Renowator_zab_ar_712[07]_Z4.06

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Krystyna Kiedrzyńska

Wykonywanie tynków szlachetnych i ozdobnych
712[07].Z4.06

Poradnik dla ucznia

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. arch. Anna Niedzielska

inż. Bożena Giec

Opracowanie redakcyjne:

mgr inż. arch. Anna Preis

Konsultacja:

dr inż. Bożena Zając

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[07].Z4.06
„Wykonywanie tynków szlachetnych i ozdobnych” zawartego w modułowym programie nauczania
dla zawodu renowator zabytków architektury 712[07].

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Materiał nauczania

4.1. Rodzaje, zastosowanie i warunki wykonania tynków szlachetnych

4.1.1. Materiał nauczania

4.1.2. Pytania sprawdzające

4.1.3. Ćwiczenia

4.1.4. Sprawdzian postępów

4.2. Podkłady i rodzaje podłoży pod tynki szlachetne oraz sposoby ich przygotowania

4.2.1. Materiał nauczania

4.2.2. Pytania sprawdzające

4.2.3. Ćwiczenia

4.2.4. Sprawdzian postępów

4.3.

Podstawowy sprzęt i narzędzia do robót tynkarskich

4.3.1. Materiał nauczania

4.3.2. Pytania sprawdzające

4.3.3. Ćwiczenia

4.3.4. Sprawdzian postępów

4.4. Materiały do wykonywania tynków

4.4.1. Materiał nauczania

4.4.2. Pytania sprawdzające

4.4.3. Ćwiczenia

4.4.4. Sprawdzian postępów

4.5.Techniki wykonywania, naprawy i renowacje tynków ozdobnych i szlachetnych:

nakrapianych, zmywanych. cyklinowanych i gładzonych, kamieniarskich,
sgraffito, tynków pod malowidła freskowe, sztablatur

4.5.1. Materiał nauczania

4.5.2. Pytania sprawdzające

4.5.3. Ćwiczenia

4.5.4. Sprawdzian postępów

4.6 Organizacja pracy tynkarza

4.6.1. Materiał nauczania

4.6.2. Pytania sprawdzające

4.6.3. Ćwiczenia

4.6.4. Sprawdzian postępów

4.7. Prace pomocnicze w robotach tynkarskich

4.7.1. Materiał nauczania

4.7.2. Pytania sprawdzające

4.7.3. Ćwiczenia

4.7.4. Sprawdzian postępów

4.8. Przepisy bezpieczeństwa i wymagania techniczne odbioru robót tynkarskich

4.8.1. Materiał nauczania

4.8.2. Pytania sprawdzające

4.8.3. Ćwiczenia

4.8.4. Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Niniejszy poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiadomości i kształtowaniu umiejętności
w zakresie wykonywanie tynków szlachetnych i ozdobnych.

W poradniku zamieszczono:

–

wymagania wstępne, w których wykazano umiejętności, jakie powinieneś posiadać przed
rozpoczęciem pracy z poradnikiem,

–

cele kształcenia, które wskazują umiejętności, jakie będziesz kształtował w procesie nauczania –
uczenia się w niniejszej jednostce modułowej,

–

materiał nauczania, podzielony na 8 tematów ściśle z sobą powiązanych i pozostających
względem siebie w logicznym układzie, w którym wyodrębnione zostały następujące elementy:

•

treści kształcenia, mające na celu poszerzenie Twoich wiadomości i stanowiące podstawę
do kształtowania określonych umiejętności, pozwolą Ci poznać podstawowe wymagania
i czynności w zakresie wykonywanie tynków szlachetnych i ozdobnych,

•

pytania sprawdzające, które umożliwią Ci samoocenę w zakresie przygotowania do
wykonania ćwiczeń,

•

wykaz ćwiczeń ułatwiających kształtowanie planowanych umiejętności,

•

sprawdzian postępów, zawierający zestaw pytań sprawdzających, dzięki którym będziesz
miał możliwość dokonania samooceny, czy wszystko dobrze zrozumiałeś i możesz
kontynuować proces nauczania i uczenia się,

–

sprawdzian osiągnięć, który pozwoli ocenić poziom ukształtowanych przez Ciebie umiejętności
w całej jednostce modułowej,

–

wykaz literatury, który ułatwi Ci pogłębianie wiedzy z zakresu jednostki modułowej oraz
doskonalenie umiejętności.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W pracy musisz przestrzegać regulaminu pracowni, przepisów bhp i higieny pracy oraz

instrukcji przeciwpożarowych. Szczególną uwagę musisz zwrócić na zasady bhp w czasie
wykonywania ćwiczeń laboratoryjnych. W czasie przygotowywania stanowiska pracy zwróć uwagę
na zasady ergonomii.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

712[07].Z4.02

Organizowanie stanowiska prac

tynkarskich

712[07].Z4.01

Stosowanie przepisów bhp przy

wykonywaniu robót tynkarskich

712[07].Z4.03

Dobieranie materiałów, narzędzi i

sprzętu do robót tynkarskich

712[07].Z4.04

Wykonywanie zapraw, mieszanek i mas

tynkarskich

712[07].Z4.06

Wykonywanie tynków szlachetnych i

ozdobnych

712[07].Z4.05

Wykonywanie tynków pospolitych i

doborowych

712[07].Z4.07

Wykonywanie i naprawa stiuków

Moduł 712[07].Z4

Technologia robót tynkarskich

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

–

korzystać z różnych źródeł informacji,

–

rozróżniać rodzaje budowli i budynków,

–

rozpoznawać spoiwa budowlane,

–

rozpoznawać kruszywa,

–

rozróżniać zaprawy budowlane,

–

określać skład zapraw,

–

przygotowywać podstawowe rodzaje zapraw,

–

określać zastosowanie podstawowych materiałów budowlanych,

–

posługiwać się podstawowym sprzętem transportowym w budownictwie,

–

określać ogólne zasady bezpieczeństwa higieny pracy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji jednostki modułowej powinieneś umieć:

–

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp, ochrony ppoż., ergonomii i ochrony
środowiska,

–

odczytać dokumentację w zakresie niezbędnym do wykonania robót,

–

dokonać pomiarów, posłużyć się sprzętem pomiarowym,

–

dobrać materiały do realizowanych prac, ocenić ich jakość i przydatność,

–

dobrać narzędzia i sprzęt do wykonania zadań,

–

wykonać zaprawę,

–

rozpoznać, ocenić rodzaj i stan techniczny podłoża,

–

przygotować podłoża pod różnego rodzaju tynki, zapewniające przyczepność i trwałość.

–

wyznaczyć płaszczyznę lica tynku określoną metodą,

–

wykonać podkład (obrzut, narzut) pod warstwę wykończeniową,

–

wykonać tynk nakrapiany, ozdobny i szlachetny o różnej ziarnistości, określonymi sposobami,

–

wykonać tynk ozdobny (odciskany, kraterowany, kamyczkowy) przez obróbkę warstwy
wykończeniowej,

–

wykonać tynk cyklinowany,

–

wykonać tynk zmywany,

–

wykonać tynk kamieniarski,

–

wykonać sgraffito,

–

wykonać tynk pod malowidła freskowe,

–

wykonać sztablatury,

–

wykonać naprawy tynków szlachetnych,

–

zmontować rusztowanie do wykonania robót,

–

zastosować materiał zgodnie z normami zużycia,

–

sporządzić zapotrzebowanie materiałowe,

–

porozumieć się z przełożonymi i współpracownikami

–

wykonać pracę z zachowaniem przepisów bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Rodzaje, zastosowanie i warunki wykonania tynków szlachetnych

4.1.1. Materiały nauczania

Tynkami szlachetnymi nazywamy tynki o walorach dekoracyjnych, otrzymywane z zapraw
o specjalnie dobieranych składnikach oraz z zastosowaniem odpowiedniej techniki fakturowania
powierzchni.

Zależnie od rodzaju tynku stosuje się następujące rodzaje technik fakturowania tynku:

–  nakrapianie,
–  zmywanie,
–  cyklinowanie,
–  gładzenie,
–  nakłuwanie,
–  młotkowanie,
–  szlifowanie.

Dodatkową cechą charakteryzującą tynki szlachetne jest ich barwa,

– tynki niebarwione - naturalnego koloru kruszywa i wypełniaczy, odpowiedniego do rodzaju

skały,

– tynki kolorowe - pigmentu, dodamy do zaprawy.

Tynki szlachetne mają głównie zastosowanie do wypraw elewacyjnych, a także jako wyprawy
wewnętrzne, przeważnie w pomieszczeniach o charakterze reprezentacyjnym.

Podział tynków szlachetnych

Tabela.1. Podział i charakterystyka tynków szlachetnych (wg PN-65/B-10101)

Rodzaj tynku

Sposób uzyskania faktury

Wygląd powierzchni tynku

Tynki nakrapiane

nakrapianie zaprawy ręcznie lub
natrysk mechaniczny

szorstka,

równomiernie

rozrzuconymi

wgłębieniami

i wypukłościami w zależności od
metody

nakrapiania

(np.

szczotką,

miotełką,

aparatem

natryskowym)

Tynki zmywane

dwu-

lub

trzykrotne

zmywanie

powierzchni

tynku

przed

jego

stwardnieniem

odsłonięte ziarna kruszywa (żwiru
lub grysu)

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rodzaj tynku

Sposób uzyskania faktury

Wygląd powierzchni tynku

Tynki cyklinowane

mechaniczna obróbka świeżego
tynku za pomocą cykliny, deski
nabitej gwoździami itp.

równomierne wgłębienia
uzyskane przez wyłuskanie części
ziarn kruszywa z powierzchni
tynku lub rowkowania,
nakłuwania itp. zależnie od
rodzaju narzędzia

Tynki gładzone

zatarcie powierzchni tynku packą
i usunięcie nadmiaru spoiwa
pędzlem

jednolita

faktura

częściowo

odsłoniętych ziarn kruszywa

nakłuwane

faktury grotowane, gradzinowane
i dłutowane

młotkowane

faktury groszkowane lub
prążkowane (karbowane)

Tynki
kamieniarskie

szlifowane

obróbka narzędziami
kamieniarskimi po całkowitym
stwardnieniu tynku

faktura podobna do szlifowanego
kamienia

Podział tynków szlachetnych podano w tabeli 1, natomiast najważniejsze rodzaje tynków
szlachetnych to tynki:
–

nakrapiane, otrzymywane przez odpowiedni narzut zaprawy,

–

zmywane, których fakturę stanowią odsłonięte ziarna kruszywa po zmyciu spoiwa i ich
powierzchni,

–

cyklinowane, otrzymywane przez obróbkę świeżego tynku za pomocą cykliny,

–

gładzone, otrzymywane przez zacieranie powierzchni packą i usuwanie nadmiaru spoiwa
z powierzchni tynku,

–

kamieniarskie, stanowiące imitacje niektórych rodzajów kamienia, np. piaskowca, granitu,
fakturowane metodami i narzędziami stosowanymi podczas obróbki kamienia.

Zależnie od wielkości ziaren kruszywa użytego do tynku szlachetnego rozróżnia się następujące
struktury tynku:
–

bardzo drobnoziarnistą, uzyskaną przy użyciu kruszywa o uziarnieniu do 1,25 mm,

–

drobnoziarnistą, uzyskaną przy użyciu kruszywa o uziarnieniu 1,25÷2,5 mm,

–

średnioziarnistą, uzyskaną przy użyciu kruszywa o uziarnieniu 1,25÷5 mm,

–

gruboziarnistą, uzyskaną przy użyciu kruszywa o uziarnieniu 2,5÷10 mm.

Warunki wykonywania tynków

Tynki szlachetne należy wykonywać po ukończeniu wszystkich robót, których późniejsze wykonanie
mogłoby spowodować uszkodzenie tynku.

Wymagania w stosunku do warunków cieplno-wilgotnościowych, jakie powinny panować w czasie
wykonywania i twardnienia tynków szlachetnych są takie same jak podczas wykonywania tynków
zwykłych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Warunki przystąpienia do wykonywania robót tynkowych:

–

Przed  przystąpieniem  do  wykonywania  robót  tynkowych  powinny  być  zakończone  wszystkie
roboty  stanu  surowego,  roboty  instalacyjne  podtynkowe,  zamurowane  przebicia  i  bruzdy,
osadzone  ościeżnice  drzwiowe  i  okienne  oraz  wbudowane  meble,  o  ile  są  wstawiane
w nieotynkowane  wnęki.  W  uzasadnionych  przypadkach  dopuszcza  się  osadzanie  mebli
wbudowanych po wykonaniu tynków.

–

Zaleca się przystępowanie do wykonywania tynków po okresie osiadania i skurczu murów lub
skurczu ścian betonowych, tj. po upływie 4 ÷ 6 miesięcy po zakończeniu robót stanu surowego.

–

Tynki  należy    wykonywać  w  temperaturze  nie  niższej  niż  +  5ºC  i  pod  warunkiem,  że  w  ciągu
doby  nie  nastąpi  spadek  poniżej  0°C.  W  niższych  temperaturach  można  wykonywać  tynki
jedynie  przy  zastosowaniu  odpowiednich  środków  zabezpieczających,  zgodnie  z  „Wytycznymi
wykonywania  robót  budowlano-montażowych  w  okresie  obniżonych  temperatur”,  ITB,
Warszawa 1988.

–

Zaleca się chronić świeżo wykonane tynki zewnętrzne w ciągu pierwszych dwóch dni przed
nasłonecznieniem dłuższym niż dwie godziny dziennie. Należy je osłaniać matami, daszkami lub
w inny odpowiedni sposób.

–

W okresie wysokich temperatur świeżo wykonane tynki cementowe, cementowo-wapienne
i wapienne powinny być w czasie wiązania i twardnienia, tj. w ciągu jednego tygodnia, zwilżane
wodą.

Warstwę  tynku  szlachetnego  nanosi  się  bezpośrednio  po  związaniu  podkładu,  tzn.  wówczas,  gdy
pod lekkim naciśnięciem palca tynk podkładu nie ulega wgnieceniu. Zazwyczaj wykonuje się narzut
tynku  szlachetnego  na  drugi  lub trzeci dzień od wykonania podkładu. Przerwa między wykonaniem
podkładu  a  przystąpieniem  do  nanoszenia  zaprawy  szlachetnej  nie  powinna  w  żadnym  razie
przekraczać 7 dni.

Zaprawę  szlachetną  nanosi  się  na  dobrze  zwilżony podkład. W tym celu na godzinę lub dwie przed
przystąpieniem  do  nanoszenia  zaprawy  szlachetnej  należy  spryskać  podkład  wodą,  a  bezpośrednio
przed  tynkowaniem,  obficie  go  zmoczyć.  Podkład  cementowo-wapienny  wykonany  na  2  do  7  dni
przed  rozpoczęciem  wykonywania  tynku  szlachetnego  skrapia  się  wodą  co  najmniej  dwukrotnie
w ciągu dnia, a podkład cementowy trzykrotnie.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania możesz sprawdzić, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Gdzie stosujemy tynki szlachetne?
2.  Jak dzielimy tynki szlachetne ze względu na rodzaj fakturowania?
3.  Jak dzielimy tynki ze względu na strukturę tynku ?
4.  Czym charakteryzują się powierzchnie tynków szlachetnych?
5.  Jakie są warunki przystąpienia do wykonywania tynków szlachetnych?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozróżnianie tynków ozdobnych i szlachetnych na zabytkowej elewacji.
Na przedstawionych elewacjach zabytkowych budynków rozpoznaj i scharakteryzuj znane Ci

rodzaje tynków ozdobnych i szlachetnych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  dokonać analizy elewacji budynków,
2)  wypisać rozpoznane tynki,
3)  podać ich charakterystykę,
4)  dopasować w tabeli przedstawionym budynkom odpowiednie rozpoznanie,
5)  porównać z rozpoznaniem kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

fotografie lub rysunki zdjęcia zabytkowych elewacji zaproponowane przez nauczyciela,

−

przybory do pisania.

Ćwiczenie 2

Rozróżnianie tynków ozdobnych i szlachetnych na zabytkowej elewacji w terenie.
Na elewacjach wskazanych zabytkowych budynków rozpoznaj znane Ci tynki ozdobne i

szlachetne wypisz ich zniszczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  dokonać analizy elewacji budynków,
2)  wypisać rozpoznane tynki,
3)  opisać ich zniszczenia,
4)  dopasować w tabeli przedstawionym budynkom odpowiednie rozpoznanie
5)  porównać z rozpoznaniem kolegów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

plan ulic starego miasta z wskazanymi budynkami do analizy,

−

przybory do pisania.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić gdzie stosujemy tynki szlachetne?

2) wymienić podział tynków szlachetnych ze względu na rodzaj fakturowania?

3) podać podział tynków szlachetnych ze względu na strukturę tynku?

4) określić charakterystykę tynków szlachetnych?

5) określić warunki przystąpienia do wykonywania tynków szlachetnych?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Podkłady i rodzaje podłoży pod tynki szlachetne oraz sposoby ich

przygotowania

4.2.1. Materiały nauczania

Podkłady pod tynki szlachetne

Tynki szlachetne wykonuje się na podkładzie tynku zwykłego dwuwarstwowego wykonanego
z następujących zapraw:

–

pod tynki nakrapianie – z zaprawy cementowo-wapiennej marki nie niższej niż M 2,

–

pod tynki cyklinowane i gładzone – z zaprawy cementowo-wapiennej lub cementowej marki nie
niższej niż M 4,

–

pod tynki zmywane – z zaprawy cementowo-wapiennej lub cementowej marki nie niższej niż M
7,

–

pod tynki kamieniarskie – z zaprawy cementowej marki nie niższej niż M 12.

