Sudecki Szlak Konny – opis krajoznawczy
ODCINEK WSCHODNI
0,0 km – Stajnia etapowa - "Słoneczna Dolina", 57-540 Lądek Zdrój, ul. Stójków 46, Tel. 748
147 960, 665290245 lub 693908857,
www.slonecznadolina.pl
,
stajnia@slonecznadolina.pl
lub
btbtomkiewicz@gmail.com
, Bożena i Stanisław Tomkiewiczowie.
Stójków k/Lądka-Zdroju. Wioska pomiędzy Lądkiem-Zdrój a Stroniem Śląskiem nad Białą
Lądecką. Wzdłuż Stójkowa biegnie zamknięta w 2004 r. linia kolejowa łącząca Kłodzko ze
Stroniem Śląskim.
Góry Złote. Pasmo górskie w Sudetach Wschodnich ciągnące się na długości 40 km od
Przełęczy Kłodzkiej po znajdującą się na południowym wschodzie przełęcz Trzech Granic
(1116 m n.p.m.). Góry Złote charakteryzują się zróżnicowaną budową geologiczną. Możemy
tu odnaleźć liczne ślady działalności górniczej. Atrakcje turystyczne: Muzeum Kopalni Złota
w Złotym Stoku, wieże widokowe na Jaworniku Wielkim i Borówkowej, ruiny zamku Karpień
oraz Jaskinia Radochowska.
Przełęcz Farna Lgota. Przełęcz (502 m n.p.m.) oddzielająca szczyty Siniaka i Kierzny w
Masywie Śnieżnika (Krowiarkach). Na przełęczy kapliczka słupowa z emblematem maryjnym
oraz obrazem Chrystusa.
Kąty Bystrzyckie. Mała wieś w masywie Krowiarek wymieniana po raz pierwszy w 1346 r. w
dokumencie króla Jana Luksemburskiego. Do rozwoju miejscowości przyczyniło się
wydobycie rudy żelaza. W górnej części wsi późno gotycki kościół pw. św. Katarzyny
Aleksandryjskiej. Wewnątrz skromne wyposażenie, na które składa się barokowy ołtarz
główny z obrazem patronki świątyni. W ostatnich latach odkryto średniowieczne malowidła.
Skansen Gottwaldówka. Położony na wzniesieniu zabytkowy zespół gospodarczy z XIX
wieku mieszczący obecnie galerię grafiki oraz wystawę starych koronek. Nazwa - skansen -
nawiązuje do nazwiska przedwojennego właściciela gospodarstwa. Wśród eksponatów
znajduje się m.in. komża papieża Benedykta XVI.
Stronie Śląskie. Miasto u zbiegu Morawki i Białej Lądeckiej. Początki miejscowości wiążą się
z wydobyciem rud żelaza. W XVIII wieku w miejscowości powstała huta szkła. Do rozwoju
okolicy przyczyniła się księżna Marianna Orańska, która nabyła tutejsze posiadłości w XIX
wieku. W 1967 r. Stronie Śląskie otrzymały prawa miejskie. Atrakcje: Muzeum Minerałów,
barokowy kościół pw. św. Maternusa z rzeźbami rodziny Klahrów oraz sztuczny zbiornik
wodny Stara Morawa.
Przełęcz pod Chłopkiem. Położona na zachód od Stronia Śląskiego Przełęcz pod Chłopkiem
(733 m n.p.m.) rozdziela szczyt Wilczyńca i Chłopka, od którego przełęcz nosi nazwę.
Znajduje się tu węzeł szlaków turystycznych i nieczynny kamieniołom marmuru.
Krowiarki. Nieduże, rozczłonkowane pasmo górskie w Sudetach Wschodnich wchodzące w
skład Masywu Śnieżnika. Granicą Krowiarek od południa jest Przełęcz Puchaczówka
natomiast od północy Dolina Białej Lądeckiej. Na budowę geologiczną składają się tutaj w
dużej mierze skały metamorficzne z najczęściej w Sudetach występującymi zjawiskami
krasowymi. Atrakcje: Pasterskie Skały w pobliżu Idzikowa, Jaskinia „Na Ścianie”, pałace w
Trzebieszowicach i Żelaźnie, wyludnione wioski.
Przełęcz Puchaczówka. Przełęcz Puchaczówka (860 m n.p.m.) oddziela Masyw Śnieżnika
od pasma Krowiarek. Przebiega tu droga wojewódzka nr 392 ze Stronia Śląskiego do
Bystrzycy Kłodzkiej. Na siodle kapliczka domkowa z XIX wieku i bacówka.
Śnieżnicki Park Krajobrazowy. Obejmuje ochroną szczytowe partie Sudetów Wschodnich.
Powołany został w 1981 r. Powierzchnia parku wynosi 28 800 ha, a jego strefa ochronna 14
900 ha. Celem jest ochrona szczególnych walorów krajobrazowych, a w szczególności form
krasowych. Występuje tu wiele chronionych gatunków flory i fauny, 80 % powierzchni parku
stanowią lasy. Na terenie parku znajduje się pięć rezerwatów przyrody.
Masyw Śnieżnika. Drugie pod względem wysokości pasmo górskie polskiej części Sudetów z
najwyższym szczytem Śnieżnikiem (1425 m n.p.m.). Budowa geologiczna Masywu Śnieżnika
to przede wszystkim skały metamorficzne oraz wapienie, w których rozwinęły się formy
krasowe (np. Jaskinia Niedźwiedzia). W okolicach Stronia Śląskiego wydobywa się marmury
o różnej barwie. Cały obszar objęty jest Śnieżnickim Parkiem Krajobrazowym. Tuż pod
najwyższym szczytem znajduje się schronisko turystyczne „Na Śnieżniku” skąd wyruszają
turyści podziwiać cudowne wschody słońca na Śnieżniku.
Droga Izabeli. Gruntowa droga trawersująca zbocze Czarnej Góry biorąca swój początek na
Przełęczy Puchaczówka. Podobnie jak pozostałe leśne dukty w Masywnie Śnieżnika droga
ta została wytyczona na polecenie księżnej Marianny Orańskiej w XIX wieku.
Czarna Góra (1205 m n.p.m.). Jeden z najwyższych szczytów Masywu Śnieżnika. Na
wierzchołku drewniana wieża widokowa i górna stacja wyciągu krzesełkowego z Siennej. Na
wschodnim stoku ośrodek narciarski Czarna Góra z 8 km tras zjazdowych.
Przełęcz Śnieżnicka. Położona na 1123 m n.p.m. przełęcz górska w Masywie Śnieżnika
oddzielająca Średniaka (1210 m n.p.m.) od Śnieżnika(1425 m n.p.m.). Ważny węzeł szlaków
turystycznych i dróg leśnych.
19,6 km. Stajnia etapowa - Schronisko PTTK "Na Śnieżniku" im. Zbigniewa Fastnachta,
57-514 Międzygórze, tel. 748 135 130, 501 63 11 34, email:
schronisko@sudety.info.pl
,
Jacek Fastnacht.
Schronisko „Na Śnieżniku”. Jedno z najstarszych schronisk turystycznych w regionie.
Obecny budynek pochodzi z 1871 r. z czasów intensywnego zagospodarowania Masywu
Śnieżnika przez Mariannę Orańską – właścicielkę tych terenów – jako gospoda w stylu
szwajcarskim dla turystów udających się na szczyt Śnieżnika. Schronisko nosi imię
wieloletniego gospodarza tego miejsca Zbigniewa Fastnachta.
28,4 km. Popas – Gospodarstwo Agroturystyczne „Łyseniówka” - Dariusz Miazgowicz, ul.
Śnieżna 2; 57-522 Międzygórze, tel. 748 135 203, miezgowicz@wp.pl.
