10
Pielęgniarka
%0)$%-)/,/')#:.!
NADZÓR NAD ZAKAŻENIAMI
Pielęgniarka
%0)$%-)/,/')#:.!
11
NADZÓR NAD ZAKAŻENIAMI
ALKOHOLE
Wzór
ogólny
alkoholi
C
n
H2
n+1
OH.
Szereg homologiczny alkoholi:
CH
3
OH - metanol
C
2
H
5
OH - etanol
C
3
H
7
OH - propanol
Najprostszym
alkoholem
dwuwo
-
dorotlenowym
jest
etandiol
czyli
gli
-
kol. Jego wzór chemiczny to: CH
2
OH
Alkohole
z
niewielką
zawartością
atomów
węgla
są
cieczami,
są
ła
-
twopalne,
dobrze
rozpuszczają
się
w
wodzie
i
maja
piekący
smak.
W
raz
ze
wzrostem
liczby
węgla
maleje
ich
rozpuszczalność
w
wodzie.
Od
C
5
sa
cieczami
gęstymi,
powyżej
C
12
są
to
ciała
stałe.
W
ykazują
słabe
działanie
uczulającego.
Nie
mniej
jednak
mogą
wywoływać
pokrzywkę
kontaktową
lub
wyprysk
kontaktowy
.
(6)
Często
spotyka
się
skar
gi
na
działanie
wysu
-
szające
skórę
rąk
preparatów
alkoholo
-
wych
przeznaczonych
do
higienicznej
lub chirur
gicznej dezynfekcji rąk.
Alkohole
mające
zastosowanie
w
dezynfekcji
zawierają
niewielką
liczbę
węgla,
są
więc
dobrze
roz
-
puszczalne
w
wodzie,
mają
dobre
Produktami
utleniania
alkoholi
pierw
-
szorzędowych
są
aldehydy
,
drugorzę
-
dowych
ketony
.
Posiadają
aktywność
przeciwdrobnoustrojową.
Prowadzą
do
uszkodzenia
błony
komórkowej,
a
w
konsekwencji
do
denaturacji
i
koagulacji
białek,
zahamowania
pro
-
cesów
metabolicznych
oraz
rozpadu
komórek (1,13).
Alkohole
nie
działają
na
przetrwal
-
niki
(2).
Ich
skuteczność
wirusobójcza
jest
uzależniona
od
właściwości
lipo
-
filnych
wirionów
oraz
temperatury
.
W
irusy
osłonowe
są
inaktywowane
bez
przeszkód.
Skuteczność
alkoho
-
li
w
stosunku
do
wirusów
bezotocz
-
kowych
jest
różna.
Dla
podniesienia
bezpieczeństwa
w zakresie
HBV
zale
-
ca
się
kombinację
alkoholi
z
innymi
substancjami
czynnymi
jak
na
przy
-
kład
z
substancjami
powierzchniowo
czynnymi
takimi
jak
czwartorzędowe
związki
amoniowe
czy
chlorheksydy
-
na
(4).
Rotawirusy
istotne
w
oddzia
-
łach
noworodkowych
i
dziecięcych
będące
przedstawicielem
wirusów
bezosłonkowych
reagują
z
alkoholami
lub
substancjami
powierzchniowo-
czynnymi.
Nie
wolno
zapominać,
że
Rotawirusy
przeżywają
w
środowisku
nieożywionym
przez
długi
czas
,
na
-
wet
w
stanie
wysuszenia
i
utrzymują
swoją infekcyjność. (5)
Efektywność
pr
eparatów
dezyn
-
fekcyjnych
z
grupy
alkoholi
spada
wraz ze spadkiem temperatury
.(4)
Alkohole
ze
względu
na
denatu
-
rację
białka
,
a
tym
samym
słabą
pe
-
netrację
materiału
or
ganicznego
nie
powinien
być
stosowany
do
dezyn
-
fekcji
powierzchni
zanieczyszczonych
substancjami or
ganicznymi (17)
Najczęściej
w
preparatach
dezyn
-
fekcyjnych
zastosowanie
znalazły:
alkohol
etylowy
,
n-
propylowy
,
izo
-
propylowy
.
Etanol
w
stężeniach
od
10
do
30%
wykazuje
właściwości
bakteriosta
-
tyczne.
W
wyższych
stężeniach
od
30-90%
wykazuje
właściwości
bak
-
teriobójcze.
Powyżej
90%
drastycznie
spada
jego
skuteczność
bójcza
z
po
-
wodu silnej denaturacji białek (1)
N-pr
opanol
(
pr
opanol1)
uważa
się,
o
największej
aktywności
prze
-
ciwdrobnoustrojowej.
Osiąga
działa
-
nie
bakteriobójcze
w
niższym
stężeniu
(13%) niż etanol ( 1)
Izopr
opanol
(
pr
opanol-2)
działa
-
nie
bakteriobójcze
osiąga
w
stężeniach
wyższych
od
dwóch
wcześniej
wymie
-
nionych alkoholi, bo w 50-70%. (1)
ALDEHYDY
Wzór
Aldehydów R-CHO.
Szereg
homologiczny
aldehydów
(wzór ogólny C
n
H2
n+1
CHO)
HCHO-
aldehyd
mrówkowy
-
me
-
tanal- formaldehyd
CH
3
CHO- aldehyd octowy - etanal
C
2
H
5
CHO
-
aldehyd
propionowy
-
propanal
C
3
H
7
CHO
-
aldehyd
masłowy
-
bu
-
tanal
CHOCHO
-
Glioksal
-
etandial,
al
-
dehyd szczawiowy
CHO-
(CH
2
)
2
-
CHO-
aldehyd
bursztynowy
CHO
-
(CH
2
)
3
-
CHO-
1,5
pentan
-
dial, aldehyd glutarowy
C
6
H
4
-
(CHO)
2
-
aldehyd
orto-ftalo
-
wy
Aldehydy
z
jednym
atomem
węgla
(C
1
)
są
gazami,
pozostałę
są
cieczami.
Od
C
1-7
posiadają
nieprzyjemny
za
-
pach.
Do
C
5
są
dobrze
rozpuszczalne
w
wodzie.
Powyżej
5
atomów
węgla
spada
ich
rozpuszczalność.
Posiada
-
ją
właściwości
redukcyjne,
łatwo
się
utleniają.
W
ywołują
liczne
reakcje
uczulające.
