Technik_5_2013

O W O C Z E S N Y

E C H N I K

E N T Y S T Y C Z N Y

T E C H N I K A

O R T O D O N T Y C Z N A

Wykorzystanie
aparatu twin-block

w leczeniu poszczególnych wad zgryzu

Monoblok skonstruowany przez

Robina w 1902 roku stał się prekur-
sorem aparatów czynnościowych.
Ten klasyczny aktywator po raz
pierwszy został wykonany z wul-
kanizowanego kauczuku. Część
kauczukowa była złożona z trzech
składowych: części szczękowej, mię-
dzyszczękowej i żuchwowej. W swo-
im założeniu aparat miał jednocze-
śnie rozszerzać szczękę i żuchwę
dzięki śrubie znajdującej się w gór-

W skoku wzrostowym, czyli w okre-
sie najintensywniejszego rozwoju
organizmu, wykorzystywane są apa-
raty czynnościowe. Ich rozwój w Eu-
ropie przypadł na XX wiek.

HISTORYCZNY

APARATÓW

ZDEJMOWANYCH

Złoty okres rozwoju aparatów czyn-
nościowych przypadał w Europie
na XX wiek. Rynek podbiły aparaty
czynnościowe modyfikujące wzrost.

TITLE

The use of twin-block appliance

for treating various malocclusions

SŁOWA KLUCZOWE

aparat

czynnościowy, wada zgryzu,
modyfikacja aparatu

STRESZCZENIE

Aparat twin-block

znajduje szerokie zastosowanie
w leczeniu wielu wad zgryzu, dając
możliwie jak najlepsze efekty. Dzięki
specyficznej budowie można go łatwo
modyfikować w celu leczenia każdej
wady.

KEY WORDS

functional appliance,

malocclusionm twin-block modification

SUMMARY

Twin-block appliance

is widely and succesfuly used
in treatment of variety of malocclusions.
Due to it’s simple structure it can
by easily modified to achive
certain goals of treatment of every
malocclusion.

lic. tech. dent. Marta Lewandowska

, tech. dent. Irma Komecka-Rafalska

, mgr inż. Marek Wiliński

apotrzebowanie
na leczenie

ortodontyczne z roku
na rok wzrasta, głównie
przez wysoką świadomość
rodziców dzieci z wadą
zgryzu i chęć poprawy
im komfortu w jamie
ustnej, a także niwelowanie
niektórych wad wymowy.

Twin-block do leczenia wad klasy III

fot. ar

chiwum autor

ów

/ 2 0 1 3

nej płycie. Kolejnym aparatem był
aktywator Andresena opracowany
w 1928 roku. W 1935 roku Haupl,
niemiecki uczony, udoskonalił jego
zasadę działania i założenia teore-
tyczne. W tym okresie aparaty zdej-
mowane dzielono na dwie grupy:
aktywatory – aparaty czynnościo-
we modyfikujące wzrost – i płytowe
– aparaty przemieszczające zęby.
Do rozwoju aparatów płytowych
przyczynił się Martin Schwartz,
który przedstawił różne typy prze-
cięcia płyty aparatu mogące wywo-
łać większość przemieszczeń zębo-
wych. Philip Adams zmodyfikował
klamrę grotową, zalecaną przez
Schwartza, uzyskując w ten sposób
klamrę Adamsa – najskuteczniej-
szą klamrę używaną do celów orto-
dontycznych. W 1936 roku Kulzer
po raz pierwszy wykonał płytę apa-
ratu z akrylu.

Dopiero w latach 60. XX wieku

w Stanach Zjednoczonych pojawiły
się pierwsze aparaty czynnościowe.
Znalazły one szerokie zastosowanie
w leczeniu ortodontycznym w okre-
sie wzrostu pacjenta. W Europie
natomiast coraz większą popular-
nością zaczęły cieszyć się aparaty
stałe.

Od czasu wynalezienia monoblo-

ku przez Robina miało miejsce wie-
le modyfikacji w konstrukcji tego
aparatu. Dążono do zastąpienia ma-
sywnego, niewygodnego w noszeniu

aparatu przez nowe, ze zredukowa-
ną wielkością akrylu na podnie-
bieniu i z elementami drucianymi
(np. modyfikacja stworzona przez
Klammta). Aparaty blokowe prze-
znaczone są do użytkowania głów-
nie w nocy. Nie można w nich mó-
wić ani jeść, a dodatkowo powodują
dyskomfort w noszeniu.