Międzygórze. Wieś w dolinie Wilczki u stóp Śnieżnika. Początki miejscowości przypadają na
XVI wiek i wiążą się z osadą drwali, przekształconą w późniejszym czasie na osadę
górniczą. Rozkwit Międzygórza przypada na XIX wiek, kiedy miejscowość wraz z okolicą
nabyła księżna Marianna Orańska. Powstało wówczas wiele budynków w stylu tyrolskim,
rozwijało się lecznictwo i sporty zimowe. Obecnie jest to jedna z najładniejszych
miejscowości na Śląsku charakteryzująca się malowniczą architekturą wkomponowaną w
krajobraz otaczających wzniesień. Atrakcje: Budynki w stylu tyrolskim z XIX wieku, Ogród
Bajek, Wodospad Wilczki, drewniany kościół p.w. św. Józefa.
Ogród Bajek. Położony na zboczu góry Toczek powyżej Międzygórza Ogród Bajek to
miejsce, gdzie na stosunkowo niedużej przestrzeni zgromadzone zostały rzeźby bohaterów z
dziecięcego świata. Pomysłodawcą tego miejsca był leśnik Izydor Kriesten, który na
początku XX wieku wykonał z drewna pierwsze domki baśniowe i postacie.
Igliczna (845 m n.p.m.). Charakterystyczny szczyt w Masywie Śnieżnika wznoszący się od
zachodu stromym zboczem. Na wierzchołku Sanktuarium maryjne Matki Bożej Śnieżnej wraz
z drogą krzyżową oraz schronisko turystyczne.
Sanktuarium Matki Bożej Śnieżnej. Początki kultu maryjnego na górze Iglicznej wiążą się z
mieszkańcem okolic Christophem Veitem, który w 1750 r. przywiózł z pielgrzymki do
sanktuarium Maria Zell kopię figurki Matki Boskiej Śnieżnej i umieścił ją na wierzchołku góry
w drewnianej skrzynce. Figurka zasłynęła licznymi cudami co dało impuls do wybudowania
nowej świątyni. W 1781 r. w pobliżu szczytu wybudowano barokowy kościół. Wewnątrz
umieszczono cudowną figurkę, którą w 1983 r. ukoronował papież Jan Paweł II. Sanktuarium
Matki Bożej Śnieżnej na górze Iglicznej jest celem licznych pielgrzymek.
Schronisko na Iglicznej. Poniżej sanktuarium wznosi się schronisko turystyczne „Igliczna”.
Pierwsza gospoda powstała w tym miejscu XIX wieku na potrzeby pielgrzymów i turystów
udających się na szczyt Iglicznej. W budynku działa mała gastronomia.
Szklary. Mała osada na szlaku pielgrzymkowym do sanktuarium na Iglicznej. Dawniej ludna
wieś, obecnie po dawnych domostwach przypominają jedynie nikłe ruiny. Przy skrzyżowaniu
szlaku czerwonego i żółtego dom wczasowy.
38,6 km. Popas – „Agrowypoczynek”, 57-500 Bystrzyca Kłodzka ul. Pławnica 43, Tel.
748 130 001, 601 426 008,
www.agrowypoczynek.com
,
kontakt@agrowypoczynek.com
,
Marta i Grzegorz Kruk.
Rów Górnej Nysy. Zapadlisko rozdzielające Masyw Śnieżnika i Góry Bystrzyckie powstałe w
wyniku ruchów tektonicznych w czasach, gdy obszar Ziemi Kłodzkiej zajmowało morze.
Nanoszone w kolejnych okresach piach i żwir wypełniły głęboki rów, którym obecnie płynie
rzeka Nysa Kłodzka. Rów Górnej Nysy stanowi granicę pomiędzy Sudetami Środkowymi a
Sudetami Wschodnimi.
Bystrzyca Kłodzka. Miasto w powiecie kłodzkim położone w Obniżeniu Bystrzycy Kłodzkiej
pomiędzy Górami Bystrzyckimi na zachodzie, a Wysoczyzną Idzikowa na wschodzie. Jedno
z największych miast w regionie. Położona na naturalnej skarpie nad brzegiem Nysy
Kłodzkiej miasto zachowało pierwotny układ mający swoje korzenie w średniowieczu, dzięki
czemu zachowało się tutaj wiele zabytków. Pierwsza informacja dotycząca Bystrzycy
pochodzi z 1253 roku, a już w wieku następnym odnotowana zostaje wzmianka o nadaniu
praw miejskich przez czeskiego króla Jana Luksemburskiego. Atrakcje: Muzeum
Filumenistyczne, gotycki kościół pw. św. Michała Archanioła, mury obronne z Bramą Wodną i
wieżami, eklektyczny ratusz i kamienny pręgierz z 1556 r.
Góry Bystrzyckie. To niewysokie pasmo górskie ciągnąca się na długości 40 km w Sudetach
Środkowych z najwyższą Jagodną (977 m n.p.m.). Na budowę geologiczną składają się tutaj
bardzo stare skały metamorficzne budujące południowy fragment Gór Bystrzyckich oraz
skały osadowe będące w większości piaskowcami z ciekawymi formami skalnymi. Od 1981 r.
znaczna część pasma objęta jest Obszarem Ochronnym. Najciekawszym przyrodniczo
miejscem jest udostępniony dla turystów rezerwat „Torfowisko pod Zieleńcem” chroniący
unikatową roślinność torfową.
Przełęcz Spalona. Pod tą nazwą kryje się charakterystyczne wypłaszczenie (811 m n.p.m.)
na drodze łączącej Bystrzycę Kłodzką z wioskami położonymi w Dolinie Orlicy, a które w
rzeczywistości nie jest przełęczą. Nazwa wywodzi się od położonej poniżej wioski. Ważny
węzeł szlaków drogowych i turystycznych. Na siodle schronisko „Jagodna”.
51,1 km. Stajnia Etapowa – schronisko PTTK „Jagodna”, Spalona 6, 57-500 Bystrzyca
Kłodzka, tel. 748 119 816,
www.schronisko.spalona.pl
.
Schronisko PTTK – „Jagodna”. Położone na Przełęczy Spalonej schronisko powstało w 1933
r. na miejscu starszej gospody („Hartmannsbaude”). Popularność obiekt zyskał wraz z
doprowadzeniem drogi (Autostrada Sudecka) łączącej Bystrzycę Kłodzką i wioski w górnej
części rzeki Orlicy. Obecnie stylowy budynek ze względu na swoje dogodne położenie jest
często odwiedzany przez turystów. W zimie przy schronisku działają wyciągi narciarskie.
Główny Szlak Sudecki im. Mieczysława Orłowicza. Oznaczony kolorem czerwonym Główny
Szlak Sudecki przebiega przez wszystkie większe pasma sudeckie. Koncepcja jego
stworzenia pojawiła się w 1947 r. na posiedzeniu Komisji Sudeckiej Polskiego Towarzystwa
Tatrzańskiego. W 1973 r. patronem szlaku wybrany został wybitny polski propagator turystyki
Mieczysław Orłowicz.
Mostowice. Wieś łańcuchowa w Dolinie Orlicy przy szosie z Międzylesie do Zieleńca.
Barokowy kościół Nawiedzenia NMP powstał w latach 1781 – 82. We wsi zachowana
częściowo zabudowa z XIX wieku. We wsi samochodowe przejście graniczne z Czechami.
Lasówka. Długa wieś turystyczna nad Dziką Orlicą z licznymi przykładami architektury
sudeckiej. Początki miejscowości związane są z mistrzem szklarskim Franzem
Peterhanselem, który w XVII wieku wybudował tutaj pierwszą hutę. Podobnie jak inne
miejscowości w Dolinie Orlicy po II wojnie światowej zaczęto Lasówka wyludniła się. Obecnie
znajduje się tutaj kilka pensjonatów. W centralnej części kościół pw. św. Antoniego z 1910 r.
