Fotografia Cyfrowa-Porady

FOTOGRAFIA CYFROWA – PORADY

FOTOGRAFIA CYFROWA – PORADY ............................................................................................................. 1

EKSPOZYCJĄ ................................................................................................................................................... 1
Ś

WIATŁO .......................................................................................................................................................... 1

LICZBA PRZESŁONY...................................................................................................................................... 2
CZAS MIGAWKI .............................................................................................................................................. 2
CZUŁOŚĆ ISO .................................................................................................................................................. 3
BALANS BIELI................................................................................................................................................. 3
ROZPIĘTOŚĆ TONALNA................................................................................................................................ 4
Ś

WIATŁO BŁYSKOWE................................................................................................................................... 5

EKSPOZYCJ

moŜemy nazwać takie ustawienie wszystkich parametrów w aparacie aby uzyskać oczekiwany efekt naświetlenia
elementu światłoczułego. Parametry ekspozycji decydują ile światła dotrze do elementu światłoczułego.

Parametrami tymi są :
- Czas naświetlania
- Liczba przesłony
- Czułość ISO

Wszystkie te parametry zaleŜą oczywiście od poziomu światła zastanego lub uŜytego.

W  celu  właściwego  ustawienia  ekspozycji  musimy  uŜyć  światłomierza  wbudowanego  w  aparat  lub  zewnętrznego.
W  celu  ułatwienia  wykonywania  zdjęć,  producenci  wbudowali  w  aparat  automatykę  ekspozycji,  która  na  podstawie
wskazań  wewnętrznego  światłomierza,  samoczynnie  ustawia  parametry  ekspozycji.  Jest  to  bardzo  wygodne  dla
początkujących fotografów ale po zdobyciu pewnej wiedzy i doświadczenia, ręczne ustawienie parametrów ekspozycji, w
niektórych przypadkach moŜe prowadzić do znacznie ciekawszych efektów.

W ramach prawidłowej ekspozycji, fotograf moŜe Ŝonglować wszystkimi parametrami otrzymując za kaŜdym razem taki
sam stopień naświetlenia zdjęcia ale zupełnie inną głębię ostrości i inny sposób pokazania ruchu. JeŜeli prawidłowe jest
ustawienie ekspozycji przy czasie migawki 1/125s i przesłonie f/8 to prawidłowe będzie równieŜ przy 1/250s i f/5.6 oraz
przy 1/500s i f/4 itd. MoŜna z tego wnioskować, Ŝe prawidłowe warunki ekspozycji to cały ciąg róŜnych kombinacji
czasu i przesłony a zmiana jednego z parametrów o jeden stopień powinna być zrekompensowana zmianą drugiego
parametru równieŜ odpowiednio o jeden stopień.

W fotografii artystycznej, fotograf często zmienia warunki ekspozycji tak, aby uzyskany obraz zawierał odczucia artysty
a nie wiernie odtwarzał wygląd fotografowanej sceny.

W części tej zostanie teŜ opisana temperatura barwowa, która ma wpływ na prawidłowe odzwierciedlenie kolorów na
zdjęciu a my moŜemy na to wpływać poprzez ustawienie balansu bieli.

WIATŁO

NajwaŜniejszym czynnikiem w fotografii jest światło, które przybierając róŜną barwę i intensywność czyni zdjęcia
pięknymi bądź teŜ pozbawionymi wyrazu. Najlepsze fotografie powstają o świcie lub przed zmierzchem gdy światło jest
wyjątkowo miękkie i delikatne.

Wczesnym świtem, aby słońce oświetliło ziemię, promienie muszę się przebić przez grubą warstwę atmosfery pokonując
największą odległość pod bardzo duŜym kątem. Podczas tej drogi najszybciej i najłatwiej ulegają rozproszeniu najkrótsze,
niebieskie  fale  a  światło  wykazuje  tendencję  do  zabarwień  róŜowo-czerwonych.  Dodatkowo  poranna  mgła  rozprasza
promienie przez co obraz nabiera uroku tworząc bajkową atmosferę. W tym czasie cienie są długie i przebiegając przez
plan zdjęciowy doskonale wkomponowują się w fotografię krajobrazu. Cienie takie podkreślają fakturę terenu i kontury
fotografowanej  sceny.  Po  wschodzie  słońca  moŜemy  obserwować  jakim  zmianom  ulegają  barwy  i  cienie  w  miarę  jak
słońce podnosi się nad horyzontem.