Posiadają
silne
działanie
przeciwdrobnoustrojowe.
Najwyż
-
szą
skuteczność
bójczą
i
najszersze
spektrum
działania
posiada
aldehyd
glutarowy
, następnie
glioksal,
aldehyd
orto-ftalowy
i
aldehyd
bursztynowy
(8).
Jednakże
w
stosunku
do
wiru
-
sów
najlepszą
skuteczność
posiada
formaldehyd,
ale
proces
następuje
powoli.
Działanie
formaldehydu
na
wirusy
zostaje
zachowana
nawet
w
obecności
krwi
(4).
Mechanizm
dzia
-
łania
aldehydów
jest
nieswoisty
, przez
co
istnieje
mała
możliwość
rozwoju
oporności.
Polega
głownie
na
reakcji
z
grupami
aminowymi
i
sufhydrylo
-
wymi
białek
co
uniemożliwia
funk
-
cjonowanie
komórki
(15).
Reagując
z
białkami
powodują
ich
denaturację
oraz
ich
utrwalenie
się
zwłaszcza
na
powierzchniach.
Powoduje
to
,że
al
-
dehydy
mają
zdecydowanie
gorsze
działanie
myjące
i
może
powodować
powstawanie biofilmów
.
Metanal
(formaldehyd)
jest
gazem
o
ostrym
zapachu,
dobrze
rozpuszcza
-
jącym
się
w
wodzie.
Roztwór
40%
formaldehydu
nosi
nazwę
formaliny
.
W
niskich
temperaturach
formaldehyd
polimeryzuje
dając
paraformaldehyd,
który
jest
ciałam
stałym,
trudno
roz
-
puszczalnym
w
wodzie.
W
wyniku
polimeryzacji
następuje
mętnienie
formaliny
i
tworzenie
się
osadu.
Ze
względu
na
zdolność
tworzenia
z
biał
-
kami
substancji
nie
przenikliwych
dla
wody
roztwory
wodne
formaldehydu
sa
używane
do
konserwowania
prepa
-
ratów
anatomicznych.
Aldehyd
mrów
-
kowy
nie
jest
zalecany
do
dezynfekcji
narzędzi
i
sprzętu
medycznego
ma
-
jącego
kontakt
z
tkankami
i
układem
oddechowym.
Głównie
nie
zaleca
się
stosowania
go
do
dezynfekcji
sprzę
-
tu
anestezjologicznego,
endoskopów
oraz
inkubatorów
i
powierzchni
w
pomieszczeniach (
8).
Odnotowuje
się
duży
odsetek
aler
gii
na
w/w
związek
wśród
pracowników
służby
zdrowia
(6).
Metanal
zaliczono
do
związków
o
umiarkowanym
lub
silnym
działa
-
niu
uczulającym.
Aler
giczne
działanie
udowodniono
już
w
stężeniach
od
0,1%
roztworach
wodnych
(6).
Uczulenie
na
formaldehyd
jest
bardzo
uciążliwe
,
z
powodu
powszechnego
występowania
tego
związku
np.
w
tkaninach,
klejach,
tworzywach
sztucznych,
środkach
czyszcząco
–
piorących,
papierosach.
Aldehyd
te
nie
ulega
kumulacji.
Ma
dobra bidegradalność.
Glioksal
(etandial,
biformal,
alde
-
hyd
gliokaslowy
, biformyl,
diformal,
diformyl,
1,2-etanedione,glyoxal)
W
temperaturze
pokojowej
jest
żółtą
cie
-
czą,
ulegająca
łatwo
polimeryzacji
i
utlenieniu.
Stosowany
jest
do
produk
-
cji
tworzyw
sztucznych,
utwardzania
białek,
jako
reduktor
. Często
stosowa
-
ny
jest
w
kosmetykach.
W
preparatach
dezynfekcyjnych
najczęściej
jest
sto
-
sowany
łącznie
z
innymi
aldehydami.
Dlatego
też
uważany
jest
za
najmniej
toksyczny
.
Nie
mniej
jednak
wystę
-
pują
coraz
częściej
doniesienia
o
jego
uczulającym
działaniu.
W
niektórych
kartach
charakterystyki
substancji
nie
-
bezpiecznej
podawana
jest
informacja
o
podejrzewanym
działaniu
zmieniają
-
cym
materiał
genetyczny
lub
działaniu
rakotwórczym.
Posiada
słabe
działanie
na grzyby
. Ma dobrą biodegradację.
Aldehyd
glutar
owy
(1,5
penat
-
nedial,glutaraldehyd,
1,3
–
diformal
propane,
glutaral)
należą
do
aldehy
-
dów
najmniej
toksycznych.
Instytut
Medycyny
Pracy
potwierdza
działanie
drażniące
i
uczulające
tego
związku
silne
lub
umiarkowane
w
stężeniach
0,4
i
0,5%.
Aler
gie
na
ten
aldehyd
w
badaniach
11,4%
osób
(6).
Aldehyd
glutarowy
ma
też
stosunkowo
dużą
lotność
przez
co
może
dochodzić
do
toksyczności
wziewnej.
Z
tego
wzglę
-
du
nie
jest
zalecany
do
dezynfekcji
dużych
powierzchni
,
a
w
przypadku
dezynfekcji
poprzez
zanurzenie
na
-
leży
bezwzględnie
przestrzegać
,aby
roztwór
roboczy
był
przykryty
dobrze
dopasowaną
pokrywą
i był
używany
w
pomieszczeniach
z
dobra
wentylacją.
Najczęstsze
są
doniesienia
o
aler
gii
kontaktowej,
ale
obecnie
uznaje
się
że
może
wywoływać
astmę
oskrzelową
i
nieżyty aler
giczne nosa.
Działa
bójczo
poprzez
alkilację
grup
sulfhydrylowych,
hydroksylo
-
wych
i aminowych
i wykazuje
wysoką
aktywność
przeciwdrobnoustrojową
obejmującą
bakterie
Gram
–
dodatnie,
Gram
–
ujemne,
grzyby
, wirusy
, prze
-
trwalniki
oraz
prątki
gruźlicy
.
Sku
-
teczność
bójcza
aldehydu
zależy
od
pH
i jest
największa
przy
pH
od
7,5
do
8,5.
Np.:
Inaktywacja
wirusów
Coxac
-
kich
przy
pH
7,4
jest
dziesięciokrotnie
większa
niż
przy
pH
5
(3).