Droga Sudecka. Niemiecki projekt szosy poprowadzonej wzdłuż granicy z Czechami
pozwolić miał na szybkie przerzucenie wojsk na drugą stronę w przypadku wojny. Prace nad
budową drogi rozpoczęto i realizowano w latach 30 XX wieku. Założenie zrealizowano tylko
w częściach. Prace przerwało podpisane w Monachium w 1938 roku porozumienie między
Czechami a Niemcami.
Zieleniec. Powstał w 1719 r. na stokach Orlicy i Šerlicha jako przygraniczna osada pastersko
– leśna – stąd jego rozproszona zabudowa, która sięga do 950 m (najwyżej położona wieś w
Sudetach). W XIX wieku powstały pierwsze gospody, później przekształcone w schroniska
dla wędrowców. Z czasem Zieleniec stał się najbardziej znanym letniskiem Ziemi Kłodzkiej.
Obecnie jest dużym ośrodkiem narciarskim z urozmaiconą bazą noclegową. Z racji swojego
położenia warunki śniegowe utrzymują się zwykle do połowy kwietnia.
72,2 km. Stajnia etapowa – „Ranczo Panderoza” Podgórze 24, 57-340 Duszniki Zdrój, tel.
748 669 129, 607 672 007,
www.panderoza.pl
,
panderoza@interia.pl
, Leszek Janicki.
Duszniki-Zdrój. Miasto przy starej drodze handlowej do Czech, z zachowanym
średniowiecznym układem urbanistycznym. W kościele pw. śś. Piotra i Pawła zwraca uwagę
ambona z 1720 r. w kształcie wielkiej ryby z mównicą umieszczoną w paszczy. Ponadto w
świątyni bardzo cenny ołtarz przedstawiający 14 Wspomożycieli. Muzeum Papiernictwa w
dawnym młynie papierniczym z 1605 r., gdzie do dzisiaj można uczestniczyć w ręcznym
czerpaniu papieru. Wyraźnie oddzielona od starego miasta część zdrojowa znajduje się w
głębi Bystrzycy Dusznickiej. Tutejsze źródła znane już przed wojną 30-letnią zaczęto
wykorzystywać w kuracji dopiero pod koniec XVIII wieku. Zdrój dusznicki szybko zyskał
renomę i stał się modny. Na leczeniu przebywali tu m.in. Fryderyk Chopin, Zygmunt
Krasiński i Karl von Holtein.
Złotno. Wieś w południowej części Gór Stołowych w pobliżu Dusznik-Zdrój. Początki
miejscowości związane są z założoną tutaj w XIX wieku odlewnią żeliwa.
Łężyce. Wieś łańcuchowa w Górach Stołowych założona na przełomie XIII/XIV wieku.
Kościół pw. św. Mari Magdaleny wybudowano w 1694 r. z dobudowaną w XIX wieku wieżą.
W górnej części wsi rezerwat „Łężyckie Skałki”.
Góry Stołowe. Góry Stołowe to jedyne w Polsce góry o budowie płytowej. Nazwa wywodzi
się od podobieństwa najwyższego szczytu – Szczelińca Wielkiego, który wygląda jak stół.
Całe Góry Stołowe są wypiętrzonym dnem dawnego morza w formie zalegających poziomo
piaskowców. W piaskowcu tym na skutek nierównomiernego wietrzenia powstały
nieprawdopodobne formy skalne. W rzeźbie Gór Stołowych można wyróżnić 3 poziomy.
Ponad główny (środkowy) płaskowyż wystają pozostałości wyższej płyty, stoliwa Szczelińca
(919 m n.p.m.), Skalniaka (915 m n.p.m.) i Narożnika (851 m n.p.m.) ze skalnymi bastionami,
zaś poziom najniższy zachowany jest szczątkowo. Góry Stołowe to nie tylko najbardziej
znany Szczeliniec Wielki, ale cały masyw ciągnący się od okolic Chełmska Śląskiego i
Mieroszowa przez Broumovské stěny i skalne miasta między Teplicami i Adršpachem w
Czechach po Piekielną Dolinę koło Polanicy-Zdroju. Większość obszaru Gór Stołowych od
1993 roku podlega ochronie jako Park Narodowy Gór Stołowych, w którym poruszać się
wolno jedynie po wyznaczonych szlakach turystycznych i drogach publicznych.
Fort Karola. Na górze Ptak znajdują się resztki pruskiego Fortu Karola z 1790 r., który miał
wspierać twierdzę srebrnogórską w obronie przed spodziewanym atakiem Austriaków. Do
tego jednak nigdy się nie przydał, za to stanowi dobry punkt widokowy na Karłów i
Szczeliniec.
Karłów. Wieś na rozległej śródleśnej polanie na środkowym piętrze Gór Stołowych, powstała
jako osada leśna u stóp Szczelińca na pocz. XVIII w. Franz Pabel, jej sołtys na przełomie
XVIII i XIX w., wytyczył pierwsze drogi dojściowe na Szczeliniec i udostępnił gościom
tamtejszy labirynt skalny. W 1813 r. został mianowany pierwszym europejskim
przewodnikiem turystycznym.
Park Narodowy Gór Stołowych. Utworzony został na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z
dnia 16.09.1993 r. Po drobnych korektach granic park obejmuje powierzchnię 6340 ha, z
czego na powierzchni 376 ha obowiązuje ochrona ścisła. Głównym zadaniem jest tutaj
ochrona wszystkich walorów przyrody nieożywionej i ożywionej(w szczególności
fantazyjnych skał piaskowcowych). Dyrekcja mieści się w Kudowie-Zdrój, gdzie swoją
siedzibę ma również małe muzeum poświęcone płazom.
Torfowiska Batorowskie. Zespół torfowisk wysokich położonych w Górach Stołowych przy
Kręgielnym Trakcie. Dawniej znajdowało się ich zdecydowanie więcej, obecnie tylko objęte
ochroną rezerwatową Wielkie Torfowisko Batorowskie zachowało swój pierwotny charakter.
Można tu spotkać szereg chronionych roślin w tym sosnę błotną (łac. Pinus rotundata).
Batorówek. Osada w Górach Stołowych założona w XVIII wieku przez drwali i kurzaków
pracujących dla huty szkła w Batorowie. Obecnie znajduje się tutaj leśniczówka i kilka
domostw. Dogodny punkt startu na Skalne Grzyby.
Skalne Grzyby. Duże skupisko efektownych piaskowcowych skałek ciągnące się wzdłuż
krawędzi dolnego piętra Gór Stołowych. Jako atrakcja turystyczna odkryte i rozpropagowane
po wielkich wiatrołomach w końcu lat 50-tych. Obecnie większość skałek obrasta nowym
poszyciem leśnym.
101,1 km. Popas - "Łowisko" 57-330 Szczytna, ul. Chocieszów 26, tel. 748 690 259, 604 438
967, Adam Abramowicz.
101,7 km. Stajnia etapowa – „Rnacho Vaquera”, 57-320 Polanica Zdrój ul. Chocieszów 39a
tel. 607 993 989, 607 993 985, Daria Ostrowska i Reinhold Liedtke.
Wambierzyce. Pod koniec XVII w. ówczesny właściciel Wambierzyc Daniel Osterberg
rozpoczął rozbudowę wsi a jej centrum urządził na podobieństwo Jerozolimy. Wzniesiono 12
bram, okoliczne wzgórza zastawiono 76 kaplicami. Także nazwy nawiązują do Ziemi Świętej.