W południe promienie słońca pokonują najkrótszą odległość do ziemi a w widmie świetlnym dominują fale niebieskie.
Kontrasty są bardzo mocne, a cienie krótkie, ostro zarysowane i ciemne. W świetle takim uzyskujemy najwierniejsze i

najmocniej nasycone kolory ale mocne promienie powodują z jednej strony duŜe wypalenia (białe plamy) a z drugiej
głębokie cienie. O tej porze dnia światło nadaje się do fotografii kształtów i form graficznych. NaleŜy bardzo uwaŜać
przy fotografowaniu pod słońce poniewaŜ nawet gasnące promienie słoneczne, mocno skupione przez teleobiektyw,
mogą trwale uszkodzić wzrok !

Przed zachodem słońca, promienie znowu muszą pokonać najdłuŜszą drogę do ziemi, tracąc po drodze z widma
ś

wietlnego fale niebieskie przez co dominuje barwa czerwona. Bardzo duŜy wpływ na kolorystykę ma stopień

przejrzystości powietrza. Dodatkowe moŜliwości przy fotografowaniu o zmierzchu dają nam zapalające się lampy
uliczne, reklamy i łuny rozciągające się nad miastami. Połączenie zachodzących promieni słońca ze światłem sztucznym
daje bardzo ciekawe rezultaty. Przy tego typu fotografii, stosując długie czasy naświetlania, wychwytujemy sztuczne
oświetlenie uliczne ale niezbędny okazuje się wtedy statyw.

RównieŜ nocą moŜemy uzyskiwać bardzo ciekawe efekty zdjęciowe. Wielkomiejskie światła reklam, latarni, neonów i
reflektory samochodów mogą dać piękne niekonwencjonalne ujęcia. Mokre ulice mogą dodatkowo uatrakcyjnić zdjęcia
poprzez odbicia światła i dodatkowe bliki. W tego typu fotografii równieŜ niezbędny staje się statyw.

LICZBA PRZESŁONY

rednica otworu

przesłony

, która jest określana za pomocą

liczby przesłony

, ma wpływ na stopień naświetlenia elementu

wiatłoczułego oraz nagłębię ostrości. Swoboda z jaką moŜemy wybierać liczbę przesłony zaleŜy od panującego

oświetlenia a dodatkowo jest ograniczona przez

czas naświetlania

oraz

czułość elementu światłoczułego

wyraŜona w

ISO. JeŜeli w trudnych warunkach oświetleniowych chcielibyśmy uŜyć przesłony o liczbie 8 i wykonać zdjęcie z
“zamroŜonym ruchem” to moŜe się okazać niemoŜliwe uzyskanie tak krótkiego czasu aby ten ruch “zamrozić”.

JeŜeli  chcemy  kontrolować  głębię  ostrości,  to  parametrem
priorytetowym będzie właśnie liczba przesłony. Chcąc wykonać
zdjęcie  modela,  który  znajduje  się  na  nieciekawym,
rozpraszającym  tle,  ustawiamy  wymaganą  liczbę  przesłony  na
2.8  a  pozostałe  parametry  musimy  dostosować  do  liczby
przesłony  tak,  aby  światłomierz  wskazywał  prawidłową
ekspozycję  np.  migawka  1/500s  ,  100  ISO.  Przy  takich
parametrach głębia ostrości będzie bardzo mała przez co uzyska
się  efekt  rozmycia  tła  (foto  01).  Chcąc  uzyskać  znacznie
większą głębię ostrości (foto 02), powinniśmy liczbę przesłony
ustawić na wartość 16 (-5 EV), migawkę pozostawić na 1/125s
(+2  EV)  oraz  zwiększyć  czułość  filmu  do  ISO  800  (+  3  EV)
albo pozostawić czułość na ISO100 a migawkę ustawić na 1/15s
(+5  EV).  Jak  sami  widzimy,  przesłona  daje  nam  bardzo  duŜe
moŜliwości  twórcze  oraz  swobodę  akcentowania  wybranych
elementów  zdjęcia.  Poza  przesłoną,  na  głębie  ostrości  ma  wpływ  równieŜ  ogniskowa  obiektywu  oraz  odległość  od
fotografowanego  obiektu.  NaleŜy  zawsze  pamiętać,  Ŝe  zmiana  przesłony  musi  pociągać  za  sobą  zmianę  pozostałych
parametrów naświetlania w celu zrównowaŜenia poziomu