Odczyn
pH
ma
również
znaczenie
dla
czasu
aktywności
roztworów
zawierających
aldehyd
glutarowy
. W
środowisku
za
-
sadowym
dochodzi
do
polimeryzacji
blokującej
aktywne
miejsca
cząstek.
(
9
).W
stosunku
do
wirusów
zanie
-
czyszczenia
powodują
drastyczny
spadek
siły
działania.
Zaleca
się
dla
-
tego
wstępne
oczyszczenie
instrumen
-
tarium
medycznego.
Są
to
preparaty
niezastąpione
w
działaniach
na
ogni
-
sko
epidemiczne.
Do
profilaktycznego
działania
wydają
się
mniej
wskazane
ze
względu
na
ich
toksyczne
działanie.
Ma
dobrą
biodegradację
i
bardzo
do
-
brą kompatybilność materiałową.
Aldehyd bursztynowy
Obecnie
znalazł
zastosowanie
w
preparatch
dezynfekcyjnych
zwłasz
-
cza
przeznaczonych
do
dezynfekcji
endoskopów
.
Jak
podaje
literatura
(7)
11%
zawartość
aldehydu
bursztynowe
-
go
w
połączeniu
z
3%
dwumetoksyte
-
trahydrofuranu
w
czasie
15
minut
nie
inaktywuje
adenowirusów
i
wirusów
polio
zaliczanych
do
enteriwrusów
.
Przyjmuje
się
jednak,
że
jest
bardzo
podobny do aldehydu glutarowego.
Aldehyd orto-ftalowy
W
pr
ze
ci
w
ie
ńs
tw
ie
do
al
de
hy
du
gl
ut
ar
ow
eg
o
je
st
s
ta
bi
ln
y
w
s
ze
ro
ki
m
za
kr
es
ie
p
H
.
W
yk
az
uj
e
w
yż
sz
ą
sk
ut
ec
z-
no
ść
bó
jc
zą
w
yn
ik
aj
ąc
ą
z
od
m
ie
nn
ej
bu
do
w
y
ch
em
ic
zn
ej
. R
óż
ni
ca
w
t
ej
b
u-
do
w
ie
p
ow
od
uj
e
le
ps
zą
p
en
et
ra
cj
ę
pr
ze
z
bł
on
y
i
śc
ia
ny
k
om
ór
ko
w
eg
o
dr
ob
no
-
us
tr
oj
ów
. (
7
)
W
yk
az
uj
e
si
ę
do
br
ą
ko
m
-
pa
ty
bi
ln
oś
ć
m
at
er
ia
ło
w
ą.
P
oz
os
ta
w
ia
ją
c
pl
am
y
na
s
kó
rz
e,
s
pr
zę
ci
e
i
tk
an
in
ac
h.
(
12
)
O
st
at
ni
o
po
ja
w
iły
s
ię
d
on
ie
si
en
ia
o
dz
ia
ła
ni
ac
h
ub
oc
zn
yc
h
te
go
a
ld
eh
yd
u.
N
ie
m
ni
ej
je
st
to
a
ld
eh
yd
m
ni
ej
lo
tn
y
co
m
oż
e
po
w
od
ow
ać
m
ni
ej
sz
e
dr
aż
ni
en
ie
d
ró
g
o
d
d
ec
h
o
w
y
ch
.
CZW
AR
T
ORZĘDOWE ZWIĄZKI
AMONOWE
Preparaty
dezynfekcyjne
oparte
na
czwartorzędowych
związkach
amono
-
wych
należą
do
kationowych
związ
-
ków
powierzchniowo
–
czynnych
(
9
)
Zostały
wprowadzone
przez
Domaga
w
latach
30-tych.
Przedstawicielem
tych
związków
jest
bromek
lub
chlorek
benzalkoniowy
(
Zephirol)
oraz
Cetri
-
mide,
DDAC
czyli
dialkilowe
czwar
-
torzędowe
sole
amoniowe.
Aktywność
przeciwustrojowa
czwartorzędowych
soli
amonowych
zależy
od
długości
łańcucha
alkilowego
i
jest
największa
dla
związków
zawierających
w
łańcu
-
chu
alkilowym
od
12
do
14
atomów
węgla.
Chlorek
benzalkoniowy
ma
właściwości
antyseptyczne.
Roztwo
-
ry
używane
są
do
przemywania
skó
-
ry
,
błon
śluzowych
i
ran.
Roztwory
maksymalnie
0,005%
używane
są
do
irygacji
pęcherza
i
cewki
moczowej.
(
10).
Kremy
z
chlorkiem
benzalko
-
niowym
stosowane
są
w
leczeniu
ru
-
mienia
pieluszkowego,
a
roztwory
0,2
-0,5%
w
szamponach
leczniczych.(
10).
Ma
słabą
toksyczność
i zaliczony
jest
do
grupy
IV
przez
Zakład
Toksy
-
kologii
PZH.
(
6,
9)
Niestety
chlorek
ten
wywołuje
reakcje
aler
giczne
typu
kontaktowego.(
6
).
Czwartorzędowe
związki
amoniowe
uszkadzają
bło
-
ny
komórkowe
,które
są
docelowym
miejscem
ich
działania,
co
powoduje
wypływ
niskocząsteczkowych
skład
-
ników wewnątrzkomórkowych.
Podaje
następującą
kolejność
ich
działania (13):
Adsorpcja
aktywność
penetracja
związku przez ścianę komórkową
Reakcja
aktywność
błoną
cytopla
-
zmatyczną
(
lipidami
aktywność/
lub
białkami)
aktywność
dezor
ga
-
nizacja komórki
W
ypływ
niskocząsteczkowych
składników komórki
Degradacja
białek
aktywność
kwa
-
sów nukleinowych
Rozkład
ściany
komórkowej
przez
enzymu autolityczne
Ich
aktywność
spada
drastycznie
nawet
w
niewielkiej
ilości
substan
-
cji
or
ganicznej.
Wzrost
pH
powoduje
zwiększoną
aktywność
przeciwdrob
-
noustrojową.
Obejmują
swoim
spektrum
Bak
-
terie
Gram
–
dodatnie,
Gram
–
ujem
-
ne,
grzyby
,
wirusy
lipofilne
w
tym
HBV
i
HIV
. Dane
literaturowe
jednak
1.
