JAK PATRZEĆ NA OBRAZ? 

 
Obraz można rozpatrywać na kilka sposobów: jako przejaw zainteresowań epoki, w 
której powstał, jako przykład określonego stylu, jako wyraz pewnego momentu w 
biografii artysty, jako ilustrację wydarzenia religijnego, historycznego czy dzieła 
literackiego, jako odniesienie do symboliki itd. Jednak jest przede wszystkim 
odrębnym środkiem przekazu artystycznego, który rządzi się własnymi prawami, 
wynikającymi z jego ograniczonej brzegami płaskiej powierzchni. 
Zanim przystąpimy do jakiejkolwiek interpretacji obrazu, warto mu się dokładnie 
przyjrzeć. Oto kilka uwag, jak usprawnić spojrzenie na dzieło sztuki. 
 
1. Ustal, w jakiej technice został wykonany dany obiekt: 

malarstwo olejne, temperowe, akwarelowe, na płótnie, na desce, pastel, gwasz

 

 

2. Kto jest jego autorem, jaki jest tytuł dzieła sztuki, kiedy i w jakiej epoce powstało? 

epoki i style: starożytność, średniowiecze (sztuka romańska i gotycka), renesans, manieryzm, 
barok, neoklasycyzm, wiek XIX (romantyzm, realizm, akademizm, impresjonizm), Młoda Polska, 
dwudziestolecie międzywojenne, sztuka współczesn

a 

 

3. Dokładnie opisz świat przedstawiony 

 

– Jaki temat malarski został ukazany: portret, pejzaż, martwa natura, scena 
rodzajowa, malarstwo religijne, mitologiczne, historyczne? 

 

– Co się dzieje na płótnie? 
Elementy świata przedstawionego: kto jest głównym bohaterem, inne 
osoby/przedmioty przedstawione, co robią poszczególne postaci, z kim się kontaktują 
(na kogo patrzą, jaki towarzyszy im ruch rąk), jak są ubrane, jakie przeżywają emocje. 

W celu utrzymania porządku opisu staraj się trzymać zasady „od ogółu do szczegółu”, czyli 
najpierw opisuj, co robi główny bohater, a następnie – w co jest ubrany. 

 

– Gdzie odbywa się scena: co znajduje się na pierwszym planie, co na drugim; co w 
centrum a co po bokach (prawa i lewa strona obrazu, prawa i lewa strona elementów 
świata przedstawionego). 

Staraj się konsekwentnie trzymać wyznaczonego kierunku opisu. Jeśli np. opisujesz przestrzeń 
„od dołu ku górze”, to również bardziej szczegółowe elementy przedmiotów umieszczonych w 
przestrzeni opisuj w ten sam sposób. 

 

– Kompozycja 
kompozycja: otwarta, zamknięta, statyczna, dynamiczna, symetryczna, 
asymetryczna, rzędowa, diagonalna, horyzontalna, wertykalna, dośrodkowa, 
odśrodkowa 

 

– Kolorystyka 
kolor: podstawowy, pochodny, dopełniający, ciepły, zimny, lokalny, kontrastowy 
– Perspektywa: malarska, geometryczna, żabia, z lotu ptaka, odwrócona

1

 

                                                           

1

 „Jak patrzeć na obraz” – Paulina Szeląg, Muzeum Narodowe w Poznaniu. 

 
4. Interpretacja obrazu:  
– Nastrój dzieła 
nastrój: spokojny, smutny, refleksyjny, wesoły, radosny, romantyczny, ponury, 
miłosny, melancholijny, przerażający, podniosły, nostalgiczny 

 

– Emocje bohaterów: 
emocje: radość, smutek, melancholia, refleksja, ekscytacja, strach, lęk,  przerażenie, 
wściekłość, żal, gorycz, namiętność, tęsknota, nostalgia, irytacja, niepokój, ekstaza 

 

– Symbolika użytych barw czy przedmiotów 

czerwony

 – miłość, namiętność, odwaga, męskość, erotyzm, radość, szczęście, 

energia, uczucie, zdrowie; krew, nieszczęście, śmierć, szał, brutalność, chaos, 
męczeństwo 
 

zielony

 – nadzieja, wolność, życie, spokój, harmonia, szczęście; Szatan, zło, katastrofa 

(głównie w średniowieczu; jaskrawa zieleń – trucizna; niebieskozielony - choroba 

niebieski

 – przyjaźń, wierność, uduchowienie, pokój, higiena, spokój, chłód; świeżość, 

inspiracja, kreatywność, dynamizm; przygnębienie, smutek, ból, gorycz 

żółty

 – mądrość, rozsądek, wiedza, ciepło, szacunek; fałsz, zakłamanie, zdrada, 

bezwstyd, wrogość; władza, odwaga 
czarny – smutek, strach, przerażenie, ponurość, tragedia, katastrofa, śmierć, żałoba, 
zniszczenia, grzech, błąd, pokusa, szał; tajemniczość, seksowność, władza, szacunek, 
autorytet 

biały

 – czystość, doskonałość, lekkość, błogość, wierność, zwycięstwo; ocalenie, 

ratunek (średniowiecze); starość, niewinność, miłość (renesans); śmierć, wolność, 
pustka, obojętność (romantyzm); piękno, szlachetność, pokój (pozytywizm);  

fioletowy

 – poszukiwanie, wolność, przestrzeń, powaga, odpowiedzialność, 

tajemniczość; władza, uduchowienie, szlachetność, ponurość, bunt, przemiana, 
intuicja, prowokacja 

brązowy

 – zagrożenie, niepewność, brak wiary w siebie, potrzeba stabilizacji, 

osłabienie; ziemia, przyroda, natura; pokora, bieda, codzienność, marność 

różowy

 – młodość, namiętność, radość, wdzięk, miłość, szczerość, przyjaźń, ciepło, 

wierność, oddanie 

pomarańczowy

 – wesołość, radość, ożywienie, optymizm, spontaniczność, siła, ogień, 

pobudzenie 

 

Znaczenie koloru jest niejednoznaczne, zależne między innymi od otoczenia innymi barwami, 
jasności, intensywności.

 

 

– Nawiązania literackie, religijne, historyczne 
Nawiązania do innych dzieł sztuki, bitew, wydarzeń religijnych, mitologii. 
 
– Własna opinia.