ekspozycji

CZAS MIGAWKI

Czas otwarcia

migawki

ma wpływ na poziom

ekspozycji

oraz na sposób odzwierciedlenia ruchu na zdjęciu. Czas, przez

który  materiał  światłoczuły  jest  naświetlany  liczony  jest  w  sekundach  i  ich  ułamkach.  Tylko  odpowiednia  kombinacja
czasu migawki, przesłony oraz czułości ISO pozwoli wykonać prawidłową ekspozycję . Czas naświetlania decyduje, czy
obiekty ruchome będą oddane na zdjęciu jako “zamroŜone” czy teŜ będą znajdowały się na poruszonym tle. Przy pomocy
czasu  migawki  moŜna  teŜ  zadecydować  czy  obiekty  statyczne  będą  odwzorowane  w  sposób  ostry  i  ze  wszystkimi
szczegółami czy teŜ będą zamazane tworząc bardziej “impresyjny” obraz.

Czas naświetlania powinien być na tyle krótki, aby nie doprowadzić do rejestracji przypadkowych wstrząsów i zbędnego
poruszenia aparatu podczas otwarcia migawki. Przy stosowaniu dłuŜszych czasów naświetlania pomocny jest statyw.
Przyjęta jest zasada, Ŝe przy wykonywaniu zdjęć “z ręki” najlepiej jest stosować czas naświetlania równy “ 1 / uŜyta
ogniskowa w obiektywie “ - jeŜeli ogniskowa wynosi 50mm to najlepiej stosować czasy 1/50s lub krótsze. Stosowanie tej
zasady pozwala uniknąć przypadkowego poruszenia aparatem na zdjęciu a wynika to z tego, Ŝe im dłuŜsza ogniskowa,
tym bardziej wszelkie drgania są przenoszone na materiał światłoczuły.

Poprzez  czas  naświetlania  moŜemy  manipulować  sposobem  rejestracji  ruchu  na
zdjęciu.  JeŜeli  chcemy  przedstawić  jadący  samochód  w  sposób  “zamroŜony”  to
powinniśmy  zastosować  bardzo  krótki  czas  migawki  np.  1/500s  (  foto  04  ).  Tak
krótki  czas  spowoduje,  Ŝe  wszystkie  elementy  na  zdjęciu  będą  nie  poruszone  a
fotograf będzie miał pewność, Ŝe przypadkowe poruszenie aparatu nie będzie miało
wpływu  na  treść  zdjęcia.  W  celu  całkowitego  zamroŜenia  ruchu  na  zdjęciu,  przy
bardzo  szybko  poruszających  się  obiektach  (  np.  skrzydła  kolibra)  powinniśmy
stosować  bardzo  krótkie  czasy  migawki.
Innym  sposobem  zamroŜenia  ruchu  jest
uŜycie  lampy  błyskowej  ale  moŜliwe  jest  to
tylko  na  niewielkie  odległości.  ZamroŜenie
ruchu  powoduje,  Ŝe  zdjęcia  takie  są  bardzo
statyczne  a  w  wielu  przypadkach  warto
dodać trochę dynamiki co pozwoli przekazać
widzowi  atmosferę  zdjęcia.  W  tym  celu
naleŜy wydłuŜyć czas do takiego stopnia aby
obiekty  poruszające  się  zostały  oddane  jako
poruszone.

Zastosowanie

czasu

1/40s

podczas  rajdu  samochodowego  umoŜliwia
poruszenie  samochodu  a  przez  to  przekazanie  informację  o  ruchu  tego  pojazdu  -
zdjęcie  takie  nabiera  dynamiki  (foto  05).  WydłuŜenie  czasu  migawki  powoduje

coraz większe poruszenie na zdjęciu. Jeszcze inną moŜliwość kreacji obrazu daje nam długi czas migawki w połączeniu
ze  śledzącym  ruchem  aparatu  za  poruszającym  się  obiektem  -  jest  to  tak  zwane  panoramowanie  akcji.  Zastosowanie
podczas rajdu samochodowego czasu migawki 1/30s oraz prowadzenie w trakcie ekspozycji, aparatu za poruszającym się
samochodem,  pozwala  na  uzyskanie  ostrego  obrazu  samochodu  na  poruszonym  tle  (foto  06).  Uzyskujemy  przez  to
maksymalne  podniesienie  dynamiki  zdjęcia  oraz  przekazanie  widzowi  wraŜenia  szybkości  samochodu.  Stopień
poruszenia tła będzie uzaleŜniony od czasu migawki oraz szybkości obrotu aparatu za poruszającym się obiektem. Jednak
przekroczenie pewnej granicy czasu powoduje, Ŝe cały obraz staje się poruszony i nie czytelny.