2.
3.
4.
5.
12
Pielęgniarka
%0)$%-)/,/')#:.!
NADZÓR NAD ZAKAŻENIAMI
Pielęgniarka
%0)$%-)/,/')#:.!
13
NADZÓR NAD ZAKAŻENIAMI
W
1
97
5
ro
ku
w
es
zł
a
w
ż
yc
ie
m
ię
-
d
zy
n
ar
o
d
o
w
a
k
o
n
w
ek
cj
a
o
za
k
az
ie
ro
zw
ija
ni
a,
pr
od
uk
cj
i
i
gr
om
ad
ze
ni
a
za
pa
só
w
br
on
i
ba
kt
er
io
lo
gi
cz
ne
j
(b
io
-
lo
gi
cz
ne
j)
i
t
ok
sy
cz
ne
j
or
az
i
ch
z
ni
sz
-
cz
en
iu
(
C
on
ve
nt
io
n
on
t
he
P
ro
hi
bi
tio
n
of
t
he
D
ev
el
op
em
en
t,
Pr
od
uc
tio
n
an
d
St
oc
kp
ill
in
g
of
B
ak
te
ro
lo
gi
ca
l
(B
io
lo
-
gi
ca
l)
a
nd
T
ox
in
W
ea
po
ns
a
nd
o
n
th
ei
r
D
es
tr
uc
tio
n)
na
ka
zu
ją
ca
zn
is
zc
ze
ni
e
za
pa
só
w
b
ro
ni
b
io
lo
gi
cz
ne
j,
gd
yż
ś
w
ia
t
ni
e
je
st
p
rz
yg
ot
ow
an
y
na
a
ta
k
z
uż
y-
ci
em
b
ro
ni
b
io
lo
gi
cz
ne
j.
Je
dn
ak
I
ra
k,
Z
SR
R
a
ta
kż
e
in
ne
k
ra
je
p
om
im
o
po
d-
pi
sa
ni
a
te
go
p
or
oz
um
ie
ni
a
na
da
l p
ra
co
-
w
ał
y
na
d
uż
yc
ie
m
b
ro
ni
b
io
lo
gi
cz
ne
j.
Je
d
en
z
t
w
ó
rc
ó
w
r
ad
zi
ec
k
ie
g
o
p
ro
g
ra
-
m
u
K
en
A
lib
ek
l
ek
ar
z
w
oj
sk
ow
y,
d
y-
re
kt
or
z
ak
ła
du
p
ro
du
ku
ją
ce
go
w
ąg
lik
a
w
S
te
pn
og
or
sk
u
m
ów
ił
w
pr
os
t
ce
le
m
ra
dz
ie
ck
ic
h
na
uk
ow
có
w
by
ło
pr
od
u-
k
o
w
an
ie
t
ak
ic
h
b
ak
te
ri
i
i
w
ir
u
só
w
,
n
a
kt
ór
e
ni
e
m
a
sz
cz
ep
io
ne
k
an
i
an
ty
bi
o-
ty
k
ó
w
.
W
1
99
4
ro
ku
z
os
ta
ła
p
ow
oł
an
a
pr
zy
O
rg
an
iz
ac
ji
N
ar
od
ów
Z
je
dn
oc
zo
ny
ch
O
N
Z
(
U
ni
te
d
N
at
io
ns
)
gr
up
a
ad
h
oc
m
aj
ąc
a
w
er
yfi
ko
w
ać
kw
es
tie
uż
yc
ia
br
on
i
bi
ol
og
ic
zn
ej
. N
ie
st
et
y
pr
ac
e
gr
u-
py
a
d
ho
c
ni
e
zo
st
ał
y
za
ko
ńc
zo
ne
B
ro
ń
bi
ol
og
ic
zn
ą
zw
an
ą
ró
w
ni
eż
br
on
ią
B
s
ta
no
w
ią
d
ro
bn
ou
st
ro
je
t
ak
ie
ja
k
w
ir
u
sy
,
b
ak
te
ri
e,
g
rz
y
b
y,
p
ie
rw
o
t-
ni
ak
i,
ni
ek
ie
dy
za
ka
żo
ne
ow
ad
y
lu
b
gr
yz
on
ie
.
O
be
cn
ie
is
tn
ie
ją
ró
w
ni
eż
sy
nt
et
yc
zn
e
to
ks
yn
y
zm
ie
ni
aj
ąc
e
ge
-
no
ty
p
or
ga
ni
zm
ów
ż
yw
yc
h.
D
o
ni
eb
ez
-
pi
ec
zn
yc
h
cz
yn
ni
kó
w
b
io
lo
gi
cz
ny
ch
a
w
ię
c
pa
to
ge
nó
w
n
aj
w
yż
sz
eg
o
pr
io
ry
-
te
tu
za
lic
za
m
y
dr
ob
no
us
tr
oj
e
w
yw
o-
łu
ją
ce
g
ro
źn
e
sc
ho
rz
en
ia
l
ub
w
ys
ok
ą
śm
ie
rt
el
no
ść
t
ak
ie
j
ak
:
gr
yp
a,
d
żu
m
a,
żó
łta
f
eb
ra
, g
or
ąc
zk
i
kr
w
ot
oc
zn
e,
o
sp
ę
cz
ar
ną
,
w
ąg
lik
,
ja
d
ki
eł
ba
si
an
y
i
in
ne
(K
ur
t
L
an
gb
ei
n
i
in
ni
.
B
io
te
rr
or
yz
m
.
M
uz
a,
2
00
3)
.
E
ks
pe
rc
i
W
or
ki
ng
G
ro
up
o
n
C
iv
i-
lia
n
B
io
de
fe
ns
e
(a
m
er
yk
ań
sk
a
G
ru
pa
R
ob
oc
za
d
s.
O
br
on
y
C
yw
iln
ej
p
rz
ec
iw
-
ko
B
ro
ni
B
io
lo
gi
cz
ne
j)
z
lic
zn
ej
g
ru
py
dr
ob
no
us
tr
oj
ów
,
w
yb
ra
li
ki
lk
a
ga
tu
n-
kó
w
,
kt
ór
yc
h
za
st
os
ow
an
ie
m
og
ło
by
sp
ow
od
ow
ać
w
ys
ta
rc
za
ją
co
d
uż
ą
za
-
ch
or
ow
al
no
ść
i
u
m
ie
ra
ln
oś
ć,
a
by
s
pa
-
ra
liż
ow
ać
f
un
kc
jo
no
w
an
ie
m
ia
st
a
lu
b
ca
łe
go
r
eg
io
nu
k
ra
ju
.(
T.