Nad „rynkiem” (plac NMP) góruje okazała elewacja barokowego sanktuarium Nawiedzenia
NMP. Obecny kościół pochodzi z XVIII w. i posiada bardzo nietypowy w tych stronach układ
– prawie owalna nawa i poprzecznie do niej ułożone (również owalne) prezbiterium są
otoczone krużgankami (dla pielgrzymów) z 11 kaplicami. Wewnątrz ukoronowana w 1980 r.
drewniana figurka Matki Boskiej Królowej Rodzin. Wambierzyce nadal są ważnym ośrodkiem
pielgrzymkowym, w samym centrum wsi i na okolicznych wzgórzach wznosi się prawie 100
kaplic, figur świętych i studni.
Ścinawka Średnia. Duża wieś nad Ścinawką, powstała w XIV wieku. Silnie rozbudowana na
przełomie XIX/XX wieku, po powstaniu węzła kolejowego, przy którym rozwinął się przemysł.
Kościół pw. św. Mari Magdaleny zbudowany w XIV wieku jako gotycka świątynia
przebudowany w stylu barokowym w 1.poł XVIII wieku. W dolnej części wsi przy głównej
drodze kościół poewangelicki z 1925 r. W Ścinawce Górnej pozostałości niegdyś
wspaniałego renesansowo-barokowego pałacu Sarny.
113,6 km. Popas – „Zamek Kapitanowo”, 57-410 Ścinawka Średnia, ul. Marii Konopnickiej
tel. 748 733 671, 601 069 038,
www.zamekkapitanowo.pl
.
Góra Świętej Anny (647 m n.p.m.). Szczyt na Wzgórzach Włodzickich położony na południe
od Nowej Rudy. Na wierzchołku kamienna wieża widokowa z 1911 r. - dawniej udostępniona
dla zwiedzających, obecnie wykorzystywana przez operatorów sieci komórkowych (nie jest
udostępniona dla zwiedzających). Poniżej – przy rozwidleniu dróg – barokowa kaplica pw.
św. Anny i ruiny schroniska turystycznego.
118,6 km. Stajnia etapowa - Górska Turystyka Konna "Overo", 57-400 Nowa Ruda, ul. Nowa
Osada 5, tel. 748 725 746, 507 251 553, 509 469, 496,
www.overo.pl
,
korneusz@wp.pl
,
Stefan Kobak.
Nowa Ruda. Duże i rozległe miasto w dolinie rzeki Włodzicy i jej dopływów. Miejscowość
została założona w XII wieku na tzw. „surowym korzeniu”, a w 1336 r. otrzymała prawa
miejskie. Pod koniec XV wieku rozpoczęło się w kolejnych latach systematycznie rozwijane
wydobycie węgla kamiennego w okolicach Nowej Rudy. Dzisiaj jest nieco zapomnianym
miastem przez turystów. Atrakcje: Muzeum Górnictwa Podziemnego, ratusz. Muzeum
Josepha Wittiga.
Wzgórza Włodzickie. Ciągnące się na przestrzeni 20 km pasmo niewysokich gór w Sudetach
Środkowych. Na północy Wzgórza Włodzickie graniczą z Górami Sowimi a od południa z
Kotliną Kłodzką. Najwyższym wzniesieniem jest znajdująca się w zachodniej części masywu
Włodzicka Góra (757 m n.p.m.) z ruinami wieży widokowej.
Świerki. Długa wieś łańcuchowa w Dolinie Włodzicy przy drodze łączącej Wałbrzych z Nową
Rudą. Powstała w pocz. XIV wieku i przez długi czas była w posiadaniu dwóch rodów: von
Stillfriedów i von Larischów. Od XVIII wieku mieszkańcy Świerków utrzymywali się z tkactwa
chałupniczego a po jego upadku z turystyki. Barokowy kościół pw. św. Mikołaja zbudowana
w poł. XVIII wieku na miejscu starszej świątyni.
136,3 km. Popas - Gospodarstwo Turystyczne – Maciej Urbaś, Sierpnica, ul. Świerkowa 14
58-340 Głuszyca, tel./fax 748 456 458, 748 456 570, 509 561 485,
www.urbasiowie.pl
,
biuro@urbasiowie.pl.
Sierpnica. Wieś w Górach Sowich wzmiankowana po raz pierwszy pod koniec XIV wieku. W
czasie wojen husyckich miejscowość została zrównana z ziemią. Ponownie zasiedlona w
XVI wieku po odkryciu złóż żelaza i ołowiu. W poł. XIX wieku działała tu kopalnia węgla
kamiennego, a w czasach II wojny światowej w okolicy istniała komenda obozu Gross
Rosen. We wschodniej części wsi drewniany kościół pw. MB Śnieżnej wybudowany w latach
1548 – 64.
Park Krajobrazowy Gór Sowich. Park powołany został do życia w 1991 roku i obejmuje
ochronę powierzchnię 8 140 ha. Głównym zadaniem jest tutaj zachowanie przyrodniczych,
kulturowych i estetycznych walorów środkowego masywu Gór Sowich z najwyższą Wielką
Sową (1015 m n.p.m.).
Osówka. Jeden z trzech obiektów tajemniczego Kompleksu Riese udostępniony do
zwiedzania. Nazwa Kompleksu (Olbrzym) nawiązuje do rozmiarów całego przedsięwzięcia
przeprowadzanego podczas II wojny światowej w Górach Sowich. Istnieją różne teorie
wyjaśniające cel potężnych inwestycji prowadzonych na tych terenach. Jedno nie ulega
wątpliwości – podczas prac drążenia sztolni wiele niewinnych ludzi straciło życie. W Osówce
oglądać można szereg niedokończonych budynków oraz dobrze zachowaną sztolnię.
Głuszyca Górna. Wieś w Obniżeniu Górnej Bystrzycy przylegająca do miasta Głuszyca.
Kościół Wniebowzięcia NMP wybudowany został przez protestantów w XVI wieku.
Zniszczony podczas wojny trzydziestoletniej przeszedł w kolejnych wiekach gruntowną
przebudowę. W zachodniej części wsi kamieniołom melafiru.
144,3 km. Stajnia etapowa - Agroturystyka „Podkówka”, ul. Sudecka 3, 58-340 Łomnica,
tel.748 808 434. 604 120 922, www.podkowka.net.pl.
Park Krajobrazowy Sudetów Wałbrzyskich. Został utworzony w 1998 r. i należy do
najmłodszych parków krajobrazowych na Dolnym Śląsku. Ochroną objęte zostały w
większości tereny wchodzące w skład Gór Kamiennych i Gór Wałbrzyskich o łącznej
powierzchni 6493 ha. Przeważają tu lasy, które zajmują 80% powierzchni. Szczególną
ochroną objęta została tutaj roślinność ciepłolubna występująca na stromych zboczach
masywów górskich.
Góry Suche. Wysokie pasmo górskie wschodzą w skład Gór Kamiennych mające swoją
kontynuację w Czechach (Javoří hory). Nazywane są również „Suedeckimi Tatrami”, a to ze
względu na bardzo duże przewyższenia jakie pokonuje się spacerując po okolicy. Wynika to
z budowy geologicznej Gór Suchych, które w większości opierają się na twardej skale
melafirowej (trachybazalt). Najwyższym szczytem jest Waligóra (936 m n.p.m.), pod którym
schronisko turystyczne „Andrzejówka”.
152,9 km. Stajnia etapowa - Schronisko PTTK „Andrzejówka”, Rybnica Leśna, 58-350
Mieroszów, tel. 748 424 883, www.andrzejowka.com.pl
Schronisko PTTK „Andrzejówka”. Schronisko zostało uruchomione w 1933 roku dzięki
staraniom prezesa Wałbrzyskiego Związku Górskiego (Waldenburger Gebirgsverband)
Andersa Bocka. Od początku swego istnienia, dzięki lokalizacji w ciekawym miejscu, cieszyło
się wielką popularnością wśród turystów. Obecnie do obiektu wciąż niezmiennie przybywa
wielu gości. Poniżej na Hali pod Klinem kompleks narciarski. Przy schronisku największy w
Górach Kamiennych węzeł szlaków turystycznych.