CZUŁO

ŚĆ

ISO

W aparatach analogowych, fotograf zanim rozpocznie sesję zdjęciową, musi zdecydować jakiej czułości film będzie
uŜywał. KaŜdy materiał światłoczuły posiada swoją czułość na światło, wyraŜoną w jednostkach ISO. W przypadku
aparatów cyfrowych mówimy o

ekwiwalencie światłoczułym

równieŜ wyraŜanym w ISO. W przeciwieństwie jednak do

aparatów analogowych, w cyfrówkach zmieniać czułość ISO w trakcie sesji zdjęciowej przed kaŜdym zdjęciem. Pozwala
to na bardziej kreatywne wykorzystywanie pozostałych parametrów mających wpływ na

ekspozycję

czyli

liczby przesłony

czasu naświetlania

Czułość ISO ma bezpośredni wpływ tylko na poziom ekspozycji. Zmiana czułości ISO o jeden

stopień np. z ISO 100 na ISO 200 powoduje, Ŝe czas ekspozycji powinien zostać skrócony o jeden stopień lub przesłona
przymknięta o jeden stopień. Dzięki moŜliwości zwiększania czułości, moŜemy wykonywać zdjęcia w trudniejszych
warunkach oświetleniowych przy niezmiennej przesłonie i czasie migawki.

Zwiększanie  czułości  pociąga  jednak  za  sobą  pogorszenie  obrazu.  Fotograficzne  filmy  analogowe  wraz  ze  wzrostem
czułości  mają  powiększone  ziarno  a  w  aparatach  cyfrowych  wraz  ze  wzrostem  czułości  rosną  szumy  wydzielane  przez
element  światłoczuły,  zakłócające  rejestrowany  obraz.  Najlepsze  efekty  uzyskuje  się  przy  najniŜszych  czułościach
(ISO100  lub  ISO  200)  ale  w  drastycznych  przypadkach  stosuje  się  nawet  ISO  1600,  które  pozwoli  na  wykonanie
nieporuszonego zdjęcia “z ręki”.

BALANS BIELI

Temperatura barwowa jest terminem odstraszającym fotografów ale w przypadku aparatów cyfrowych, wiadomości te są
niezbędne aby kolorystyka wykonanych zdjęć odpowiadała naszym oczekiwaniom.

Aby najlepiej zobrazować termin temperatury barwowej naleŜy sobie wyobrazić kawałek metalu, który zostaje
rozgrzewany. Po osiągnięciu odpowiedniej temperatury metal zaczyna świecić - najpierw światło ciemnoczerwone a w
miarę podgrzewania przechodzące przez barwę jasnoczerwoną, Ŝółtą aŜ do białej. Skala temperatury barwowej jest oparta
na takiej samej zasadzie a wyraŜana jest w stopniach Kelwina.

Punktem odniesienia jest przeciętne światło dzienne w południe, którego temperatura barwowa wynosi ok. 5500 K.
Podobną temperaturę daje światło z lamp błyskowych. Po ustawieniu w aparacie balansu bieli na temperaturę 5500 K
kaŜde odchylenie od temperatury 5500 K daje dominantę barwną - fotografowanie w temperaturze poniŜej 5500K będzie

powodowało  na  zdjęciu  ciepłą  dominantę  o  zabarwieniu  pomarańczowym  lub  nawet  czerwonym  a  jeŜeli  temperatura
przekracza  5500  K  to  uzyskamy  zimną  dominantę  o  zabarwieniu  niebieskim.  W  niektórych  przypadkach  zamiast
korygować,  moŜna  wzmocnić  takie  zabarwienia a  uzyskane  efekty  mogą  być  znacznie  bardziej interesujące  np.  mocno
czerwony zachód słońca.

