S

CENARIUSZE LEKCJI

 

R

OLA ŚRODKÓW WYRAZU FILMOWEGO W 

„Z

EMŚCIE

” 

T

AMARA 

P

OTASIAK

 

 

więcej na stronie internetowej 

http://www.mac.pl/

 

ROLA ŚRODKÓW WYRAZU FILMOWEGO W „ZEMŚCIE” ANDRZEJA WAJDY 

Tamara Potasiak 

 

Cele: 

− 

poznanie środków wyrazu kształtujących film, 

− 

poznanie ich roli w budowaniu dzieła filmowego, 

− 

spojrzenie na film jako dzieło wielowarstwowe. 

 

Metody pracy: działania praktyczne. 

 

Formy pracy: grupowa. 

 

Środki dydaktyczne: fotosy z filmu, plansza przedstawiająca środki wyrazu filmowego, duże arkusze 

papieru, nożyczki, klej i pisaki dla każdej grupy, zestawy z instrukcjami i kartami pracy dla każdej grupy. 

 

Uczniowie klasy, w której zrealizowano lekcję, po obejrzeniu filmu odwiedzili w Muzeum Kinematogra-

fii w Łodzi wystawę poświęconą rekwizytom używanym w „Zemście”. Mieli również okazję obejrzeć 

kostiumy z wcześniejszej adaptacji filmowej „Zemsty”, co było szczególnie cenne, ponieważ porównanie 

kostiumów użytych w obu ekranizacjach pozwoliło dostrzec wpływ środków wyrazu filmowego na dzie-

ło. 

 

Przebieg zajęć 

 

1. Zapoznanie się z rodzajami środków wyrazu filmowego zaprezentowanych na planszy, umieszczonej 

w widocznym miejscu (pozostaje ona tam przez całe zajęcia). Nauczyciel zapowiada, że lekcja będzie po-

święcona tylko niektórym z nich: scenerii (kolorystyce obrazów), efektom kontrastowym, zdjęciom fil-

mowym, słowom. 

 

2. Podział na grupy poprzez losowanie pociętych na 6 części zdjęć z „Zemsty” - grupę tworzą osoby, któ-

re wylosowały fragmenty tego samego fotosu i złożyły go w całość. 

 

S

CENARIUSZE LEKCJI

 

R

OLA ŚRODKÓW WYRAZU FILMOWEGO W 

„Z

EMŚCIE

” 

T

AMARA 

P

OTASIAK

 

 

więcej na stronie internetowej 

http://www.mac.pl/

 

 

 

 

 

 

 

3. Grupy dostają kartony oraz koperty z instrukcjami. Wykonują zadania. Przedstawiają wyniki zapisane 

na kartonach. Na tablicy w tabeli są zapisywane wnioski. 

 

S

CENARIUSZE LEKCJI

 

R

OLA ŚRODKÓW WYRAZU FILMOWEGO W 

„Z

EMŚCIE

” 

T

AMARA 

P

OTASIAK

 

 

więcej na stronie internetowej 

http://www.mac.pl/

 

 

4. Podsumowanie - obok zapisanych wcześniej na tablicy wniosków nauczyciel dopisuje pytania. 

Wnioski 

Pytania 

Zimowa sceneria nadała miejscu akcji charakter tajemniczy, zagadkowy. 

Biel śniegu i szarość murów starego zamczyska stwarzają wrażenie suro-

wości.  

Dlaczego reżyser w ten 

sposób ukształtował scene-

rię?  

Kostiumy i charakteryzacja aktorów zaskakują swą barwnością i perfekcją 

wykonania. Uwagę zwraca też wyolbrzymienie pewnych elementów, np. 

fryzur.  

Czemu służą te zabiegi?  

Podczas filmowania scen zastosowano nowoczesne środki techniczne - 

kamerę należącą do systemu szerokoekranowego zainstalowano na zdalnie 

sterowanym, dalekosiężnym ramieniu.  

