Komentowany przepis
Prawo upadłościowe i
naprawcze. Komentarz
2007
Piotr Zimmerman
Prawo upadłościowe i
naprawcze
Zimmerman 10.2007
Pr.upadłościowe i
naprawcze
red.Zienkiewicz08.2006
Prawo upadłościowe i
naprawcze Gurgul
05.2005
dla stanu prawnego na 2007-10-10
1
1. Sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości w razie stwierdzenia, że majątek
dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem
skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały jego majątek nie
wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania.
2
2. Przepisów ust. 1 i 2 nie stosuje się, gdy zostanie uprawdopodobnione, że obciążenia
majątku dłużnika są bezskuteczne według przepisów ustawy albo gdy dokonane zostały
w celu pokrzywdzenia wierzycieli, jak również gdy zostanie uprawdopodobnione, że
dłużnik dokonał innych czynności prawnych bezskutecznych według przepisów ustawy,
którymi wyzbył się majątku wystarczającego na zaspokojenie kosztów postępowania.
3
3. Celem postępowania upadłościowego jest zgodnie z regułą art. 2 zaspokojenie
wierzycieli tegoż dłużnika. W sytuacji gdy jego majątek nie jest wystarczający na
pokrycie kosztów, prowadzenie postępowania nie znajduje uzasadnienia, gdyż nie może
doprowadzić do zamierzonego celu. W takim wypadku ogłoszenie upadłości nie jest
możliwe.
4
4. Sprawdzenie, czy majątek dłużnika jest wystarczający, winno przebiegać na dwóch
płaszczyznach. Pierwszą z ich jest porównanie wartości aktywów znajdujących się w
majątku dłużnika, a zatem ruchomości, nieruchomości oraz wartości niematerialnych i
prawnych z wielkością kosztów postępowania koniecznych do poniesienia w całym
jego toku. Pogląd wyrażony przez SN należy uznać za słuszny, gdyż należności
nieściągnięte dotąd przez dłużnika są zwykle wątpliwe co do możności ich
zrealizowania i mają, jak to precyzyjnie określono w uzasadnieniu orzeczenia SN,
jedynie charakter swego rodzaju "możliwości" czy też nadziei na znalezienie się w
majątku dłużnika. Nie mogą być zatem traktowane jako jego element. W wypadku
zatem gdy suma wartości majątku okazuje się niższa od sumy przewidywanych
kosztów, upadłości nie ogłasza się.
5
5. Do kosztów, o których mowa, zaliczyć trzeba nie tylko koszty postępowania sensu
stricte, tak jak je wymieniał art. 204 Prawa upadłościowego z 1934 r., ale także
wszystko to co ma podlegać zaspokojeniu na równi z kosztami, a zatem wszystkie
należności kategorii pierwszej zaspokojenia. Nie jest bowiem możliwe zaspokojenie
kosztów postępowania i jednoczesne niepłacenie pracownikom upadłego ich
wynagrodzeń za okres poprzedzający ogłoszenie upadłości.
6
6. Brak środków na koszty powoduje możliwość oddalenia wniosku o ogłoszenie
upadłości również w wypadku gdy majątek dłużnika wolny od zabezpieczeń, zastawem,
zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, nie
Page 1 of 3
2009-08-27
https://legalis.net.pl/menu.html
wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania. Oddalenie wniosku ma w tym
wypadku charakter fakultatywny, co oznacza iż sąd może, ale nie musi, oddalić wniosek
o ogłoszenie upadłości. Brak przy tym jakichkolwiek wskazówek, jakimi przesłankami
miałby kierować się sąd, podejmując odpowiednie decyzje. Odpowiednia jest tu
wykładnia celowościowa i oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości tylko w takim
wypadku, gdy obciążenia hipoteczne służą na przykład tylko jednemu wierzycielowi i
bez problemu osiągnie on zaspokojenie w drodze egzekucji singularnej. W każdym
jednak wypadku gdy zachodzi konieczność rozstrzygnięcia na przykład konfliktu co do
sposobu zaspokojenia, kolejności zaspokojenia wierzycieli rzeczowych - procedury
postępowania upadłościowego posłużą temu znacznie lepiej niż egzekucja prowadzona
zgodnie z przepisami KPC. Właściwym rozwiązaniem jest wtedy ogłoszenie upadłości i
przy braku płynnych środków pilne wezwanie wierzycieli do uiszczenia zaliczki na
koszty, a w razie braku ich pozytywnej reakcji umorzenie postępowania w trybie art.
361 PrUpN. W takim wypadku zostaje im dana szansa na wybór trybu postępowania i
uniknięcie mniej korzystnej egzekucji singularnej.