I
ng
le
sb
y
i i
nn
i
Ja
m
a
19
99
,1
8,
1
73
5-
17
45
)
Je
dn
ą
z
na
jg
ro
źn
ie
js
zy
ch
b
ak
te
ri
i
a
je
dn
oc
ze
śn
ie
n
aj
ba
rd
zi
ej
e
fe
kt
yw
ny
m
na
rz
ęd
zi
em
b
io
te
rr
or
u
z
te
j
gr
up
y
je
st
la
se
cz
ka
w
ąg
lik
a
( E
lig
ia
M
. S
ze
w
cz
yk
D
ia
gn
os
ty
ka
ba
kt
er
io
lo
gi
cz
na
PW
N
20
05
).
W
ąg
lik
z
al
ic
za
ny
j
es
t
w
ed
łu
g
donoszą
o
większej
oporności
szcze
-
pów
gronkowca
złocistego
MRSA
na
czwarorzędowe
związki
amoniowe,
chlorheksydynę
oraz
diaminy
.
Jest
to
związane
z
występowaniem
okre
-
ślonych
genów
(qacAB
i
qacCD)
zlokalizowanych
na
plazmidach
wie
-
looporności
lub
kodowanego
również
plazmidowo
układu
enzymatycznego
odpowiedzialnego
za
czynne
wypom
-
powywanie
substancji
toksycznych
z
komórki
(13).
Czwartorzędowe
sole
amonowe
nie
działają
na
prątki
gruź
-
licy
, przetrwalniki
oraz
wirusy
hydro
-
filne.
W
oddziałach,
gdzie
mamy
do
czynienie
z
dużym
odsetkiem
szcze
-
pów
MRS
należy
rozważyć
zastoso
-
wanie
preparatów
dezynfekcyjnych
z
innych grup.
1.
E.
Bocian,
S.
Tyski
Zastosowanie
alkoholi
w
antyseptyce.
Zakażenia
3,2003
2.
B.Brycki;
Br
oń
chemiczna
w
walce
z
dr
obnoustr
ojami
http://abi.amu.
edu.pl/mmedia.php
3.
Jakimiak
B.
i
inni
Skuteczność
działania
biobójczego
pr
eparatów
dezynfekcyjnych,
Biuletyn
Stowa
-
rzyszenia
Kier
owników
Szpitalnej
Sterylizacji
i
dezynfekcji,2006,1-
2,30
4.
W
.D
Jülich
i
inni.;
On
the
Viru
-
cidal
Efficacy
of
Chemical
and
Physical
Disinfectants
or
Dezin
-
fection
Pr
ocedur
es
;
Higiene
Medi
-
zin;1993,18;7-8;
5.
Kampf.
G
i
Kramer
A
Epidemio
-
logic
Backgr
ound
of
hand
Hygine
and
Evaluation
of
the
Most
Impor
-
tant
Agents
for
Scrabs
and
Rubs,
Clinical
Micr
obiology
Reviews,
2004,4,863
6.
M.
Kierć-
Świerczyńska
i inni:
Zale
-
cenia
do
wczesnego
rozpoznawania
chorób
skóry
wywołanych
działa
-
niem
śr
odków
odkażających.,
Insty
-
tut medycyny Pracy , Łódź 1997
7.
T.
Marek,
A.Dziurkowska-Marek
Śr
odki
dezynfekcyjne
do
dekonta
-
minacji
endoskopów
giętkich
;
Za
-
każenia 2/2006
8.
Medilab,
Chemiczne
pr
eparaty
de
-
zynfekcyjne
,
stosowanie
i
dobór
pr
eparatów dezynfekcyjnych
9.
Opis
Pr
oduktów
z
zakr
esu
śr
odków
dezynfekcyjnych,
myjących
i
pielę
-
gnujących,
Henkel
Ecolab
Higiena
Szpitalna
10.
Opinia
Instytutu
Matki
i
Dziecka
–
Klinika
Neonatologii,
Kier
ow
-
nik:
W
.
W
alczyk,
Opinia
uzytkowa
pr
eparatu
Terralin
do
mycia
i
de
-
zynfekcji
powierzchni
i
sprzętów
w
oddziałach nowor
odkowych
11.
Parnowska.
W
.
Znaczenie
stoso
-
wania
i
badań
skuteczności
śr
od
-
ków
dezynfekcyjnych
w
pr
ofilaktyce
zakażeń
szpitalnych
,Postępy
Nauk
Medycznych 2000,3,1
12.
Rey
.J
i
inni
ESGE/ESGENA
T
ech
-
nical
note
on
clearing
and
desinfec
-
tion, Endoskopy 2003,35
13.
Stefańska
J.
Substancje
czynne
śr
odków
dezynfekcyjnych-
me
-
chanizmy
działania,
oporność
dr
obnoustr
ojów
,
Mikr
obiologia
i
medycyna,2000 ,1,17
Mgr Grażyna Dudzińska
Kierownik Działu
Centralnej Sterylizacji i DDD
W
ojewódzkiego Szpitala
Specjalistycznego nr 5 im. Św
. Barbary
w Sosnowcu
R
oz
po
rz
ąd
ze
ni
a
M
in
is
tr
a
Z
dr
ow
ia
z
dn
ia
2
2
kw
ie
tn
ia
2
00
5
w
s
pr
aw
ie
s
zk
o-
dl
iw
yc
h
cz
yn
ni
kó
w
bi
ol
og
ic
zn
yc
h
dl
a
zd
ro
w
ia
w
ś
ro
do
w
is
ku
p
ra
cy
o
ra
z
o
ch
ro
n
y
zd
ro
w
ia
p
ra
co
w
n
ik
ó
w
za
-
w
od
ow
o
na
ra
żo
ny
ch
n
a
te
c
zy
nn
ik
i
(
D
z.
U
n
r
81
,
po
z.
7
16
)
do
g
ru
py
t
rz
e-
ci
ej
z
ag
ro
że
ni
a.