Sokołowsko. Jedna z najładniejszych miejscowości w Sudetach położona w samym centrum
Gór Suchych. Ten bezpośredni kontakt z naturą miał wielki wpływ na późniejszy rozwój
osady. Do XIX wieku Sokołowsko nie wyróżniało się od innych wsi w regionie żyjących w
cieniu położonego nieopodal zamku Radosno. W XIX wieku do ówczesnego Görbersdorfu
przybyła siostrzenica feldmarszałka pruskiego Blüchera - Marian von Colomb.
Zafascynowana metodami leczenia pacjentów polegającymi na polewaniu ich wodą
wprowadza takie zabiegi w Sokołowsku. Kontynuację leczenia zajął się następnie Marii
doktor Herman Brehmer. Wielka sława Sokołowska przyciągała coraz to nowych kuracjuszy.
Miasteczko rozbudowywało się i zyskało szereg interesujących budynków w tym
przypominający średniowieczny zamek sanatorium doktora Brehmera. W uzdrowisku
powstała też mała cerkiew dla kuracjuszy ze wschodu. Na podobieństwo tej małej
miejscowość w Szwajcarii założono słynny kurort Davos.
Mieroszów. Niewielkie miasteczko u podnóża Gór Kamiennych nad rzeką Ścinawką. Swój
rozwój zawdzięcza położeniu na trasie handlowej pomiędzy Śląskiem i Czechami. W XIV
wieku miejscowość zyskuje na znaczeniu, gdy funkcje administracyjne z pobliskiego zamku
Radosno przeniesione zostały na teren dzisiejszego Mieroszowa. Następuje wówczas
nadanie praw miejskich osadzie i jej stopniowy rozkwit. Od XVI wieku Mieroszów wraz z
okolicą wszedł w skład posiadłości Hochbergów z Książa. W XVIII wieku miejscowość
rozwinęła się jako duży ośrodek tkacki.
Różana. Wieś łańcuchowa w gminie Mieroszów położona wzdłuż Czarciego Potoku.
Znajduje się tutaj najdogodniejsze przejście graniczne małego ruchu z Czechami w drodze
do skalnego miasta Adršpach. Na krzyżówce dróg na Krzeszów i Chełmsko Śląskie kuźnia z
XVIII wieku. Przy drodze do Łącznej liczne odsłonięcia piaskowcowe.
167,0km. Stajnia etapowa - Gospodarstwo Agroturystyczne "Rajska Dolina", Łączna 25,
58-350 Mieroszów, tel. 748 458 756, 748 801 183, 665 148 038,
www.rajskadolina.prv.pl
,
Aleksander Nowaczyk.
Zawory. Leżą na południe od Chełmska Śląskiego i stanowią najdalej na północ wysuniętą
krawędź Gór Stołowych. Zbudowane są z piaskowców ciosowych, co możemy podziwiać w
postaci fantazyjnych form skalny tj. Czartowskie Skały. W dawnych czasach był to cel wielu
wycieczek obecnie miejsce jest rzadko odwiedzane przez turystów. Przez Zawory
przechodzi m.in. graniczny szlak.
Chełmsko Śląskie. Położone jest w Kotlinie Kamiennogórskiej nad rzeką Zadrną. Od
początku swojego istnienia miejscowość związana była z opactwem cysterskim w pobliskim
Krzeszowie. Od XVI wieku osada rozwijała się jako ośrodek tkacki, dzięki czemu możemy tu
oglądać duże nagromadzenie zabytków związanych z działalnością rzemieślniczą. W 1707
r. wzniesiono podcieniowe domki tkaczy zwane „Dwunastoma Apostołami”, a w 1763 r. domy
tkaczy adamaszku tzw. „Siedmiu Braci” - do dzisiaj zachował się tyko jeden. W panoramie
miasta wyróżnia się potężna bryła barokowego kościoła pw. św. Rodziny, przy którym
pracowało wielu słynnych artystów okresu baroku.
Góry Krucze. Najdalej na zachód wysunięte pasmo Gór Kamiennych. Przedłużenie czeskiej
części gór to Vraní hory z najwyższym szczytem całego masywu Královeckým Špičakiem
(881 m n.p.m.). Zachodnią granicę wyznacza Dolina Bobru, wschodnią potoki Zadrna i Szkło,
na północy Góry Krucze poprzez przełom Zadrny łączą się z pasmem Czarnego Lasu.
Najchętniej odwiedzanym miejscem jest rezerwat przyrody „Kruczy Kamień” z efektownymi
porfirowymi skałami.
180,1 km. Stajnia etapowa – „Turystka Konna Podlesie”, ul. Przyjaciół Żołnierza 6, 58-420
Lubawka, Tel. 515 090 262, 691 131 303,
http://www.podlesie.com/
,
r.sujecki@gmail.com
,
Radosław Sujecki.
Lubawka. Miasto u ujścia potoku Czarnuszka do Bobru w obniżeniu zwanym Bramą
Lubawską. Dawniej duży ośrodek przemysłowy zwłaszcza dziewiarski oraz tkacki. Początki
miejscowości datuje się na XIII wiek i wiążą się z cystersami z Krzeszowa. Strategiczne
położenie miasta w rejonie jednego z najdogodniejszych przejść granicznych w Sudetach
powodowało, że od najdawniejszych czasów wiodła tędy jedna z najważniejszych dróg.
Atrakcje: Barokowy kościół Wniebowzięcia NMP oraz ratusz z kamienicami.
Bukówka. Mała wioska na trasie łączącej Lubawkę z Kowarami. W północnej części
utworzony w 1988 r. zbiornik wodny (Jezioro Bukówka). Decyzja o budowie w tym miejscu
zapory zapadła po tragicznej dla regionu powodzi w 1897 r. Na miejscu dzisiejszej tamy w
latach 1903-1905 wybudowano w oparciu o odpowiednie ukształtowanie terenu pierwszą
zaporę. Długość dzisiejszej j zapory czołowe wynosi 265 m a bocznej 600 m, powierzchnia
jeziora to 199 ha.
185,5 km. Stajnia etapowa -„Eko-Tourist-Farm”, Bukówka 71, 58-420 Lubawka, tel.
757 411 395, 603 543 961,
eko@bukowka.com
, Barbara i Kazimierz Jochymek.
Rozdroże Kowarskie. Górskie siodło będące granicą pomiędzy Karkonoszami a Lasockim
Grzbietem. Ważny węzeł komunikacyjny (w tym miejscu krzyżują się drogi na Przełęcz Okraj
oraz do Lubawki) oraz szlaków turystycznych.
Karkonosze. Karkonosze to najwyższe pasmo górskie Sudetów. Ciągną się od Przełęczy
Szklarskiej w Jakuszycach na zachodzie do Bramy Lubawskiej na południowym wschodzie.
Na zachodzie i północnym zachodzie graniczą z Górami Izerskimi, a na północnym
wschodzie z Rudawami Janowickimi. Pasmo Karkonoszy ma 36 km długości. Wzdłuż
najwyższych szczytów biegnie granica państwa. Po polskiej stronie pozostaje 1/3, po
czeskiej 2/3 powierzchni Karkonoszy. Na znacznej długości – od Przełęczy Szklarskiej do
Przełęczy pod Śnieżką – ciągnie się główny grzbiet Karkonoszy, zwany też Grzbietem
Śląskim. Karkonosze mają wiele cech wyróżniających je spośród innych gór. Należy do nich
kilka kotłów polodowcowych. Najpiękniejsze są wywołujące grozę swym majestatem i
surowością Śnieżne Kotły, Labský Důl, Upská Jáma czy – urzekający harmonią piękna –
Kocioł Małego Stawu. Innym wyróżnikiem są liczne grupy skałek o przeróżnych, niekiedy
zadziwiających kształtach. W celu ochrony unikatowej przyrody Karkonoszy utworzono
Karkonoski Park Narodowy (założony w 1959 r.) i czeski KRNAP, które obejmują swą opieką
i nadzorem dużą część najwyższych partii Karkonoszy.