Trudno jest jednoznacznie określić temperaturę barwową w zaleŜności od pory dnia poniewaŜ zaleŜy ona duŜej mierze od
pogody, zamglenia i pory roku. Światło poranka waha się pomiędzy 3000 K a 4000 K aby osiągnąć w południe przeciętną
temperaturę  ok.  5500  K  -  w  bardzo  ostrym  słońcu  temperatura  barwowa  w  południe  wynosi  ok.  6500K.  JeŜeli  w
bezchmurny  dzień  skierowalibyśmy  aparat  w  błękit  nieba,  to  musielibyśmy  ustawić  temperaturę  barwową  nawet  na
15000  K  (szczególnie  w  górach).  Przykłady  temperatury  barwowej  w  zaleŜności  od  rodzaju  światła  zawarte  są  w

tabeli

Aparaty cyfrowe oferują nam mechanizm korekcji temperatury barwowej, który nazywa się

balansem bieli

. KaŜdy

aparat ma kilka zaprogramowanych ustawień, charakterystycznych dla róŜnych warunków oświetleniowych. PrzewaŜnie
są to :

automatyczne ustawienie balansu bieli

światło słoneczne

światło z za chmur

oświetlenie zwykłą Ŝarówką

oświetlenie jarzeniowe

oświetlenie błyskowe

Dzięki tej funkcji moŜemy dostosować aparat fotograficzny do światła jakie zastaliśmy a przez to uzyskamy naturalne
oddanie kolorów bez zbędnej dominanty.

WyŜsze modele aparatów dysponują funkcją ręcznego ustawienia balansu bieli. Pozwala to w sposób bardziej precyzyjny
oraz w większym zakresie wpływać na dostosowanie aparatu do zastanej temperatury barwowej. Ręczny balans bieli
wykonuje się na dwa sposoby w zaleŜności od modelu aparatu cyfrowego. W obu przypadkach zalecane jest stosowanie
białej powierzchni np. biała kartka papieru.

Wykonujemy zdjęcie białej powierzchni (pełny kadr) a następnie w menu aparatu wskazujemy to zdjęcia jako wzorcowe.
Na jego podstawie oprogramowanie w aparacie dokonuje korekty bieli dzięki czemu pozbywamy się dominanty barwnej.

Wybieramy w menu “balans bieli” a następnie ustawiamy pełny kadr na białą powierzchnię po czym wciskamy spust
migawki. Oprogramowanie na podstawie takiego kadru dokonuje korekty bieli i pozbywa się dominanty barwnej. W
niektórych przypadkach moŜna uŜyć szarej powierzchni a uzyskane efekty mogą być bardziej zbliŜone do naturalnych niŜ
przy wykonywaniu balansu bieli na podstawie białej powierzchni.

Niektóre aparaty posiadają bracketing balansu bieli, który polega wprowadzaniu korekty o określoną wartość w stosunku
do ustawionego balansu bieli - działanie jest analogiczne jak przy bracketing’u ekspozycji.

ROZPI

ŚĆ

TONALNA

Rozpiętość  tonalna  jest  róŜnicą  pomiędzy  najjaśniejszym  a  najciemniejszym  obszarem  sceny.  Aparat  fotograficzny  ma
niestety  ograniczone  moŜliwości  rejestrowania  scen  o  duŜej  rozpiętości  tonalnej  i  zanim  naciśniemy  spust  migawki,
naleŜy  się  zastanowić,  czy  wszystkie  obszary  sceny  zostaną  prawidłowo  zarejestrowane.  Elementy  światłoczułe
CCD/CMOS,  posiadają  większe  moŜliwości  rejestracji  obszarów  niedoświetlonych  niŜ  prześwietlonych.  Poza  tym,
bardzo  jasne  powierzchnie,  bez  widocznych  szczegółów,  powodują  utratę  czytelności  takiej  fotografii  i  mogą
wprowadzać chaos. Tak więc, najlepiej jest dokonywać pomiaru ekspozycji, na podstawie najjaśniejszych miejsc sceny.
Dokładnego pomiaru rozpiętości tonalnej moŜemy dokonać, przy pomocy światłomierza z punktowym pomiarem światła,
lub światłomierza naszego aparatu ustawionego w trybie spot (o ile aparat posiada taki tryb pracy). Dokonując pomiaru w
miejscu najjaśniejszym i najciemniejszym, moŜemy określić, czy cała scena zostanie prawidłowo zarejestrowana. JeŜeli
rozpiętość  jest  zbyt  duŜa,  to  naleŜy  spróbować  zmniejszyć  rozpiętość  przy  pomocy  róŜnych,  dostępnych  środków.
Klasycznym  przykładem  zbyt  duŜej  rozpiętości  tonalnej,  jest  fotografia  krajobrazu,  gdzie  niebo  jest  bardzo  jasnym
obszarem, a ziemia zbyt ciemnym. Ustawiając poziom ekspozycji na podstawie nieba, otrzymamy mocno niedoświetloną
ziemię,  ustawiając  ekspozycję  na  bazie  ziemi,  otrzymamy  prześwietlone  niebo.  Uśredniając  ekspozycję,  otrzymamy
niedoświetloną  ziemię  i  prześwietlone  niebo.  Najlepszym  wyjściem  jest  zastosowanie  filtru  polaryzacyjnego  lub
połówkowego  neutralnie  szarego  bądź  niebieskiego.  Filtry  takie  spowodują  zmniejszenie  kontrastu  i  poprawną
ekspozycję dla całej sceny. MoŜemy równieŜ poczekać na zmianę światła (poranne, popołudniowe, ...), która spowoduje
zmniejszenie rozpiętości tonalnej. Wprowadzenie dodatkowego oświetlenia lub korekta światła zastanego (blendy, ekrany
rozpraszające, zasłony) takŜe poprawia światło na naszej scenie.