Kolejną ewolucją w tej dziedzinie

były aparaty Baltersa, Bimmlera
oraz Fränkla. Masę akrylową czę-
ściowo zastąpiły elementy drucia-
ne, pacjenci chętniej je nosili, przez
co efekty leczenia były bardziej
widoczne. Niestety nadal wszyst-
kie te aparaty były jednoczęściowe,
a dodatkowo zastosowanie wielu
elementów drucianych przyczyniało
się do częstszych uszkodzeń i utrud-
niało naprawę.

Przełomem w leczeniu stał się

aparat wynaleziony przez Clarka
w 1977 roku. Składał się z dwóch
płyt ułożonych w zgryzie konstruk-
cyjnym. Łączyły się one powierzch-
niami nachylonymi w kierunku
zgryzu pod kątem 70º. Największą
zaletą tego aparatu była możliwość
noszenia go 24 h/dobę. Pacjenci
szybko się do niego przyzwyczajali,
umożliwiał on zarówno prawidłową
wymowę, jak i jedzenie. Dzięki skoś-
nym powierzchniom nagryzowym
umożliwił większą swobodę ruchów
żuchwy.

ECZENIE

WADY

KLASY

PODGRUPY

Leczenie aparatem twin-block w le-
czeniu wad klasy II ma dwa etapy:
• fazę aktywną: polega na wykorzy-

staniu skośnej płaszczyzny nagry-
zowej skierowanej do tyłu w celu
dostosowania żuchwy do jej od-
powiedniego, czynnościowego
wysunięcia; trwała przebudowa
w stawie skroniowo-żuchwowym
następuje po 7-9 miesiącach; w po-
czątkowej fazie leczenia aparat
może być cementowany do po-

Od czasu wynalezienia
monobloku przez Robina
miało miejsce wiele
modyﬁkacji w konstrukcji
tego aparatu.

Dążono

do zastąpienia

masywnego,

niewygodnego w noszeniu
aparatu przez nowe,
ze zredukowaną wielkością
akrylu na podniebieniu
i z elementami drucianymi

O W O C Z E S N Y

E C H N I K

E N T Y S T Y C Z N Y

T E C H N I K A

O R T O D O N T Y C Z N A

wierzchni żujących zębów obję-
tych płaszczyzną nagryzową;

• fazę retencyjną: obejmuje reduk-

cję skośnej płaszczyzny nagryzo-
wej skierowanej do przodu w celu
utrzymania prawidłowego kontak-
tu zębów siecznych do czasu pra-
widłowego zwarcia zębów.
Po zakończeniu leczenia aparatem

konieczne jest zastosowanie górne-
go, zdejmowanego aparatu z równią
pochyłą. Dolny aparat na tym etapie
jest odkładany, a płaszczyzny na-
gryzowe usuwane, aby umożliwić
dalsze wyrzynanie zębów bocznych
do pełnego kontaktu. Równia pochy-
ła powinna sięgać aż do kłów dol-
nych. Jej zadaniem jest utrzymanie
położenia siekaczy. Nie może przy
tym zaburzać mowy, dlatego wymo-
delowanie jej powinno być bardzo
dokładne. Zęby boczne górne i dolne
uzyskują kontakt w ciągu 4-6 mie-
sięcy.

ECZENIE

WADY

KLASY

PODGRUPY

Pacjentów z tyłozgryzem i przechy-
lonymi siekaczami charakteryzuje
łagodna klasa II szkieletowa, z po-
ziomym wzorcem wzrostu i dobrze

Twin-block do leczenia wad klasy III

Twin-block w połączeniu z aparatem stałym. Pacjent lek. dent. Iwony Mitury i dr n. med. Magda-

leny Dobrowolskiej-Zarzyckiej

/ 2 0 1 3

T E C H N I K A

O R T O D O N T Y C Z N A

ukształtowanymi policzkami. W le-
czeniu tego typu wady wymaga się
minimalnego wysunięcia żuchwy,
dzięki któremu zostaną skorygowane
stosunki przednio-tylne.

