewin  wprowadza  do  swego  gospodarstwa  pewne 
udogodnienia  (maszyny).  Przeciwny  jest  natomiast  wojnie  (skoro  nikt  jej  nie  wypowiedział).  Jego  zdaniem 
nawet ciemiężony lud nie powinien się buntować. Stiwa otrzymał upragnioną posadę (która w rzeczywistości nie 
przynosi  państwu  żadnych  zysków).  Kobiety  wybrały  się  na  spacer  i  zastała  je  burza.  Lewin  jest  przerażony 
widząc  łamiący  się  pod  wpływem  pioruna  dąb…  Obawia  się,  by  nie  zrobił  krzywdy  Kitty  i  dziecku.  Całe 
szczęście  nie było ich w pobliżu i  nikomu nic się nie stało. Lewin  dopiero teraz uświadamia  sobie jak bardzo 
kocha swego syna. Zapanowała tez ogólna radość, ponieważ Mitia (Dymitr) zaczął rozpoznawać twarze bliskich 

background image

 

sobie osób. Lewin chciał wyznać Kitty zmianę poglądów religijnych, ale w ostatniej chwili powstrzymał się… 
Stwierdził, że to wielka, nie dająca się w żaden sposób wyrazić tajemnica. 

 

 

Temat  rodziny,  jako  temat  ważny,  pojawił  się  w  Rosji  w  40.XIX,  we  wczesnej  fazie  realizmu.  Był 

rezultatem  oddziaływań  powieści  zachodnioeuropejskich,  zwł.  G.  Sand’a,  które  wyróżniały  się  zmierzchem 
tradycjonalnych norm obyczajowych i zaznaczeniem obecności kobiety w społeczeństwie. 

 

W  latach  60.  (okres  „burzy  i  naporu”)  temat  rodziny  i  miejsca  kobiety  w  społeczeństwie  stał  się 

niezwykle  ważny.  Inteligencja  nieszlachecka  opowiadała  się  za  pełną  emancypacją  kobiet.  Tołstoj  był  temu 
przeciwny…  Wg  niego  emancypacja  wiodła  do  partnerskiego  układu,  co  zakładało  możliwość  zerwania 
związku. Dla  Tołstoja  więzy  małżeńskie  były  nierozerwalne. Rodzina  była  dla  niego  wartością  niemal świętą. 
Jeszcze w dzieciństwie utracił rodziców (matki nie pamiętał). Wychowywał się u ciotek Wykreował sobie więc 
ideę  szczęścia  rodzinnego.  Jego  pierwszy  romans  nie  był  zwyczajny  –  w  wybrance  chciał  dostrzec  „kapłankę 
ogniska domowego”, ale ta nie sprostała jego wymaganiom. 

 

W  „Annie  Kareninie”  ukazała  dramat  bohaterki  właśnie  w  sferze  życia  rodzinnego.  Powieść  pisał  w 

latach  1873-1877.  Zakreślił  losy  bohaterki  opierając  je  o  granice  –  pomyślną  i  niepomyślną.  O  „Annie  …” 
mówił, że to pierwsza w jego życiu powieść. 

 

Na początku wprowadził motto z „Listu do Rzymian” św. Pawła – „Mnie pomsta, a ja oddam”, którymi 

broni  bohaterkę  przed  krzywdzącym  osądem  ludzi.  Tymczasem  Anna  z  kobiety  upadłej  (jaką  miała  być  w 
pierwotnym  zamyśle  Tołstoja),  stała  się    niewinna,  nieszczęśliwa    moralnie  czysta.  Człowiek  nie  ma  prawa 
osądzać,  wymierzać  sprawiedliwości.  Sytuację  Anny  można  porównać  do  sytuacji  człowieka  w  labiryncie. 
Tołstoj  nie  usprawiedliwia  bohaterki,  ale  stara  się  ja  zrozumieć.  Ukazać  motywy  jej  działania,  pozostając 
jednocześnie wierny swym poglądom. 

 

Tołstoj ukazał kilka nieszczęśliwych rodzin, które są nieszczęśliwe na swój sposób. Los Anny dotyczy 

tragedii wyboru pomiędzy dwoma ludźmi, z których żaden nie może dać jej szczęścia – Karenin widzi żonę, ale 
nie widzi w niej kobiety, zaś Wroński widzi kobietę, ale nie może zrozumieć matki. Anna może ocalić miłość, 
albo macierzyństwo, rezygnując równocześnie z drugiej opcji. 

 

Drugą  nieszczęśliwą  rodziną  są  Obłońscy.  Mąż  Dolly  to  cynik  dążący  jedynie  do  własnych 

przyjemności. Kobieta w zamian otrzymuje upokorzenie i ciężar ponad siły.  

 

Tworząc  postać  Lewina,  sięgnął  Tołstoj  do  własnej  biografii  (śmierć  brata,  rozmowy  braci,  praca  w 

gospodarstwie,  wprowadzanie  ulepszeń,  udział  w  sianokosach…).  Lewin  skupia  w  sobie  dwie  epoki  biografii 
autora  –  burzliwe  lata  obfitujące  w  eksperymenty  i  współczesne,  pełne  wątpliwości  i  rozterek.  Postać  Lewina 
miała  dowieść  możliwości  dokonania  bezkrwawej  rewolucji  przez  ułożenie  stosunków  pracy  między 
ziemianinem i chłopem. Niestety… Była to utopia. Zbliżenie się do ludu było krótkotrwałe i nie powiodło się. 
Pozostała rodzina. 

 

Jedyną  szczęśliwą  bohaterką  jest  Kitty,  ponieważ  reprezentuje  mentalność  człowieka  epoki  minionej, 

któremu wystarczy element atrakcyjnej intymności. Ponadto jej szczęście płynie z niewiedzy i nieświadomości. 

 

Dwoma głównymi motywami „Anny…” jest motyw życia i śmierci. Życiu towarzyszy tu śmierć. Lewin 

zaczyna  wątpić  w  biologiczny  porządek  natury,  co  rodzi  pragnienie  samobójstwa.  Lewin  to  pierwsza  postać 
Tołstoja, która utraciła jednolitość wewnętrzną. Aby ją odbudować, zwróci się do swojej idei religijnej. 

 

Losy Anny i Lewina są ze sobą spojone. Zachodzą tu bardzo ścisłe związki psychologiczne, rodzinne i 

towarzyskie: Lewin kocha Kitty, Kitty kocha Wrońskiego, Wroński kocha Annę; Anna jest siostrą Stiwy, a jego 
żona Dolly siostrą Kitty. 

 

W  „Annie  Kareninie”  nie  ma  rodzin  szczęśliwych.  Ta  naczelna  myśl  spaja  w  jedną  całość  dwa, 

wydawałoby się różne, wątki fabularne: Anny i Lewina. Wątek pierwszy odsłania krach pomyślności rodzinnej, 
przy czym wskazuje na przyczyny tkwiące w samej rodzinie. Drugi wątek daje analogiczny wynik końcowy, ale 
uzasadnia zjawisko przyczynami zewnętrznymi, tkwiącymi poza sferą atrakcyjnej intymności.