Składy zapraw podano w tabelach 2 i 3.

Tabela 2. Skład i marka zapraw cementowych w zależności od klasy cementu [3]

Orientacyjny skład objętościowy

(cement: piasek) przy marce zaprawy

Klasa

cementu

M 2

M 4

M 7

M 12

M 15

M 20

32,5

1:6

1:5

1:4

1:3

1:2

1:1

42,5

1:3,5

1:3

1:1,5

Tabela 3. Skład i marka zapraw cementowo-wapiennych w zależności od klasy cementu [3]

Orientacyjny skład objętościowy

(cement: wapno: piasek) przy marce zaprawy

Klasa cementu

M 0,6

M 1

M 2

M 4

M 7

32,5

1:2:12

1:2:0

1:2:12

1:0,5:4,5

1:1:6

42,5

1:1:6

1:0,5:4,5

Podczas wykonywania podkładu na podłożach betonowych obrzutkę wykonuje się z zapraw
o następujących markach:

–

M 4 – dla podkładu pod tynki nakrapiane,

–

M 7 – dla podkładu pod tynki cyklinowane i gładzone,

–

M 12 – do podkładu pod tynki zmywane i kamieniarskie.

Przed  przystąpieniem  do  wykonywania  tynku  szlachetnego  należy  skontrolować  prawidłowość
wykonania  podkładu.  W  podkładzie  powinny  być  wyrobione  elementy  podziału  architektonicznego
elewacji  i  detale,  np.  gzymsy,  bonie,  opaski,  pilastry,  ryzality,  pasy  międzypiętrowe.  Podkład

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

powinien  być  świeży,  najlepiej  aby  był  wykonany  poprzedniego  dnia  (nie  ulega  wgnieceniu  pod
lekkim  naciskiem  palca).  Obowiązuje  zasada  nakładania  poszczególnych  warstw  tynku  „mokre  na
mokre”.  Niedopuszczalna  jest  większa  przerwa  między  wykonaniem  podkładu  a  naniesieniem
warstwy wierzchniej niż 7 dni. Tynki ozdobne powinno się wykonywać w temperaturze 10 ÷25 ºC.

Każde podłoże powinno spełniać następujące warunki:

–

zapewniać dobrą przyczepność zaprawy do podłoża, -przyczepność tynku do podłoża zapewnia
przede  wszystkim  mechaniczne  zazębienie  się  zaprawy  o  nierówności  i  pory  podłoża  oraz
wnikanie  wilgotnej  zaprawy  w  powierzchniową  warstwę  podłoża.  W  przypadku  podłoży  z
dobrze  wypalonej  świeżej  cegły  tworzą  się  związki  chemiczne  krzemianowe  zwiększające
przyczepność tynku do podłoża,

–

powinno  być  trwałe,  sztywne  oraz  nie  zmieniać  się  w  trakcie  użytkowania  –  trwałość
i sztywność  podłoża  zależy  od  jego  rodzaju,  np.  podłoże  z  cegły  jest  znacznie  trwalsze
i sztywniejsze  niż  podłoże  z  płyty  wiórowo  cementowej,  ponadto  nie  powinno  być  różnic
między rozszerzalnością liniowa podłoża i tynku,

–

powinno być równe, aby nie pogrubiać tynku – równość podłoża w znacznym stopniu ułatwia
pracę jak i obniża koszty wykonania tynku,

z prawidłowym przygotowaniem podłoża pod tynk wiąże się kilka dodatkowych czynności i robót
jak, np. osadzanie przewodów instalacyjnych, zakrycie siatkami bruzd w ścianie itp. Odpowiednia
kolejność robót pozwoli uniknąć zbędnych napraw tynku.

Rodzaje podłoży i sposób ich przygotowania

Podłoże z elementów ceramicznych i cegły wapienno piaskowej można tynkować dopiero po

upływie minimum 2 miesięcy od ich wykonania. Wynika to z kilku powodów:

–

tynkowanie mokrych murów utrudnia ich wysychanie, oraz może być przyczyna powstania
wykwitów wskutek rozpuszczania różnych soli zawartych w cegle,

–

świeże mury w trakcie wysychania osiadają, kurczą się, co mogłoby powodować pękanie tynku.
Mury ceglane powinny być wykonywane na niepełne spoiny to znaczy nie wypełnione zaprawą

na głębokość 10-15 mm od lica muru. W przypadku pełnych spoin należy je wyskrobać na głębokość
jw. W przypadku ceglanych stropów należy usunąć zaprawę, która wypłynęła z spoin na podobną
głębokość jak w ścianach.

Bezpośrednio przed tynkowaniem należy mur starannie oczyścić szczotkami i obmyć.

W przypadku występowania na podłożu plam z rdzy lub tłuszczu należy je usunąć zmywając ścianę
10% roztworem szarego mydła lub poprzez wypalanie lampą benzynową. Zbyt suche podłoże należy
gruntownie zwilżyć wodą, aby nie odciągało jej z świeżej zaprawy co powodowałoby kruszenie i
odpadanie tynku. Szczególnie starannie należy zwilżyć mur podczas upałów i ciepłego wiatru.

Jeżeli ściana została wzniesiona z cegły rozbiórkowej, przyczepność zaprawy będzie zapewniona

tylko  dzięki  mechanicznemu  zazębieniu  się  zaprawy  w  spoinach,  a  nie  chemicznemu  wiązaniu
zaprawy  z  cegłą.  Należy  więc  szczególnie  starannie  wyskrobać  spoiny,  oraz  oczyścić  podłoże.
Szczególną  uwagę  należy  zwracać  na  tłuste  plamy  i  sadzę.  Po  oczyszczeniu  i  zmyciu  podłoża
wykonuje się obrzutkę z rzadkiej zaprawy cementowej.

Podłoże z kamienia występuje we wnętrzach stosunkowo rzadko. Najczęściej są to ściany

z bloczków  piaskowca  lub  kamienia  łupanego.  Powierzchnie  elewacyjne  ścian  są  z  reguły
spoinowane,  a  nie  tynkowane.  Jeżeli  jednak  będziemy  musieli  takie  podłoże  otynkować,  to
przygotowując  je  pod  tynk  postępujemy  podobnie  przy  podłożach  z  cegły.  Ścianę  muruje  się  na
puste  spoiny,  lub  w  przypadku  pełnych  spoin  wykuwa  się  je  na  głębokość  10-15  mm.  Przed

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

tynkowaniem ścianę należy dokładnie odkurzyć i zmyć. Obrzutka powinna być wykonana z rzadkiej
zaprawy cementowej o proporcji składników 1:1 bardzo cienką warstwą z pozostawieniem
prześwitujących miejsc.

Podłoże z betonów kruszynowych które ma być pokryte tynkiem powinno być równe, ale nie

gładkie. Najlepszym z betonowych podłoży pod tynk jest beton układany w deskowaniu z tarcicy nie
struganej.  Można  w  celu  zwiększenia  przyczepności  tynku  przybić  do  wewnętrznej  strony
deskowania  listewki,  dzięki  którym  po  związaniu  i  stwardnieniu  betonu  pozostaną  na  jego
powierzchni  rowki  podobne  do  pustych  spoin  w  murze  ceglanym.  Przygotowanie  takiego  podłoża
ograniczy się wtedy do oczyszczenia i zmycia powierzchni. Jeżeli jednak podłoże jest gładkie należy
nasiekać  je  dłutami  ręcznymi  lub  pneumatycznymi,  następnie  oczyścić  i  zmoczyć  wodą.  Pierwszą
warstwę tynku wykonuje się z rzadkiej zaprawy cementowej o proporcjach 1:1.

Wielkopłytowe elementy ścian i stropów wykonywane metodami przemysłowymi w formach

stalowych powinny być czyste, niepylące i pozbawione śladów smarów zmniejszających
przyczepność tynków. Zaleca się czyszczenie takich podłoży przez piaskowanie. Następnie
postępuje się analogicznie jak przy opisanych wcześniej gładkich podłożach betonowych.

Podłoża z gazobetonu należy dokładnie oczyścić z resztek zaprawy, a tłuste zanieczyszczenia

wyskrobać.  Następnie  należy  mur  odkurzyć  szczotkami  i  dokładnie  zmyć  wodą.  Po  zwilżeniu
powierzchni należy wykonać naprawy podłoża bowiem gazobeton jest materiałem, który łatwo ulega
uszkodzeniom mechanicznym. Puste miejsca i spoiny można wypełniać ciepłą zaprawą murarską lub
naprawić  je  poprzez  wykonanie  wycięcia  w  miejscu  uszkodzenia  w  kształcie  wielościanu  i
wpasowanie w nie przyciętych kawałków gazobetonu z którego wykonane jest podłoże. Kawałki te
należy  wcześniej  otoczyć  rzadką  zaprawą  cementową.  Przed  samym  tynkowaniem  podłoże  należy
zwilżyć wodą.

Sposoby nanoszenie zaprawy przy wykonywaniu tynków szlachetnych
Całą  powierzchnię  wymagającą  otynkowania  dzieli  się  na  pola  o  takiej  wielkości,  na  których  tynk
można  będzie  wykonać  w  ciągu  jednego  dnia.  Pola  te  powinny  mieścić  się  między  odpowiednimi
elementami  podziału  elewacji,  np.  między  pilastrami  albo  gzymsami  międzypiętrowymi,  aby  nie
powstawały  szwy  robocze  w  przypadkowym  miejscu  po  przerwaniu  tynkowania.  Szwy  te  będą  się
bowiem odznaczać na wykonanej elewacji.
Podkłady  pod  tynki  szlachetne  powinny  być  przed  nanoszeniem  warstwy  szlachetnej  odpowiednio
porysowany  ostrym  narzędziem  dla  zwiększenia  jej  przyczepności.  Sposób  rysowania  przedstawia
rys. 1.

Rys. 1. Sposób rysowania podkładu pod tynki szlachetne: a) deska nabita gwoździami, b) rysowanie w kratkę,

c) rysowanie faliste [2]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zaprawę szlachetną nanosi się rozpoczynając od góry w kierunku ku dołowi ściany. Technika
nanoszenia zależy od rodzaju tynku. Przy tynkach nakrapianych zaprawę można nanosić ręcznie lub
mechanicznie metodą natrysku. Przy innych rodzajach tynków szlachetnych zaprawę nanosi się
przeważnie ręcznie.
Uzyskanie jednakowej grubości tynku w czasie narzucania zaprawy kielnią wymaga dużej wprawy.

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Na jakich podkładach wykonuje się tynki szlachetne?
2.  Z jakich zapraw wykonywane są podkłady pod  tynki szlachetne?
3.  Jakie marki zapraw używamy na obrzutkę na podłożu betonowym?
4.  Pola o jakiej wielkości przygotowujemy do tynkowania w ciągu jednego dnia?
5.  Jak wygląda przygotowanie podłoża a cegły nowej
6.  Jak przygotowujemy podłoże z kamienia?
7.  Jak przygotowujemy podłoże z betonu?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobieranie materiałów na wykonanie podkładu pod tynk nakrapiany na podłożu ceramicznym
Dobierz materiały na wykonanie podkładu pod tynk nakrapiany na podłożu ceramicznym, na

powierzchni 100 m

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  przypomnieć sobie, jakiej zaprawy możesz użyć,
2)  określić jej ilość i jakość,
3)  przygotować tabelaryczny zestaw materiałów,

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika,

−

zestawy receptur

−

normy zużycia

−

materiały piśmienne.

Ćwiczenie 2

Dobieranie materiałów i sposobu wykonania podkładu pod tynk kamieniarski na podłożu

ceramicznym.

Dobierz materiały i sposób wykonania podkładu pod tynk kamieniarski na podłożu

ceramicznym, na powierzchni 30 m

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przypomnieć sobie, jakiej zaprawy możesz użyć,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2)  określić ilość i jakość potrzebnej zaprawy,
3)  przygotować tabelaryczny zestaw materiałów,
4)  wypisać warunki przygotowania podkładu,
5)  podać warunki przygotowania podkładu,

Wyposażenie stanowiska pracy:

−

literatura zgodna z punktem 6 poradnika,

−

zestawy receptur,

−

normy zużycia,

−

materiały piśmienne.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić rodzaje podkładów pod tynki szlachetne?

2) podać rodzaje zapraw stosowane jako podkłady?

3) podać zasady wykonywania tynków szlachetnych?

4) wymienić sposoby przygotowania podłoży z cegły pod tynki szlachetne?

5) wymienić sposoby przygotowania podłoży z kamienia pod tynki szlachetne?

6) wymienić sposoby przygotowania podłoży z betonu pod tynki szlachetne?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.3. Podstawowy sprzęt i narzędzia do robót tynkarskich

4.3.1. Materiały nauczania

Narzędzia i przyrządy pomiarowe

Zestaw normowych sit przesiewowych służy do ustalania uziarnienia kruszywa, czyli

procentowej zawartości poszczególnych frakcji kruszywa. Do wykonywania zapraw tynkarskich
używa się kruszyw o średnicy ziaren od 0,25-2 mm.

Stożek pomiarowy do badania konsystencji zaprawy w zależności od przeznaczenia zaprawy

powinny  się  one  charakteryzować  odpowiednią  konsystencją.  Konsystencje  tą  bada  się  przez
zanurzenie  w  zaprawie  stożka  pomiarowego  o  masie  300  g.  Głębokość  zanurzenia  odczytuje  się
z podziałki  centymetrowej  znajdującej  się  na  powierzchni  bocznej  stożka.  Zanurzenie  jest  tym
większe im rzadsza jest zaprawa i wynosi:

−

10-12 cm – zaprawa ciekła,

−

7-10 cm – zaprawa plastyczna,

−

4-7 cm – zaprawa gęstoplastyczna,

−

1-4 cm – zaprawa bardzo gęsta.

Rys. 2. przyrząd do pomiaru konsystencji zapraw: a)stożek umocowany w statywie, b)stożek pomiarowy,

c)naczynie pomiarowe [2]

Łata murarska służy do sprawdzania równości powierzchni tynku. Łaty mogą być drewniane

o przekroju prostokątnym i długości 2 m, jak również aluminiowe o długości 2, 2,5, lub 3 m.

Poziomica (rys. 3) używana jest do sprawdzania pionowości i poziomowości tynku oraz

wyznaczania  linii  horyzontu  tynku.  Na  poziomicy  zamocowane  są  dwie  wzajemnie  do  siebie
prostopadłe  libele  czyli  szklane  rurki  wypełnione  cieczą  tak  aby  pozostało  jaszcze  miejsce  na
pęcherzyk  powietrza.  Jeśli  płaszczyzna  ściany  jest  pochyła,  pęcherzyk  powietrza  nie  ustawia się  na
środku  libeli  i  wychyla  w  prawo  lub  w  lewo  wskazując  pochyłość.  Za  pomocą  drugiej  libeli
(w kółku) sprawdzamy dokładność pionu.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 3. Poziomica: a) widok ogólny b) libela prostokątna do pomiaru poziomu c) libela okrągła do pomiaru pionu [4]

Poziomica wężowa, nazywana też wężem wodnym (rys. 4) – służy do wyznaczania linii

horyzontu tynku.

Rys. 4. Poziomica wężowa [2]

Kątowniki murarskie (rys. 5) – służą do sprawdzania kątów prostych między płaszczyznami

ściany-ściany, ściany-sufitu.

Rys. 5. Kątownik murarski [2]

Narzędzia ręczne

Młotek murarski – w robotach tynkarskich może być wykorzystywany do przygotowania

podłoża pod tynkowanie. Druga strona młotka o przekroju kwadratowym służy do wbijania gwoździ
przy wyznaczaniu lica tynku oraz do przybijania siatek podtynkowych. Można jednak do tego celu
korzystać również z zwykłych młotków.

Kielnia – to podstawowe narzędzie do prac tynkarskich. Kształt i najczęściej spotykane

wymiary kielni podane są na rysunku 6.
Przy  tynkowaniu  kielnia  służy  do  silnego  obrzucania  tynkowanych  powierzchni  zaprawą.  Ciężar
kielni  wynosi  300  gram.  Łopatka  ma  kształt  klina,  którego  przednia  część  jest  zaokrąglona.  Na
przedniej  części  rękojeści  kielni  osadzony  jest  metalowy  pierścień,  który  -  poza  umocowaniem

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rękojeści na kielni- ma cel nadania poślizgu i ochronę naskórka między palcem wskazującym
a kciukiem. Należy więc dbać o czystość pierścienia.

Rys. 6. Kielnia a) rzuty, b) sposób wyważania rękojeści z łopatką, c) czerpak tynkarski [4]

Czerpak tynkarski (rys. 6c) – stosowany zamiast kielni do narzucania zaprawy na ścianę.

Zastosowanie czerpaka tynkarskiego znacznie zmniejsza wysiłek tynkarza, gdyż jednym rzutem
pokrywa się większą powierzchnię niż posługując się kielnią.

Paca (rys. 7a) – jest to gładko ostrugana deska o wymiarach jak na rysunku zaopatrzona

w uchwyt. Używa się jej do narzucania pierwszej warstwy tynku na podłoża drewniane osiatkowane,
a  także  przy  równaniu  drugiej  warstwy  tynku  na  innych  podłożach.  Pacę  z  nałożoną  zaprawą
przykłada  się  dłuższą  krawędzią  do  ściany  i  przesuwa  zygzakowatym  ruchem  przy  jednoczesnym
lekkim  dociskaniu.  W  ten  sposób  uzyskuje  się  dobrą  przyczepność  zaprawy  do  podkładu  bez
żadnych prawie strat na opadanie.