Co zyskał film dzięki za-

stosowaniu takich rozwią-

zań technicznych?  

Wypowiedź Andrzeja Wajdy: „Chcę znów przypomnieć polski język na 

ekranie, ten najpiękniejszy, niedościgły, który nie pojawia się we współ-

czesnych scenariuszach. Chciałbym, aby publiczność zobaczyła coś, co 

wywodzi się z tradycji polskiej mowy”.  

Dlaczego aktorzy „mówią 

wierszem”, posługują się 

dawnym językiem?  

 

Uczniowie podają propozycje odpowiedzi (można przydzielić po jednym pytaniu każdej grupie). Należy 

uzgodnić wspólną odpowiedź, która zostanie zapisana na kartach pracy. Karty stanowią notatkę w formie 

planu graficznego. Uczniowie wklejają je do zeszytów. 

 

S

CENARIUSZE LEKCJI

 

R

OLA ŚRODKÓW WYRAZU FILMOWEGO W 

„Z

EMŚCIE

” 

T

AMARA 

P

OTASIAK

 

 

więcej na stronie internetowej 

http://www.mac.pl/

 

 

 

INSTRUKCJA 

 

1. Podkreślcie wyrazy, które, waszym zdaniem, można odnieść do filmowej adaptacji „Zemsty”. 

Sceneria 

Nastrój 

zima, wiosna, jesień, biel, zieleń, szarość, 

bogactwo barw, tęczowość  

pogodny, dziwny, tajemniczy, radosny, zagadkowy, 

surowy, spokojny, sielankowy  

 

2. Co zwróciło waszą uwagę w kostiumach i charakteryzacji bohaterów „Zemsty”? Zapiszcie na karto-

nach swoje propozycje. 

 

3. Przeczytajcie informację i zapiszcie na kartonach, czego dowiedzieliście się o sposobie filmowania 

„Zemsty”. 

„Na gruzach ogrodzieńskiego zamczyska Paweł Edelman, autor zdjęć, ustawił wielkie, dalekosiężne, 

zdalnie sterowane ramię kamerowe Technocrane, a na nim umieścił kamerę szerokoekranowego sys-

tem Panavision. Te rozwiązania techniczne pozwoliły uciec od teatru telewizji.” (Źródło: „DVD video 

magazyn”, 2002 r, nr 10)  

 

4. Podkreślcie te cechy, które Waszym zdaniem charakteryzują język bohaterów „Zemsty”. 

potoczny, współczesny, rymowany, archaiczny, przestarzały, 

przystępny, niezrozumiały, trudny, nowoczesny, łatwy  

 

 

 

 

S

CENARIUSZE LEKCJI

 

R

OLA ŚRODKÓW WYRAZU FILMOWEGO W 

„Z

EMŚCIE

” 

T

AMARA 

P

OTASIAK

 

 

więcej na stronie internetowej 

http://www.mac.pl/

 

 

 

KARTA PRACY 

 

 

 

 

 

S

CENARIUSZE LEKCJI

 

R

OLA ŚRODKÓW WYRAZU FILMOWEGO W 

„Z

EMŚCIE

” 

T

AMARA 

P

OTASIAK

 

 

więcej na stronie internetowej 

http://www.mac.pl/

 

 

 

Odpowiedzi 

 

Sceneria 

Surowa sceneria pozwala uwypuklić postacie bohaterów, podkreślić ich różnorodność i barwę. 

 

Kostiumy i charakteryzacja 

Przerysowanie w charakteryzacji i kostiumach podkreśla cechy postaci, czyni je łatwiejszymi do oceny. 

 

Zdjęcia (plany) 

Dzięki nowoczesnym rozwiązaniom technicznym film zyskał rozmach, „uciekł” z wąskiej sceny teatru. 

 

Słowo 

Posługiwanie się przez aktorów dawnym językiem polskim wzmacnia poczucie więzi z tradycją, uzmy-

sławia jego piękno.