Przełęcz Okraj. Popularne wśród turystów obniżenie w Karkonoszach oddzielające Kowarski
Grzbiet od Grzbietu Lasockiego. Od XVIII w. rozwijało się tu pasterstwo, budowano szałasy i
budy pasterskie. Od XIX wieku popularne staje się zjeżdżanie rogatymi saniami z przełęczy
do Kowar. Jeszcze do niedawna było tu przejście graniczne z Czechami, obecnie można
swobodnie przekraczać granicę. Na przełęczy parking i schronisko turystyczne.
Kowary. Jedno z najstarszych miast w okolicy położone w dolinie Jedlicy pomiędzy pasmami
Karkonoszy i Rudaw Janowickich. W 1513 roku osada otrzymała prawa miejskie. Kowary
stały się znany ośrodkiem przemysłu żelaznego, później rozwijało się tutaj tkactwo. Po 1945
roku pod okiem radzieckich specjalistów wydobywano rudy uranu. Atrakcje: mieszczańskie
kamieniczki z XVIII wieku wraz z ratuszem, kościół pw. Imienia NMP, udostępnione dla
zwiedzających kowarskie sztolnie. Największą atrakcje turystyczna Kowar stanowi Park
Miniatur Dolnego Śląska. Odwiedzający to miejsce mają możliwość zapoznania się z
pałacami, klasztorami oraz całymi starówkami dolnośląskich miejscowości. Budowle
przedstawione są w tej samej skali 1:25. W Radocinach znajduje się renesansowy pałac
Nowy Dwór.
Ściegny. Długa wieś łańcuchowa u podnóża Karkonoszy granicząca od południa z
Karpaczem. W górnej części atrakcja turystyczna dla najmłodszych - „Miasteczko Western
City” nawiązująca do dawnego życia na Dzikim Zachodzie. Na odwiedzających czeka tutaj
szereg atrakcji w tym przejażdżka na koniu, napad na bank jak i jazda na „sztucznym” byku.
209,7 km. Stajnia etapowa - „Western City”, Ściegny k/Karpacza, tel. 757 619 560,
601 911 817,
www.western.com.pl
,
karpacz@western.com.pl
, Jerzy i Teresa Pokój.
ODCINEK ZACHODNI
Mysłakowice. Duża wieś gminna w Kotlinie Jeleniogórskiej. W 1816 roku wieś nabył pruski
feldmarszałek Gneisenau. Od 1821 roku posiadłość dzierżawił król pruski Fryderyk Wilhelm
III jako swą posiadłość letnią. Po śmierci właściciela cały majątek przeszedł pod władanie
cesarskiej rodziny i był on w ich rękach aż do 1918 roku. Pałac królewski swą obecną
neogotycką formę otrzymał w latach 1832-1844. Obecnie mieści się tutaj szkoła
podstawowa. Przy pałacu stworzono park w stylu angielskim wraz z dwoma stawami. W
okolicy wybudowano kilka budowli o romantycznym charakterze. Mysłakowicki kompleks
parkowy wraz z sąsiednimi przypałacowymi parkami tworzył jeden z największych sztucznie
uformowanych zespołów krajobrazowych. W roku 1837 przybyła do Mysłakowic pierwsza
grupa emigrantów religijnych z Tyrolu. Nad przybywającymi z doliny rzeki Zillery
protestantami pieczę trzymał Erdmann Fleidl. W sumie przybyło 416 Tyrolczyków, którzy
wybudowali 67 domów w swoim tradycyjnym stylu (w jednym z nich mieści się dzisiaj
muzeum).
217,1 km. Stajnia etapowa - Agroturystyka „U Luizy”, ul. Wojska Polskiego 29a, 58-533
Mysłakowice, tel.757 131 462, 607 708 210,
www.uluizy.pl
,
info@uluizy.pl
, Luiza Dyrschka.
Miłków. Wieś w gminie Podgórzyn, rozciągnięta wzdłuż potoku Miłkówka. Pierwsze
informacje o Miłkowie pochodzą już z XIII wieku. Rozwijał się tu przemysł papierniczy, na
przełomie wieków XVII i XVIII sprowadzają się laboranci – eksperci medycyny ludowej. W
swej historii wieś stanowiła własność znakomitych rodów. Wiek XIX przyniósł rozwój wielu
dziedzin gospodarki, istniały tu: młyn, tartak, cegielnia, rozwijało się także włókiennictwo. Od
1895 roku Miłków posiada połączenie kolejowe z Jelenią Górą i Karpaczem. We wsi kościół
parafialny pod wezwaniem św. Jadwigi i popadający w coraz większą ruinę kościół
ewangelicki. W zewnętrznych murach kościoła liczne płyty nagrobkowe oraz krzyże
kamienne. Na jednym z krzyży wyryta stopa i miecz. Przy murze znajduje pomnik dawnego
prawa – pręgierz. Ozdobą Miłkowa jest znajdujący się w centrum ciekawy pałac barokowy, w
którym obecnie mieści się hotel.
Pogórze Karkonoskie. Rozciąga się pomiędzy Karkonoszami a Kotliną Jeleniogórską. Od
południa granice wyznaczają opadające do kotliny grzbiety górskie, które tworzą
charakterystyczne wypłaszczenie. Południowa granica jest umowna.
Sosnówka. Wieś łańcuchowa na Pogórzu Karkonoskim w gminie Podgórzyn. Cmentarny
kościół pw. św. Marcina pochodzi z XVIII wieku. W pobliżu barokowy kościół poewangelicki
pw. Matki Boskiej Ostrobramskiej z 1820 roku. W górnej części wsi kaplica św. Anny.
Położona na zboczach Grabowca kaplica powstała na miejscu dawnego ośrodka kultu
pogańskiego. Fundatorem świątyni był hrabia Schaffgotsch. Obok kaplicy tryska owiane
licznymi legendami Źródło Miłości.
229,0 km. Podgórzyn. Wiś łańcuchowa w dolinie rzeki Podgórnej. Pierwsze wzmianki o
osadzie pochodzą z 1305 roku. Dużą sławę przyniosła miejscowości działająca tutaj od XIX
wieku szlifiernia szkła. Na pętli autobusowej, przy granitowej Skałce wagon tramwajowy,
nawiązujący do nieczynnej obecnie linie łączącej Jelenią Górę z Podgórzynem.
Od Podgórzyna wiedzie szlak łącznikowy o długości 2,6 km do: Agro-Tour-Farm Zachełmie
47, 58-562 Podgórzyn, tel. 757621353, Hanna Kurowska.
Stawy Podgórzyńskie. W północnej części Podgórzyna zespół stawów hodowlanych o
powierzchni 106 ha założonych w średniowieczu przez zakon cystersów z pobliskich Cieplic.
Suchy Zbiornik Przeciwpowodziowy Cieplice. Powstał w latach 1904-1905 i zamknięty jest
od północy ziemnym wałem 1300 m długości. Południowe krańce zbiornika zajmują stawy
hodowlane. W środkowej części wału, którego podstawa ma ok. 50 m szerokości, znajduje
się granitowa tama spiętrzająca w czasie powodzi wodę na wysokość 7,9 m.