Rys. 7. a) Paca b) deska z trzonkiem c) packa drewniana [4]

Deska z trzonkiem (rys. 7b) – służy do nakładania zaprawy na sufit oraz używa się jej przy

naprawach tynku. Podobnie jak przy nakładaniu pacą, deskę z zaprawą dociska się do sufitu lekko ją
przy tym przesuwając.
Packa drewniana (rys. 7c) – służy do zacierania powierzchni tynku na gładko i na ostro. Zbudowana
jest  podobnie  jak  paca  drewniana  lecz  ma  znacznie  mniejsze  rozmiary  (24x12  cm).  Jeśli  chcemy
uzyskać bardzo gładką powierzchnię należy do zacierania  obłożyć packę filcem.
Packi  stalowe  (rys.  8)  –    używa  się  ich  podobnie  jak  pacek  drewnianych  obłożonych  filcem  do
uzyskania gładkiej powierzchni tynku oraz do zacierania tynku wypalanego.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

a) b)

Rys. 8. Packi: a) packa zaokrąglona do wklęsłych powierzchni, b) packi stalowe [4]

Pędzle: ławkowiec stosowany jest w czasie zacierania tynków do zwilżania powierzchni, zaś

pędzel murarski do tynków surowo pędzlowanych rzadką zaprawą (rys. 9)

a) b)

Rys. 9. a) pędzel ławkowiec, b) pędzel murarski [4]

Cyklina (rys. 10a) – służy do tynków ozdobnych wykańczanych przez skrobanie. Jest to

kawałek blachy stalowej grubości 1-1,5 mm którego jedna krawędź jest zaopatrzona w uchwyt
drewniany, druga zaś ząbkowana lub gładka.

Skrobak (rys. 10b )- deska nabijana gwoździami – służy do skrobanie tynków.

Rys. 10. a) cyklina, b) skrobak [2]

Narzędzia do obróbki tynków kamieniarskich (rys. 11) – są to takie same narzędzia jak do

obróbki kamienia czyli różnego rodzaju dłuta i młotki. W zależności od kształtu oraz wycięcia dłut i
młotków otrzymuje się odpowiedni wygląd obrobionej powierzchni.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 11. Narzędzia do obróbki tynków gładzonych i ozdobnych: a) odbijak dłutowy, b) szczeliniak, c) szpicak,

d) wpustnik, e) gradzina, f) brzeźniak, g) groszkownik do pobijania młotkiem, h) młotek drewniany do pobijania dłut,

i) ciosak dziobowy, k) groszkownik składany, l) karbownik, m) karbownik składany, n) groszkownik [1]

Narzędzia rzeźbiarskie (rys. 12) – stosuje się do specjalnego rodzaju tynku zwanego „sgraffito”.

Nazwa sgraffito pochodzi od słowa włoskiego sgraffiare, co oznacza drapać.

Rys. 12. Narzędzia do wykonywania tynków „sgraffito” [6]

Narzędzia do fakturowania powierzchni tynku np. pace zębate, grzebienie, wzory do odciskania

itp. (rys. 13).

Rys. 13. Narzędzia do wykonywania tynków odciskanych: a) lancet, b) kurza stopka [1]

Narzędzia do ręcznego wykonywania tynków nakrapianych – miotełka z rózeg brzozowych

z kijkiem, szczotka o sztywnym włosiu lub siatka.

Maszynka do nakrapiania tynków jest to aparat służący do wykonywania tynków nakrapianych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 14. Narzędzia do wykonywania tynków nakrapianych: a) miotełka z rózeg brzozowych z kijkiem,

b) szczotka, c) kielnia z siatką, d) aparat natryskowy [1]

Sprzęt i urządzenia pomocnicze do robót tynkarskich

Listwa tynkarska oraz specjalne gwoździe tynkarskie (rys. 15) – służą do wyznaczania

powierzchni lica tynku. Listwy mogą być wykonane, np. z drewna, teownika stalowego lub dwóch
płaskowników 30

6 i 25

4 mm o długości 1,6 m, które mają przyspawane zaczepy, przy pomocy

których można je zawiesić na hakach wbitych w spoiny muru.

Rys. 15. Sprzęt do wyznaczania powierzchni tynku: a) listwa z płaskownika z zaczepami, b) listwa z teownika

nierównoramiennego, c) listwa drewniana, d) gwoździe tynkarskie [4]

4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania możesz sprawdzić, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Do czego w robotach tynkarskich służy: łata murarska, poziomica, wąż wodny?
2.  Do czego w robotach tynkarskich służy młotek murarski?
3.  Do czego służy kielnia i czerpak tynkarski?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.  Jak zbudowana jest i do czego służy paca?
5.  Czy znasz zastosowanie deski z trzonkiem przy robotach tynkarskich?
6.  Czy znasz zastosowanie pacy drewnianej przy robotach tynkarskich?
7.  Czy znasz zastosowanie pędzla ławkowca przy robotach tynkarskich?
8.  Do czego służy cyklina?
9.  Jakie narzędzia używa się do tynków kamieniarskich?
10.  Jakich narzędzi używa się do tynków sgraffito?
11.  Jakie narzędzia można stosować do fakturowania tynków?
12.  Jakie narzędzia stosuje się do wykonywania tynków nakrapianych?

4.3.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobieranie narzędzi do wykonania podkładu pod tynki na podłożu betonowym.
Z przedstawionego przez nauczyciela zestawu narzędzi wybierz te, które będą potrzebne do

wykonania podkładu pod tynk na podłożu betonowym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  rozpoznać przedstawione narzędzia,
2)  wybrać te, które stosowane są do wykonywania podkładów pod tynk,
3)  omówić sposób wykorzystywania każdego z rozpoznanych narzędzi,
4)  omówić sposób konserwacji tych narzędzi.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

zestaw narzędzi: kielnia, czerpak tynkarski, paca, packa drewniana, packa stalowa deska
z trzonkiem, spoinówki o różnych kształtach, pędzel ławkowiec, cyklina, maszynka do
wykonywania tynków nakrapianych, siatka, paca zębata, wzory do odciskania, wykrój tynkarski,
itp.

–

materiały piśmienne.

Ćwiczenie 2

Dobieranie narzędzi i przyrządów do wykonania tynku nakrapianego i sgraffito.
Mając do dyspozycji zestaw różnych narzędzi i przyrządów wybierz te, które będą Ci potrzebne

do:
a) wykonania tynku nakrapianego,
b) wykonania tynku sgraffito,

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) rozpoznać przedstawione narzędzia,
2) pogrupować rozpoznane narzędzia według przydatności do poszczególnych robót,
3) omówić sposób wykorzystywania każdego z rozpoznanych narzędzi,
4) omówić sposób konserwacji tych narzędzi.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy.

–

materiały piśmienne.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz określić zastosowanie:

Tak

Nie

1) sit przesiewowych,

2) stożka pomiarowego,

3) łaty murarskiej,

4) poziomicy wężowej,

5) kątownika murarskiego,

6) kielni i czerpaka tynkarskiego,

7) pacy i packi drewnianej,

8) packi stalowej,

9) packi zębatej,

10) cykliny,

11) deski z trzonkiem,

12) miotełki z witek brzozowych z kijkiem,

13) wzorów do odciskania,

14) wykrojów tynkarskich,

15) narzędzi rzeźbiarskich,

16) listwy tynkarskiej?

Czy potrafisz dobrać narzędzia do poszczególnych robót tynkarskich:

1) narzucania zaprawy na podłoże,

2) wykonywania tynku nakrapianego,

3) fakturowania tynku,

4) wykonywania tynku sgraffito,

5) obróbki tynków kamieniarskich?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.4. Materiały do wykonywania tynków

4.4.1. Materiały nauczania

Spoiwa budowlane

Spoiwem budowlanym nazywamy materiał otrzymany poprzez odpowiednią obróbkę

materiałów  skalnych  (spiekanie,  wypalanie,  prażenie  oraz  stapianie),  a  następnie  ich  rozdrabnianie.
Spoiwa  te  po  zarobieniu  wodą  lub  odpowiednim  roztworem wodnym,  wiąże  i  twardnieje w skutek
procesów  chemicznych,  uzyskując  cechy  ciała  stałego.  Procesy  chemiczne,  w  których  spoiwo
zmienia swój stan skupienia z ciekłego na stały nazywamy wiązaniem spoiwa. Natomiast dalszy ciąg
tego  procesu,  w  którym  spoiwo  nabiera  wytrzymałości  mechaniczne  i  twardnieje  nazywamy
twardnieniem spoiwa. Proces wiązania trwa stosunkowo krótko i wynosi zależnie od rodzaju spoiwa
od kilkunastu minut do kilku godzin. Proces twardnienia przebiega bardzo różnie w czasie i trwa od
kilku do kilkunastu dni, a nieraz ciągnie się latami (np. wapno).

Spoiwa budowlane po zmieszaniu z wodą lub roztworem wodnym stają się zaczynem. Zaczyn

uzupełniony kruszywem nazywamy zaprawą budowlaną.

Spoiwa mineralne, w zależności od warunków wiązania i twardnienia dzieli się na dwie

podstawowe grupy.

Spoiwa powietrzne to takie, w których proces wiązania i twardnienia zachodzi tylko przy

dostępie powietrza. Charakterystyczną cechą tych spoiw jest niska odporność na działanie wody. Do
spoiw powietrznych należą: spoiwa wapienne, glina, spoiwa gipsowe, spoiwa magnezjowe.

Spoiwa hydrauliczne to takie, w których proces wiązania i twardnienia może zachodzić

zarówno przy braku dostępu powietrza (np. pod wodą), jak i na powietrzu. Spoiwa te są odporne na
działanie wody. Do spoiw hydraulicznych należą: cementy portlandzkie, cement hutniczy, cement
pucolanowy, cement murarski, cement hydrotechniczny.

Podstawowe spoiwa mineralne stosowane do zapraw tynkarskich to:

Spoiwa wapienne
–

wapno palone w kawałkach,

–

wapno palone mielone.
Wapno palone w kawałkach powinno być transportowane i przechowywane w sposób

zabezpieczający  go  przed  opadami  atmosferycznymi  i  wilgocią.  Wapno  to  chłonąc  wodę  silnie  się
rozgrzewa  i  przy  niewłaściwym  sposobie  przechowywania,  gdyby  dostała  się  do  niego  woda,  np.
z opadów  atmosferycznych  mogłoby  spowodować  pożar  wskutek  gwałtownego  gaszenia  wapna
(reakcja egzotermiczna). Zaleca się przystąpić do gaszenia wapna zaraz po jego dostarczeniu.

Gaszenie wapna polegające na łączeniu go z wodą może odbywać się ręcznie lub mechanicznie.

W  wyniku  gaszenia  wapna  otrzymujemy  ciasto  wapienne  inaczej  nazywane  wapnem  gaszonym.
Powinno być ono  przetrzymywane w specjalnie przygotowanych i zabezpieczonych dołach. Podczas
dołowania ciasto wapienne należy pielęgnować poprzez uzupełnianie odparowującej i wsiąkającej w
grunt  wody,  co  zabezpieczy  je  przed  przepaleniem.  Ponadto  dół  z  ciastem  wapiennym  należy
zabezpieczyć przykrywając je deskami i zasypując warstwą piasku.

Czas dołowania wapna zależy od jego przeznaczenia i wynosi co najmniej:

–

3 tygodnie – do zapraw murarskich,

–

3 miesiące – do zapraw tynkarskich,

–

6 miesięcy – do tynków szlachetnych i robót specjalnych.
Wapno palone mielone uzyskuje się przez zmielenie brył. Dostarczane jest ono w workach.

Podczas transportu jak i składowania musi być ono zabezpieczone przed działaniem czynników

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

atmosferycznych  i  wilgoci.  Na  budowie  miesza  się  je  najpierw  z  kruszywem  a  następnie  zalewa
wodą.  Zaletą  tego  wapna  jest  to,  że  odpada  czynność  gaszenia  wapna  na  budowie.  Ujemną  stroną
wapna  palonego  mielonego  jest  to,  że  traci  ono  swoje  właściwości  w  ciągu  2-3  tygodni  od  chwili
zmielenia,  wskutek  wchłaniania  wilgoci  z  powietrza.  Ponadto  wapno  to  jest  wyjątkowo  szkodliwe
dla  zdrowia,  a  w  szczególności  ujemnie  działa  na  drogi  oddechowe  i  skórę.  Dlatego  też  przy
stosowaniu  tego  wapna  należy  stosować  środki  ochrony  osobistej:  maski,  kombinezony  i  rękawice
ochronne, a także przestrzegać higieny osobistej.

Wapno hydratyzowane (suchogaszone) otrzymuje się fabrycznie z wapna palonego przez

działanie  na  wapno  pary  w  specjalnych  urządzeniach  do  hydratacji  wapna  palonego.  Powstały
proszek  po  przesianiu  pakuje  się do worków. W celu dogaszania nie zgaszonych cząsteczek wapna
wskazane jest zarobić wapno hydratyzowane na 24 do 36 godzin przed jego użyciem. Wapno należy
przechowywać  w  suchych,  szczelnych  magazynach.  Stosuje  się  je  do  zapraw  murarskich  i
tynkarskich oraz do przygotowania suchych mieszanek tynków szlachetnych.

Wapno pokarbidowe jest to wapno gaszone otrzymywane jako odpad z wytwornic acetylenu.

Nie powinno zawierać grudek ani wydzielać zapachu amoniaku lub acetylenu. Nadaje się ono do
zapraw murarskich i tynkarskich.

Wapno hydrauliczne otrzymuje się przez wypalanie wapieni o odpowiednim składzie

chemicznym, a następnie poddaje hydratacji oraz miele. Ponieważ w czasie wiązania i przez
pierwszych 7 dni twardnienia ma cechy spoiwa powietrznego, a następnie nabiera cech jak spoiwa
hydrauliczne można stosować je do zapraw narażonych na działanie wilgoci. W czasie transportu jak
i składowania należy zabezpieczyć je przed działaniem czynników atmosferycznych i wilgoci.

Glina

Jest to spoiwo do powstania, którego nie wymagana jest obróbka termiczna. Wydobywana jest

ona w stanie, który wymaga tylko oczyszczenia i ewentualnie uszlachetnienia. Po zarobieniu wodą
glina mięknie, pęcznieje i traci swoje właściwości mechaniczne. Podczas wysychania kurczy się co
może powodować jej pękanie.

Ma zastosowanie jako spoiwo do zapraw glinowych oraz jako domieszka do zapraw

wapiennych, cementowych a nawet gipsowych.

Przed przystąpieniem do wykonywania zapraw z gliną należy ją wcześniej namoczyć, aby

otrzymać zawiesinę, a następnie przelać przez sito, najpierw o oczkach 8-10 mm, a następnie
o oczkach 2-3 mm.

Do zapraw stosujemy gliny tłuste to znaczy takie, w których jest najmniejsza zawartość piasku

do 3%.

Spoiwa cementowe

Spoiwa cementowe należą do najpowszechniej stosowanych spoiw hydraulicznych. Powstają

przez wypalenie mieszaniny wapienia oraz glinokrzemianów i bardzo dokładne zmielenie spieczonej
masy. Jedną z najistotniejszych cechą cementu jest jej marka, która określa minimalną wytrzymałość
na ściskanie w MPa, którą cement powinien wykazać po 28 dniach twardnienia.

Z wymienionych w tabeli spoiw cementowych do wykonywania zapraw tynkarskich

wykorzystuje się:
–

cement murarski który ma markę 15. Stosuje się go w robotach tynkowych do wykonywania
zwykłych zapraw.

–

cement portlandzki marki 25 i 35, który może być stosowany do tynków szlachetnych,

–

cement portlandzki biały produkowany w dwóch markach 25 i 35. Cement biały stosuje się do
robót elewacyjnych, dekoracyjnych, do produkcji elementów budowlanych, do produkcji
cementu kolorowego i suchych mieszanek tynkarskich. Cementom tym stawiane są dodatkowe
wymagania w zakresie białości określanej w procentach (powinna być ona od 64% do 80%).

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

cement hutniczy marki 25 różni się od cementu portlandzkiego rodzajem składników użytych do
produkcji.  W  cemencie  tym  do  klinkieru  cementowego  dodawany  jest  żużel  granulowany,
produkt  odpadowy  otrzymywany  z  wielkich  pieców.  Dzięki  swojemu  składowi  cementy  te  są
odporne  na  działania  wody  morskiej  oraz  agresywnych  wód  gruntowych.  Cement  hutniczy
może być stosowany w zaprawach tynkarskich tylko do tynków zwykłych.

Cementy  dostarczane  są  na  budowę  luzem  oraz  w  workach  papierowych  po  50  kg  lub  25  kg.
W czasie  transportu  i  magazynowania  powinien  być  zabezpieczony  przed  działaniem  czynników
atmosferycznych  oraz  wilgoci.  Magazyny  na  cement  powinny  być  suche  i  przewiewne,  a  worki
układane  na  paletach.  Okres  magazynowania cementu  nie powinien przekraczać 3 miesięcy od daty
workowania.  Cement  dowożony  luzem  specjalnymi  samochodami  musi  być  magazynowany  w
specjalnie do tego przeznaczonych zasobnikach.