Standardowa konstrukcja podwój-

nego bloku ma sprężyny przylegające
do podniebiennej powierzchni sie-
kaczy górnych, co powoduje ich wy-
chylenie. Dzięki temu przesunięciu
zębów siecznych górnych możliwe
jest przemieszczenie żuchwy do dołu
i do przodu. Aby ułatwić wyrzynanie
zębów bocznych i zmniejszyć wiel-
kość nagryzu pionowego, należy
w tym samym czasie wypiłowywać
płaszczyzny nagryzowe płyty górnej.

Skuteczny w leczeniu wady kla-

sy II podgrupy II jest również po-
dwójny blok strzałkowy. Ma on dwie
śruby w płycie górnej umieszczone
na podniebieniu w kierunku strzał-
kowym, które mają za zadanie wy-
suwanie zębów przednich górnych.
Śruby te powinny być tak ustawio-
ne, aby oprócz wysuwania zębów
przednich cofały zęby boczne górne
wzdłuż linii łuku zębowego. Ważne
jest, aby śruby były ustawione do-
kładnie poziomo. W przeciwnym
wypadku przy przechylonych śru-
bach może dojść do przemieszczenia
zębów górnych przednich ku dołowi,
co zmniejsza efektywność aparatu.

Podwójny blok strzałkowy może

być połączony z aparatem stałym,
łukiem segmentowanym umocowa-
nym na siekaczach górnych w celu
wyrównania ich położenia.

ECZENIE

WADY

KLASY

III

Do skorygowania wad klasy III uży-
wa się podwójnego bloku z odwrot-
nym ustawieniem płaszczyzn nagry-
zowych (fot. 1 a, b). W łuku górnym
przyłożona zostanie siła skierowana
do przodu, w łuku dolnym – siła kie-
rująca żuchwę ku dołowi i do tyłu.
Płaszczyzny nagryzowe pokrywają
zęby dolne trzonowe i górne przed-
trzonowe oraz ustawione są do sie-
bie pod kątem 70º. Śruby znajdują
się w pozycji równoległej do płasz-
czyzny strzałkowej, dzięki czemu
wysuwane są siekacze górne.

Maksymalna aktywacja aparatu za-

chodzi, kiedy obie części aparatu kon-
taktują się ze sobą tylko poprzez płasz-
czyzny nagryzowe. Pacjent, zagryza-
jąc w aparacie, powoduje powstanie
sił wysuwających szczękę. Efekt ten
można wzmocnić, używając dodat-
kowo wyciągów między szczękowych
klasy III lub maski twarzowej.

ECZENIE

WAD

PIONOWYCH

W leczeniu zgryzów głębokich nie
powinno dodawać się akrylu na dy-
stalnej powierzchni skosu w dolnym
bloku. Utrudniałoby to wyrzynanie
się 1. stałego zęba trzonowego dol-
nego. Dzięki jego wyrzynaniu nastą-
pi redukcja głębokości nagryzania.

U pacjentów z pionowym wzorcem

wzrostu, u których występuje zgryz
otwarty przedni, lekarz musi zacho-
wać kontakt zębów tylnych z po-
wierzchniami nagryzowymi bloków,
aby zapobiec wyrzynaniu się zębów
trzonowych dolnych. W leczeniu
tych wad nie wypiłowuje się bloków,
a kontakt zębów z akrylem skutecz-
nie zapobiega wyrzynaniu zębów
trzonowych.

OMBINACJA

TWIN

BLOCKA

INNYMI

APARATAMI

W przypadku bardzo ciężkich wad
występujących na tle zębowym

U pacjentów z pionowym
wzorcem wzrostu,
u których występuje
zgryz otwarty przedni,

lekarz musi zachować
kontakt

zębów tylnych

z powierzchniami
nagryzowymi bloków,
aby zapobiec wyrzynaniu
zębów trzonowych dolnych.

/ 2 0 1 3

i szkieletowym można połączyć twin-
-block z aparatem stałym. Jest to połą-
czenie technik leczenia ortodontycz-
nego i ortopedycznego.

Jeżeli u pacjenta występuje stło-

czenie zębów, wskazane jest, aby
najpierw założyć aparat stały w celu
uszeregowania zębów, a dopiero po-
tem podjąć leczenie podwójnym blo-
kiem.