W
g
ru
pi
e
te
j
zn
aj
du
ją
si
ę
cz
yn
ni
ki
,
kt
ór
e
m
og
ą
w
yw
oł
yw
ać
ch
or
ob
y
u
lu
dz
i,
są
n
ie
be
zp
ie
cz
ne
d
la
p
ra
co
w
n
ik
ó
w
,
a
ro
zp
rz
es
tr
ze
n
ia
n
ie
ic
h
w
p
op
ul
ac
ji
lu
dz
ki
ej
j
es
t
ba
rd
zo
pr
aw
do
po
do
bn
e.
Z
az
w
yc
za
j
is
tn
ie
ją
w
s
to
su
nk
u
do
n
ic
h
sk
ut
ec
zn
e
m
et
od
y
pr
ofi
la
kt
yk
i l
ub
le
cz
en
ia
.(
M
ar
io
la
B
ar
-
tu
se
k
Pi
el
ęg
ni
ar
ka
ep
id
em
io
lo
gi
cz
na
20
07
,4
,3
3-
35
).
E
ks
pe
rc
i
Św
ia
to
w
ej
O
rg
an
iz
ac
ji
Z
dr
ow
ia
-
W
H
O
(
W
or
d
H
ea
lth
O
rg
a-
ni
za
tio
n)
o
ce
ni
aj
ą,
ż
e
50
k
g
w
ąg
lik
a
ro
zs
ia
ne
go
w
m
ie
śc
ie
o
o
bs
za
rz
e
2
km
2
za
ra
zi
ło
by
1
25
ty
s.
lu
dz
i i
s
po
w
od
ow
a-
ło
ś
m
ie
rć
9
5
ty
s.
z
n
ic
h
je
sz
cz
e
pr
ze
d
ro
zp
oc
zę
ci
em
l
ec
ze
ni
a.
W
ed
łu
g
an
al
iz
ek
on
om
ic
zn
yc
h
w
yk
on
an
yc
h
pr
ze
z
C
en
tr
um
K
on
tr
ol
i
i
Pr
ofi
la
kt
yk
i
C
ho
-
ró
b
Z
ak
aź
ny
ch
C
D
C
(C
en
te
rs
fo
r D
is
e-
as
e
C
on
tr
ol
a
nd
P
re
ve
nt
io
n
w
A
tla
nc
ie
)
sk
ut
ki
ta
ki
eg
o
at
ak
u
ko
sz
to
w
ał
yb
y
w
ie
-
le
m
ili
ar
dó
w
d
ol
ar
ów
n
a
ka
żd
e
10
0.
00
0
na
ra
żo
ny
ch
o
só
b.
W
1
97
9
ro
ku
w
Z
SR
R
w
t
aj
ny
m
ob
ie
kc
ie
w
yb
uc
hł
a
na
jw
ię
ks
za
e
pi
de
-
m
ia
w
ąg
lik
a
w
h
is
to
ri
i l
ud
zk
oś
ci
. A
er
o-
zo
l
za
w
ie
ra
ją
cy
p
rz
et
rw
al
ni
ki
B
ac
ill
us
an
th
ra
ci
s
sk
az
ił
20
0
os
ób
z
c
ze
go
6
6
zm
ar
ło
.
(
Je
rz
y
M
ie
rz
ej
ew
sk
i
Po
st
ęp
y
M
ik
ro
bi
ol
og
ii
19
95
,2
4,
38
5)
W
1
97
9
ro
ku
w
l
ab
or
at
or
iu
m
m
i-
kr
ob
io
lo
gi
cz
ny
m
I
ns
ty
tu
tu
P
ro
bl
em
ów
Te
ch
ni
ki
W
oj
sk
ow
ej
w
S
w
ie
rd
ło
w
sk
u
do
sz
ło
d
o
za
ch
or
ow
an
ia
n
a
w
zi
ew
ną
po
st
ać
w
ąg
lik
a
u
79
o
só
b
z
cz
eg
o
aż
68
z
m
ar
ło
.
Z
da
rz
en
ie
t
o
po
tw
ie
rd
zi
ło
,
że
r
oz
py
le
ni
e
ae
ro
zo
lu
p
rz
et
rw
al
ni
kó
w
w
ąg
lik
a
w
śr
od
ow
is
ku
ze
w
nę
tr
zn
ym
w
t
ak
im
s
am
ym
s
to
pn
iu
n
ar
aż
a
os
ob
y
zn
aj
du
ją
ce
s
ię
n
a
ze
w
ną
tr
z
ja
k
i
w
p
o-
m
ie
sz
cz
en
ia
ch
W
2
00
1
ro
ku
a
m
er
yk
ań
sk
a
po
cz
ta
zo
st
ał
a
za
at
ak
ow
an
a
z
N
ew
J
er
se
y
li-
st
am
i
sk
aż
on
ym
i
pr
ze
tr
w
al
ni
ka
m
i
w
ą-
gl
ik
a.
Po
tw
ie
rd
zo
no
10
pr
zy
pa
dk
ów
za
ka
że
ni
a
u
pr
ac
ow
ni
kó
w
p
oc
zt
y
i
dw
a
zg
on
y
u
lis
to
no
sz
y.
T
o
sp
o-
w
od
ow
ał
o
na
ty
ch
m
ia
st
ow
e
w
yp
os
aż
e-
ni
e
ur
zę
dó
w
p
oc
zt
ow
yc
h
w
a
pa
ra
tu
rę
do
z
ab
ija
ni
a
ba
kt
er
ii
i
pr
ze
tr
w
al
ni
kó
w
pr
zy
u
ży
ci
u
pr
om
ie
ni
ow
an
ia
i
de
nt
yc
z-
ne
go
ja
k
w
p
rz
yp
ad
ku
p
ak
ow
an
ia
ż
yw
-
no
śc
i.
Te
d
an
e
po
tw
ie
rd
za
ją
ja
k
pr
ze
ra
ża
ją
-
cą
i
śm
ie
rt
el
ni
e
ni
eb
ez
pi
ec
zn
ą
sy
tu
ac
ję
ep
id
em
io
lo
gi
cz
ną
m
oż
e
sp
ow
od
ow
ać
uż
yc
ie
c
zy
nn
ik
ów
b
io
lo
gi
cz
ny
ch
j
ak
o
br
on
i m
as
ow
ej
z
ag
ła
dy
.