Suche mieszanki do tynków szlachetnych przygotowywane są fabrycznie, gdyż wymagają

bardzo  starannego  doboru  składników  jednolitej  jakości.  Dostarczane  są  na  budowę  w  workach
o masie  50  kg  i  przed  użyciem  wymagają  tylko  zmieszania  z  wodą.  Należy  je  zużyć  możliwie
niezwłocznie  po  wyprodukowaniu,  gdyż  wraz  z  upływem  czasu  pogarszają  się  właściwości  spoiw.
Po upływie miesiąca od daty produkcji podanej na opakowaniu mieszanka przed zużyciem powinna
być  sprawdzona  laboratoryjnie.  Całość  robót  tynkarskich  powinna  być  wykonana  z  zapraw
pochodzących z tej samej partii produkcyjnej.

W skład suchych mieszanek do tynków szlachetnych wchodzą:

–

cement portlandzki (najczęściej biały),

–

wapno suchogaszone (hydratyzowane),

–

kruszywa kolorowe w postaci mączki kamiennej, drobnego grysiku i piasku, które nadają
przyszłemu tynkowi właściwą fakturę i zabarwienie,

–

dodatki barwiące czyli pigmenty zwiększające intensywność barw,

–

dodatki dekoracyjne, np. łyszczek (mika).

Suche mieszanki do tynków szlachetnych podlegają następującej klasyfikacji:
–

odmiany barwione mączką kamienną (M), barwione pigmentami (P),

–

klasy: na cemencie portlandzkim białym ( klasa I), na cemencie portlandzkim szarym (klasa II),

–

rodzaje: do nakrapiania (N), do cyklinowania (C), do gładzenia i szlifowania (G), do obróbki
kamieniarskiej (K),

–

typy: drobnoziarniste (d), średnioziarniste (s), gruboziarniste (g).

Kruszywa i wypełniacze do zapraw tynkarskich

Kruszywo jest to materiał naturalny lub sztuczny dodawany do zaczynu w celu uzyskania

zaprawy. Dzięki dodatkowi kruszywa w zaprawie wypełnia się znaczną część przestrzeni,
ograniczając w ten sposób ilość spoiwa do niezbędnych rozmiarów. Przyczynia się to do
zmniejszenia skurczu tej mieszaniny, a co za tym idzie zabezpiecza ją przed pękaniem.

Podstawowymi cechami technicznymi kruszyw są: frakcja oraz uziarnienie.
Do ustalenia uziarnienia kruszywa służą znormalizowane zestawy sit, przez które przesiewa się

kruszywo. Zbiór ziaren kruszywa między kolejnymi sitami zestawu to frakcją kruszywa, zaś wykaz
poszczególnych frakcji zawartych w kruszywie to uziarnienie.

Do zapraw tynkarskich stosowane są najczęściej piaski, grysy i mączki kamienne, kruszywa

ciężkie i kruszywa lekkie.

Piasek jest to najczęściej stosowane kruszywo do zapraw tynkarskich. Występuje w dwóch

postaciach (klasach) jako:
–

naturalny,

–

łamany czyli pozyskiwany poprzez rozdrabnianie litej skały, np. granitu.
O przydatności piasku do zapraw tynkarskich decyduje jego uziarnienie. Pod tym względem

rozróżnia się dwie odmiany piasku:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

odmiana 1 – wielkość ziaren do 2 mm,

–

odmiana 2– wielkość ziaren do 1 mm.
Spodnie warstwy tynku wykonuje się z piasku o uziarnieniu 1÷2 mm (obrzutka), wierzchnie

0,5÷1 mm (narzut). Warstwa licowa (gładź) powinna być wykonana z zastosowaniem piasku
o ziarnach do 0,5 mm, a w przypadku tynków doborowych do 0,25 mm.

Piasek powinien być czysty, bez domieszek wpływających szkodliwie na wiązanie

i wytrzymałość zaprawy. Pod względem ilości zanieczyszczeń zawartych w piasku dzielimy na dwa
gatunki: I i II dla każdej odmiany.

Piasek powinien być przechowywany tak, aby nie dopuścić do jego zanieczyszczenia oraz

zmieszania z innymi klasami, gatunkami i frakcjami. Składowisko powinno być oznaczone
tabliczkami aby zapewnić dobór odpowiedniego piasku do danej zaprawy.

Oznaczenie piasku powinno zawierać:

–

nazwę klasy,

–

odmianę,

–

gatunek,

–

wskaźnik uziarnienia,

–

numer normy.
Grysy i mączki kamienne powstają poprzez rozdrabnianych kolorowych kamieni naturalnych:

marmurów, dolomitów, wapieni i trawertynów.

W zależności od rodzaju kruszywa stosuje się następujące oznaczenia: dla kruszyw

marmurowych symbol M, dolomitowych D, wapiennych W, trawertynowych T.

Grysiki pod względem właściwości fizycznych powinny odpowiadać takim warunkom, które

stawia się w stosunku do piasku. Do tynków szlachetnych stosuje się grysik o uziarnieniu 1÷3 mm
oraz mączkę o uziarnieniu 0÷0,2 mm. Wilgotność mączki kamiennej nie powinna przekraczać 3%
dla gatunku 1 oraz 8% dla gatunku 2.

Sposób przechowywania powinien być taki sam jak w przypadku piasków.

Woda do zapraw

Woda zarobowa do zapraw musi spełniać określone warunki:

–

powinna być to woda zdatna do picia z wyjątkiem wody mineralnej,

–

nie wolno stosować wód ściekowych, bagiennych, zawierających tłuszcze, kwasy humusowe,
cukier, wodorosty itp.,

–

max. kwasowość wody do pH 4.

Dodatki barwiące

Pigmenty są to substancje barwiące nieorganiczne lub organiczne, nierozpuszczalne w wodzie,

olejach, żywicach i rozpuszczalnikach organicznych. Występują w postaci sproszkowanej i stanowią
podstawowy, obok spoiwa, składnik materiałów malarskich.

Do barwienia zapraw tynkarskich można stosować tylko te rodzaje pigmentów, które nie będą

ujemnie wpływać na czas wiązania, twardnienia i wytrzymałość zapraw oraz nie będą zawierać soli
rozpuszczalnych w wodzie, co powodowałoby wykwity. Ponadto pigmenty te muszą być odporne na
działanie:
–

światła,

–

czynników atmosferycznych,

–

alkalicznych właściwości spoiw wapiennych i cementowych

–

związków siarki zawartych w cemencie.
W zaprawach tynkarskich dodatek pigmentu nie powinien być większy niż 5% masy spoiwa.

Dlatego muszą one mieć dużą siłę barwienia. Siła barwienia pigmentu zależy od jego czystości,
miałkości i jednorodności chemicznej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jako materiał barwiący do zapraw tynkarskich stosowane są też barwne mączki kamienne

uzyskiwane z kolorowych skał, np. marmurów, serpentynów, tufów, mączki z gruzu ceglanego,
klinkierowego i terakotowego.

Dodatki dekoracyjne

Aby zwiększyć walory dekoracyjne tynków szlachetnych do suchej zaprawy dodaje się łyszczku

(miki), który wywołuje piękną grę światła, zwłaszcza przy oświetleniu słonecznym. Mikę można
zastąpić drobno mielonym szkłem o wielkości blaszek do:
–

2 mm – tynki drobnoziarniste,

–

4 mm – tynki średnioziarniste,

–

6 mm – tynki gruboziarniste.
Dodatki dekoracyjne stosowane są do tynków szlachetnych w ilościach nie większych niż 3%

masy suchej mieszanki.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jaką substancję nazywamy spoiwem?
2.  Co rozumiesz pod pojęciem wiązania i twardnienia spoiwa?
3.  Co rozumiesz pod pojęciem spoiwa powietrznego i hydraulicznego?
4.  Jakie spoiwa należą do grupy spoiw powietrznych a jakie do hydraulicznych?
5.  Co to jest ciasto wapienne?
6.  Jak długo należy dołować wapno do tynków szlachetnych?
7.  Które z cementów nadają się do tynków szlachetnych?
8.  Jaką funkcję w zaprawie spełnia kruszywo?
9.  Co rozumiesz pod pojęciem frakcji kruszywa?
10.  Co rozumiesz pod pojęciem uziarnienia kruszywa?
11.  Jakie kruszywa mogą być stosowane do tynków szlachetnych?
12.  Jak powinny być przechowywane kruszywa do zapraw?
13.  Jakie warunki powinna spełniać woda do zapraw?
14.  Co to są pigmenty?
15.  Jakie warunki powinny spełniać pigmenty stosowane do barwienia zapraw tynkarskich?

4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wybieranie spoiw o odpowiednim zastosowaniu i określonych cechach.
Mając do dyspozycji charakterystykę spoiw wybierz te które:

1) nadają się do wykonywania zapraw tynkarskich,
2) są spoiwami powietrznymi,
3) są spoiwami hydraulicznymi.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z charakterystykami spoiw budowlanych,
2) ustalić które spoiwa spełniają warunki zadane w ćwiczeniu,
3) określić nazwy tych spoiw.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

charakterystyki spoiw budowlanych,

–

materiały piśmienne.

Ćwiczenie 2

Ustalenie zapotrzebowania i dozowania materiałów do wykonania określonych tynków.
Mając podaną recepturę, ustal zapotrzebowanie ilościowe oraz sposób dozowania materiałów

do wykonania tynków średnioziarnistych w ilości 200 kg proponowanej zaprawy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z recepturami stosowania zadanych w ćwiczeniu materiałów,
2) odliczyć na podstawie receptur ilości poszczególnych materiałów na zadaną w ćwiczeniu masę,
3) zapisać kolejność czynności przy przygotowaniu zapraw i zaczynów.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

receptury stosowania dodatków zadanych w ćwiczeniu,

–

kalkulator,

–

materiały piśmienne.

4.4.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) zdefiniować pojęcie spoiwo budowlane?

2) zdefiniować pojęcie spoiwo powietrzne i spoiwo hydrauliczne?

3) zdefiniować pojęcie mleko wapienne i ciasto wapienne?

4) zdefiniować pojęcie frakcja i uziarnienie kruszywa?

5) klasyfikować piasek naturalny?

6) klasyfikować piasek łamany?

7) wymienić dodatki do zapraw tynkarskich?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.5. Techniki wykonywania, naprawy i renowacje tynków ozdobnych

i szlachetnych: nakrapianych, zmywanych. cyklinowanych
i gładzonych, kamieniarskich, sgraffito, tynków pod malowidła
freskowe, sztablatur i tynków ozdobnych

4.5.1. Materiał nauczania

Tynki nakrapiane

Tynk szlachetny nakrapiany powstaje przez odpowiednie naniesienie specjalnej drobnoziarnistej

zaprawy szlachetnej do nakrapiania, otrzymanej z suchej mieszanki
Do  ich  wykonywania  należy  stosować  drobny  piasek,  a  przy  zaprawach  cementowych  należy
dodawać  mleko  wapienne.  Nakrapianie  wykonuje  się  na  podłożu  lub  narzucie  cementowym  lub
cementowo-wapiennym.  wykonanym  jako  tynk  zwykły  dwu-  lub  trzywarstwowy.  Warstwę
nakrapianą nanosi się nie wcześniej niż po 2 dniach po zakończeniu przygotowania podkładu. Przed
nakrapianiem  podkład  należy  zwilżyć  wodą  na  ok.  3  godzin  przed  rozpoczęciem  nakrapiania  oraz
bezpośrednio przed tą czynnością. Nakrapianie można wykonywać z miotełki, z kielni, szczotką lub
mechanicznie.

Nakrapiając  miotełką  (rys.  14a)  tynkarz  zanurza  ją  w  rzadkiej  zaprawie  i  uderza  o  trzymany
w drugiej  ręce  drewniany  kolek.  Tynki  nakrapiane  miotełka  należy  nakrapiać  dwukrotnie  pasami
poziomymi  (tam  i  z  powrotem)  oraz  w  kierunku  pionowym  od  dołu  do  góry.  Przed  każdym
zanurzeniem miotełki zaprawę należy mieszać.

Nakrapianie z kielni (rys. 17c) polega na narzucaniu zaprawy kielnią przez siatkę o oczkach
2,5÷10 mm rozpięta na drewnianej ramie i ustawioną 20÷30 cm od ściany. Rzucać należy zaprawę
trzy- lub czterokrotnie na każde miejsce, pilnując by siatka była oddalona od ściany zawsze o tę samą
odległość.

Nakrapiając  aparatem  (rys.  14d)  tynkarz  trzyma  go  w  lewej  ręce,  prawą  zaś  obraca  korbą
z szybkością  25÷30  obr/min.  Siła  wyrzutu  i  ilość  wyrzucanej  zaprawy  może  być  regulowana.
Nakrapianie aparatem jest znacznie oszczędniejsze niż sposoby nakrapiania ręcznego. Nie ma tu tak
dużych  strat  materiału,  a  wydajność  pracy  jest  znacznie  większa.  Powierzchnia  tynku  może  być
równomiernie nałożona, nawet przy wykonaniu jej przez dwóch tynkarzy. Jeżeli w czasie nakrapiania
powstaną  błędy  lub  nierównomierności  faktury,  należy  je  na  świeżo  poprawić,  powtarzając
nakrapianie  w  tych  miejscach  rzadką  zaprawą.  Drobniejsze  niedokładności  można  usunąć  szczotką
ryżową przed zakończeniem wiązania zaprawy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 16. Faktura tynku nakrapianego miotełką a) o drobnym narzucie b) o grubym narzucie [6]

Tynki odciskane

Powinny być wykonane jako dwuwarstwowe z zaprawy cementowo-wapiennych i gipsowo-
wapiennych z odciśnięciem na świeżo narzuconej i wyrównanej warstwie zaprawy wzoru kielnią,
szpachlą, lancetem, specjalnym wykrojem lub kurzą stopką.

Odciskane  kielnią:  wykonuje  się  w  ten  sposób,  że  przesuwa  się  kielnię  w  kierunku  poziomym,
odciskając  ją  na  tynku  w  odstępach  odpowiadających wymiarom  kielni.  Dzięki  różnym położeniom
narzędzia  otrzymujemy  rozmaicie  uformowaną  powierzchnię  tynku.  Można również  odciskać  tylko
czubek kielni. Odciskanie kielnią jest o tyle najprostsze, że nie wymaga zmiany narzędzia  (rys. 17).

Rys.17

Tynk odciskany kielnią: a) zwykłą, b) zaokrągloną [6]

Przy  odciskaniu  szpachla,  po  zarzuceniu  części  powierzchni,  tynkarz  odkłada  kielnię  i  bierze
szpachlę,  którą  odciska  na świeżej  zaprawie (rys.  18a).  Zupełnie podobnie wykonuje się odciskanie
lancetem  (rys.  18b).  Może  tu  współpracować  dwóch  tynkarzy.  Jeden  wykonuje  narzut,  drugi  zaś
odciskanie.  Odciskanie  specjalnymi  wykrojami,  np.  kurzą  stopką  (rys.  18c),  wykonuje  się  na
wyrównanym narzucie.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 18. Tynk odciskany a) szpachlą b) lancetem c) w kurzą stopkę [6]

Tynk kraterowany

Należy  on  do  tynków  dwuwarstwowych.  Jest  on  mniej  trwały,  górnej  warstwy  nie  dociska  się,
a przeciwnie odrywa. Technika wykonywania tynków kraterowanych (rys. 19) polega na tym, że do
świeżo narzuconej rzadkiej zaprawy i przyciska się miejsce przy miejscu packę lub kielnię, następnie
zaś  odciąga się  ją poziomo. Na skutek wytworzonego przez to działania ssącego narzędzie pociąga
za  sobą  pewną  ilość  zaprawy,  przez  co  tworzą  się  podobne  do  kraterów  wzniesienia,  stąd  też
pochodzi nazwa tynków.

Rys. 19. Tynk kraterowaty [6]

Tynki zmywane

Podkład pod tynk zmywany stanowi dwuwarstwowy tynk pospolity, zazwyczaj z zaprawy
cementowej l:3. Powierzchnia podkładu powinna być dokładnie porysowana. Wymagania
jakościowe jak dla tynków zwykłych kat. II.

Orientacyjne grubości tynków zmywanych odpowiednio wynoszą:
–

drobnoziarniste — 8÷12 mm,

–

średnioziarniste — 12÷16 mm,

–

gruboziarniste — 16÷20 mm.

Tynk zmywany wykonuje się z zaprawy zawierającej żwirek lub grysy kamienne oraz spoiwo
(cement i wapno).

Orientacyjnie na 100 kg mieszaniny daje się 10 kg cementu, 15 kg ciasta wapiennego, resztę zaś
stanowi żwirek lub grysik zmieszany z piaskiem, którego nie powinno być więcej jak 20÷30%

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

kruszywa. Zaprawę w czasie nakładania należy ustawicznie mieszać, aby ciężkie ziarna nie osiadały
na dnie.

Zaprawę  szlachetną  narzuca  się  kielnią  na  świeży  nie całkowicie stwardniały  podkład  (ok.  2  dni  po
jego  wykonaniu).  Narzuconą  zaprawę  ściąga  się  z  dołu  ku  górze  pacą,  dociskając  ją  do  podkładu.
Przed  przystąpieniem  do  pracy  podkład  należy  zwilżyć  dwukrotnie  wodą  na  3  godziny
i bezpośrednio przed nanoszeniem zaprawy. Zaprawę wyrównuje się pacą i zaciera ruchami kolistymi
tak, aby nie wyłuskiwać ziaren kruszywa.

Zmywanie powierzchni tynku wykonuje się kilkakrotnie pędzlem lub szczotką.

Pierwsze  w  dniu  naniesienia  zaprawy  w  celu  usunięcia  spoiwa  z  powierzchni  tynku  i  odsłonięcia
ziaren  kruszywa.  Po  wykonaniu  zmywania  należy  natychmiast  docisnąć  powierzchnię  tynku  do
podkładu  obciągniętą  filcem  packą,  ponieważ  w  czasie  zmywania  może  nastąpić  rozluźnienie
niektórych ziaren kruszywa.