W podwójnym bloku przeznaczo-

nym do połączenia z aparatem sta-
łym nie ma żadnych elementów dru-
cianych od strony wargowej zębów,
dzięki temu można na niej nakleić
zamki.

Podwójny blok może być stosowa-

ny w leczeniu razem z aparatem sta-
łym na dwa różne sposoby. Pierwsza
możliwość obejmuje odpowiednie
dopasowanie podwójnego bloku, tak
aby omijał aparat stały. Druga moż-
liwość obejmuje zaprojektowanie
cementowanego podwójnego bloku
do ciągłego noszenia i zintegrowania
go ze stałym aparatem (fot. 2a-d). Na-
dal prowadzone są badania nad zmo-
dyfikowaną budową podwójnego blo-
ku, aby jeszcze lepiej współpracował
z aparatem stałym.

Inną modyfikacją podwójnego blo-

ku jest zastosowanie rurek do mo-
cowania na pier wszych zębach
trzonowych górnych do zaczepienia
wyciągu zewnątrzustnego wysokie-
go. Połączenie sił, jakie wytwarzał
twin-block z wyciągiem zewnątrzust-
nym zaczepionym o zmodyfikowany
łuk twarzowy, dawało bardzo dobre
efekty w leczeniu zgryzów otwartych
przednich.

Nowość stanowi połączenie podwój-

nego bloku z magnesami. Z badań
przeprowadzonych przez Vardiomona
w 1990 roku wynika, że zastosowanie
twin-blocka z magnesami mocowa-
nymi w płaszczyznach skośnych daje
większe zmiany wzrostowe żuchwy
niż bez magnesów. Najlepsze wyniki
osiągane są u pacjentów z wadami
klasy II podgrupy I.

ODSUMOWANIE

Podsumowując powyższe zagadnie-
nia związane z budową twin-blocka,
jego wykonaniem i wykorzystaniem
w leczeniu poszczególnych wad zgry-
zu, można stwierdzić, że:
• podwójny blok to nowoczesny apa-

rat, który dzięki swojej wszechstron-
nej budowie i możliwości całodo-
bowego użytkowania umożliwia
uzyskanie jak najlepszej odpowie-
dzi wzrostu na czynnościowe wy-
sunięcie żuchwy; spożywanie po-
karmów z aparatem w jamie ustnej
daje możliwość wykorzystania sił
żucia dla uzyskania pełnej reakcji
na leczenie;

• w leczeniu twin-blockiem korek-

ta wady następuje szybko; trwała
przebudowa w stawie skroniowo-
-żuchwowym następuje po 7-9 mie-
siącach ciągłego noszenia aparatu;

• twin-block jest aparatem czynno-

ściowym, najskuteczniejszym w le-
czeniu pacjentów z wadami klasy
II podgrupy I.

1, 2, 3

Katedra i Zakład Ortopedii Szczękowej

Uniwersytet Medyczny w Lublinie

20-081 Lublin

ul. Karmelicka 7

tel. 81 528 79 40

Piśmiennictwo
1. Budkiewicz A., Wierusz A., Bukowińska-Za-

wadka A.: Leczenie tyłozgryzów za pomocą
aparatu twin-block. „Stomatologia Praktycz-
na”, 2009; 4: 78-81.

2. Clark W.: Twin-block functional therapy. Se-

cond editio, Mosby 2002.

3. Graber T.: Aparaty czynnościowe w orto-

pedii szczękowo-twarzowej. Wyd. Czelej,
wydanie I polskie, Lublin 2001.

4. Karłowska I.: Zarys współczesnej ortodon-

cji. Wyd. Lek. PZWL, wydanie I, Warszawa
2001.

5. Kurzawski M.: Skuteczność aparatu Clarka

w leczeniu tyłozgryzu całkowitego z protru-
zją górnych zębów siecznych. „Czas. Sto-
mat.”, 2005; 12: 911-916.

6. Proffit W.R.: Ortodoncja współczesna. Tom

drugi, Urban & Partner, Wrocław 2009.

7. Rakosi T., Graber T.: Leczenie ortodontycz-

ne i ortopedyczne wad zębowo-twarzowych.
Wyd. Czelej, wydanie I polskie, Lublin 2011.

8. Witt E.: Wykonywanie aparatów zdejmowa-

nych. Wyd. Kwintesencja, Warszawa 1992.