7
7. Sąd nie oddali wniosku o ogłoszenie upadłości mimo braku w majątku dłużnika
środków na koszty postępowania, w sytuacji gdy zostanie uprawdopodobnione, iż
istnieje szansa na wprowadzenie na powrót do majątku dłużnika składników
wyprowadzonych z pokrzywdzeniem wierzycieli lub uwolnienie od obciążeń
elementów majątku obciążonych ze szkodą dla wierzycieli. Jeżeli zatem
uprawdopodobnione zostanie, iż spełnione są przesłanki ustawowe wymienione w art.
127-131 lub 527 KPC, a wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony w takim
terminie, iż wystąpienie z odpowiednim powództwem jest jeszcze możliwe, to sąd nie
oddali wniosku.
8
8. Uchwałą z 4.3.2005 r. (III CZP 95/04) SN wyjaśnił, iż uprawdopodobnienie
dokonania przez dłużnika bezskutecznych czynności prawnych wyklucza potrzebę
ustalenia istnienia jakichkolwiek, chociażby najmniejszych środków na pokrycie
kosztów postępowania. Z uzasadnienia orzeczenia wynika, iż zastosowanie art. 13 ust. 3
PrUpN wyklucza badanie przesłanki z art. 13 ust. 1 lub ust. 2 PrUpN. Sąd nie oddali
zatem wniosku o ogłoszenie upadłości nawet gdy majątek dłużnika jest w chwili
orzekania tak niewielki, że nie wystarczy nawet na poniesienie wstępnych kosztów
postępowania czy też kosztów przywrócenia do majątku dłużnika majątku, którego się
wyzbył.
9
9. Uprawdopodobnienie dokonania czynności, bezskutecznych zgodnie z przepisami
ustawy, oznacza, iż wnioskodawca nie jest skrępowany określonymi w KPC zasadami
dowodzenia i może ograniczyć się do wskazania okoliczności, na których opiera swoje
twierdzenie o zaistnieniu takich czynności.
10
10. Jedynym źródłem finansowania postępowania ogłoszonego w trybie art. 13 ust. 3
PrUpN jest zaliczka od wierzycieli. Trudno wyobrazić bowiem sobie kredyt udzielony
syndykowi przez bank lub jakikolwiek inny podmiot - przy tak daleko wątpliwych co
do swego istnienia i niewiadomych co do daty realizacji podstawach.
11
11. Ryzyko oceny prawdopodobieństwa odzyskania majątku wyprowadzonego ze
szkodą dla wierzycieli przeniesione zostało na wierzycieli. To oni, po otrzymaniu
wezwania do zaliczki od sędziego-komisarza, ocenić muszą, czy rzeczywiście
prawdopodobieństwo skutecznego podważenia czynności zdziałanych przez dłużnika na
szkodę wierzycieli jest tak duże, że mogą zaryzykować środki wyłożone na zaliczkę.
Page 2 of 3
2009-08-27
https://legalis.net.pl/menu.html
12
12. W wypadku niepowodzenia - tj. gdy okaże się, iż wątpliwa czynność nie była jedną
zdziałaną na szkodę wierzycieli lub gdy ze stwierdzenia bezskuteczności nie wypłyną
dla masy rzeczywiste korzyści majątkowe - wpłaconej zaliczki nie można zwrócić, gdyż
wcześniej została wydatkowana na koszty postępowania, w tym procesu - strata obciąża
wierzycieli. Z tym większą zatem starannością winni oni podejść do oceny okoliczności
sprawy. Z drugiej strony pochopna odmowa uiszczenia zaliczki nie służy interesom
wierzycieli, gdyż poza postępowaniem upadłościowym ich możliwości podważenia
czynności zdziałanych na szkodę wierzycieli są ograniczone, a nadto wiążą się z
koniecznością poniesienia kosztów - zwykle znacznie wyższych niż zaliczka.
13
13. Do zastosowania art. 13 ust. 3 PrUpN konieczne jest stwierdzenie, iż majątek
odzyskany w wyniku podważenia czynności zdziałanych na szkodę wierzycieli jest co
najmniej tak duży, iż wystarczy na zaspokojenie kosztów postępowania. W przeciwnym
razie cel postępowania upadłościowego nie zostałby osiągnięty, a więc ogłaszanie
upadłości nie miałoby uzasadnienia. Celem postępowania jest bowiem zaspokojenie
wierzycieli i oczywistość braku możliwości wypełnienia tego celu w minimalnym
choćby stopniu wyklucza ogłoszenie upadłości.
Page 3 of 3
2009-08-27
https://legalis.net.pl/menu.html