Sobieszów. Dzielnica Jeleniej Góry położona na granicy Kotliny Jeleniogórskiej i Pogórza
Karkonoszy u stóp góry Chojnik, nad potokiem Wrzosówka. Losy Sobieszowa nierozerwalnie
wiążą się z zamkiem. Prawdopodobnie miejscowość powstała jako osada służebna i była
własnością rodziny Schaaffgostch, którzy po pożarze zamku w 1675 roku przenieśli tu swoją
siedzibę. W Sobieszowie znajdują się dwa kościoły: położony na wzniesieniu pierwotnie
gotycki kościół św. Marcina w XVIII wieku gruntownie przebudowany oraz dawny ewangelicki
kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa z drugiej połowy XVIII wieku. Na wzgórzu
barokowy pałac rodziny Schafgotsch.
Suchy Zbiornik Przeciwpowodziowy Sobieszów. Największy zbiornik retencyjny Kotliny
Jeleniogórskiej powstał w latach 1904-1908 na rzece Kamiennej. Powierzchnia użytkowa
zbiornika liczy 200 ha, ale pojemność, ze względu na wysokość ziemnych umocnień
dochodzi do 10,3 mln m3.
Kamienna. Górska rzeka u podnóża Karkonoszy, źródła pod Mumlavskim Wierchem (1120
m n.p.m.), ujście do Bobru w Jeleniej Górze. Między Szklarską Porębą a Piechowicami
tworzy malowniczy przełom płynąc w kamienistym łożysku otoczonym lasami (raz w roku
rozgrywane są na tym odcinku zawody w kajakarstwie górskim). Łączna długość Kamiennej
wynosi 35 km.
238,5 km. Stajnia etapowa Eko-Farm, ul. Pakoszowska 69, 58-573 Piechowice, tel. 757 612
214, 694 390 434, Franciszek Serniuk.
Góry Izerskie. Najdalej na zachód wysunięte pasmo Sudetów. Na wschodzie Góry Izerskie
graniczą z Kotliną Jeleniogórską i Karkonoszami, południowa granica wyznaczona jest
umownie na odcinku od Kořenova do Liberca, skąd biegnie uskokiem tektonicznym na
północ od Frydlantu i dalej na wschód. Po przekroczeniu granicy z Polską obszar Gór
Izerskich przebiega przez Pobiedną, Krobicę Gierczyn i Kwieciszowice zmierza do Obniżenia
Starej Kamienicy. Pasmo Gór Izerskich składa się z kilku grzbietów. Po Polskiej stronie są to
oddzielone od siebie dolinami Kwisy i Małej Kamiennej grzbiety: Kamienicki (niższy –
północny) i Wysoki (wyższy – południowy). Najwyższą kulminacją jest leżąca w masywie
Zielonej Kopy – Wysoka Kopa (1126 m n.p.m.).
Bobrowe Skały. Granitognejsowe skały na wschodnim stoku Ciemniaka. Północny kraniec
stanowi 20 metrowa ściana skalna, na której znajduje się punkt widokowy. Dawniej bardzo
popularny punkt turystyczny obecnie nieco zapomniany. Przez skały przebiega niebieski
szlak turystyczny.
Kopaniec. Mała wieś położona na wschodnim krańcu Grzbietu Kamienickiego Gór Izerskich,
na wysokości 450 – 750 m n.p.m. Swoją niezwykłość zawdzięcza wyjątkowym walorom
krajobrazowym, historycznym i kulturowym. Do atrakcji wsi należą tajemnicze wały
kamienne, piękne zabytkowe słupy ogłoszeniowe, kościół pw. św. Antoniego,
średniowieczna leśna huta szkła. Ponadto we wsi działa Teatr Ludowy Kopaniec, grupa
średniowieczna Cornu Cervi, Galeria Sztuki Wysoki Kamień, Galeria Na Płocie oraz replika
średniowiecznej osady.
Średniowieczna Osada Kopaniec to wierna rekonstrukcja XIII wiecznego założenia o
charakterze rolniczym i rzemieślniczym. Zbudowana na planie koła, otoczona naturalnym
płotem, prezentuje przegląd architektury, rzemiosł i obyczajów trzynastego stulecia. Można
też przyjrzeć się pracy, posłuchać średniowiecznej muzyki wykonywanej na żywo, podziwiać
taniec i rubaszne formy teatralne prezentowane chętnie przez zamieszkujących Osadę
artystów.
Antoniów.Wieś we wschodniej części Grzbietu Kamienickiego Gór Izerskich położona na
opadających do Kamiennej zboczach Kowalówki i Świerczka. Pierwszymi mieszkańcami wsi
byli szklarze z Piechowic i pobliskiego Chromca. Nazwa wsi pochodzi od imienia hrabiego
Antoniego Schaffgotscha. W jednej z chat znajduje się słynny warsztat witraży państwa
Chlepowskich.
252,7 km. Stajnia etapowa – Convenders, Antoniów 77, 58-512 Stara Kamienica, tel.
506092881, Tomasz Lach.
Proszowa. Wieś z XIII wiecznym rodowodem z licznymi domami szachulcowymi i
przysłupowymi z XIX wieku. We wsi kościół późnogotycki, wielokrotnie przebudowywany.
255,3 km. Popas - Agroturystyka „U Zuzanny” Proszowa 35, 59-630 Mirsk, tel. 757 839 176,
660 682 409.
Przecznica. Mała wieś u podnóża Gór Izerskich związana z pracami górniczymi
prowadzonymi w okolicy już od średniowiecza. W XVIII wieku otwarto nowe kopalnie rudy
miedzi, arsenu oraz kobaltu. Pozostałości po kopalniane odnaleźć można na okolicznych
wzniesieniach. W miejscowości zachowało się kilka domów o konstrukcji przysłupowej.
262,5 km. Stajnia etapowa - Osada jeździecka „Bata”, Mlądz 51, 59-630 Mirsk, tel.
603 356 844, Barbara, Edyta i Tadeusz Głęboccy
Mirsk.Miasto gminne położone nad Kwisą w Kotlinie Mirskiej. Miejscowość po raz pierwszy
wzmiankowana była w XIII wieku. W następnym wieku Mirskowi nadano już prawa miejskie.
Jak większość tych terenów miasto należał do rodziny Schaffgotschów. W wieku XVIII
miasto rozwinęło się jako duży ośrodek sukienniczy a później tekstylny. Wyrabiane tutaj
pończochy były wysyłane aż do Ameryki. Miasto po dzień dzisiejszy zachowało zwartą
zabudowę z wąskimi uliczkami i starymi kamienicami. W centrum renesansowy ratusz z
1558 r., wielokrotnie niszczony przez pożary, ostatecznie odbudowany w XIX wieku. W
pobliżu rynku kościół parafialny pod wezwaniem Zwiastowania NMP wzniesiony w latach
1562–67 na miejscu starszej budowli.
Pogórze Izerskie. Północne przedpole Gór Izerskich, swym zasięgiem obejmuje duży obszar
pomiędzy Nysą Łużycką na zachodzie a Bobrem na wschodzie. Budowa geologiczna
zróżnicowana (przeważnie skały metamorficzne przykryte polodowcowymi glinami
zwałowymi i piaskami) z wyróżniającymi się nekami wulkanicznymi. Oś Pogórza Izerskiego
tworzy rzeka Kwisa.
Wolimierz. Wieś założona w połowie XVII wieku przez religijnych uciekinierów (eksulantów)
ze Śląska, przed prześladowaniami ze strony Austrii. W XVII i XIX wieku ośrodek tkactwa.
269,6 km. Stajnia etapowa - Gospodarstwo Rolne, Wolimierz 4, 59-814 Pobiedna, tel.
756 470 232, 601 935 228, 665 447 228, Wioletta i Ryszard Sosnowscy.