Po
ra
z
pi
er
w
sz
y
la
se
cz
ka
w
ąg
li-
ka
z
os
ta
ła
s
tw
ie
rd
zo
na
i
o
pi
sa
na
w
e
kr
w
i
pa
dł
yc
h
zw
ie
rz
ąt
w
r
ok
u
18
50
pr
ze
z
Pi
er
re
Fr
an
ci
s
O
liv
er
a
R
ay
er
a
(1
79
3-
18
67
)
ch
oc
ia
ż
ju
ż
w
1
78
0
ro
ku
.
C
ha
be
rt
u
st
al
ił
za
ka
źn
y
ch
ar
ak
te
r
w
ą-
gl
ik
a.
(J
ac
ek
M
az
ur
ek
S
łu
żb
a
Z
dr
ow
ia
20
01
,8
6-
87
)
W
r
ok
u.
1
87
6
ni
em
ie
ck
i
ba
kt
er
io
lo
g
R
ob
er
t
K
oc
h
(1
84
3-
19
10
)
tw
ór
ca
p
os
tu
la
tó
w
K
oc
ha
w
yh
od
ow
ał
la
se
cz
ki
w
ąg
lik
a
na
po
dł
oż
u
sz
tu
cz
-
ny
m
. W
1
89
2
R
ob
er
t K
oc
h
pr
ze
ds
ta
w
ił
ze
st
aw
p
os
tu
la
tó
w
, z
w
an
yc
h
po
st
ul
at
a-
m
i
K
oc
ha
, k
tó
re
g
ło
si
ły
:
pa
to
ge
n
m
us
i
zo
st
ać
w
yi
zo
lo
w
an
y
z
za
in
fe
ko
w
an
eg
o
or
ga
ni
zm
u
i m
ie
ć
zw
ią
ze
k
ze
z
m
ia
na
m
i
pa
to
lo
gi
cz
ny
m
i,
pa
to
ge
n
w
yi
zo
lo
w
an
y
od
o
so
by
c
ho
re
j m
us
i w
yw
oł
ać
tą
s
am
ą
ch
or
ob
ę
po
z
ak
aż
en
iu
n
im
z
dr
ow
eg
o
cz
ło
w
ie
ka
lu
b
zw
ie
rz
ęc
ia
, d
ro
bn
ou
st
ró
j
m
us
i z
os
ta
ć
po
no
w
ni
e
w
yi
zo
lo
w
an
y
od
do
św
ia
dc
za
ln
ie
z
ak
aż
on
eg
o
or
ga
ni
zm
u
N
az
w
a
B
ac
ill
us
a
nt
hr
ac
is
p
oc
ho
dz
i
od
g
re
ck
ie
go
s
ło
w
a
an
th
ra
ki
s
(w
ęg
ie
l)
po
ni
ew
aż
w
p
os
ta
ci
s
kó
rn
ej
w
ąg
lik
a
w
ys
tę
pu
je
c
za
rn
a
kr
os
ta
o
ty
po
w
ym
ja
k
w
ęg
ie
l z
ab
ar
w
ie
ni
u
st
ru
pa
. W
ąg
lik
(a
n-
th
ra
x)
w
ed
łu
g
M
ię
dz
yn
ar
od
ow
ej
K
la
-
sy
fik
ac
ji
C
ho
ró
b
oz
na
cz
on
y
je
st
k
od
em
A
22
i
je
st
ty
po
w
ą
ch
or
ob
ą
od
zw
ie
rz
ęc
ą
(z
oo
no
zą
).
D
o
ch
or
ób
o
dz
w
ie
rz
ęc
yc
h
za
lic
za
m
y
ró
w
ni
eż
tu
la
re
m
ię
,
br
uc
e-
lo
zę
,
no
sa
ci
zn
ę,
r
óż
yc
ę,
l
ep
to
sp
ir
oz
ę
i
in
n
e.
D
o
ty
ch
cz
as
n
ie
za
n
o
to
w
an
o
p
rz
e-
ni
es
ie
ni
a
w
ąg
lik
a
z
cz
ło
w
ie
ka
na
cz
ło
w
ie
ka
. (
Pi
ot
r
B
. H
ec
zk
o
M
ik
ro
bi
o-
lo
gi
a
.P
Z
W
L
,
W
ar
sz
aw
a
20
06
,
20
07
).
Pr
ze
ni
es
ie
ni
e
ch
or
ob
y
z
cz
ło
w
ie
ka
n
a
cz
ło
w
ie
ka
j
es
t
te
or
et
yc
zn
ie
n
ie
m
oż
li-
w
e
po
za
pr
zy
pa
dk
am
i
be
zp
oś
re
dn
ie
-
go
k
on
ta
kt
u
z
w
yd
zi
el
in
am
i
ze
z
m
ia
n
sk
ór
ny
ch
z
w
ią
za
ny
ch
z
p
os
ta
ci
ą
sk
ór
ną
w
ąg
lik
a.
W
l
at
ac
h
19
44
-1
99
4
w
U
SA
z
gł
o-
sz
on
o
22
4
za
ch
or
ow
ań
n
a
sk
ór
ną
p
os
ta
ć
w
ąg
lik
a.
N
aj
w
ię
ks
zą
e
pi
de
m
ię
z
ar
ej
e-
st
ro
w
an
o
w
Z
im
ba
bw
e
w
l
at
ac
h
19
79
-
19
85
; z
ac
ho
ro
w
ał
o
po
na
d
10
,0
00
o
só
b,
w
ię
ks
zo
ść
n
a
po
st
ać
s
kó
rn
ą.
P
os
ta
ć
żo
-
łą
dk
ow
o-
je
lit
ow
ą
w
ąg
lik
a
sp
ot
yk
a
si
ę
rz
ad
ko
a
cz
ko
lw
ie
k
op
is
an
o
ep
id
em
ie
w
A
fr
yc
e
i A
zj
i.
Ta
p
os
ta
ć
za
ka
że
ni
a
w
y-
st
ęp
uj
e
po
s
po
ży
ci
u
ni
ed
og
ot
ow
an
eg
o
sk
aż
on
eg
o
m
ię
sa
i
m
oż
e
si
ę
ob
ja
w
ia
ć
ja
ko
w
ąg
lik
j
am
y
us
tn
ej
i
g
ar
dł
a
lu
b
po
st
ać
je
lit
ow
a.