Po upływie 2÷ 3 dni tynk zmywa się powtórnie roztworem kwasu solnego HCl (kwas wlewa się do
wody, nigdy odwrotnie).Na 10 odmierzonych objętości wody wlewamy 1 objętość kwasu. Czynność
ta ma na celu usunięcie białego nalotu wapiennego z powierzchni tynku.

Po  uzyskaniu  naturalnej  barwy  kruszywa  całą  powierzchnię  zmywa  się  ponownie  czystą  wodą  za
pomocą  szczotki  w  celu  usunięcia  pozostałości  kwasu.  Jeżeli  po  tym  zabiegu  kruszywo  nie  będzie
miało  czystej  naturalnej  barwy,  to  po  upływie  2÷  3  tygodni  należy  jeszcze  raz  zmyć  powierzchnię
tynku.

Po całkowitym stwardnieniu powierzchnię tynku można dodatkowo przeszlifować osełkami
z piaskowca lub karborundu, co podnosi jej wygląd.

Tynki zmywane odznaczają się dużą odpornością na działanie czynników atmosferycznych
i brudzenie się, nadają się do okresowego oczyszczania przez zmywanie wodą. Z tego względu tynki
te są chętnie stosowane na cokoły budynków i ściany narażone na zacinające deszcze.

Rys. 20. Faktury tynku zmywanego [6]

Tynk kamyczkowy

Odmianą  tynku  zmywanego  jest  tynk  kamyczkowy  (rys.  21).  Wykonuje  się  go  na  podkładzie
z zaprawy  cementowej  l:3.  Jako  kruszywa  do  warstwy  licowej  używa  się  dobrze  przesianego
płukanego  żwirku.  Przy  takim  doborze  materiałów  tynk  nabiera  naturalnego  zabarwienia  cementu.
Dla  uzyskania  lepszych  efektów  dekoracyjnych,  na  warstwę  licową  można  użyć  grysików  z
barwnych  kamieni  lub  dodać  pigmentu  do  cementu.  Po  nałożeniu  warstwy  licowej,  gdy  cement

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

dostatecznie  zwiąże,  przeważnie  następnego dnia po nałożeniu lub  w  chłodniejszych okresach roku
po 2 dniach, można przystąpić do usuwania nadmiaru spoiwa znajdującego się na ziarnach warstwy
licowej. W tym  celu nałożony tynk polewamy wodą i oczyszczamy szczotką drucianą tak długo, aż
wydobędziemy  na  wierzch  ziarna  żwiru  tak,  by  leżały  one  obok  drugich.  Podobny,  ale  znacznie
słabszy efekt można otrzymać przez wytrawienie tynku kwasem solnym o mocy±5%.

Inny sposób  otrzymywania  tynku  o  zbliżonej fakturze, lecz o znacznie grubszym uziarnieniu polega
na  wciskaniu  w  świeżo  nałożoną  wyprawę  odpowiedniej  wielkości  kamieni  tak,  aby  widoczna
powierzchnia  kamieni  znajdowała  się  mniej  więcej  w  jednej  płaszczyźnie  i  aby  spoiny  były  jak
najmniejsze.  Po  stwardnieniu  tynku  powierzchnie  czyści  się  jak  uprzednio  szczotką  drucianą
i spłukuje wodą.

Rys. 21. Tynk kamyczkowy [6]

Tynki cyklinowane

Tynki  cyklinowane  wykonuje  się  przez  narzucenie,  wyrównanie  i  zatarcie  zaprawy,  a  następnie
obróbkę  powierzchni  świeżego  tynku  przez  skrobanie  cykliną  lub  deską  nabitą  gwoździami
(skrobakiem).  Podkład  pod  tynk  wykonuje  się  z  tynku  zwykłego  dwuwarstwowego  o  dokładności
wykonania jak dla tynków III kategorii. Powierzchnia podkładu powinna być dokładnie porysowana
cykliną.

Orientacyjne grubości tynków cyklinowanych, zależnie od ich struktury, wynoszą odpowiednio:

–

drobnoziarniste – 5÷7 mm,

–

średnioziarniste – 6÷10 mm,

–

gruboziarniste – 10÷20 mm.

Do tynków cyklinowanych używa się zapraw z suchych mieszanek których konsystencja powinna
wynosić odpowiednio dla tynków:

–

drobnoziarnistych – 8÷9 cm,

–

średnioziarnistych – 7÷8 cm,

–

gruboziarnistych – 6÷7 cm.

Zaprawę nanosi się na świeży podkład, nie później niż w 1÷2 dni po jego wykonaniu, wyrównuje ją
pacami lub łatami, silnie dociskając do podłoża, a następnie zaciera packami.

Po upływie 6÷16 godzin od zatarcia tynku przystępuje się do cyklinowania jego powierzchni tynku,
tj. skrobania cykliną zębatą, cykliną rowkującą lub skrobakiem.

Przy cyklinowaniu cykliną zębatą rozstaw ząbków cykliny powinien odpowiadać największemu
wymiarowi ziaren zaprawy. To samo dotyczy rozstawu gwoździ w desce skrobaka.

Czynność cyklinowania polega na przeciąganiu ząbkowaną krawędzią cykliny po powierzchni tynku.
Ruch cykliny powinien być ciągły, a nacisk równomierny i lekki tak, aby zęby cykliny powodowały

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

wyłuskiwanie się poszczególnych ziaren kruszywa z powierzchni tynku bez pozostawiania bruzd.
Podobny efekt można uzyskać za pomocą skrobaka (deseczki nabitej gwoździami), którym pociąga
się po powierzchni tynku lub lekko uderza, co pozwala uzyskać fakturę chropowatą o równomiernie
rozrzuconych wgłębieniach i wypukłościach.

Innym sposobem wykonania faktury tynku cyklinowanego jest obróbka jego powierzchni cykliną
rowkującą, której zęby są rozstawione w odstępach nie mniejszych niż 3-krotna średnica
najgrubszych ziaren kruszywa. Pociągnięcia cykliny powinny być pionowe.

Po zakończeniu cyklinowania partii tynku jego powierzchnię należy oczyścić z okruchów zaprawy
miękką i suchą szczotką lub pędzlem. Po upływie 3-4 dni tynki cyklinowane zaleca się przemyć 5%
roztworem kwasu solnego, a następnie dokładnie spłukać wodą.

Rys. 22. Faktura tynku cyklinowanego a) drobnoziarnista b) rowkowana [6]

Tynki gładzone

Tynki gładzone wykonuje się podobnie jak tynki cyklinowane, z tym że używa się zaprawy
drobnoziarnistej a powierzchnię zaciera się packą drewnianą lub packą pokrytą filcem. Technika
wykonania jest podobna jak tynków zwykłych doborowych.

Stosując zaprawę z kruszywa grubszego można uzyskać ciekawe faktury tynków zacieranych packą
drewnianą. Podczas zacierania packą w kierunku pionowym uzyskuje się fakturę przedstawioną na
rys. 23a, a w razie zacierania ruchami kolistymi rys. 23b.

Rys. 23. Faktura tynku zacieranego pacą a) ruchami pionowymi, b) ruchami kolistymi [6]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tynki kamieniarskie

Tynkiem kamieniarskim nazywa się odmianę tynku szlachetnego, którego obróbkę powierzchni
przeprowadza się narzędziami stosowanymi do obróbki kamienia. Ze względu na technikę obróbki
rozróżnia się tynki: nakuwane, młotkowane i szlifowane.

Podkład pod tynk kamieniarski stanowi dwuwarstwowy tynk zwykły pospolity o dokładności
wykonania jak dla tynków III kat., sporządzony z zaprawy cementowej l:3. Powierzchnia tynku
powinna być porysowana kielnią, głębokość rys – ok. 3 mm, a odstępy między rysami – 5-10cm.

Orientacyjne grubości tynków kamieniarskich wynoszą odpowiednio:

–

drobnoziarniste – 6-10 mm,

–

średnioziarniste – 8-12 mm.

–

gruboziarniste – 10-15 mm.

Do tynków kamieniarskich stosuje się mieszanki suchych zapraw (do tynków szlifowanych)
zarabiane wodą do wymaganej konsystencji, wynosi ona odpowiednio dla tynków:

–

drobnoziarnistych 8-9 cm,

–

średnioziarnistych 7-8 cm,

–

gruboziarnistych 6-7 cm.

Zaprawę nanosi się na podkład nie całkowicie stwardniały, tj. po 3-5 dniach od jego wykonania,
wyrównuje i zaciera.

Do obróbki powierzchni metodą nakłuwania lub młotkowania można przystąpić dopiero wówczas,
gdy przy próbie uderzenia dłutem następuje przecinanie, a nie wyłuskiwanie ziaren kruszywa, tj. po
5-12 dniach twardnienia zaprawy.

Obróbkę tynku przez szlifowanie można rozpocząć po 3-5 dniach, gdy pocieranie powierzchni
kamieniem szlifierskim powoduje pylenie, a nie zamazywanie powierzchni.

Obróbkę kamieniarską powierzchni tynków wykonuje się specjalnymi narzędziami.

Najczęściej wykonuje się faktury nakłuwane:

–

dłutowaną,  która  na  tynkach  o  strukturze  średnioziarnistej  może  być  grubo,  lub
średniodłutowana  (głębokość  bruzdek  4  lub  3  mm,  odstępy  5÷7  lub  3÷5  mm),  a  na  tynkach
drobnoziarnistych drobno- lub  bardzo  drobnodłutowana  (głębokość bruzdek l mm, odstępy 2
mm), przykład faktury przedstawiono na rys. 24.

Rys. 24. Faktura tynku kamieniarskiego: a) bardzo drobnodłutowany b) drobnodłutowany [6}

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

gradzinowaną, która może być zależnie od głębokości rowków i ich rozstawu grubo, średnio,
lub drobnogradzinowana,

–

grotowaną, która może być wykonana na tynkach o strukturze gruboziarnistej (grubo, lub
średniogrotowana) oraz średnioziarniste (faktura średnio, lub drobnogrotowana),

oraz faktury młotkowane:

–

groszkowaną – grubo-, średnio- lub drobnogroszkowaną.

–

prążkowaną – grubo-, średnio- lub drobnoprążkowaną,

które stosuje się odpowiednio na tynkach o strukturze grubo-, średnio lub drobnoziarnistej.

Sposób wykonania faktury groszkowej przedstawiono na rys. 25.

Rys. 25. Wykonywanie faktury groszkowej [6]

Tynki szlifowane

Tynki  szlifowane  otrzymuje  się  przez  ręczne  lub  mechaniczne  wyrównywanie  i  wygładzenie
powierzchni  stwardniałego  tynku.  Tynki  naśladujące  piaskowce  i  wapienie  szlifuje  się  na  sucho
osełkami  z  piaskowca  ostroziarnistego,  aż  do  całkowitego  wygładzenia  powierzchni.  Tynki
naśladujące granity lub inne skały magmowe szlifuje się na mokro osełkami karborundowymi o coraz
drobniejszym  uziarnieniu.  Szlifuje  się,  aż  do  ukazania  się  pełnych  przekrojów  kruszywa  na
wygładzonej  powierzchni.  Powinny  być  stosowane  osełki  o  barwie  zbliżonej  do  barwy  tynku.  Po
zakończeniu obróbki kamieniarskiej powierzchnię tynku należy odkurzyć i dokładnie zmyć wodą.

Tynki kamieniarskie mają zastosowanie przede wszystkim jako wyprawy cokołów budynków oraz
elementów wystroju architektonicznego na elewacjach.

Tynki sgraffito

Nazwa sgraffito pochodzi od włoskiego słowa sgraffiare, co znaczy drapać.

Na właściwe jakościowo wykonanie sgraffito składają się zdolności i umiejętności artysty plastyka,
który opracowuje projekt graficzny i rysunki wykonawcze oraz tynkarza-sztukatora, który realizuje
projekt.

Tynk sgraffito jest to tynk szlachetny składający się z dwóch lub więcej warstw barwnych,
naniesionych na podkład w postaci tynku zwykłego pospolitego dwuwarstwowego, o dokładności
wykonania jak dla tynków III kategorii.
Podkład pod tynk sgraffito powinien być wykonany z następujących zapraw:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

pod sgraffito wewnętrzne z zaprawy cementowo-wapiennej lub gipsowo-wapiennej marki nie
niższej niż M2 a na podłożach betonowych nie niższej niż M4,

–

pod sgraffito zewnętrzne z zaprawy cementowo-wapiennej lub cementowej uplastycznionej
ciastem wapiennym, marki nie niższej niż M4, a na podłożach betonowych nie niższej niż M7.

Zaprawę  szlachetną  na  warstwy  barwne  i  wierzchnią  tynków  sgraffito  przygotowuje  się  z  suchych
mieszanek  do  tynków  szlachetnych  drobnoziarnistej.  Na  pierwszą  warstwę  barwną  zaprawa  może
mieć  kruszywo  o  ziarnie  grubszym,  tj.  do  2  mm,  na  następne  warstwy  powinna  mieć  kruszywo
o drobniejszym uziarnieniu.
Tynki  sgraffito  mogą  być  wykonane  również  z  zaprawy  wapiennej  o  proporcji  l  część  ciasta
wapiennego  i  3  części  czystego  rzecznego piasku lub  z zaprawy cementowo-wapiennej  o  proporcji
1:1:6.

Do warstw barwnych tynku dodaje się pigment odporny na działanie wapna lub wapna i cementu
oraz światła.

Poszczególne warstwy tynku powinny być wykonane z zaprawy o podobnym składzie, aby nie
spowodować powstania wewnętrznych naprężeń w tynku.

Sgraffito może być:

–

dwubarwne,

–

trójbarwne lub

–

wielobarwne.

W najprostszym dwubarwnym rozwiązaniu tynk sgraffito składa się z następujących warstw:
–

podkładu, którym jest tynk zwykły, o porysowanej powierzchni,

–

warstwy barwnej, stanowiącej podstawę sgraffito, grubości 4÷5 mm z zaprawy szlachetnej
odpowiedniej barwy, naniesionej na niecałkowicie stwardniały podkład, warstwa ta powinna być
starannie wyrównana i zatarta na ostro,

–

warstwy wierzchniej stanowiącej tło sgraffito, grubości 2÷4 mm, z zaprawy szlachetnej,
nakładanej na poprzednią warstwę bezpośrednio po rozpoczęciu się jej wiązania, a następnie
wyrównanej i zatartej na ostro.

Zaraz  po  lekkim  stwardnieniu  wierzchniej  warstwy  nanosi  się  na  powierzchnię  tynku  kontury
rysunku.  Do  tego  potrzebny  jest  rysunek  wykonany  na  papierze  w  skali  1:1,  którego  kontury
nakłuwa  się  specjalnym  przyrządem  do  perforowania  (kółko  z  ostrzami,  obracające  się  na  osi),
Arkusz rysunku przykłada się do powierzchni tynku i napyla nakłute linie pyłem z węgla drzewnego
(na jasnym tynku) lub kredą (na ciemnym tynku) za pomocą tamponu. Po odjęciu papieru pozostaje
na  tynku  kropkowany  ślad  linii  stanowiących  kontury  rysunku.  Wzdłuż  tych  linii  wycina  się
odpowiednie fragmenty wierzchniej warstwy tynku, odsłaniając barwną warstwę sgraffito.

Wyskrobywanie  aż  do  osłonięcia  warstwy  o  barwie  podanej  na  rysunku  powinno  mieć  miejsce
w czasie,  gdy  zaprawa  jeszcze  niezupełnie  stwardniała.  Tempo  wyskrobywania  powinno  być  takie,
aby  mogło  być  zakończone  od  chwili  nałożenia  wierzchniej  warstwy  zaprawy  nie  później  niż  po
upływie:

–

6÷12 godzin – sgraffito wapienne,

–

4÷8 godzin – sgraffito cementowo-wapienne.

Podczas wyskrobywania należy zwrócić uwagę, aby nie nastąpiło uszkodzenie odsłoniętej warstwy
tynku, a brzegi wcinanej warstwy były lekko pochylone ku dołowi w celu umożliwienia odpływu
wody opadowej.

Jeżeli projekt sgraffito przewiduje więcej barw niż dwie, wówczas barwną zaprawę nanosi się na
podkład tylko w tych miejscach, w których występują one na rysunku. Placki zaprawy grubości
2÷3 mm powinny obejmować powierzchnię nieco większą niż kontury rysunku danej barwy. Kolejną

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

barwę nanosi się na całą powierzchnię warstwą zaprawy takiej grubości, aby w miejscach, gdzie
naniesiono placki nowej warstwy, wynosiła również 2÷3 mm.

Wykonując sgraffito wewnętrzne trójbarwne, nanosi się kolejno dwie warstwy barwnej zaprawy,
pierwszą grubości 7÷8 mm, drugą – 3÷4 mm, a po jej wyrównaniu bez zacierania, kiedy jest jeszcze
w stanie plastycznym, nanosi się pędzlem wierzchnią cienką warstwę zaprawy grubości ok. l mm. Na
nią nanosi się rysunek i wyskrobuje.

Istnieje  również  możliwość  otrzymania  podobnego  efektu  nie  przez  skrobanie,  lecz  przysłonienie
barwnej  warstwy  tynku  odpowiednio  wyciętym  wykrojem  i  wypełnianie  wyciętych  miejsc  zaprawą
wierzchniej  warstwy.  Po  rozpoczęciu  wiązania  wierzchniej  warstwy  zaprawy  wykrój  należy  odjąć,
odsłaniając barwne elementy kompozycji rysunku.