WIATŁO BŁYSKOWE

Lampy błyskowe moŜemy podzielić na dwie podstawowe grupy : lampy wbudowane w aparat oraz lampy zewnętrzne.
Lampy  wbudowane  w  aparat.  Lampy  wbudowane  w aparat  dysponują niewielką  mocą  w  związku  z  czym  moŜemy  ich
uŜywać  przy  fotografowaniu  na  niewielkie  odległości  lub  traktować  je  jako  lampy  doświetlające.  Dzięki  pełnej
automatyce  lamp  wbudowanych  nie  musimy  się  martwić  o  poziom  ekspozycji  -  aparat  kontroluje  proces  naświetlania
przy uŜyciu takiej lampy.

Zewnętrzne lampy błyskowe dają nam znacznie większe moŜliwości kreacji obrazu. Nowoczesne modele lamp posiadają
zmienny kąt nachylenia głowicy błyskowej, moŜliwość regulacji siły błysku oraz kąta rozsyłu światła (w połączeniu z
ogniskową obiektywu ), błysk na otwarcie lub zamknięcie migawki, błyski stroboskopowe a takŜe wspomaganie systemu
autofocus.

Poza standardowym oświetlaniem , moŜemy uŜyć lampy błyskowej do zamroŜenia ruchu. ZamroŜenie ruchu jest
spowodowane wysłaniem bardzo duŜej ilości światła w bardzo krótkim czasie.

Czas błysku - nowoczesne lampy błyskowe mają regulowany czas błysku i moŜe się on zawierać w przedziale 1/200 do
1/20000 sekundy.

Temperatura  barwowa  światła  z  lamp  błyskowych  jest  zbliŜona  do  temperatury  światła  dziennego  i  wynosi  ok.  5600
stopni  Kelwina  (wg  danych  technicznych  róŜnych  producentów).  W  praktyce  temperatura  moŜe  się  znacznie  róŜnić  i
zaleŜy m.in. od stopnia zuŜycia palnika a takŜe od uŜytych rozpraszaczy czy dyfuzorów, które mogę równieŜ w znacznym
stopniu zmienić temperaturę barwową.

Moc lamp błyskowych jest podawana w

liczbie przewodniej

lampy. NatęŜenie światła z lampy błyskowej bardzo

gwałtownie  maleje  wraz  z  odległością.  Spadek  mocy  lampy  jest  proporcjonalna  do  kwadratu  odległości  -  zmieniając
odległość  dwukrotnie,  światło  z  lampy  będzie  czterokrotnie  słabsze  oświetlając  czterokrotnie  większą  powierzchnię.
Przyswojenie  tej  zasady  jest  przydatne  przy  fotografowaniu  sceny  wieloplanowej  -  obiekty  z  pierwszego  planu  będą
poprawnie  naświetlone  podczas  gdy  obiekty  z  dalszych  planów  będą  sukcesywnie  coraz  gorzej  oświetlone  a  najdalsze
plany  będą  pozbawione  oświetlenia.  Zaradzić  temu  moŜemy  poprzez  takie  zaplanowanie  fotografowanej  sceny  aby
zminimalizować odległość pomiędzy poszczególnymi planami lub skorzystania z kilku lamp błyskowych oświetlających
poszczególne plany zdjęciowe.