W
1
98
2
ro
ku
w
c
za
si
e
ep
id
em
ii
na
te
re
na
ch
r
ol
ni
cz
yc
h
w
p
ół
-
no
cn
ej
T
aj
la
nd
ii
st
w
ie
rd
zo
no
2
4
pr
zy
-
pa
dk
i
w
ąg
lik
a
ja
m
y
us
tn
ej
i
g
ar
dł
a
po
sp
oż
yc
iu
s
ka
żo
ne
go
m
ię
sa
b
aw
ol
eg
o.
W
1
98
7
ro
ku
ró
w
ni
eż
w
p
ół
no
cn
ej
T
aj
-
la
nd
ii
op
is
an
o
14
c
ho
ry
ch
n
a
w
ąg
lik
a
żo
łą
dk
ow
o-
je
lit
ow
eg
o
w
p
os
ta
ci
u
st
no
-
ga
rd
ło
w
ej
l
ub
j
el
ito
w
ej
(
T.
V
.
In
gl
es
by
,
D
.A
.
H
en
de
rs
on
,
J.
G
.
B
ar
tle
tt,
i
i
nn
i
.J
A
M
A
, 1
99
9;
1
8:
1
73
5-
17
45
)
W
g
ru
dn
iu
2
00
7
ro
ku
w
A
fg
an
is
ta
-
ni
e
z
ak
aż
en
ie
w
ąg
lik
ie
m
z
ac
zę
ła
s
ię
od
t
eg
o,
ż
e
dw
óc
h
m
ęż
cz
yz
n
w
o
dl
e-
gł
ym
z
ak
ąt
ku
A
fg
an
is
ta
nu
p
rz
y
gr
an
ic
y
z
Ir
an
em
u
si
ło
w
ał
o
sp
rz
ed
ać
c
ho
re
go
w
ie
lb
łą
da
.
K
ie
dy
n
ik
t
ni
e
ch
ci
ał
k
u-
pi
ć
zw
ie
rz
ęc
ia
,
m
ęż
cz
yź
ni
za
bi
li
je
i
po
dz
ie
lil
i
m
ię
so
m
ię
dz
y
bi
ed
ne
r
o-
d
zi
n
y,
ja
k
je
st
to
w
zw
y
cz
aj
u
p
o
d
-
cz
as
m
uz
uł
m
ań
sk
ie
go
Św
ię
ta
O
fia
ry
(E
id
a
l-
A
dh
a)
,
gd
y
sk
ła
da
s
ię
o
fia
ry
z
w
ie
lb
łą
dó
w
, k
ró
w
i
o
w
ie
c.
P
ie
rw
si
z
a-
ch
or
ow
al
i
ob
aj
n
ie
do
sz
li
sp
rz
ed
aw
cy
.
Pr
zy
rz
ąd
zi
li
m
ię
so
i
p
o
12
g
od
zi
na
ch
ju
ż
ni
e
ży
li
N
as
tę
pn
ym
i
ofi
ar
am
i
by
ły
ro
dz
in
y
ob
dz
ie
lo
ne
m
ię
se
m
-
w
t
ym
dw
ie
k
ob
ie
ty
i
m
ał
e
dz
ie
ck
o.
C
ho
ro
ba
z
ar
aź
liw
a
(c
ho
ro
ba
z
ak
aź
-
na
, k
tó
ra
m
oż
e
ła
tw
o
pr
ze
no
si
ć
si
ę
po
-
m
ię
dz
y
or
ga
ni
zm
am
i
cz
y
to
l
ud
zk
im
i
cz
y
zw
ie
rz
ęc
ym
i
w
s
po
só
b
po
śr
ed
ni
lu
b
be
zp
oś
re
dn
i
no
si
n
az
w
ę
ch
or
ob
y
za
ra
źl
iw
ej
).
ja
ką
j
es
t
w
ąg
lik
w
P
ol
sc
e
w
ys
tę
pu
je
s
po
ra
dy
cz
ni
e.
P
rz
ez
o
st
at
ni
e
15
l
at
P
ań
st
w
ow
y
Z
ak
ła
d
H
ig
ie
ny
w
W
ar
sz
aw
ie
(o
b
ec
n
ie
In
st
y
tu
t
Z
d
ro
w
ia
Pu
bl
ic
zn
eg
o)
o
dn
ot
ow
ał
2
4
pr
zy
pa
dk
i
za
ch
or
ow
ań
n
a
w
ąg
lik
a
u
lu
dz
i
gł
ów
-
ni
e
po
st
ac
ią
s
kó
rn
ą.
W
2
00
0
ro
ku
n
ie
st
w
ie
rd
zo
n
o
a
n
i
je
d
n
eg
o
z
ac
h
o
ro
w
an
ia
w
P
ol
sc
e.
W
r
ok
u
20
04
z
ar
ej
es
tr
ow
a-
no
j
ed
en
p
rz
yp
ad
ek
w
ąg
lik
a
sk
ór
ne
go
w
S
uc
he
j
B
es
ki
dz
ki
ej
a
o
so
ba
c
ho
ra
by
ła
h
os
pi
ta
liz
ow
an
a
w
o
dd
zi
al
e
za
-
ka
źn
ym
s
zp
ita
la
w
M
ak
ow
ie
P
od
ha
-
la
ńs
ki
m
g
dy
ż
zg
od
ni
e
z
Z
ar
zą
dz
en
ie
m
M
in
is
tr
a
Z
dr
ow
ia
i
O
pi
ek
i
Sp
oł
ec
zn
ej
or
az
R
ol
ni
ct
w
a
z
24
kw
ie
tn
ia
19
64
ro
ku
t
eg
o
ty
pu
z
ac
ho
ro
w
an
ia
p
od
le
ga
-
ją
o
bo
w
ią
zk
ow
i
zg
ła
sz
an
ia
,
re
je
st
ra
cj
i
i
pr
zy
m
us
ow
ej
h
os
pi
ta
liz
ac
ji
ch
or
yc
h.
N
ie
m
oż
na
p
om
in
ąć
fa
kt
u,
ż
e
ze
w
zg
lę
-
du
na
w
yj
ąt
ko
w
o
rz
ad
ki
e
pr
zy
pa
dk
i
za
ch
or
ow
ań
n
a
w
ąg
lik
a
w
P
ol
sc
e
br
ak
je
st
d
oś
w
ia
dc
ze
ni
a
kl
in
ic
zn
eg
o
za
ró
w
-
no
w
r
oz
po
zn
aw
an
iu
ja
ki
i
le
cz
en
iu
te
j
zo
o
n
o
zy
.