Z  techniką  sgraffito  jest  związana  technika  intarsjowania  tynku.  Polega  ona  na  tym,  że  w  tynku
wyskrobuje  się  (lub  wykonuje  za  pomocą  wzornika)  wgłębienie  o  zaprojektowanym  kształcie,
a następnie  wgłębienie  to  wypełnia  się  zaprawą  o  innej  barwie.  Po  obróbce  powierzchni  tynku,  np.
przez  cyklinowanie  lub  szlifowanie,  otrzymuje  się  element  dekoracyjny,  którego  powierzchnia
znajduje się w licu tynku i przez to w mniejszym stopniu naraża go na wpływy atmosferyczne.

Rys. 26. Wykonywanie sgraffito za pomocą specjalnych narzędzi:

a) płaski skrobak oczkowy b) ostrokątny skrobak oczkowy [6]

Tynki pod malowidła freskowe

Malarstwo freskowe jest jedną z najstarszych technik zdobienia tynków. Pierwotnie tego rodzaju
malarstwo nazywano al fresco, tzn. na mokrym podkładzie, którym jest świeży tynk wapienny.
Nazwa ta pozostała do dziś.

Wielką  zaletą  malowideł  freskowych  jest  ich  duża  trwałość.  Tę  wysoką  trwałość  zawdzięczają
malowidła  al  fresco  temu,  że  używane  farby,  zarabiane  wodą  wapienną  i  nakładane  na  świeżą
powierzchnię tynku wapiennego biorą udział w procesie chemicznym krystalizacji i karbonizacji oraz
wchodzą  w  krystaliczną  strukturę  warstewki  węglanu  wapniowego  powstającej  na  powierzchni
tynku wapiennego.

Jakość  podłoża  ma  szczególne  znaczenie  dla  trwałości  malowideł  freskowych.  Ściana  nie  może
zawierać  wilgoci  oraz  żadnych  substancji  tworzących  wykwity  lub  zagrażających  możliwości  ich
powstania.  Najlepszą  ścianą  pod  malowidła  freskowe  są  mury  z  cegły  niezbyt  mocno  wypalanej,
w żadnym wypadku z klinkieru. Ściany betonowe wymagają uprzedniego naniesienia warstwy tynku
cementowo-wapiennego  z  grysem  z  gruzu  ceglanego.  Warstwa  ta  powinna być dobrze stwardniała
przed wykonywaniem dalszych warstw.

Przygotowanie podłoża polega na zapewnieniu dobrej przyczepności tynku (np. przez wyskrobanie
spoin) oraz obfitym nasyceniu wodą.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Do zaprą wy tynkarskie j należy stosować ciasto wapienne tłuste, o możliwie dużej zawartości CaO
oraz dołowane przez 3 lata, nie mniej jednak niż przez rok. W czasie dołowania powierzchnia ciasta
wapiennego powinna być przykryta warstwą piasku lub zalana wodą, aby uniemożliwić dostęp
kwasu węglowego z powietrza. Ciasto wapienne nie może być brane ani z górnej, ani z dolnej
warstwy dołu.

Piasek  powinien  być  czysty,  wolny  od  jakichkolwiek  szkodliwych  domieszek,  takich  jak  glina,
humus,  mika  i  węgiel.  Najlepiej  nadaje  się  piasek  kwarcowy.  Do  warstwy  podkładowej  jest
korzystnie  dodać  grys  z  gruzu  ceglanego,  ponieważ  stanowić  on  będzie  zbiornik  wilgoci,
zapobiegającej przedwczesnemu wysychaniu tynku.

Jako pierwszą warstwę stosuje się obrzutkę z zaprawy cementowo-wapiennej o proporcji 1:1:6.

Drugą warstwę stanowi podkład z zaprawy wapiennej o proporcji l:3, nanoszonej na dobrze
zwilżoną obrzutkę. Podkład najlepiej nanosić w dwóch równych warstwach, a powierzchnia każdej z
warstw powinna być porysowana.

Trzecią warstwą jest wierzchnia warstwa tynku, stanowiąca właściwy grunt malarski. Stosuje się na
nią zaprawę wapienną o proporcji od 1:2,5 do 1:2 z drobnym piaskiem. Przed nanoszeniem zaprawy
należy z powierzchni podkładu zeskrobać cykliną wierzchnią stwardniałą warstewkę zaprawy.
Zaprawę wyrównuje się pacą i dokładnie zaciera. Warstwa wierzchnia tynku powinna mieć grubość
kilku milimetrów. Łączna grubość tynku powinna wynosić nie mniej niż 30 mm.

Biorąc pod uwagę, że malowanie może odbywać się jedynie na świeżym tynku, wierzchnią warstwę
nanosi  się  tylko  na  taką  powierzchnię,  która  zostanie  w  tym  samym  dniu  pomalowana.  Należy
starannie  dobierać  wielkość  i  kształt  tej  powierzchni,  aby  miejsca  łączenia  poszczególnych
fragmentów  tynku  były  niewidoczne.  Najczęściej  połączenia  wykonuje  się  na  liniach  konturu
rysunku. Tynk w danym dniu nie pomalowany wymaga zeskrobania wierzchniej warstwy i nałożenia
na nowo następnego dnia.

Rysunek nanosi się przez odciśnięcie konturów z przyłożonego do tynku projektu wykonanego na
kartonie w skali 1:1. Rylec prowadzony po powierzchni kartonu odciska wgłębienia w świeżej
warstewce tynku.

Sztablatury

Sztablaturą  nazywa  się  odmianę  tynku  sztukatorskiego,  stanowiącą  gładką  wyprawę  z  zaczynu
gipsowego  na  podkładzie  wapienno-gipsowym.  Sztablatura  nadaje  się  tylko  do  wypraw
wewnętrznych w pomieszczeniach suchych. Stanowi ona wykwintne wykończenie powierzchni ścian
i  sufitów,  znajdując  zastosowanie  w  pomieszczeniach  reprezentacyjnych  oraz  niektórych  obiektach
użyteczności publicznej.

Podkładem pod sztablaturę powinien być tynk zwykły pospolity dwuwarstwowy wapienno-gipsowy
o  dokładności  wykonania  jak  dla  tynków  III  kategorii.  Podkład  pod  sztablaturę  powinien  być
wykonywany  na  ścianach  dostatecznie  wyschniętych  oraz,  zabezpieczonych  przed  podciąganiem
wilgoci  z  gruntu.  Wymaganie  to  jest  uzasadnione  tym,  że  sztablatura  stanowi  szczelną  warstewkę
tynku, utrudniającą wysychanie ściany.

Gładź wykonuje się z zaczynu gipsowego z niewielkim dodatkiem ciasta wapiennego. Praktycznie
przygotowuje się mleko wapienne, które służy do zarabiania gipsu.

Zaczyn gipsowy nanosi się na podkład packą tynkarską warstwą grubości ok. 2 mm, rozprowadzając
krzyżowo,  w  dwóch  prostopadłych  do  siebie  kierunkach,  uzupełniając  ew.  wgłębienia  małą  packą
tynkarską.  Następnie  packą  stalową  wygładza  się  powierzchnię  naniesionej  warstwy.  Po
dostatecznym  stwardnieniu  wyrównuje  się  ją  najpierw  długim  stalowym  liniałem,  a następnie  przez

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

cyklinowanie gładką cykliną, ścinając nierówności w różnych kierunkach. Czynność tę prowadzi się
tak długo, aż znikną wszelkie nierówności powierzchni.

Kolejną  czynnością  związaną  z  obróbką  sztablatury  jest  wygładzenie  powierzchni.  W  tym  celu
stosuje  się  nieco  rzadszy  zaczyn  gipsowy  przygotowany  na  wodzie  wapiennej.  Zaczynem  tym
powleka  się  cienko  scyklinowaną  powierzchnię  tynku  i  zaciera  długimi  pociągnięciami  stalowej
packi, aż do całkowitego uszczelnienia porów i uzyskania połysku.

Powierzchnia sztablatury powinna być wykonana z taką dokładnością, aby odpowiadała
wymaganiom jak dla zwykłych tynków doborowych IV kategorii.

Naprawa tynków ozdobnych

Tynki  ozdobne  muszą  być  wykonywane  na  całej  powierzchni  ściany  przez  jednego  tynkarza  i  o  ile
można  bez  przerw,  gdyż  inaczej  nie  uda  się  uzyskać  tej  samej  faktury.  Z  tego  wzglądu  naprawy
tynków ozdobnych są bardzo trudne. Załatanie tynku ozdobnego tak, aby łata była niewidoczna, jest
praktycznie  niemożliwe.  Stąd  naprawy  tych  tynków  sprowadzają  się  do  zbicia  ostatniej  warstwy
i wykonania jej na nowo.

Aby zapewnić dobre związanie z podkładem, jaki stanowi obrzutka lub narzut starego tynku należy:

–

przy zbijaniu wierzchniej warstwy od razu nasiekać podkład,

–

przed narzuceniem nowej warstwy zewnętrznej zwilżyć wodą.

Łatając dziurę na elewacji lub w pomieszczeniu pokrytym tynkiem ozdobnym nie trzeba zbijać
warstwy wierzchniej na całym budynku czy w całym pomieszczeniu. Zbijamy ją tylko na wycinku
ograniczonym gzymsami, rurami spustowymi, pilastrami, ryzalitami, narożami itp. Staramy się nowy
tynk jak najbardziej upodobnić do istniejącego. Technika wykonywania ozdobnej warstwy tynku jest
taka sama, jak przy nowych tynkach.

4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania możesz sprawdzić, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jaką funkcję pełnią  tynki szlachetne?
2.  Jak dzielimy tynki ozdobne i szlachetne?
3.  Jakie są rodzaje wykończenia tynków ozdobnych i szlachetnych?
4.  Czym charakteryzują się i gdzie się stosuje tynki szlachetne i ozdobne?
5.  Jakie są sposoby wykonywania tynków ozdobnych?

6. Jakie są sposoby wykonywania tynków szlachetnych?

7. Jakimi metodami naprawiamy tynki szlachetne?

4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonanie tynku szlachetnego cyklinowany na zadanej powierzchni.

Wykonaj tynk szlachetny cyklinowany na podłożu ceramicznym na ściance modelowej o

wysokości 1,5 m. i długości 2,0 m.

Sposób wykonania ćwiczenia

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) dobrać narzędzia do przygotowania zaprawy, podłoża i wykonania tynku,
2) przygotować podłoże ceramiczne do tynkowania,
3) przygotować ręcznie zaprawę według podanej receptury,
4) wykonać tynk,
5) uporządkować stanowisko pracy.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

zestaw różnych narzędzi do robót tynkarskich (wśród nich znajdują się te, które będą niezbędne
do wykonania ćwiczenia),

–

zestaw materiałów do przygotowania zaprawy,

–

receptura zaprawy tynkarskiej do wykonania tynku cyklinowanego,

–

literatura do rozdziału 6,

–

kalkulator.

Ćwiczenie 2

Wykonanie tynku zmywanego na zadanej powierzchni.
Wykonaj tynk zewnętrzny zmywany na powierzchni o wymiarach ścianki modelowej wysokość

1,5 m, długość 4,0 m. Zaprawa grysy kamienne frakcji 2-4 oraz spoiwo (cement i wapno).

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

zestaw różnych narzędzi do robót tynkarskich (wśród nich znajdują się te, które będą niezbędne
do wykonania ćwiczenia),

–

zestaw materiałów do przygotowania zaprawy,

–

receptura zaprawy tynkarskiej do wykonania tynku zmywanego,

–

literatura do rozdziału 5,

–

kalkulator.

Ćwiczenie 3

Wykonanie tynku cyklinowanego na zadanej ścianie zewnętrznej.
Wykonaj tynk cyklinowany na zadanej ścianie zewnętrznej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

zestaw różnych narzędzi i sprzętu pomocniczego do robót tynkarskich (wśród nich znajdują się
te, które będą niezbędne do wykonania ćwiczenia),

–

zestaw materiałów do przygotowania zaprawy,

–

receptura zaprawy tynkarskiej do wykonania tynku cyklinowanego,

–

literatura do rozdziału 5,

–

kalkulator.

4.5.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić, jaką funkcję pełnią tynki szlachetne?

2) wymienić podział tynki ozdobne i szlachetne?

3) wymienić sposoby wykończenia faktury tynków ozdobnych i szlachetnych?

4) podać charakterystykę i zastosowanie tynków ozdobnych i szlachetnych?

5) wykonać tynki ozdobne szlachetne?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.6. Organizacja pracy tynkarza

4.6.1. Materiał nauczania

Do wykonania robót tynkarskich należy przystąpić dopiero po:

–

zakończeniu wszystkich robót stanu surowego,

–

wykonaniu pokrycia dachu,

–

wykonaniu ścianek działowych,

–

osadzeniu stolarki (okiennej, drzwiowej, mebli wbudowanych), przy czym powinna ona być
należycie zabezpieczona,

–

założeniu przewodów instalacji podtynkowych,

–

zamurowaniu otworów oraz bruzd dla instalacji sanitarnych itp.

Skład zespołów roboczych brygady oraz harmonogram robót tynkowych należy ustalić w zależności
od  rodzaju  tynku,  techniki  wykonania,  mechanizacji  robót  i  innych  warunków.  W  budynkach
wielokondygnacyjnych  zaleca  się  rozpoczynać  roboty  tynkarskie  od  najwyższych  kondygnacji  i  od
powierzchni  najbardziej  odległych  od  klatki  schodowej.  Przygotowanie  podłoża  pod  tynk  jest
czynnością  pomocniczą  (wykonywaną  najczęściej  przez  pomocników),  natomiast  wyznaczanie
powierzchni  tynku  należy  już  do  czynności  tynkarza.  Od  dokładnego  wyznaczenia  tej  powierzchni
zależy w dużym stopniu wygląd i jakość tynków. Tynki są wykonywane kolejno w pomieszczeniach
i na  klatce  schodowej  z  rusztowań.  Sufit  tynkuje  się  od  okna  w  głąb  pomieszczenia,  a  ściany  od
drzwi  wokół  pomieszczenia.  Na  stropie  wzdłuż  tynkowanych  ścian  powinny  być  ułożone  deski  do
zbierania spadającej zaprawy.
Podczas robót tynkarskich stosuje się system dwójkowy, trójkowy. lub zespołowy. System dwójkowy
najczęściej  przy  tynkowaniu  ręcznym  (tynkarz  +  pomocnik)  dla  jednego  pomieszczenia.  Tynkarz
wykonuje  wszystkie  czynności  związane  bezpośrednio  z  nanoszeniem  tynków  a  robotnicy  mniej
wykwalifikowani  przegotowują  zaprawę  i  podają  ją  do  miejsca  pracy  tynkarza  pomagają
w wyznaczeniu  powierzchni  tynków.  Wydajność  takiej  dwójki  wynosi  20÷25  m

powierzchni

tynków na jedną zmianę.
Organizację podstawowego stanowiska pracy dla tynkarza przedstawiono na rysunku 27.

Rys. 27. Stanowisko robocze tynkarza [2]

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przyglądając się temu rysunkowi, widzimy że stanowisko składa się z trzech pasm, tj.:

1.  pasma roboczego,
2.  pasma materiałowego,
3.  pasma komunikacyjnego.

Materiały  powinny  być  tak  składowane,  by  robotnik  miał  je  w  zasięgu  ręki,  aby  mógł  je  brać
możliwie  bez  odwracania  się  i  schylania.  Ważne  jest  również  właściwe  ustawienie  tynkarza
w stosunku do tynkowanej powierzchni. Projektując długość podstawowego stanowiska roboczego,
bierze  się  pod  uwagę  przeciętny  wzrost  człowieka  i  długość  jego  ramion.  Długość  stanowiska  dla
tynkarza wynosi 2,5÷3,0 m.

Do wykonywania tynków wewnętrznych przy robotach tynkowych w obiektach niskich i małej

odległości transportowania zaprawy używamy agregatów tynkarskich.

W takich przypadkach roboty tynkowe prowadzone są przez jedną brygadę, a zaprawę przygotowuje

się zazwyczaj przy samych obiektach.

Natomiast przy obiektach o większej liczbie kondygnacji organizacja robót tynkarskich jest inna.

W tych  przypadkach  najlepiej  jest  stosować  rurociąg  stalowy  w  układzie  jednoliniowym  lub
obwodowym,  dostarczając  zaprawę  do  zasobników  ustawionych  na  poszczególnych  kondygnacjach  za
pomocą pompy o większej wydajności, ustawionej na poziomie terenu, z zasobników natomiast zaprawę
tłoczyć  do  wyrzutnic  za  pomocą  pomp  o  małej  wydajności,  ustawianych  na  poszczególnych
kondygnacjach.  W  tych  przypadkach  liczba  brygad  tynkowych  uzależniona  jest  od  liczby  jednocześnie
pracujących pomp na poszczególnych kondygnacjach.

Zaprawę do zasobników ustawionych na poszczególnych kondygnacjach transportujemy za pomocą

pompy o większej wydajności, ustawionej na poziomie terenu, z zasobników natomiast zaprawę tłoczyć
do wyrzutnic za pomocą pomp o małej wydajności, ustawianych na poszczególnych kondygnacjach.
W tych przypadkach liczba brygad tynkowych uzależniona jest od liczby jednocześnie pracujących pomp
na poszczególnych kondygnacjach.

System wielu zespołów stosuje się przy tynkowaniu mechanicznym miejsce pracy obejmuje

stanowisko agregatu tynkarskiego, gdzie wytwarza się zaprawę i tłoczy ją oraz stanowiska pracy
tynkarzy.