Giebułtów. Duża wieś na Pogórzu Izerskim wzmiankowana w dokumentach po raz pierwszy
w XIV wieku. W wyniku podziałów terytorialny aż do 1815 roku miejscowość leżała w
Górnych Łużycach. Fakt ten wykorzystywali Śląscy i Czescy protestanci, którzy masowo
uczestniczyli w ewangelickich nabożeństwach w kościele parafialnym (lata 1654 – 1744).
Świątynia została wzniesiona w XVI wieku. Na początku XVIII wieku przebudowana w stylu
barokowym.
Świecie. Wieś łańcuchowa powstała przy zamku Świecie w XIV wieku. Później ośrodek
tkactwa chałupniczego.
274,7 km. Stajnia etapowa - Agro-Eko „U Elzbiety” Świecie 147, 59-820 Leśna, tel.
667 945 509, Elżbieta Skomerska.
276,8 km. Stajnia etapowa - Agroturystyka „Bikówka” Świecie 92, 59-820 Leśna, tel.
757 242 963, 509 421 076, 509 459 245, Justyna i Dariusz Bik.
Zamek Świecie. Położony na wzniesieniu nad rzeką Bruśnik gotycki zamek wzniesiono dla
księcia świdnicko–jaworskiego Bernarda w XIV wieku. W wyniku pożaru w 1527 r. zamek
odbudowano i powiększono. W 1760 r. warownia opustoszała a po pożarze w 1827 r.
popadła w ruinę. W późniejszych czasach na zamku działał zajazd turystyczny.
Kwisa. Rzeka biorąca swoje źródła z północnych zboczy Wysokiego Grzbietu Gór Izerskich.
Wypływa z trzech źródlisk (Widły I-III), płynie do Świeradowa- Zdroju w dolinie między
Grzbietem Wysokim a Kamienickim. Szczególnie interesujący odcinek Kwisy znajduje się
pomiędzy Gryfowem Śląskim a Leśną, gdzie rzeka tworzy dwa zbiorniki wodne Leśna i
Złotniki. Wzdłuż rzeki wyznaczono historyczną granicę pomiędzy Śląskiem a Łużycami.
Miłoszów. Wieś łańcuchowa leżąca wzdłuż potoku, znana z działającej tu w XVII wieku
szlifierni pereł rzecznych, wydobywanych w pobliskiej rzece Kwisie.
281,6 km. Stajnia Etapowa - Farma pod Wulkanem , Miłoszów 43, 59-820 Leśna, tel.
757 211 955, 601 934 700, 512 183 054, Katarzyna Chudzińska.
Grabiszyce. Wieś powstała w XIV wieku, aż do wojny 30-letniej należała do Czech. Religijni
eksulanci rozwinęli tu chałupnicze tkactwo.
288,6 km. Stajnia Etapowa – Gospodarstwo Agroturystyczne „Powierzówka”. Grabiszyce
Górne 34,59-820 Leśna, Tel. 757243319,
www.powierzowka.republika.pl
,
powierzowka@gmail.com
, Agata i Wojciech Powierza.
Platerówka. Wieś łańcuchowa – najmniejsza gmina w Polsce. Obecna nazwa pochodzi o
nazwy batalionu kobiecego im. Emili Plater z czasów II wojny światowej. Zdemobilizowane
żołnierki batalionu zasiedliły wioskę, którą nazwano Platerówka.
Siekierczyn. Duża i długa na prawie 5 km wieś - siedziba gminy. Od połowy XIX wieku do lat
30-tych XX wieku wydobywano w okolicy węgiel brunatny i torf. Dawne wyrobiska są do dziś
stawami rybnymi.
Pisarzowice. Wieś założona w XIII wieku, do dziś wieś rolnicza mająca dobre warunki
glebowe i klimatyczne.
Henryków Lubański. Wieś położona na północny-wschód od Lubania nad potokiem Złoty
Stok. Na uwagę zasługuje kościół pw. św. Mikołaja. Wielokrotnie przebudowana świątynia
(m.in. odbudowana po zniszczeniach wojennych w latach 50 XX wieku) posiada relikty
starszego kościoła. W górnej części wsi najstarsze drzewo w Polsce – liczący przeszło 1200
lat cis (pomnik przyrody).
Nawojów Łużycki. Wieś nad Kwisą położona wzdłuż drogi łączącej Lubań z Nowogrodźcem.
Najciekawszym obiektem jest renesansowy dwór wzniesiony w latach 1570 – 1571 przez
Christopha von Tschirnhausa i wg jego projekt. Wyróżniającym się elementem jest tutaj
renesansowy krużganek z bogato zdobioną loggią wspartą na kolumnach. Część dworu
zaadaptowane jest na kościół p.w. Chrystusa Króla.
323,9 km. Stajnia etapowa - Agroturystyka „Krystyna”, Nawojów Łużycki 30, 59-800 Lubań,
tel. 757 216 705, 757 216 794, Krystyna Kowalska.
Gierałtów. Wieś w gminie Nowogrodziec. W I poł. XVI wieku miejscowość wchodziła w skład
dóbr rady miejskiej Lubania. W latach 1852 – 1866 majątek gierałtowski należał do muzyka
Adolfa von Henselta. We wsi barokowy kościół p.w. św. Antoniego. W parku otaczającym
dawniej renesansowy dwór zachowało się wiele cennych gatunków drzew.
Wykroty. Stara osada słowiańska, będąca w średniowieczu własnością rodów rycerskich. W
początkach XIX wieku wieś wchodziła w skład dóbr założyciela Górnołużyckiego
Towarzystwa Naukowego Karola Gottloba von Antona. Kościół pw. św. Michała i św. Anny
wzniesiono w latach 1689 – 1690. W pobliskim Godzieszowie, przy szosie Zgorzelec –
Bolesławiec kamienny Stół Napoleona, ustawiony w miejscu, w którym cesarz miał spożywać
posiłek.
342,9 km. Stary Gaj – kolonia wsi Czerna, na skraju kompleksu leśnego – Bory Dolnosląskie.
Bory Dolnośląskie. Największy w Europie Środkowej zwarty kompleks leśny. Ogólna
powierzchnia wynosi ok. 165 tys. ha. Ten olbrzymi obszar leśny jest częścią Niziny Śląsko-
Łużyckiej. Budowa geologiczna oraz rzeźba terenu Borów są w głównej mierze dziełem
zlodowacenia, które pozostawiło tutaj olbrzymie masy piasków. Charakterystyczną cechą
miejscowego krajobrazu jest znaczna ilość stawów, rozsianych wśród lasów oraz
występowanie torfowisk i wydm śródlądowych.
Kliczków. Wieś w gminie Osiecznica. W XIII wieku Bolko I wzniósł nad Kwisą zamek. Na
przełomie XVI i XVII wieku z inicjatywy Rechenbergów zamek otrzymał renesansowy wygląd.
Kolejne przebudowy dokonali Solmsowie w I poł. XIX wieku, a zwłaszcza w latach 1879 –
1882, kiedy obiekt powiększono wg projektu Karola von Grosheima i Henryka Kaysera.
Obecnie odrestaurowany zamek mieści ekskluzywny kompleks hotelowy. Dookoła
rozpościera się malowniczy park. Na wschód od zamku unikatowy cmentarz koni. Kościół
p.w. Trzech Króli wzniesiono w XVI wieku. We wnętrzu późnogotycki tryptyk ze sceną
Pokłonu Trzech Króli.
358,3 km. Stajnia etapowa – Zamek Kliczków, Kliczków 8, 59-724 Osiecznica, 609 61 22 23,
757 340 700,www.kliczkow.com.pl, zamek@kliczkow.com.pl.
Oprac. Andrzej Mateusiak, 2011