Kąt  rozsyłu  światła  -  przy  rozbudowanych  lampach,  dedykacja  zapewnia  równieŜ  pełną  współpracę  z  obiektywem  i
ustawioną  ogniskową.  Lampa  taka  potrafi  regulować  kąt  rozsyłu  światła,  który  jest  uzaleŜniony  od  ustawionej
ogniskowej.  Dla  długich  ogniskowych  kąt  rozsyłu  będzie  wąski,  tak  aby  osiągnąć  oświetlenie  na  duŜą  odległość.  Przy
krótkich ogniskowych kąt będzie szeroki tak aby pokryć błyskiem jak największą powierzchnię.

Błysk  wypełniający  -  najnowsze  aparaty  potrafią  bardzo
precyzyjnie  sterować  siłą  błysku  a  mikroprocesory  potrafią
określić,  czy  potrzebny  jest  pełny  błysk  lampy  czy  tylko
doświetlenie

obiektu

przy

wietle

zastanym.

JeŜeli

fotografowane  obiekty  są  oświetlone  mocnym  światłem
słonecznym,  które  powoduje  powstawanie  głębokich  cieni
(foto  01),  moŜemy  wtedy  zastosować  lekkie  doświetlenie
obiektu tak aby rozjaśnić te cienie (foto 02) - jest to tak zwany
błysk  wypełniający.  RównieŜ  przy  fotografowaniu  w  tylnym
oświetleniu  (np.  pod  słońce)  aby  nie  uzyskać  tylko  konturów,  powinniśmy  stosować  doświetlenie  obiektu  lampą
błyskową.

Błysk  odbity  -  wysokie  modele  lamp  błyskowych  mają  obracaną  głowicę  z
regulowanym  kątem  jej  pochylenia.  Dzięki  takiemu  systemowi  moŜemy
skierować  strumień  światła  w  dowolne  miejsce.  Jest  to  wykorzystywane  do
oświetlania  światłem  odbitym  od  ścian  lub  sufitu.  Standardowy  błysk
bezpośredni  dając  ostre  światło,  powoduje  powstawanie  głębokich  cieni  a
obraz staje się bardzo płaski (foto 03). Światło odbite jest bardziej miękkie i
rozproszone  przez  co  likwidowane  są  ostre  cienie  a  obiekty  oświetlone  są
równomiernie  i  pod  innym  kątem  (foto  04).  Światło  odbite  nie  powoduje
efektu czerwonych oczu. Odbicie światła zabiera jednak znaczną część mocy
błysku  i  tego  typu  oświetlenie  moŜe  być  uŜywane  tylko  z  bardzo  mocnymi

lampami lub w niewielkich pomieszczeniach.

Zmiękczanie  i  rozpraszanie  światła  błyskowego  bardzo  pomaga  w  rozjaśnieniu  głębokich  cieni  powstających  przy
bezpośrednim oświetleniu. Im większa będzie powierzchnia świecąca, tym lepsze uzyskamy rezultaty. Zmiękczać światło
moŜemy poprzez stosowanie róŜnego rodzaju mini softboxów lub dyfuzorów. MoŜemy takŜe odbijać światło od róŜnych
powierzchni,  ścian  lub  sufitu.  MoŜna  teŜ  uŜywać  ekranów  rozpraszających  lub  specjalistycznej  parasolki  odbijającej,
dzięki  której  moŜemy  dodatkowo  kontrolować  kierunek  światła  odbitego.  Efektem  takich  zabiegów  jest  równomiernie
oświetlony plan zdjęciowy z miękkim światłem nie powodującym głębokich cieni.

Czerwone  oczy  powstają  w  wyniku  odbicia  światła  błyskowego  od  mocno  ukrwionego  dna  oka.  Odbicie  to  jest  tym
większe  im  bliŜej  osi  obiektywu  znajduje  się  lampa  błyskowa.  MoŜna  to  zredukować  lub  wyeliminować  róŜnymi
sposobami  -  funkcja  redukcji  czerwonych  oczu  -  realizowana  jest  za  pomocą  dodatkowego  błysku  wysyłanego  przed
błyskiem  głównym.  Dodatkowy  błysk  ma  spowodować  zwęŜenie  źrenic  a  zatem  zmniejszenie  dostępu  światła  do  dna
oka. Niestety funkcja ta w niewielkim stopniu pomaga - odsunięcie lampy błyskowej od osi obiektywu - jest to moŜliwe
po  zastosowaniu  specjalnego  przedłuŜacza  do  lampy  błyskowej  i  pomaga  to  w  bardzo  duŜym  stopniu  wyeliminować
czerwone  oczy  -  błysk  z  odbiciem  od  sufitu  lub  od  ściany  moŜliwy  jest  w  przypadku  stosowania lamp  o regulowanym
pochyleniu  głowicy  błyskowej.  Błysk  taki  całkowicie  eliminuje  czerwone  oczy  -  rozproszenie  światła  za  pomocą
softboxu lub ekranów rozpraszających - bardzo pomaga w eliminacji czerwonych oczu  - usunięcie czerwonych oczu w
programie graficznym