Tynkowanie (mechaniczne oraz ręczne) wykonywane systemem zespołowym dzieli się na kilka

operacji. Do wykonania każdej z nich dobiera się odpowiedni zespół ludzi. Na początek należy:
–

przygotować powierzchnię do tynkowania, tzn. oczyścić ją ze zwisów stwardniałej zaprawy
oraz wypionować i wypoziomować stropy za pomocą listew kierunkowych. Wykonuje to zespół
złożony z dwóch tynkarzy.

–

obrzutkę wykonuje zespół dwuosobowy. Jeden z tynkarzy narzuca zaprawę końcówką, a drugi
oczyszcza listwy kierunkowe.

–

za zespołem wykonującym narzut przemieszcza się dwóch tynkarzy, którzy wyrównują go i
usuwają listwy, a także ślady po nich (zarzucają je ręcznie zaprawą i zacierają packa),

–

ostatni zespół składający się z trzech, albo czterech tynkarzy zaciera tynk dwuwarstwowy,
a jeżeli tynk jest trójwarstwowy, to nanosi i zaciera gładź.

Rusztowania
Do robót tynkarskich stosuje się rusztowania robocze, które podtrzymują pomosty robocze
konieczne do wykonania robót na wysokości przekraczającej 1,0 m, licząc od poziomu terenu, dna
wykopu, poziomu stropu itp.
Przy robotach tynkarskich wewnętrznych najczęściej stosowane są rusztowania:
–

na kozłach,

–

ramowe, np. warszawskie,

–

stojakowe teleskopowe,

–

stolikowe,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przy robotach tynkarskich zewnętrznych najczęściej stosowane są rusztowania:
–

stojakowe

–

drabinowe

–

ramowe

–

przejezdne

–

na wysuwnicach

–

wiszące.

4.6.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Po wykonaniu jakich prac przystępujemy do wykonania tynków?
2.  Jakie czynności obejmuje proces wykonania tynku?
3.  Jakie systemy pracy stosujemy w robotach tynkowych?
4.  Podać co to jest  systemu dwójkowego?
5.  Jaka jest przeciętna wydajność pracujących w systemie dwójkowym?
6.  Z jakich pasm składa się stanowisko robocze tynkarza?
7.  Ile wynosi  przeciętna długość stanowiska tynkarza?
8.  Jaki jest podział prac pracujących systemem zespołowym?

4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonanie schematu rozmieszczenia stanowisk tynkarskich.
Wykonaj schemat rozmieszczenia stanowisk dla tynkarza pracującego w systemie dwójkowym

w budynku jednokondygnacyjnym. Zakładając, że wykonać należy tynki na suficie i ścianach w
pomieszczeniu: kuchni o wymiarach 3,0× 4,5 m i wysokości 3,0 m, pokój o wymiarach 6,0× 5,0 m i
wysokości 3,0 m.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z zasadami dobierania długości pasów,
2) ustalić ilość i długość pasów pomieszczeniu,
3) dobrać sprzęt i narzędzia do wykonania zadania,
4) podać gdzie ustawić materiały,
5) zaproponować rodzaje rusztowań.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

dokumentacja zawierająca projekt kuchni i pokoju,

–

karton A4,

–

materiały piśmienne,

–

literatura zgodna z poradnikiem.

Ćwiczenie 2

Projekt stanowiska do tynkowania ściany zewnętrznej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przygotuj projekt stanowiska do tynkowania ściany zewnętrznej o wymiarach 11 m długość i 9

m wysokość ściany. Zaproponuj organizację pracy przy tynkowaniu mechanicznym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z zasadami ustawiania rusztowań,
2) dobrać rodzaje rusztowań,
3) ustalić ilość poziomów na rusztowaniach,
4) zapisać używany sprzęt i narzędzia,
5) podać, gdzie ustawić materiały,
6) podać, czy i jakie podkłady pod rusztowania przygotuje,
7) zapisać, jak zorganizuje transport materiałów na stanowiska robocze.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

karton A4,

–

materiały piśmienne,

–

literatura zgodna z poradnikiem.

4.6.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) określić warunki przystąpienia do wykonania tynków?

2) wymienić czynności obejmujące proces wykonania tynków?

3) podać, co to jest system dwójkowy?

4) określić, z jakich pasm składa się stanowisko tynkarza?

5) określić długość stanowiska tynkarza?

6) określić podział prac dla członków brygady w systemie zespołowym?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.7. Prace pomocnicze w robotach tynkarskich

4.7.1. Materiał nauczania

Do prac pomocniczych w robotach tynkarskich należą:

–

ocena stanu powierzchni, przed wyznaczeniem lica tynku. W tym celu wykonujemy sprawdzenie
pionowości elementów pionowych (np. ścian, słupów), pomiar zachowania poziomu elementów
poziomych (np. stropu), pomiar przekątnych płaszczyzn, pomiar równości krawędzi, pomiar
kątów między płaszczyznami ( ściana-sufit, ściana-ściana), pomiar równości podłoża. Badanie
pionowości i poziomu wykonuje się przy użyciu listwy tynkarskiej z poziomicą, zaś kąty między
płaszczyznami sprawdza się kątownikiem murarskim.

–

przygotowanie podłoża polegające na jego odkurzeniu i zwilżeniu. Czynności te zazwyczaj
wykonuje pomocnik tynkarza,

–

przygotowanie zaprawy i dostarczenie jej na front robót. Sposób przygotowania zaprawy zależy
od rodzaju zaprawy, oraz od tego czy będzie ona przygotowywana ręcznie czy mechanicznie.

Tabela 4. Przygotowanie zapraw [opracowanie własne]

Rodzaj

zaprawy

Przygotowanie ręczne

Przygotowanie mechaniczne

Zaprawa
cementowa

1. Zmieszanie cementu z piaskiem, aż

do uzyskania jednorodnej mieszanki.

2. Dodanie wody w ilościach

potrzebnych do uzyskania właściwej
konsystencji.

1. Zmieszanie cementu z piaskiem, do

uzyskania jednorodnej mieszanki.

2. Dodanie wody w ilościach

potrzebnych do uzyskania właściwej
konsystencji

Zaprawa
cementowo-
wapienna

1. Zmieszanie składników sypkich, aż

do uzyskania jednorodnej mieszanki.

2. Dodanie wody w ilościach

potrzebnych do uzyskania właściwej
konsystencji.

1. Zmieszanie składników sypkich, do

uzyskania jednorodnej mieszanki.

2. Dodanie wody w ilościach

potrzebnych do uzyskania właściwej
konsystencji.

Zaprawa
wapienna

1. Zmieszanie ciasta wapiennego z małą

ilością wody, do uzyskania mleka
wapiennego.

2. Dodanie wody.

1. Do mieszalnika podaje się kolejno:

wodę, piasek, wapno.

Zaprawa
wapienno-
gipsowa
i zaprawa
gipsowa

1. Wymieszanie wszystkich sypkich

składników na sucho (piasek, gips,
wapno hydratyzowane)

2. Wsypanie mieszaniny do skrzyni

z wodą lub roztworem wody
z ciastem wapiennym jeżeli używa się
ciasta wapiennego a nie wapna
hydratyzowanego.

1.  Wlewamy do mieszarki wodę.
2.  Dodanie piasku i wapna - mieszanie.
3.  Dodanie gipsu.

Zaprawa
cementowo-
gliniana.

1. Przygotowanie zawiesiny glinianej

i przelanie jej przez sito.

2.  Wymieszanie zawiesiny z cementem.
3.  Dosypanie piasku - mieszanie
4.  Dodanie potrzebnej ilości wody.

1. Przygotowanie zawiesiny glinianej

i przelanie jej przez sito.

2.  Wymieszanie zawiesiny z cementem.
3.  Dosypanie piasku - mieszanie
4.  Dodanie potrzebnej ilości wody.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

kontrola  konsystencji  zaprawy  w  czasie  tynkowania  i  w  razie  potrzeby,  gdy  zbyt  zgęstnieje
dolanie  wody.  Wprawni  tynkarze  oceniają  konsystencje  na    wyczucie,  jeśli  jednak  chcemy  być
bardziej  dokładni  należy  użyć  stożka  pomiarowego.  Konsystencja  zaprawy  do  wykonania
obrzutki  powinna  wynosić  10-12  cm  zanurzenia  stożka  pomiarowego.  Do  narzutu  7-9  cm  zaś
gładzi 9-10 cm zanurzenia stożka,

–

montaż i demontaż rusztowań

–

prace porządkowe.

Proces technologiczny tynkowania, niezależnie od rodzaju tynku, obejmuje:
–

przygotowanie podłoża (wyrównanie, oczyszczenie, skropienie wodą itp.),

–

wyznaczenie lica tynku na sufitach i ścianach z wykonaniem pasów kierunkowych,

–

zabezpieczenie stolarki (zakrywanie drzwi, okien),

–

wykonanie obrzutki sufitów i ścian,

–

wykonanie narzutu na powierzchnie sufitów i ścian,

–

wykonanie narzutu odpowiedniej faktury na ostatniej warstwie tynku lub gładzi,
z mechanicznym, względnie ręcznym zatarciem,

–

ręczne wykańczanie tynków przy ościeżnicach, uskokach itp.

Wyznaczenie lica tynku

Przed przystąpieniem do tynkowania należy wyznaczyć powierzchnię (lico) przyszłego tynku,

aby ukształtować powierzchnię ścian i sufitów, przy jednoczesnym uzyskaniu jak najmniejszej, lecz
niezbędnej jego grubości.

Powierzchnię tynku należy wyznaczać szczególnie tam gdzie stwierdzono duże nierówności,

przy tynkowaniu dużych powierzchni i dla wyższych kategorii tynku. Wykonuje się to przed lub po
wykonaniu pierwszej warstwy tynku (obrzutki).

Wyznaczanie lica powierzchni tynku rozpoczyna się od wytyczenia linii horyzontu. Można to

zrobić przy pomocy łaty z poziomicą lub węża wodnego.

Gdy mamy wyznaczone lico tynku na ścianach należy przystąpić do wyznaczenia lica tynku na

suficie.

Często stosuje się do wyznaczenia lica drewniane lub metalowe listwy tynkarskie. Mocuje się je

do ściany w odstępach 1,5÷2,5 m, sprawdzając pionem ich ustawienie, a łatą położenie w licu.

Przygotowanie podłoża – zagadnienia związane z rodzajami podłoży i sposobami ich

przygotowania omówiono w rozdziale 4.2.

Wykonanie obrzutki czyli pierwszej warstwy tynku można wykonać po uprzednim

przygotowaniu  starannym  podłoża.  Warstwa  ta  powinna  uzyskać  silne  połączenie  z  podłożem,  tzn.
przeniknąć  we  wszystkie  zagłębienia,  nierówności  lub  specjalnie  przygotowaną  warstwę  nośną
tynku.  Dlatego  też  obrzutkę  należy  wykonywać  z  zaprawy  bardzo  rzadkiej.  Grubość  obrzutki  nie
powinna przekraczać 4÷5 mm na ścianach i 4 mm na suficie.

Zaprawę nanosi się kielnią lub czerpakiem tynkarskim poprzez narzucenie jej zdecydowanym

silnym ruchem na podłoże. Po lekkim stwardnieniu obrzutki skrapia się ją wodą i nanosi drugą
warstwę tynku czyli narzut.

Wykonanie narzutu jest najbardziej pracochłonną czynnością podczas tynkowania,

wymagającą umiejętności i wprawy.

Zaprawę narzucać można kielnią, czerpakiem tynkarskim, kielnią z deską, deską lub pacą.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jeżeli do narzucania zaprawy stosujemy kielnię to robimy to podobnie jak przy wykonywaniu

obrzutki. Wydajność kielni jest jednak niewielka, wynosi bowiem około 0,25 litra zaprawy na jeden
narzut. Przy stosowaniu czerpaka wzrasta wydajność prac, jednorazowo czerpak nabiera 0,6÷1 litra
zaprawy.

Po narzuceniu warstwy narzutu należy ją wyrównać. Równanie wykonuje się pacą lub łatą

poprzez faliste przesuwanie ich od dołu do góry po pasach kierunkowych lub listwach
wyznaczających lico tynku. Na sufitach kierunek przeciągania pacy lub łaty jest zawsze do siebie. W
przypadku naroży stosuje się pace w kształcie kątownika o ostrym lub zaokrąglonym narożu.

We wnękach, na słupach, gzymsach itp. narzut wyrównuje się przy pomocy odpowiednich

wzorników.

Nadmiar zaprawy który usuniemy w czasie wyrównywania warstwy narzutu należy od razu

wrzucać do skrzyni. Zostanie ona wykorzystana do uzupełnienia wszelkich wgłębień i braków
zaprawy powstałych po wyrównywaniu narzutu. Po uzupełnieniu tych braków należy powtórnie
przeciągnąć pacę po listwach kierunkowych.

Wykonanie gładzi wykonuje się w tynkach trójwarstwowych jako ostatnią warstwę. Zaprawa

dla gładzi powinna być rzadsza, a jednocześnie bardziej tłusta niż zaprawa do narzutu. Zastosowany
do niej piasek nie powinien mieć większych ziaren niż 0,5 mm. Jak przy wykonywaniu poprzednich
warstw tynku przed narzuceniem zaprawy na podłoże należy je dobrze zmoczyć, aby zapewnić dobrą
przyczepność. Grubość gładzi powinna wynieść 1÷3 mm.

Zaprawę nanosi się kielnią, a następnie rozprowadza pacą. Po stężeniu gładzi zaciera się ją

packą drewnianą, drewnianą obłożoną filcem lub stalową zależnie od efektu jaki chcemy uzyskać.
Zacieranie gładzi odbywa się ruchami kolistymi. Należy pamiętać o skrapianiu powierzchni wodą aby
zaprawa nie ciągnęła się za packą. Powierzchnię tynku skrapia się przy pomocy pędzla. Zacieranie
wykonujemy do momentu uzyskania całkowicie gładkiej powierzchni.

Wykonanie faktury na ostatniej warstwie tynku (dotyczy to tynków specjalnych

i szlachetnych) podana w rozdziale 4.5.

Wykończenia tynków, tzn. wykonanie ościeży, gzymsów, wyskoków wykonuje się przy

pomocy wzornika lub bez niego.

4.7.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania możesz sprawdzić, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Jaka jest kolejność warstw tynku?
2.  Jakie powinny być grubości poszczególnych warstw tynku?
3.  Jak wykonuje się obrzutkę?
4.  Jak wykonuje się narzut?
5.  Jakie prace należą do prac pomocniczych w robotach tynkarskich?
6.  Jak ręcznie przygotowuje się zaprawę: cementową, cementowo-wapienną, wapienną,?

4.7.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonanie zestawienia materiałów do wykonania zaprawy cementowo-wapiennej o

konsystencji 7÷8 cm.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wykonaj zestawienie materiałowe niezbędne do wykonania 200 kg zaprawy cementowo-

wapiennej o konsystencji 7÷8 cm. Zanurzenia stożka.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1)  zapoznać się z instrukcją wykonania ćwiczenia,
2)  zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3)  zastosować się do poleceń zawartych w Instrukcji,
4)  zaprezentować wykonane ćwiczenie,
5)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

Instrukcja do wykonania ćwiczenia,

–

receptury zaprawy,

–

literatura z rozdziału 6,

–

materiały piśmienne.

Ćwiczenie 2

Wykonanie zestawienia materiałów do wykonania zaprawy.
Wykonaj zestawienie materiałowe niezbędne do wykonania 100 kg. zaprawy cementowej

potrzebnej do obrzutki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

instrukcja do wykonania ćwiczenia,

–

receptura zaprawy,

–

literatura z rozdziału 6,

–

materiały piśmienne.

4.7.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) podać kolejność czynności przy wykonywaniu tynku?

2) wymienić kolejność nakładania warstw tynku?

3) podać grubości poszczególnych warstw tynku?

4) wykonać obrzutkę?

5) wykonać narzut?

6) wymienić rodzaje prac pomocniczych przy robotach tynkarskich?

7) przygotować ręcznie zaprawę: cementową, cementowo- wapienną,

wapienną, cementowo-glinianą?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8. Przepisy bezpieczeństwa i wymagania techniczne odbioru robót

tynkarskich

4.8.1. Materiał nauczania

Przepisy bhp przy robotach tynkarskich

W czasie wykonywania robót tynkarskich należy zwrócić uwagę na porządek na stanowisku

pracy, zachowanie odpowiednich szerokości i odległości występujących pasma roboczego, pasma
materiałowego i komunikacyjnego oraz prawidłową eksploatację rusztowań.

Należy więc przestrzegać następujących zasad:

–

Używać odpowiedniej odzieży i sprzętu. Robotnicy narażeni na rozprysk zaprawy powinni być
zaopatrzeni w okulary ochronne i rękawice.

–

Roboty tynkarskie powinny być wykonywane wyłącznie z rusztowań pomocniczych lub stałych
pomostów. Niedopuszczalne jest wykonywanie tych robót z drabin przystawnych.

–

Podczas użytkowania rusztowań budowlanych należy je stale kontrolować i konserwować.
Zgodnie z przepisami BHP rusztowania użytkować można dopiero po zakończeniu ich budowy i
po komisyjnym odbiorze. W widocznym miejscu na rusztowaniu musi być podana jego nośność,
której należy bezwarunkowo przestrzegać.

–

Po pomostach rusztowań nie wolno biegać.

–

Wchodzić i schodzić można tylko po drabinach i schodach do tego celu przeznaczonych. Muszą
one być czyszczone z zaprawy i śmieci przynajmniej raz w tygodniu, ze względu na możliwość
poślizgnięć.

–

Stan rusztowań musi być co pewien czas kontrolowany przez kierowników robót, majstrów lub
brygadzistów, zawsze po deszczach, burzach i silnych wiatrach.

–

Nad przejściem pod rusztowaniami należy wykonać daszki pod kątem 45° w stronę ściany.

–

Nie wolno pracować na rusztowaniu w obuwiu o drewnianych podeszwach.

–

Nie wolno prowadzić robót na dwóch lub więcej kondygnacjach w tym samym pionie bez
zabezpieczenia pracowników przed spadającymi materiałami lub narzędziami.

–

Rusztowania powinny mieć instalację odgromową zabezpieczającą ludzi na rusztowaniach przed
porażeniem piorunem.

–

Otwory w ścianach, w stropach lub inne, których dolna krawędź znajduje się poniżej 0,8 m od
poziomu stropu lub pomostu, powinny być zabezpieczone deskami.

–

Podczas tynkowania mechanicznego należy stale utrzymywać przewody doprowadzające
zaprawę w czystości, a sprężarki i pompy sprawdzać pod nadzorem specjalisty.

–

Silnik i urządzenia elektryczne może podłączyć do sieci tylko elektromonter.

–

Pompa do zapraw, mieszarki i inne maszyny muszą mieć pokrywę ochronną na kołach zębatych
oraz uziemiony silnik.

–

Doły na wapno powinny mieć umocnione ściany. Powinny one być zabezpieczone .barierami
ochronnymi o wysokości 1,1 m ustawionymi w odległości nie mniejszej niż l m. od dołu.

Wymagania techniczne odbioru robót tynkarskich

Podczas odbioru prac tynkarskich należy sprawdzić prawidłowość i dokładność wykonania wypraw,
biorąc pod uwagę grubość tynku i przyczepność do podłoża oraz wygląd otynkowanych powierzchni
(tabela 5. i tabela 6).

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Tabela 5. Grubość tynków zwykłych [1]

Kategoria

tynku

Podłoże lub podkład

Grubość tynku

[mm]

Dopuszczalne

odchyłki [mm]

I, la

cegła, beton, drobnowymiarowe elementy
ceramiczne i betonowe

- 6
+ 4

jak wyżej oraz płyty wiórkowo-cementowe itp.

siatka stalowa lub druciano-ceramiczna,
otrzcinowanie

- 5
+ 3

II i III

prefabrykowane wielkowymiarowe elementy
betonowe

+ 3

podłoże gipsowe i gipsobetonowe

cegła, beton, drobnowymiarowe elementy
ceramiczne i betonowe, płyty wiórkowo-cementowe
itp.

III. IV
IV f
IV w

siatka stalowa

- 4
+ 2

Tabela 6. dopuszczalne wady tynków zwykłych [4]

Dopuszczalne odchylenia

Kategoria
tynku

powierzchni tynku
od płaszczyzny
i krawędzi od linii
prostej lub
założonego szablonu.

powierzchni
i krawędzi od
kierunku
pionowego

przecinających
się płaszczyzn
od kąta
przewidzianego
w dokumentacji

0, I i la

Nie podlegają sprawdzeniu

nie większe niż
4 mm na długości
laty (2 m)

nie większe niż 3 mm
na 1 m

nie większe niż 4
mm na 1m i ogółem
nie więcej niż 10
mm na całej
powierzchni
ograniczonej
przegrodami (np.
ściany i belki)

nie większe niż
4 mm na 1m

III

nie większe niż 3 mm
i w liczbie nie
większej niż 3 na
długości
łaty (2 m)

nie większe niż 2 mm
i ogółem nie więcej
niż 4 mm
w pomieszczeniach do
3,5 m wysokości oraz
nie więcej niż 6 mm
w pomieszczeniach
powyżej 3,5 m
wysokości

nie większe niż
3 mm na 1 m
i ogółem nie więcej
niż 6 mm na całej
powierzchni
ograniczonej
pionowymi
przegrodami(np.
ściany i belki)

nie większe niż
3 mm na 1 m

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

IV
IVf
IVw

nie większe niż 2m i
w liczbie nie większej
niż 2 na długości
łaty (2m)

nie większe niż
1,5 mm na 1 m
i ogółem nie więcej
niż 3 mm
w pomieszczeniach do
3,5 m wysokości i 4
mm
w pomieszczeniach
powyżej 3,5 m
wysokości

nie większe niż
2 mm na 1m
i ogółem nie więcej
niż 3 mm na całej
powierzchni
ograniczonej
przegrodami
pionowymi (np.
ściany i belki)

nie większe niż
2 mm na 1 m

Podczas odbioru tynków zwykłych należy sprawdzić:
–

czy ukształtowanie powierzchni, krawędzie przecięcia powierzchni oraz kąty dwuścienne są
zgodne z dokumentacją techniczną,

–

czy dopuszczalne odchylenia powierzchni i krawędzi oraz przecinających się płaszczyzn tynków
zwykłych wewnętrznych nie przekraczają wartości podanych w tabeli nr 6,

–

czy odchylenie promieni krzywizny powierzchni faset, wnęk itp. od projektowanego promienia
nie są większe niż 7 mm - w tynkach kategorii II i III, i 5 mm,

–

w tynkach kategorii IV i IVf,

–

czy dopuszczalne odchylenia od pionu powierzchni i krawędzi zewnętrznych tynków kategorii II
÷ IV nie są większe niż 10 mm na całej wysokości kondygnacji ani 30 mm na całej wysokości
budynku,

–

czy powierzchnia tynku doborowego kategorii IVf jest bardzo gładka, matowa, bez widocznych
ziarenek piasku,

–

czy  powierzchnia  tynku  wypalanego  jest  bardzo  gładka,  z  połyskiem  o  ciemnym  zabarwieniu,
czy  tynki  nie  przewidziane  do  malowania  mają  na  całej  powierzchni  barwę  o  jednakowym
natężeniu,  bez  smug  i  plam  (warunek  ten  nie  dotyczy  tynków  surowych  rapowanych,
wyrównywanych kielnią, ściąganych pacą i pędzlowanych),

–

czy nie ma wyprysków ani spęcznień na powierzchni (wskutek obecności w zaprawie nie
zgaszonych cząstek wapna, margla itp.) tynków pocienionych, pospolitych, doborowych
i wypalanych lub czy ich liczba na tynkach surowych i jednowarstwowych zacieranych na ostro
nie przekracza 5 szt. na 10 m

tynku.

–

czy na powierzchni tynków nie występują pęknięcia, za wyjątkiem pęknięć włoskowatych na
tynkach surowych i jednowarstwowych zacieranych na ostro,

–

czy nie ma (niedopuszczalnych na tynkach) wykwitów w postaci nalotu wykrystalizowanych na
powierzchni tynków roztworów soli przenikających z podłoża, pleśni itp.,

–

czy nie ma trwałych śladów zacieków na powierzchni.

–

czy nie ma odparzeń i pęcherzy powstałych wskutek niedostatecznej przyczepności tynku do
podłoża,

–

czy minimalna przyczepność tynku do podłoża z cegły, pustaków lub bloków betonowych
wynosi 0,01 MPa - jeśli tynk jest wapienny, 0,025 MPa - jeśli tynk jest cementowo-wapienny,
gipsowo-wapienny. cementowo-gliniany, 0.04 MPa - jeśli tynk jest gipsowy lub 0,05 MPa - jeśli
tynk jest cementowy.

Podczas odbioru tynków szlachetnych sprawdza się:
–

czy odchylenie powierzchni i krawędzi nie przekracza wartości dopuszczalnych w odniesieniu
do tynków zwykłych (tynki nakrapiane, zmywane i cyklinowane mogą mieć odchyłki jak tynki
zwykłe kategorii III, a tynki kamieniarskie - jak tynki zwykłe kategorii IV),

–

czy faktura tynków szlachetnych ma w przybliżeniu jednakową głębokość lub wysokość,
szerokość itp., bez widocznych skupisk, miejsc pozbawionych faktury lub innych wad i usterek,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

czy nie ma pęknięć tynku (dopuszcza się rysy i draśnięcia powierzchni nie wynikające z techniki
wykonania, jeżeli ich powierzchnia nie przekracza 8% powierzchni tynku),

–

czy barwa tynków kolorowych jest jednolita, bez smug i plam oraz zgodna z ustalonym wzorem,

–

czy nie ma wykwitów i zacieków, pleśni, odstawania wierzchniej warstwy od podkładu,
pęcherzy ani odparzeń.

Tabela 7. Grubość tynków specjalnych i szlachetnych [4]

Grubość tynków

norm

alna

mini

maln

maksym

alna

Rodzaj

Podłoże

[mm]

cegła, beton, płyty
izolacyjne

obrzutka z rzadkiej
zaprawy (wykonana jako
odrębna robota)

siatka z podkładką z
papieru

tynk gładzony
(sztablatura)

tynk gotowy

cegła

tynk gładzony
cementowy i wypalany

beton

ynk

ecjal

tynk dwuwarstwowy
drapany jako podkład
pod tynki szlachetne, z
wyjątkiem tynku
nakrapianego

cegła, beton, płyty
izolacyjne, siatka

tynk trójwarstwowy
drapany jako podkład
pod tynk szlachetny
nakrapiany

cegła, beton, płyty
izolacyjne, siatka

tynk szlachetny
nakrapiany

zaprawa cementowo-
wapienna

tynk szlachetny
cyklinowany -
średnioziarnisty

zaprawa cementowo-
wapienna

tynk szlachetny
cyklinowany -
gruboziarnisty

zaprawa cementowo-
wapienna

ynk

szlac

tynk szlachetny
kamieniarski i
szlifowany

zaprawa cementowo-
wapienna

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1.  Kiedy można przystąpić do wykonywania tynków?
2.  W jakiej temperaturze można przystąpić do wykonywania tynków?
3.  Kiedy należy chronić świeżo wykonane tynki?
4.  Co należy sprawdzić podczas odbioru tynków szlachetnych?
5.  Jakie są grubości stosowanych tynków?

4.8.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sprawdzanie wartości dopuszczalnych odchyłek dla tynku nakrapianego.

Na podstawie tabeli mówiącej o dopuszczalnych odchyłkach dla tynku, ustal wartości

dopuszczalnych odchyleń dla ściany o wymiarach 7,0 m długości i 4,0 m wysokości, wykończonej
tynkiem nakrapianym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z wielkościami dopuszczalnych na zadanej ścianie odchyleń od kierunku

pionowego,

2) ustalić ilość i wielkość odchyleń zadanych w ćwiczeniu,
3) zapisać w punktach dopuszczalne wartości.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

tabela dopuszczanymi odchyleniami tynku i materiał nauczania,

–

materiały piśmienne.

Ćwiczenie 2

Sprawdzanie wartości dopuszczalnych odchyłek dla tynku kamieniarskiego.
Na podstawie tabeli mówiącej o dopuszczalnych odchyłkach dla tynku ustal wartości

dopuszczalnych odchyleń dla ściany o wymiarach 10,0 m długości i 3,5 m wysokości, wykończonej
tynkiem kamieniarskim.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zapoznać się z dopuszczalnymi wielkościami dla danego tynku,
2) ustalić ilość i wielkość odchyleń dopuszczalnymi na zadanej ścianie,
3) zapisać w punktach dopuszczalne wartości odchyleń.

Wyposażenie stanowiska pracy:

–

tabela dopuszczanymi odchyleniami tynku i materiał nauczania,

–

materiały piśmienne.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.8.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

1) wymienić warunki przystąpienia do wykonania tynków?

2) wymienić sposoby ochrony świeżych tynków?

3) dokonać pomiarów odchyleń powierzchni tynków?

4) dobrać sprzęt pomiarowy?

5) określić grubości stosowanych tynków?

6) określić wszystkie wymagania tynków przy odbiorze?

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania: 1,3,4,5,6,7,8,9,10,13,16,19 są z poziomu podstawowego,

−

zadania: 2,11,12,14,15,17,18,20 są z poziomu ponadpodstawowego.

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1.  Przeczytaj uważnie instrukcję.
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4.  Test  zawiera  20  zadań  wyboru  wielokrotnego. W  każdym zadaniu  są  4 możliwości  odpowiedzi,

z których jedna jest prawidłowa.

5. Za każdą prawidłową odpowiedź otrzymasz 1 punkt. Za odpowiedź błędną lub jej brak

- 0 punktów.

6. Jeśli któreś zadanie sprawi Ci trudność, przejdź do kolejnego, do tego powrócisz po rozwiązaniu

pozostałych zadań.

7. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi zaczerniając właściwe pole.
8. Jeśli się pomyliłeś, zaznacz błędną odpowiedź kółkiem i następnie dokonaj poprawnego

oznaczenia.

9. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
10.Po zakończeniu testu sprawdź jeszcze raz poprawność oznaczeń w karcie odpowiedzi.
11.Oddaj kartę odpowiedzi nauczycielowi.

Powodzenia!

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Kruszywa o wielkości ziarn 2,5÷10 mm używamy do tynku szlachetnego o strukturze:

a) bardzo drobnoziarnistej,
b) drobnoziarnistej,
c) średnioziarnistej,
d) gruboziarnistaej.

2. Pod tynki kamieniarskie wykonujemy podkład z zaprawy:

a)  cementowo-wapiennej marki nie niższej niż M 2,
b)  cementowo-wapiennej lub cementowej marki nie niższej niż M 7,
c)  cementowo-wapiennej lub cementowej marki nie niższej niż M 4,
d)  cementowej marki nie niższej niż M 12.

3. Na rysunku poniżej przedstawiono narzędzia do wykonywania tynku:

a)  nakrapianego,
b)   odciskanego,
c)   zmywanego
d)   cyklinowanego.

4. Rysunek obok przedstawia fakturę tynku:

a)  zmywanego
b)  kamyczkowego
c)  cyklinowanego
d)  kraterowego

5. Które z tynków szlifowanych szlifuje się na mokro osełkami karborundowymi o coraz

drobniejszym uziarnieniu

a)  naśladujące piaskowce
b)  naśladujące wapienie
c)  naśladujące granity
d)  tynki kraterowate

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6 Na rysunku poniżej przedstawione są narzędzia do wykonywania tynków:

a)  nakrapianych,
b)  cyklinowanych,
c)  kamieniarskich,
d)  sgraffito.

7 Rysunek obok przedstawia fakturę tynku szlachetnego wykonaną metodą:

a)  gradzinowaną
b)  dłutowaną
c)  grotowaną
d)  groszkowaną

8 Do obróbki powierzchni metodą nakłuwania lub młotkowania można przystąpić dopiero

wówczas, gdy:
a)  przy próbie uderzenia dłutem następuje wyłuskiwanie ziaren kruszywa
b)  zaraz po związaniu zaprawy
c)  przy próbie uderzenia dłutem następuje przecinanie, a nie wyłuskiwanie ziaren kruszywa,
d)  po 2 dniach twardnienia zaprawy

9 Na rysunku poniżej przedstawiono:

a)   groszkownik,
b)   szczelniak,
c)   cyklinę,
d)   pacę.

10 Przerwa między wykonaniem podkładu a naniesieniem warstwy wierzchniej dla tynków

ozdobnych powinna wynosić nie dłużej niż:
a)   2 dni,
b)   4 dni,
c)   7 dni,
d)   10 dni.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11 Powierzchnię tynku posiadającą równomierne wgłębienia uzyskane przez wyłuskanie części ziarn

kruszywa z powierzchni tynku lub rowkowania, nakłuwania itp. Posiada tynk:

a)  gładzony
b)  kamieniarski
c)  cyklinowany
d)  nakrapiany

12 Nanoszenie zaprawy przy wykonaniu tynków szlachetnych rozpoczyna się:

a)  od dołu do góry ściany
b)  od góry do dołu ściany
c)  od środka ściany w kierunku do krawędzi zewnętrznych
d)  od prawej do lewej strony ściany

13 Narzędzia przedstawione na rysunku obok są wykorzystywane do wykonywania tynku:

a)  nakrapianego,
b)   odciskanego,
c)   zmywanego
d)   cyklinowanego.

14 Tynk wydrapywany to inaczej tynk o nazwie:

a)  drobnodłutowany,
b)  kraterowaty,
c)  szlifowany,
d)  sgraffito.

15 Rysunek obok przedstawia fakturę tynku:

a)  nakrapianego,
b)  odciskanego,
c)  zmywanego,
d)  cyklinowanego.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16 Fakturę groszkową tynku otrzymujemy wykonując tynki:

a)  nakrapiane,
b)  cyklinowane,
c)  kamieniarskie
d)  sgraffito.

17 Tynki zmywane są przemywane:

a)  roztworem kwasu siarkowego,
b)  roztworem kwasu solnego,
c)  wodą z szarym mydłem,
d)  wodą z octem.

18 Które z przedstawionych poniżej narzędzi są stosowane do wykonywania tynku sgraffito.

19 Czas rozpoczęcia cyklinowania (cyklina rowkującą lub skrobakiem) powinien wynosić:

a)  2-4 godz. od momentu zatarcia tynku,
b)  24 godz. od momentu zatarcia tynku,
c)  6-16 godz. od momentu zatarcia tynku,
d)  Zaraz po zatarciu tynku.

20 Rysunek poniżej przedstawia wykonywanie tynku:

a)  cyklinowanego,
b)  kamieniarskiego,
c)  sgraffito
d)  zmywanego

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Wykonywanie tynków szlachetnych i ozdobnych

Zakreśl poprawną odpowiedź krzyżykiem,

zadania

Odpowiedź

Punktacja

Razem