Dedykacja - najnowsze lampy błyskowe posiadają dedykację do konkretnej firmy a nawet modelu aparatu. Lampa taka,
po  podłączeniu  do  aparatu,  integruje  się  z  jego  elektroniką  i  dzięki  temu  aparat potrafi  w  pełni  kontrolować  siłę  i  czas
błysku  a  takŜe  kąt  rozsyłu  światła.  Najnowsze  systemy  pomiaru  światła  błyskowego  (np.  E-TTL  u  Canona)  potrafią
dostosować  kierunek  i  siłę  wysłania  światła  do  punktu  ustawienia  ostrości  w  kadrze  nawet  jeŜeli  ten  punkt  nie  jest
ustawiony centralnie. Zapewnia to optymalne oświetlenie fotografowanego obiektu. Lampy nie posiadające dedykacji dla
konkretnego aparatu, mogą nie współpracować albo współpracować tylko w podstawowym zakresie.

Czas synchronizacji z lampą błyskową decyduje, przy jakim minimalnym czasie naświetlania moŜemy uŜyć lampy
błyskowej. Czas synchronizacji przewaŜnie wynosi ok. 1/125s dochodząc w najlepszych aparatach do 1/250s. Niektóre
modele aparatów potrafią synchronizować błysk lampy przy kaŜdym czasie naświetlania ale dotyczy to tylko aparatów z
centralną migawką. Czynnikiem ograniczającym czas synchronizacji jest

migawka

, a właściwie kurtyny migawki, które

tylko do określonego czasu odsłaniają w pełni cały element światłoczuły. Najnowsze aparaty i lampy błyskowe potrafią
jednak obejść tą niedogodność i synchronizować przy wszystkich czasach migawki ale okupione jest to bardzo duŜą stratą
błysku.

Błysk na otwarcie lub zamknięcie migawki ( na pierwszą lub drugą lamelkę) umoŜliwia nam kontrolowanie pokazanie
ruchu na zdjęciu. MoŜliwości tych funkcji moŜemy obserwować przy długich czasach otwarcia migawki (np. 1 sekunda).
Wyobraźmy  sobie,  Ŝe  robimy  zdjęcie  spadającego  obiektu  przy  czasie  naświetlania  1/3  sekundy.  Bez  uŜycia  lampy
błyskowej  obiekt  będzie  widoczny  na  zdjęciu  jako  rozmazana
szeroka linia (foto 05). Przy u Ŝyciu
błysku na otwarcie migawki, lampa
zamrozi obiekt w fazie początkowej
a dalej będzie widoczna rozmazan a
szeroka  linia  (foto  06)  -  na  zdjęciu
będzie  to  wyglądało  jakby  obiekt
leciał  do  tyłu.  Przy  uŜyciu  błysku
na  zamknięcie  migawki,  spadający
obiekt  będzie  rozmazywał  obraz  a
przy  zamykaniu  migawki  nastąpi
błysk  zamraŜający  ruch  (foto  07)  -
efektem  będzie  bardzo  naturalny
wygląd  spadającego  przedmiotu.
Standardowo  aparaty  są  ustawione
na błysk podczas otwarcia migawki.

Błyski stroboskopowe - funkcję błysków stroboskopowych oferują tylko wysokiej klasy lampy błyskowe o bardzo duŜej
mocy. Błyski takie są przydatne przy rejestracji róŜnych faz ruchu. Błyski są generowane z regulowaną szybkością (do
kilkudziesięciu razy na sekundę) i podczas długiej ekspozycji, moŜemy zarejestrować na jednym kadrze nawet do
kilkudziesięciu zamroŜonych obrazów w róŜnej fazie ruchu.

Fotocela

umoŜliwia zdalne wyzwolenie lampy błyskowej za

pomocą innej lampy błyskowej. Fotocele są bardzo przydatne gdy aparat nie jest wyposaŜony w stopkę do podłączenia
zewnętrznej lampy ani w specjalne gniazdo ale dysponuje wbudowaną lampą błyskową. Po podłączeniu zewnętrznej